Download pdf - Buku Guru Sunda Kls 6 - 2014

7/24/2019 Buku Guru Sunda Kls 6 - 2014

1/76

Buku Tuturus Guru SD/MI

Kelas VI

BASA SUNDAKIKD Kurikulum 2013

Pamekar Diajar

DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT2014


2/76

ii

PANYUSUN:Tatang Sumarsono

Ahmad HadiAno Karsana

Asep RuhimatDarpan

Dede KosasihH. Dingding Haerudin

H. Yayat SudaryatRisnawati

PENELAAH:Prof. Dr. H. Iskandarwassid, M.Pd.

Dr. Hj. Ai Soanti, M.Pd.Drs. H. Elin Syamsuri

Drs. Apip Ruhamdani, M.Pd.Budi Riyanto

Rarancang Eusi :Yoshi SukadarRarancang Jilid :Edi laish

Eusi ngagunakeun Adobe InDesign CS3 jeung Adobe Photoshop CS3Aksara ngagunakeun Bembo Std 12 pt - 24 pt.

Dipedalkeun ku:DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

ISBN: 978-602-1300-15-2 (Jilid Lengkap)

978-602-1300-21-3 (Jilid 6)Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)

Hak cipta kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa BaratDitangtayungan ku Undang-undang

Disklaimer: Ieu buku th diajangkeun pikeun guru basa Sunda dina raraga larapnaKurikulum 2013. Ieu buku disusun tur ditalaah ku hiji tim kalawan dikoordinasiku Balai Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas PendidikanProvinsi Jawa Barat minangka buku kurikulum daerah. Mimitina dipakna bukutaun 2014. Ieu buku th sipatna dokumn hirup. Hartina bakal tuluy disarungsum

luyu jeung kabutuh katut panka jaman. Pangdeudeul ti rupining pihak dipiharepbisa ngundakkeun ajn ieu buku.

BASA SUNDAKIKD Kurikulum 2013

Pamekar Diajar

Buku Tuturus Guru SD/MI Kelas VI


3/76

iii

PANGBAGA

KEPALA DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

Alhamdulillah, ieu buku pangajaran basa Sunda tiasa ngawujud, enggoning

nyaosan implemntasi Kurikulum 2013, pikeun ngeusian lolongkrang Muatan LokalMata Pelajaran Bahasa dan Sastra Daerah di Jawa Barat.

Hasil garapan tim panyusun th aya dua rupi buku nyata buku murid sareng

buku guru. ta th mangrupa bagian tina pakt Kurikulum Daerah, hususna ngeunaan

pangajaran basa jeung sastra darah, dumasar kana Permendikbud No. 81A/2013,

ngeunaan implementasi kurikulum. Pami diwincik deui, sans mung buku wungkul

bagian ta Permendikbud th, tapi deuih ngawengku Kompetensi Inti jeung Kompetensi

Dasar (KI-KD), silabus, sareng Rencana Pelaksanaan Pembelajaran (RPP).Ku medalna ieu buku, dipiharep implementasi kurikulum 2013, hususna ngeunaan

pangajaran muatan lokal basa jeung sastra darah di Jawa Barat tiasa dilaksanakeun kalawan

merenah, luyu sareng udaganana. Saparantosna dialajar ngeunaan basa jeung sastra darah,

dipiharep dina diri murid aya parobihan anu ttla, boh unsur sikepna (attitude), boh

pangaweruhna (knowledge), boh kamampuh ngagunakeun katut karancagan (performance;

behavior). Singgetna mah ta unsur anu tilu th bisa disebut kompetnsi.

Kalungguhan guru dina posisi agn parobahan utama enggoningngaimplemntasikeun kurikulum 2013 teu kinten pentingna. Aya hiji hipotsis basajan,

saupami guru kagungan kompetnsi anu nohonan pasaratan Kurikulum 2013, tangtosna

g kalebet guru basa darah deuih, tinangtos ta kurikulum bakal tiasa diimplemntasikeun

kalawan merenah. Ku margi kitu, dina nataharkeun sareng ngaronjatkeun kompetnsi

guru th, di antawisna ku cara nysusun buku padoman guru, kalebet tarkah anu kedah

knging pangajn.


4/76

Muga-muga wa harepan urang sadaya ngeunaan ayana parobihan anu ttla dina

dunya atikan ku diimplemntasikeunana Kurikulum 2013 th tiasa ngawujud, enggoning

lahirna Generasi Emas Indonesia dina taun 2045 nu bad dongkap.

Bandung, Desember 2013

Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat,

Prof. Dr. H. Moh. Wahyudin Zarkasyi, CPA

Pembina Utama MadyaNIP 19570807 198601 1 001

iv


5/76

PANGBAGA

KEPALA BALAI

PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN

DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

Kurikulum 2013 ti wangkid ayeuna parantos ngawitan dianggo sacara nasional.

Jalaran kitu, pangajaran basa jeung sastra darah nu diperenahkeun janten muatan lokal

di Jawa Barat kedah luyu sareng Kurikulum 2013 hususna patali luyuna sareng elemn-elemn parobihan anu janten karakteristik Kurikulum 2013 anu ngawengku; standar

kompetnsi lulusan, standar isi, standar pross, sareng standar penilaian. ta katangtosan

kedah kacangkem sareng kalaksanakeun ku sakumna guru-guru basa jeung sastra daerah

anu mancn tugas di SD/MI, SMP/MTs, SMA/MA, sareng SMK/MAK.

Ieu buku bahan ajar teh dijudulan Pamekar Diajar Basa Sunda, sadayana aya 24

jilid, ngurung buku siswa 12 jilid sareng buku guru 12 jilid. Kalungguhanana janten

buku babon anggoeun di sakola nu aya di Jawa Barat. Buku murid diajangkeun pikeunsakumna murid dumasar kana tingkatan kelas. Buku Murid eusina medar materi ajar

sareng pertanyaan-pertanyaan, latihan, tugas/pancen anu raket patalina sareng kompetensi

dasar (KD). Buku Guru eusina medar silabus, mtodologi pangajaran, sareng valuasi, og

mangrupi pangjembar buku murid.

Komponn-komponn anu dimekarkeun boh dina buku murid atanapi buku

guru dumasar kana opat kaparigelan basa anu ngawengku ngaregepkeun, nyarita, maca,

sareng nulis anu diajarkeun mak pamarekan saintik sareng penilaian autntik. Hal ieu

dumasar kana karakteristik Kurikulum 2013 nu ngalarapkeun pamerakan saintik sareng

penilaian autntik dina pross pangajaran.

Disusuna ieu buku th mangrupa lajuning laku tina Surat Edaran Kepala Dinas

Pendidikan Provinsi Jawa Barat, Nomor 423/2372/Setdisdik, 26 Maret 2013, negunaan

Pembelajaran Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah pada jenjang SD/MI, SMP/MTs,

SMA/MA, SMK/MAK. Sajabi ti eta, og dumasar kana Peraturan Gubernur Jawa Barat

Nomor 69 Tahun 2013, ngeunaan Pembelajaran Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerahpada Jenjang Pendidikan Dasar dan Menengah.

v


6/76

Muga-muga wa ieu buku th aya manpaatna ka urang sadaya, tur janten

cukanglantaran dina merenahkeun sareng memeres basa jeung sastra daerah, anu udagan

langkung tebihna pikeun ngamumul sareng mekarkeun basa jeung sastra darah,

ngalangkungan jalur atikan di Jawa Barat.

Tangtosna og ieu buku th teu acan tiasa disebat sampurna. Ku margi kitu,teu kinten diantos-antosna kamadang ti sadayana. Saukur kakirangan anu nyampak dina

ieu buku bakal teras didangdosan, supados tiasa nyumponan pameredih sareng kaayaan

pajaman.

Bandung, Dsember 2013

Kepala Balai

Pengembangan Bahasa Daerah dan Kesenian,

Drs. H. Husen R. Hasan, M.Pd

NIP. 196110051986031014

vi


7/76

PANGJAJAP

Kurikulum 2013 saenyana mangrupa Kurikulum Berbasis Kompetnsi (KBK)pikeun nyanghareupan panka jaman, utamana mah kompetnsi atawa kamampuh abadka-21. Dina ieu abad, dak teu dak butuh karancagan dina rupining widang, kaasupkamekaran thnologi, informasi, jeung komunikasi (TIK) milu nangtukeun warnapangajaran basa Sunda.

Luyu jeung ta hal, rumusan kompetnsi sikep (agama jeung sosial), kaweruh, jeungkaparigelan nu dipak dadasar dina Kurikulum 2013 kudu ngaheulakeun pentingna

karancagan jeung komunikasi. Najan kitu, dina pangajaran basa Sunda mah dititnanog kahasan basa jeung budaya Sunda minangka mdia jeung wahana pangajaran basaSunda.

Tma-tma dina buku pangajaran basa Sunda diluyukeun kana tma-tma dinapangajaran tmatis SD/MI nu sipatna nasional. Kompetnsi nu dipiharep ku barudakSD/MI dirumuskeun minangka kamampuh mikir jeung paripolah nu rancag dinaranah nyamuni (abstrak) jeung nembrak (konkrit). Eta kamampuh th dicskeun dinakompetnsi inti (KI) anu dipidangkeun ku kaweruh dina basa Sunda anu bener tur merenah,

ngntp seureuh, sarta luyu jeung kontks situasi. Eta kamampuh th dirarancang dinapross pangajaran winangun papancn (project based learning) jeung ngorhan (discoverylearning) anu nyoko kana lngkah-lngkah ngilmiah (saintifik) kayaning nitnan, nanya,nyoba (nyungsi), nalar, jeung kedaling (ngomunikasikeun).

Ieu buku ngawincik tarkah minimal nu kudu dipilampah ku murid dina ngahontalkompetnsi nu dipiharep. Luyu jeung pamarekan dina Kurikulum 2013, murid diperedihged kawanina tur kadak dina ngorhan kaweruh perkara basa jeung sastra Sunda, anuengkna parigel mak basa Sunda. Dampakna murid boga sikep anu had kana basa

jeung sastra Sunda katut hirup kumbuhna, bari teu mopohokeun sikep agama.Tangtu wa ra knh kahngkran ieu ibu th. Panyawad katut pangdeudeul pikeun

nyampurnakeun ieu buku pohara dianti-atina.

Bandung, Oktober 2013

vii


8/76

DAFTAR EUSI

viii

PANGBAGEA:1. Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat _iii2. Kepala Balai Pengembangan

Bahasa Daerah dan Kesenian DinasPendidikan Provinsi JAwa Barat _v

PANGJAJAP _viiDAPTAR EUSI _viii

BAB I PITUDUH UMUM _1

A. Ngeunaan Buku Tuturus Guru _2B. Padika Make Buku Tuturus Guru _2C. Tatapakan Formal _4

D. Sistem, Prinsip, jeung pamarekanpangajaran _4E. Standar Kompetensi Lulusan (SKL) _5F. Proses Pangajaran _5G. Kompetensi Inti jeung Kompetensi

Dasar (KIKD) _6H. Tema jeung Bahan Ajar _8

BAB II PITUDUH HUSUS _9PANGAJARAN 1 _10Tema : Penyelamatan

Makhluk _10

PANGAJARAN 2 _21Tema : Kahirupan Turta Nyaah

Bumla Ka Lemah Cai

_21

PANGAJARAN 3 _29Tema : Tokoh nu

Manggihkeun _29

PANGAJARAN 4 _37Tema : Pangaruh Globalisasi

Kana Lingkungan Jeung

Kahirupan Manusa _37

PANGAJARAN 5 _42Tema : Wira Usaha _42

PANGAJARAN 6 _48Tema : Ngajaga Tur Miara

Kasehatan Masarakat _48

BAB III PITUDUH MEUNTEUN _53

A. Kritria Meunteun KatutasanMinimal (KKM) _54

B. Rubrik Meunteun Sawala (Diskusi)_54

C. Rubrik Meunteun Sikep _55D. Rubrik Meunteun Latihan _55E. Rubrik Meunteun Maca _56F. Rubrik Meunteun Nembang _56G. Rubrik Meunteun Biantara _56H. Daftar Peunteun Murid _57I. Daftar Peunteun Murid _58

BAB IV BAHAN PANGJEMBAR _59

A. Kaweruh Basa jeung Sastra _60B. Glosarium _66

Daftar Pustaka _68


9/76

Bab

1PituduhUmum


10/76

2 Buku Tuturus Guru SD/MI Kelas VI

A. Ngeunaan Buku Tuturus Guru

Ieu buku disusun sangkan guru meunang gambaran anu cs dina ngalaksanakeunkagiatan pangajaran basa Sunda. Eusina ngawengku sawatara hal.1. Tatali tma anu mr gambaran ka guru ngeunaan tma nu nyoko kana kompetnsi

dasar (KD) jeung indikator dipageuhan pisan.2. Kagiatan pangajaran nu tmatik pikeun ngagambarkeun pangajaran nu gumulung

tur ngamalir.3. Pangalaman diajar nu miharti (meaningfullnes) pikeun ngawangun sikep jeung paripolah

had, ngawasa konsp, kaparigelan mikir ngilimiah (saintik), kamampuh ngarngskeun

masalah, karancagan, pribadi nu sonagar (rplktif), tur rasa basa Sunda.4. Rupining thnik meunteun kamampuh murid.5. Wawaran nu jadi calecer (acuan) kagiatan rmdial jeung ngajembaran murid.6. Kagiatan silih simbeuh tur silih ldan (sharing) antara guru jeung kolot barudak,

anu mr lolongkrang keur kolot-kolot murd sangkan ilubiung dina kagiatan diajarmurid di imahna swang-swangan.

7. Pituduh mak buku babon murid.

Kagiatan dina ieu buku dirarancang pikeun mekarkeun kamampuh (sikep, kaweruh,jeung kaparigelan) murid kalawan gumulung tur rinka. Ari paripolahna ngawengku:1. Muka pangajaran ku karep murid saperti maca atawa ngaregepkeun tks, tumanya,

ngawih, kaulinan, dmonstrasi, pidangan masalah, jst.2. Nepikeun tujuan pangajaran nepi ka murid bisa nyangreb wawaran nu ditepikeun.

3. Ngali kaweruh murid sammehna sankan bisa ngaitkeun jeung kaweruh nu bakaldiulikna.

4. Papancn nu malapah gedang sangkan murid kabantu dina nyangkem konsp.5. Mr lolongkrang pikeun ngalatih kaparigelan murid.6. Mr unduring laku (umpan balik) pikeun ngukuhan panyangkem murid.

B. Padika Mak Buku Tuturus Guru

Ieu buku Tuturus Guru th mibanda kagunaan ganda, jaba ti pituduh mak bukubabon murid, jadi calecer (acuan) keurkagiatan pangajaran di kelas deuih.

Ku penting-pentingna ieu buku, guru dipiharep nitnan heula sawatara hal nudipidangkeun dina ieu buku.1. Baca heula ieu buku tiap-tiap kaca kalawantelik tur imeut.2. Cangkem heula tiap-tiap KD jeung indikator nu ngait kana tma.3. Tarkahan pikeun ngasupkeun KI-1 jeung KI-2 dina sakumna kagiatan pangajaran.

Guru kudu nguatan jeung ngukuhan ngawangun sikep, kaweruh, katutg paripolah

nu had.


11/76

3Bab 1 Pituduh Umum

4. Deudeul kahontalna KI-1 jeung KI-2 ku kagiatan ngabiasakeun, pieunteungeun,pituladeun, jeung ngabudayakeun sakola.

5. Luyukeun tiap-tiap lngkah kagiatan nu patali jeung buku babon murid luyu jeungkacana.

6. Mekarkeun gagasan rancag dina milih padikapangajaran. Sungsi og kagiatan sjn

lamun kaayaan teu luyu jeung naon-naon nu geus dirarancang.7. Rupining strtgi pangajaran nu rk dimekarkeun (kayaning murid nitnan, nanya,nyaritakeun, metakeun, ngawih, jst.), jaba ti ngalibetkeun muridna sorangan bisawa ngalibetkeun warga atawa lingkungan sakola.

8. Guru dipiharep mekarkeun: a. Mtode pangajaran aktif, inovatif, kratif, fktif, jeung menyenangkan (PAIKEM); b. Timbang-timbang og mak pamarekan komunikatif jeung kontkstual; c. Kaparigelan nanya atawa tumanya; d. Kaparigelan muka jeung mungkas pangajaran; e. Kaparigelan ngolah kelas jeung pidangan kelas.9. Gunakeun media jeung sumber diajar nu aya di sabudeureun sakola atawa patali

jeung sosial budaya Sunda.10. Semster hiji aya opat tma atawa matri galeuh, ari dina semster dua aya nu opat

tma (matri galeuh) aya nu kurang, diluyukeun kana KIKD Mata Pelajaran Basajeung Sastra Sunda.

11. Tiap-tiap tma (matri galeuh) rata-rata dirarancang keur sabulaneun (4 x lawungan).12. Kagiatan dina minggu kahiji dimimitian ku nitnan bahan, karep rsptif

(ngaregepkeun jeung maca), minggu kadua mangrupa kagiatan nyoba jeung ngulik,ari minggu katilu jeung kaopat ngalarapkeun atawa midangkeun (kagiatan kratifnulis jeung nyarita) hasil tina minggu kahiji jeung kadua. Murid digiring sangkankaasah daya nalar jeung mikirna kalawan ngaleunjeur. Kagiatan dirarancang pikeunmr lolongkrang tumanya jeung ngali wawaran nu deukeut jeung murid.

13. Alokasi waktu nyoko kana struktur kurikulum. Guru bisa nangtukeun soranganalokasi waktu luyu jeung minggu fktif, situasi katut kaayaan di sakola.

14. Buku babon murid dilengkepan ku bahan-bahan latihan nu luyu jeung hontalankompetnsi.

15. Hasil pagawan murid jeung bukti peunteun bisa dikumpulkeun dina portofolio murid.16. Pikeun tarkah ngoman diri jeung minggu fktif, jieun catetan reksi sanggeus

hiji tma atawa bahan rngs.17. Deudeul murid sina resepeun kana basa Sunda sarta yakinkeun yn manhna th

cerdas tur bisaeun.18. Sangkan tujuan pangajaran kahontal, guru og perlu saregep, enya-enya, tur sabar dina

nyanghareupan murid. Ari sababna, kamampuh murid th bda-bda. Katambah-tambah teu sakumna padika pangajaran loyog pikeun sakumna guru, murid, tempat,

waktu, jeung bahan ajar.


12/76


C. Tatapakan Formal

Bahan ajar basa Sunda anu dipidangkeun dina ieu buku dumasar kana Kurikulum2013, ngawengku kasang tukang, karakteristik, jeung tujuanan. Kurikulum basa Sundaatawa Kompetensi Inti jeung Kompetensi Dasar (KIKD) Mata Pelajaran Basa jeung

Sastra SUnda disusun jeung dikaluarkeun ku Balai Pengembangan Bahasa Daerah danKesenian (BPBDK), Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat. Lamun disusud ka luhurna,ari lebah ngindungna mah tangtu wa kana Kurikulum Tingkat Nasional, da nu ieu mahkaasup kana Kurikulum Daerah (Kurda).

Hususna di tingkat SD/MI, Kurikulum Basa Sunda anu disusun ku BPBDK thdiwincik jadi KIKD, nu diluyukeun kana tma jeung alokasi waktu. Hal ta disusunmangrupa struktur anu maneuh, tur salawasna kudu jadi padoman dina kagiatan diajar-ngajar. Cindekna, sajeroning guru ngajarkeun basa Sunda, dipahing mngpar tina

katangtuan KIKD, tma, jeung alokasi waktu. Pon kitu deui, ari dina lebah milih bahankatut ngajarkeunana mah, guru dibr lolongkrang tir diperedih karancaganana.

Ieu buku poma ulah dianggap hiji-hijina sumber bahan ajar. Ari sababna, naon-naonnu diperedih ku KIKD th moal sagemblengna kacumponan mun ukur ngandelkeuntina hiji sumber. Kudu aya sumbersumber lianna pikeun pangrojong kagiatan diajar-ngajar, di antarana mdia massa, bagbagan palmuan lianna, jeung kondisi sosial budayamasarakat Sunda. Nya ka lebah dinua pisan guru kudu rancngeus th, kumaha carananngan jeung nungkab bahan pangrojong sangkan KIKD bisa kacumponan.

D. Sistim, Prinsip, jeung Pamarekan Pangajaran

Sakabh matri dina ieu buku, ti mimiti bagian wacana, pedaran, ulikan, jeung latihandipidangkeun make sistem spiral; dimitian ti nu babari heula, terus ningkat ka nu hs.Heula pandeurina nyusun bahan anu dumasar kana babari hsna th tumerap kanasaban pangajaran. Cindekna, tingkat kasulitan bahan anu dipidangkeun dina Pangajaran

1, upamana, kudu aya sahandapeun Pangajaran 2. Lian ti ta, bisa deuih tumerap di jeropangajaran, upamana tingkat kasulitan Pedaran 2 kudu saluhureun Pedaran 1. Kitu deuidina ulikan jeung latihan.

Konsp basa anu dianggap ntng dipidangkeunana dina Pedaran 1, atawa bisa wadina Ulikan 1. Sanggeus nincak kana Pedaran 2 atawa Ulikan 2, murid diwanohkeunkana konsp basa anu tingkat kasulitanana saluhureun nu dipidangkeun dina Pedaran 1atawa Ulikan 1. Subab pangajaran dingaranan mak kagiatan basa atawa aktivitas murid.

Dina wincikan nu leuwih heureut, sistem spiral th tumerap dina saban nomer deuih.

Upamana dina latihan anu diebrhkeun dina pancn ngajawab pananya, tah, tingkat kasulitandna pananya nomer 8 kudu aya di sahandapeun tingkat kasulitan pananya nomer 9.


13/76

5Bab 1 Pituduh Umum

Sistem spiral anu dignakeun dina ieu buku th dumasar kana prinsip proporsional, turtahapan (gradasina) henteu patarenggang. Hal ieu bisa tumerap dina wangun lahiriahna(panjang-pondokna, basajan-kompleksna) kecap, kalimah, atawa wacana, bisa deuih dinaeusi atawa substansina (gampang-henteuna).

E. Standar Kompetensi Lulusan (SKL)

Rabah SD/MI SMP/MTs SMA/SMK/MA/MAK

Sikep Nampa, ngajalankeun, ngajnan, jeung ngamalkeun

Pribadi nu iman, ahlak mulya, percaya diri jeung tanggung jawab

dina patali marga kalawan merenah jeung lingkungan masarakat, alamsabudeureun, sarta dunya katut adabna.

Kaparigelan Nampa, nanya, nyoba, ngolah, midangkeun, nalar, jeung ngalarapkeun

Pribadi nu mampuh mikir jeung lumampah kalawan merenah turrancag dina ranah nyamuni (abstrak) jeung nembrak (konkrit).

Kaweruh Mikanyaho, nyangkem, nerangkeun, ngolah, jeung meunteun.

Pribadi nu ngawasa lmu kaweruh, thnologi, seni budaya, sarta

wawasan kamunasaan, kabangsaan, kanagaraan, jeung paradaban.

F. Proses Pangajaran

Pross pangajaran lumangsung mak pamarekan saintik. Ari lngkah-lngkahna keiu.

1. Nitnan (mengamati), ku cara maca atawa ngaregepkeun atawa nongton2. Nanya (menanya), ku cara tanya jawab atawa sawala3. Nalar (menalar/mengasosiasi), ku cara nambahan kaweruh lain4. Nyungsi atawa nyoba (eksplorasi/eksperimen)5. Midangkeun atawa nepikeun (mengkomunikasikan)6. Ngawangun jejaring (networking) ku cara nangan bahan tina sumber lian


14/76


G. Kompetensi Inti (KI) jeung Kompetensi Dasar (KD)Kelas VI SD/MI

KOMPETENSI INTI (KI) KOMPETENSI DASAR (KD)

6.1 Menerima, menghargai, danmenjalankan ajaran agamayang dianutnya

6.1.1 Menerima anugrah Tuhan Yang MahaEsa atas penciptaan bahasa Sundasebagai bahasa daerah dan unsur budayabangsa serta alat komunikasi masyarakatpenuturnya melalui teks narasi, deskripsi,pupuh, dongeng, dan pidato.

6.2 Memiliki perilaku jujur,disiplin, tanggung jawab,santun, peduli, percaya diridalam berinteraksi dengankeluarga, teman, tetangga,dan guru

6.2.1 Memiliki perilaku peduli terhadappenyelamatan makhluk sebagai ciptaanTuhan YME melalui teks narasi (Tema 1)

6.2.2 Memiliki perilaku santun dalammemelihara dan membina persatuandalam perbedaan bangsa melalui tekspupuh. (Tema 2)

6.2.3 Memiliki perilaku peduli terhadap tokoh

dan penemu melalui teks narasi (Tema 3)6.2.4 Memiliki perilaku tanggung jawab dan

peduli menghadapi pengaruh globalisasiterhadap lingkungan dan kehidupanmanusia melalui teks deskripsi. (Tema 4)

6.2.5 Memiliki perilaku tanggung jawab, peduli,dan disiplin dalam berwirausaha melaluiteks deskripsi. (Tema 5)

6.2.6 Memiliki perilaku peduli, disiplin,dan tanggung jawab dalam menjagamemeliharan kesehatan masyarakatmelalui teks pidato. (Tema 6)


15/76

7Bab 1 Pituduh Umum

6.3 Memahami pengetahuanfaktual dengan caramengamati dan mencoba[mendengar, melihat,membaca] serta menanyaberdasarkan rasa ingin tahusecara kritis tentang dirinya,makhluk ciptaan Tuhan dankegiatannya, dan benda-benda yang dijumpainya dirumah, sekolah, dan tempatbermain

6.3.1 Memahami teks narasi tentangpenyelamatan makhluk.

(Tema 1)

6.3.2 Memahami teks pupuh tentang kehidupan

berbangsa dan bernegara (Tema 2)6.3.3 Memahami teks narasi tentang tokohdan penemu secara mandiri kemudianmengolah dan menuliskannya kembalidengan kata-kata sendiri

(Tema 3)

6.3.4 Memahami teks deskripsi tentangpengaruh globalisasi terhadap lingkungan

dan kehidupan manusia. (Tema 4)6.3.5 Memahami teks deskripsi tentang

berwirausaha. (Tema 5)

6.3.6 Memahami teks pidato tentang meme-lihara kesehatan masyarakat. (Tema 6)

6.4 Menyajikan pengetahuanfaktual dalam bahasayang jelas dan logis dansistematis, dalam karya yangestetis dalam gerakan yangmencerminkan anak sehat,dan dalam tindakan yangmencerminkan perilakuanak beriman dan berakhlak

mulia

6.4.1 Menyusun teks carita pondok tentangpenyelamatan makhluk dengan bahasaSunda yang baik. (Tema 1)

6.4.2 Melantunkan teks pupuh tentangkehidupan berbangsa dan bernegara(Tema 2)

6.4.3 Menyusun teks narasi tentang tokoh danpenemu secara mandiri. (Tema 3)

6.4.4 Menyusun teks deskripsi tentang

pengaruh globalisasi terhadap lingkungandan kehidupan manusia. (Tema 4)

6.4.5 Menyusun teks deskripsi tentangberwirausaha. (Tema 5)

6.4.6 Menyusun teks pidato tentang menjagadan memelihara kesehatan masyarakat.(Tema 6)


16/76


H. Tema jeung Bahan Ajar

Tema 4 : Pangaruh

GlobalisasiBahan : Dskripsi

Tema 5 : WirausahaBahan : Dskripsi

Tema 6 : KashatanMasarakat

Bahan : Biantara

Tema 1 : Nyalametkeun

MahlukBahan : Narasi

Tema 2 : KahirupanBangsa Nagara

Bahan : Pupuh

Tema 3 : InohongPenemu

Bahan : Narasi

TEMA&

BAHAN AJAR


17/76

Bab

2PituduhHusus


18/76


PANGAJARAN 1

Tema : Penyelamatan MakhlukSubtema : Nyalametkeun Mahluk Papada Ciciptan AllohBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, murid bisa maca jero hat, maham eusi paguneman,ngadiskusikeun kandaga kecap, ngaringkeskeun bacaan, ngalarapkeun paribasa, nyaritakeuneusi bacaan, mikaweruh kecap sangaran, ngawih, maca dongeng.

KAGIATAN AWAL

No. Kagiatan

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasana diajar.Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid, terusguru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajaran nu rkdiajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran 1 ngeunaanhasil observasi penyelamatan mahluk. Tina Pangajaran 1 ieu murid dipiharepmampuh nulis laporan tks narasi hasil observasi ngeunaan penyelamatanmahluk. Disagigireun ta dipiharep murid mampuh ningkatkeun rasa kanyaahjeung hman ka papada mahluk nu aya di sabudeureunana, jembarna mahmiara kahman Allah ka manusa.

2. Pikeun ngahudang minat murid dina pembelajaran, guru ngajak murid sacaralangsung kalibet dina pangalamanana ngeunaan kanyaahna ka papada mahluk.Sanggeus kitu guru ngamimitian muka pembelajaran ku cara maca karangannarasi nu judulna Penyu Hjo nu dipilih tina sababaraha sumber WWFIndonesia.Sanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana karangan narasi nu tmanapenyelamatan mahluk, guru nepikeun kamandangna nu bisa ngahudang murid

pikeun mikahman papada mahluk, hususna nu aya disabudeureunana.


19/76

11Bab 2 Pituduh Husus

3. Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku cara

nembongkeun gambar penyu di basisir.

Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dina gambar.

Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta ngahudang kanyaahna ka papada

mahluk. Guru bisa nyokot sababarah gambar tina koran, majalah, atawa tinainternet.

KAGIATAN INTI

A. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 1.gurunitah murid maca jero hat. Sammhna ngajentrekeun

heula yn maca jero hat th hiji kagiatan maca nu maksudna rk nyangkem

eusi bacaan, teu meunang aya sora ngagerendeng komo ditarikkeun atawa

dibedaskeun.

2. Guru marentah murid rk ngamimitian maca. Mimiti mah macana ditamatkeun

sakabh wacana.

3. Guru maca malikan deui kalawan taliti saparagraf-saparagraf. Anu maksudana

keur nyumponan pangjawab kana maksudna pananya. Saterusna murid dititah

ngerjakeun pancn.

B. Ngajawab Pananya

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 2. guru nitah murid ngajawab pananya.

2. Guru nyarita, mun murid rengs migaw tugasna, salah saurang murid dititah

macakeun pananya. Baturna nu ngajawab. Bagilir nepi ka rengs.


20/76


C. Ngadiskusikeun Kandaga Kecap

No. Kagiatan

1. Kagiatan 3, guru nitah murid ngadiskusikeun Kandaga Kecap sacara kelompok.

Saterusna murid dititah nangan harti kecap dina kamus. Sammh diskusiguru mr pituduh heula, ku cara: a. Guru jeung murid nyadiakeun kamus atawa sumber sejenna. b. Guru ngabagi murid jadi 5 6 kelompok. Unggal kelompok dipimpin

ku ketua kelompok. Masing-masing kelompok dibagi hiji sewangkamus.

c. Guru ngabimbing. Murid-murid giat nangan harti kecap dina kamusjeung sumber lianna. Sanggeus masing-masing kelompok rengs

migaw tugas. Ketua kelompok macakeun hasil diakusi. d. Guru nitah ngalarapkeun harti kecap dina kalimah

2. Harti kecap nu dipaluruh, di antarana: 1. Siwur th dijieunna tina batok. 2. Lampu listrik nu dipasang di kamar caangpisan. 3. Mja th sorongka sisi tmbok. 4. Kalimah nu disusun ku Adi mah kacidaalusna. 5. Nyaho bapana datang, budakna lumpat murubapana. 6. Si Cpot dibaturan ku Si Dwala ngalalana ka pakidulan nagara

sancang. 7. Indungna nu keur ngajaga warung, sok nyelangheula mapagkeun

anakna ka sakola. 8. Anak penyu nu dileupaskeun di basisir tingarugilmuru ka laut. 9. Tukikatawa anak penyu th teu sakabhna salamet hirupna nepi ka

ged. 10. Kuring mah indit ka sakola unggalpoe g leumpang da deukeut.

3. Saterusna guru ngomntaran nu salahna kana kalimah nu disusun ku murid.

Murid nyebutkeun koreksian kalimah.

D. Ngaringkeskeun Bacaan

No. Kagiatan

1. Kagiatan 4,guru nitah murid ngaringkeskeun bacaan ku cara nyieun gurat

badag


21/76


2 Sammhna guru nitah murid maca taliti unggal paragraf. a. Guru nitah nangan kalimah nu jadi poko caritaan dina unggal

paragraf Penyu Hjo. b. Guru ngabimbing maca gurat badag bacaan nu dijieunna. c. Guru ngabimbing murid migaw ringkesan carita dumasar kana gurat

badag carita.

E. Ngalarapkeun Paribasa

No. Kagiatan

1. Kagiatan 5, guru nitah murid ngalarapkeun paribasa dina kalimah

2 Guru nerangkeun deui harti paribasa

3. Guru nerangkeun kecap nu aya dina paribasa, atawa nanya ka murid saha nunyaho harti kecapna. Upamana: nyiuk, ayakan, pegat, simpay, gentng, kad,kurung, komo.

4. Guru nugaskeun murid ngalarapkeun paribasa dina kalimah.

5. Guru ngaroris pagawan murid.

6. Guru nuduhkeun kasalahan dina kalimah nu disusun ku murid.

7. Guru nitah murid ngarngskeun nyusun kalimah.

8. Guru nitah murid-murid bagilir maca kalimah nu disusunna.

F. Nyaritakeun Eusi bacaan

No. Kagiatan

1. Kagiatan 6, pikeun ningkatkeun pemahaman murid ngeunaan kanyaahnaka papada mahluk, guru nugaskeun murid maca deui tks nu patali jeungmahluk nu rk tumpur, nu judulna Jalak Bali Nu Rk Tumpur DinaHabitat Aslina.

2. Saterusna murid dititah ku guru pikeun nyaritakeun deui eusi bacaan, lengkah-lengkahna saperti ieu : 1. Guru nugaskeun murid maca Jalak Bali Nu Rk Tumpur Dina

Habitat Aslina. 2. Guru nitnan murid maca jero hat kalawan gemet tur taliti unggal

paragraf ta bacaan.


22/76


3. Guru nugaskeun murid sangkan manggihkeun jeung nangtukeunkalimah-kalimhak poko atawa nu jadi tma unggal paragraf.

4. Guru nyaritakeun yn kalimah poko atawa tma kasebut nu jadicecekelan pikeun dimekarkeun mak basa sorangan.

5. Guru nitah murid nyaritakeun eusi bacaan mak basa sorangan di

hareupeun kelas.

G. Mikaweruh Kecap Sangaran

No. Kagiatan

1. Kagiatan 7, guru nuyun murid dina kagiatan mikaweruh kecap sangaran.

1. Guru nerangkeun kecap-kecap sabgaran atawa sawanda nu aya dinakalimah.

2. Guru nugaskeun murid maca bacaan nu miboga kecap sawanda atawasangaran. Tur nyangkem kana harti kecapna.

3. Guru jeung murid tanya jawab ngeunaan kecap sawanda. 4. Guru nugaskeun murid jeung murid lianna nyaritakeun kecap

sawanda jeung hartina. 5. Guru nugaskeun murid nengetan deui kecap nepi ka ngarti kana

sakabhna nu patali jeung kecap sawanda. 6. Guru nyindekkeun pangajaran kecap sawanda. 7. Guru mr tugas PR nangan 10 kecap sawanda. ta kecap tuliskeun

hartina, terus larapkeun dina kalimah.

H. Ngawih : Ngawihkeun lagu nu tmana manuk

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 8, guru ngajembaran wawasan pangaweruh murid ngeunaanpenyelamatan mahluk. Tina Pangajaran ieu murid dipiharep mampuhningkatkeun kanyaahna ka papada mahluk ku cara ngawihkeun lagu nutemana manuk nu judulna Manuk Dadali.Dina Kagiatan 1 guru nitah murid maca bedas rumpaka lagu, mimiti tinajudul, terus kana unggal padalisan dina unggal pada.

2. Guru nerangkeun harti kecap nu saujratna jeung nu miboga harti injeumandina rumpaka lagu, carana:

1. Guru nuduhkeun jajaran nu disebut padalisan jeung pada. 2. Guru nerangkeun tma lagu Manuk dadali


23/76


3. Guru jeung murid tanya jawab ngeunaan kawih Manuk dadali. 4. Guru miharep murid saregep ngabandungan guru ngawihkeun

Manuk dadali.

3. Guru ngawihkeun lagu nu judulna manuk dadali1. Guru nyontoan ngawihkeun Manuk Dadali nepi ka tamat. Murid

dipiharep saregep ngabandungan guru nu keur ngawih. 2. Guru ngajak murid babarengan ngawih. 3. Guru nerangkeun, murid-murid ngawihkeun sapada swang sacara

bagilir unggal jajaran bangku nepi ka rengs. 4. Guru nunjuk jajaran murid nu kudu ngawihkeunana. Nu sejen jemp,

ngadagoan giliran panunjuk guru. 5. Guru ngatur, nunjuk dua baris jajaran nu kudu ngawih, nu sejenna

jarempe, Terus bagilir nepi ka sakabeh jajaran bangku kabagan.

6. Breng sakabh murid ngawih. 7. Guru nunjuk murid saurang-saurang ngawihkeun lagu.

4 Pikeun ningkatkeun pemahaman murid ngeunaan kanyaahna ka papadamahluk, guru nugaskeun murid maca sajak nu patali jeung mahluk nu rktumpur, nu judulna Manuk Leutik Dina Kurung. 1. Guru nugaskeun murid kudu museurkeun panitnna kana tks sajak

anu judulna Manuk Leutik Dina Kurung 2. Guru maca nyoara sajak nepi ka tamat. Maca minangka ngawanohkeun

jeung mawa pikir, rasa, jeung panitn, perhatian kana runtuyan basa(kecap) nu ngawangun ta sajak. 3. Guru nugaskeun murid nyirian kecap atawa babasan (babandingan,

kecap kiasan) nu aya dina jajaran sajak. 4. Guru nugaskeun nangan harti kecap jeung kiasanana dina kamus

jeung dina sumber sejenna. 5. Guru jeung murid ngabahas harti kecap. Judul; Manuk Leutik dina

Kurung.a. manuk leutik nyata rupa-rupa manuk anu laleutik saperti

piit, ciblk, kacamata, jst. Manuk nu karieu nu ayeuna keurdipikaresep, dipiara jeung dikurungan ku masarakat. b. Rgang nyata babagian tina dahan tangkal kai atawa tangkal awi

anu wangunna leutik. c. Buruan nyata pakarangan, patempatan diluareun imah nu aya di

bagian hareup. d. Susumputan nyata hiji rupa kaulinan barudak anu dina

kagiatanana aya nu kagabian nyumput anu cicing di tempat nuteu kaciri ku nu boga tugas jadi ucingna (nu nangan).

e. Manuk nyumput nyata manuk cicing di tempat anu teu katempoboh ku jelema boh ku ucing upamana.


24/76


f. Ngabring nyata indit, hiber babarengan biasana leuwih tisapuluh.

g. Kurung nyata tempet manuk cicing (kandang). Dijieun tinaawi nu diraut dijieun saged-ged nyr daun kalapa, wangyunkurungna aya nu pasagi, buleud, jst. Aya kurung nu dijieun tina

kawat og. h. Gantungan nyata tenpat nunda atawa ngagantungkeun. i. Uclak-aclok nyata luluncatan dina panyongcloan atawa

panyicinganana. j. Noong nyata nempo tina tenpat anu leutik jeung kacida

sempit.Dina kagiatan 2 guru mre pancn sangkan murid bisa digaw sacarakelompok. Dina ieu kagiatan murid dipenta ngerjakeun pancn 1, pancn 2,jeung pancn 3

Pancn 1 guru nitah murid nyieun Parafrase sajak nu judulna Manuk LeutikDina Kurung karya Ano Karsana. Sammhna ngajentrkeun heula nudimakdud parafrase.Parafrase nyata ngabjrkeun deui hiji wangun karangan (sajak) kana wangunsjn karana maksud ngcskeun harti anu nyumput atawa nyamuni jadi babarikahartina.

a. Parafrase 1Aya manuk ngarasa bbas hirup di alam. Ucla-acl dina rgang,macokan hileud jeung endog sireum. Aya manuk cangkurileung hiberluhureun suhunan taya nu ngaharu biru atawa ngaganggu.

b. Parafrase 2Aya manuk dina kurung ucla-acle teu bisa bbas hiber

c. Parafrase 3Manuk leutik the ukur bisa noong tina kurung kaluar jiga baturna

Pancen 2 guru nitah murid ngajawab pananya a. Guru nugaskeun ka murid sangkan ngajawab pananya kalawan lisan b. Guru nyebutkeun kalimah pananya ka murid sacara bagilir c. Guru miharep sakab murid geus nyaho tur ngarti kana eusi jeung

harti kekecapan nu ngawangun rumpaka sajakPancn 3 guru ngabimbing maca sajak a. Guru mr papagon maca sajak . ( Maca th aya aturanana kudu puguh

lentongna, panjang-pendkna, bedas jeung halonna. Lentongna bdahartina og bakal bda. Lentongna bda, hartina og bakal bda.

Contona: - Bu Guru nitah murid asup ka kelas Bu Guru : Asup! Sing br barisna

Murid : Asup? Tos bl, Bu? Bu Guru : Asup. (Murid barisna brs)


25/76


Ttla sanajan ngan sakecap nu dilisankeun kecap asup ari lentongnabda mah, maksudna bakal bda. Aya nu nitah, nanya, jeung wawaran.

b. Guru ngalatih murid maca sajak. Sammhna guru ngalatih macasajak mak lentong nu merenah, kitu deui latihan nyebutkeun kecapkalawan bnts. ta kagiatan laksanakeun sababaraha balikan, supaya

biasa dilarapkeun dinamaca sajak sacara bedas. Teu salilana dina nyaritath urang kudu tarik salalawasna, atwa kudu laun haharewosan. Najanlaun, atawa tarik kudu bnts, kitu deui dina maca sajak.

c. Guru nugaskeun murid-murid maca jero hat heula sajak nu rkdibaca bedas. Tengetan mana nu kudu dibaca bedas, dibaca laun,dibaca anca. Pepeta atawa gerak leungeun jeung awak teu ieuh kudusalilana aya, saperluna ba.

d. Guru ngajurung murid macakeun sajak dihareupeun kelas. Murid-

murid lianna ngaregepkeun. e. Guru nitah murid ntlakeun pamanggihna saha-sahana nu hadmacana.

I. Maca Dongeng

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 9, guru mr pancn ka murid sacara mandiri. Dina ieukagiatan guru mr sababaraha latihan pikeun siswa sangkan leuwih mahamkana pangajaranPancn 1 guru mnta murid maca Dongeng Sakadang Kuya MamawaImah. Lengkah nu dilaksanakeunana: 1. Guru medar cara maca nyoara jeung cara maca jero hat. Dina maca

nyoara bakal katitn lentong atawa lagu lagamna. Kitu deui ngajiwaanatawa henteuna eusi bacaan. Maksud maca jero hat th pikeun

ngalenyepan eusi nu nyangkaruk dina bacaan. 2. Guru ngajurung sakabh murid maca Sakadang Kuya mamawa Imahanu maksudna pikeun ngalenyepan jeung mikanyaho eusi dongng.

3. Guru ngajurung murid macakeun ta dongng sacara bagilir. Caramacana nu kagiliran neruskeun ssa bacaan baturna nu ti heula

2. Pancn 2 guru nepikeun pananya ka murid: a. Sato naon anu ngalalakon dina ta dongng? b. Dimana tempatna imah si kuya?

c. Naon maksudna si kuya kudu mamawa imahna? d. Perasaan naon nu aya dina diri si monyt ka si kuya?


26/76


e. Kumaha rasa rumasa si kuya ka si monyt? f. Naon ta ema dongng? g. Naon nurutaneunana keur murid tina ta carita dongng th?

3. Pancn 3, guru nyiapkeun kecap-kecap nu rk ditangan hartina dinakamus jeung sumber lianna, lengkah pelaksanaanana: a. Guru katut murid nyadiakeun kamus jeung sumber lianna di kelas b. Guru ngabimbing murid nangan harti kecap dina kamus jeung

sumber lianna c. Guru mingpin diskusi hal ngaran pakakas: congkrang, jeung sejen-

sejen pakakas nu dipak ngolah sawah atawa kebon huma. d. Pikeun ngeuyeuban pangajaran Guru nugaskeun murid molahkeun:

ngagandong, ngakod, nungtun, ngagandong leungeun, nolol. e. Guru ngajurung murid ngagambar ranggon jeung saung

4. Pikeun ngeuyeuban pangajaran, guru nugaskeun ka siswa sacara mandirinyaritakeun eusi bacaan nu judulna (1) Lutung Jawa. Sammhna: a. Guru medar pangajaran. Dina pangajaran 1, urang loaba maca rupa-

rupa mahluk atawa satwa. Pikeun ngeuyeuban pangaweruh pangajaranmaca, Lutung Jawa og kudu dijaga ulah nepi ka tumpur.

b. Guru nitnan murid nu keur maca jero hat, geusan nyaritakeun deuieusi bvacaan di hareupeun babaturan.

c. Guru mere iasarah ka murid supaya eureun macana.

d. Guru nitah salah saurang murid ka hareup nyaritakeun deui LutungJawa ku basana sorangan ka babaturanana.

e. Guru nitnan murid nu panglancarna nyarita, sarta ngaguluyur dinanepikeun eusi carita.

f. Guru ngajurung murid ngajawab pananya. Carana murid nanya kababaturanana (aya 5 pananya)

(2) Guru nugaskeun maca ka salah saurang murid, murid nu sejenngaregepkeun daria judul babaan Wapalla Rikiran Rakyat NgaleupaskeunSarbu Bayi Penyu, saterusna: 1. Guru nguriling nitnan murid bisi aya nu teu methatikeun kana

kagiatan maca, salila eta wacana dibaca. 2. Guru nyebutkeun pananya nu kudu dijawab ku murid. 3. Guru pindah nanya ka murid sejen lamun murid nu dititah yeu bisa

ngajawab. 4. Guru nanyakeun saha nu bisa nyindekkeun ta bacaan. 5. Guru jeung murid ngabahas jeung ngadiskusikeun pancen mandiri

nu rk dipigaw di imah.

a. Ngabahas karangan narasib. Nangtukeun panjang karangan


27/76


c. Ngabahas basa nu digunakeun dina karangand. Nangtukeun waktu migaw jeung ngumpulkeun tugas

6. Guru ngabahas paribasa a. Guru mr kasempetan ka murid geusan nanyakeun paribasa

b. Guru jeung murid ngabahas ngaran sasatoan nu dilarapkeundinaparibasa, saperti : kancra, merak, julang, badak. Bangkong,gajah, lauk, belut, cacing jeung gaang.

7. Guru nyieun kalimah mak paribasa a. Guru nyontoan ngalarapkeun paribasa dina kalimah. Conto : murid kelas 6B raribut, blus ba Bapa Guru ka kelas, jep

ba murid th jemp cara gaang katincak. b. Guru ngabimbing murid-murid nyusun kalimah c. Guru nugaskeun murid nuliskeun kalimah nu disusunna dina

papan tulis. d. Guru nanya ka murid kumaha pamanggihna kana ta kalimah nu

dijieun ku babaturanana. e. Guru tanya jawab jeung murid ngeunaan nyieun kalimah mak

paribasa, f. Guru babarengan jeung murid nyindekkeun pangajaran kalimah

mak paribasa.

KAGIATAN PANUTUP

No. Kagiatan

1. Guru babarengan jeung murid nyindekkeun hasil kagiatan diajarna

2. Guru mr penilaian kana kagiatan nu geus dilakukeun ku murid: muji,meunteun

3. Guru mr tugas mandiri

4. Guru ngainformasikeun ka murid pangajaran nu rk ditepikeun dinakagiatan saterusna.


28/76


PANGAJARAN 2

Tema : Kahirupan Turta Nyaah Bumla Ka Lemah CaiBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, ngaregepkeun pupuh durma, ngajawab pananya,

ngalarapkeun rarangken tengah, ngabandingkeun pupuh jeung kawih, nembangkeunpupuh tina wawacan, maca jero hat, migaw pancn.

KAGIATAN AWAL

No. Kagiatan

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasanadiajar. Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid,terus guru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajarannu rk diajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran2 ngeunaan hasil observasi ngeunaan kahirupan turta nyaah bumla kalemah cai. Tina Pangajaran 2 ieu murid dipiharep mampuh ngaguar eusipupuh sarta nembangkeun pupuh hasil observasi ngeunaan kahirupan turtanyaah bumla ka lemah cai. Disagigireun ta dipiharep murid mampuhningkatkeun rasa reueus, toleransi, sarta micinta lemah cai .

2. Pikeun ngahudang minat murid dina pembelajaran, guru ngajak murid

sacara langsung kalibet dina pangalamanana ngeunaan kahirupan turta nyaahbumla ka lemah cai. Sanggeus kitu guru ngamimitian muka pembelajaranku cara maca pupuh nu judulna Durma Bumla ka Lemah Cai karanganAno Karsana.Sanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana pupuh nu tmana kahirupanturta nyaah bumla ka lemah cai guru nepikeun kamandangna nu bisangahudang murid pikeun micinta lemah cai.


29/76

21Bab 1 Pituduh Umum

3. Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku caranembongkeun gambar perang nalika jaman penjajahan.Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dinagambar. Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta ngahudang kanyaahna kalemah cai.

Guru bisa nyokot sababarah gambar tina koran, majalah, atawa tina internet.

KAGIATAN INTI

A. Ngaregepkeun Pupuh Durma

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 1 guru sammhna ngarecah heula wangun pupuh saperti:a. sapada pupuh aya 7 padalisan. ( pada= bait, padalisan= jajaran, baris)b. guru lagu jeung guru wilangan ( sora tungtungdina padalisan, jumlah

engang)

sa-r-r-a u-rang th ku-du sa-ya-ga = 12a

nga-ja-ga le-mah ca-i = 7i

ti nu ni-at ja-hat = 6a

na-ga-ra ja-di teu a-man = 8a

ra-yat-na ja-di teu ting-trim = 8i

ji-wa ra-ga-na = 5a

u-lah ja-di ka-ri-si = 7i

2. Guru nembangkeun pupuh,prak-prakanana: a. Guru nitah murid merhatikeun rumpaka pupuh

b. Tahap ka-1 guru nembangkeun sapada pupuh durma nepi ka tamatpadalisan panungtung c. Tahap ka-2 guru nembangkeun sapadalisan, murid nurutan. Kitu

saterusna nepi ka padalisan panungtung d. Guru jeung murid bareng nembangkeun sapada pupuh e. Guru sakali-kalieun eureun teu milu nembang f. Guru marengan nembang, lamun murid ragu-ragu poho lagam

laguna, guru marengan deui. (Kitu ba saterusna malikan deui-malikan deui)

g. Tahap ka-3 guru nitah gunta-ganti nembangkeun ku unggal jajaranbangku, saselang seling jeung padalisan nu ditembangkeunana.


30/76


B. Ngajawab Pananya

No. Kagiatan

1. Pancn 1 guru nitah salah saurang murid pikeun macakeun pananya. Baturna

nu ngajawab. Bagilir nepi ka rengs.2. Guru nugaskeun murid ngajawab pananya, prak-prakanana:

1. Guru nanyakeun ka murid saurang-saurang pikeun nyangkem eusinu aya dina rumpaka pupuh. Jawaban murid tangtu bakal bdagumantung kana cangkemanana. Pananya aya 8 nomer. Jawabanmurid, boh eusina boh susunan kalimahna bisa teu sarua.

2. Guru nugaskeun murid ngarangkum eusi tina 8 jawaban nu geusdisebutkeunana ta. Mun geus rengse ta rumusan th dibacakeunhareupeun babaturanana.

3. Guru marengan murid nitenan jeung nyangkem harti kecap nungawangun rumpaka pupuh. Saperti: sayaga, tingtrim, raga, karisi,bela, ngariksa.

4. Guru nugaskeun murid ngalarapkeun kecap-kecap kasebut dinakalimah.

5. Guru nguriling, mariksa jeung ngabimbing murid-murid nu keurnyusun kalimah.

C. Ngalarapkeun Rarangkn Tengah

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 2 guru mr pancn ka murid sacara kelompok ngalarapkeunrarangken tengah /um-/, /-al-/, /-in-/

2. Pancn 1 sammhna guru nuliskeun heula kalimah dina papan tulis:

a. Sakumna rayat seja bumlaka lemah cai. b. Rayat seja dumeuheusnepungan Sultan di gedong kasultanan.

c. Urang sarra kudu ngajaga kabersihan lingkungan, supaya panyakitDB teu sumebarka sakuliah lembur.

d. Aki-aki nanggung acau leumpangna dumaligdeug.

Guru ngajurung murid supaya merhatikeun jeung nitenan kalimah nu ditulisku guru.

Guru nitah murid maca bedas kalimah, murid nu sejen panitenna museurkana kalimah nu dibaca.


31/76


3. Pancn 2 guru nanya ka murid patali jeung opat kalimah nu dibaca. Dina 4kalimah nu dibaca kasebut aya kecap nu ngandung sora nu sarua. Saterusnamurid ngajawab: bumla, dumeuheus, sumebar, dumaligdeug. Sanggeus kituguru nyaleksek deui ku cara:

1. Guru naya deui, aya sora naon dina kecap nu disebutkeun?Murid ngajawab sora /um/ dina bumla, dumeuheus, sumebar,dumaligdeug.

2. Guru nitah ka saurang murid. Kaluarkeun kecap /um/ tina kecapbumla jadi (/bela/ ), dumeuheus jadi (/ deuheus/), sumebar jadi (/sebar/), dumaligdeug jadi (/daligdeug/)

3. Guru nyindekkeun, wangun um- dina kecap kecap kasebut thnyata rarangken tengah.

4. Guru nuliskeun kalimah dina papan tulis - Loba kaum ibu nu lalieur mikiran harga balanjaan nu beui marahal

5. Guru nanya ka murid, dina kalimah nu ditulis di papan tulis aya kecapnu ngandung rarangken tengah, nu mana kecapna?

Murid : Lalieur, marahal

Guru : kaluarkeun /al/ tina kecap lalieur

Kaluarkeun /ar/ tina kecap marahal

6. Guru mr tugas ka murid nyieun kecap nu mak rarangkem tengah/um-/. /al-/, /-ar-/.

7. Guru marikasa pagawan murid-murid, kecap nu mak rarangkemtengah /um-/, / al-/, /-ar-/.

4. Guru nugaskeun murid pikeun ngadiskusikeun Kandaga Kecap sacarakelompok. Saterusna murid dititah nangan harti kecap dina kamus.Sammh diskusi guru mr pituduh heula, ku cara:

a. Guru jeung murid nyadiakeun kamus atawa sumber sejenna.

b. Guru ngabagi murid jadi 5 6 kelompok. Unggal kelompok dipimpinku ketua kelompok. Masing-masing kelompok dibagi hiji sewangkamus.

c. Guru ngabimbing. Murid-murid giat nangan harti kecap dina kamusjeung sumber lianna. Sanggeus masing-masing kelompok rengsmigaw tugas. Ketua kelompok macakeun hasil diakusi.

d. Guru nitah ngalarapkeun harti kecap dina kalimah.


32/76


D. Ngabandingkeun pupuh Jeung Kawih

No. Kagiatan

1. Pikeun ngeuyeuban pangaweruh murid guru nitah murid ngabandingkeun

Pupuh jeung Kawih. Sammhna guru netelakeun heula ngeunaan pupuh. 1. Guru nuliskeun pupuh durma mak katerangan babagian guruwilangan, guru lagu, pada jeung padalisan di papan tulis

2. Guru nuliskeun rumpaka kawih di papan tulis. 3. Guru nuduhkeun ka murid Jumlah padalisan unggal pada dina pupuh,

jeung dina rumpaka kawih. 4. Guru nuliskeun bagan pupuh - kawih

5. Guru nerangkeun pupuh jeung kawih mak bagan supaya leuwihpertela.

2.Pupuh

Wangun

1. Diwangun ku pada(bait) anu geus tangtujumlah padalisanana(jajaran)

2. Unggal tungtungpadalisan geus tangtusorana (guru lagu)

3. Unggal padalisangeus tangtu jumlahengangna (guruwilangan)

Kawih

Wangun

1. Jumlah pada (bait) teuditangtukeun kudusabaraha jumlahna

2. Jumlah jajaran teuditangtukeun kudusabaraha jumlahna

3. Unggal padalisan teuditangtukeun jumlah

3. Pancn1 guru nitah murid ngadiskusikeun babandingan pupuh jeung kawih: a. Wangun pupuh kumaha, wangun kawih kumaha b. Eusi nu dicaritakeun dina pupuh kumaha, eusi nu dicaritakeun dina

kawih kumaha6. Guru nitah murid pikeun nyindekkeun hasil diskusina.7. Guru nugaskeun murid nembangkeun pupuh durma jeung ngawihkeun

Karatagan Pahlawan.8. Guru nugaskeun murid sacara individu minangaka PR pikeun nyieun

sapada pupuh durma.


33/76


E. Nembangkeun Pupuh Tina wawacan

No. Kagiatan

Dina kagiatan 3 guru nitah murid migaw pancn1, pancn 2, pancn 3 Pancn1 guru nitah murid nembangkeun pupuh tina wawacan. Sammhna:a. Guru nyaritakeun ka murid yn nembangkeun pupuh th bisa dilakukeun

sahiji pupuh, teu disambungkeun jeung nu lian deui. Upamana ieu aya conto: Pupuh Kinanti (1) Guru nembangkeun pupuh Kinanti Budak leutik bisa ngapung Babaku ngapungna peuting

Nguriling kakalayangan

Neangan nu amis-amis

Sarupaning bungbuahan Naon ba nu kapanggih

b. Guru nembangkeun deui pupuh sinom dina wangun guguritan Aya hiji rupa kembang Raranggeuyan tapi leutik

Rupana bodas kacida

Matak lucu liwat saking

Hanjakalna teu seungit

Lamun ku urang di ambung

Kitu og ti beurang Ari seug mungguh ti peuting

Sumeleber nyambuang sapakarangan

Sengit lain kaulinan

Leleb manis ngadalingding

Matak bungah mamanahan

Matak resmi kana pikir

Lamun urang ti peuting

Seug di buruan ngalantung

Keur nuju caang bulan Ngambeu kembang dupa seungit

Karasana sumerep saluar badan

c. Guru nyontoan nembang pupuh kinanti dina wawacan RatnaSuminar Nepangan Dwi Pramanik. Ratna suminar kacatur, sarengPatih Mandrawati, ngalayang di awang-awang, ngarandeg dina wiati,marga aya nu katingal, ku sang ajeng ratna putri.

Pancen 2 guru nitah murid migaw pancn mandiri. Sammh guru nanndeskeun

deui yn dina pangajaran ieu, murid geus mampuh nembangkeun durma RatnaSuminar jeung Karatagan Pahlawan. Nu disebut bieu th aya nu diwangun kupupuh jeung nu kaasup wangun kasengker ku pada jeung rumpaka.


34/76


3. a. Guru nitah murid nengetan deui wangun jeung eusi pupuh durma dinapangajaran sammhna.

b. Guru nitah murid sacara mandiri nyieun sapada pupuh durma, tmanabbas kumaha murid ba.

c. Tengetan deui wangun jeung eusi sajak bbas dina pangajaran

sammhna.d. Guru nitah murid sacara individu nyieun sajak bbas, tmana kumaha

murid og

F. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

Pancn 3 guru nugaskeun murid maca wacana dina wangun lancaranBantng Pasirmalang.1. Guru nitah ka murid nganomeran unggal paragraf dina wacana kasebut.2. Guru nitah nuliskeun gurat badag tina unggal paragraf. Geus kitu jieun

ringekesan carita dumasar kana gurat badag nu geus disusun, mak basasorangan.

3. Guru nitah murid ngalisankeun di hareupeun kelas.

KAGIATAN PANUTUP

No. Kagiatan



3. Guru mr tugas mandiriGuru nitah migaw pancen. Pk tengetan heula naon pancn hidep th!1. Jieun sapada pupuh durma. Tmana kumaha hidep ba.2. Jieun sajak bbas sajudul, Tmana kumaha hidep oge3. Tugas nyorangan (individu) dijieun di imah.

4. Guru ngainformasikeun ka murid pangajaran nu rk ditepikeun dina kagiatansaterusna.


35/76


PANGAJARAN 3

Tema : Tokoh nu ManggihkeunBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, murid mampu maca jero hat, ngalisankeun

jawaban, ngadiskusikeun kandaga kecap, ngaringkes bacaan, ngalarapkeun kecap rajkan,ngabandingkeun wangun /di/ /ka/ dina kalimah, ngalisankeun sora, maca ngajembaran,nulis sajak, ngadklamasikeun sajak, nyaritakeun deui, maca ngeuyeuban.

KAGIATAN AWAL

No. Ngondisikeun Murid Ngawangun Konteks

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasana diajar.

Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid, terusguru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajaran nu rkdiajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran 3 ngeunaanhasil observasi ngeunaan tokoh nu manggihkeun. Tina Pangajaran 3 ieumurid dipiharep mampuh maham tks deskripsi Tokoh Nu Manggihkeun.Disagigireun ta dipiharep murid mampuh ningkatkeun rasa reueus,ngahargaan, peduli sosial sarta tanggungjawab.


sacara langsung kalibet dina pangalamanana ngeunaan kanyahona ka tokoh-toh nu nimukeun atawa nyiptakeun hiji barang . Sanggeus kitu gurungamimitian muka pembelajaran ku cara maca wacana tks deskripsi anujudulna Imah Awi Jatnika karanganSanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana kaweruhna ngeunaan tokoh-tokoh nu nimukeun, guru nepikeun kamandangna nu bisa ngahudang muridsangkan ngarasa reueus, ngahargaan, peduli sosial sarta tanggungjawab.


36/76


3. Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku caranembongkeun gambar Imah nu dijieun tina awi.Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dinagambar. Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta ngahudang kareueus,ngahargaan, peduli sosial sarta tanggungjawab.


KAGIATAN INTI

A. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 1 guru babarengan jeung murid nyiapkeun alat pangajaranjeung sumber pangajaran. Saterusna guru mr pesen ka murid cara macanu kudu taliti, unggal paragraf kana paragraf. Sarta ngingetkeun yn kudunandaaan kecap nu teu dipikaharti geusan nyangking gagasan unggal paragraf.

2. Guru ngabimbing murid salila maca tepi ka tamat bacaan. Guru sakali-kalieun mr pananya geusan neuleuman eusi bacaan.

3. Pancn1 guru nitah murid nyirian bagian nu penting tina bacaan. Maksudna,sangkan murid leuwih nyangkem kana bacaan. Prakprakanana: 1. Guru nitah salah saurang murid ngagalantangkeun pananya. Ti nomer

hiji dugi ka nomer 10. 2. Guru nitah murid ngajawab sakabh pananya kalawan tartib. 3. Guru ngawatesanan waktu migaw ngajawab pananya. 4. Guru nandakeun ka murid waktu migaw:e rngs. 5. Guru nitah murid museurkeun panitn ka guru. 6. Guru nyebutkeun pananya ka murid sacara bagilir, murid ngalisankeun

jawaban. 7. Guru nyindekkeun pangajaran.

B. Ngalisankeun Jawaban

No. Kagiatan

1. Pancn1 guru nitah murid nyirian bagian nu penting tina bacaan. Maksudna,sangkan murid leuwih nyangkem kana bacaan. Prakprakanana:


37/76


1. Guru nitah salah saurang murid ngagalantangkeun pananya. Ti nomerhiji dugi ka nomer 10.

2. Guru nitah murid ngajawab sakabh pananya kalawan tartib. 3. Guru ngawatesanan waktu migaw ngajawab pananya. 4. Guru nandakeun ka murid waktu migaw:e rngs.

5. Guru nitah murid museurkeun panitn ka guru. 6. Guru nyebutkeun pananya ka murid sacara bagilir, murid ngalisankeun

jawaban. 7. Guru nyindekkeun pangajaran.

C. Ngadiskusikeun Kandaga Kecap

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 2 guru jeung murid sammhna geus nyadiakeun kamusbasa Sunda jeung sumber lianna. Saterusna murid disiapkeun kana kagiatankelompok pikeun migaw pancn1, pancn 2. 1. Guru ngabagi murid jadi sababaraha kelompok jeung nangtukeun

saurang ketua. 2. Guru ngabingbing limangsungna diskusi kandaga kecap.

3. Guru nitah murid nyindekkeun hasil diskusi. 4. Guru nyebutkeun pancn saterusna ngalisankeun kalimat nu dijieun

tina kecap nu sapuluh nu geus didiskusikeun 5. Guru nitah murid ngalisankeun kalimah sacara bagilir.

D. Ngaringkes Bacaan

No. Kagiatan

Pancn 1 guru nitah murid ngaringkes bacaan. Lengkah garapanana: 1. Guru nitah murid nuliskeun gagasan unggal paragraf. 2. Guru nitah murid nyieun ringkesan dumasar kana gagasan nu geus

ditulis. 3. Guru nitah macakeun ringkesan nu geus disusun ku murid. 4. Guru ngomentaran ringkesan masing-masing murid.


38/76


Pancn 2 guru nitah murid ngalarapkeun kecap rajekan. 1. Guru jeung murid nyadiakeun bahan nu rk dibahas. 2. Guru museurkeun panitn murid kana bahan kecap rajkan. 3. Guru nerangkeun conto kecap rajekan. 4. Guru nitah murid nuliskeun kecap rajkan di papan tulis, terus

diterangkeun saterusna dijieun kalimah. 5. Guru nugaskeun nyatet 10-20 kecap rajekan jiga conto tina majalah

atawa koran, terus dihartikeun. 6. Guru jeung murid tanyajawab, terus nyindekkeun pangajaran kecap

rajekan.

Pikeun ngajembaran pangaweruh dina pangajaran ngeunaan tokoh numanggihkeun, guru mikeun deui bacaan nu sarupa ngeunaan tks deskripsi

tokoh nu manggihkeun.1. Guru nyaritakeun pangajaran sammhna nu manggihkeun modlimah awi pikeun diekspor. Saterusna nyaritakeun nu manggihkeunsapatu pikeun kasehatan keung kasalametan diri. Pk ba baca kumurid sing gemet.

2. Guru ngabingbing murid manggihkeun poko carita. 3. Guru nitah murid nyieun ringkesan dumasar kana poko carita mak

basa sorangan. 4. Guru mariksa pagawan murid.

5. Guru jeung murid ngabahas basa nu dipak dina karangan. 6. Guru jeung murid ngadislusikeun kalimah nu salah jeung nu

nyababkeun kasalahan kalimah. 7. Guru nitah murid maca ringkesan bacaan.

E. Ngalarapkeun Kecap Rajkan

No. Penyusunan Tks Hasil Observasi Sacara mandiri

1. Dina kagiatan 3 guru mr pancn ka murid sacara mandiri pikeun migawpancn 1. Pancn 2, pancn 3.

Hidep tangtu sammhna og geus diajar rupa-rupa kecap rajkan ta.Tengetan deui ieu conto!a. Baku ta budak th, unggal wayah kieu sok ceurik

b. Babakuna mah sok diheureuyen ku lanceukna.

Tangan deui dina koran atawa majalah, 10 nepi ka 20 kecap saperti contodi luhur. Sebutkeun harti kecapna.


39/76


F. Ngabandingkeun Wangun /di/ /Ka/ Dina Kalimah

No. Kagiatan

1. Pancn 1 guru nitah murid ngabandingkeun wangun /di/, /ka/ dina

kalimah 1. Guru museurkeun panitn murid kana bahan ajar nu ditulis dinapapan tulis

a. Tangakal awi dituar ku bapa. b. Tangkal awi aya di tukangeun imah. c. Murid-murid teu kabawa kabeh da mobilna leutik. d. kelas 6 indit ka toko buku. 2. Guru ngabandingkeun wangun /di/ rarangkn jeung /di/ kata depan,

terus /ka/ rarangkn jeung /ka/ kata depan.

3. Guru nitah murid nyieun wangun kecap nu mak /di/ /ka/ sapuluihkecap.

4. Guru nitah nugaskeun murid ngalarapkeun kecap dina kalimah.

5. Guru nitah murid ngalisankeun ta kalimah. 6. Guru nanya ka murid ngarti jeung henteuna pangajaran nu

diterangkeun 7. Guru nanya ka murid saha nu bisa nyindekkeun pangajaran nu

dibahas.

8. Guru mairan kacindekan nu dijieun ku murid

G. Ngalisankeun Sora

No. Kagiatan

1. Pancn 2 guru nitah murid ngalisankeun sora //, /e/. Guru dibingbing

kagiatan murid salila lumangsungna kagiatan. Guru museurkeun panitnmurid kana conto kalimah nu ngandung sora // jeung/e/ di papan tulis. 1. Guru nuliskeun kalimah di papan tulis. a. Sength kaambeu seungit lauk nu keur digorng. b. Hateup snglalsot rabeng katiup angin putting beliung. 2. Guru nitah murid maca kalimah nu ditulis di papan tulis sacara

bagilir. 3. Guru marentah murid nitnan conto nu aya dina buku. Terus di baca

tarik nepi ka karasaeun bdana ngucapkeun sora// jeung /e/.

4. Guru nanya murid ngarti jeung henteuna.


40/76


5. Guru nitah murid nuliskeun sababaraha kecap ngaran tutumpakan,atawa transportasi nu aya sora// contona bca. Kitu deui kecapngaran sayur, lalab nu aya sora /e/ contona wortel.

6. Guru mariksa tugas murid sarta ngabahas pagawan murid. 7. Guru nitah murid ngucapkeun ta kecap kalawan bnts.

8. Guru nitah murid nyieun kalimah ku kecap kasebut, terus dibahasbabarengan.

9. Guru nyindekkeun pangajaran

H. Nulis Sajak

No. Kagiatan1. Guru ngajembaran wawasan pangaweruh murid ngeunaan tokoh nu

manggihkeun. Tina Pangajaran ieu murid dipiharep mampuh ningkatkeunpangaweruhna ngeunaan tokoh-tokoh nu manggihkeun geusan ngahudangkarep kreatif, jujur sarta tanggungjawab.

I. Nulis Sajak

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 1 :

1. Guru mr gambaran ka murid wangun carita jeung wangun sajakaya bedana. Hidep bisa ngabandingkeun bacaan carita jeung wangunpupuh, guguritan, wawacan dina pangajaran sammhna. Kitu deuinuluis sajak nu ayeuna teu sarua jeung nu mmhna.

2. Guru ngajak murid nengetan cara nyieun sajakna, dimimitianngajajarkeun hurup gede ka handap, geus kitu masing-masing hurupdipanjangkeun ka gigir eusina kumaha maksud nu nulis. Tengetanconto, upamana rk ngaran murid sorangan.

3. Guru nuduhkeun ieu tugas minangka pancn mandiri, bisa dijieun diimah, bisa dibantuan ku kolot atawa ku dulur, resep geura.

4. Guru nitah macakeun sajak karya murid nu geus rengse dijieun,

dihareupeun kelas .


41/76


J. Ngadklamasikeun Sajak

No. Kagiatan

1. Pancn 1 guru nitah murid neuleuman eusi sajak sacara kelompok.

1. Guru maca bedas tks sajak. Tujuanana ngawanohan eusi jeungmaksudna.2. Guru jeung murid ngadiskusikeun harti kecap saujratna jeung harti

injeuman, kitu deui maksud eusi sajak. 3. Guru jeung murid ngadiskusikeun lentong, wirahma, jeung nada dina

maca sajak. 4. Guru jeung murid maca ngajiwaan eusi.

2. Pancn 2 guru nitah murid ngadeklamasikeun sajak sacara kelompok:

1. Guru nitah murid maca tepi ka apal. 2. Guru nitah murid dklamasi (maca teu mak tks) sacara bagilir dinakelompok.

3. Guru ngabingbing murid dklamasi. 4. Guru jeung murid nyindekkeun pangajaran dklamasi.

K. Nyaritakeun Deui

No. Penyusunan Tks Deskripsi Hasil Observasi Sacara Mandiri

1. Pancn 1 guru nitah murid nyaritakeun deui eusi bacaan ngeunaan tokoh numanggihkeun sarupa jeung bacaan sammhna. Prak-prakanana: 1. Guru nitah murid maca jero hat Nu Manggihan Mesin Kaput nepi

ka rengs. 2. Guru ngabingbing muridmaca geusan nimukeun kalimah poko dina

unggal paragraf. Terus ngadiskusikeun jeung babaturan.

3. Guru nitah murid nyaritakeun deui eusi bacaan mak basa sorangan. 4. Guru nuliskeun conto bahasan dina papan tulis. Terus nerangkeun ta

conto nepi ka murid ngarti kana maksudna. 5. Guru nuliskeun conto kalimah di papan tulis, terus nerangkeun

kalimah nu kabagi jadi jejer (subjek), caritaan (predikat) jeung objek. 6. Guru mariksa pagawan jeung ngabingbing murid nyusun sapuluh

kalimah nu polana jejer-caritaan-objek. Murid bagilir nuliskeunkalimahna di papan tulis sarta dipariksa sacara babarengan.

7. Guru nugaskeun murid ngajawab pananya dumasar tina wacana NuManggihan Mesin Kaput.


42/76


L. Maca Ngeuyeuban Pangajaran

No. Kagiatan

1. Pancn 2 guru nitah murid maca ngeuyeuban pangajayan pikeun nambah

pangaweruhna ngeunaan tokoh-tokoh nu manggihkeun . 1. Guru nitah murid maca nengetan eusi nepi ka kacangkem eusibacaanana.

2. Guru langsung nanya ka murid sacara bagilir nepi ka rengse tujuhpananya.

3. (No. 8) Guru nitah murid nu ngacungkeun leungeun, nyaritakeun kubasa sorangan nu nimukeun Nangkadak Ti Mekarsari.

4. Gurujeung murid nyindekkeun pangajaran. 5. Guru nitah murid migaw tugas mandiri nulis karangan narasi di

imah asing-masing.

KAGIATAN PANUTUP

No. Kagiatan

1. Guru babarengan jeung murid nyindekkeun hasil kagiatan diajarna2. Guru mr penilaian kana kagiatan nu geus dilakukeun ku murid: muji,

meunteun


1. Tangan, inget-inget, hiji jalma (tokoh), saha ngaranna, urang mana,iraha jeung dimana lahirna, naon pendidikanana, widang naonkaahlianana, atawa naon jasana (bisa nimukeun naon nepi ka kawentar

di masarakat)2. Geus boga acatetan kasebut mah jieun mak karangan narasi mak basa

Sunda nu had.



43/76


PANGAJARAN 4

Tema : Pangaruh Globalisasi Kana Lingkungan Jeung Kahirupan ManusaBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, murid mampu maca jero hat, ngajawab pananya,

ngalarapkeun kecap, nyaritakeun deui, neangan harti kecap, maca ngajembaran.

KAGIATAN AWAL

No. Kagiatan

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasana diajar.Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid, terusguru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajaran nu rk

diajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran 4 ngeunaanhasil observasi ngeunaan tokoh nu manggihkeun. Tina Pangajaran 4 ieumurid dipiharep mampuh maham tks deskripsi Pangaruh Globalisasi KanaLingkungan Jeung Kahirupan Manusa. Disagigireun ta dipiharep muridmampuh ningkatkeun rasa syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen kalingkungan sosial , kreatif, jujur, sarta tanggungjawab.

Pikeun ngahudang minat murid dina pembelajaran, guru ngajak muridsacara langsung kalibet dina pangalamanana ngeunan pangaruh globalisasihususna ka dirina, umumna keur lingkunganjJeung kahirupan manusa.Sanggeus kitu guru ngamimitian muka pembelajaran ku cara maca wacanatks deskripsi anu judulna karangan Pangaruh Globalisasi Kana LingkunganJeung Kahirupan Manusa.Sanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana kaweruhna ngeunaan tokoh-tokoh nu nimukeun, guru nepikeun kamandangna nu bisa ngahudang muridsangkan ngarasa reueus, ngahargaan, peduli sosial sarta tanggungjawab.


44/76


Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku caranembongkeun gambar barang-barang hasil teknologi.Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dinagambar. Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta numuwuhkeun rasasyukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen ka lingkungan sosial , kreatif,

jujur, sarta tanggungjawab.Guru bisa nyokot sababarah gambar tina koran, majalah, atawa tina internet.

KAGIATAN INTI

A. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 1 guru jeung murid nyadiakeun alat jeung sumberbahan pangajaran. Sammhna guru nandeskeun heula hal-hal nu kududiperhatikeun ku murid:

1. Guru mr pesen ka murid maca kudu taliti geusan nyangkingmaksud eusi bacaan.

2. Guru ngabingbing murid salila maca nepi ka tamat.

B. Ngajawab Pananya

No. Kagiatan

1. Pancn1 guru nitah murid migaw pancn, kalawan mmhnadilaksanakeun heula kagiatan:

1. Guru ngabingbing murid nu keur migaw jawaban nepi ka rengs.

2. Guru jeung murid ngabahas eusi bacaan.3. Guru nitah murid nepikeun pamanggihna ngeunaan globalisasi.4. Guru jeung murid nyindekkeun eusi bacaan.

C. Ngalarapkeun Kecap

No. Kagiatan

1. Pancn 2 guru nitah murid ngalarapkeun kecap nu kapaluruh tina kagiatanpembelajaran mmhna. Kagiatanana:


45/76


1. Guru jeung murid nyadiakeun kamus jeung bahan sejenna. 2. Guru ngabingbing murid neangan harti kecap dina kamus jeung

sumber sejenna. 3. Guru jeung murid ngadiskusikeun kecap-kecap jeung hartina. 4. Guru ngabingbing murid ngalarapkeun kecap dina kalimah.

5. Guru nitah murid macakeun kalimah nu dijieunna. 6. Guru jeung murid ngabahas kalimah nu dijieun ku murid. 7. Guru ngabingbing murid nuliskeun kecap-kecap jeung istilah nu

timbul tina pangaruh globalisasi.

D. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 2 guru ngajak murid maca deui bacaan Hap minangkamakaya pangaweruhna tina hal hal nu mangrupa pangaruh globalisasi.

2. Pancn1 guru nitah murid pikeun mahan heula bacaan, Pikeun kagiatankasebut guru nyiapkeun sababarah kagiatan, diantarana: 1. Guru nitah murid ngajawab pananya.

2. Guru jeung murid tanya jawab hal barang-barang nu aya di masarakatdina kahirupan kulawarga. 3. Guru nitah nuliskeun kecap-kecap, istilah anyar dina basa Sunda. 4. Guru jeung murid nyindekkeun pangajaran.

E. Nyaritakeun Deui

No. Kagiatan1. Pancn 2 guru nitah murid nyaritakeun deui eusi bacaan:

1. Guru nitah murid maca deui minangka makayakeun tina hal hapjeung internet.

2. Guru nitah murid ngajawab pananya, terus ngadiskusikeun. 3. Guru nitah murid nyindekkeun eusi bacaan.


46/76


F. Nangan Harti Kecap

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 3 guru ngabingbing murid pikeun migaw pancn mandiri.

2. Pancn 1 guru nitah murid nangan harti kecap: 1. Guru jeung murid nyadiakeun kamus jeung sumber bahan sejenna.

2. Guru jeung murid ngahartikeun kecap, terus ngalarapkeun dinakalimah.

3. Guru nitah murid nengetan kalimah nu ditulis di papan tulis.

4. Guru nerangkeun kecap panglandi: pang, landi.

5. Guru jeung murid tanyajawab rarangken pang.

6. Guru nitah murid nyieun conto sejen, kecap nu mak rarangknpang, terus ta kecap jieun kalimah.

7. Guru ngabahas ta kalimah.

8. Guru ngajak murid nengetan kecap sorangan nu dipak dinakalimah. Aya mangsana sorangan meunang panglandi.

Soarangan nu narimana. Pedah sorangan kabarandungan kokomoan kana internet.

9. Guru nitah deui nengetan kalimah nu mak kecap kuring. Aya mangsana kuring meunang panglandi. Kuring nu narimana. Pedah kuring kabarandungan kokomoan kan ainternet.

10. Guru jeung murid ngabahas kecap sorangan jeung kecap kuring.

11. Guru nitah murid nengetan larapna kecap sorangan, sartangabandingkeun kecap nu dipak dina kalimah.

3. Pancn 2 guru nitah murid nyieun kacindekakan kan pangajaran nu geus

dilaksanakeun

G. Maca Ngajembaran

No. Kagiatan

1. Pikeun ngajembaran pangaweruh murid ngeunaan pangaruh globalisasi kanalingkungan jeung kahirupan manusa, guru nugaskeun murid maca deui tkssarupa, ku cara:


47/76


1. Guru ngabingbing murid maca Bandung Diusulkeun ka Unesco JdiKota Kratif .

2. Guru nitah nyangkem eusi bacaan . 3. Guru nitah nyangking gurat badag bacaan sarta nyieun tingkesanana. 4. Guru nitah murid nenangan harti dalapan kecap nu disadiakeun, sarta

ngalarapkeun dina kalimah. 5. Guru nitah murid nyebutkeun kalimah nu dijieun. 6. Guru nitah murid nyebutkeun poko atawa inti wacana Bandung kota

Kratif. 7. Guru nitah murid migaw tugas mandiri, nulis karangan deskripsi.

KAGIATAN PANUTUP

No. Kagiatan




1. Nulis karangan deskripsi ngeunaan pangaruh globalisasi. Pk naon batopikna mah.



48/76


PANGAJARAN 5

Tema : Wira UsahaBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, murid mampu maca jero hat, ngajawab pananya,

nangan harti kecap dina kamus, ngalarapkeun kecap sawanda, kecap tina basa Arab, macangajembaran, ngabedakeun karangan narasi jeung deskripsi, maca sajak, migaw pancen.

KAGIATAN AWAL

No. Kagiatan

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasana diajar.

Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid, terusguru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajaran nu rkdiajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran 5 ngeunaanwira usaha. Tina Pangajaran 5 ieu murid dipiharep mampuh mahamtks deskripsi ngeunaan wira uasaha. Disagigireun ta dipiharep muridmampuh ningkatkeun rasa syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen kalingkungan sosial , kreatif, jujur, sarta tanggungjawab.


sacara langsung kalibet dina pangalamanana dina nyaksian kagiatanwira usaha nu aya di sabudeureun lingkunganana. Sanggeus kitu gurungamimitian muka pembelajaran ku cara maca wacana tks deskripsi anujudulna karangan Restoran Sunda Ngawawaas Dahar Cara Sunda.

3. Sanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana kaweruhna ngeunaankawirausahaan, guru nepikeun kamandangna nu bisa ngahudang muridsangkan ningkatkeun rasa syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen kalingkungan sosial , kreatif, jujur, sarta tanggungjawab.


49/76


4. Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku caranembongkeun gambar barang-barang hasil teknologi.

Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dinagambar. Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta numuwuhkeun rasa

syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen ka lingkungan sosial , kreatif,jujur, sarta tanggungjawab.


KAGIATAN INTI

A. Maca Jero Hat

No. Kagiatan

1. Dina Kagiatan 1 guru jeung murid nyadiakeun alat jeung sumberbahan pangajaran. Sammhna guru nandeskeun heula hal-hal nu kududiperhatikeun ku murid:

2. Pancn1 guru nitah murid migaw pancn, kalawan mmhna

dilaksanakeun heula kagiatan:1. Guru ngabingbing murid salila maca lumangsung.2. Guru nitah nyirian kecap-kecap nu can dipikaharti.3. Guru nitah murid ngajawab sakabh pananya.4. Guru nitah murid mikaharti maksud wira usaha.

B. Ngajawab Pananya

No. Kagiatan

1. Pancn 2 guru nitah murid neruskeun kagiatan pembelajaran, ku cara:

1. Guru nitah murid ngajawab pananya.2. Guru ngabingbing murid ngahartikeun maksud pananya.3. Guru mr tanda rengs ngajawab pananya.4. Guru nitah murid maca pananya, terus langsung maca jawabanana.5. Guru nitah murid mr kamandang sacara bagilir nepi ka tamat.

6. Guru mr kasempetan ka murid geusan nepikeun pananya.7. Guru nyindekkeun pangajaran.


50/76


C. Nangan Harti Kecap Dina Kamus

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 2 guru leuwih ti heula mr gambaran umum hal

wawangunan imah tradisi, saung jeung sabudeureunana.2. Guru ngabingbing sarta nyaritakeun hal-hal nu patali jeung kecap-kecapngaran pakakas dina budaya Sunda.

3. Pancn 1 guru nitah murid nangan harti kecap dina kamus babarenganjeung batur sabangku.

1. Guru jeung murid ngadiskusikeun harti jeung maksud kecap.

2. Guru nitah murig ngalarapkeun kecap dina kalimah sarta terusngabahas.

3. Guru nitah murid nengetan kecap sawanda..

D. Ngalarapkeun Kecap Sawanda

No. Kagiatan

1. Pancn2 guru nitah murid sacara kelompok (jeung batur sabangku) pikeun

ngalarapkeun kecap sawanda. Kagiatanana bisa cara kieu: 1. Guru jeung murid ngabahas kecap tur neangan kecap sasaruanana.

2. Guru ngabingbing murid ngalarapkeun kecap sawanda dinakalimah.

3. Guru nitah murid ka hareupeun kelas nuliskalimah dina papan tulis.

E. Kecap Tina Basa Arab

No. Kagiatan

1. Pancn 3 guru nitah murid nengetan kecap-kecap nu datangna tina basadeungeun:

1. Guru ngajak murid nengetan conto-conto kecap nu asalna tina basaArab.

2. Guru nitah murid nyebitkeun kecap nu asalna tina basa Arab,masing-masing murid sakecap, tuluy ta kecap dijieun kalimah.

3. Guru nitah murid ngabadamikeun jeung babaturanana harti kecapbasa Arab kasebut.


51/76


4. Guru nyindekkeun pangajaran.

5. Guru nitah murid ngainformasikeun hal nu aya dina bacaanNgawawaas dahar Cara Sunda ka batur sabangkuna.

6. Guru nitah murid nangan bagian dina bacaan nu ngadeskripsikeunkaayaan.

7. Guru mr tugas nulis deskripsi saalinea, terus dibacakeun ka batursabangkuna.

F. Maca Ngajembaran

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 3 guru mr pancn ka murid pikeun dipigaw sacaramandiri.

2. Pancn 1 guru nitah murid maca deui bacaan Kiripik Sampeu Ma Icih.Prak-prakan kagiatanana:

1. Guru nitah murid maca kalawan taliti.

2. Guru nitah maca ta bacaan minangka ngalalanyahan rk nerangkeunkarangan narasi jeung karangan deskripsi.

3. Guru nitah murid sangkan nyebutkeun ta bacaan th narasi atawadeskripsi.

G. Karangan Narasi jeung Deskripsi

No. Kagiatan

1. Pancn 2 guru nitah murid maca malikan deui tina pangajaran sammhna:

1. Guru tanya jawab jeung murid carita Ngawawaas Dahar Cara Sundajeung Kiripik Ma Icih.

2. Guru nitah murid nengetan conto 1, kalimah nu mak kecap : kawas,jiga, saperti sarta conto 2 nu ngagambarkeun kaayaan.

3. Guru nitah maca conto digalantangkeun di hareupeun kelas.

4. Guru nitah murid nangan conto sejen, jeung latihan nulis kalimah-kalimah nu basana ndah.


52/76


H. Maca Sajak Wira Usaha

No. Pemodelan Tks Sajak

1. Dina kagiatan 1 guru nitah murid migaw pancn:

1. Guru nitah murid nengetan sajak Aki jeung Balon, nu eusinangagambarkeun si Aki nu dagang (wirausaha) balon jeung cocooanbarudak.

2. Guru nitah murid maca sajak, ngahartikeun kecap, ngahartikeununggal padakidan, ngahartikeun unggal pada jeung ngahartikeunsajak sagemblengna.

3. Guru bareng jeung murid maca nyoara sababaraha balikan.

4. Guru ngabingbing murid maca jero hat ngalenyepan eusi jeunglentongna.

5. Guru butah murid maca nyoara kalawan lentong nu merenah, sacarabagilir.

I. Maca Jero Hat

No. Penyusunan Tks Sajak Sacara Kelompok

1. Guru sammhna mr pancn heula ka murid pikeun maca jero hatkarangan deskripsi Ekonomi Kratif Tasikmalaya.

2. Guru nitah murid sacara kelompok pikeun maluruh eusi bacaan .SammhnagGuru nyebutkeun heula yn dina pangajaran lima mah eusibacaan jeung sagala bahasanna ngaguar wirausaha. Prak-prakan kagiatanana:

1. Guru nitah murid maca kalawan taliti nepi kacangkem eusi bacaan.

2. Guru nitah murid ngajawab pananya, 3. Guru marengan murid ngabahas eusi sakabh jawaban.

4. Guru nanyakeun ka murid sahanu can ngarti kana pangajaran nu geusditepikeun.

5. Guru nanya ka muris saha anu ark nyindekkeun pangajaran.

6. Guru nitah ngahartikeun kecap payung dina lima kalimah soal.

7. Guru jeung murid mesek harti kecap payung nu dilarapkeun dinakalimah.


53/76


KAGIATAN PANUTUP

No. Kagiatan



3. Guru mr tugas mandiri1. Guru nitah murid migaw pancn mandiri di imah nu dikumpulkeun

minggu hareupna.2. Guru jeung murid ngabahas pancn nu ngagambarkeun kaayaan atawa

suasana.

4. Guru ngainformasikeun ka murid pangajaran nu rk ditepikeun dina

kagiatan saterusna.


54/76


PANGAJARAN 6

Tema : Ngajaga Tur Miara Kasehatan MasarakatBahan : DskripsiMdia : Tks jeung gambar

Tujuan Pangajaran:

Sarngsna kagiatan diajar ngajar, murid mampu ngaregepkeun biantara, ngajawab

pananya, mibaw pancn, ngabedakeun biantara ceramah, nepikeun biantara, nulisbiantara, ngajembaran kaweruh biantara, ngahariringkeun kawih, nembang jeungngahariring, migaw pancn.

KAGIATAN AWAL

No. Ngawangun Kontks

1. Sammh gelaran pangajaran guru ngondisikeun kelas pikeun suasana

diajar. Sanggeus kitu guru mr pembiasaan ku cara guru ngabsen murid,terus guru mingpin ngadoa. Saterusna guru nyebutkeun tujuan pangajaran

nu rk diajarkeun sarta kasangtukang tur mangpaat materi Pangajaran

6 ngeunaan Ngajaga Tur Miara Kasehatan Masarakat. Tina Pangajaran

6 ieu murid dipiharep mampuh maham tks biantarangeunaan kumaha

carana ngajaga jeung miara kashatan. Disagigireun ta dipiharep murid

mampuh ningkatkeun rasa syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen ka

lingkungan sosial , disiplin, jujur, sarta tanggungjawab.2. Pikeun ngahudang minat murid dina pembelajaran, guru ngajak murid

sacara langsung kalibet dina pangalamanana dina miara kasehatan dirina

sarata kagiatan nu dilaksanakeun ku pamarentah dina ngajaga tur miara

kasehatan masarakat aya di sabudeureun lingkunganana. Sanggeus kitu guru

ngamimitian muka pembelajaran ku cara maca wacana biantara anu judulna

Kasehatan Masarakat


55/76


3. Sanggeus ngondisikeun kaweruh murid kana kaweruhna ngeunaan

miara kasehatan, guru nepikeun kamandangna nu bisa ngahudang murid

sangkan ningkatkeun rasa syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen ka

lingkungan sosial , disiplin, jujur, sarta tanggungjawab.

4. Guru ngondisikeun murid dina ngawangun kontks pangajaran ku caranembongkeun gambar kagiatan di posyandu, puskesmas, rumah sakit.

Guru nitah murid nyebutkeun naon anu ditingali ku maranehna dina

gambar. Ieu hal tujuanana pikeun ngaitkeun sarta numuwuhkeun rasa

syukur, ngahargaan, titen ka lingkungan, titen ka lingkungan sosial , disiplin,

jujur, sarta tanggungjawab.


KAGIATAN INTI

A. Ngaregepkeun Biantara

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 1 guru sammhna ngadiskusikeun bahan pangajaran.

2. Guru nitah salah saurang murid macakeun tks biantara di hareupeun kelas.Saterusna guru mr pancn:

1. Guru nitah murid-murid sejnna ngaregepkeun biantara.

2. Guru nitah salah saurang murid nyebutkeun poko eusi biantara.

3. Guru nitah salah saurang murid nepikeun pamanggihna kanabiantara.

B. Ngajawab Pananya

No. Penyusunan Tks Biantara Hasil Observasi Sacara Kelompok

1. Dina kagiatan 2 guru nugaskeun murid sacara kelompok pikeun migapancn.


56/76


2. Pancn 1:

1. Guru nitah murid ngajawab pananya.

2. Guru ngabingbing murid salila migaw pancnna.

3. Guru nitah murid ngajawab pananya sacara bagilir.

4. Guru nitah salah saurang murid dina unggal kelompok pikeunnyindekkeun pangajaran.

C. Migaw Pancn

No. Kagiatan

1. Pancn 2: 1. Guru nitah murid nuliskeun poko-poko biantara.

2. Guru jeung murid nyaritakeun proses biantara nu dilakukeun ku nubiantara.

3. Guru jeung murid nyadiakeun kamus jeung sumber lianna.

4. Guru ngabagi murid jadi sababaraha kelompok diskusi.

5. Guru ngabingbing diskusi ngeunaan harti kecap, jeung ngalarapkeunkecap dina kalimah.

6. Guru jeung murid babarengan ngabahas hasil diskusi. 7. Guru nyindekkeun pangajaran

D. Ngabdakeun Biantara Jeung Ceramah

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 3 guru mr pancn ka murid sacara mandiri. SammhnaGuru nepikeun poko-poko biantara: lentong, wirahma, nada, jst. Terus gurubabarengan jeung murid ngabahas tks biantara. Sanggeus kitu guru nanyamurid bisi aya nu rk nepikeun pamanggihna.


57/76


E. Nepikeun Biantara

No. Kagiatan

1. Pancn 1:

Guru nitah murid sacara bagilir maca nyoara tks biantara di hareupeunkelas.Guru nepikeun pamanggihna kana pelaksanaan biantara.

F. Nulis Biantara

No. Kagiatan1. Pancn 2 sammhna guru jeung murid nyadiakeun bahan pangajaran

biantara.

1. Guru jeung murid diskusi bahan ajar. 2. Guru nitah murid nyusun tks biantara tina bacaan nu geus disadiakeun,

kana pola nu aya, judul biantara Nguatkeun Huntu. 3. Guru nitah murid maca tks biantara hareupeun kelas. 4. Guru nitah murid ngajawab pananya.

G. Ngajembaran Kaweruh Biantara

No. Kagiatan

1. Pikeun ngajembaran pangaweruh murid Guru mr kalaluasaan ka muridnyusun deui tks biantara tina tks bacaan Biasakeun Ngumbah Leungeun

Mak Sabun. 1. Guru nitah murid ningali pola susunan tks biantara.

2. Guru nitah murid nyusun bahasa jadi biantara, kalawan runtuy-ngaguluyur.

3. Guru nitah murid maca tks deui sababaraha balikan, anu maksudnangoreksi, nyampurnakeun basa nu dipak dina biantara.

4. Guru nitah murid maca biantara hareupeun kelas.

5. Guru mr waktu ka murid bisi aya nu rk nepikeun pamanggihna.


58/76


6. Guru nyindekkeun pangajaran nyusun tks biantara tina bahanbacaan.

7. Guru nitah murid ngajawab pananya, kana eusi tks biantara BiasakeunNgumbah Leungeun Mak Sabun.

8. Guru nitah murid ngajawab pananya sacara bagilir.

9. Guru nitah murid nepikeun saran-saranna.

10. Guru nepikeun pesen ka murid-murid sangkan ngajaga kashatan diri,kabersihan kelas, kabersihan lingkungan, sarta supaya tetep sumangetdiajar.

11. Guru nitah murid nyebutkeun kabiasaan nu dilakukeun, nu matakshat kana awak.

H. Ngahariringkeun Kawih

No. Kagiatan

1. guru ngajembaran wawasan pangaweruh murid ngeunaan ngajaga turmiara kasehatan masarakat. Tina Pangajaran ieu murid dipiharep mampuhningkatkeun pangaweruhna ngeunaan kasehatan.

Dina kagiatan ka 1 sammhna guru nitah murid maca heula jero hatrumpaka kawih Miceun Runtah karya Amas Tamaswara, sababaraha balikan.Geus kitu guru nitah murid ngalenyepan eusi rumpaka kawih:

Miceun runtah sing merenah

Entong di mana wa dakna

Dina lombang nu geus aya

Mun geus pinuh geuwat duruk

Lamun rajeun reujeung apikMoal dikuntit panyakit

Katempona teu rarujit

Matak betah tumaninah


59/76


Guru ngabingbing murid ngalenyepan wangun rumpaka kawih.

Guru mingpin murid ngawihkeun Miceun Runtah, sababaraha balikan,terus murid saurang-saurang kagiliran ngawih.

Guru nitah murid nangan rumpaka kawih kashatan pikeun dilenyepan.

I. Nembang Jeung Ngahariring

No. Kagiatan

1. Dina kagiatan 2 Guru nyadiakeun bahan nembangkeun pupuh asmarandananu eusina kabersekaan.

1. Guru nyontoan nembang pupuh asmarandana, murid-murid sacarakelompok nurutan sababaraha balikan nepi ka apal.

2. Guru nitah murid nembang sacara bagilir, sakelompok-sakelompok.Dina kagiatan 3 Guru nyontoan ngahariringkeun sisin