Balkansko poluostrvo pod rimskom vlašću

Starosedeoci

• Grci i Rimljani su starosedeoce Balkanskog poluostrva smatrali varvarima

• Zapadni deo Balkana, od jadranske obale do Velike Morave naseljavali su Iliri

• Istočno od Velike Morave živeli su Tračani• U 4.veku p.n.e. naselili su se Kelti, na obalama Save i

Dunava, u današnjoj severnoj Srbiji• Ova plemena su rano došla u dodir sa grčkom kulturom,

koja se širila iz grčkih kolonija na obalama Jadranskog mora

• Kasnije su uspostavljene i čvrste veze sa Makedonijom

Rimsko osvajanje

• Rimljani su u dodir sa starosedeocima na Balkanskom poluostrvu došli u drugoj polovini 3.veka p.n.e.

• U to vreme se na istočnoj obali Jadrana uzdigla Ilirska kraljevina, sa prestonicom u gradu Skodri, na obali Skadarskog jezera

• Iliri su bili poznati po gusarenju, do sukoba sa Rimljanima je došlo kada su ilirski gusari počeli da pljačkaju rimske trgovačke brodove

• Rimljani su porazili ilirsku državu, na čelu sa kraljicom Teutom

• Pobeda nad Teutom označila je početak širenja rimskog uticaja, severno od Grčke i Makedonije

• Rimsko osvajanje Balkanskog poluostrva završeno je u vreme Oktavijana Avgusta, koji je proširio vlast Rima do Dunava

• Car Trajan je preduzeo dva uspešna pohoda na Dakiju (101-102; 105-107)

• Ovim pohodima prethodili su obimni gradjevinski radovi; najpre je 100 godine prosečen put kroz Djerdap, a 105.god. sagradjen je čuveni Trajanov most kod današnjeg Kostolca

Provincije

• Rimljani su na osvojenoj teritoriji osnovali nekoliko provincija

• Veći deo Srbije i severne Makedonije pripadao je Gornjoj Meziji

• Zapadna Srbija je sa današnjom Bosnom, Crnom Gorom i jadranskom obalom činila provinciju Dalmaciju

• Srem je bio deo provincije Panonije

Rimski gradovi

• Rimljani su na Balkanu osnovali čitav niz gradova

• Ovi gradovi su imali značajnu ulogu u romanizaciji starosedelaca (širenju rimske kulture i civilizacije)

• Najznačajniji gradovi na području Gornje Mezije bili su: Singidunum, Viminacijum, Naisus i Skupi

• Singidunum (Beograd) i Viminacijum (Kostolac) nalazili su se na Dunavu, na mestima nekadašnjih keltskih naselja.

• Jezgra oba grada činili su vojni logori, njihova osnovna funkcija bila je odbrana Dunavske granice (limesa)

• Viminacijum je bio sedište namesnika Gornje Mezije

• Singidunum su u 3.veku p.n.e. osnovali Skordisci (keltsko pleme)

• U 1.veku Rimljani su na tom mestu izgradili kastrum (utvrdjenje) i izgradili most, koji je povezivao Singidunum sa Taurunumom (Zemun)

• Osnovna funkcija bila je odbrana od napada varvara (pre svega Dačana)

Konzervirani ostaci rimskog kastruma

Viminacijum

• Značaj Naisusa bio je u tome što je ležao na raskrsnici puteva, koji su povezivali dunavski limes sa obalom Jadranskog mora.

• Naročit značaj stekao je u 4.veku, kao rodno mesto cara Konstantina

• Skupi (Skoplje) bio je najveći grad na jugu Gornje Mezije

• Od gradova u Dalmaciji i Panoniji značajni su Sirmijum i Salona

• Sirmijum je od 2.veka bio prestonica Donje Panonije, a 293.god. postao je prestonica rimskog cara Galerija, zato što se nalazio u blizini dunavskog limesa, koji su ugrožavali varvari

• U 4.veku grad je bio prestonica prefekture Ilirik• Sirmijum je bio sedište i jedne od hrišćanskih

episkopija, episkop Irinej stradao je u Dioklecijanovim progonima

• Car Galerije je sagradio veliku carsku palatu Felix Romuliana u Gamzigradu, svom rodnom mestu, posvetivši je majci Romuli

• Palata je istovremeno bila i njegova rezidencija

Maketa Sirmijuma(u njemu je rodjeno 7 rimskih careva)

Salona

Felix Romuliana

Putevi

• Balkansko poluostrvo bilo je prekriveno razgranatom mrežom puteva, koji su povezivali Italiju i zapadne provincije sa istočnim provincijama

• Trase rimskih puteva podudaraju se sa modernim saobraćajnicama

• Via militaris (Vojni put) je put koji je polazio iz Singidunuma, kroz Viminacijum, Naisus, Serdiku (Sofija), Hadrijanopolis (Jedrene) do Konstantinopolisa

• Izgradjen je u vreme Tiberijeve vladavine

• Jedan krak vodio je do ušća Dunava u Crno more, a jedan krak do današnjeg Soluna i obale Egejskog mora

Via Militaris