Download pdf - 4-10 Gradjevinski tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR

2

SADRŽAJ: OPŠTI DIO ................................................................................................... 4 1. NAZIV PROGRAMA: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ...................................................... 4 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 4 POSEBNI DIO ................................................................................................ 7 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 7 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 7 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 8 1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI ....................................................................... 8 1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA ................................................................... 14 1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE ............................................................................ 18 1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE ................................................................ 22 1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA ........................................................................ 29 1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU ................................................ 35 1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ........................................................ 42 1.2.8. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................... 53 1.2.9. BETON ............................................................................................. 59 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ............................................................ 64 1.2.11.1. GEODEZIJA ................................................................................... 70 1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE ............................................................................ 76 1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ................................................................ 87 1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE .............................................. 94 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA ......................................................................100 1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA ............................................................109 1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE ....................................................................117 1.2.13.2. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................124 1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA ..............................................................128 1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM .....................................................134 1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ............................................................140 1.2.13.3. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................148 1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA .............................................................155 1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ...........................................................161 1.2.16.3. GEODEZIJA ..................................................................................166 1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA .........................................................................172 1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE ...............172 1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA .....................................181 1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ..................187 1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA .....................................194 1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................198 1.3.1. STRANI JEZIK ...................................................................................198 1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................199 1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................204 1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE ......................................................................211 1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE ........................................................................217 1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA .................................................221 1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE ..............................................................226 1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA .....................................................................232 1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA ...........................................................................237 1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA ..................................................................243 1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA ......................................................251

3

1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256 2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................260 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................260 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA ........................................................................260 2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE .............................................................................260 2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................263 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA .......................................................................263 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ..............................................................267 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA ........................................................................272 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......272 2.2.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................274 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......274 2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA .......................................................................276 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD ......276 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................278 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA .....................279 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................280 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................280 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................280 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................282 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................282 9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................284 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................284

4

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR 2. Nastavni plan

Redni broj

Nastavni predmeti – grupe predmeta

I II III IV Ukupno sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. A Opšte obrazovni predmeti 1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 459 2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423 3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282 4. Informatika 2 72 72 5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282 Društvena grupa predmeta

1. Istorija 2 72 72 2. Geografija 2 72 72 3. Socijologija 2 72 72 Prirodna grupa predmeta

1. Fizika 2 72 72 2. Hemija 2 72 72

UKUPNO A 16 576 14 504 12 432 10 330 1842 B Stručno-teorijski predmeti 1. Građevinski materijali 2 72 72 2. Osnove građevinarstva 2 72 72 3. Tehničko crtanje 2 72 72 4. Građevinske konstrukcije 2 72 4 144 216 5. Nacrtna geometrija 2 72 2 72 144

6. Primjena računara u građevinarstvu 3 108 108

7. Statika i otpornost materijala 3 108 2 72 180 8. Preduzetništvo 2 66 66 9. Beton 3 99 99

Smjer Niskogradnja 10.1 Mehanika tla i fundiranje 2 72 72

11.1 Geodezija 2 72 72 12.1 Saobraćajnice 5 180 4 132 312

13.1 Organizacija građenja 2 72 2 66 138

14.1 Mostovske i tunelske konstrukcije 4 132 132

Smjer Laboratorijska ispitivanja 10.2 Ispitivanje betona 5 180 4 132 312 11.2 Geomehanička ispitivanja 3 108 2 66 174 12.2 Asfaltne mješavine 3 108 2 66 174 13.2 Organizacija građenja 2 66 66

Smjer Hidrogradnja 10.3 Građevinska hidraulika 3 108 108

11.3 Hidrologija sa hidrometrijom 2 72 72 12.3 Komunalna hidrotehnika 2 72 2 66 138

13.3 Organizacija građenja 2 72 2 66 138 14.3 Korišćenje vodnih snaga 2 72 2 66 138 15.3 Mehanika tla i fundiranje 2 66 66 16.3 Geodezija 2 66 66

UKUPNO B 10 360 12 432 13 468 15 495 1755 C Praktična nastava 3 108 3 108 2 72 2 66 354 D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141 E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420 1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 282 2. Ekologija i zaštita životne 2 72 72

5

Redni broj

Nastavni predmeti – grupe predmeta

I II III IV Ukupno sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. sredine

3. Poslovna komunikacija 2 72 72 4. Osnove hidrotehnike 2 72 72 5. Asfaltne mješavine 2 72 72

6. Ispitivanje gradjevinskih materijala 2 72 72

7. Hidrotehničke melioracije 2 72 72 8. Regulacija vodotoka 2 72 72

9. Luke i pristanista 2 66 66 10. Tehnologija građenja 2 66 66 11. Održavanje željezničkih pruga 2 66 66 12. Osnove niskogradnje 2 66 66 F Profesionalna praksa 10 dana 10 dana 10 dana 30 dana G Sedmični broj časova 32 32 32 32 H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+E) = 4512 *Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo. 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Planiranje, priprema, izvodenje radova i vršenje provjere kvaliteta obavljenog

posla. - Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u

građevinarstvu. Smjer: Laboratorijska ispitivanja - Korišćenje pribora, alata i aparature za ispitivanje građevinskih materijala i

pravilno čuvanje i održavanje. - Učestvovanje u sastavljanju receptura za izradu građevinskih materijala. - Ispitivanje osnovnih svojstava građevinskih materijala i prefabrikata. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih

svojstava tla. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih

svojstava građevinskih materijala. - Pripremanje uzorka za ispitivanje materijala i prefabrikata. - Pripremanje rezultata ispitivanja za kvalitativnu i kvantitativnu analizu. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Pripremanje podatka za izradu atesta. Smjer: Niskogradnja - Obavljanje poslova razrade detalja kod idejnog, glavnog i izvođačkog projekta

puta. - Učestvovanje u razradi pojedinih vrsta tehničke dokumentacije. - Koordiniranje pojedinih gradjevinskih, zanatskih i instalaterskih radova. - Davanje uputstava za izvršenje radova, kod izrade donjeg i gornjeg stroja

saobracajnice, mostova i tunela, uz konsultaciju sa odgovornim licem. - Poznavanje izbora odgovarajuce kolovozne konstrukcije. - Davanje uputstva za izvršenje radova na održavanju donjeg i gornjeg stroja

saobraćajnice. - Poznavanje konstruktivnih sklopova gornjeg stroja željezničke pruge. - Poznavanje građevinskih konstrukcija. - Poznavanje konstruktivnih elemenata tunela. - Poznavanje metoda građenja tunela.

6

- Poznavanje sistema i načina signalizacije željezničke pruge. - Poznavanje građevinskih materijala koji se primjenjuju u izgradnji objekata

niskogradnje. - Poznavanje osnovnih sistema mostovskih konstrukcija. - Priprema dokumentacije za tehnički pregled I konačni obračun izvedenih radova. Smjer: Hidrogradnja - Obavljanje poslova razrade idejnog projekta hidrotehničkih objekata. - Obavljanje poslova razrade glavnog i izvođačkog projekta hidrotehničkih

objekata. - Vršenje odabira mjernih profila i postavljanje mjerne opreme. - Uočavanje i registracija bitnih izmjena u kontrolisanim profilima i na gradilištu. - Uočavanje i registracija kvarova na mjernoj opremi, instrumentima i

građevinskim mašinama. - Vršenje izbora građevinskog materijala za hidrotehničke objekte. - Obavljanje poslova organizacije i izvođenja radova na hidrotehničkim objektima. - Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu. - Racionalno korišćenje sredstava za rad, materijala, energije i vremena. - Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica

koja su: - završila osnovnu školu ili - završila dvogodišnju stručnu školu.

- U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole.

- Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. 5.Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Građevinski tehničar traje četiri godine. 6.Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta

tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći

razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.

- Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi škola.

7. Obrazovanje koje se stiče - Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju - GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ( smjer Niskogradnja, smjer Laboratorijska ispitivanja, smjer Hidrogradnja).

7

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

8

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred Vrste nastave

Ukupno Teorija Vježbe Praktična

nastava I 72 72 II III IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osobina i karakteristika građevinskih materijala. - Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilne upotrebe građevinskih materijala. - Osposobljavanje za upotrebu standarda. - Razvijanje svijesti o značaju upotrebe standarda i odgovornosti za poštovanje

standarda. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

9

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski

ciljevi Preporuke za

izvođenje nastave učenik učenik učenik

Uvod - Upoznaje se sa

značajem građevinskih materijala i prefabrikata.

- Navodi osobine i metode ispitivanja građevinskih materijala.

- Nabraja osnovne podjele građevinskih materijala.

- Razlikuje građevinske materijale prema namjeni.

- Razlikuje određene osobine građevinskih materijala.

- Razvija sposobnost za produktivnost i ekonomičnost.

Osnovi geologije - Upoznaje geološke

osobine zemlje i zemljine kore.

- Upoznaje postanak i osobine magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena.

- Razlikuje stijene: magmatske, sedimentne i metamorfne.

Materijali od kamena - Upoznaje dobijanje

i obradu građevinskog kamena.

- Objašnjava primjenu kamena i njegovu zaštitu.

- Opisuje sastav, osobine i primjenu agregata.

- Nabraja vrste kamena.

- Razlikuje načine dobijanja i obrade građevinskog kamena.

Voda - Opisuje vodu kao

građevinski materijal i kao sredinu u kojoj se nalaze betonske konstrukcije.

- Uočava značaj vode u građevinarstvu.

Keramički materijali - Nabraja sirovine i

opisuje dobijanje keramičkih proizvoda.

- Razlikuje vrste i oblik ciglarskih proizvoda.

- Razlikuje

- Razvija sposobnost zapažanja.

10




- Objašnjava ciglarske proizvode.

- Upoznaje keramičke proizvode.

- Upoznaje vatrostalne materijale.

keramičke proizvode i definiše njihovu namjenu.

- Uočava značaj vatrostalnih materijala.

Zgure i pucolani - Upoznaje

karakteristike i primjenu zgure i pucolana u građevinarstvu.

- Razlikuje osobine zgure i pucolana u građevinarstvu.

Veziva u građevinarstvu - Objašnjava

osnovna veziva: građevinski kreč, gips i cement.

- Objašnjava sirovine i opisuje dobijanje veziva.

- Nabraja osobine veziva.

- Razlikuje veziva i definiše njihovu upotrebu.

- Razvija svijest o zaštiti životne sredine.

Malteri - Nabraja sastojke

mješavina maltera.

- Nabraja vrste maltera i navodi njihovu primjenu.

- Određuje upotrebu različitih maltera.

- Prepoznaje greške pri malterisanju.

- Razvija odgovornost pri radu.

Beton - Nabraja sastojke

mješavine betona. - Nabraja činioce

koji utiču na kvalitet betona.

- Objašnjava marku betona.

- Objašnjava tehnologiju betona.

- Nabraja vrste betona.

- Razlikuje načine dobijanja betona.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.

Metali i legure - Upoznaje dobijanje

gvožđa i čelika. - Obrazlaže upotrebu čelika u građevinarstvu.

- Razlikuje vrste armature.

- Prepoznaje koroziju i definiše njeno sprečavanje.

11




- Nabraja vrste čelika i armature.

- Nabraja osnovne obojene metale.

- Obrazlaže zaštitu čelika od korozije.

Staklo - Objašnjava

dobijanje stakla, vrste i obradu.

- Navodi primjenu stakla u građevinarstvu.

- Razlikuje vrste i primjene stakla u građevinarstvu.

Drvo - Nabraja svojstva i

vrste drveta. - Opisuje greške u

strukturi drveta. - Obrazlaže upotrebu

drveta u građevinarstvu.

- Obrazlaže zaštitu drveta.

- Određuje primjenu drveta u građevinarstvu.

- Razvija osjećaj za očuvanje životne sredine.

Ugljovodonična veziva - Upoznaje katran i

bitumen kao osnovna ugljovodonična veziva.

- Opisuje način dobijanja i primjenu ugljovodoničnih veziva.

- Određuje upotrebljivost veziva.

Plastične mase - Upoznaje značaj

plastičnih masa. - Upoznaje sirovine.

- Određuje upotrebljivost plastičnih masa.

- Uočava značaj razvoja novih materijala.

Boje, lakovi i kitovi - Navodi vrste i

objašnjava primjenu boja, lakova i kitova u građevinarstvu.

- Razlikuje boje, lakove i kitove.

Materijali u funkciji zaštite elemenata - Upoznaje

materijale za završnu obradu i

- Razlikuje materijale za zaštitu od požara i

- Razvija osjećaj odgovornosti.

12




zaštitu gotovih elemenata.

- Navodi i objašnjava materijale u funkciji zaštite od požara, vlage i sl.

vlage.

Standardi - Upoznaje oznake

materijala. - Upoznaje se sa

standardima.

- Razlikuje oznake materijala.

- Čita standarde.

- Standardi građevinskih materijala.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - I. Stojiljković, D. Miletić: Građevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - I. Stojiljković: Građevinski materijali, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 1979. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, projektno platno; - uzorci građevinskih materijala (opeka, crijep, keramičke pločice, plastične

cijevi), katalozi. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja

- Sistemi u građenju - Građevinske konstrukcije

- Konstruktivni sklop zgrade

- Elementi konstruktivnih sistema

- Završni radovi u građevinarstvu

- Građevinski materijali

- Drvo, beton, čelik - Keramički materijali, boje i

lakovi

- Konstruktivni sistemi i njihovi elementi

- Statika i otpornost materijala

- Opterećenje nosača

- Osnovni građevinski radovi - Završni građevinski radovi

- Praktična nastava - Armirački radovi - Betonski radovi - Tesarski radovi

13


- Zidarski radovi - Fasaderski radovi

- Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova

primjena

- Organizacija građenja - Učesnici u gradevinskoj proizvodnji

- Investiciono-tehnička dokumentacija

- Materijali koji se koriste u građevinarstvu.

- Ekologija i zaštita životne sredine

- Zagađenje vode, vazduha i zemljišta.

14

1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 72 72 II

III

IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje građevinarstva kao privredne djelatnosti. - Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata. - Upoznavanje sa vrstom i podjelom građevinskih objekata. - Upoznavanje učesnika i faza u realizaciji građevinskih objekata. - Upoznavanje svrhu izrade i vrste projekata. - Upoznavanje radova na izgradnji objekata. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilnog odnosa prema zaštiti životne sredine.

15





Građevinarstvo kao privredna djelatnost - Upoznaje se sa

građevinarstvom kao privrednom granom.

- Objašnjava faze radova i radnih postupaka u procesu građenja.

- Nabraja građevinske objekte kao finalne proizvode.

- Upoređuje građevinske objekte prema namjeni.

Grane građevinske proizvodnje - Upoznaje se sa

područjima i fazama građevinske proizvodnje.

- Upoznaje grane građevinske proizvodnje: -visokogradnju; -niskogradnju; -hidrogradnju.

- Razlikuje područja i faze građevinske proizvodnje.

- Razvija stručnost.

Prostorno planiranje - Upoznaje se sa činiocima koji utiču na planiranje – urbanizam.

- Objašnjava urbanističke planove: regionalne, generalne i detaljne.

- Uočava razliku između regionalnih, generalnih i detaljnih urbanističkih planova.

- Razvija analitičnost u radu.

- Posjeta Zavodu za urbanizam.

Objekti kao finalni proizvodi građevinarstva - Navodi i objašnjava

objekte visokogradnje:

- stambene zgrade; - objekte društvenog

standarda; - privredne objekte. - Navodi i objašnjava

objekte niskogradnje:

- puteve i željeznice;

- tunele;

- Prepoznaje različite objekte:

- visokogradnje; - niskogradnje; - hidrogradnje.

- Obilazak grada.

16




- mostove; - aerodrome. - Navodi i objašnjava

objekte hidrogradnje:

- brane; - hidroelektrane; - pristaništa. - Obrazlaže uređenje

vodenih tokova. - Objašnjava način

snadbijevanja vodom i kanalisanja naselja.

- Objašnjava poljoprivrednu hidrotehniku.

- Razlikuje načine

snabdijevanja vodom i kanalisanje naselja.

Učesnici u realizaciji građevinskih objekata i faze u realizaciji građevinskih objekata - Navodi učesnike u

izgradnji građevinskih objekata.

- Objašnjava faze u realizaciji građevinskih objekata.

Razlikuje učesnike u realizaciji građevinskih objekata i njihova prava, obaveze i dužnosti.

Razvija sposobnost timskog rada.

Projektovanje - Objašnjava svrhu

projektovanja. - Navodi i objašnjava

vrste projekata i njihovu primjenu.

- Razlikuje vrste projekata.

- Uočava važnost kvalitetnog i preciznog rada.

Građevinski sistemi i elementi - Navodi sisteme u

građenju i njihove elemente.

- Razlikuje konstruktivne sisteme i njihove elemente.

Radovi na izgradnji objekata - Nabraja radove na

izgradnji objekata: - geodetske radove; - zemljane radove; - osnovne

građevinske radove;

- instalaterske radove;

- završne građevinske radove.

- Razlikuje vrste radova na izgradnji objekata.

- Posjeta gradilištu.

17




- Nabraja mehanizaciju na gradilištu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj. Nikolić, S. Krunić, V. Božinović: Osnovi građevinarstva, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Projektor, katalozi, prospekti i kompjuter. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta


- Sistemi u građenju - Građevinske konstrukcije


- Elementi konstruktivnih sistema

- Završni radovi u građevinarstvu


- Drvo, beton, čelik - Keramički materijali, boje i

lakovi

- Konstruktivni sistemi i njihovi elementi


- Opterećenje nosača

- Osnovni građevinski radovi - Završni građevinski radovi

- Praktična nastava - Armirački radovi - Betonski radovi - Tesarski radovi - Zidarski radovi - Fasaderski radovi

- Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova

primjena

- Organizacija građenja - Učesnici u gradevinskoj proizvodnji


18

1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 16 56 72 II

III

IV

Ukupno 16 56 72 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje pri crtanju fine motoričke sposobnosti. - Učenje kompozicijske sređenosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Upoznavanje sa značajem dimenzija i razmjere. - Sticanje znanja za čitanje planova. - Poznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije. - Razvijanje tehničke kulture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

19





Tehnički pribor - Upoznaje značaj

tehničkog crtanja. - Navodi materijal

koji se koristi za crtanje.

- Nabraja i objašnjava pribor za tehničko crtanje.

- Objašnjava upotrebu papira za crtanje.

- Razlikuje vrste papira za crtanje: pelir, milimetarski, hamer, paus, ozolit.

- Koristi razne vrste olovaka, gumu, tuš, marker bojice.

- Koristi i održava: sto za tehničko crtanje, tablu, šinu, T-lenjir, trouglove, uglomjer, krivuljare, šestare, šablone i različita pera.

- Razvija pravilan odnos prema grafičkom izražavanju.

Vježba: - Upotreba pribora i

materijala za tehničko crtanje.

Grafička vježba: - Crta tehnički okvir,

pečat i određuje formate A1, A2, A3, A4.

Rad olovkom - Objašnjava crtanje

linija. - Objašnjava

ispisivanje brojeva. - Objašnjava

ispisivanje slova.

- Crta različite linije: puna, isprekidana, crta-tačka, šrafure.

- Ispisuje slova i brojeve slobodnom rukom.

- Razvija smisao za estetiku.

Grafička vježba: - Crtanje punih linija

različitih ndebljina.

- Crtanje isprekidanih linija crta-tačka.

Grafička vježba: - Ispisivanje brojeva

i slova slobodnom rukom i šablonom.

Razmjera - Upoznaje značaj

razmjere u tehničkom crtežu i njenu primjenu u pojedinim fazama crtanja projektne dokumentacije.

- Primjenjuje razmjeru.

- Koristi razmjernik.

- Razvija osjećaj za preciznost.

Grafička vježba: - Na jednostavnim

oblicima primjenjuje različite razmjere 1: 5, 1: 10, 1: 25, 1: 50, 1: 100, 1: 500.

Kotiranje - Zna elemente

kotiranja: kota, kotna linija, početak i kraj kotne linije.

- Poznaje visinsku kotu.

- Poznaje kotiranje otvora.

- Crta elemente kotiranja.

- Primjenjuje visinske kote i kote otvora.


Grafička vježba: - Na datoj osnovi i

presjeku primjenjuje pravila kotiranja.

20




Oznake materijala - Objašnjava

grafičko prikazivanje materijala u projektima.

- Čita oznake materijala.

- Crta šrafuru za različite materijale i opremu.

- Razvija sposobnost opažanja.

Grafička vježba: - Crta oznake

građevinskog matrijala, namještaja, sani-tarnih uređaja, instalacija i zelenila u osnovi i izgledu.

Rad u tušu - Priprema pribor,

uči punjenje, čišćenje, radiranje, brisanje.

- Tušira crteže. Grafička vježba: - Crta u zadatoj

razmjeri razne oblike kotira i ispisuje podatke.

Grafička vježba: - Crta konstrukcije

mnogouglova, elipse, krivih linija i njihove spojeve sa pravim linijama.

Idejni projekat - Upoznaje značaj i

sadržaj idejnog projekta.

- Razrađuje idejni projekat.

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

Grafička vježba: - Precrtava zadati

prilog idejnog projekta u odgovarajućoj razmjeri.

Glavni projekat - Zna sadržaj

glavnog projekta i ulogu njegovih priloga.

- Razrađuje glavni projekat.

- Analizira i objašnjava zadati prilog glavnog projekta u razmjeri.

Izvođački projekat - Zna sadržaj

izvođačkog projekta i važnost detalja koji se razrađuju.

- Shvata važnost razrade detalja iz projekta.

- Analizira i objašnjava zadati dio izvođačkog projekta u razmjeri.

Naslov i logotip - Upoznaje logotip i

njegovu kompoziciju.

- Shvata ulogu logotipa.

Kopiranje i formatizovanje projekta - Upoznaje upotrebu

aparata za kopiranje.

- Koristi aparat za kopiranje.

- Formatizira

- Razvija preduzimljivost i samostalnost u

Vježba: - Kopira, formatizuje

i izlaže svoje

21




radove. radu. radove. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Dulić: Tehničko crtanje sa čitanjem planova, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Crtaći stolovi sa odgovarajućim tehničkim priborom; table za crtanje sa

odgvarajućim priborom za crtanje, školski ormarići za odlaganje pribora učenika. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - grafičke vježbe; - pismene (kontrolne) vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Tehnika crtanja

- Nacrtna geometrija - Tehnička obrada crteža

- Tehničko prikazivanje građevinskih konstukcija

- Građevinske konstrukcije - Osnove, presjeci, izgledi…

- Projektna dokumentacija

- Građevinski materijali - Tehničko prikazivanje raznih materijala

- Projektna dokumentacija

- Primjena računara u građevinarstvu

- Tehnička obrada crteža

- Rad olovkom; razmjera


- Grafičko predstavljanje sila, opterećenja, rezultante sila

22

1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 36 36 72

II 72 72 144 III IV

Ukupno 108 108 216 Vježbe: I razred: nastava se realizuje sa cijelim odjeljenjem. II razred: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje elemenata koji čine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog

međusobnog odnosa. - Upoznavanje načina prenošenja opterećenja. - Upoznavanje sa načinima izvođenja pojedinih elemenata građenja. - Osposobljavanje za primjenu seizmičkih propisa. - Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije. - Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada. - Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama. - Poznavanje krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa mjerama protivpožarne zaštite na objektima. - Osposobljavanje za samostalan rad.

23





Konstruktivni sklop objekata - Objašnjava

osnovne konstruktivne elemente: masivni, skeletni, mješoviti.

- Navodi osnovne karakteristike građenja u klasičnom, polumontažnom i montažnom načinu izvođenja.

- Crta šeme osnova različitih sistema gradnje.

- Uočava razliku između podužnog, poprečnog i mješovitog sistema.

- Upoređuje klasični polumontažni i montažni način izvođenja.

- Stiče pozitivan odnos prema zanimanju.

- Razvija tehničku

kulturu.

Elementi građenja - Nabraja elemente

po visini, položaju i funkciji.

- Razlikuje noseće elemente, pregradne elemente, elemente opreme i elemente obrade.

Vertikalni konstruktivni elementi - Upoznaje

vertikalne konstruktivne elemente(uloga konstruktivnih zidova i primjena vertikalnih i horizontalnih serklaža).

- Poznaje djelove pravilnika za građenje objekata visokogradnje u seizmičkim područjima.

- Određuje položaj konstruktivnog zida.

- Analizira ulogu konstruktivnih zidova.

- Na zadatim osnovama raspoređuje vertikalne serklaže primjenjujući Pravilnik za građenje objekata visokogradnje u seizmičkim područjima.

- Razvija odgovornost na radu.

Vježba: - Primjena pravilnka

seizmičkih propisa na objektima visokogradnje.

Otvori u zidovima - Poznaje otvore u

zidovima(uloga prozorskih otvora i funkcija njihovih natprozornika, elementi otvora za vrata i uloga nadvratnika).

- Opisuje princip ugrađivanja prozora i vrata.

- Zna oznake i mjere prozorskih otvora.

- Shvata ulogu natprozornika.

- Razlikuje natprozornike bez roletne i sa roletnom.

- Crta natprozornik bez roletne.

- Zna mjere i oznake

Vježba: - U razmjeri nacrtati

otvore za prozore i vrata na osnovi manjeg objekta.

24




vrata. - Crta načine

otvaranja vrata. Dimnjački kanali - Poznaje dimnjačke

kanale(uloga i podjela prema blokovima u konstrukciji dimnjačkih kanala).

- Objašnjava princip funkcionisanja sabirnih dimnjaka.

- Definiše elemente od kojih su sastavljeni sabirni dimnjački kanali, kao i način izvođenja.

- Crta detalje lokalnog grijanja od blokova.

- Analizira mogućnost primjene blokova u konstrukciji dimnjačkog kanala.

- Planira položaj dimnjačkih kanala.

- Rješava međuspratnu konstrukciju oko dimnjačkog kanala.

- Crta detalje sabirnih dimnjačkih kanala.

Vježba: - Rješiti vođenje

sabirnog dimnjačkog kanala kod višespratnog objekta prema datim uslovima, kroz presjek i detalje.

Ventilacioni kanali - Upoznaje princip

funkcionisanja ventilacionih kanala(pravila primjene i elemente ventilacije).

- Crta detalje ventilacionih kanala.

- Razumije važnost očuvanja zdrave životne sredine.

Temelji - Nabraja podjelu

temelja prema konstruktivnom sklopu objekata, prema materijalu od kojeg se izvodi.

- Opisuje karakteristike trakastih temelja, temelja samaca i temeljnih ploča.

- Shvata ulogu temelja i princip prenošenja opterećenja.

- Zna način izvođenja temelja.

- Crta oblike temelja.

- Primjenjuje seizmičke propise.

- Razvija odgovornost u radu.

Vježba: - U razmjeri nacrtati

temelje za datu osnovu sa oborenim presjecima.

Hidroizolacija - Objašnjava ulogu

hidroizolacije. - Navodi materijale

koji se primjenjuju za hidroizolaciju, kao i podjelu na horizontalnu i vertikalnu.

- Zna izolaciju podova i podrumskih zidova.

- Crta primjenu hidroizolacije na objektu sa djelimično ukopanim podrumom.

Vježba: - Kroz osnove i

presjek primjenjuje znanja koja je stekao.

25

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i

sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi

Preporuke za izvođenje nastave

učenik učenik učenik Horizontalni konstruktivni elementi - Navodi

horizontalne konstruktivne elemente.

- Poznaje funkciju i materijale za izradu horizontalnih konstruktivnih elemenata.

- Poznaje podjelu međuspratnih konstrukcija prema načinu izvođenja i njihove karakteristike.

- Navodi vrste oplate.

- Crta serklaže, grede i podvlake.

- Crta pune ravne ploče sa jednim, dva i više oslonaca.

- Crta rebrastu međuspratnu konstrukciju.

- Crta sitnorebrastu međuspratnu konstrukciju.

- Crta montažne ili polumontažne međuspratne konstrukcije.

- Crta armirano-betonsku međuspratnu konstrukciju u skeletnom sistemu.

- Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje.

Crteži – planovi oplate. Grafička vježba: - Crta planove

oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata.

Grafički rad: - Prema zadatoj

osnovi (u sistemu nosivih zidova ili skeletnom sistemu) crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata.

- Pismeni zadatak.

Vertikalne komunikacije Stepenice - Definiše pojam

spoljnih i unutrašnjih stepenica.

- Navodi podjelu stepenica prema značaju, namjeni, konstrukciji, materijalima, oblicima i načinu izvođenja.

- Poznaje elemente stepenica.

- Poznaje propise za stepenice.

- Poznaje proračun stepenica.

Liftovi - Upoznaje liftove. Kose rampe - Poznaje kose

rampe za pješake i motorna vozila.

- Poznaje propise za dimenzionisanje rampi.

- Primjenjuje propise za stepenice.

- Grafički prikazuje osnove i vertikalne presjeke stepenišnog prostora.

- Čita crtež stepenicа na kosim armirano-betonskim pločama, oslonjenim na obrazne nosače.

- Čita crtež stepenicа na koljenastim ab pločama.

- Analizira mogućnost izbora stepenica prema obliku i konstrukciji.

- Računa stepenice. - Crta stepenište

oslonjeno na podestne nosače.

- Razvija preciznost. Grafička vježba: - Crta stepenište

oslonjeno na podestne nosače.

- Crta nadstepenište na koljenastim pločama.

Grafički rad: - Prema zadatom

stepenišnom prostoru u osnovi (u sistemu nosivih zidova i skeletnom sistemu):

- proračunava stepenice;

- crta osnovu, poprečni i podužni presjek;

- crta planove oplate stepeništa.

26




- Crta stepenište na koljenastim pločama.

- Crta spoljašnje stepenice.

- Rešava rampe za vozila i za potrebe invalida.

Krovovi i krovne konstrukcije - Vrši podjelu

krovova prema nagibima, materijalima i broju krovnih ravni.

Drveni krovovi - Upoznaje se sa

krovnim konstrukcijama i navodi vrste krovnih konstrukcija.

- Zna tesarske veze. Potkrovlja - Upoznaje

potkrovlja. - Poznaje funkciju

krovnih prozora. - Obrazlaže način

adaptacije potkrovlja.

- Obrazlaže primjenu materijala koji doprinose toplotnoj, zvučnoj i hidroizolaciji prostora.

Ravni krovovi - Definiše ravne

krovove. - Navodi nedostatke

i prednosti ravnih krovova.

- Navodi vrste ravnih krovova.

- Poznaje slojeve

- Razlikuje elemente krovnih konstrukcija.

- Crta tesarske krovne veze.

- Crta drvene krovove.

- Analizira

povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija, rešava tavanski prostor za potrebe stanovanja.

- Na zadatoj osnovi

krova crta slivne površine.

- Čita detalje ravnih krovova.

- Čita detalje zaštite

izolacija ravnih krovova.

- Crteži krovnih konstrukcija.

- Modeli krovnih

konstrukcija. Grafička vježba: - Crta proste krovove

i krovove sa raspinjačama.

- Drugi pismeni

zadatak. Vježba: - Analizirajući

povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija rešava tavanski prostor za potrebe stanovanja.

- Crteži ravnih

krovova.

27




ravnih krovova. - Objašnjava način

odvodnjavanja ravnih krovova.

- Objašnjava zaštitu krovnih izolacija.

Izolacije - Navodi vrste

izolacija. - Objašnjava

namjenu toplotne, zvučne i hidro zaštite objekata.

- Navodi materijale za izolacije.

- Skicira toplotnu, zvučnu izolaciju i hidroizolaciju zidova i međuspratnih konstrukcija.

- Crteži izolacija.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2006. - B. Blagojević: Završni građevinski i instalaterski radovi, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1990. - V. Kijundžić, D. Tošič: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Buđevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Građevinska knjiga, Beograd,

2006. - M. Muravljev, B. Stevanović: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Građevinski

fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u prvom i drugom razredu; - grafičke vježbe; - grafički radovi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

28

10. Povezanost predmeta


- Krovne konstrukcije - Bravarski radovi - Limarski radovi - Zidovi i stubovi - Horizontalni konstruktivni

elementi - Temelji


- Drvo i drvena građa - Čelik - Gvožđe - Opekarski proizvodi - Malteri - Beton


- Osnovi građevinarstva

- Sistemi u građenju

- Osnove, izgledi i presjeci konstruktivnih elemenata

- Tehničko crtanje - Poznavanje tehničkog crtanja građevinskih elemenata

- Verikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi

- Krovovi i krovne

konstrukcije

- Praktična nastava

- Zidanje zidova i stubova - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za

stub - Izrada modela drvene

krovne konstrukcije - Temelji - Mehanika tla i fundiranje - Osnovni oblici temelja

29

1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA 1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 36 36 72 II 36 36 72 III

IV

Ukupno 72 72 144 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Osposobljavanje učenika za čitanje planova. - Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i

obrnuto. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke vrijednosti pri crtanju. - Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu. - Osposobljavanje za samostalan rad.

30





Projekcije - Upoznaje sistem

projekcijskih ravni, projekcija i koordinata.

- Nabraja vrste projekcija i zna njihovu primjenu.

- Pravi model sistema

projekcijskih ravni. - Crta njihov položaj

u prostoru. - Očitava vrijednosti

koordinata. - Razlikuje

kvadrante. - Uočava razlike

između ortogonalne, kotirane i kose projekcije.

- Razvija sposobnost opažanja i preciznosti.

Ortogonalna projekcija - Upoznaje

karakteristike ortogonalne projekcije.

- Poznaje osnovne geometrijske oblike: tačku, pravu, ravan, geometrijske slike, geometrijska tijela.

- Crta projekcije tačke u opštem i specijalnom položaju.

- Crta projekcije duži i prave u opštem i specijalnom položaju.

- Određuje prodore prave kroz projekcijske ravni.

- Definiše vidljivost i kretanje kroz prostor.

- Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom položaju: trougao, kvadrat, pravougaonik, trapez, krug.

- Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj ravni: kupa valjak, lopta.

- Crta tragove zračnih ravni: normalnih na horizontalnicu,

- Razvija sposobnost sagledavanja prostora.

Vježba: - Crta projekcije

tačke u opštem i specijalnom položaju kroz kvandrante.


duži i prave u opštem i specijalnom položaju.

Vježba: - Crta projekcije,

određuje prodore pravih i njihovo kretanje.

Vježba: - Preko određivanja

prodora uslovljava kretanje prave.

Vježba: - Crta projekcije,

određuje vidljivost pojedinih elemenata.

Vježba: - Konstruiše ravan

pomoću dvije paralelne prave, pomoću pravih koje se sjeku, tri nekolinearne tačke

31




frontalnicu ili profilnicu kao i ravni koje su u proizvoljnom položaju.

- Konstruiše tragove kose ravni.

- Crta sutražnice ravni.

- Određuje nagibnicu i normalu.

i pomoću geometrijske slike.

Transformacija i rotacija - Poznaje pravila

transformacije. - Poznaje pravila

rotacije.

- Određuje pravu veličinu duži i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni.


Vježba: - Rješava zadatke

određujući pravu veličinu duži i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni putem rotacije ili transformacije.

Presječnica - Ilustruje presjek

dvije ravni.

- Određuje presječnicu dvije ravni u međusobno različitom odnosu.

Prodor prave kroz ravan - Poznaje prodor

prave kroz zadatu ravan.

- Određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na njih.

Vježba: - Rješavajući i

crtajuči zadatke određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na ravan.

Geometrijske slike na ravni - Ilustruje

geometijske slike na zračnoj ravni.

- Ilustruje geometrijske slike

na kosoj ravni.

- Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za zračnu ravan.

- Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za kosu ravan.

- Razvija preciznost. Vježba: - Crta projekcije

geometrijskih slika koje leže na zračnoj ili kosoj ravni.

32

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni - Demonstrira

položaj pravilnih geometrijskih tijela čiji se bazis nalazi na zračnoj ili proizvoljnoj ravni.

- Rješava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa sa bazisom na zračnim ravnima.

- Rješava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na proizvoljnoj ravni.

- Razvija sposobnost sagledavanja prostora.

- Razvija preciznost u radu.


pravilne prizme, valjka, piramide, konusa, sa bazisom na zračnim i proizvoljnim ravnima.

Presjeci geometrijskih tijela - Demonstrira

presjeke pravilnih geometrijskih tijela zračnom i proizvoljnim ravnima.

- Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela zračnom ravni.

- Određuje pravu veličinu presječne slike i razvija mrežu.

- Objašnjava presjek pravilnih geometrijskih tijela: prizme, valjka, piramide i konusa, proizvoljnom ravni i određuje pravu veličinu presječne slike, te razvija mrežu.

- Razvija preciznost i sposobnost uočavanja.

Vježba: - Crta presjek

pravilnih geometrijskih tijela (prizme, valjka, piramide, konusa) zračnom ili proizvoljnom ravni.

- Određuje pravu veličinu presječne slike i razvija sliku.

Kosa projekcija - Poznaje pravila

crtanja i karakteristike kose projekcije.

- Upoređuje razlike ortogonalne i kose projekcije.

- Rješava u kosoj projekciji složene geometrijske oblike.


Vježba: - Crta u kosoj

projekciji složene geometrijske oblike.

Krovovi - Poznaje rješavanje

krovova. - Objašnava slivne

ravni.

- Rješava jednostavne krovove u osnovi.

- Rješava složene krovove u osnovi.

- Razvija kreativnost.

Vježba: - Crta složeni krov u

osnovi sa izgledom krova.

Kotirana projekcija - Zna osnovne

pojmove kotirane - Usvaja pojam

kotirane Vjezba-crta:

- Tacka i prava;

33




projekcije. - Objašnjava sta je

pad i interval prave.

- Zna kako se prava graduise.

projekcije. - Crta tacku i pravu

u kotiranoj projekciji.

- Odredjuje pad i interval prave.

- Graduise pravu. - Kroz zadatke

odredjuje medjusobni polozaj dvije prave.

- Odredjuje presjek dvije ravni.

- Postavlja ravan zadatog nagiba kroz zadatu pravu.

- interval i pad prave;

- graduisanje prave; - presjek dvije ravni.

Rješavanje putnog pojasa: plato i put - Zna sta su izohipse. - Poznaje

topografske karte. - Definise nasip i

usjek.

- Predstavlja teren izohipsama.

- Rješava horizontalan plato.

- Rješava put. - Određuje liniju

nasipa i usjeka.

Vjezba-crta: - Plato; - put.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Gagić: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad građevinske, trgovinske i

drvoprerađivačke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988.

- B. Nedimović: Zbirka rešenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije, Tehnička knjiga, Beograd, 1992. godina.

- G. Dulić, M. Jevtić: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred arhitektonske, građevinske, drvoprerađivačke, šumarske i geodetske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004.

- O.V. Petrović: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa riješenim primerima za srednje škole građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom, table za crtanje; - računar, projektor, platno za projektor; - modeli geometrijskih oblika. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismene vježbe; - ocjena grafičkih vježbi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

34

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Konstruktivni sklop objekta

- Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata građevinskih konstrukcija

- Rad olovkom i drugim tehnikama

- Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, formatiziranje crteža

- Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih-arhitektonskih oblika


- Izrada i obrada tehničke dokumentacije

35

1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 36 72 108 III

IV

Ukupno 36 72 108 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Upoznavanje sa značajem tehnike poznavanja računara. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti: grafička estetika. - Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crteža. - Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora. - Osposobljavanje za svođenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i

obrnuto. - Pripremanje za izradu tehničke dokumentacije. - Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvođačkog projekta. - Osposobljavanje za samostalan rad.

36

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI




Uvod u Auto-CAD - Upoznaje grafički

editor programa. - Upoznaje padajuće

menije. - Upoznaje palete sa

alatkama i njihove funkcije.

- Upoznaje način zadavanja komandi.

- Upoznaje izlaženje iz programa.

- Koristi „miš“. - Koristi tastaturu. - Razlikuje i koristi

palete sa alatkama i njihove funkcije.

- Razvija samostalnost pri radu.

Koordinatni sistem - Objašnjava

koordinatne sisteme.

- Objašnjava načine zadavanja tačaka.

- Definiše granice crteža i jedinice mjere.

- Objašnjava rad u različitim režimima rada.

- Poznaje precizni izbor tačaka.

- Uočava dimenziju radnog prostora.

- Uočava dimenzije crteža.


Vježba: - Podešava mjerne

jedinice. - Crta slobodne

kompozicije koristeći različite režime rada.

Alati za crtanje - Upoznaje

elementarne komande: POINT, LINE, RECTANGLE.

- Objašnjava načine obilježavanja objekata na crtežu, na primjeru komande za brisanje ERASE.

- Upoznaje alate za crtanje osnovnih geometrijskih obloka: CIRCLE, ARC, ELLIPSE, POLIGON.

- Objašnjava precizni izbor tačaka.

- Crta osnovne geometrijske likove i uočava njihovu međusobnu vezu.

- Crta prve šeme prostora i namještaja.

- Razvija kulturu tehničkog crtanja.

Vježba: - Crta slobodne

kompozicije po ličnom osjećaju i nahođenju.

Osnovne transformacije objekata - Upoznaje komande - Uočava analogiju Vježba:

37




za transformacije objekata sa palete Modify.

pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama:

- MOVE (translacija); - ROTATE (rotacija); - MIRROR (osnovno

preslikavanje); - SCALE (homotetično

preslikavanje).

- Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande.

Izmjene na objektima - Upoznaje komande

za izmjene-finu doradu objekata: TRIM, EXTEND, LENGTHEM, BREAK, CHAMFER, FILLET.

- Objašnjava promjenu objekta nastalu primjenom komande EXPLODE.

- Crta kružni i poligonalni niz elemenata.

- Dorađuje ivice alatima za zaobljavanje i zakošenje.

- Mijenja dužine objekata.

- Rasterećuje crtež od nepotrebnih elemenata.

- Razvija smisao za tačnost i preciznost.

Vježba: - Crta slobodne

kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande.

Slojevi i rad sa slojevima - Upoznaje razloge

podjele crteža na slojeve.

- Definiše svojstva slojeva.

- Poznaje dodjeljivanje i rad sa slojevima.

- Raslojava crtež prepoznajući sličnost elemenata i grupišući ih u zavisnosti od zajedničkih karakteristika.

- Razvija organizacione sposobnosti.

Vježba: - Crta zadati

arhitektonski prostor sortirajići objekte u zavisnosti od zajedničkih karakteristika.

Korišćenje blokova - Objašnjava pojam

bloka. - Demonstrira: - način definisanja

bloka; - unošenje bloka sa

zadavanjem razmjere i rotiranjem;

- rastavljanje i ponovo definisanje blokova;

- čuvanje blokova.

- Oblikuje nove simbole.

- Pravi biblioteku simbola.

- Redizajnira postojeće simbole.

Vježba: - Crta zadati

arhitektonski prostor.

- Pravi ličnu biblioteku blokova i koristi je.

Umetanje šrafure na crtež - Objašnjava

postupak šrafiranja.

- Demonstrira načine

- Vrši šrafiranje površina.

- Precizno koristi šrafuru za

Vježba: - Nadogradnja

osnove sa prethodnog časa

38




zadavanja zatvorene konture za šrafiranje.

- Objašnjava atribute šrafure.

karakteristične slučajeve.

- Mijenja i usklađuje šrafirane površine.

korišćenjem novih komandi.

Dodavanje teksta crtežu - Obrazlaže potrebu

za dodavanjem teksta crtežu.

- Objašnjava stilove teksta i elemente formata teksta.

- Prikazuje editor za unos teksta.

- Bira tekstualni stil. - Dodaje tekst crtežu

i formatizuje ga. - Podešava veličinu,

boju. - Koristi posebne

simbole i razlomak. - Prebacuje tekst u

mala ili velika slova. - Mijenja tekst.

- Razvija smisao za kreativnost.


osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi.

Kotiranje - Upoznaje

kotiranje. - Definiše tipove i

elemente kota. - Definiše stilove

kotiranja.

- Razlikuje komponente kotiranja.

- Bira stil kotiranja i načine kotiranja.

- Radi sa alatkama sa palete Dimension.

- Crta vertikalne i horizontalne kotne linije.

- Kotira u nizu i paralelno.

- Kotira neortogonalne objekte.

- Mijenja kote.


osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi.

Štampanje - Upoznaje

štampanje. - Odabira štampač. - Određuje veličinu

papira i broj kopija. - Određuje razmjeru

orijentaciju crteža. - Vrši izbor onoga što

želi štampati.

- Razvija tehničku kulturu.

Vježba: - Štampa svoju prvu

osnovu.

Uvod u 3D - Upoznaje

interfejs: standardni meni, tab panel, standardna paleta, vjuport, upoznavanje alata.

- Razumije 3D

- Koristi „miš“i tastaturu - uočava logiku programa.

39




koordinatne sisteme.

- Definiše korisnički koordinatni sistem u 3D prostoru.

Pravljenje primitiva - Poznaje alate sa

palete Modeling za konstrukciju primitiva: BOX, WEDGE, CONE, SPHERE, CYLINDER, PYRAMID, TORUS.

- Koristi osnovne alate programa.

- Pravi prvi objekat koji prostorno postavlja i doživljava.

Vježba: - Kreira prve oblike

po ličnom osjećanju i nahođenju.

Pregled modela - Upoznaje

pronalaženje ortogonalnog i izometrijskog pogleda.

- Upoznaje sjenčenje modela.

- Objašnjava interaktivno posmatranje u 3D.

- Sagledava prostor i objekte u njemu.

- Razvija sposobnost prostornog predstavljanja.

Vježba: - Kreira oblike po

ličnom osjećanju i nahođenju i koristi nove komande.

Uređivanje tijela u prostoru - Poznaje alate za

uređivanje objekata: alat SLICE, alati sa palete Solid Editing.

- Upoznaje alate za uređivanje tijela: MOVE, COPY, SCALE, ROTATE, 3D ARRAY, 3D MIRROR.

- Vrši korekciju objekata.

- Zaobljava ivice. - Odsijeca dijelove

između dvije ravni, izvlači, premješta, rotira, paralelno pomjera, iskošuje, mijenja boju, briše stane ili ivice.

- Uočava analogiju pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama.

Vježba: - Nadgradnja

modela sa prethodnog časa.

Primjena regiona - Upoznaje primjenu

regiona (alat Region sa palete Draw).

- Crta objekte. - Pravi od njih

regione. - Razlaže regione na

skup linija i lukova.

- Razvija smisao za kreativnost i samostalnost.

Vježba: - Kreira oblike

koristeći nove alate.

Bulove operacije - Upoznaje Bulove

operacije (alati sa palete Solid Editing).

- Pravi regione od nekoliko objekata i na njih primjenjuje Bulove operacije:

Vježba: - Kreira oblike

koristeći nove alate.

40




- Union, - Subtrakt, - Intersect.

Složena geometrijska tijela-objekti - Upoznaje izradu

složenih geometrijskih tijela pomoću alata EXTRUDE i REVOLVE.

- Oblikuje 3D-objekte izvlačenjem po pravoj liniji, u pravcu z-ose-alat Extrude.

- Izvodi 3D tijela kada se neki 2D objekat okrene oko zadate ose-alat Revolve.

Vježba: - Izrada

arhitektonske osnove i dizanje zidova u 3D.

Alati za obradu tijela - Upoznaje alate za

izmjenu 3D objekata: CHAMFER, FILLET.

- Vrši korekciju objekata.

- Zaobljava ivice, „obara“ ivice pod uglom.



Dodavanje osvjetljenja - Poznaje dodavanje

osvjetljenja. - Poznaje alat

Render.

- Upoznaje se sa vrstama svijetla.

- Dodaje i mijenja osvjetljenje.

- Prikazuje model alatom Render.

- Razvija kreativnost i kulturu tehničkog izražavanja.



Uređivanje modela pomoću materijala - Upoznaje

uređivanje modela pomoću materijala.

- Upoznavaje vrste mapa.

- Dodjeljuje materijale objektima.

- Uređuje materijale. - Selektivno

renderuje djelove modela.

- Razvija smisao za estetiku.


modela.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - AutoCAD – George Omura. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućom programskom opremom, štampač, skener. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - praktičan rad na računaru, vježbe i elaborati. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

41

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Izrada i obrada tehničke dokumentacije

- Nacrtna geometrija - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika

- Tehnička obrada crteža - Tehničko crtanje - Projektna dokumentacija - Upotreba kompjuterskog

programa - Beton - Crtanje elemenatarnih

konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje

- Crtanje u Exsel-u i AUTO CAD-u

- Organizacija građenja - Crtanje statičkih i dinamičkih opterećenja

- Kompjuterska obrada programa

- Mostovske i tunelske konstrukcije

- Vizuelizacija idejnog rješenja

42

1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 72 36 108 III 36 36 72 IV

Ukupno 108 72 180 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika.

3. Opšti ciljevi nastave - Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici. - Upoznavanje sa pojmom materijalne tačke i uslovima ravnoteže materijalne

tačke pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sile. - Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnotežom krutog tijela pod dejstvom

ravnog sistema sile. - Prepoznavanje statičkih sistema u praksi. - Osposobljavanje za rješavanje linijskih nosača i statički neodređenih nosača. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala. - Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosačima. - Osposobljavanje za dimenzionisanje nosača napregnutih na pritisak, zatezanje i

savijanje. - Upoznavanje sa ekstremnim statičkim uticajima. - Osposobljavanje za analitičku i grafičku obradu podataka.

43





Uvod - Upoznaje zadatak i

podjelu mehanike. - Navodi vrste

kretanja. - Objašnjava pojam

krutog tijela. - Objašnjava pojam

sile i mase.

- Uočava zadatak i podjelu mehanike.

- Razlikuje tijelo i materijalnu tačku.

- Shvata pojam sile. - Crta različite vrste

sila.

- Upoznaje veze različitih grana.

Vježba: - Grafičko

predstavljanje sile u razmjeri.

Statika ravni - Upoznaje zadatak i

podjelu statike. - Navodi metode

rada. - Upoznaje aksiome

statike.

- Uočava zadatak i podjelu statike.

- Primjenjuje metode rada.

- Primjenjuje aksiome statike.

Statika materijalne tačke - Upoznaje sistem

kolinearnih sila. - Upoznaje

rezultantu sistema. - Objašnjava

slaganje dvije sile različitih pravaca.

- Upoznaje razlaganje sila u dva pravca.

- Objašnjava projekciju sile na ose Dekartovog koordinatnog sistema.

- Poznaje proizvoljan sistem sila koje napadaju materijalnu tačku.

- Objašnjava poligon ili plan sila.

- Objašnjava grafičke uslove ravnoteže.

- Obrazlaže analitički postupak odredjivanja rezultante sistema sila.

- Objašnjava analitičke uslove ravnoteže.

- Crta sistem kolinearnih sila koje napadaju materijalnu tačku i odredjuje rezultantu analitički i grafički.

- Crta poligon i trougao sila.

- Računski odredjuje rezultantu.

- Razlaže silu na dva zadata pravca.

- Projektuje sile na ose x, y.

- Crta proizviljan sistem sila.

- Crta poligon i plan sila i grafički odredjuje rezultantu.

- Prepoznaje grafički uslov ravnoteže.

- Računa rezultantu proizvoljnog sistema sila koji napada materijalnu tačku.

- Računa silu primjenjujući uslove ravnoteže.

- Primjenjuje

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost.

- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost. - Razvija preciznost,

urednost, sistematičnost.

- Razvija

sistematičnost i preciznost u radu.

Vježba: - Analitičko i

grafičko odredjivanje rezultante za dvije i više sila koje napadaju materijalnu tačku.

- Crtanje poligona i trougla sila.

Vježba: - Brojni primjeri

razlaganja sila koje napadaju materijalnu tačku na dva zadata pravca.

Vježba: - Projekcija sila na

ose Dekartovog koordinatnog sistema.

Vježba: - Određivanje

položaja i veličine rezultante za proizvoljan sistem sila koji napada materijalnu tačku analitički i grafički.

Vježba: - Odredjivanje

44




analitičke i grafičke uslove ravnoteže.

veličine i položaja sile u sistemu na osnovu grafičkih i analitičkih uslova ravnoteže.

Statika krutog tijela - Upoznaje pojam

momenta sile za tačku.

- Upoznaje moment rezultante dvije sile-Varinjonova teorema.

- Objašnjava veličinu i položaj rezultante dvije paralelne sile istog i suprotnog smjera.

- Definiše pojam

sprega. - Definiše moment

sprega. - Poznaje teoremu

ekvivalentnih spregova.

- Objašnjava pojam

rezultujućeg sprega.

- Opisuje slaganje

sile i sprega. - Upoznaje redukciju

sile na tačku. - Poznaje proizvoljan sistem sila u ravni. - Objašnjava glavni

vektor i glavni moment.

- Objašnjava

analitičke uslove ravnoteže proizvoljnog sistema sila.

- Računa moment sile za tačku.

- Geometrijski predstavlja moment sile.

- Primjenjuje momentno pravilo.

- Određuje položaj i

računa veličinu rezultante dvije sile istog i suprotnog smjera.

- Crta spreg sila. - Računa moment

sprega. - Analizira sistem

spregova koji napadaju materijalnu tačku.

- Računa rezultujući

spreg. - Primjena

Varinjonove teoreme.

- Slaže silu i spreg. - Redukuje silu u

odnosu na tačku. - Crta proizvoljan

sistem sila u ravni. - Određuje glavni

vektor i glavni moment i svodi dati sistem na prosti oblik.

- Primjenjuje osnovne oblike uslova ravnoteže


- Razvija rutinu,

brzinu i tačnost.

Vježba: - Brojni primjeri

nalaženja momenta sile za tačku.


rezultante sistema paralelnih sila u ravni istog i suprotnog smjera primjenom Varinjonove teoreme.

Vježbe: - Odredjivanje

momenta sprega sila.

- Odredjivanje

ekvivalentnog sprega.

- Odredjivanje rezultujućeg sprega.

- Slaganje sile i sprega.

- Redukcija sile na tačku.

Vježbe: - Odredjivanje

rezultante proizvoljnog sistema sila u ravni analitičkim putem.

- Odredjivanje glavnog momenta proizvoljnog sistema sila u ravni.

45




- Navodi posebne uslove ravnoteže.

- Objašnjava grafičko slaganje sila metodom poligona sila i Verižnog poligona.

- Objašnjava odredjivanje položaja rezultante za dvije ili više sila metodom Verižnog poligona.

- Poznaje vezu izmedju plana sila i Verižnog poligona.

- Poznaje grafičke uslove ravnoteže.

proizvoljnog sistema sila.

- Primjenjuje

posebne oblike uslova ravnoteže.

- Crta poligon sila i

Verižni poligon. - Grafički određuje

rezultantu za dvije ili više sila.

- Zna vezu izmedju

poligona sila i Verižnog poligona.

- Crta plan sila i

Verižni poligon.


veličine i položaja rezultante ravnog sistema. proizvoljnih sila metodom poligona sila i Verižnog poligona.

Statički odredjeni nosači - Navodi vrste

oslonaca i veza. - Upoznaje vrste

nosača. - Objašnjava statičku

određenost nosača. - Navodi vrste

opterećenja.

- Razlikuje vrste oslonaca i veza.

- Prepoznaje vrste nosača.

- Određuje statičku određenost nosača.

- Razlikuje vrste opterećenja.

Statika linijskih nosača u ravni - Upoznaje

odredjivanje otpora oslonaca za prostu gredu analitičkim putem.

- Upoznaje odredjivanje otpora oslonaca za prostu gredu grafičkim putem.

- Objašnjava određivanje otpora oslonaca analitičkim putem za konzolni nosač.

- Objašnjava

odredjivanje otpora oslonaca grafičkim putem za konzolni nosač.

- Izračunava otpore oslonaca za prostu gredu.

- Određuje otpore oslonaca za prostu gredu grafičkim putem primjenom Varinjonove teoreme.

- Izračunava otpore

oslonaca za konzolni nosač.

- Određuje otpore

oslonaca za konzolni nosač grafičkim putem.

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

- Razvija tačnost,

sistematičnost i urednost u radu.

Vježbe: - Određivanje otpora

oslonaca proste grede za opterećenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje.

- Analitičkim putem. - Grafičkim putem. Vježbe: - Određivanje

reakcija konzolnog nosača za razne slučajeve opterećenja: koncentrisana sila,

46




- Objašnjava

odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom analitičkim putem.

- Poznaje

odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem.

- Objašnjava unutrašnje sile u nosaču, presječne sile i njihove dijagrame.

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame. za prostu gredu

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za konzolni nosač.

- Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za gredu sa prepustom.

- Izračunava otpore oslonaca za gredu sa prepustom.

- Određuje otpore

oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem.

- Definiše unutrašnje

sile u presjecima normalne sile, transferzalne sile i momente savijanja.

- Računski određuje presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za prostu gredu.

- Računski određuje

presječne sile i crta dijagrame presječnih sila za konzolni nosač.


presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za gredu sa presjekom.

- Razvija tačnost,

sistematičnost preciznost i urednost u radu.

raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje.

- Analitičkim putem. - Grafičkim putem. Vježbe: - Odredjivanje

otpora oslonaca grede sa prepustom za razne slučajeve opterećenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje. -Analitičkim putem. -Grafičkim putem.


dijagrama presječnih sila (N, T, M)

za prostu gredu. - Odredjivanje

kritičnog presjeka, vrijednost max. momenta.


dijagrama presječnih sila (N, T, M)

za konzolni nosač. Vježba: - Određivanje

dijagrama presječnih sila (N, T, M) za gredu sa prepustom.

Rešetkasti nosači - Navodi vrste

rešetkastih nosača. - Zna vrste

rešetkastih nosača. - Razvija tačnost,

sistematičnost Vježbe: - Određivanje sila u

47




- Objašnjava određivanje otpora oslonaca za rešetkasti nosač.

- Upoznaje metode određivanje sila u štapovima rešetkastih nosača.

- Upoznaje određivanje sila u štapovima rešetke grafičkom metodom Kremonin plan sila.

- Upoznaje određivanje sila u štapovima rešetke analitičkim putem – Riterov postupak.

- Računa otpore rešetkastog nosača.

- Računa sile u

štapovima rešetke analitičkom metodom.

- Određuje sile u

štapovima rešetke grafičkom metodom-crta Kremonin plan sila.

- Računa sile u

štapovima presjeka Riterovom metodom.

preciznost i urednost.

štapovima rašetke metodom ravnoteže čvora.

Vježba: - Odredjivanje sila u

štapovima rešetke grafičkom metodom-Kramonin plan sila.

Vježba: - Odredjivanje sila u

presjek rešetkastog nosača-Riterova metoda.

Gemetrijske karakteristike ravnih površina - Upoznaje težište

osnovnih površina. - Upoznaje

određivanje težišta složenih površina.

- Objašnjava statički moment površine presjeka.

- Opisuje momente inercije ravnih površina.

- Poznaje primjenu Štajnerove teoreme.

- Poznaje pojam elipse i poluprečnika inercije.

- Poznaje otporni moment ravnih površina.

- Odredjuje težište složenih površina analitički i grafički.

- Računa statički moment površine.

- Računa momente

inercije ravnih površina primjenom Štajnerove teoreme.

- Crta elipsu i računa

poluprečnik inercije.

- Računa otporni moment ravnih površina.

Vježba: - Odradjivanje

težišta složenih površina analitički i grafički.

- Određivanje statičkog momenta površine.

- Određivanje momenta inercije ravnih površina.


poluprečnika inercije i crtanje elipse.

- Odredjivanje otpornog momenta ravnih površina.

Godišnji rad: - Za zadati rešetkasti

nosač odrediti: - reakcije oslonaca

analitički i grafički; - sile u štapovima

rešetke Kremoninim planom sila;

- sile u zadatom presjeku metodom Ritera.

48

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Analiza napona i deformacije - Upoznaje pojam

napona. - Upoznaje pojam

elastičnog tijela. - Navodi deformacije

tijela. - Objašnjava vezu

izmedju napona i deformacije tijela.

- Poznaje Hukov zakon.

- Zna uzroke pojave napona u presjecima tijela.

- Zna ponašaje materijala pod opterećenjem.

- Crta dijagram veze napona i dilatacije.

- Računa napon primjenom Hukovog zakona.

- Razvija tačnost i preciznost.

Vježba: - Proračun napona i

dilatacije prema Hukovom zakonu.

Aksijalna naprezanja - Navodi deformacije

i objašnjava napon pri aksijalnom naprezanju.

- Upoznaje pojam pritisnutih i zategnutih štapova.

- Definiše pojam stvarnog i dozvoljenog napona.

- Objašnjava dimenzionisanje aksijalno napregnutih štapova- smicanje.

- Poznaje smičuća i tangencijalna naprezanja.

- Navodi vrste napona u kosom presjeku štapa.

- Upoznaje deformacije pri smičućem naprezanju.

- Zna deformacije i napon pri aksijalnom naprezanju.

- Računa stvarni napon u aksijalno napregnutim elementima.

- Računa dimenzije aksijalno napregnutih elemenata prema dopušenom naponu.

- Računa smičući napon

- Računa napone u

kosom presjeku štapa.

- Računa modul

klizanja.

- Razvija marljivost, tačnost, preciznost u radu.

Vježba: - Dimenzionionisanje

aksijalno napregnutih štapova prema dopuštenim naponima.

Vježba: - Provjera napona u

zategnutom ili pritisnutom elementu.

Vježba: - Odredjivanje broja

zakovica u vezi krovnog nosača.

Savijanje - Objašnjava

deformacije savijanja. - Definiše pojam

neutralne linije. - Objašnjava napon

pri čistom savijanju.

- Objašnjava čisto

- Zna deformacije savijanja. - Računa napon pri čistom savijanju.

- Dimenzioniše presjeke napregnute na

- Razvija rutinu, samostalnost, tačnost.

Vježba: - Dimenzionisanje

presjeka napregnutih na čisto savijanje.

Vježba: - Proračun napona

pri čistom savijanju

49




savijanje. - Poznaje osnovnu

jednačinu savijanja.

- Poznaje dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje.

- Objašnjava glavne napone grede izložene savijanju silama.

- Objašnjava smičuće napone kod grede savijene silama.

čisto savijanje. - Računa glavne

napone grede izložene savijanju silama.

- Računa smičuće napone kod grede savijene silama.


presjeka napregnutih na savijanje silama premanormalnim naponima.


presjeka prema smičućim naponima

Izvijanje - Upoznaje

deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata.

- Upoznaje odredjivanje kritične sile za osnovne Ojlerove slučajeve izvijanja.

- Upoznaje dimenzionisanje štapova na izvijanje za Ojlerove slučajeve.

- Upoznaje primjenu omega postupka kod pritisnutih štapova.

- Opisuje odredjivanje dimenzija pritisnutog štapa omega postupkom.

- Zna deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata.

- Računa vitkost štapa.

- Računa kritičnu silu.

- Računa nosivost

pritisnutih štapova. - Računa dimenzije

pritisnutog štapa pomoću Ojlerove jednačine i omega postupkom.

- Razvija preciznost, tačnost, samostalnost.


dimenzije pritisnutog štapa.


nosivosti pritisnutog štapa.

Kosi puni nosači - Upoznaje primjenu

u gradjevinarstvu kosih nosača.

- Navodi statičke uticaje na kose nosače.

- Objašnjava odredjivanje reakcija oslonaca

- Zna primjenu kosih nosača u gradjevinarstvu.

- Računa reakcija

oslonaca kosog nosača.

- Razvija preciznost, tačnost, samostalnost u radu.


reakcija oslonaca kosog punog nosača prema zadatom opterećenju.

Vježba: Dimenzionisati krovni

50




kosog nosača. - Objašnjava

dimenzionisanje kosih nosača.

- Računa dimenzije kosog punog nosača prema dopuštenom naponu.

nosač od drveta ili čelika prema dopuštenom naponu.

Statički odredjeni okvirni nosači-ramovi - Upoznaje primjenu

okvirnih nosača u gradjevinarstvu.

- Navodi djelove okvirnog nosača.

- Objašnjava odredjivanje reakcija oslonaca okvirnih nosača.

- Upoznaje dijagrame unutrašnjih sila u okvirnom nosaču.

- Zna primjenu okvirnih nosača.

- Zna djelove okvirnog nosača.

- Računa reakcije oslonaca okvirnog nosača za razne slučajeve opterećenja:

- crta dijagrame; - transferzalnih sila; - normalnih sila; - momenata

savijanja.


reakcija oslonaca, dijagrama presječnih sila i kritičnog presjeka za zadati okvirni nosač-ram.

Elastična linija - Definiše pojam

elastične linije. - Definiše pojam

ugiba i nagiba. - Objašnjava metodu

odredjivanja ugiba i nagiba.

- Upoznaje pojam fiktivnog nosača, fiktivnog momenta i fiktivne transferzalne sile.

- Poznaje grafoanalitičku metodu odredjivanja ugiba i nagiba.

- Poznaje primjenu grafoanalitičke metode.

- Poznaje izračunavanje ugiba i nagiba nosača pomoću tabelarnih slučajeva.

- Zna oblik elastične linije.

- Zna vezu ugiba, nagiba i momenta.

- Crta fiktivan nosač

na osnovu uslova na granicama nosača.

- Računa ugib i nagib

nosača metodom fiktivnog nosača.

- Računa ugib i nagib

nosača primjenom tabelarnih slučajeva.


maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije za zadati nosač i opterećenje metodom fiktivnog nosača.

Vježba: - Odredjivanje ugiba

i nagiba nosača u presjecima kao i maksimalnih vrijednosti pomoću tabelarnih slučajeva.

Statički neodredjeni nosači - Upoznaje stepen

statičke neodredjenosti nosača.

- Računa statičku neodredjenost nosača.

- Zna metodologiju

- Razvija preciznost u radu.

Vježba: - Odradjivanje

reakcija oslonaca za jedan put

51




- Upoznaje

odredjivanje statički nepoznatih veličina i dijagrame presječnih sila za statički neodredjen nosać.

- Objašnjava

kontinualni nosač. - Poznaje

odredjivanje statičkih veličina za kontinualni nosač primjenom Klapejronove jednačine.

- Poznaje dijagrame presječnih sila za kontinualni nosač.

rješavanja statički neodredjenih nosača.

- Računa reakcije oslonaca primjenom osnovnih jednačina ravnoteže i dodatnih geometrijskih uslova.

- Crta kontinualni nosač.

- Zna jednačinu triju momenata ili Klapejronovu jednačinu.

- Crta dijagrame

presječnih sila za kontinualni nosač.

statički neodredjen nosač.


reakcija oslonaca primjenom Klapejronove jednačine i crtanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za zadati kontinualni nosač.

Ekstremne vrijednosti statičkih uticaja - Upoznaje analizu

opterećenja na gradjevinske objekte.

- Poznaje dejstvo snijega i vjetra.

- Objašnjava

najnepovoljniji položaj opterećenja za sistem proste grede, grede sa prepustima i konzolnog nosača.

- Zna vrste opterećenja.

- Analizira opterećenja i računa: - stalno

opterećenje; - korisno

opterećenje; - računa

opterećenje snijegom;

- računa opterećenje vjetra.

- Crta razne šeme opterećenja i njihove kombinacije.

- Računa reakcije oslonaca za najnepovoljniji slučaj opterećenja.

- Računa ekstremne vrijednosti statičkih uticaja.

Vježba: - Proračun stalnog

opterećenja za zadate slučajeve.

- Proračun korisnog opterećenja i opterećenja snijegom i vjetrom.

Vježba: - Izračunavanje

ekstremnih vrijednosti statičkih uticaja za zadati nosač.

Godišnji elaborat - Za ramovski nosač

uraditi: - reakcije oslonaca; - dijagrame

presječnih sila; - odredjivanje

kritičnog presjeka; - dimenzionisanje

nosača prema naponima savijanja i naponima smicanja;

- odredjivanje

52




maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije nosača.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Veličković, O. Stanković, O. Damjanović-Juhas, D. Veličković, D. Jovanović:

Statika i otpornost materijala za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003.

- L. Vujošević: Zbirka riješenih zadataka iz statike, Naučna Knjiga, Beograd, 2002.

- B. Veličković, D. Veličković, D. Jovanović, K. Stanković-Milošević: Statika i otpornost materijala za III razred gradjevinske škole, Zavod za udžbenike, Beograd, 2006.

- V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO Univerzitetska riječ, Titograd, 1985. - M. Protić: Mehanika i otpornost materijala, Naučna knjiga, Beograd, 1998.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno (pismeni zadaci, dva u toku školske godine). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta


- Analiza opterećenja - Statički određeni i

neodređeni nosači

- Građevinske konstrukcije - Debljine upotrijebljenog materijala

- Krovne konstrukcije - Konstruktivni elementi

objekta - Analiza opterećenja - Građevinski materijali - Osobine materijala - Predstavljanje sila grafički - Tehničko crtanje - Razmjera crtanja

- Smičući naponi - Normalni naponi

- Geomehanička ispitivanja - Čvrstoća tla na smicanje

53

1.2.8. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 18 48 66

Ukupno 18 48 66 3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih

tehnologija.

54

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI




Biznis ideja i biznis plan - Upoznaje pojam

biznis ideja. - Opisuje nastanak

biznis ideje. - Nabraja i

opredjeljuje se za poslovnu ideju.

- Nabraja moguće vrste djelatnosti.

- Opisuje pojam biznis plan.

- Upoznaje pojmove:

vizija, misija, strategija, ciljevi.

- Upoznaje postupak

istraživanja tržišta. - Upoznaje pojmove:

marketing plan i plan prodaje.

- Opisuje elemente

finansijskog plana privrednog društva.

- Objašnjava

neophodnost očuvanja životne sredine.

- Rezimira biznis

plan. - Prezentuje biznis

plan.

- Suočavajući argumente kritički procjenjuje kvalitet poslovne ideje u skladu sa postulatima tržišnog poslovanja.

- Uviđa važnost izrade biznis plana u kontekstu obezbjeđivanja podrške, kako unutar samog privrednog društva tako i od strane eksternih partnera (investitora, kreditora).

- Razlikuje pojmove: vizija, misija, strategija.

- Kroz primjere obrazlaže ciljeve privrednog društva.

- Kroz primjere obrazlaže postupak istraživanja tržišta na novom primjeru.

- Izvodi zaključke o potencijalnoj konkurenciji.

- Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima korisnicima usluga.

- Vrši opis proizvoda/usluga.

- Uviđa značaj sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga.

- Kroz primjere obrazlaže elemente finansijskog plana privrednog društva.

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa.

- Razvija analitičko

mišljenje. - Razvija

odgovornost u radu.

- Razvija stručnost. - Uočava važnost

očuvanja zdrave životne sredine.

- Poželjno je učenicima ukazati na primjere.

- Organizovati

prisustvo predstavnika realnog privrednog društva.

- Primjena tehnika

za unapređenje razmišljanja, npr. eksperiment šest šešira.

- Kao model može da

posluži biznis plan realnog privrednog društva.

- Pripremiti

integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.

55




- Sarađuje kod izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo.

- Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana.

- Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana.

Osnivanje privrednog društva Ime privrednog društva - Nabraja moguća

rješenja za ime privrednog društva.

- Opredjeljuje se za ime privrednog društva u skladu sa propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti.

- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

- Rad u grupama: Učenici predlažu moguća rješenja, a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku.

Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente

i značaj oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva.

- Oblikuje vizuelni identitet privrednog društva.

- Stiče radne navike.

- Rad na računaru: Učenici koriste programe za obradu teksta i slika.

Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak

registracije privrednog društva.

- Opisuje moguće oblike organizovanja privrednog društva.

- Popunjava formulare za registraciju privrednog društva.

- Sprovodi aktivnosti na pribavljanju pečata i štambilja.

Otvaranje računa kod poslovne banke - Opisuje postupak

otvaranja računa kod poslovne banke.

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne banke.

- Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke.

- Izrada organograma privrednog društva.

Poslovni kodeks preduzeća - Upoznaje pojam

poslovni kodeks privrednog društva.

- Nabraja elemente

- Popunjava formulare za otvaranje računa kod poslovne

56




poslovnog kodeksa. banke. - Obavlja postupak

otvaranja računa kod poslovne banke.

Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove

organizacione strukture privrednog društva.

- Pronalazi sličnosti i razlike između različitih tipova organizacionih struktura privrednog društva.

Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Upoznaje različite

nivoe upravljanja privrednim društvom.

- Upoznaje postupak zasnivanja radnog odnosa u privrednom društvu.

- Upoznaje postupak izrade godišnjeg izvještaja o radu.

- Pronalazi sličnosti i razlike u nivoima upravljanja privrednim društvom.

- Popunjava prijavu o slobodnom radnom mjestu.

- Učestvuje u izradi jednostavnog godišnjeg izvještaja o radu.

- Razvija sposobnost snalaženja u hijerarhiji socijalnih odnosa.

- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi.

Služba opštih poslova - Nabraja i opisuje

aktivnosti u okviru službe opštih poslova.

- Obavlja usmenu i pisanu komunikaciju unutar privrednog društva i sa eksternim partnerima.

- Tehnički održava internet sajt privrednog društva.

- Šalje i prima poštu i druge službene materijale.

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju.

- Razvija

odgovornost u radu.

- Rad u grupama od tri do pet učenika.

- Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač).

Sektor marketing - Upoznaje pojam

marketinga. - Opisuje postupak

istraživanja tržišta. - Upoznaje pojam i

elemente marketing miksa: proizvod, cijena, promocija i distribucija.

- Kroz primjere obrazlaže strukturu asortimana proizvoda/usluga.

- Sprovodi postupak formiranja cijene proizvoda/usluga.

- Kroz primjere obrazlaže važnost i načine promocije.

- Upoređuje moguća

- Razvija komunikativnost, efikasnost u radu, marljivost i preciznost.

- Rad na računaru: Učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju.

- Izrada reklamnog

materijala

57




rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva.

- Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala.

- Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno proizvoda/usluge.

- Kroz primjere obrazlaže moguće načine distribucije.

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i

elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje.

- Razvija analitičko mišljenje.

Sektor finansija i računovodstvo - Opisuje postupak

obračuna zarada. - Opisuje način

obračuna poreza i doprinosa.

- Upoznaje blagajničke poslove.

- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Kroz primjere obrazlaže način obračuna zarada, poreza i doprinosa.

- Obavlja blagajničke poslove.

- Obavlja poslove plaćanja dospjelih obaveza i naplate dospjelih potraživanja.

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti.

- - Formira stav o

preuzimanju odgovornosti.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. - Publikacija Moj Biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004. - Hauard Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

58

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom

opremom; - fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 10. Povezanost predmeta


- Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

- Organizacija građenja - Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

59

1.2.9. BETON 1. Naziv predmeta: BETON 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 33 66 99 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznaju osnove proračuna po graničnoj nosivosti - stiču znanja o betonu,

armiranom betonu, njegovim svojstvima i primjeni. - Upoznaju tehnologiju spravljanja betona i svojstva njegovih komponenata. - Stiču znanja o ulozi armature u betonskom presjeku. - Znaju pravila ugrađivanja svježe betonske mase. - Poznaju mehanička svojstva betona i armature. - Stiču znanja o teorijama za proračun armirano betonskih konstrukcija. - Poznaju proračun ab konstrukcija po teoriji graničnih stanja. - Dimenzionišu presjeke konstruktivnih elemenata: stub, ploče i grede

pravougaonog presjeka. - Crtaju plan armature za stub ploču i gredu pravougaonog presjeka. - Koriste kompjuterski program za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih

elemenata.

60





Tehnologija betona - Poznaje

komponentne materijale za beton.

- Poznaje načine spravljanja betona i sredstva za spravljanje.

- Poznaje način transporta betona i sredstva za transport.

- Poznaje način ugrađivanja i sredstva za ugrađivanje betona.

- Poznaje njegu

betona. - Opisuje osnovna

svojstva svježe betonske mješavine.

- Poznaje mehaničke karakteristike betona.

- Poznaje postupak i sredstva za ugrađivanje svježe betonske mase.

Armatura - Poznaje ulogu i

značaj armature u betonskom presjeku.

- Poznaje vrste čelika za armiranje.

- Poznaje mehanička svojstva čelika.

Osnovi građenja u betonu i armiranom betonu

- Razlikuje sastavke za izradu betonske mješavine.

- Određuje vrstu i marku cementa.

- Određuje vrstu agregata upotrebom granulometrijske krive.

- Računa potrebnu količinu vode..

- Računa razmjeru miješanja komponenti betona.

- Razlikuje sredstva za spravljanje betona.

- Određuje sredstva za spoljašnji i unutrašnji transport.

- Shvata postupak njege betona.

- Razlikuje postupke ispitivanja svježe betonske mješavine.

- Razlikuje postupke ispitivanja očvrslog betona.

- Zna najvažnije

karakteristike čelika za armiranje.

- Razlikuje vrste čelika za armiranje.

- Shvata radni dijagram čelika.

- Crta oblike oplata

za konstruktivne

- Razvija postupnost i sistematičnost.

- Razvija tačnost i

sistematičnost u radu.

- Razvija

odgovornost za samostalni rad.

- Razvija osjećaj

preciznosti i tačnosti.

- Posjeta fabrici betona.

- Posjeta laboratoriji

za ispitivanje betona.

- Posjeta

armiračkom pogonu.

Vježba: - Crta šemu oplate

za jednostavne betonske elemente.

61




- Poznaje vrste skela i oplata.

- Poznaje osnovne podatke o organizaciji betoniranja.

- Poznaje način izvođenja i redosljed betoniranja u konstrukciji.

Proračun elemenata od nearmiranog betona - Upoznaje proračun

temelja samaca. - Upoznaje proračun

trakastih temalja. Proracun AB konstrukcija - Poznaje osnove

proračuna AB konstrukcija.

- Poznaje osnove proračuna prema graničnim stanjima.

- Zna parcijalne koeficijente sigurnosti.

- Poznaje osnove proračuna prema graničnom stanju loma.

- Poznaje pravilnik za beton i armirani beton’87 za sidrenje armature.

- Poznaje PBAB’87 za nastavljanje armature.

elemente. - Razlikuje vrste

oplata i skela. - Učestvuje u

organizuji procesa betoniranja.

- Vrši

dimenzionisanje I specifikaciju materijala temelja samaca.

- Vrši dimenzionisanje i specifikaciju materijala trakastih temelja.

- Zna osnove proračuna AB konstrukcija.

- Koristi propise za

parcijalne koeficijente sigurnosti.

- Koristi se

pravilnikom za beton i armirani beton ’87 za sidrenje i nastavljanje armature

- Razvija tačnost I

preciznost. - Razvija

organizacione sposobnosti.


preciznost.


temeljne stope od nearmiranog betona.

Proračun aksijalno napregnutih elemenata - Poznaje aksijalno

napregnute elemente.

- Poznaje proracun centricno

- Koristi PBAB’87 za AB ploče sa glavnom armatu-rom u jednom pravcu.

- Dimenzioniše slobodno položenu ploču, crta plan


- Razvija rutinu, brzinu i tačnost. Razvija


centrično pritisnutog stuba, plan, izvod i specifikacija armature.

62




pritisnutih stubova bez uticaja izvijanja.

AB elementi nepregnuti na savijanje - Poznaje osnove

proracuna AB elemenata napregnutih na savijanje.

- Poznaje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka.

- Poznaje AB ploče. - Poznaje slobodno

položenu ploču. - Poznaje konzolnu

ploču. - Poznaje ploču sa

prepustima. Proračun nosača prema transferzalnim silama - Poznaje proračun

AB greda pravougaonog poprečnog presjeka prema transverzalnim silama.

prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature.

- Dimenzioniše

konzolnu ploču, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature.

- Dimenzioniše ploču sa prepustima, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature.

- Računa napon smicanja prema graničnoj transverzalnoj sili.

- Koristi propise o osiguranju od sila zatezanja za granično stanje nosivosti pri uticaju graničnih transverzalnjh sila.

- Računa armaturu za primanje sila zatezanja.

- Određuje položaj armature za prijem kosih sila zatezanja.



preciznost u radu.

Vježba: - Dimenzionisanje AB

grede pravougaonog poprečnog presjeka opterećene na savijanje.


slobodno položene ploče, plan, izvod i specifikacija armature.


konzolne ploče, plan, izvod i specifikacija armature.


ploče sa jednim prepustom, plan, izvod i specifikacija armature.


grede pravougaonog poprečnog presjeka, crtanje dijagrama glavnog napona zatezanja i osiguranje nosača armaturom.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Marjanov, I. Stojiljković: Beton za treći i četvrti razred građevinske škole. - Pravilnik za beton i armirani beton, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje i računanje, grafoskop, računar sa projektorom.

63

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeno – dva pismena zadatka; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima

Predmet Znanja - Dimenzionisanje

elemenata na pritisak i savijanje

- Statika i otpornost materijala - Vrste nosača, vrste opterećenjai statički uticaji

- Crtanje elemenata

konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje

- Građevinske konstrukcije - Osnovni građevinski elementi (stubovi, grede, ploče)

- Komponente za spravljanje betona

- Radni dijagram betona i čelika

- Građevinski materijali - Cement, agregat, voda i aditivi - Osnovna svojstva betona i

armature

- Crtanje elemenata konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje


- Upotreba kompjuterskih programa

64

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER NISKOGRADNJA 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 36 36 72 IV

Ukupno 36 36 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje

objekata. - Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih

konstrukcija građevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja. - Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih

detalja. - Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.

65

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Mehanika tla - opšte karakteristike tla - Definiše ulogu i

značaj mehanike tla.

- Upoznaje vrste i postanak tla.

- Poznaje faze materijala u tlu i fizička svojstva tla: - granulometrijski

sastav; - strukturu tla; - poroznost i

koeficijent poroznosti tla;

- vlažnost tla; - zapreminsku i

specifičnu težinu tla;

- zbijenost tla(Proktorov ogled);

- kapilarnost u tlu; - vodopropustljivos

t tla; - granice

konzistencije tla; - trenje i koheziju

tla; - stišljivost tla.

- Obrazlaže dejstvo mraza na tlo.

- Upoznaje opšte pojmove o istražnim radovima i terenskim ispitivanjima tla.

- Nabraja i definiše vrste uzoraka tla i način uzimanja.

- Nabraja metode za određivanje otpornosti tla.

- Razlikuje vrste tla: nevezana, vezana i tla organskog porijekla.

- Razlikuje faze

materijala u tlu. - Razlikuje fizička

svojstva tla. - Uočava važnost

poznavanja deformacije tla kao posledice dejstva mraza.

- Razlikuje vrste

uzoraka tla.


- Shvata značaj

tačnosti i preciznosti u radu.

- Posjete laboratoriji za geomehanička ispitivanja tla.

- Geomehanički

elaborati.

Stabilnost zemljanih kosina - Navodi uzroke

kretanja tla. - Poznaje uslove

stabilnosti kosina. - Poznaje metode

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla.

- Ispituje stabilnost zemljane kosine

- Shvata značaj tačnosti i preciznosti u radu.

Grafička vježba: - Ispitivanje

stabilnosti zemljane kosine analitičkom i

66




ispitivanja stabilnosti tla.

analitičkom i grafičkom metodom.

grafičkom metodom (švedska metoda momenata i modifikovana švedska metoda)

Dozvoljena opterećenja tla - Poznaje

rasprostiranje opterećenja u tlu.

- Poznaje superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Definiše dozvoljeno opterećenje tla.

- Crta rasprostiranje opterećenja u tlu i superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Očitava iz geomehaničkog elaborata dozvoljena opterećenje za različite vrste tla.

- Geomehanički elaborati

Potporni zidovi - Nabraja podjelu i

primjenu potpornih zidova.

- Definiše pritiske tla na potporne zidove.

- Poznaje uslove stabilnosti potpornih zidova:

- u pogledu preturanja,

- u pogledu klizanja, - u odnosu na ivična

naprezanja.

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla iza potpornog zida.

- Ispituje stabilnost

potpornih zidova analitičkom metodom.

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje zadataka.

Vježba: - Ispitivanje

stabilnosti potpornih zidova analitičkom metodom.

Fundiranje građevinskih objekata - Nabraja

karakteristike tla koje utiču na dubinu fundiranja.

- Definiše najmanju dubinu fundiranja.

- Navodi načine fundiranja: neposredno i posredno fundiranje građevinskih objekata.

- Poznaje oblike temelja neposredno oslonjene na tlo:

- temelje samce;

- Razlikuje načine fundiranja građevinskih objekata,

- Razlikuje oblike

temelja neposredno oslonjenih na tlo,

- Računa centrično

opterećen ab temelj samac i

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara,

Geomehanički elaborati. Vježba: - Računanje

centrično opterećenog ab temelja samca i crtanje plana armature.

- Računanje

centrično opterećene ab temeljne trake i crtanje plana armature.

67




- trakaste temelje; - pločaste temelje; - kombinovane

temeljne sisteme. - Poznaje proračun

temelja samca i trakastih temelja

- Opisuje posredno fundiranje građevinskih objekata na šipovima.

- Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje građevinskih objekata.

crta plan armature. - Računa centrično

opterećenu ab temeljnu traku i crta plan armature.

- Razlikuje načine posrednog fundiranje građevinskih objekata.

- Skicira priboje i zagate.

- Navikava se na

pridržavanje propisa.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

68

69



- Potporni zidovi - Temelji

- Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela

- Potporni zidovi - Temelji - Priboji i zagati


- Beton - Čelik - Gvožđe - Drvo i drvena građa

- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji


- Vrste opterećenja - Sile u presjeku - Geometrijske

karakteristike presjeka - Otpornost materijala


- Beton - Primjena betona kao građevinskog materijala

- Armatura - Neposredno fundiranje

građevinskih objekata - Građevinske konstrukcije - Temelji

70

1.2.11.1. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 36 36 72 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje učenika za samostalnu pripremu podataka za obilježavanje

objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obilježavanje tačaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u građevinarstvu.

71





Predmet i zadatak geodezije - Definise znanja o

geodeziji, čime se bavi i o njenoj primjeni u građevinarstvu:

- razmjera i razmjernici karte i planovi;

- osnova za izvršenje premjera;

- geodetske mreže, vrste i način obilježavanja.

- Interpretira pojmove o geodeziji.

- Računa razmjeru(računa dužinu na planu ili u prirodi za odgovarajuću razmjeru) i razmjernike.

- Upoređuje i definiše kartu i plan.

- Razlikuje geodetske mreže i uočava čemu služe.

- Razlikuje način obiljezavanja pojedinih tačaka.

- Podstiče na snalazljivost i samopouzdanje.

- Razvija sposobnost i spremnost na saradnju.

Vježbe: - Prikazati plan i

kartu i na njima definisati pojam razmjere.

- Prikazati skice geodetskih mreža i na osnovu njih predstavti ih po značaju i namjeni.

Pojam mjere i mjerenja - Poznaje linearna

mjerenja, princip mjerenja.

- Poznaje postupke mjerenja dužina kao i postupke obrade izmjerenih podataka.

Primijenjena geodezija - Navodi i priprema

podatke i obilježava tačke na terenu:

- tačke na terenu; - uglove na terenu; - polarno tačke na

terenu; - ortogonalno tačke

na terenu. - Obilježava pravce

osovine kad se krajnje tačke dogledaju.

- Izvodi samostalno mjerenje dužina i zna da iskontroliše mjerenja.

- Formira podatke za

polarno obilježavanje tačaka.

- Formira podatke za ortogonalno obilježavanje tačaka na terenu metodom presjeka pravaca.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu polarnom metodom.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu ortogonalnom metodom.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu metodom presjeka pravaca.

- Podstiče preuzimanje odgovornosti za izvršeno.

- Razvija sposobnost

i spremnost na saradnju.

Vježbe: - Prikazati

elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada.

- Osvrnuti se na klasičan način mjerenja dužine pantljikom.

Vježbe: - Na dijelu plana

izvršiti pripremu podataka za prenošenje tačaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.

72




- Obiljezava elemente kružne krivine.

- Poznaje uglovna

mjerenja. - Poznaje rukovanje

i korišćenje instrumenta djelove viziranje.

- Utemeljuje znanja o centrisanju instrumenta.

- Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda).

- Poznaje obradu podataka T.0.1, jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto.

- Obilježava pravac osovine kada se krajnje tačke ne dogledaju.

- Određuje i obilježava osnovne elemente kružne krivine.

- Rukuje instrumentom- teodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrebljava ih.

- Ocjenjuje uslove instrumenta.

- Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova.

- Analizira i obradjuje podatke mjerenja.

- Vrši kontrolu i korekciju mjerenja i računanja.

- Podstiče na

snalazljivost i samopouzdanje.

Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obilježavanje

pravca osovine, - izvršiti

obiljezavanje krivine.

- Prikazati

centrisanje instrumenta.

Računanje koordinata poligonskih tačaka - Poznaje

koordinatni sistem. - Upoznaje formule

računanja direkcionog ugla i dužina iz koordinata poligonskih tačaka.

- Upoznaje formule za računanje koordinata poligonskih tačaka.

- Poznaje postupke pronalaženja belega.

- Odredjuje koordinatni sistem i koordinate.

- Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem.

- Računa direkcioni ugao i duzine iz koordinata.

- Računa koordinate poligonskih tačaka u vlaku.

- Razvija smisao za preciznost i sistematičnost u radu.

- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem.

- Na primjerima objasniti primjenu teorema za određivanje elemenata poligonskog vlaka.

73




Snimanje terena - Objašnjava metode

snimanja (ortogonalna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).

- Analizira sta se snima.

- Pravi izabor tačaka za snimanje.

- Skicira detalje. - Pravi izabor

detaljnih tačaka koje treba snimiti.

- Odredjuje završetak ili prekid snimanja.

- Kontroliše mjerenja.

- Rukuje tahimetrom.

- Računa dužine i visinske razlike po formulama.

- Računa koordinate detaljnih tačaka po formulama.

- Navikava se na red i urednost.

- Zadati učenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj žive.

- Upoznati učenike sa načinom obilježavanja pravog ugla.

- Prikazati detaljnu skicu.

- Pokazati letvu i objasniti učenicima kako se čita podjela.

Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove

o vrstama nivelmana i njihovoj primjeni:

- pojam, cilj i znacaj nivelmana;

- podjela nivelmana; - pojam visine i

visinske razlike; - pribor za nivelanje; - Poznaje rukovanje

i korišcenje instrumenta.

- Ispitivanje nivelira i rektifikacija.

- Geometrijski nivelman i podjela metode nivelanja.

- Definiše nivelmanske strane vlaka i mreže i

- nivelmanski reper. - Objašnjava

računanje visina repera i detaljnih tačaka.

- Poznaje topografske znake i

- Razlikuje nivelmansku mrežu.

- Provjerava pribor za mjerenje visinskih razlika.

- Primjenjuje postupke mjerenja.

- Računa kote tačaka.

- Rukuje

instrumentom. - Analizira uslove

instrumenta. - Razlikuje detaljni i

generalni nivelman i rukuje njima.

- Računa visine

repera detaljnih tačaka.

- Upotrebljava topografski i kartografski ključ.

- Crta plan na


- Pokazati repere. - Uraditi primjer

obrade podataka zapisnika sa terena.

- Na osnovu jedne

detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan.

- Na planu primjeniti topografske znake.

74




njihovu primjenu. - Opisuje

konstrukciju plana. - Objašnjava način

interpolacije izohipsa.

osnovu terenskih podataka.

- Formira prikaz terena u visinskom smislu na planovima.

- Na različitim primjerima uvježbati konstrukciju izohipsa.

Topografske podjele i njihova primjena u gradjevinarstvu - Definise sve

podatke za koriscenje karata i geodetskih planova, kao osnove za studije i projektovanje objekata.

- Definise promjenu dimenzije hartije -plana ili karte sa ili bez decimalne mreze.

- Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti.

- Objašnjava graficki način određivanja kota tačaka na planu ili karti.

- Objasnjava grafički nacin određivanja uglova na planu ili karti.

- Koristi kartu ili geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata.

- -Određuje deformaciju plana ili karte.

- Grafički određuje koordinate tačaka na planu ili karti.

- Graficki određuje kote tačaka na planu ili karti.

- Razvija logičko razmišljanje.

Vježbe: - Na planu razmjere

R 1: 1000 treba grafički da odredi koordinate, kote, dužinu i ugao.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku

školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. - K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima,

opremljena računarska sala. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

75

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Zemljani radovi - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa

- Tehnička obrada grafičkih priloga

- Tehničko crtanje

- Razumije i koristi tehničke priloge

- Trasiranje saobraćajnica - Saobraćajnice - Trasa puta - Premjeravanje puta - Mostovske i tunelske

konstrukcije - Trasa puta

76

1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE 1. Naziv predmeta: SAOBRACAJNICE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 108 72 180 IV 66 66 132

Ukupno 174 132 312 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje metoda izvođenja donjeg stroja saobraćajnica uz primjenu

savremene mehanizacije. - Shvata značaj mjera i vrste zaštite zemljanog trupa saobraćajnice. - Sticanje znanja o načinima održavanja donjeg stroja saobraćajnica i postupaka za

sanaciju oštecenih objekata. - Sticanje znanja o izboru vrste kolovozne konstrukcije u zavisnosti od određenih

parametara. - Sticanje znanja o načnima izvodjenja kolovoznih konstrukcija. - Osposobljavanje za samostalnu analiticku obradu podataka i grafičko prikazivanje

elemenata saobraćajnice. - Stice svijest o znacaju preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po

projektnim crtezima. - Stice svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim

stvarima. - Primjenjivanje mjera zaštite na radu pri građenju puteva i zelježnickih pruga. - Sticanje navike za adekvatnom zastitom saobracajnica i objekata pored njih. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Razvijanje tolerancije, uvažavanja i slušanja drugih mišljenja. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.

77





Uvod - Zna cilj i zadatak

predmeta. - Poznaje vrste

saobraćajnica (putevi, zeljeznice).

Geotehnicki radovi-donji stroj saobracajnice - Zna elemente

saobracajnice. - Zna donji stroj

puta- elementi. - Zna donji stroj

zeljeznice-elementi.

- Razlikuje elemente saobracajnice.

- Razlikuje vrstu saobraćajnice.

- Analizira elemente

donjeg stroja puta i željezničke pruge.

- Skicira elemente donjeg stroja.

- Razvija pozitivan stav prema novim saznanjima.

Klasifikacija tla - Zna geotehnicki

kriterijum: - prema standardu

za zemljane radove za potrebe saobracajnica;

- prema propisima za zemljane radove u gradjevinarstvu.

- Zna tehnoloski kriterijum.

- Klasifikacija na osnovu otpora pri kopanju.

- Vrši klasifikaciju tla prema usvojenim standardima i propisima.

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

Vjezba: - Crta oblike

zemljanog trupa saobraćajnice u odgovarajućoj razmjeri.

Projektovanje i izgradnja kosina, usjeka i nasipa - Definiše nagibe

kosina. - Objašnjava

stabilnost kosina. - Opisuje

projektovanje kosina zavisno od materijala.

- Identifikuje stabilnost kosina u zavisnosti od vrste tla:

- kohezivno tlo, - stjenovito i

kamenito tlo. - Upoređuje zaštitne

i potporne konstrukcije geotehničkih objekata.

- Razlikuje odvodnjavanje površinske i podzemne vode.

- Razvija preciznost i sistematičnost.

- Podstiče logično

zaključivanje.

Vjezba: - Crta nagibe kosina

usjeka i nasipa u odgovarajućoj razmjeri.

78




Zastitne i potporne konstrukcije prethodnih objekata - Poznaje

odvodnjavanje površinske i dreniranje podzemne vode, biološku i mehaničku zaštitu kosina.

Pripremni radovi na uredjenju gradilista - Obrazlaže kako se

vrši obilježavanje trase, objekata i njihovo profilisanje.

- Objašnjava računsko određivanje nožice nasipa i gornje ivice usjeka.

Metode izrade usjeka i nasipa - Opisuje standardne

metode izrade nasipa i usjeka.

- Zna metode Izrade usjeka u stjenovitom materijalu tehnikom miniranja.

- Zna metode izrade nasipa na slabo nosivom tlu.

Postupci terenske i laboratorijske

- Upoređuje biološku i mehaničku zaštitu kosina.

- Skicira biološku i mehaničku zaštitu kosina.

- Određuje osovinu

trase puta i vrši profilisanje na osnovu:

- visine nasipa, dubine usjeka;

- širine planuma; - podataka o

udaljenosti ivica nožica nasipa od osovine.


nožice nasipa i gornje ivice usjeka.

- Razlikuje metode izrade usjeka:

- iskop u uzdužnim slojevima;

- iskop sa čela u punom profilu;

- iskop sa čela sa podužnim prosjekom;

- iskop sa čela po terasama;

- iskop sa strane. - Određuje metode

izrade nasipa i usjeka na osnovu:

- vrste i sastava tla; - prisustva vode; - konfiguracije

terena; - dubine i dužine

usjeka; - transportne dužine

materijala; - mogućnosti iskopa

sa više napadnih tačaka.

Vrši komparaciju

- Razumije odnose

tehnike i prirode. - Formira stav o

važnosti propisa i njihovoj primjeni.

Vjezba: - Crta zaštite kosina

u odgovarajućoj razmjeri.

Vjezba: - Računa i crta

obilježavanje kosina usjeka i nasipa na nagnutom terenu u odgovarajućoj razmjeri.

Vjezba: - Crtanje - Metoda

izgradnje usjeka i nasipa u odgovarajućoj razmjeri.


79




kontrole - Zna postupke

ispitivanja tla(zbijenosti, vlaznosti, deformabilnosti, nosivosti, ravnosti izradjenog sloja).

- Zna kriterijume ocjene kvaliteta.

dobijenih terenskih rezultata sa usvojenim standardima za određenu poziciju radova.

Projektovanje puteva i željeznica Osnove za projektovanje - Zna klasifikaciju

puteva, gradskih saobracajnica i zeljeznickih pruga.

- Opisuje saobraćajno opterećenje.

- Zna propusnu moć. - Zna nivo usluge

puta. - Zna mjerodavne

brzine u projektovanju i osnove kretanja vozila.

- Poznaje saobraćajni, slobodni profil i tovarni profil.

Poprecni profili - Poznaje poprečni

profili vangradskog dvotračnog puta, auto puta i gradskih saobraćajnica

- Zna standardni geometrijski poprečni profil

- Analizira osnove za projektovanje.

- Upoređuje dobijene rezultate sa standardima.

- Razlikuje računsku i projektnu brzinu.

- Upoređuje slobodni i saobraćajni profil na putu, mostu i tunelu.

- Razlikuje elemente

poprečnog profila puteva i željezničke pruge:

- vozne trake, - zaustavne trake i

linije, - bankine, - rigole, - berma, - razdjelne trake. - Određuje

dimenzije poprečnog profila na osnovu:

- ranga puta; - mjerodavne brzine; - konfiguracije

terena; - mjerodavnog

vozila. - Analizira elemente

situacionog plana. - Računa: - minimalnu dužinu

- Razvija kreativnost i samostalnost u radu.

- Razvija spremnost

i sposobnost na saradnju.

- Razvija analitičnost

u radu.

Vjezba: Crta: - Poprecni profil

puta. - Poprecni profil

pruge u odgovarajućoj razmjeri.

Vjezba: - Crta - Putna krivina

sa prelaznom krivinom u odgovarajućoj razmjeri.

80




Elementi situacionog plana Nabraja elemente situacionog plana: - pravce, kruzne

krivine, prelazne krivine;

- proširenje kolovoza-preglednost puta;

- nadvišenje kolosjeka.

Elementi poduznog profila - Definiše i

objašnjava: - podužni nagib

puta; - nagibi i prelomi

nivelete; - vertikalne krivine; - podužni profil. Vitoperenje kolovoza - Poprecni nagib

kolovoza. - Seme vitoperenja.

pravca; - minimalni

poluprečnik kružne krivine;

- minimalni perametar klotoide;

- tangentu, bisektrisu i kružni luk.

- Analizira elemente

podužnog profila. - Računa podužni

nagib puta. - Analizira niveletu i

računa vertikalne krivine.

- Razlikuje konkavnu i konveksnu krivinu.

- Skicira pojedine djelove podužnog profila:

- nagib nivelete; - kote terena i

nivelete; - stacionaže; - zakrivljenost trase; - poprečni nagib

kolovoza; - vitoperenje

kolovoza.

- Razumije značaj

timskog rada.

Vjezba: - Crta- Podužni profil

puta u R=1/5000/500.

81

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Trasiranje (puteva i zeljeznice) Objašnjava: - princip trasiranja; - korak i nultu liniju; - projektnu osovinu. - Zna analiticku

obradu trase. - Zna kako se vrši

obracun zemljanih masa.

- Nabraja projektnu dokumentaciju.

- Analizira proces projektovanja I principa izvođenja trase.

- Upoređuje karakter trase u odnosu na reljef terena.

- Određuje tehniku trasiranja i oblikovanja trase.

- Razumije značaj timskog rada.

- Godišnji grafički rad:

- Projekat dvotračnog puta na topografskoj podlozi R=1/5000.

Gornji stroj puta Definiše i opisuje: - elemente gornjeg

stroja: kolovoznu podlogu i kolovozni zastor;

- strukturu kolovoznih konstrukcija;

- navodi podjelu kolovoznih konstrukcija.

- Zna faktore izbora i projektovanja kolovoznih konstrukcija.

Kolovozne podloge - Nabraja standardne

tipove donjih i gornjih podloga,

- Opisuje kolovozne podloge.

- Analizira elemente gornjeg stroja:

- donju podlogu; - gornju podlogu; - kolovozni zastor. - Razlikuje faktore

izbora i projektovanja kolovoznih konstrukcija:

- saobraćajno pterećenje;

- nosivost donjeg stroja;

- kvalitet ugrađenih materijala;

- klimatski i hidrološki uslovi.

- Razlikuje

standardne tipove donjih podloga: -šljunčane podloge; -tucaničke podloge po sistemu: makadama i „mineral betona“.

- Mehanički stabilizovani noseći slojevi.

- Razlikuje standardne tipove gornjih podloga:

- cementnu stabilizaciju;

- bitumenizirani noseći sloj-BNS;

- cementno betonska

- Razvija sposobnost za saradnju.


ocjenjivanja i vrednovanja sopstvenog rada,

Vjezba: - Crta noseće slojeve

kolovoznih konstrukcija u odgovarajućoj razmjeri.

82




podloga. - Analizira ulogu

donjih i gornjih podloga.

Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Zna sisteme

elektricne vuce za kontaktnu mrezu.

- Zna signalno-sigurnosna postrojenja.

- Analizira sisteme električne vuče-kontaktna mreža.

- Razlikuje siginalno- siguronosna postrojenja:

- stanična, - pružna, - uređaje za

daljinsko upravljanje,

- automatske uređaje.

- Shvata značaj postizanja odgovarajućeg kvaliteta urađenog posla.

Fleksibilne kolovozne konstrukcije(asfaltni kolovozi) - Poznaje

konstruktivne osnove, mineralne materijale, veziva.

- Opisuje tipove, sastav, proizvodnju i ugradnju asfalt betona, livenog betona i asfaltnog makadama.

Krute kolovozne konstrukcije (cementno-betonski kolovozi) - Zna konstruktivne

osnove, sastav i kvalitet betona, tehnoloske postupke proizvodnje i ugradnje betona.

- Zna spojnice u cementno-betonskom kolovozu.

- Upoređuje tipove fleksibilnih kolovoznih konstrukcija.

- Razlikuje postupke proizvodnje fleksibilnih kolovoznih konstrukcija.

- Upoređuje tipove krutih kolovoznih konstrukcija.

- Vrši komparaciju sa analizom fleksibilnih i krutih kolovoznih konstrukcija.

- Razlikuje spojnice u odnosu na osovinu puta na: - podužne i - poprečne.

- Vrši podjelu podužnih i poprečnih spojnica prema konstrukciji na: - dilatacione-

prostorne, - prividne i - pritisnute.

- Analizira klasifikaciju


- Razvija svijest o

potrebi kvalitetnog rada.

Vježba: - Crta postrojenje za

proizvodnju asfaltne mješavine i asfalt betona po toplom i hladnom postupku.

- Posjeta asfaltnoj

bazi. Vjezba: - Crta spojnice u

cementno-betonskom kolovozu.

83




Gradske saobraćajnice - Nabraja gradske

saobraćajne sisteme.

- Definiše raskrsnice. - Opisuje

parkirališta. - Zna osnovne

karakteristike komunalnih sistema.

Primjena prefabrikovanih elemenata - Zna kolovoze od

montaznih elemenata.

- Zna oivicenje kolovoza gradskih i vangradskih saobracajnica.

gradskih saobraćajnih sistema:

- individualni, - kolektivni. - Upoređuje

površinske i denivelisane raskrsnice.

- Razlikuje područja izliva i uliva kod denivelisanih raskrsnica.

- Analizira potrebu za parkiranjem vozila-mirujući saobraćaj.

- Razlikuje projektne standarde za parkirališta.

- Upoređuje površinska parkirališta i parking garaže.

- Analizira osnovne karakteristike komunalnih sistema:

- vodovod, - elektro-energetska

mreža, - telekomunikacije, - gasovodi, - toplovodi, - kanalizacija. - Razlikuje tipske

prefabrikovane elemente za:

- popločavanje, - oivičenje kolovoza.

- Razvija svijest o

potrebi kvalitetnog rada.

Vježba: - Crta raskrsnicu. - Crta parking u

određenoj razmjeri.

Vjezba: - Crta oivičenje

kolovoza u odgovarajućoj razmjeri

84




Standardna ispitivanja u toku gradjenja - Poznaje ispitivanje

kolovoznih podloga, asfaltnih i cementno-betonskih kolovoza.

Odvodnjavanje kolovoza - Zna odvodnjavanje

vangradskih puteva i gradskih saobracajnica.

Održavanje kolovoznih konstrukcija i zeljeznickih pruga - Zna pojam

održavanja. - Zna vrste

oštećenja. - Poznaje postupke

kontrole stanja kolosjeka.

- Opisuje redovno

odrzavanje kolosjeka, sradnje i glavne (remont) opravke željezničkih pruga.

- Opisuje opravke

cementno-betonskih i asfaltnih kolovoza.

Konstrukcija gornjeg stroja kod zeljeznickih pruga

- Razlikuje tipska riješenja sistema odvodnjavanja.

- Analizira tipske položaje slivnika kod gradskih saobraćajnica: - horizontalni u

kolovoznoj ravni, - vertikalni u

ivičnjaku i - kombinovani.

- Upoređuje odvodnjavanje gradskih i vangradskih puteva.

- Razlikuje

održavanje gradskih i vangradskih puteva i željezničkih pruga (gornjeg i donjeg stroja).

- Upoređuje oštećenja i opravke kod fleksibilnih i krutih kolovoznih konstrukcija.

- Poznaje kontrolu stanja pruge:

- ispitivanje geometrije kolosjeka,

- ispitivanje naprslina u šinama,

- ispitivanje naboranosti šina.

- Razlikuje i upoređuje:

- redovno održavanje pruge;

- srednje opravke pruge;

- glavna (remont)opravka pruge.


kolosjeka.

- Navikava se na odgovornost u radu.

- Navikava se na

samostalni rad i rad u grupi.

Vježba: - Crta odvodnjavanje

kolovoza. - Vježba: - Crta šine, pragove,

kolosječni pribor u odgovarajućoj razmjeri.

85




- Zna elemente kolosjeka.

- pragovi šine i kolosjecni pribor;

- zastor; - dugi sinski trak

DST; - Vrste kolosjeka: - skretnice,

prenosnice, okretnice, matičnjaci i ukrštaji.

- Upoređuje primjenu klasičnih šina i dugog šinskog traka.

- Proracunava sine. - Skicira kolosjecni

pribor-pricvrsni i spojni.

- Proračunava pragove.

- Skicira veze kolosjeka: - okretnice, - prenosnice, - skretnice, - ukrštaje i - matičnjake.

- Analizira veze kolosjeka.

- Stiče sigurnost i

samopouzdanje u radu.

- Vježba: - Crta skretnice i

matičnjake u odgovarajućoj razmjeri.

Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Zna sisteme

električne vuče za kontaktnu mrežu.

- Zna signalno-sigurnosna postrojenja.

- Analizira sisteme električne vuče-kontaktna mreža.

- Razlikuje signalno- siguronosna postrojenja:

- stanična, - pružna, - uređaje za

daljinsko upravljanje,

- automatske uređaje.


- Prikazivanje sa CD uređaja i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosnih uređaja.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1997. - Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd

1990. - T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. - Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i

održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje, računar sa projektorom, fotografije. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci - po dva u svakoj godini; - grafičke vjezbe.

86

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju godine; - pozitivna ocjena grafičkih vježbi. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inzenjer gradjevinarstva – smjer saobraćajni. 10. Povezanost predmeta



- Tehnicko crtanje - Razumije i koristi tehničke crteže

- Vrste materijala - Gradjevinski materijali - Izbor materijala prema - Klasifikacija tla - Geomehanicka ispitivanja - konstrukciji i namjeni

- Metode građenja u tlu - Predmjer i predračun - Organizacija gradjenja - Količine, norme i cijene - Premjeravanje terena - Geodezija - Trasa saobraćajnice

87

1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 69 69 138 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih

grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke

dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste

rada. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i

upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne

sredine.

88

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Građevinska djelatnost - Upoznaje

organizacione sisteme i pojam građevinarske djelatnosti i ulogu menadžmenta.

- Razlikuje građevinske djelatnosti: projektantske, istraživačke, institucije, operativne, nadzor.

- Razvija sposobnost za organizaciju.

Investiciono tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak

izrade tehničke dokumentacije.

- Upoznaje odredbe

Zakona o izgradnji.

- Razlikuje projektnu dokumentaciju: - projektni

zadatak, - idejni projekat, - glavni projekat, - izvođački

projekat, - projekat

izvedenog stanja. - Shvata osnovne

odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje.

- Razvija odgovornost i obavezu poštovanja zakonskih propisa.

Vježba: - Pregled

investiciono tehničke dokumentacije.

Struktura građevinske proizvodnje - Objašnjava

proizvodne procese.

- Navodi podjelu

rada, faze rada i radno mjesto.

- Razlikuje različite radne operacije u sklopu proizvodnog procesa.

- Zna pravila o dobroj organizaciji radnog mjesta.

Vježba: - Organizacija

radnog mjesta za određenu radnu operaciju.

Faze izvođenja građevinskog objekta - Nabraja vrste

gradilišta i uslove njegovog osnivanja.

- Objašnjava šemu

organizacije gradilišta.

- Navodi sastav

- Razlikuje vrste gradilišta prema:

broju objekata, spratnosti, površini koju zauzima. - Razlikuje svu

potrebnu dokumentaciju za formiranje gradilišta.

- Čita šemu organizacije gradilišta.

- Razlikuje simbole na šemi.

- Shvata značaj poznavanja zakona i propisa.

- Razvija marljivost i



- Shvata važnost

dobre organizacije

Vježba: - Izrada šeme

organizacije gradilišta za mali i veliki objekat.

Vježba: - Crtanje objekata

privrednog gradilišta.

89




osoblja na gradilištu.

- Opisuje pripremne

radove na gradilištu.

- Poznaje gradilišnu

dokumentaciju. - Objašnjava proces

izvođenja radova na gradilištu.

- Objašnjava

primopredaju radova prema važećim zakonima u građevinarstvu.

- Razlikuje tehničku službu i administrativno-materijalnu službu.

- Razlikuje pripremne radove po redu.

- Zna elemente privrednog gradilišta.

- Zna pripremu materijala.

- Sastavlja građevinski dnevnik, gradjevinsku knjigu..

- Sastavlja privremene, obračunske i okončanu situaciju.

- Čita izvođački projekat.

- Razrađuje detalje iz projekta.

- Koordinira izvođenje radova.

- Evidentira prisustvo radnika na gradilištu.

- Sračunava učinak rada radnika.

- Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehnički prijem objekta. - Prati i obezbeđuje

neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje.

rada na gradilištu. - Razvija

odgovornost u radu.

Vježba: - Upisivanje

podataka u gradilišnu dokumentaciju.

Vježbe: - Razrada pojedinih

detalja iz projekta. - Popunjavanje liste

evidencije radnika. Vježba: - Posjeta gradilištu i

upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.

Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Poznaje normative

i standarde za radove u građevinarstvu,

- Čita normative i standarde.

- Razvrstava norme prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.

- Razvija sistematičnost i preciznost u radu.

Vježbe: - Čitanje

građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature.

- Čitanje građevinskih normi

90




u kompjuterskoj obradi.

Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Objašnjava opise

građevinskih, zanatskih, instalaterskih i montažnih radova.

- Objašnjava

predmjer radova. - Objašnjava

predračun radova. - Objašnjava

obračun radova.

- Piše opis građevinskih i zanatskih radova.

- Sistematizuje radove prema srodnosti.

- Povezuje radove prema tehnologiji izvođenja.

- Računa potrebne

količine radova prema pozicijama iz glavnog projekta.

- Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada.

- Analizira kretanje cijena na tržištu.

- Sračunava vrijednost radova prema premjeru i predračunu.

- Razvija preciznost, sistematičnost.

- Razvija

odgovornost u radu.

Vježba: - Izrada opisa

građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje.

Vježba: - Proračun količina

radova za zadati objekat.

Vježba: - Izrada analiza

cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera.

Vježba: - Obračun koštanja

objekta po vrstama radova kao i koštanje cjelokupnog objekta.

Posjeta gradilištu.

Zaštita na radu - Upoznaje propise i

mjere zaštite na radu.

- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i način zaštite od njih.

- Koristi mjere lične zaštite na radu.

- Koristi mjere zaštite životne sredine.

Godišnji elaborat: - Izrada elaborata za

manji objekat.

91




učenik učenik učenik Građevinska mehanizacija - Upoznaje vrste

građevinskih mašina, njihove karakteristike i upotrebu

- Poznaje način

obračuna učinka za svaku vrstu mašina. - Objašnjava analizu

kalkulacije cijena za građevinsku mehanizaciju.

- Razlikuje građevinske mašine po grupama: - prema

konstruktivnom sastavu;

- prema načinu izvršavanja radnih procesa;

- prema vrstama građevinskih radova.

- Proračunava učinak mašina za sledeće vrste radova: - za iskop i utovar

zemlje, - za prenos i

dizanje, - za transport i

vuču, - za sabijanje tla, - za proizvodnju

građevinskih materijala.

- Čita faktore korekcije date tabelarno kao i druge podatke potrebne za proračun učinka date tabelom.

- Proračunava koštanje efektivnog časa rada mašine.

- Upotrebljava elemente kalkulacije.

- Shvata značaj dobre

- organizacije preduzeća.


za organizaciju posla.


preciznost.

- Posjeta građevinskom preduzeću-sektor mehanizacija.

Posjeta gradilištu. Vježba: - Proračun

praktičnog učinka mašina za određene vrste radova.

Vježba: - Proračun

efektivnog časa rada mašine.

Analiza tehnološkog procesa - Opisuje metodu

izrade karte procesa i dijagrama toka.

- Objašnjava izbor

mehanizacije

- Crta i čita kartu procesa i dijagram toka za određene vrste radova.

- Prepoznaje vodeću mašinu koja realizuje tehnološki proces.

- Izabira mašine u širi izbor.

- Razvija tačnost, preciznost, sistematičnost.

Vježba: - Crtanje karte

procesa za određene pozicije radova.

Vježba: - Crta dijagram toka

za određene pozicije radova.

Vježba:

92




prema radnim operacijama.

- Izabira mašine u uži izbor na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima.

- Širi izbor mašina prema zadatim radnim operacijama.

Vježba: - Vrši uži izbor

mašina prema ekonomskoj analizi.

Planiranje proizvodnje - Navodi podjelu

planova. - Obrazlaže ulogu

planiranja radnih aktivnosti, izbor tehnologije građenja i odabira resursa za njihovu realizaciju putem statičkih planova.

- Objašnjava

dinamičke planove. - Obrazlaže tehniku

mrežnog planiranja.

- Objašnjava analizu mrežnog plana, vremena, korišćenje resursa i optimizaciju.

- Poznaje izradu

gantograma. - Poznaje izradu

histograma. - Poznaje izradu

dinamičkih planova.

- Dijeli planove na statičke i dinamičke.

- Proračunava potrebe u radnoj snazi, materijalu pomoću statičkih planova.

- Proračunava vrijeme trajanja radova.

- Utvrđuje broj i sastav radne brigade.

- Sastavlja spisak aktivnosti koje predstavljaju radne cjeline.

- Uočava prethodnu, naredne i uporedne aktivnosti.

- Crta mrežni dijagram.

- Sračunava vrijeme trajanja aktivnosti.

- Crta kritični put. - Terminira mrežni

dijagram. - Crta gantogram i

planira angažovanje radne snage.

- Crta histogram i određuje optimalan broj radnika u datom trenutku.

- Čita dinamičke planove ulaganja finansijskih sredstava.

- Razvija marljivost i tačnost. - Shvata važnost

temeljito urađenih planova.

Vježba: - Izrada statičkih

planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije.

Vježba: - Proračun trajanja

radova za određene pozicije.

Vježba: - Sastavlja spisak

aktivnosti za izvođenje zadatog objekta.

Vježba: - Crta mrežni plan i

terminira ga. Vježba: - Crta gantogram. Vježba: - Crta histogram. Godišnji elaborat: - Izbor mehanizacije

i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat trećeg razreda).

93

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred

građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska

knjiga, Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak); - ocjena grafičkih vježbi; - ocjena godišnjeg elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9.Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanje

- Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu

- Građevinske konstrukcije

- Poznavanje djelova objekta

- Poznavanje faza izvođenja radova


- Izrada predmjera i predračuna

- Tehničko crtanje

- Čitanje i crtanje određenih pozicija radova

- Crtanje statičkih i dinamičkih planova


- Crtanje u Excel-u i AUTO CAD-u

- Učesnici u gradevinskoj proizvodnji


- Osnove građevinarstva - Građevinski radovi - Vrste projekata i

njihova primjena

94

1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 66 66 132 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima premošćavanja prepreka. - Upoznavanje sa osnovnim principima izrade tunela - Prijmena usvojenih znanja u izradi i održavanju mostovskh i tunelskih

konstrukcija. - Ospsobljavanje za razradu projekata. - Korišćenje u radu stručne literature. - Razvijanje urednosti i preciznosti u radu. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.

95





Opšte o mostovima - Zna definiciju i

podjelu mostova. - Poznaje istorijat

razvoja mostova. - Definiše niveletu

mosta. - Upoznaje položaj i

oblik mosta. - Opisuje i

objašnjava opterećenja i uticaje kod mostova.

- Razlikuje konstrukcije mostova.

- Upoređuje materijale, mehanizaciju i načine izgradnje mostova nekad i sad.

- Oblikuje niveletu mosta.

- Upređuje moguće položaje mosta u odnosu na teren.

- Razvija razumjevanje odnosa u skladu sa uslovima rada, zalaganje, efikasnost i ispunjavanje radnih obaveza.

- Koristiti CD za prikazivanje različitih vrsta mostova.

Propusti - Zna definiciju

propusta - Nabraja vrste

propusta: - cjevasti, pločasti i

zasvedeni. - Opisuje temelje i

konstruktivne djelove propusta.

- Razlikuje vrste propusta.

- Upoređuje uslove za izbor određene vrste propusta.

- Razlikuje djelove propusta.


Vježba: - Crta poprečne i

podužne presjeke cjevastih i pločastih propusta i konstruktivne detalje.

Betonski mostovi - Opisuje sastavne

djelove mosta: - kolovozni detalji, - glavni nosači, - ležišta, - stubovi-srednji i

obalni, - temeljni stubovi, - prilazne

konstrukcije. - Poznaje MB(marku

betona)za izgradnju mostova.

Čelični mostovi - Objašnjava i

opisuje gornj i donji stroj mosta:

- kolovozne detalje, - noseću

konstrukciju mosta.

- Glavne nosače:

- Razlikuje vrste betonskih mostova:

- prosta greda, luk na tri zgloba...

- Analizira opterećenje mosta sistema proste grede i luka na tri zgloba.

- Razlikuje vrste skela i oplata.

- Razlikuje građevinsku mehanizaciju za izgradnju mostova i vrši izbor.

- Razlikuje vrste čeličnih mostova:

- prosta greda- rešetka,

- luk na tri zgloba, - lančanica, - vješaljka.

- Podstiče učenike da shvataju ozbiljnost u poznavanju materije.

Vježba: - Računa i crta u

razmjeri: - dispoziciju mosta

sistema proste grede;

- poprečni presjek; - podužni presjek i

izgled; - detalj ograde; - detalj slivnika; - dilataciju.

Vježba: - Crta poprečni

presjek: - drumskog, - željezničkog mosta

u odgovarajućoj razmjeri.

96




- pune, - rešetkaste. - Definiše vrste čelika.

Drveni i kameni mostovi - Opisuje gornji i

donji stroj drvenih i kamenih mostova.

- Razlikuje građevinsku mehanizaciju i vrši izbor.

- Razlikuje spojna sredstva.

- Određuje materijale za zaštitu čeličnih konstrukcija.

- Razlikuje: - krila kod drvenih

mostova svodove, ograde i vijence kamenih mostova.

-Podstiče preuzimanje odgovornosti za izvršeno.

Montažni mostovi - Zna konstrukcije

montažnih mostova.

- Nabraja djelove za izradu montažnih mostova.

Građenje mostova - Navodi vrste

radova pri građenju mostova.

- Razlikuje: - kontinualne

mostove, - kontinualne

mostove sa zglobovima,

- viseće mostove, - pokretne mostove. - analizira djelove za

montažne mostove: - rešetka, - poprečni nosač, - podužni nosač, - patosnica, - ivičnjaci, - kosnik, - ram za ukrućenje, - ležište gornjeg

stroja, - kolovozni spreg, - ležišna ploča. - Razlikuje

pripremne radove: - prenošenje trase

na teren, - uređenje

gradilišta, - plan radova, - glavne radove. - Izrada temelja I

stubova. - Skele i oplate. - Izrada svodova,

lučnih i glavnih nosača.

- Shvata značaj praćenja tehnološkog razvoja.

- Koristi slike, crteže projekata izvedenih mostova kao i šeme organizacija gradilišta mostova.


97




- Izrada kolovozne konstrukcije.

- Završni radovi. - Izrada: - krila, - potpornih zidova, - dodatih

konstrukcija kolovoznoj konstrukciji,

- izolacija, - pješačkih staza, - kolovoza, - ograda. - Obrada površina.

Tuneli - Definiše tunelsku

konstrukciju. - Zna klasifikaciju

tunela. - Zna konstrukcije

tunela od monolitnog betona, od montažnih elemenata i kamena.

- Razlikuje tunele prema: namjeni, dužini, veličini potrebnog profila, prema položaju tunela u odnosu na brdski masiv.

- Uporedjuje konstrukcije tunela od kamena, montažnih elemenata i monolitnog betona.

- Koristiti CD za prikazivanje različitih vrsta tunela.

Građenje tunela u čvrstim stijenskim masama - Objašnjava

mašinsko bušenje minskih bušotina.

- Zna šta je tehnika konturnog miniranja.

- Razlikuje iskop tunela u punom profilu sa čela i iskop tunelskog profila na dva ili tri radna čela.

- Identifikuje različite eksplozivne materijale i mehanizaciju za radove miniranja.

- Povezuje tehnološka i konstruktivna znanja.

Metode građenja - Zna klasične

metode gradjenja: - tunelski potkop; - metoda tjemenog

prosjeka; - njemačka metoda. - Nova belgijska

metoda.

- Zna savremene

- Upoređuje vrste tla i vrši izbor ogovarajuće klasične metode građenja tunela uz primjenu odgovarajuće tunelske mehanizacije, primjenjujući utvrđenu

- Razvija preciznost i samostalnost u radu.

Vježba: - Crta jednu od

klasičnih metoda gradjenja-podužni i poprečni profil u odgovarajućoj razmjeri.

98




metode gradjenja: - Kuncovu metodu; - kelnsku metodu; - američku metodu; - nova austrijska

metoda, - Definiše gradjenje

tunela tunelskim mašinama u punom profilu:

- Metoda čeličnog štita.

- Kesonska metoda. - Hidroštit. - Definiše gradjenje

tunela sa površine terena:

- vangradsko područje-gradnja u otvorenom iskopu;

- gradsko područje-berlinska metoda.

- Dijafragme i bušeni šipovi.

hronologiju radova.

- Upoređuje vrste tla i vrši izbor odgovarajuće savremene metode (primjenjujući nove materijale).

- Vrši izbor savremene mehanizacije primjenjujući hronologiju radova koja odgovara usvojenoj metodi.

- Razlikuje

specijalne uslove tla.

- Vrši izbor specijalne mehanizacije pri građenju tunela u punom profilu.

- Vrši izbor odgovarajuće metode građenja tunela sa površine terena.

- Predviđa očuvanje okolnih objekata u gradskom području, uz minimalno slijeganje tla.

- Razvija preciznost i

samostalnost u radu.

- Formira stav o



savremenih metoda gradjenja-podužni i poprečni profil u odgovarajućoj razmjeri.


metoda gradjenja tunela sa površine terena u odgovarajućoj razmjeri.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1997. - Tehničar- građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - D. Tošić: Osnovi mostogradnje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica treba da bude opremljena sa: priborom za crtanje, računarom sa

projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovor(najmanje jedan u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci, po jedan u svakom polugodištu; - grafičke vježbe.

99

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu.

- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva- saobraćajni smjer. 10. Povezanost predmeta



- Tehničko crtanje - Razumije i koristi tehničke crteže

- Vrste materijala - Građevinski materijali - Izbor materijala prema konstrukciji inamjeni

- Predmjer i predračun - Organizacija građenja - Količine, norme i cijene - Analiza opterećenja -


- Određivanje pozicija

- Komponente betona - Beton - Betonski element - Klasifikacija tla - Mehanika tla i fundiranje - Metoda građenja tunela - Kompjuterska obrada

projekta - Premjeravanje terena


- Geodezija

- Vizuelizacija idejnog rješenja

- Trasa puta

100

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE BETONA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 174 312 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, način spravljanja i

primjenu. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava betona i komponenti u laboratoriji i na terenu. - Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu betona. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, čuva ih i održava. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu

atesta. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja

betona. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju i stručnu radoznalost. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim

sadržajima. - Svjestnost značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

101





Uvod - Upoznaje poslove i

radne zadatke građevinskog laboranta pri ispitivanju betona i komponenti.

- Stiče pozitivnu orjentaciju prema zanimanju.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala.

Beton i njegovi komponentni materijali - Opisuje beton i

njegove komponente.

- Nabraja karakteristike betona.

- Definiše primjenu nearmiranog, armiranog i prednapregnutog betona.

- Upoznaje osnovna svojstva betona značajna za trajnost konstrukcija.

- Razlikuje komponente betona.

- Razlikuje vrste betona i njihovu primjenu.

- Shvata osnovna svojstva betona značajna za trajnost konstrukcija.

- Razvija ekološku svijest.

- Crta shematski prikaz fabrike betona.

- Analizira tehnološki lanac proizvodnje.

Cement - Upoznaje ulogu i

deklaraciju cementa po važećem standardu.

- Nabraja vrste cementa i njihove oznake.

- Upoznaje osobine cementa.

- Upoznaje način transportovanja i skladištenja cementa.

- Pojašnjava pojam kvaliteta cementa.

- Poznaje postupak ispitivanje finoće mliva.

- Poznaje postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa.

- Poznaje postupak ispitivanja stalnost

- Razlikuje vrste cementa i njihove oznake.

- Identifikuje osobine cementa.

- Shvata značaj pravilnog transporta i skladištenja cementa.

- Određuje finoću mliva cementa,

- Određuje vrijeme vezivanja cementa.

- Definiše stalnost zapremine cementa.

- Određuje zapreminsku- specifičnu masu cementa.

- Određuje čvrstoću cementa na pritisak i savijanje.

- Shvata značaj lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.

- Razvija efikasnost u radu.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje

standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje cementa;

- neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

102




zapremine cementa.

- Poznaje postupak ispitivanja zapreminske-specifične mase cementa.

- Poznaje postupak ispitivanja čvrstoće cementa na pritisak i savijanje.

- Poznaje skupljanje i širenje cementa.

- Određuje skupljanje i širenje cementa.

Agregat - Upoznaje ulogu,

vrste i način dobijanja agregata.

- Upoznaje postupak separisanja i deponovanja agregata.

- Definiše kvalitet agregata po važećem standardu.

- Poznaje postupak ispitivanja sadržaja površinske vlage u agregatu.

- Poznaje postupak ispitivanja zapreminske mase agregata.

- Poznaje postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu obima i izgleda površine zrna.

- Poznaje postupak ispitivanja sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu.

- Poznaje postupak ispitivanja sadržaja gline u agregatu.

- Poznaje postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih

- Razlikuje vrste agregata prema načinu dobijanja.

- Shvata značaj pravilnog separisanja i deponovanja agregata.

- Određuje sadržaj površinske vlage u agregatu.

- Određuje zapreminsku masu agregata.

- Ocjenjuje povoljnost agregata u pogledu obima i površine zrna.

- Određuje sadržaj čestica manjih od 0.09mm u agregatu.

- Određuje sadržaj gline u agregatu.

- Analizira prisustvo organskih i humusnih materija u agregatu.

- Određuje

granulometrijski sastava svih frakcija agregata.

- Crta grafikon


- Razvija efikasnost i preciznost u radu.

- Posjeta fabrici betona sa separacijom agregata.


standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata;


103




materija u agregatu.

- Poznaje postupak ispitivanja granulometrijskog sastava svih frakcija agregata.

- Poznaje crtanje grafikona frakcija agregata.

frakcija agregata.

Voda - Upoznaje ulogu

vode kao komponente betona.

- Definiše kvalitet vode za spravljanje betona i njen uticaj na ugradljivost i svojstva očvrslog betona.

- Definiše vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona.

- Shvata ulogu vode kao komponente betona.

Aditivi - Upoznaje ulogu i

vrste aditiva. - Upoznaje primjenu

aditiva.

- Shvata značaj i primjenu aditiva.

- Razlikuje vrste aditiva.

- Uviđa važnost očuvanja kvaliteta.

Spravljanje betona u laboratoriji - Opisuje prethodnu

probu. - Poznaje način

izrade predhodne probne mješavine od definisanog komponentnog materijala.

- Poznaje postupak ispitivanja konzistencije betona:

- mjerom slijeganja, - mjerom

raspostiranja, - mjerom zbijanja, - VB aparatom,

- Shvata značaj prethodne probe.

- Izrađuje probnu mješavinu.

- Ispituje konzistenciju betona poznatim metodama.

- Određuje zapreminsku masu svježeg betona.

- Razvija sistematičnost u pristupu radu.

- Stiče smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.


standarda, pribora, alata i aparature za izradu probne mješavine agregata i ispitivanje konzistencije betona;


104




- sušenjem. - Poznaje postupak

određivanja zapreminske mase svježeg betona.

105




učenik učenik učenik Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu - Upoznaje vrste

mješalica. - Upoznaje način

transportovanja betona.

- Upoznaje način ugrađivanja betona.

- Poznaje postupak ispitivanja konzistencije tekuće proizvodnje betona.

- Poznaje postupak ispitivanja čvrstoće betona na pritisak.

- Poznaje postupak određivanja zapreminske mase očvrslog betona.

- Razlikuje vrste mješalica.

- Razlikuje način transportovanja i ugrađivanja betona.

- Ispituje konzistenciju betona poznatim metodama.

- Ispituje čvrstoću betona na pritisak.

- Određuje zapreminsku masu očvrslog betona.


- Razvija smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.


standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje konzistencije, čvrstoće i zapreminske mase betona;


Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Poznaje ispitivanje

vodonepropustljivost betona.

- Poznaje ispitivanje otpornosti betona na dejstvo mraza.

- Upoznaje postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije.

- Poznaje postupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.

- Ispitujeotpornost betona na vodu.

- Ispituje otpornost betona na dejstvo mraza.

- Shvata postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije.

- Ispituje beton metodama bez razaranja.

- Stečenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.


standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja;


Uticaj komponenti na kvalitet betona - Upoznaje način

izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije.

- Upoznaje svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih vrsta cementa.

- Upoznaje uticaj vrste agregata i granulometrijske

- Određuje vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije.

- Shvata svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih vrsta cementa.

- Shvata uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije


- Razvija efikasnost i preciznost u radu.


standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja;


106




kompozicije mješavine na svojstva svježeg i očvrslog betona.

- Poznaje područja povoljnih granulometrijskih kompozicija.

- Poznaje postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava mješavine agregata.

- Poznaje izbor maksimalnog zrna agregata prema važećem pravilniku.

- Poznaje izbor uzorne granulometrijske krive po Foriju.

- Poznaje postupak ispitivanja površine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona.

mješavine na svojstva svježeg i očvrslog betona.

- Određuje područja povoljnih granulometrijskih kompozicija.

- Projektuje, kontroliše i vrši korekcije granulometrijskog sastava mješavine agregata.

- Određuje veličinu maksimalnog zrna agregata prema važećem pravilniku.

- Određuje uzorne granulometrijske krive po Foriju.

- Ispituje površine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije.

Projektovanje betonske mješavine - Poznaje doziranje

komponenata za marku betona prema zahtijevanim svojstvima:

- a)cementa prema važećem pravilniku;

- b)vode prema konzistenciji betona i planiranom vodocementnom faktoru;

- c)kamenog agregata na bazi planirane zapreminske mase svježeg betona.

- Poznaje učešće vlažnog agregata po frakcijama i korekciju količine vode.

- Dozira komponente za marku betona prema zahtijevanim svojstvima;

- Određuje učešće

vlažnog agregata po frakcijama i vrši korekciju količine vode.

- Projektuje, spravlja

- Stečenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.


standarda, pribora, alata i aparature za,

- neposredan rad na: - projektovanju

izradi probne betonske mješavina;

- ispitivanju konzistencije svježeg betona;

- izradi probnih tijela;

- njegovanju; - ispitivanju pritisne čvrstoće;

- izradi korekcija učešća komponenata na

107




- Poznaje radnu recepturu komponenata betona:

- prema kapacitetu mješalice;

- na osnovu postignute zapreminske mase probne mješavine betona.

- Upoznaje prognozu pritisne čvrstoće betona na osnovu planiranog sastava betonske mješavine.

i ispituje probnu betonsku mješavinu.

- Prognozira pritisnu čvrstoću betona na osnovu planiranog sastava betonske mješavine.

bazi ostvarene zapreminske mase betona;

- analizi rezultata ispitivanja.

- Probne betonske mješavine treba izraditi:

- 1. bez aditiva; - 2. sa aditivima; - 3. i 4. sa različitim

količinama cementa;

- 5. i 6. sa različitim vodocementnim faktorom;

- 7. i 8. sa različitim uslovima očvršćavanja probnih tijela, poslije 1, 2, 7 i 14 dana.

Njega betona - Poznaje njegu

betona u laboratorijskim, fabričkim i gradilišnim uslovima.

- Navodi mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.

- Njeguje beton u laboratorijskim uslovima.

- Razlikuje njegu betona u fabričkim i gradilišnim uslovima.

- Određuje mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.

- Svjestan je lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.

- Rad u laboratoriji na njegovanju betona.

Betoni posebnih svojstava - Upoznaje vrste

betona posebnih svojstava:

- hidrotehnički beton;

- pumpani beton; - torkret beton; - keramzit beton; - prednapregnuti

beton i kaša za injektiranje.

- Razlikuje vrste betona posebnih svojstava.

- Razumije primjenu betona sa posebnim svojstvima.

Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata - Poznaje postupak

ispitivanja - Ispituje kvalitet

ugrađenog betona. - Svjestan je važnosti

timskog rada. - Rad u laboratoriji

na određivanju

108




ugrađenog betona. - Definiše kriterijume

za određivanje pritisne čvrstoće betona i izdavanje atesta o kvalitetu ugrađenog betona.

- Sarađuje u izradi atesta.

pritisne čvrstoće betona i saradnja pri izradi atesta.

Zaštita na radu - Poznaje mjere

zaštite na radu; - Poznaje mjere

zaštite ljudi i okoline.

- Primjenjuje mjere zaštite pri redu.

- Shvata značaj primjene sredstava zaštite pri radu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Priručnik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehničkim normativima za beton i

armirani beton, Savez društava građevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd, 1989.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa

normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Agregat

- Građevinski materijali - Asfaltne mješavine

- Materijali od kamena - Agregat

- Cement - Voda - Proizvodnja betona


- Veziva u građevinarstvu - Voda - Beton

- Beton i njegovi komponentni materijali

- Ispitivanje osnovnih karakteristika betona

- Ispitivanje građevinskih materijala

- Osnovna svojstva građevinskih materijala

- Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja

109

1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 105 69 174 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje vrsta i svojstava građevinskog tla. - Upoznavanje načina i postupaka za obavljanje ispitivanja tla. - Ovladavanje procesom rada i postupcima ispitivanja tla i osposobljavanje

učenika za pravilnu upotrebu pribora i opreme. - Sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline, sistematičnosti i preciznosti

u obavljanju poslova.

110





Uvod - Definiše mehaniku

tla. - Upoznaje praktičan

značaj ovog predmeta.

- Shvata važnost ispitivanja tla.

Postanak i podjela tla - Objašnjava

postanak tla. - Navodi podjelu tla

prema načinu postanka.

- Navodi podjelu tla prema svojstvima značajnim za potrebe građevinarstva.

- Opisuje vrste tla: - krupnozrna tla; - sitnozrna tla; - organska tla. - Upoznaje

jedinstvenu klasifikaciju tla.

- Razlikuje vrste tla prema svojstvima značajnim za potrebe građevinarstva.

- Razvija logičko zaključivanje.

Fizičko-mehaničke karakteristike tla - Navodi faze

materijala u tlu. - Upoznaje

mineraloški sastav tla.

- Poznaje

laboratorijski pribor i opremu.

- Objašnjava

pripremu uzoraka za laboratorijske analize.

- Poznaje specifičnu

težinu tla i objašnjava način određivanja specifične težine.

- Poznaje

zapreminsku težinu

- Razlikuje faze materijala u tlu.

- Crta šematski prikaz faza materijala u tlu.

- Koristi laboratorijski pribor i opremu.

- Priprema uzorke tla za laboratorijske analize.

- Određuje

specifičnu težinu tla.

- Određuje

zapreminsku težinu tla cilindrom.

- Stiče radne navike. - Razvija smisao za


sistematičnost.

Vježba: - Laboratorijski

pribor i oprema. Vježba: - Priprema uzoraka

za laboratorijske analize.


specifične težine tla.

- Vježba: - Određivanje

zapreminske težina tla cilindrom.


sadržine vode u tlu.

111




tla i objašnjava način određivanja zapreminske težine tla.

- Definiše poroznost i

koeficijent poroznosti.

- Poznaje sadržinu

vode u tlu i objašnjava način određivanja sadržine vode u tlu.

- Poznaje

granulometrijski sastav tla.

- Definiše efektivni

prečnik zrna, dominatni prečnik zrna i koeficijent ujednačenosti.

- Objašnjava

određivanje granulometrijskog sastava tla.

- Poznaje zbijenost

tla i objašnjava određivanje zbijenosti tla.

- Poznaje kapilarnost

i vodopropustljivost tla i objašnjava određivanje kapilarnosti i vodopropustljivost.

- Poznaje granice

konzistencije tla i objašnjava određivanje granica konzistencije tla.

- Upoznaje dejstvo

- Određuje sadržinu

vode u tlu. - Određuje

granulometrijski sastav tla sijanjem i hidrometrisanjem.

- Određuje

optimalnu vlažnost i maksimalnu zbijenost tla po metodi standardnog Proktorovog opita.

- Određuje visinu kapilarnog penjanja.

- Određuje vodopropustljivost tla.

- Određuje granice

konzistencije tla.

- Stiče odgovornost

kroz rad.


granulometrijskog sastava tla sijanjem i hidrometrisanjem.


optimalne vlažnosti i maksimalne zbijenosti tla.

Vježba: - Određivanje visine

kapilarnog penjanja.


vodopropustljivosti tla.


granica konzistencije tla.

112




mraza na tlo. Terenski istražni radovi - Navodi osnovne

metode istražnih radova.

- Nabraja elemente od kojih zavisi obim istražnih radova.

- Upoznaje obim istražnih radova kod:

- objekata visokogradnje,

- saobraćajnica, - hidrotehničkih

objekata. - Nabraja i definiše

vrste uzoraka tla. - Objašnjava način

uzimanja poremećenih uzoraka tla.

- Objašnjava način uzimanja neporemećenih uzoraka tla.

- Objašnjava način pakovanja, transport i čuvanje uzoraka tla.

- Shvata značaj istražnih radova kod građevinskih objekata.

- Razlikuje vrste

uzoraka tla. - Shvata značaj

pravilnog uzimanja uzoraka.

- Shvata značaj

pravilnog pakovanja, transporta i čuvanja uzoraka tla.

- Razvija sistematičnost u radu.

- Razvija logičko

zaključivanje.

Terenska kontrolna ispitivanja - Opisuje kontrolu

zbijenosti tla metodama dinamičke i statičke penetracije.

- Opisuje kontrolu zbijenosti tla kružnom pločom.

- Opisuje kontrolu zbijenosti tla CBR uređajem.

- Shvata važnost terenskih kontrolnih ispitivanja.

- Razlikuje vrste

terenskih kontrolnih ispitivanja.

Stabilizacija tla - Definiše pojam

stabilizacije tla. - Navodi vrste

stabilizacije tla. - Opisuje mehaničku

stabilizaciju tla.

- Shvata značaj stabilizacije tla.

- Razlikuje vrste

stabilizacije tla.


113




- Opisuje hemijsku stabilizaciju tla.


zaštite na radu na terenu.

- Poznaje mjere zaštite na radu u laboratoriji.

- Primjenjuje mjere zaštite na radu na terenu i u laboratoriji.

- Razvija svijest o značaju primjene sredstava zaštite na radu.

114




učenik učenik učenik Ispitivanje tla - Poznaje čvrstoću

tla na smicanje i objašnjava ispitivanje čvrstoće tla na smicanje (direktno smicanje).

- Poznaje stišljivost tla i objašnjava ispitivanje stišljivosti tla.

- Poznaje kontrolu zbijenosti tla CBR opitom i objašnjava određivanje CBR vrijednosti.

- Upoznaje istražna bušenja.

- Nabraja vrste sondažnih garnitura.

- Ispituje čvrstoću tla na smicanje (direktno smicanje).

- Ispituje stišljivost

tla. - Određuje CBR

vrijednost - Skicira sondažne

jame i sondažne bunare.

- Razvija sistematičnost.

- Razvija smisao za

preciznost. - Stiče radne navike. - Razvija

odgovornost.

Vježba: - Ispitivanje čvrstoće

tla na smicanje (direktno smicanje).


stišljivosti tla. Vježba: - Određivanje CBR

vrijednosti.

Standardi - Objašnjava pojam

standarda. - Poznaje sadržaj

standarda.

- Shvata značaj upotrebe standarda.

- Navikava se na pridržavanje propisa i standarda.

- Standardi.

Grafičke oznake u geomehanici - Poznaje grafičke

oznake u geomehanici.

- Crta grafičke oznake za krupnozrno tlo i sitnozrno tlo.

- Crta grafičke oznake za bušotine, sondažne jame, uslovno stabilan teren, aktivno klizište, pozajmište šljunka, pijeska i koherentnog materijala.


Grafičko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla - Poznaje grafičko

predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla.

- Crta dijagram zavisnosti suve zapreminske težine tla i vlažnosti tla od utvrđene energije zbijanja



odgovornost u

Vježba: - Grafičko

predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla.

115




(metoda standardnog Proktorovog opita).

- Crta granulometrijsku krivu.

- Crta dijagram plastičnosti.

- Crta dijagram stišljivosti.

- Crta dijagram direktnog smicanja.

radu.

Tehnička dokumentacija - Poznaje sadržaj

tehničke dokumentacije.

- Čita tehničku dokumentaciju.

- Elaborat o izvedenim geomehaničkim istraživanjima.

Vježba: - Tehnička

dokumentacija. Osnovni načini fundiranja objekata - Nabraja


- Nabraja podatke o tlu značajne za dimenzionisanje temelja.

- Navodi načine fundiranja: neposredno i posredno fundiranje.

- Uočava vezu između karakteristika tla i načina fundiranja objekata.

- Razvija smisao za preciznost.

Priboji i zagati - Upoznaje priboje i

zagate. - Shvata značaj

izrade priboja i zagata.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Stojadinović: Mehanika tla I, Građevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehničar – građevinski priručnik 2, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Laboratorijski pribor i oprema za ispitivanje tla, standardi; - računar sa projektorom.

116

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - grafičke vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Čvrstoća tla na smicanje


- Smičući naponi - Normalni naponi

- Granulometrijski sastav tla - Građevinski materijali - Agregat - Fizičko-mehaničke

karakteristike tla - Praktična nastava - Ispitivanje tla

117

1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 105 96 174 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenata, svojstava, načina

spravljanja i primjenu. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltne mješavine i komponenti u laboratoriji. - Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu asfaltne mješavine. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu

atesta. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja

asfaltnih mješavina. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim

sadržajima. - Svjestan je značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

118





Uvod - Upoznaje poslove i

radne zadatke građevinskog laboranta pri ispitivanju asfalta i komponenti.

- Shvata značaj predmeta.


- Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala.

Asfaltne mješavine - Definiše asfaltnu

mješavinu. - Upoznaje primjenu

asfaltne mješavine u građevinarstvu.

- Analizira asfaltnu mješavinu i njene komponente.

- Određuje primjenu asfaltne mješavine u građevinarstvu.


Agregat - Upoznaje značaj

agregata u asfaltnoj mješavini.

- Upoznaje proizvodnju agregata i njegovu klasifikaciju.

- Upoznaje način prijema agregata u laboratoriju i vođenje zapisnika.

- Upoznaje postupak četvrtanja i izrade mjerodavnog uzorka.

- Poznaje način pripreme agregata za ispitivanje i oprašivanje.

- Objašnjava granulometriju.

- Poznaje sita. - Poznaje postupak

prosijavanja materijala i vođenje zapisnika.

- Upoznaje kameno brašno i njegovu ulogu u asfaltnoj mješavini.

- Shvata značaj agregata u asfaltnoj mješavini.

- Razlikuje vrste agregata.

- Prima agregat u laboratoriju i vodi zapisnik.

- Izrađuje mjerodavni uzorak i vrši četvrtanje.

- Priprema agregat za ispitivanje i oprašivanje.

- Razlikuje sita. - Prosijava agregat i

vodi zapisnik. - Shvata značaj

kamenog brašna u asfaltnoj mješavini.


- Razvija efikasnost I preciznost u radu.




Ugljovodonična veziva - Upoznaje značaj i

zadatak veziva. - Shvata značaj,

zadatak, porijeklo i


119




- Upoznaje porijeklo i način dobijanja veziva.

- Definiše klasifikaciju bitumena.

- Poznaje postupak uzimanja uzoraka bitumena i vođenje zapisnika.

- Poznaje postupke ispitivanja po prstenu i kuglici.

- Poznaje postupak penetracije.

- Poznaje postupak ispitivanja rastegljivosti i vođenje zapisnika.

način dobijanja veziva.

- Razlikuje vrste bitumena.

- Uzima uzorke bitumena i vodi zapisnik.

- Ispituje bitumen po prstenu i kuglici.

- Ispituje bitumen postupkom penetracije.

- Ispituje rastegljivost bitumena.

- Stiče sposobnost organizovanja, preciznosti i odgovornosti.

standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena;


Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje pripremu i

izradu uzoraka prema recepturi.

- Poznaje postupak njegovanja uzoraka.

- Poznaje obilježavanje uzoraka.

- Poznaje ispitivanja uzoraka:

- zapreminske mase, - prividne specifične

mase. - Poznaje Maršal

test.

- Priprema uzorke prema recepturi.

- Njeguje uzorke. - Obilježava uzorke. - Izvodi Maršal test. - Vodi zapisnik.

- Stiče marljivost, pedantnost i rutinu.

- Razvija smisao za tačnost, odgovornost i preciznost.


standarda, pribora, alata i aparature za prethodna ispitivanja asfaltne mješavine;


Proizvodnja asfaltne mješavine - Upoznaje

postrojenje za proizvodnju asfaltnih mješavina.

- Objašnjava tehnološki lanac proizvodnje.

- Upoznaje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

- Izrađuje shemu postrojenje za proizvodnju asfaltnih mješavina.


- Razlikuje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.


- Analiza tehnološkog lanca proizvodnje, transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu - Shvata značaj - Razvija - Rad u laboratoriji:

120




kvaliteta. - Upoznaje postupak

uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju.

- Poznaje postupak ispitivanja uzorka:

- razlaganje na komponente (ekstrakcija);

- prosijavanje; - priprema i izrada

uzoraka za Maršal test iz tekuće proizvodnje.

kontrole kvaliteta. - Shvata postupak

uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju.

- Ispituje uzorak: - razlaganjem na

komponente (ekstakcijom) prosijavanjem;

- priprema i uzrađuje uzorke za Maršal test iz tekuće proizvodnje, muz vođenje zapisnika.

sistematičnost i precizan pristup radu.

Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mješavine;

- neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata;

- upoređivanje sa rezultatima prethodnih ispitivanja.

Uzimanje uzoraka iz gotove konstrukcije - Poznaje postupak

vađenja uzoraka iz gotove konstrukcije.

- Poznaje načine pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka uz vođenje zapisnika.

- Poznaje laboratorijsku analizu uzoraka.

- Vadi, pakuje i čuva uzorke iz gotove konstrukcije.

- Svjestan je lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.

- Rad na terenu.

121




učenik učenik učenik Uticaj agregata na kvalitet asfaltne mješavine - Poznaje uticaj

granulometrijskog sastava agregata na kvalitet asfaltne mješavine-granični pojas.

- Poznaje ispitivanja oblik zrna agregata.

- Upoznaje ekvivalent pijeska.

- Poznaje zapreminsku masu, sadržaj finih čestica i uticaj vode.

- Poznaje ispitivanje kamenog brašna:

- granulometrijski sastav.

- Definiše uticaj kamenog brašna na količinu bitumena.

- Crta granulometrijsku krivu za agregat.

- Ispituje oblik zrna agregata i ekvivalent pijeska.

- Određuje granulometrijski sastav kamenog brašna.

- Uočava uticaj kamenog brašna na količinu bitumena.



standarda, pribora, alata i aparature za

- ispitivanje agregata i kamenog brašna;


Uticaj bitumena na kvalitet asfaltne mješavine - Upoznaje sastojke

bitumena. - Upoznaje uticaj

količine bitumena na kvalitet asfaltne mješavine.

- Upoznaje vrste bitumena.

- Upoznaje uticaj vrste bitumena na ponašanje asfaltne mješavine.

- Poznaje ispitivanje specifične mase bitumena.

- Upoznaje: razijeđeni bitumen bitumenske emulzije.


- Shvata uticaj količine bitumena na kvalitet asfaltne mješavine.

- Ispituje specifičnu masu bitumena.

- Razlikuje razrijeđeni bitumen i bitumenske emulzije.





Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje

projektovanje granulometrijske krive asfaltne mješavine na osnovu prosijavanja pojedinih frakcija.

- Projektuje granulometrijsku krivu asfaltne mješavine na osnovu prosijavanja pojedinih frakcija.

- Izvodi Maršal test uz


- Razvija tačnost i stručnost.

- Rad u laboratoriji: - Ispitivanje

Maršalovim testom; - neposredan rad na

ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

122




- Poznaje Maršal test, stabilnost, - -tečenje, - ukočenost, - modul ukočenosti. - Poznaje proračun

šupljine i njihov uticaj na kvalitet.

vođenje zapisnika. - Proračunava

šupljine.

Proizvodnja asfaltne mješavine (nastavak) - Poznaje proračun

radne mješavine na osnovu prethodne mješavine.

- Proračunava elemente radne mješavine na osnovu prethodne mješavine.


- Rad u laboratoriji: - Proračun elemenata

radne mješavine na osnovu prethodne mješavine.

Kontrola kvaliteta (nastavak) - Poznaje Maršal test. - Definiše zaključke

upoređivanja rezultata kontrole kvaliteta sa uslovima datim u prethodnoj mješavini.

- Izvodi Maršal test. - Analizira rezultate. - Izvodi zaključke.

- Stiče osjećaj za marljivost, pedantnost i rutinu.




Ispitivanje uzoraka iz postojeće konstrukcije - Poznaje ispitivanje

uzoraka uzetih iz postojeće konstrukcije Maršal testom.

- Izvodi Maršal test. - Analizira rezultate. - Izvodi zaključke.





5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa

normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

123

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Agregat

- Građevinski materijali - Ispitivanje betona


- Ugljovodonična veziva - Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva - Proizvodnja asfaltne

mješavine - Osnove niskogradnje

- Gornji stroj puta-kolovozna konstrukcija

124





Ukupno 33 33 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa učesnicima u građevinskoj proizvodnji. - Upoznavanje sa tehničkom dokumentacijom. - Upoznavanje sa osnovnim elementima šeme organizacije gradilišta. - Upotreba normativa i standarda za građevinske radove. - Izrada predmjera i predračuna za određene pozicije radova. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite životne sredine.

125





Uvod - Upoznaje predmet

organizacije građenja.

- Navodi i analizira faze izvodenja građevinskog objekta.

- Shvata značaj svog zanimanja u orgenizaciji građenja.

Učesnici u građevinskoj proizvodnji - Nabraje učesnike u

građevinskoj proizvodnji i navodi njihova prava i obaveze.

- Razlikuje učesnike u građevinskoj proizvodnji.


Investiciono-tehnička dokumentacija - Upoznaje elemente

i sadržaj investiciono-tehničke dokumentacije.

- Analizira elemente investiciono-tehničke dokumentacije.

Vježba: - Upoznavanje

investiciono-tehničke dokumentacije.

Struktura, karakteristike i racionalizacija građevinske proizvodnje - Upoznaje

strukturu, karakteristike i racionalizaciju građevinske proizvodnje.

- Analizira strukturu, karakteristike i racionalizaciju građevinske proizvodnje.

- Shvata kompleksnost struke.

Vježba: - Crta kartu procesa

i dijagram toka za betonske radove.

Gradilište i gradilišna dokumentacija - Navodi vrste


- Definiše dokumentaciju na gradilištu.

- Čita šemu organizacije građenja.

- Analizira uslove za osnivanje gradilišta.

- Stiče smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.

Vježba: - Crta šemu


Građevinska mehanizacija - Opisuje

građevinsku mehanizaciju.

- Definiše primjenu građevinskih mašina.

- Razlikuje građevinsku mehanizaciju.

- Pravi izbor mehanizacije.

- Razvija stručnost. Vježba: - Prikazivanje

slajdova o građevinskoj mehanizaciji.

Građevinske norme - Poznaje normative

i standarde rada u građevinarstvu.

- Shvata značaj

primjene normi u građevinarstvu.

- Čita građevinske

- Razvija

sistematičnost u pristupu radu.

Vježba: - Čitanje

građevinskih normi osnovnih građevinskih

126




norme. radova. Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Poznaje način

izrade predmjera, predračuna i obračuna građevinskih radova.

- Izrađuje predmjer, predračun i obračun osnovnih građevinskih radova.

- Stiče marljivost, pedantnost i rutinu.

Vježba: - Izrada predmjera,

predračuna i obračuna osnovnih građevinskih radova.

Građevinski nadzor i primopredaja objekata - Nabraja vrste

građevinskog nadzora.

- Upoznaje postupak primopredaje objekta prema važećim zakonima.

- Razlikuje vrste građevinskog nadzora.

- Analizira postupak primopredaje objekta.



zaštite na radu: - lične zaštite, - zaštite objekata i

okoline.

- Planira mjere zaštite na radu.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličkovic, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred

građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu-knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska

knjiga, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Grafoskop i dijaprojektor. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci ( pismeni zadatak u drugom polugodištu); - grafički rad; - vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

127




- Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta




- Tehničko crtanje





- Učesnici u gradevinskoj proizvodnji


- Osnove građevinarstva - Građevinski radovi - Vrste projekata i

njihova primjena

128

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR – SMJER HIDROGRADNJA 1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKA HIDARULIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 36 108 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hidraulike. - Upoznavanje zakonitosti fluida. - Upoznavanje osnovnih pojmova i zakonitosti iz hidrostatike i hidrodinamike. - Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna. - Razvijanje logičkog rasuđivanja i samostalnog uočavanja problema u postavljanju

i rješavanju zadataka. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost u radu.

129





Osnovna fizička svojstva tečnosti - Poznaje osnovna

fizička svojstva tečnosti:

- specifičnu težinu, - gustinu, - stišljivost, - temperaturno

širenje, - viskoznost.

- Razlikuje osnovna fizička svojstva tečnosti.

- Izračunava osnovna fizička svojstva tečnosti.

Osnovne zakonitosti hidrostatike - Poznaje osnovne

zakonitosti hidrostatike:

- hidrostatički pritisak;

- opšte uslove ravnoteže tečnosti;

- Paskalov zakon; - vakum i njegova

mjerenja; - ukupni pritisak za

ravne površine; - silu pritiska na

vertikalne, kose i krive površine;

- Arhimedov zakon.

- Crta dijagram hidrostatičkog pritiska,

- Crta dijagram pritiska kod vakuuma.

- Crta i određuje težište i napadnu tačku rezultante pritiska na ravne površine.

- Crta i određuje težište i napadnu tačku rezultante pritiska na krive površine.

- Crta i određuje težište i napadnu tačku rezultante pritiska na krivini cjevovoda.

- Računa hidrostatičke pritiske.



Vježba: - Računa

hidrostatičke pritiske

- Pismeni zadatak.

Osnovni pojmovi hidrodinamike - Poznaje osnovne

pojmove hidrodinamike:

- protok i srednju brzinu;

- pojmove strujnog tečenja;

- stacionarno i nestacionarno strujanje,

- ravnomjerno i neravnomjero strujanje,

- Izračunava protok i srednju brzinu.

- Razlikuje stacionarno i nestacionarno strujanje.

- Razlikuje ravnomjerno i neravnojerno strujanje.

- Razlikuje vidove kretanja tečnosti.

- Izračunava

- Jača samouvjerenost i pouzdanost u radu.

130




- vidove kretanja tečnosti;

- Rejnoldsov broj.

Rejnoldsov broj.

Osnovne zakonitosti hidrodinamike - Poznaje jednačine

hidrodinamike: - osnovnu jednačinu

ravnomjernog kretanja;

- jednačinu kontinuiteta;

- Bernulijevu jednačinu za idealnu tečnost;

- Bernulijevu jednačinu za realnu tečnost;

- Bernulijevu jednačinu za elementarnu strujnicu idealne tečnosti.

- Poznaje pijezometarsku i energetsku liniju za slučaj idealne i realne tečnosti.

- Poznaje gubitke energije.

- Razlikuje jednačine hidrodinamike.

- Koristi jednačinu ravnomjernog kretanja i jednačinu kontinuiteta pri rješavanju zadataka iz hidrodinamike.

- Primjenjuje Bernulijevu jednačinu u rješavanju zadataka.

- Crta liniju energije i pijezometarsku liniju.

- Analizira gubitke energije.

- Razvija logično zaključivanje.

Vježbe: - Rješavanje

zadataka iz hidrodinamike.

Hidraulički otpori - Objašnjava

laminarni i turbulentni režim.

- Poznaje gubitke energije na trenje.

- Poznaje obrasce za hidraulički koeficijent trenja, za laminarni i turbulentni režim (Kolbrukova formula).

- Poznaje obrazac za hidraulički koeficijent trenja, preko Šezijevog koeficijenta brzine.

- Razlikuje laminarni i turbulentni režim.

- Razlikuje gubitke

na trenje i linijske gubitke.

- Računa gubitke

energije na trenje.


Vježba: - Rješavanje

zadataka vezanih za hidrauličke otpore.

Ravnomjerno kretanje vode - Poznaje osnovne

jednačine - Primjenjuje

Šezijeve jednačine - Razvija logično

zaključivanje. Vježba: - Rješavanje

131




ravnomjernog kretanja vode.

- Objašnjava hidraulički najpovoljniji presjek.

- Upoznaje cjevovode pod pritiskom i objašnjava nastanak strujanja pod pritiskom.

- Poznaje hidrauličke kratke i dugačke cjevovode.

- Poznaje hidraulički proračun kratkih i dugih cijevovoda.

za cijevi pod pritiskom.

- Primjenjuje Šezijeve jednačine za otvorene tokove.

- Primjenjuje formule za proračun Šezijevog koeficijenta brzine po Kuteru, po Maningu i po Bazenu.

- Vrši hidraulički proračun otvorenih kanala.

zadataka karakterističnih za ravnomjerno kretanje vode.

Isticanje tečnosti kroz otvore i naglavke - Poznaje isticanje

tečnosti kroz male i velike otvore.

- Poznaje isticanje tečnosti ispod ustave.

- Poznaje isticanje tečnosti kroz potoljene i polupotopljene otvore i ustave.

- Poznaje isticanje tečnosti kroz male i velike otvore.

- Poznaje isticanje tečnosti kroz naglavke.

- Poznaje isticanje tečnosti pri promjenljivom pritisku.

- Opisuje prelive i navodi njihovu podjelu.

- Poznaje osnovnu jednačinu prelivanja.

- Crta strujnu mrežu. - Crta oznake za

isticanje tečnosti kroz otvore.

- Računa isticanje

tečnosti. - Upoređuje isticanje

tečnosti kroz male i velike otvore.

- Uočava prednosti naglavaka.

- Shvata isticanje

tečnosti pri promjenjivom pritisku.

- Shvata podjelu preliva.

- Crta oblike preliva.


Vježba: - Rješavanje

zadataka vezanih za isticanje tečnosti.

- Pismeni zadatak.

Neravnomjerno kretanje vode - Navodi definiciju i

vrste neravnomjernog kretanja vode.

- Čita grafički prikaz specifične energije presjeka, kritične dubine i kritičnog

- Stiče samopouzdanje i sigurnost u radu.

Vježba: - Skicira spajanje

različitih nivoa. - Skicira različite

132




- Poznaje specifičnu energiju presjeka, kritičnu dubinu i kritični pad.

- Poznaje hidraulički skok.

- Objašnjava načine spajanja nivoa.

- Objašnjava slapište.

pada. - Upoređuje

specifičnu energiju sa funkcijom skoka.

- Skicira spajanje nivoa.

- Skicira tipove slapišta.

tipove slapišta.

Neravnomjerno kretanje vode u otvorenim tokovima - Objašnjava

neravnomjerno kretanje u otvorenim tokovima.

- Definiše usporeno strujanje i strujanje sa depresijom.

- Crta oblike slobodne površine pri naravnomjernom kretanju vode.

Strujanje podzemnih voda - Poznaje osnovni

zakon filtracije-Darsijev zakon.

- Definiše pojam koeficijenta filtracije.

- Opisuje strujanje podzemne vode ka bunaru, prema galeriji i ispod hidrotehničkih objekata.

- Shvata osnovni zakon filtracije.

- Skicira strujanje

podzemne vode. - Shvta strujanje

podzemnih voda.

- Uočava važnost nauke u svakodnevnom životu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Vuković, A. Soro: Osnovi hidraulike, Rudarsko – geološki fakultet, Beograd,

1978. - Mr B. Krupjel: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Sarajevo, 1985. - M. Boreli: Hidraulika, Građevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

133

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – hidrotehnički smjer. 10. Povezanost predmeta


- Cjevovodi pod pritiskom - Korišćenje vodnih snaga - Objekti hidroelektrana - Hidraulički proračun

otvorenih kanala - Hidraulički proračun cijevi

- Hidrotehničke melioracije

- Dimenzionisanje otvorenih kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje

- Dimenzionisanje mreže zatvorenih kanala –cijevi

- Hidraulički proračun cijevi

- Komunalna hidrotehnika - Vodovodne i kanalizacione cijevi

134

1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 1. Naziv predmeta: HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 72 72 IV

Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnova hidrologije i primijenjene meteorologije. - Upoznavanje sa hidrometrijom. - Upoznavanje načina obrade mjernih podataka. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

135





Uvod - Definiše

hidrologiju. - Navodi podjelu

hidrologije. - Definiše hidrološki

ciklus. - Definiše hidrološki

bilans i navodi njegove osnovne komponente (padavine, oticaj i isparavanje).

- Shvata podjelu hidrologije.

- Shvata proces

kretanja, gubljenja i obnavljanja vode na zemlji.


Hidrometeorologija - Upoznaje vlažnost

vazduha. - Upoznaje pojam

isparavanja. - Objašnjava

nastanak padavina. - Navodi vrste

padavina. - Upoznaje uticaj

raznih činilaca na visinu padavina.

- Razlikuje vrste padavina.

- Shvata uticaj raznih činilaca na visinu padavina.


Mjerenje padavina, obrada i analiza podataka mjerenja - Navodi instrumente

za mjerenje padavina.

- Poznaje metode za mjerenje padavina.

- Poznaje karakteristike padavina.

- Objašnjava prikazivanje padavina.

- Definiše dnevne, mjesečne i godišnje padavine.

- Poznaje učestalost padavina i površinsku raspodjelu na izohijete i Tiesenov poligon.

- Razlikuje instrumente za mjerenje padavina.

- Upoređuje metode za mjerenje padavina.

- Shvata značaj izohijete u vezi prikazivanja visine padavina.

- Analizira jake kiše. - Crta izohijete i

Tiesenov poligon.

- Pismeni zadatak.

Površinske vode - Objašnjava

nastanak - Razlikuje

površinske vode.

136




površinskih voda. - Navodi klasifikaciju

površinskih voda. - Opisuje rječne

tokove. - Navodi hidrauličke

elemente vodotoka.

- Razlikuje hidrauličke elemente vodotoka.

Rječni sliv - Definiše sliv. - Definiše fizičke

karakteristike sliva (površinu sliva, oblik sliva- hidrografsku mrežu, visinski položaj i pad sliva, podužni pad toka, tipove vegetacije i karakteristike zemljišta u slivu).

- Definiše morfološke karakteristike sliva (dužina toka, dužina sliva, dužina vododjelnice, srednja širina sliva, gustina rječne mreže).

- Definiše geometrijske karakteristike sliva (hipsometrijska kriva i podužni profil toka).

- Definiše visinske karakteristike sliva.

- Definiše kvantitativne karakteristike sliva(koeficijente razvoja vododjelnice, krivudavosti toka, asimetrije sliva i neravnomjernosti toka).

- Razlikuje oblike sliva.

- Skicira oblike sliva. - Skicira hidrografsku

mrežu. - Skicira pad toka i

sliva. - Analizira uticaj

oblika sliva na oticaj.

- Uočava uticaj

pjedinih karakteristika sliva na hidrauliku sliva.

Procesi u rječnom slivu - Opisuje poniranje

vode. - Razlikuje procese u

riječnom slivu. - Razvija sposobnost

opažanja.

137




- Definiše intercepciju.

- Poznaje načine isparavanja.

- Upoznaje mjerenje isparavanja sa vodnih površina i terena.

- Definiše evapotranspiraciju.

- Objašnjava zadržavanje vode u depresijama.

- Navodi hidrauličke osobine zemljišta.

- Definiše vodopropustljivost.

- Definiše vodonosni sloj.

- Upoznaje akumuliranje vode.

- Opisuje tečenje vode po površini terena i u rječnim koritima.

- Upoznaje upijanje vode i vlažnost zemljišta.

- Opisuje kretanje podzemnih voda.

- Razlikuje načine isparavanja.

- Shvata značaj mjerenja isparavanja sa vodnih površina i terena.

- Shvata uzroke

zadržavanja vode u depresijama.

- Razlikuje hidrauličke osobine zemljišta.

- Shvata značaj

akumuliranja vode. - Uočava važnost

geološkog sastava tla za nastanak podzemnih voda.

Hidrometrija površinskih voda - Navodi definiciju i

namjenu hidrološke stanice i opisuje vrste vodomjera.

- Definiše poprečni i podužni presjek vodotoka.

- Definiše vodostaj. - Opisuje kolebanje

vodostaja. - Opisuje osmatračku

službu vodostaja. - Objašnjava

mjerenje nivoa vode.

- Opisuje vodomjernu stanicu.

- Navodi izbor mjesta za

- Razlikuje vrste vodomjera.

- Skicira vrste vodomjera.

- Crta poprečni i

podužni presjek vodotoka.

- Shvata značaj

osmatračke službe vodostaja.

- Razlikuje načine mjerenja nivoa vode.

- Shvata ulogu vodomjerne stanice.

- Crta krivu

- Posjeta vodomjernoj stanici.

138




vodomjernu stanicu.

- Poznaje grafički prikaz vodostaja.

- Objašnjava mjerenje dubine vode.

- Poznaje instrumente za mjerenje dubine vode u vodotoku.

- Objašnjava mjerenje brzine vode.

- Poznaje pribor za mjerenje brzine vode u vodotoku.

- Poznaje mjerenje protoka vode.

- Upoznaje zavisnost proticaja i vodostaja.

- Upoznaje mjerenje pada linije vodnog ogledala.

- Upoznaje snimanje vodnih tokova i situacioni plan.

- Upoznaje osnovnu obradu osmotrenih podataka.

proticaja. - Crta nivogram. - Crta krivu trajanja. - Crta krivu

učestalosti. - Razlikuje

instrumente za mjerenje dubine vode u vodotoku.

- Razlikuje pribor za

mjerenje brzine vode u vodotoku.

- Shvata značaj

mjerenja protoka vode.

- Shvata značaj

snimanja vodnih tokova I obradu podataka osmatranja.

Hidrologija podzemnih voda - Definiše podzemne

vode. - Objašnjava

postanak podzemne vode.

- Navodi vrste podzemnih voda.

- Opisuje vodonosni sloj sa slobodnim nivoom i potpritiskom.

- Definiše izvore i opisuje postanak izvora.

- Upoznaje mjerenje izdašnosti.

- Razlikuje vrste podzemnih voda.

- Skicira poprečni

presjek izvora. - Računa izdašnost

izvora.

Analiza i kontrola kvaliteta vode - Navodi vrste

analiza podzemne - Razlikuje vrste

analiza podzemne

139




vode. - Opisuje uzimanje

probe za analizu podzemne vode.

- Navodi vrste analiza površinske vode.

- Opisuje uzimanje uzorka za analizu površinske vode.

vode. - Razlikuje vrste

analiza površinske vode.

- Shvata značaj analize površinskih i podzemnih voda

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - S. Jovanović, O. Bonaci, M. Anđelić: Hidrometrija, Građevinski fakultet

Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1986. god. - D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - pismeni zadatak: jedan pismeni zadatak u prvom polugodištu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena

u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

dobijenih u klasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije. 10. Povezanost predmeta


- Odbrana od poplava - Hidrotehničke melioracije - Nasipi -Regulacione građevine - Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za

potrebe unutrašnje plovidbe

- Materijali za izgradnju regulacionih građevina


- Kamen - Beton - Drvo

140

1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv predmeta: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 69 69 138 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje vodovodnih objekta i način eksploatacije. - Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja upotrebljivih voda. - Upoznavanje sa načinom eksploatacije kanalizacionih objekata i njihovim

održavanjem. - Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja otpadnih voda. - Osposobljavanje za izradu tehničke dokumentacije za vodovod i kanalizaciju. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

141





Opšta svojstva vode - Navodi vode koje

se koriste u vodosnabdijevanju:

- oborinske, izvorske, podzemne i površinske.

- Poznaje normative vode za piće: fizička, hemijska i bakteriološka svojstva.

- Navodi vode koje se odvode kanalizacijom.

- Upoređuje vode koje se koriste u vodosnabdijevanju.

- Shvata značaj utvrđivanja normativa vode za piće.


Načini snabdijevanja vodom - Nabraja načine

snabdijevanja vodom.

- Poznaje najvažnije vodovodne objekte: izvorišta, vodozahvate, instalacije za popravku kvaliteta vode, crpne stanice, glavne dovode, razvodne mreže i rezervoare.

- Razlikuje načine snabdijevanja vodom.

- Šematski prikazuje sisteme snabdijevanja vodom.

- Identifikuje vodovodne objekte.

- Razvija logično zaključivanje

Vrste potrošača i potrošnja vode - Nabraja najvažnije

kategorije potrošača.

- Opisuje naselje kao potrošača vode i parametre koji utiču na uspješno projektovan sistem.

- Očitava statističke podatke za projektni period.

- Crta krivu tendencije“starenja naselja“.

- Računa potrošnju vode za definisane periode.

- Izračunava potrebne količine vode.

- Razvija sistematičnost i preciznost.

Vježba: - Prema zadatim

podacima računa potrebne količine vode.

- Pismeni zadatak.

Izvorište vode i vodozahvati - Definiše izvorište i

navodi podjelu izvorišta.

- Opisuje zahvatanje

- Skicira sabirnu površinu (osnovu i presjek).

- Crta cisternu.

- Razvija preciznost i urednost.

Vježba: - Izrada crteža

cisterne.

142




i upotrebu atmosferskih voda.

- Poznaje uprošteni račun sabirne površine i cisterne.

- Opisuje površinska izvorišta.

- Opisuje podzemna izvorišta.

- Opisuje kaptiranje izvora.

- Opisuje kaptaže. - Definiše bunar i

navodi podjelu. - Objašnajva način

izrade bunara. - Upoznaje

kaptiranje morske vode i vodozahvate na jezerima.

- Poznaje izdašnost podzemnih izvorišta i njen proračun.

- Računa sabirnu površinu i cisternu, prema uproštenom računu.

- Razlikuje načine

zahvatanja vode kod podzemnih izvorišta.

- Skicira plan

kaptaže i crta detalje kaptažne građevine.

- Razlikuje vrste bunara.

- Crta bunare. - Računa izdašnost

podzemnih izvorišta.

Vježba: - Crta detalje

kaptažne građevine Vježba: - Izrada crteža

bunara Vježba: - Računa izdašnost

podzemnih izvorišta

Instalacije za popravku kvaliteta vode - Upoznaje kvalitet

vode. - Nabraja i opisuje

metode za prečišćavanje vode.

- Opisuje taložnice. - Nabraja i opisuje

filtere. - Upoznaje pripremu

vode koagulacijom i flokulacijom.

- Razlikuje metode prečišćavanja vode.

- Shvata značaj popravke kvaliteta vode.

- Predviđa filtere za prečišćavanje vode.

- Razlikuje načine pripreme vode (koagulacija i flokulacija).


Crpne stanice - Upoznaje

postrojenja i opremu crpne stanice.

- Nabraja uređaje za zahvatanje i potiskivanje vode.

- Upoznaje specijalne crpne stanice (hidroforska postrojenja).

- Razlikuje crpne stanice.

- Identifikuje opremu i postrojenja crpnih stanica.

- Razlikuje uređaje

za zahvatanje i potiskivanje vode.

143




Rezervoari - Navodi definiciju

rezervoara i njegovu primjenu.

- Nabraja vrste rezervoara.

- Nabraja i opisuje funkcije rezervoara.

- Poznaje poravnanje oscilacije potrošnje.

- Poznaje požarnu i sigurnosnu rezervu.

- Razlikuje vrste rezervoara.

- Shvata značaj

uloge rezervoara u sistemu vodosnabdijevanja.

- Izračunava zapreminu rezervoara.


Vodovodne mreže - Nabraja i opisuje

vrste vodovoda. - Nabraja tipove

vodovodnih mreža i upoznaje načela proračuna.

- Opisuje vrste dovodnih cjevovoda.

- Opisuje granastu mrežu.

- Opisuje prstenastu mrežu.

- Poznaje hidraulički proračun vodovodne mreže.

- Razlikuje vrste vodovoda.

- Skicira šeme vodovodne mreže.

- Upoređuje različite tipove vodovodnih mreža.

- Vrši hidraulički

proračun vodovodne mreže.

- Razvija sistematičnost i preciznost.


vodovodne mreže. - Pismeni zadatak.

144




učenik učenik učenik Kanalisanje naselja i zgrada - Navodi sisteme

kanalizacije. - Upoznaje

projektne propise i izbor sistema.

- Nabraja najvažnije kanalizacione objekte.

- Razlikuje kanalizacione objekte.

- Skicira šeme kanalizacionih sistema.

- Razlikuje sisteme kanalizacionih mreža.

- Navikava se na pridržavanje propisa.

Vježbe: - Izrada šeme

kanalizacionih sitema.

Količina vode koja se odvodi kanalizacijom - Navodi i opisuje

vrste upotrijebljenih voda.

- Opisuje atmosferske vode.

- Opisuje podzemne vode.

- Poznaje odnos između količine upotrijebljenih, atmosferskih i podzemnih voda.

- Razlikuje vrste upotrijebljenih vode.

- Računa količine

upotrijebljene, atmosferske i podzemne vode.

- Navikava se na tačnost.

Vježbe: - Proračun količine

upotrijebljene, atmosferske i podzemne vode.

- Pismeni zadatak.

Kanalska mreža sa objektima - Navodi podjelu i

opisuje vrste cijevi.

- Poznaje fazonske djelove.

- Opisuje reviziona okna.

- Nabraja i opisuje prohodne kanale.

- Opisuje spojeve prohodnih kanala.

- Nabraja i opisuje kaskade.

- Nabraja i opisuje objekte za prihvatanje atmosferskih voda.

- Opisuje crpne stanice.

- Identifikuje objekte na kanalizacijonoj mreži (cijevi, fazonski djelovi, reviziona okna, spojeve, kaskade, objekte za prihvatanje atmosferskih voda i crpne stanice).

- Razlikuje vrste cijevi.

- Skicira reviziona okna.

- Skicira slivnike, taložnike i olučnike.

- Skicira kanale. - Razlikuje objekte

za prihvatanje atmosferskih voda.


Vježbe: - Crtanje objekata

na kanalskoj mreži.

Dimenzionisanje kanalizacione mreže - Poznaje hidraulički

proračun - Identifikuje vrste

kanala. - Razvija

sistematičnost i Vježba: - Dimenzionisanje

145




zatvorenih kanalskih presjeka.

- Poznaje kanale opšteg, separacionog i kombinovanog sistema

- Poznaje način dimenzionisanja kanalizacione mreže.

- Vrši proračun zatvorenih kanalskih presjeka.

- Dimenzioniše kanalizacionu mrežu.

preciznost u radu. kanalizacione mreže.

Instalacije za prečišćavanje kanalskog sadržaja - Poznaje otpadne

vode. - Nabraja metode za

prečišćavanje kanalskog sadržaja.

- Nabraja i opisuje uređaje za prečišćavanje otpadnih voda.

- Upoznaje dezinfekciju otpadnih voda.

- Upoznaje metode za prečišćavanje kanalskog sadržaja manjih naselja i pojedinih objekata.

- Upoznaje male uređaje za prečišćavanje otpadnih voda.

- Upoređuje metode za prečišćavanje kanalskog sadržaja.

- Razlikuje uređaje za prečišćavanje otpadnih voda.

- Shvata značaj

dezinfekcije otpadnih voda.

- Crta septičke jame.

- Vrši proračun i

dimenzionisanje sistema za biološko prečišćavanje otpadnih voda.

- Razvija svijest za očuvanje životne sredine.

Vježba: - Izrada crteža

septičke jame.

Instalacije u zgradama - Opisuje unutrašnju

vodovodnu mrežu. - Upoznaje

hidraulički proračun kućnog vodovoda.

- Opisuje izvođenje radova na kućnoj vodovodnoj mreži.

- Upoznaje snabdijevanje vodom u visokim zgradama.

- Upoznaje samostalne vodovode za zgrade.

- Analizira instalaciju vodovodne i kanalizacione mreže.

- Vrši hidraulički proračun i dimenzionisanje kućne vodovodne i kanalizacione mreže.

- Rješava razvod

instalacija vodovoda i kanalizacije u



Vježba: - Rješava razvod

instalacija vodovoda i kanalizacije u mokrom čvoru.

- Pismeni zadatak.

146




- Opisuje unutrašnju kanalizacionu mrežu.

- Upoznaje hidraulički proračun kućne kanalizacije.

- Opisuje izvođenje kanalizacionih instalacija.

- Nabraja vrste i namjenu sanitarnih uređaja i galanterije.

mokrom čvoru. - Predviđa redosljed

radova na kućnoj vodovodnoj i kanalizacionoj mreži.

- Predviđa sanitarne uređaje i galanteriju.

Investiciono- tehnička dokumentacija - Upoznaje

investiciono tehničku dokumentaciju.

- Upoznaje sadržaj i obradu projekta.

- Razlikuje vrste tehničke dokumentacije (idejni, glavni i izvođački projekat).

- Čita i razrađuje projektnu dokumentaciju.

- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.

- Projektna dokumentacija.

Vježba: - Razrađuje

projektnu dokumentaciju.

Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije - Upoznaje

eksploataciju vodovodnih i kanalizacionih objekata.

- Upoznaje kvarove na vodovodnoj i kanalizacionoj mreži.

- Upoznaje održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije.

- Shvata značaj održavanja unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije.

- Prepoznaje kvarove

na vodovodnoj i kanalizacionoj mreži.

- Predlaže način održavanja spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije.

- Stiče samopouzdanje i sigurnost u radu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Milojević: Snabdijevanje vodom i kanalisanje naselja, Građevinski fakultet

Beograd, Naučna knjiga, Beograd, 1987. god. - Dr S. Milenković: Vodovod i kanalizacija zgrada, Građevinski fakultet, Niš, 1994.

god. - M. Radonjić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd,

1980. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god.

147

- V. Stanojević, M. Zoroje: Kućne instalacije, Zavod za udžbenike, Beograd, 2007. god.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički. 10. Povezanost predmeta

Znanja Povezanost sa predmetom Predmet Znanja

- Opšta svojstva vode - Građevinski materijali - Voda - Instalacije vodovoda i

kanalizacije - Osnovi građevinarstva - Načini snabdijevanja vodo i

kanalisanje naselja

- Vodovodne i kanalizacione cijevi

- Građevinska hidraulika - Hidraulički proračun cijevi

148





Ukupno 69 69 138 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih

grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke

dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste

rada. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i

upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne

sredine.

149

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI




Građevinska djelatnost - Upoznaje

organizacione sisteme i pojam građevinarske djelatnosti i ulogu menadžmenta.

- Razlikuje građevinske djelatnosti: projektantske, istraživačke, institucije,

operativne, nadzor.

- Razvija sposobnost za organizaciju.

Investiciono- tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak

izrade tehničke dokumentacije.

- Upoznaje odredbe

Zakona o izgradnji.

- Razlikuje projektnu dokumentaciju: - projektni

zadatak, - idejni projekat, - glavni projekat, - izvođački

projekat, - projekat

izvedenog stanja. - Shvata osnovne

odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje.

- Razvija odgovornost i obavezu poštovanja zakonskih propisa.

Vježba: - Pregled

investiciono- tehničke dokumentacije.

Struktura građevinske proizvodnje - Objašnjava

proizvodne procese.

- Navodi podjelu

rada, faze rada i radno mjesto.

- Razlikuje različite radne operacije u sklopu proizvodnog procesa

- Zna pravila o dobroj organizaciji radnog mjesta.

Vježba: - Organizacija

radnog mjesta za određenu radnu operaciju.

Faze izvođenja građevinskog objekta - Nabraja vrste


- Objašnjava šemu


- Razlikuje vrste gradilišta prema:

broju objekata, spratnosti, - površini koju

zauzima. - Razlikuje svu

potrebnu dokumentaciju za formiranje gradilišta.

- Čita šemu organizacije gradilišta.

- Shvata značaj poznavanja zakona i propisa.

- Razvija marljivost i



- Shvata važnost


organizacije gradilišta za mali i veliki objekat.

Vježba: - Crtanje objekata

privrednog gradilišta.

Vježba: - Upisivanje

podataka u

150




- Navodi sastav osoblja na gradilištu.

- Opisuje pripremne

radove na gradilištu.

- Poznaje gradilišnu

dokumentaciju. - Objašnjava proces

izvođenja radova na gradilištu.

- Objašnjava

primopredaju radova prema važećim zakonima u građevinarstvu.

- Razlikuje simbole na šemi.

- Razlikuje tehničku službu i administrativno-materijalnu službu.

- Razlikuje pripremne radove po redu.

- Zna elemente privrednog gradilišta.

- Zna pripremu materijala.

- Sastavlja

građevinski dnevnik, gradjevinsku knjigu.

- Sastavlja privremene, obračunske i okončanu situaciju.

- Čita izvođački projekat.

- Razrađuje detalje iz projekta.

- Koordinira izvođenje radova.

- Evidentira prisustvo radnika na gradilištu.

- Sračunava učinak rada radnika.

- Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehnički prijem objekta. - Prati i obezbeđuje

neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje.

dobre organizacije rada na gradilištu.

- Razvija

odgovornost u radu.

gradilišnu dokumentaciju.

Vježbe: - Razrada pojedinih

detalja iz projekta. - Popunjavanje liste

evidencije radnika. Vježba: - Posjeta gradilištu i

upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.

Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Poznaje normative

i standarde za radove u građevinarstvu.

- Čita normative i standarde.

- Razvrstava norme prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.


Vježbe: - Čitanje

građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature.

151




- Čitanje građevinskih normi u kompjuterskoj obradi.

Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Objašnjava opise

građevinskih, zanatskih, instalaterskih i montažnih radova.

- Objašnjava

predmjer radova. - Objašnjava

predračun radova. - Objašnjava

obračun radova.

- Piše opis

građevinskih i zanatskih radova.

- Sistematizuje radove prema srodnosti.

- Povezuje radove prema tehnologiji izvođenja.

- Računa potrebne

količine radova prema pozicijama iz glavnog projekta.

- Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada.

- Analizira kretanje cijena na tržištu.

- Sračunava vrijednost radova prema premjeru i predračunu.

- Razvija preciznost,

sistematičnost. - Razvija

odgovornost u radu.

Vježba: - Izrada opisa

građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje.

Vježba: - Proračun količina

radova za zadati objekat.

Vježba: - Izrada analiza

cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera.

Vježba: - Obračun koštanja

objekta po vrstama radova kao i koštanje cjelokupnog objekta.

Posjeta gradilištu.

Zaštita na radu - Upoznaje propise i

mjere zaštite na radu.

- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i način zaštite od njih.

- Koristi mjere lične zaštite na radu.

- Koristi mjere zaštite životne sredine.

Godišnji elaborat: - Izrada elaborata za

manji objekat.

152

Razred: ČETVRTI




Građevinska mehanizacija - Upoznaje vrste

građevinskih mašina, njihove karakteristike i upotrebu.

- Poznaje način

obračuna učinka za svaku vrstu mašina. - Objašnjava analizu

kalkulacije cijena za građevinsku mehanizaciju.

- Razlikuje građevinske mašine po grupama: - prema

konstruktivnom sastavu;

- prema načinu izvršavanja radnih procesa;

- prema vrstama građevinskih radova.

- Proračunava učinak

mašina za sledeće vrste radova: - za iskop i utovar

zemlje; - za prenos i

dizanje; - za transport i

vuču; - za sabijanje tla; - za proizvodnju

građevinskih materijala.

- Čita faktore korekcije date tabelarno, kao i druge podatke potrebne za proračun učinka date tabelom.

- Proračunava

koštanje efektivnog časa rada mašine.

- Upotrebljava elemente kalkulacije.

- Shvata značaj dobre organizacije preduzeća.


za organizaciju posla.


preciznost.

- Posjeta građevinskom preduzeću-sektor mehanizacija.

Posjeta gradilištu. Vježba: - Proračun

praktičnog učinka mašina za određene vrste radova.

Vježba: - Proračun

efektivnog časa rada mašine.

Analiza tehnološkog procesa - Opisuje metodu

izrade karte procesa i dijagrama toka.

- Crta i čita kartu procesa i dijagram toka za određene vrste radova.

- Prepoznaje vodeću mašinu koja

- Razvija tačnost, preciznost, sistematičnost.

Vježba: - Crtanje karte

procesa za određene pozicije radova.

153




- Objašnjava izbor mehanizacije prema radnim operacijama.

realizuje tehnološki proces.

- Izabira mašine u širi izbor.

- Izabira mašine u uži izbor na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima.

Vježba: - Crta dijagram toka

za određene pozicije radova.

Vježba: - Širi izbor mašina

prema zadatim radnim operacijama.

Vježba: - Vrši uži izbor

mašina prema ekonomskoj analizi.

Planiranje proizvodnje - Navodi podjelu

planova. - Obrazlaže ulogu

planiranja radnih aktivnosti, izbor tehnologije građenja i odabira resursa za njihovu realizaciju putem statičkih planova.

- Objašnjava

dinamičke planove. - Obrazlaže tehniku

mrežnog planiranja.

- Objašnjava analizu mrežnog plana, vremena, korišćenje resursa i optimizaciju.

- Poznaje izradu

gantograma. - Poznaje izradu

histograma.

- Dijeli planove na statičke i dinamičke.

- Proračunava potrebe u radnoj snazi, materijalu, pomoću statičkih planova.

- Proračunava vrijeme trajanja radova.

- Utvrđuje broj i sastav radne brigade.

- Sastavlja spisak aktivnosti koje predstavljaju radne cjeline.

- Uočava prethodnu, naredne i uporedne aktivnosti.

- Crta mrežni dijagram.

- Sračunava vrijeme trajanja aktivnosti.

- Crta kritični put. - Terminira mrežni

dijagram. - Crta gantogram i

planira angažovanje radne snage.

- Crta histogram i određuje optimalan broj radnika u datom trenutku.

- Razvija marljivost i tačnost. - Shvata važnost

temeljito urađenih planova.

Vježba: - Izrada statičkih

planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije.

Vježba: - Proračun trajanja

radova za određene pozicije.

Vježba: - Sastavlja spisak

aktivnosti za izvođenje zadatog objekta.

Vježba: - Crta mrežni plan i

terminira ga. Vježba: - Crta gantogram. Vježba: - Crta histogram. Godišnji elaborat: - Izbor mehanizacije

i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat trećeg razreda).

154




- Poznaje izradu

dinamičkih planova.

- Čita dinamičke planove ulaganja finansijskih sredstava.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred

građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. god. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska

knjiga, Beograd, 1999. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak); - ocjena vježbi; - ocjena godišnjeg elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta



- Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta




- Tehničko crtanje





155

1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA 1. Naziv predmeta: KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 36 36 72

IV 33 33 66

Ukupno 69 69 138 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje načina korištenja vodnih snaga. - Upoznavanje oblika hidroenergetskog sistema. - Sticanje osnovnih znanja o branama. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

156





Osnovni pojmovi, mjerne jedinice i relacije - Upoznaje

korišćenje vodnih snaga.

- Poznaje osnovne pojmove i mjerne jedinice.

- - Poznaje jednačine kojima se određuju veličine snage i energije.

- Razlikuje osnovne pojmove i mjerne jedinice.

- Izračunava snagu i

energiju.


Vježba: - Računa snagu i

energiju.

Hidroelektrane - Poznaje tipove

hidroelektrana. - Nabraja djelove

hidroelektrana. - Opisuje postupak

dobijanja električne energije.

- Definiše dnevni, nedjeljni i mjesečni dijagram opterećenja.

- Poznaje potrošnju tokom godine.

- Razlikuje tipove hidroelektrana.

- Šematski prikazuje tipove hidroelektrana.

- Razlikuje djelove hidroelektrane.

- Crta dijagram opterećanja.


- Razvija pravilan odnos prema očuvanju životne sredine.

Vježba: - Šematski prikazuje

tipove hidroelektrana.

Regulisanje rječnih proticaja - Navodi

karakteristike rječnih proticaja.

- Upoznaje oscilacije (promjenljivost) vodnih količina i njihovo prikazivanje na hidrogramu protoka.

- Upoznaje sumarne krive proticaja.

- Upoznaje trajanje proticaja.

- Upoznaje akumulacione bazene i njegove karakteristike.

- Navodi gubitke iz akumulacionih bazena.

- Razlikuje karakteristike rječnih proticaja.

- Skicira hidrogram

protoka. - Razlikuje

karakteristike akumulacionih bazena.

- Određuje gubitke akumulacionih bazena.


157




- Objašnjava korišćenje akumulacionog bazena za regulisanje protoka.

- Upoznaje određivanje zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta.

- Poznaje osnovne vidove regulisanja proticaja: dnevno, nedjeljno, godišnje i višegodišnje regulisanje proticaja.

- Upoznaje specijalne vidove regulisanja poticaja.

- Određuje

zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta.

- Razlikuje vidove proticaja.



Vježba: - Izračunava

zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta.

Pismeni zadatak.

Brane - Definiše branu. - Nabraja vrste

brana. - Opisuje nasute

brane. - Opisuje

gravitacione, lučne i olakšane brane.

- Poznaje opterećenja koja djeluju na branu.

- Razlikuje vrste brana.

- Šematski prikazuje brane.

- Razlikuje opterećanja koja djeluju na branu.

- Razumije odnos tehnike i prirode.

Vježba: - Crta šeme brana.

158




učenik učenik učenik Turbine hidroelektrana - Navodi upotrebu i

vrste turbina. - Upoznaje osnovne

elemente turbina. - Upoznaje

koeficijent brzohodnosti i broj obrtaja turbine.

- Upoznaje specifičan broj obrtaja i dimenzije turbine.

- Poznaje turbinske spirale.

- Poznaje difuzore. - Poznaje agregate.

- Razlikuje vrste turbina.

- Razlikuje osnovne elemente turbine.

- Upoređuje osnovne

karakteristike turbina.

- Crta krive korisnog dejstva turbina.



Vježbe: - Crta krive korisnog

dejstva turbina u zavisnosti od opterećenja.

Hidrogeneratori - Upoznaje

hidrogeneratore.

Objekti hidroelektrana - Upoznaje zahvatne

građevine. - Upoznaje

taložnice. - Upoznaje

zatvaračnice. - Upoznaje dovode. - Upoznaje

vodostane i vodne komore.

- Upoznaje cjevovode.

- Upoznaje mašinsku zgradu.

- Upoznaje odvodne kade.

- Nabraja hidromehaničku opremu: rešetke i zatvarače.

- Razlikuje objekte hidroelektrana(zahvatne objekte, taložnice, zatvaračnice, dovode, vodostane, vodne komore, cjevovode, mašinkso postrojenje, odvodne kade i dr.).

- Shvata značaj rasporeda objekata hidroelektrana.

- Skicira objekte hidroelektrana.

- Uočava značaj nauke u svkodnevnom životu.

Vježba: - Skicira objekte

hidroelektrana.

Evakuacioni organi - Opisuje skretanje

rijeke. - Upoznaje temeljne

ispuste. - Upoznaje prelive. - Upoznaje brzotoke. - Upoznaje slapišta.

- Shvata značaj mogućnosti skretanja rijeke.

- Razlikuje evakuacione organe.

- Skicira skretanje rijeke

Vježba: - Skicira skretanje

rijeke.

159




- Skicira prelive, brzotoke i slapišta.

Rad i snaga postrojenja - Upoznaje uzroke

oscilacija pada nivoa vodnog ogledala.

- Upoznaje propisane snage kod godišnjih oscilacija količina vode i pada vodnog ogledala.

- Upoznaje ispitivanje režima rada hidroelektrane u toku godine.

- Navodi podjelu hidroelektrana s obzirom na nepromjenljivost njihove snage.

- Proračunava količinu proizvedene električne energije.

- Određuje zapreminu akumulacionog bazena.


Pismeni zadatak. Vježba: - Proračunava

količinu proizvedene električne energije.

Vježba: - Prema zadatim

podacima izračunava zapreminu akumulacionog bazena.

Energo-ekonomski pokazatelj hidroelektrana - Upoznaje godišnju

proizvodnju energije hidroelektrane.

- Upoznaje koštanje instalacionog kilovata.

- Upoznaje vrijednost uloženih sredstava za kilovatčas godišnje proizvodnje energije i sopstvenu cijenu koštanja proizvedene energije hidroelektrane.

- Poznaje formule za izračunavanje koštanja hidroenergije.

- Proračunava koštanje hidroenergije.

- Razvija analitičnost i logično mišljenje.

Vježba: - Proračunava

koštanje hidroenergije.

160

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr B. Đorđević: Korišćenje vodnih snaga – objekti hidroelektana, građevinski

fakultet, Beograd, 1984. god. - Dr O. Protić, mr D. Radivojević: Osnovi hidrotehnike, zbirka riješenih zadataka,

Građevinsko arhitektonski fakultet, Niš, 1999. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave: - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena




- Brane - Osnovi građevinarstva - Objekti hidrogradnje - Objekti hidroelektrana - Građevinska hidraulika - Cjevovodi pod pritiskom - Brane

- Građevinski materijali - Kamen - Beton

161

1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 33 33 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje

objekata. - Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih

konstrukcija građevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja. - Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih

detalja. - Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.

162





Mehanika tla - opšte karakteristike tla - Definiše ulogu i

značaj mehanike tla,

- Upoznaje vrste i postanak tla,

- Poznaje faze materijala u tlu i fizička svojstva tla:

- -granulometrijski sastav;

- strukturu tla; - poroznost i

koeficijent poroznosti tla;

- vlažnost tla; - zapreminsku i

specifičnu težinu tla;

- zbijenost tla(Proktorov ogled);

- kapilarnost u tlu; - vodopro- - pustljivost tla; - granice

konzistencije tla; - trenje i koheziju tla; - stišljivost tla. - Obrazlaže dejstvo

mraza na tlo. - Upoznaje opšte

pojmove o istražnim radovima i terenskim ispitivanjima tla.

- Nabraja i definiše vrste uzoraka tla i način uzimanja.

- Nabraja metode za

određivanje otpornosti tla.

- Razlikuje vrste tla: nevezana, vezana i tla organskog porijekla.

- Razlikuje faze

materijala u tlu. - Razlikuje fizička

svojstva tla. - Uočava važnost

poznavanja deformacije tla kao posledice dejstva mraza.

- Razlikuje vrste

uzoraka tla.


- Shvata značaj

tačnosti i preciznosti u radu.

- Posjete laboratoriji za geomehanička ispitivanja tla.

- Geomehanički

elaborati.

Stabilnost zemljanih kosina - Navodi uzroke

kretanja tla. - Poznaje uslove

stabilnosti kosina. - Poznaje metode

ispitivanja

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla.

- Ispituje stabilnost zemljane kosine analitičkom i


Grafička vježba: - Ispitivanje

stabilnosti zemljane kosine analitičkom I grafičkom

163




stabilnosti tla. grafičkom metodom.

metodom (švedska metoda momenata i modifikovana švedska metoda).

Dozvoljena opterećenja tla - Poznaje

rasprostiranje opterećenja u tlu.

- Poznaje superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Definiše dozvoljeno opterećenje tla.

- Crta rasprostiranje opterećenja u tlu i superpoziciju pritisaka tla u dubini.

- Očitava iz geomehaničkog elaborata dozvoljena opterećenje za različite vrste tla.

- Geomehanički elaborati

Potporni zidovi - Nabraja podjelu i

primjenu potpornih zidova.

- Definiše pritiske tla na potporne zidove.

- Poznaje uslove stabilnosti potpornih zidova:

- u pogledu preturanja,

- u pogledu klizanja, - u odnosu na ivična

naprezanja.

- Shvata značaj poznavanja uzroka kretanja tla iza potpornog zida.

- Ispituje stabilnost

potpornih zidova analitičkom metodom.

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje zadataka.


stabilnosti potpornih zidova analitičkom metodom.

Fundiranje građevinskih objekata - Nabraja


- Definiše najmanju dubinu fundiranja.

- Navodi načine fundiranja: neposredno i posredno fundiranje građevinskih objekata.

- Poznaje oblike temelja neposredno oslonjene na tlo:

- temelje samce; - trakaste temelje; - pločaste temelje; - kombinovane

temeljne sisteme.

- Razlikuje načine fundiranja građevinskih objekata.

- Razlikuje oblike

temelja neposredno oslonjenih na tlo.

- Računa centrično

opterećen ab temelj samac i crta plan armature.

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

- Geomehanički elaborati.

Vježba: - Računanje

centrično opterećenog ab temelja samca i crtanje plana armature.

- Računanje

centrično opterećene ab temeljne trake i crtanje plana armature.

164




- Poznaje proračun temelja samca i trakastih temelja.

- Opisuje posredno fundiranje građevinskih objekata na šipovima.

- Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje građevinskih objekata.

- Računa centrično opterećenu ab temeljnu traku i crta plan armature.

- Razlikuje načine posrednog fundiranje građevinskih objekata.

- Skicira priboje i zagate.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2008. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta



- Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela

- Potporni zidovi - Temelji - Priboji i zagati


- Beton - Čelik - Gvožđe - Drvo i drvena građa

- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji

- -Statika i otpornost materijala

- Vrste opterećenja - Sile u presjeku - Geometrijske

165


karakteristike presjeka - Otpornost materijala


- Beton - Primjena betona kao građevinskog materijala

- Armatura - Neposredno fundiranje

građevinskih objekata - Građevinske konstrukcije - Temelji

166

1.2.16.3. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 33 33 66 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje ucenika za samostalnu pripremu podataka za obiljezavanje

objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obiljezavanje tacaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u gradjevinarstvu.

167





Predmet i zadatak geodezije - Definise znanja o

geodeziji, čime se bavi i o njenoj primjeni u građevinarstvu:

- razmjera i razmjernici;

- karte i planovi; - osnova za

izvršenje premjera;

- geodetske mreže, vrste i način obilježavanja.

- Interpretira pojmove o geodeziji.

- Računa razmjeru(računa dužinu na planu ili u prirodi za odgovarajuću razmjeru) i razmjernike.

- Upoređuje i definiše kartu i plan.

- Razlikuje geodetske mreže i uočava čemu služe.

- Razlikuje način obiljezavanja pojedinih tačaka.

- Podstiče na snalazljivost i samopouzdanje.


Vježbe: - Prikazati plan i

kartu i na njima definisati pojam razmjere.

- Prikazati skice geodetskih mreža i na osnovu njih predstavti ih po značaju i namjeni.

Pojam mjere i mjerenja - Poznaje linearna

mjerenja, princip mjerenja.

- Poznaje postupke mjerenja dužina kao i postupke obrade izmjerenih podataka.

Primijenjena geodezija - Navodi i priprema

podatke i obilježava:

- tačke na terenu; - uglove na terenu; - polarno tačke na

terenu; - ortogonalno tačke

na terenu; - obilježava pravce

osovine kad se krajnje tačke dogledaju;

- obiljezava elemente kružne

- Izvodi samostalno mjerenje dužina i zna da iskontroliše mjerenja.

- Formira podatke

za polarno obilježavanje tačaka.

- Formira podatke za ortogonalno obilježavanje tačaka na terenu metodom presjeka pravaca.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu polarnom metodom.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu ortogonalnom metodom.

- Odredjuje i obilježava tačke na terenu



i spremnost na saradnju.

- Podstiče na

snalazljivost i samopouzdanje.

Vježbe: - Prikazati

elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada.

- Osvrnuti se na klasičan način mjerenja dužine, pantljikom.

Vježbe: - Na dijelu plana

izvršiti pripremu podataka za prenošenje tačaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.

168




krivine. - Poznaje uglovna

mjerenja. - Poznaje rukovanje

i korišćenje instrumenta:

- djelove, - viziranje. - Utemeljuje znanja

o centrisanju instrumenta.

- Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda).

- Poznaje obradu podataka T.0.1,

- jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto.

metodom presjeka pravaca.

- Obilježava pravac osovine kada se krajnje tačke ne dogledaju.

- Određuje i obilježava osnovne elemente kružne krivine.

- Rukuje instrumentom- teodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrbljava ih.

- Ocjenjuje uslove instrumenta.

- Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova.

- Analizira i obradjuje podatke mjerenja.

- Vrši kontrolu i korekciju mjerenja i računanja.

Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obilježavanje

pravca osovine; - izvršiti

obiljezavanje krivine.

- Prikazati

centrisanje instrumenta.

Računanje koordinata poligonskih tačaka - Poznaje

koordinatni sistem. - Upoznaje formule

računanja direkcionog ugla i dužina iz koordinata poligonskih tačaka.

- Upoznaje formule za računanje koordinata poligonskih tačaka.

- Poznaje postupke pronalaženja belega.

- Odredjuje koordinatni sistem i koordinate.

- Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem.

- Računa direkcioni ugao i duzine iz koordinata.

- Računa koordinate poligonskih tačaka u vlaku.


- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem.

- Na primjerima objasniti primjenu teorema za određivanje elemenata poligonskog vlaka.

Snimanje terena - Objašnjava

metode snimanja(ortogonalna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).

- Analizira sta se snima.

- Pravi izabor tačaka za snimanje.

- Skicira detalje. - Pravi izabor

detaljnih tačaka


- Zadati učenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj žive.

- Upoznati učenike sa načinom obilježavanja

169




koje treba snimiti. - Odredjuje

završetak ili prekid snimanja.

- Kontroliše mjerenja.

- Rukuje tahimetrom.

- Računa dužine i visinske razlike po formulama.

- Računa koordinate detaljnih tačaka po formulama.

pravog ugla. - Prikazati detaljnu

skicu. - Pokazati letvu i

objasniti učenicima kako se čita podjela.

Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove

o vrstama nivelmana i njihovoj primjeni:

- pojam, cilj i znacaj nivelmana;

- podjela nivelmana; - pojam visine i

visinske razlike; - pribor za

nivelanje. - Poznaje rukovanje

i korišcenje instrumenta:

- ispitivanje nivelira i rektifikacija;

- geometrijski nivelman i podjela;

- metode nivelanja. - Definiše

nivelmanske strane vlaka i mreže i nivelmanski reper.

- Objašnjava računanje visina repera i detaljnih tačaka.

- Poznaje topografske znake i njihovu primjenu.

- Opisuje konstrukciju plana.

- Objašnjava način interpolacije izohipsa.

- Razlikuje nivelmansku mrežu.

- Provjerava pribor za mjerenje visinskih razlika.

- Primjenjuje postupke mjerenja.

- Računa kote tačaka.

- Rukuje

instrumentom. - Analizira uslove

instrumenta. - Razlikuje detaljni i

generalni nivelman i rukuje njima.

- Računa visine

repera detaljnih tačaka.

- Upotrebljava topografski i kartografski ključ.

- Crta plan na osnovu terenskih podataka.

- Formira prikaz terena u visinskom smislu na planovima.


- Pokazati repere. - Uraditi primjer

obrade podataka zapisnika sa terena.

- Na osnovu jedne

detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan.

- Na planu primjeniti topografske znake.

- Na različitim primjerima uvježbati konstrukciju izohipsa.

170




Topografske podjele i njihova primjena u gradjevinarstvu - Definise sve

podatke za koriscenje karata i geodetskih planova kao osnove za studije i projektovanje objekata.

- Definise promjenu dimenzije hartije -plana ili karte sa ili bez decimalne mreze.

- Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti.

- Objašnjava graficki način određivanja kota tačaka na planu ili karti.

- Objasnjava grafički nacin određivanja uglova na planu ili karti.

- Koristi kartu ili geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata.

- Određuje deformaciju plana ili karte.

- Grafički određuje koordinate tačaka na planu ili karti.

- Graficki određuje kote tačaka na planu ili karti.

- Razvija logičko razmišljanje.

Vježbe: - Na planu razmjere

R 1: 1000 treba grafički da odredi koordinate, kote, dužinu i ugao.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku

školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. god. - K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2004. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima;

opremljena računarska sala. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer građevinarstva.

171



- Zemljani radovi - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa - Tehnička obrada grafičkih

priloga - Tehničko crtanje

- Razumije i koristi tehničke priloge

- Trasiranje saobraćajnica - Saobraćajnice - Trasa puta - Premjeravanje puta - Mostovske i tunelske

konstrukcije - Trasa puta

172

1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA 1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA PRVI I DRUGI RAZRED 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 108 108 II 108 108 III

IV

Ukupno 216 216 Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznavanje zidarskih i unutrasnjih fasaderskih radova. - Pravilan izbor materijala. - Pravilno koriscenje masina, alata i pribora za rad. - Izvodjenje zidzrskih radova. - Izvodjenje malterisanja. - Izvodjenje oblaganja zidova. - Stice svijest o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova

po radionickim crtezima. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sradstava zastite na radu i protivpozarne zastite. - Shvatanje znacaja upotrbe gradjevinskih normi.

173

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI (zajednički katalog za sva tri smjera)




Uvod - Upoznaje znacaj

zidarskih radova u savremenoj tehnologiji gradjenja.

- Upoznaje organizaciju radnog mjesta u radionici.

- Uočava važnost organizacije rada.

Zidarski alat - Upoznaje mašine,

alat i pribor za rad.

- Upoznaje primjenu i način održavanja mašina, alata i pribora za rad.

- Identifikuje alat, pribor za rad i pravi spisak.

- Identifikuje pribor za mjerenje.

- Razvija smisao za red i urednost.

Alat za malterisanje - Upoznaje alat i

pribor za malterisanje.

- Upoznaje primjenu i način održavanja alata i pribora.

- Identifikuje alat, pribor za rad i pravi spisak alata.

Pripremni radovi u radionici - Objašnjava tehniku

mjerenja, obilje-žavanja i razmjeravanja date pozicije.

Osnovni materijal za zidanje - Poznaje vrste

opekarskih proizvoda.

- Upoznaje svojstva opekarskih proizvoda.

- Poznaje vrste opeke za zidanje nekonstruktivnih zidova.

- Poznaje malter kao gradjevinski materijal.

- Poznaje tehnologiju i sastav maltera.

- Odrezuje konture date pozicije, zida.

- Razlikuje

opekarske proizvode.

- Razlikuje vrste opeka.

- Razlikuje

komponente maltera.

- Dozira komponente

maltera.

- Stiče sigurnost u radu.

174




- Poznaje agregat i nabraja vrste agregata.

- Poznaje vrste veziva: cement, kreč, gips.

- Objasnjava upotrebu veziva i uticaj na kvalitet maltera.

- Nabraja vrste maltera i zna njihovu primjenu.

- Poznaje razmjere miješanja i uticaj na kvalitet maltera.

- Poznaje pravila malterisanja.

- Razlikuje vrste

maltera. - Primjenjuje pravila

malterisanja.

Zidanje opekom - Nabraja djelove

opeke. - Nabraja vrste i

dimenzije zidova. - Nabraja vrste

slogova-veza medju opekama.

- Navodi pravila zidanja opekom.

- Objasnjava nacin zavrsavanja zidova.

- Objasnjava nacine suceljavanja zidova pravim i ostrim uglom.

- Objasnjava suticanje zidova pod pravim i ostrim uglom.

- Objasnjava ukrstanje zidova pod pravim i ostrim uglom.

- Objasnjava postupak mjerenja i obiljezavanja pri izvodjenju zidarskih radova: odredjivanje duzine zida, odredjivanje

- Prema zadatom radnom crtezu:

- pravi specifikaciju potrebnog alata, pribora, masina i pribora za mjerenje kao i materijala za izvodjenje zidarskih radova.

- Vrsi odabir alata, pribora za mjerenje i izvodjenje zidarskih radova.

- Obiljezava zid u osnovi i kontrolise horizontalnost podloge.

- Priprema radno mjesto, rasporedjuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvodjenje zadatka.

- Priprema opeku za zidanje: lomi opeku i dobija ½ i ¾ opeke.

- Shvata značaj kvalitetnog rada.

- Navikava se na tačnost i sistematičnost.

175




pravog ugla, utvrdjivanje vertikalnosti ugla, utvrdjivanje horizontalnosti.

- Prema zadatoj recepturi priprema malter za zidanje.

- Zida zid debljine 6, 5cm {na kant}, 12cm i 25cm.

- Obradjuje vidne spojnice-fuge na zidu.

- Cisti radno mjesto i radionicu.

- Provjerava i ocjenjuje gotov zid prema katalogu kriterijuma kvaliteta.

- Primjenjuje mjere zastite na radu.

- Zida otvore u zidovima (vrata, prozori).

Malterisanje unutrasnjih i spoljasnjih zidova - Poznaje maltere za

unutrasnje i spoljasnje malterisanje.

- Objasnjava postupke za unutrasnje i spoljasnje malterisanje.

- Izradjuje katalog kriterijuma kvaliteta.

- Pravi specifikaciju potrbnog alata, pribora i materijala.

- Vrsi odabir alata i pribora za malterisanje.

- Priprema radno mjesto: rasporedđuje alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka.

- Priprema unutrašnje i spoljašnje površine za malterisanje.

- Prema zadatoj recepturi priprema malter za malterisanje.

- Malteriše spoljašnje i unutrašnje površine.

- Cisti radno mjesto i

- Razvija odgovornost i preciznost.

176




radionicu. - Provjerava i

ocjenjuje izvedene radove prema katalogu kriterijuma kvaliteta.

- Primjenjuje mjere zaštite na radu.


zaštite na radu. - Poznaje mjere

zaštite na radu na visinama.

- Poznaje mjere zaštite ljudi i okoline.


- Razvija svijest o zaštiti na radu.

177

Razred: DRUGI (zajednički katalog za sva tri smjera) Informativni ciljevi i



učenik učenik učenik Tesarske veze Uvod - Upoznaje tesarske

radove. - Poznaje materijal

za tesarske radove. - Poznaje drvenu

građu za izradu tesarskih veza.

- Poznaje jednostavne tesarske veze.

- Poznaje alat i pribor za tesarske radove.

- Poznaje mjere zaštite na radu.

- Sortira drvenu građu.

- Uočava greške kod drvene građe.

- Razlikuje tesarske veze.

- Crta radioničke crteže za jednostavne tesarske veze.

- Vrši odabir materijala, alata i pribora za mjerenje i za izvođenje tesarskih veza.

- Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka.

- Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal.

- Izvodi jednostavne tesarske veze.

- Uočava greške kod izvedenih tesarskih veza.

- Čisti radno mjesto i radionicu.


- Uočava važnost organizacije radnog mjesta.

- Razvija smisao za

preciznost u radu.

- Posjeta gradilištu. Vježba: - Prema zadatom

radioničkom crtežu izvodi jednostavne tesarske veze.

Izrada drvene oplate za stub - Poznaje drvenu

građu za izradu oplata.

- Poznaje jednostavne veze drvene građe.

- Poznaje klasične oplate za jednostavne konstruktivne

- Crta radioničke crteže planova oplate za stub.

- Pravi specifikaciju potrebnog materijala, alata i pribora za mjerenje.

- Vrši odabir alata i pribora za

- Razvija preciznost i ekonomičnost.

- Razvija kritički odnos prema radu.


178




elemente: - stub, - greda, - nadvratnik, - nadprozornik, - serklaž. - Poznaje alat i

pribor za tesarske radove.

- Upoznaje mašine za obradu drveta poznaje mjere zaštite na radu.

mjerenje i za izvođenje.


- Prenosi mjere sa crteža na prethodno definisan materijal.

- Izvodi oplatu stuba.



Vježba: - Prema zadatom

radioničkom crtežu izvodi drvenu oplatu za stub.

Izrada drvene krovne konstrukcije - Poznaje drvenu

građu za izradu krovne konstrukcije.

- Poznaje jednostavne veze drvene građe.

- Poznaje alat i pribor za tesarske radove.

- Upoznaje mašine za obradu drveta.

- Poznaje mjere zaštite na radu.

- Crta radionički crtež plana za model krovne konstrukcije.

- Pravi specifikaciju potrebnog materijala, alata i pribora za mjerenje.

- Vrši odabir alata i pribora za mjerenje i za izvođenje.


- Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal.

- Izrađuje model krovne konstrukcije.


- Razvija logičko mišljenje i povezivanje znanja.

Vježba: - Prema zadatom

radioničkom crtežu izvodi model za jednostavnu drvenu krovnu konstrukciju.

179





5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Krunic, G. Mladenovic, Lj. Krunic: Osnovni gradjevinski radovi I deo, Zavod za

udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. god. - B. Blagojevic: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2006. god. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 1999.

god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionica za teorijski i praktični dio; - radionički stolovi za obradu i pripremu materijala; - alat, pribor, masine, materijali i oprema u skladu sa normativima. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovor; - praktični rad u radionici, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom

periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture; - diploma osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine; - diploma primijenjenih osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3

godine. 10. Povezanost predmeta


- Malterisanje zidova - Skiciranje gradjevinskih

elemenata-detalja

- Beton - Tehnicko crtanje

- Osnovna veziva - Radionicki crtez

- Izrada radionickih crteza - Zidanje zidova opekarskim

proizvodima

- Tehnicko crtanje - Gradjevinski materijali

- Poznavanje tehnickog crtanja gradjevinskih elemenata

- Opeka - Zidanje zidova i stubova

opekarskim proizvodima - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za

stub - Izrada modela drvene

- Građevinske konstrukcije - Vertikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi

- Krovovi i krovne konstrukcije

180


krovne konstrukcije - Primjena načela ponašanja

i pravila discipline na radnom mjestu

- Poslovna komunikacija - Načela ponašanja na radnom mjestu

- Disciplina na radnom mjestu

181

1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER NISKOGRADNJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III 72 72 IV 66 66

Ukupno 138 138 Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima izgtadnje puta i željezničke pruge. - Pravilan izbor materijala za izgradnju puteva i željezničke pruge. - Pravilno korišćenje alata, pribora i mehanizacije pri izvođenju radova. - Sticanje svijesti o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja radova

po projektnoj dokumentaciji. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Primjena sredstava zaštite na radu. - Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi.

182





Pripremni radovi u toku izgradnje puteva - Zna vrste

zemljanih radova. - Zna metode izrade

usjeka, nasipa i zasjeka.

- Opisuje trup puta. - Objašnjava ulogu

donjeg stroja kolovozne konstrukcije.

- Definiše značaj odvodjenja vode sa kolovozne konstrukcije.

- Objašnjava značaj opreme i objekata pored puta.

- Formira katalog kriterijuma kvaliteta izrade puteva.

- Koristi projektnu dokumentaciju.

- Predviđa položaj gradilišta.

- Identifikuje gradjevinsku mehanizaciju za izgradnju puteva i vrši izbor za određene radove.

- Razlikuje vrste zemljanih radova.

- Vrsi obračun i raspored zemljanih masa.

- Učestvuje u trasiranju puta.

- Prema veličini opterećenja razlikuje izvođenje radova za laki, srednji i teški saobraćaj.

- Razlikuje izradu kolovozne konstrukcije(asfalt, beton, kamene kocke).

- Učestvuje u izradi trupa puta.

- Obilježava pozicije rigola, kanala, kanaleta za odvodjenje površinskih voda.

- Učestvuje u izradi: propusta, potpornih zidova, horizontalne i vertikalne signalizacije, ograda, stubića.

- Razvija snalažljivost i samopouzdanje.

- Formira stav o


- Povezuje

tehnološka i konstruktivna znanja.

- Sve časove praktične nastave neophodno je izvoditi u preduzećima kojima je osnovna djelatnost izgradnja puteva ili željezničkih pruga.

- Obilazak gradilišta

i objakata u eksploataciji.

- Definiše značaj održavanja puteva.

- Planira i učestvuje u održavanju

- Razvija kreativnost i samostalnost u

183




kolovoza u raznim klimatskim uslovima.

- Planira i učestvuje u održavanju signalizacije, opreme i objekata pored puta.

- Ocjenjuje kvalitet izvedenih radova na osnovu kriterijuma kvaliteta.


- Vodi dnevnik rada.

radu.

184




učenik učenik učenik Izvodjenje radova na izgradnji željezničkih pruga - Definiše pripremne

zemljane radove. - Definiše značaj

donje stroja željezničke pruge.

- Formira katalog kriterijuma kvaliteta.

- Koristi projektnu dokumentaciju.

- Razlikuje gradjevinsku mehanizaciju za radove na izgradnji željezničke pruge i vrši izbor za izvodjenje odredjenih radova.

- Vrši obračun zemljanih masa.

- Učestvuje u trasiranju pruge u pravcu i krivinama.

- Učestvuje u izradi zastora od tucanika i šljunka.

- Ocjenjuje kvalitet izrade donjeg stroja na osnovu kriterijuma kvaliteta.

- Razvija spremnost i sposobnost na saradnju.

- Obilazak gradilišta.

- Objašnjava značaj gornjeg stroja željezničke pruge.

- Definiše značaj

opreme i zaštitnog pojasa.

- Objašnjava ulogu kolosječnog pribora.

- Zna ulogu

kolosječnih veza. - Zna ulogu signalnih

uredjaja i značaj elektrifikacije željezničkog sistema.

- Učestvuje u postavljanju drvenih pragova na zastor.

- Učestvuje u postavljanju dugog šinskog traka i primjeni pričvrsnog i zateznog pribora (vezice, zavrtnjevi, pločice, ekseri).

- Planira polozaj prelaza sa svim uredjajima i napravama radi regulisanja pravilne i bezbjedne vožnje(prelaz u nivou, nadvožnjak, podvožnjak).

- Učestvuje u postavljanju


- Razumije značaj

timskog rada.


185




kolosječnih veza: skretnica, okretnica, prenosnica i mimoilaznica.

- Učestvuje u postavljanju-formiranju matičnjaka sa svim signalnim uređajima i električnim instalacijama.


- Vodi dnevnik rada. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanic: Putevi, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1997. god. - Tehničar-građevinski prirucnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1990. god. - T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. god. - Prof. dr Z. Joksic: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, gradjenje i

odrzavanje, IRO Gradjevinska knjiga, Beograd, 1990. god. - M. Maletin: Gradske saobracajnice, Gradjevinski fakultet, Beograd, 1992. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Praktična nastava se odvija na gradilištima preduzeća čija je djelatnost izgradnja

puteva ili željezničkih pruga. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Ocjena za uradjeni posao na gradilistu, urednost, tačnost i marljivost u toku

obavljanja posla. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen dnevnik rada. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

186



- Tehnologija gradjenja saobraćajnica

- Gradjenje mostova i tunela - Trasiranje saobraćajnice - Organizacija gradilišta i - Mehanizacija - Vrste tla

- Saobraćajnice - Mostovi i tuneli - Geodezija - Organizacija gradjenja - Geomehanička ispitivanja

- Saobraćajnice-putevi, željezničke pruge

- Mostovi i tuneli - Pravci, krivine, nagibi - Gradilište - Metode gradjenja

- Itrada projektne dokumentacije

- Komponente betona - Programi za crtanje i

projektovanje

- Tehničko crtanje - Beton - Gradjevinski materijali - Primjena računara u

građevinarstvu

- projekat saobraćajnice - Betonski elementi - Vizuelizacija saobraćajnice

187

1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznavanje alata, pribora i aparature za ispitivanje betona i njegovih

komponenti. - Ispitivanje osnovnih svojstva betona i njegovih komponenti u laboratoriji. - Poznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina spravljanja

i primjenu. - Ispitivanje osnovnih svojstva asfaltne mješavine u laboratoriji. - Poznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja tla. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim


188





Laboratorija za beton - Upoznaje alate,

pribor i aparaturu za ispitivanje betona i definiše njihovu primjenu.

- Poznaje postupak izrade betonskih kocki za kontrolna ispitivanja.

- Razlikuje alate, pribor i aparatiru.

- Primjenjuje alate, pribor i aparaturu.

- Izrađuje betonske kocke za kontrolna ispitivanja.

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinkskih materijala.

- Posjeta fabrici betona.

- Analiza elemenata proizvodnje.

Ispitivanje cementa - Poznaje način

uzimanja, pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka cementa.

- Definiše standardnu konzistenciju cementa.

- Poznaje izradu kontrolnih tijela za ispitivanje stalnosti zapremine cementa.

- Poznaje izradu kontrolnih tijela za ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje.

- Uzima uzorke cementa na gradilištu, pakuje ih i transportuje.

- Pravilno čuva uzorke cementa.

- Ispituje standardnu konzistenciju cementa.

- Izrađuje kontrolna tijela za ispitivanje stalnosti zapremine cementa.

- Izrađuje kontrolna tijela za ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje.


- Posjeta gradilištu: - Neposredan rad na

uzimanju, pakovanju i transportovanju uzoraka cementa.

- Rad u laboratoriji na izradi kontrolnih tijela za navedena ispitivanja.

Ispitivanje agregata - Poznaje način

uzimanja pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka agregata.

- Uzima uzorke agregata na gradilištu, pakuje ih i čuva u laboratoriji.


- Razvija snalažljivost.

- Posjeta gradilištu: - Neposredan rad na

uzimanju i pakovanju uzoraka agregata.

Ispitivanje vode - Poznaje način

ispitivanja kvaliteta vode za spravljanje betona.

- Poznaje način određivanja vodocementnog faktora.

- Ispituje kvalitet vode za spravljanje betona.

- Određuje vodocementni faktor.


- Rad u laboratoriji na ispitivanju vode.

Asfaltna baza - Poznaje

postrojenje za proizvodnju

- Razlikuje faze tehnološkog procesa


- Posjeta asfaltoj bazi.

189




asfaltnih mješavina.

proizvodnje.

Ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje način

pripreme i izrade uzoraka prema recepturi.

- Upoznaje njegovanje uzoraka.

- Poznaje način obilježavanja uzoraka.

- Poznaje ispitivanje uzoraka:

- zapreminska masa; - prividna specifična

masa.

- Priprema i izrađuje uzorke prema recepturi.

- Njeguje uzorke. - Obilježava uzorke. - Određuje

zapreminsku masu i prividnu specifičnu masu.

- Razvija sistematičnost i precizan pristup radu.

- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.

Ispitivanja tla - Poznaje

određivanje granulometrijskog sastava tla hidrometrisanjem.

- Poznaje određivanje optimalne vlažnosti i maksimalne zbijenosti tla po metodi modifikovanog Proktorovog opita.

- Poznaje postupak određivanja sadržine CaCO� u tlu.

- Poznaje način održavanja terenske i laboratorijske opreme.

- Određuje granulometrijski sastav tla hidrometrisanjem.

- Određuje optimalnu vlažnost i maksimalnu zbijenost tla po metodi modifikovanog Proktorovog opita.

- Određuje sadržaj CaCO� u tlu. - Održava terensku i laboratorijsku opremu.



- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.

190




učenik učenik učenik Ispitivanje betona - Poznaje proceduru

za sprovođenje laboratorijskih ispitivanja betona:

- predmet, - područje primjene, - odgovornost, - definicije, oznake i

skraćenice, - veza sa drugim

dokumentima, - opis aktivnosti. - Poznaje postupak

ispitivanja betona: - čvrstoća na pritisak

MB10, MB15, MB20, MB25, MB30, MB35, MB40;

- vodonepropustljivost VDP: V2, V4, V6, V8, V10, V12, V14;

- konzistencija svježeg betona: kruta, slabo plastična, plastična, tečna.

- Poznaje i popunjava prateću dokumentaciju:

- zahtjev za ispitivanje betona,

- radni obrazac za ispitivanje betona.

- Poznaje izradu atesta.

- Upoznaje moguće kvarove na opremi.

- Sprovodi proceduru za ispitivanje betona.

- Ispituje beton. - Popunjava prateću

dokumentaciju: - preispitivanje,

zahtjeva, - radni obrazac. - Sarađuje u izradi

atesta. - Identifikuje kvar na

opremi.



- Shvata značaj timskog rada.

- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću naF:

- Ispitivanju betona; - popunjavanju

kompletne prateće dokumentacije od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole, do završetka traženih ispitivanja uz evidentiranje i analizu rezultata.

Ispitivanje asfaltne mješavine - Poznaje proceduru

za sprovođenje laboratorijskih ispitivanja asfaltne mješavine:


skraćenice,

- Sprovodi proceduru za ispitivanje asfaltnih mješavina.

- Ispituje asfaltne mješavine.

- Popunjava prateću dokumentaciju:

- preispitivanje zahtjeva,




- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću na:


kompletne prateće dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i

191




- veza sa drugim dokumentima,

- opis aktivnosti. - Poznaje postupak

ispitivanja asfaltne mješavine:

- ispitivanje po Maršalu;

- određivanje zapreminske mase iz zastora i nosećih slojeva;

- ispitivanje udjela bitumena indirektnom metodom.


- zahtjev za ispitivanje asfaltne mješavine,

- radni obrazac za ispitivanje asfaltne mješavine.



- radni obrazac. - Sarađuje u izradi

atesta. - Identifikuje kvar na

opremi.


njegove kontrole do završetka traženih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.

Geomehanička ispitivanja - Poznaje proceduru

za sprovođenje laboratorijskih geomehaničkih ispitivanja:


skraćenice, - veza sa drugim

dokumentima, - opis aktivnosti. - Poznaje postupak

ispitivanja tla: - određivanje

modula stišljivosti metodom kružne ploče;

- određivanje

- Sprovodi proceduru za ispitivanje tla.

- Ispituje tlo. - Popunjava prateću

dokumentaciju: - preispitivanje

zahtjeva, - radni obrazac.



- Razvija sposobnost za organizovanje, preciznost i odgovornost.

- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću na:


kompletne prateće dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole do završetka traženih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.

192




optimalnog sadržaja vode-Proktorov opit;

- određivanje zapreminske mase tla metodom kalibrisanog pijeska.


- zahtjev za ispitivanje asfaltne mješavine;

- radni obrazac za ispitivanje asfaltne mješavine.



Napomena: U toku ostvarivanja prakse, učenici treba da vode dnevnik rada koji treba da sadrži: - naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj standarda; - potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal; - tok ispitivanja prema standardu; - rezultate ispitivanja, analizu rezultata i zaključak.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje građevinskih materijala i izdavanje atesta. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa

normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktičan rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - urađen dnevnik rada koji treba da sadrži: naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj

standarda, potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal, tok ispitivanja prema standardu(rezultati ispitivanja, analizu rezultata i zaključak).

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

193

- Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Laboratorija za beton - Ispitivanje cementa - Ispitivanje agregata - Ispitivanje vode

- Ispitivanje betona - Proizvodnja betona na fabrici i na grafilištu

- Cement - Agregat - Voda

- Ispitivanje asfaltne mješavine

- Asfaltna baza

- Asfaltne mješavine - Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine

- Proizvodnja asfaltne mješavine

- Ispitivanje tla - Geomehanička ispitivanja - Fizičko-mehaničke karakteristike tla

194

1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER HIDROGRADNJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 138 138 Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Korišćenje alata i pribora za rad. - Vršenje odabira materijala i alata. - Pripremanje, montiranje i ugrađivanje vodovodne mreže. - Pripremanje, montiranje i ugrađivanje kanalizacione mreže. - Razvija svijest o preciznosti, kvalitetu i ekonomičnosti izvodjena radova. - Razvija i podstiče timski rad i lični doprinos u njemu. - Razvija svijest o značaju i primjeni mjera zaštite na radu, protivpožarne zaštite,

zaštite životne sredine i uštedi energije.

195





Sistem vodovodne mreže - Upoznaje osnovne

pojmove vodovodne mreže.

- Razlikuje pribor i alat za izvođenje instalacije vodovoda.

- Posjeta izvorištu za vodosnadbijevanje ili fabrici za proizvodnju vode.

Montaža elemenata vodovodne mreže - Upoznaje se sa

načinom projektovanja vodovodne mreže.

- Poznaje način izvođenja spoljašnje mreže.

- Poznaje način izvođenja unutrašnje mreže.

- Navodi i opisuje objekte na vodovodnoj mreži.

- Zna načine provjere ispravnosti izvedene mreže na probni pritisak.

- Opisuje načine zaštite vodovodne definisan materijal mreže od različitih uticaja.

- Izrađuje crteže razvoda vodovodne mreže.

- Pravi specifikaciju materijala.

- Vrši odabir materijala, alata i pribora za izvođenje zadatka.


- Prenosi mjere sa crteža na prethodno:

- siječe i spaja vodovodne cijevi;

- montira fitinge i armature;

- ispituje ispravnost vodovodne mreže na radni pritisak vodovoda;

- montira djelove unutrašnjeg razvoda vodovoda.

- Čisti radno mjesto i

radionicu. - Primjenjuje mjere

zaštite na radu.

- Razvija sposobnost za produktivnost i ekonomičnost.

- Posjeta gradilištu po mogućnosti i u vrijeme ispitivanja vodovodne mreže na radni pritisak.

196




učenik učenik učenik Sistem kućne instalacije Upoznaje: - sistem kućne

instalacije; - sistem spoljne

kanalizacije. - Navodi materijal za

izvođenje kanalizacione mreže.

- Navodi alat i pribor.

- Opisuje objekte na kanalizacionoj mreži.

- Razlikuje pribor i alat za izvođenje:

- mreže kućne instalacije,

- mreže spoljne kanalizacije.

- Razvija svijest o zaštiti životne sredine.


Montaža elemenata kanalizacione mreže - Upoznaje se sa

načinom projektovanja kanalizacione mreže.

- Poznaje načine izrade rova i postavljanja kanalizacionih vodova.

- Poznaje način izrade skica i crteža za kanalizaciju.

- Navodi sanitarne uređaje.

- Izrađuje crteže razvoda kućne kanalizacije.

- Pravi specifikaciju materijala.

- Vrši odabir materijala, alata i pribora za izvođenje montaže kanalizacione mreže.


- Montira kanalizacione cijevi.

- Montira horizontalni razvod kućne instalacije.

- Ispituje montirani razvod knalizacije na vodonepro-pustljivost.

- Uočava greške kod izvedenih radova.


- Razvija stručnost i sistematičnost u radu.

- Posjeta gradilištu po mogućnosti i u vrijeme ispitivanja kanalizacione mreže.

197

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Kućne instalacije za IV razred gradjevinske tehničke skole,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. god. - M. Radonić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, IRO Građevinska knjiga, Beograd,

1983. god. - D. Tadić: Kućne instalacije, udžbenik za IV razred građevinske tehničke škole,

Zavod za izdavanje udžbenika, NRS, 1965. god. - Tehničar 5, Građevinski prirucnik, Građevinska knjiga, Beograd, 1979. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionica sa materijalom, alatom i priborom za instalaciju vodovoda i

kanalizacije, tabla za flomaster. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Praktični rad u radionici; - izrada crteža-detalja praktičnog rada, najmanje jedna ocjena u svakom

kvalifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer gradjevinarstva- smjer hidrogradnja; - diplomirani inženjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Projektovanje i izvođenje instalacija vodovoda i kanalizacije

- Komunalna hidrotehnika - Instalaterski radovi

- Osnovni zakoni hidraulike - Građevinska hidraulika - Jednačina kontinuiteta, Bernulijeva jednačina, proticanje kroz cijevi

- Vodozahvatni objekti i rezervoari

- Hidrologija sa hidrometrijom

- Kaptiranje i skladištenje vode

198

1.3. IZBORNI PREDMETI 1.3.1. STRANI JEZIK Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

199

1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I 58 14 72 II III IV

Ukupno 58 14 72 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročno-posljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne

sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

200





Osnovni pojmovi u ekologiji - Definiše pojmove:

ekologija, životna sredina, ekološki faktori.

- Ukazuje na međusobnu zavisnost žive i nežive prirode.

- Određuje elemente životne sredine.

- Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze.

- Navikava se da povezuje uzroke i posljedice.

Vježbe: - Terenski rad-

posmatranje različitih staništa i zajednica.

Ekologija populacije - Definiše pojmove:

populacija i ekološka ravnoteža.

- Upoznaje faktore koji određuju strukturu populacije.

- Uočava osnovne karakteristike populacije.

- Shvata pojam opterećenosti populacije.

- Upotrebljava pojam ekološke ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine.

Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Definiše pojmove:

producent organske materije, potrošač organske materije, reducent organske materije.

- Definiše lanac ishrane.

- Analizira na primjeru kompleksnost odnosa u ishrani.

- Interpretira kruženje materije i proticanje energije u ekosistemu.

- Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide.


Vježbe: - Predstavljanje

ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.

Ekosistem - Opisuje kopnene,

vodene i antropogene ekosisteme.

- Definiše sukcesije u ekosistemu.

- Određuje zajedničke i glavne razlike između ekosistema.

- Zaključuje o raznovrsnosti

- Razvija svijest o značaju očuvanja prirodnih ekosistema.

201




ekosistema kod nas, u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike.

- Predviđa posledice ljudske aktivnosti u životnoj sredini.

Zagađivanje vazduha - Upoznaje načine

zagađivanja vazduha i otrovne materije u vazduhu.

- Objašnjava uticaj otrovnih materija na živa bića (kisjele kiše, ozonske rupe, efekat staklene bašte).

- Određuje uzroke zagađivanja vazduha.

- Analizira posledice previsokih koncentracija otrovnih materija u vazduhu na ekosistem.

- Ocjenjuje značaj stalne kontrole kontaminiranosti vazduha.

- Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori).

- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema.

- Film o zagađivanju vazduha.

Zagađivanje voda, mora i slatke vode - Definiše izvore i

oblike zagađivanja vode.

- Određuje glavne izvore zagađivanja vode i objašnjava posledice.

- Razlikuje metode prečišćavanja.

- Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu.


Vježbe: - Zaštita okoline.

Zagađivanja zemljišta - Opisuje izvore i

oblike zagađivanja zemljišta.

- Ukazuju na posledice savremene intenzivne poljoprivrede proizvodnje.

- Interpretira problem prenaseljenosti


Vježbe: - Zaštita zemljišta.

202




zemlje. Nuklearna energija - Definiše izvore i

oblike radioaktivnog zagađenja.

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice.

- Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja.

- Shvata važnost očuvanja životne sredine.

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.).

Ugrožene biljne i životinjske vrste - Navodi glavne

uzroke izumiranja šuma i istrebljenja nekih životinjskih vrsta.

- Analizira značaj šuma i razlog njihovog izumiranja.

- Ukazuje na značaj pošumljavanja terena koji su podložni eroziji.

- Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu.

- Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasleđa za konkretan primjer.

- Navikava se na poštovanje normi i propisa.

Vježbe: - Analiziranje

uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta.

Mjere za zaštitu životne sredine - Navodi značaj

štednje energije i vode u domaćinstvu i industriji.

- Navodi alternative energetske izvore.

- Određuje načine planske upotrebe prirodnih izvora.

- Shvata značaj pravilnog odnosa prema pitkoj vodi.

- Analizira značaj traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije.

- Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini.

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine.

Vježbe: - Analiza nepovoljnih

uticaja za životnu sredinu.

203




- Primjenjuje propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za

udžbenike, Beograd, 1998. god. - I. Savić, V.Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike,

Beograd.

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Dijaprojektor, slajdovi; - grafoskop; - TV prijemnik, video- rikorder, video- kasete. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi; - usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog; - diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture.



- Zagađenje vode, vazduha i zemljišta

- Građevinski materijali - Materijali koji se koriste u građevinarstvu

204

1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II 60 12 72 III

IV Ukupno 60 12 72

3. Opšti ciljevi nastave - Shvatanje pojma komunikacije u širem smislu riječi. - Upoznavanje različitih kultura, običaja i tradicija koje opredjeljuju razlike u

poslovnom ponašanju. - Usvajanje osnovnih pravila poslovnog ponašanja i pravila poslovnog bontona. - Shvatanje značaja različitih vrsta i oblika poslovne komunikacije. - Usvajanje pozitivnih stavova pri vođenju i učestvovanju u poslovnoj komunikaciji. - Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja.

205





Pojam i definicija komunikacije - Zna pojam i

definiciju komunikacije uopšte i upoznaje se sa sadržajem predmeta poslovna komunikacija.

- Stiče sposobnost za saradnju.

Funkcija i vrste komunikacije - Upoznaje istorijske

izvore i shvata funkciju komunikacije za čovjeka.

- Upoznaje različite vrste neverbalne komunikacije.

- Opisuje tipove komunikacije s obzirom na daljinu među učesnicima (intrapersonalna, komunikacija u grupama, javna komunikacija, masovna komunikacija).

- Navodi karakteristike društvene, privatne i poslovne komunikacije.

- Opisuje način pozdravljanja, predstavljanja, upoznavanja i kulturnog vođenja razgovora.

- Upoznaje se sa vrstama poslovnih sastanaka.

- Razumije ulogu i značaj osoba sa različitim poslovnim zadacima u toku poslovnog sastanka.

- Razumije tok

- Navodi istorijske izvore i obrazlaže funkciju komunikacije za čovjeka.

- Demonstrira različite vrste neverbalne komunikacije.

- Razlikuje tipove komunikacije s obzirom na daljinu među učesnicima (intrapersonalna, interpersonalna, komunikacija u grupama, javna komunikacija, masovna komunikacija).

- Uočava važnost poslovne komunikacije.

- Obrazlaže na novim primjerima razliku između društvene, privatne i poslovne komunikacije.

- Demonstrira način pozdravljanja, predstavljanja, upoznavanja i kulturnog vodjenja razgovora.

- Imitira poslovni sastanak sa različitim ulogama i zadacima na poslovnom sastanku.

- Razvija ličnu kulturu koja olakšava poslovnu komunikaciju.

- Razvija ličnu

odgovornost u komunikaciji sa drugim ljudima.

- Razvija spontanost

i opuštenost u komunikaciji.

- Razvija vještinu

pregovaranja.

Vježba: - Rad u grupama-

jedna grupa demonstrira različite oblike neverbalne komunikacije, a druga komentariše poruke i značenje različitih oblika neverbalne komunikacije (uloge grupa se mijenjaju).

Vježba: - Komunikacija sa

nastavnikom, komunikacija sa pojedincima u radnoj grupi i komunikacija sa cijelim razredom.

Vježba: - Poslovno

predstavljanje, pozdravljanje, upoznavanje i kulturno vođenje razgovora.

Vježba: - Poslovni sastanak

sa različitim ulogama i poslovnim zadacima.

206




poslovnog razgovora.

- Imitira vođenje poslovnog razgovora.

Vježba: - Poslovni razgovor.

Konfliktne situacije u komunikaciji - Opisuje konfliktne

situacije u komunikaciji i osnovne pristupe za rješavanje konfliktnih situacija.

- Obrazlaže na novim primjerima konfliktne situacije u komunikaciji, koristeći osnovne pristupe za rješavanje istih.

- Razvija strpljenje i tolerantni pristup za rješavanje poteškoća u poslovnoj komunikaciji.

Interpersonalna komunikacija - Definiše i razumije

pojam komunikacije i znaka, elemente komunikacionog procesa, pojam socijalne percepcije.

- Nabraja podatke za ocjenjivanje drugih osoba (izraz lica, pokreti tijela, crte oko usta i očiju, gestovi, rukopis).

- Navodi po značaju činioce koji određuju tačnost opažanja osoba.

- Shvata značaj i simbole neverbalne i verbalne komunikacije.

- Objašnjava osnovne principe verbalne komunikacije.

- Opisuje izvore nesporazuma.

- Definiše denotatno i konotatno značenje jezika.

- Definiše pojam grupe i navodi osobine između formalnih i neformalnih grupa.

- Opisuje strukturu grupe.

- Opisuje

- Razlikuje elemente komunikacionog procesa (pošiljalac poruke, primalac poruke, poruka, sadržaj).

- Adekvatno reaguje na znak komunikacije, tumači ih i koristi u stvaranju što pozitivnije klime na radnom mjestu i u kontaktu sa klijentima.

- Povezuje podatke za ocjenjivanje drugih osoba (izraz lica, pokreti tijela, crte oko usta i očiju, gestovi, rukopis).

- Određuje po značaju činioce koji određuju tačnost opažanja osoba.

- Prepoznaje razna osjećanja na osnovu facijalne ekspresije i na osnovu tako dobijene informacije adekvatno reaguje.

- Identifikujući ove podatke osnažuje svoju kreativnu percepciju i tako

- Jača samopouzdanje i osjećaje sigurnosti u kontaktu sa saradnicima.

- Uviđa važnost i

ljepotu timskog rada.

- Razvija smisao za

grupni rad. - Formira pravilan

odnos prema pretpostavljenom.

Vježba: - Demonstracija u

okviru psihološke radionice – komunikacionog procesa gdje učenici na licu mjesta uočavaju i vježbaju tok procesa u komunikaciji kroz imitaciju i slične tehnike.

Vježba: - Psihološka

radionica sa temom "Kako nas drugi vide".

- Demonstrirati na primjeru različite vidove verbalne komunikacije.

Vježba: - Psihološka

radionica sa insceniranim nesporazumom

Vježba: - Posjeta nekom

krojačkom salonu i posmatranje funkcionisanja u toku rada (rukovođenja, subordinacija, hijerarhija u poslu i sl.).

207




rukovođenje grupe. - Definiše

autokratsko i demokratsko rukovođenje kroz davanje individualnih sloboda.

ostvaruje kvalitetniji odnos sa kolegama i svojim saradnicima.

- Stiče vještinu reagovanja u zavisnosti od situacije i ličnosti klijenta prateći njegove neverbalne pokrete i shvatajući ih.

- Pravi razliku i navodi na primjeru kinetičkih i proksemičkih znakova.

- Koristi osnovne principe i zakonitosti verbalne komunikacije.

- Pravi razliku između denotatnog i konotatnog značaja jezika.

- Prepoznaje izvore mogućih nesporazuma i izbjegava ih ili rješava na kostruktivan način.

- Razlikuje karaktristike formalnih i neformalnih grupa.

- Analizira strukturu grupe.

- Razlikuje karakteristike autokratskog i demokratskog rukovođenja.

Poslovna korespondencija - Opisuje faze

poslovne korespodencije.

- Zamišlja protokolarno obraćanje u pisanoj

- Obrazlaže faze poslovne korespondencije.

- Primjenjuje na pisanim primjerima poslovno

- Razvija svijest o značaju poslovnog komuniciranja.

Vježba: - Rad na pisanim

primjerima.

208




formi. - Opisuje različite

oblike poslovne korespodencije.

- Opisuje pravila za uspješno vođenje poslovnog razgovora.

- Shvata pravila poslovnog komuniciranja i razlikuje privatni od poslovog razgovora.

- Pojašnjava aktivnosti koje podstičnu poslovnu komunikaciju.

- Navodi oblike i značaj telefonske korespondencije i opisuje načine vođenja elektronske korespondencije (telefaks, e-mail, internet).

protokolarno obraćanje.

- Primjenjuje različite oblike poslovne korespondencije.

- Demonstrira poslovni razgovor i uporedo komentariše pravila za pravilno vođenje razgovora.

- Obrazlaže razliku između privatnog i poslovnog telefonskog razgovora.

- Na novim primjerima obrazlaže aktivnosti koje podstiču poslovnu komunikaciju.

- Obrazlaže oblike elektronske korespondencije.

- Na primjerima primjenjuje oblike elektronske korespondencije.

- Izgrađuje pozitivan stav u poslovnoj komunikaciji.

Vježba: - Poslovni telefonski

razgovor. Vježba: - Rad na primjerima.

Poslovno predstavljanje - Opisuje načela

ponašanja organizacije koja važe na javnim nastupima i predstavljanji-ma, izložbama, sajamskim priredbama, konferencijama za štampu i kulturnim priredbama.

- Opisuje značaj reklame kao jednog od načina poslovne komunikacije.

- Razumije načela ponašanja i organizacije koja važe na radnom

- Vlada načelima ponašanja i organizacije na javnim nastupima i javnim predstavljanjima.

- Razlikuje dobru od loše urađene reklame.

- Vlada načelima ponašanja i organizacije koja važe na radnom mjestu.

- Obrazlaže i pravi paralelu između dobre i loše discipline na radnom mjestu i u vezi sa njim.

- Razvija odgovornost o značaju pravilnog javnog nastupa i javnog predstavljanja..

- Razvija svijest o

značaju profesionalnog ponašanja u odnosu prema saradnicima

- Vježba na primjeru.

Vježba: - Reklama

(samostalni radovi učenika).

Vježba: - Poslovni ručak u

ugostiteljskom objektu.

209




mjestu. - Usvaja pravila

discipline na radnom mjestu.

- Opisuje značaj spoljnih efekata (izgled i pojava) u poslovnoj komunikaciji.

- Usvaja pravila organizacije i ponašanja za vrijeme poslovnog ručka (mjesto sjedjenja, korišćenje pribora, izbor jela i pića, započinjanje poslovnog razgovora).

- Navodi primjere iz sopstvenog ili tuđeg iskustva i ističući značaj spoljnih efekata (izgled i pojava).

- Demonstrira organizaciju poslovnog ručka i ponašanje za vrijeme poslovnog ručka.

i korisnicima usluga.

Svjetske kulture i običaji u poslovnoj komunikaciji - Upoznaje se sa

različitim svjetskim kulturama i običajima koji vladaju u poslovnoj komunikaciji.

- Obrazlaže razliku među najznačajnijim svjetskim kulturama i običajima koji vladaju u poslovnoj komunikaciji.

- Razvija svijest o poštovanju različitih kultura i naroda.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Subotić, S. Rajković: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2006. - D. Romanović: Sekretarsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2005. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Spasić, J. Rakinić: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za

udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Lj. Mirosavljević, S. Ignjatović: Birotehnika, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2006. - Zakon o arhivskoj djelatnosti, Sl.list RCG, br.25/92, 6/94, 27/94 - Uredba o kancelarijskom poslovanju organa državne uprave, Sl.list RCG br.61/92 - Zakon o pečatu RCG i pečatima državnih organa, Sl.list RCG, br.56/93 i 27/94 - Zakon o ovjeravanju potpisa, rukopisa i prepisa, Sl.list br.8/72 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kompjuter povezan sa Internetom, telefon, telefax. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Znanje se u svakom klasifikacionom periodu provjerava i ocjenjuje usmeno.

210

- Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Visoka stručna sprema iz područja: - Diplomirani psiholog; - diplomirani pedagog; - diplomirani sociolog. 9. Povezanost predmeta


- Načela ponašanja na radnom mjestu

- Disciplina na radnom mjestu

- Praktična nastava - Primjena načela ponašanja i pravila discipline na radnom mjestu

1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE HIDROTEHNIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz hidrologije. - Upoznavanje hidrotehničkih objekata. - Upoznavanje radova na uređenju vodnih tokova. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

212





Uvod - Navodi definiciju

hidrotehnike. - Navodi grane

hidrotehnike i predmete izučavanja.

- Razlikuje grane hidrotehnike.


Hidrologija - Navodi definiciju

hidrologije. - Objašnjava

hidrološki ciklus. - Definiše vodni

bilans. - Poznaje jednačinu

vodnog bilansa. - Hidrometeorologija

. - Definiše

hidrometeorologiju.

- Definiše atmosferu. - Navodi

meteorološke veličine.

- Navodi definiciju padavina i nabraja vrste padavina.

- Objašnjava nastanak padavina.

- Upoznaje instrumente za mjerenje padavina:

- neregistrujući kišomjeri,

- registrujući kišomjeri,

- mjerenje sniježnog pokrivača.

- Hidrometrija. - Definiše

hidrometriju i navodi osnovne zadatke hidrometrije.

- Nabraja podatke koji se prikupljaju preko mreže hidroloških stanica.

- Crta prikaz hidrološkog ciklusa.

- Shvata značaj

određivanja vodnog bilansa.

- Shvata značaj

hidrome-teorologije.

- Razlikuje vrste

padavina. - Razlikuje

instrumente za mjerenje padavina.

- Skicira kišomjer. - Shvata značaj

hidrometrije. - Razlikuje

instrumente za mjerenje nivoa


213




- Upoznaje mjerenje nivoa vode, dubine vode i brzine vode.

- Definiše proticaj. - Navodi metode

mjerenja proticaja. - Definiše krivu

proticaja, nivogram i hidrogram.

vode, dubine vode i brzine vode.

Regulisanje protoka - Navodi elemente

koji utiču na kolebanje riječnih protoka.

- Navodi definiciju za izravnavanje protoka.

- Opisuje dnevno, sedmično i godišnje izravnavanje protoka.

- Shvata značaj izravnavanja protoka.

Brane i objekti uz branu - Navodi definiciju i

tipove brana. - Opisuje betonske

brane. - Opisuje nasute

brane. - Nabraja

opterećenja koja djeluju na branu.

- Nabraja studije koje treba izraditi prije izgradnje brane.

- Opisuje načine skretanja riječnog toka pri izgradnju brane.

- Nabraja stalne objekte uz branu.

- Upoznaje vodozahvate, temeljne ispuste, objekte za evakuaciju velikih voda.

- Razlikuje tipove brana.

- Šematski prikazuje

osnovne tipove brana.

- Crta šemu

skretanja riječnog toka prilikom izgradnje brana.

- Razlikuje stalne

objekte uz branu.


- Razumije odnos

tehnike i prirode.

Korišćenje vodnih snaga - Definiše korišćenje

vodnih snaga. - Poznaje formulu za

- Razlikuje tipove hidroelektrana.

214




određivanje snage hidroelektrane i proizvedene energije.

- Upoznaje uprošćenu šemu hidroelektrane.

- Nabraja i opisuje tipove hidroelektrane.

- Šematski prikazuje pribransku hidroelektranu.

- Šematski prikazuje derivacionu hidroelektranu.

- Razumije odnos

tehnike i prirode. - Razvija

sistematičnost i preciznost.

Plovni kanali i pristaništa - Nabraja vrste

plovnih puteva. - Navodi definiciju i

podjelu plovnih kanala.

- Upoznaje osnovne elemente plovnih kanala.

- Definiše i objašnjava princip funkcionisanja brodske prevodnice.

- Navodi definiciju i podjelu pristaništa.

- Upoznaje akvatoriju pristaništa.

- Upoznaje teritoriju pristaništa.

- Navodi ulogu i podjelu kejskih zidova.

- Nabraja osnovna opterećenja kojima je izložen kejski zid.

- Crta šematski prikaz poprečnog presjeka plovnog kanala.

- Crta šematski

prikaz akvatorije pristaništa.

- Crta šematski prikaz operativne obale sa pretovarnim mjestima.

- Crta šematski

prikaz osnovnih tipova kejskih zidova.


- Razvija


Uređenje prirodnih tokova - Definiše osnovne

pojmove. - Nabraja osnovne

karakteristike prirodnih tokova.

- Navodi motive uređenja prirodnih tokova.

- Definiše regulacione radove na uređenju prirodnih tokova.

- Crta šematski prikaz poprečnog profila riječnog toka.

- Shvata značaj

uređenja prirodnih tokova.

- Razlikuje vrste

radova na uređenju vodnih tokova.


215




- Nabraja vrste radova na uređenju vodnih tokova.

- Opisuje biotehničke radove.

- Opisuje bagerske radove.

- Nabraja materijal za izradu regulacionih građevina.

- Upoznaje građevine van regulacione rječnog korita.

- Upoznaje regulacione građevine u rječnom koritu.

- Navodi uzroke pojava poplava.

- Upoznaje aktivne mjere zaštite od poplava.

- Upoznaje pasivne mjere zaštite od poplava.

- Razlikuje regulacione građevine.

- Crta šematski

prikaz nasipa. - Uočava važnost

zaštite od poplava.


nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr Ratomir R. Živaljević: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Podgorica,

2000. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

216



- Regulacione građevine

- Građevinski materijali - Kamen - Beton

- Opterećenje koje djeluje na branu

- Opterećenje koje djeluje na kejske zidove


- Sile - Opterećenja

- Kejski zidovi - Građevinske konstrukcije - Zidovi - Brane - Hidroelektrane

- Osnove građevinarstva - Objekti hidrogradnje

217

1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 36 36 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina

spravljanja i primjene. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltnih mješavina i komponenti u laboratoriji. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim


218

4. Sadržaji/standardi znanja predmeta.Operativni ciljevi. Razred: TREĆI




Uvod - Upoznaje sadržaj i

značaj predmeta asfeltne mješavine.

- Shvata značaj predmeta.


Komponente asfaltne mješavine - Definiše asfaltnu

mješavinu. - Upoznaje primjenu

asfaltne mješavine u građevinarstvu.

- Analizira asfaltnu mješavinu i njene komponente.

- Određuje primjenu asfaltne mješavine u građevinarstvu.



Agregat - Upoznaje značaj

agregata u asfaltnoj mješavini.

- Upoznaje proizvodnju agregata i njihovu klasifikaciju.

- Objašnjava granulometriju.

- Upoznaje sita. Upoznaje postupak prosijavanja materijala i vođenje zapisnika.

- Upoznaje kameno brašno i njegovu ulogu u asfaltnoj mješavini.

- Razlikuje vrste agregata.

- Razlikuje sita. - Prosijava agregat i

vodi zapisnik. - Shvata značaj

kamenog brašna u asfaltnoj mješavini.





Ugljovodonična veziva - Upoznaje značaj i

zadatak veziva. - Upoznaje porijeklo

i način dobijanja veziva.

- Definiše klasifikaciju bitumena.

- Poznaje postupak uzimanja uzoraka bitumena i vođenje zapisnika.

- Poznaje postupak ispitivanja bitumena.

- Shvata značaj, zadatak, porijeklo i način dobijanja veziva.


- Uzima uzorke bitumena i vodi zapisnik.

- Ispituje bitumen.

- Razvija smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.




Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje postupak - Priprema i izrađuje

219




prethodnog ispitivanja asfalte mješavine:

- način pripreme i izrade uzoraka,

- ispitivanje uzoraka (Maršal test).

uzorke za prethodna ispitivanja.

- Izvodi Maršal test.

Proizvodnja asfaltne mješavine - Upoznaje

postrojenje za proizvodnju asfaltnih mješavina.

- Objašnjava tehnološki lanac proizvodnje.

- Upoznaje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

- Crta shemu postrojenja za proizvodnju asfaltne mješavine.


- Razlikuje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.


- Posjeta asfaltoj bazi.

- Analiza tehnološkog lanca proizvodnje, transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu

kvaliteta. -Poznaje postupak tekućeg ispitivanja asfalte mješavine:

- način uzimanja mjerodavnog uzorka iz postrojenja za proizvodnju;

- ispitivanje uzorka (razlaganje na komponente-ekstrakcija).

- Shvata značaj kontrole kvaliteta.

- Razlikuje vrste kontrolnih ispitivanja.

- Shvata postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju.

- Ispituje uzorak: - razlaganjem na

komponente (ekstakcijom), sa vođenjem zapisnika.

- Razvija sistematičnost i precizan pristup radu.


standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mješavine;


Uzimanje uzoraka iz postojeće konstrukcije - Upoznaje postupak

vađenja uzoraka iz postojeće konstrukcije.

- Upoznaje načine pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka uz vođenje zapisnika.

- Poznaje laboratorijsku

- Shvata postupak vađenja, pakovanja i čuvanja uzoraka iz gotove konstrukcije.



standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje uzoraka uzetih iz postojeće konstrukcije;


220




analizu uzoraka. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa

normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktičan rad u laboratoriji. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena




- Agregat

- Građevinski materijali - Ispitivanje betona


- Ugljovodonična veziva - Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva

221

1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 36 36 72 Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za primjenu teorijskih i praktičnih znanja iz oblasti ispitivanja

osnovnih svojstava građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilnog korišćenje pribora, alata i aparatura za ispitivanja

građevinskih materijala. - Sticanje svijesti o važnosti tačnosti i preciznosti u radu pri ispitivanju uzoraka i

određivanju njihovog kvaliteta. - Sticanje sposobnosti za pravilan izbor i odgovarajuću primjenu materijala radi

postizanja stabilnosti, ekonomičnosti i trajnosti objekata. - Osposobljenost za primjenu važećih propisa, standarda, uputstava uz opremu i

materijal. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

222





Osnovna svojstva građevinskih materijala - Obrazlaže značaj

ispitivanja građevinskih materijala i prefabrikata u građevinskoj proizvodnji.

- Poznaje prateću dokumentaciju pri ispitivanju.

- Definiše pojam uzorka.

- Nabraja i definiše osnovna svojstva građevinskih materijala:

- specifičnu težinu; - zapreminsku masu; - poroznost i

kompaktnost; - prirodnu vlažnost i

upijanje vode i dr. - Poznaje načine

ispitivanja građevinskog materijala.

- Poznaje upotrebu pribora, alata i aparature.

- Definiše konstantnu težinu uzoraka.

- Poznaje određivanje pojedinih svojstava građevinskih materijala matematičkim putem.

- Poznaje primjenu važećih propisa i standarda.

- Priprema uzorke za ispitivanje osnovnih svojstava građevinskih materijala.

- Vrši odabir pribora, alata i aparature.

- Priprema radno mjesto.

- Ispituje osnovna svojstva građevinskih materijala:

- specifičnu težinu; - zapreminsku masu; - poroznost i

kompaktnost; - prirodnu vlažnost i

upijanje vode i dr. - Popunjava prateću

dokumentaciju. - Određuje pojedina

svojstva građevinskih materijala matematičkim putem.

- Priprema uzorke građevinskih materijala za sušenje do konstantne težine.

- Vrši odabir pribora, alata i aparature.


- Provodi postupak sušenja uzoraka do konstantne težine.

- Popunjava prateću dokumentaciju.

- Čisti radno mjesto i laboratoriju.

- Primjenjuje mjere

- Uviđa vezu teorije i praktičnih znanja.


opažanja. - Navikava se na

urednost. - Razvija svijest o

zaštiti na radu.

Vježbe: - Ispituje osnovna

svojstva građevinskih materijala I popunjava prateću dokumentaciju.

- Na osnovu poznatih

podataka određuje pojedina svojstva građevinskih materijala matematičkim putem.

223




zaštite na radu. Ispitivanje razaranjem - Poznaje mehaničke

osobine građevinskih materijala koje se ispituju razaranjem:

- čvrstoću pri pritisku, savijanju, smicanju;

- zateznu čvrstoću; - ćvrstoću pri

pritisku rastresitih materijala;

- otpornost na habanje;

- otpornost na mraz. - Nabraja

građevinske materijale kod kojih se ispituju mehaničke osobine razaranjem (kameni materijal, opekarski proizvodi, cement, beton, građevinski gips, kreč, drvo...).

- Objašnjava ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala razaranjem.


- Poznaje određivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala matematičkim putem, na osnovu poznatih podataka.

- Poznaje upotrebu pribora, alata i aparature.

- Poznaje primjenu važećih propisa i

- Priprema uzorke za ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala razaranjem.

- Vrši odabir

pribora, alata i aparature.


- Ispituje mehaničke osobine građevinskih materijala razaranjem.

- Popunjava prateću dokumentaciju.

- Čisti radno mjesto i laboratoriju.


- Određuje

mehaničke osobine građevinskih materijala matematičkim putem.

- Razvija svijest o važnosti tačnosti i preciznosti u radu.

- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala razaranjem.

Vježbe: - Ispituje mehaničke

osobine građevinskih materijala razaranjem i popunjava prateću dokumentaciju.

- Na osnovu poznatih

podataka određuje mehaničke osobine građevinskih materijala matematičkim putem.

224




standarda. Ispitivanje bez razaranja - Nabraja metode za

ispitivanje građevinskih materijala bez razaranja.

- Upoznaje primjenu sklerometra i ultrazvuka kod ispitivanja bez razaranja.


- Priprema uzorke za ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala bez razaranja.

- Čisti radno mjesto i

laboratoriju. - Primjenjuje mjere

zaštite na radu.

- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala metodama bez razaranja.

Vježbe: - Priprema uzorke za

ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala bez razaranja.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Ispitivanje građevinskih materijala, Zavod za udžbenike i nastavna

sredstva, Beograd, 2006. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Laboratorija sa opremom za ispitivanje građevinskih materijala; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena





- Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja

- Ispitivanje betona

- Beton i njegovi komponentni materijali

- Ispitivanje osnovnih karakteristika betona


- Građevinski materijali - Osnovna svojstva građevinskih materijala

- Mehaničke osobine - Statika i otpornost - Vrste sila i opterećenja

225


građevinskih materijala materijala - Sile u presjeku - Otpornost materijala - Aksijalno naprezanje - Smicanje - Savijanje

226

1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE 1. Naziv predmeta: HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o svojstvima zemljišta. - Ukazivanje na način odbrane zemljišta od velikih voda. - Sticanje osnovnih znanja o odvodnjavanju zemljišta. - Sticanje osnovnih znanja o navodnjavanju zemljišta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

227





Uvod - Definiše pojam

melioracija. - Navodi svrhu i

podjelu melioracija.

- Navodi definiciju hidrotehničkih melioracija.

- Shvata značaj hidrotehničkih melioracija.

Zemljište - Navodi definiciju

zemljišta i faze zemljišta.

- Opisuje postanak zemljišta.

- Navodi i opisuje slojeve plodnog zemljišta.

- Upoznaje ispitivanje zemljišta.

- Upoznaje fizička svojstva zemljišta.

- Upoznaje hemijska

svojstva zemljišta. - Navodi podjelu i

klasifikaciju zemljišta.

- Razlikuje faze zemljišta.

- Skicira slojeve

plodnog zemljišta. - Razlikuje strukturu

zemljišta. - Razlikuje vrste

vode u zemljištu. - Shvata važnost

toplote i sadržaja vode i vazduha u zemljištu za uspješno odgajivanje biljaka.

- Razlikuje vrste zemljišta.


Odbrana zemljišta od velikih voda - Opisuje aktivne i

pasivne mjere zaštite od velikih voda.

- Navodi vrste nasipa.

- Upoznaje projektovanje nasipa.

- Opisuje izradu nasipa.

- Opisuje osiguranje nasipa.

- Razlikuje vrste nasipa.

- Crta šematski prikaz nasipa i označava osnovne elemente.

- Crta šematski prikaz zaštite trupa nasipa od velikih voda.



- Crteži nasipa.

Odvodnjavanje zemljišta - Definiše vodni

bilans. - Navodi definiciju

- Shvata značaj odvodnjavanja zemljišta.


- Crteži sistema za površinsko odvodnjavanja.

228




odvodnjavanja. - Navodi uzroke i

posledice vlažnosti zemljišta.

- Navodi načine odvodnjavanja.

- Površinsko odvodnjavanje.

- Upoznaje određivanje količina vode mjerodavnih za površinsko odvodnjavanje.

- Navodi i opisuje elemente sistema za odvodnjavanje površinskih voda.

- Opisuje trasiranje mreže otvorenih kanala.

- Upoznaje dimenzionisanje otvorenih kanala.

- Upoznaje izradu i održavanje otvorenih kanala.

- Navodi objekte na kanalima.

- Crta šematski prikaz sistema za površinsko odvodnjavanje.

- Skicira poprečni

presjek otvorenog kanala.

- Shvata značaj

pravilnog dimenzionisanja otvorenih kanala.

- Razlikuje objekte

na otvorenim kanalima.


Odvodnjavanje podzemnih voda - Navodi vidove

suvišne vode u zemljištu.

- Navodi načine odvođenja suvišnih voda.

- Navodi i opisuje vrste horizontalne drenaže.

- Upoznaje određivanje količine vode koje treba sprovesti iz podzemlja.

- Navodi i opisuje elemente za odvodnjavanje podzemnih voda.

- Opisuje trasiranje drenažne mreže.

- Crta šematski prikaz efekata otvorenih kanala i drenova na sniženje nivoa podzemnih voda.

- Skicira vrste drenaže.

- Razlikuje vrste horizontalne drenaže.

- Crta šematski

prikaz sistema za odvodnjavanje podzemnih voda.


- Crteži sistema za odvodnjavanje podzemnih voda.

229




- Poznaje osnovne parametre drenaže (dubina, prečnici, minimalni padovi).

- Upoznaje dimenzionisanje drenažne mreže.

- Upoznaje izradu i održavanje drenažne mreže.

- Shvata značaj pravilnog dimenzionisanja drenažne mreže.

Navodnjavanje zemljišta - Navodi definiciju i

svrhu navodnjavanja zemljišta.

- Navodi uslove koje mora da zadovolji voda za navodnjavanje.

- Navodi načine navodnjavanja prema vremenu u kojem se vrši i prema osnovnoj namjeni.

- Opisuje potrebe biljaka za vodom.

- Definiše normu navodnjavanja i normu natapanja.

- Upoznaje određivanje potrebnih količina vode za navodnjavanje.

- Navodi i opisuje osnovne elemente sistema za navodnjavanje.

- Navodi objekte i uređaje na na mreži za navodnjavanje.

- Opisuje trasiranje mreže za navodnjavanje.

- Upoznaje dimenzionisanje mreže otvorenih kanala.

- Upoznaje

- Shvata značaj navodnjavanja zemljišta.

- Razlikuje načine

navodnjavanja. - Shvata važnost

pravilnog određivanja potrebnih količina vode za navodnjavanje.

- Razlikuje osnovne elemente sistema za navodnavanje.

- Crta šematski

prikaz sistema za navodnjavanje.

- Skicira poprečni

presjek kanala. - Shvata značaj

pravilnog dimenzionisanja mreže otvorenih kanala.

- Shvata značaj pravilnog dimenzionisanja


- Crteži sistema za navodnjavanje.

230




dimenzionisanje mreže zatvorenih kanala – cijevi.

- Navodi i opisuje načine navodnjavanja:

- navodnjavanje razvođenjem vode po zemljištu;

- podzemno navodnjavanje;

- navodnjavanje orošavanjem i dr.

mreže zatvorenih kanala – cijevi.

- Šematski prikazuje načine navodnavanja.

Vodoispusti i vodozahvati - Navodi načine i

opisuje odvođenje vode u prijemnik.

- Opisuje vodoispuste.

- Opisuje vodozahvate.

- Upoznaje stalne pumpne stanice.

- Crta šematski prikaz različitih tipova vodozahvata.

- Crta šematski prikaz izliva na drenažnoj mreži.

- Razvija preciznost.


nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - Dr Dimitrije L. Avakumović: Elementi navodnjavanja i odvodnjavanja, Građevinski

fakultet, Beograd, 2005. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije.

231



- Dimenzionisanje otvorenih kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje

- Dimenzionisanje mreže zatvorenih kanala –cijevi

- Građevinska hidraulika - Hidraulički proračun otvorenih kanala

- Hidraulički proračun cijevi

- Nasipi - Regulacija vodotoka - Odbrana od poplava

232

1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA 1. Naziv predmeta: REGULACIJA VODOTOKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 72 72 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih hidrauličkih pokazatelja. - Upoznaje mehaniku kretanja nanosa u prirodnim i regulisanim vodotocima. - Upoznavanje osnovnih regulacionih građevina. - Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

233





Nastanak prirodnih tokova i podjela - Opisuje nastanak

prirodnih tokova i navodi podjelu.

- Definiše rječni sliv i navodi pojave u njemu.

- Opisuje rječnu dolinu i rječni tok.

- Opisuje riječno korito i nabraja osnovne elemente.

- Skicira konfiguraciju terena gdje se formira rječno korito.

- Razlikuje osnovne elemente rječnog korita.

- Analizira rječni sliv i pojave u njemu.


Hidrološke karakteristike prirodnih tokova - Poznaje režim

voda. - Definiše proticaj i

vodostaj. - Upoznaje režim

leda. - Poznaje režim

riječnog nanosa i nabraja vrste nanosa.

- Uočava zavisnost između vodostaja i proticaja.

- Crta I čita hidrograme.

- Crta i čita nivograme.

- Crta krivu trajanja vodostaja i proticaja.

- Razlikuje vrste nanosa.



Morfologija prirodnih tokova - Definiše

morfologiju prirodnih tokova.

- Upoznaje primjenu morfoloških analiza u proučavanju prirodnih režima vodotoka.

- Shvata značaj utvrđivanja nepovoljnih dionica prirodnih tokova.

- Upoređuje prirodne režime vodotoka.


- Podloge za potrebe morfoloških analiza.

Mehanika kretanja rječnog nanosa - Upoznaje kretanja

rječnog nanosa, počev od pokretanja nanosa, zatim transporta pronosa i zaustavljanja - taloženja.

- Upoznaje transport vučenog nanosa u prirodnim tokovima.

- Upoznaje složeni proces kretanja

- Razlikuje faze kretanja rječnog nanosa.

- Razlikuje koritoformirajući i tranzitni nanos.

- Uočava probleme transporta vučenog i suspendovanog nanosa u uslovima koji vladaju u prirodnim tokovima.


234




suspendovanog nanosa u prirodnim tokovima.

Hidraulički proračun prirodnih tokova - Poznaje svrhu

hidrauličkog proračuna prirodnih tokova.

- Upoznaje osnovne podloge za hidrauličke proračune.

- Upoznaje hidrološke i hidrauličke podloge.

- Upoznaje morfološke podloge.

- Upoznaje metode hidrauličkih proračuna i njihovu opravdanost.

- Shvata značaj proračuna prirodnih tokova.

- Razlikuje različite vrste podloga koje se koriste za proračun prirodnih tokova ( hidrološke, hidrauličke i morfološke, psamološke podloge).

- Vrši hidraulički

proračun prirodnih tokova.

- Hidrološke i hidrauličke podloge.

- Morfološke

podloge.

Radovi na uređenju prirodnih tokova - Upoznaje razloge

uređenja prirodnih tokova.

- Nabraja regulacione elemente rječnog korita.

- Poznaje podjelu radova na uređenju prirodnih tokova.

- Opisuje radove na uređenju prirodnih tokova.

- Navodi materijale za izgradnju regulacionih građevina i elemenata građevina.

- Opisuje materijale i njihovu upotrebu kod uređenja prirodnih tokova.

- Nabraja i opisuje regulacione građevine.

- Shvata značaj uređenja prirodnih tokova.

- Razlikuje elemente regulacije riječnog korita.

- Određuje potrebne radove na uređenju prirodnih tokova.

- Predviđa

materijale za izgradnju regulacionih građevina i uređenja prirodnih tokova.

- Skicira zaštitu kosina busenom.

- Skicira fašine i jasle.

- Skicira punjene korpe i splav od fašina.

- Skicira žičane korpe.

- Skicira poplete od



sistematičnost.

235




- Opisuje

regulacione građevine za izazivanje vještačke poprečne cirkulacije-skretače.

- Opisuje prosijecanje rječnih krivina – meandera.

- Poznaje uređenje rječnih ušća.

- Upoznaje

regulacione mjere na uticaj poplavnog talasa iz akumulacionog bazena.

svježeg kolja i pruća.

- Šematski prikazuje regulacione građevine.

- Šematski prikazuje razne tipove obaloutvrda.

- Crta dispoziciju prave paralelne građevine.

- Šematski prikazuje tipove paralelnih građevina.

- Šematski prikazuje sisteme napera.

- Šematski prikazuje napere.

- Šematski prikazuje dispoziciju i poprečne presjeke pregrada.

- Šematski prikazuje pragove.

- Šematski prikazuje traverze.

- Skicira sistem površinskih skretača za izazivanje erozije.

- Šematski prikazuje ušće u planu.

- Predviđa regulacione mjere koje utiču na poplavni talas iz akumulacionog bazena.

- Crta hidrograme poplavnih talasa i njihovu transformaciju.


- Razvija pravilan

odnos prema očuvanju životne sredine.

Velike vode na rijekama i mogućnost odbrane od izlivanja i plavljenja dolina - Upoznaje uticaj

regulacionih radova na uslove putovanja i rasplinjavanja poplavnih talasa u prirodnim tokovima.

- Shvata značaj zaštite priobalnog pojasa od velikih voda.

- Razlikuje načine odbrane od poplava.


236




- Upoznaje načine odbrane od poplava.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i

nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena




- Odbrana od poplava - Hidrotehničke melioracije - Nasipi - Regulacione građevine

- Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe

- Materijali za izgradnju regulacionih građevina


- Kamen - Beton - Drvo

237

1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA 1. Naziv predmeta: LUKE I PRISTANIŠTA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



nastava I II III IV 66 66

Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje plovnih puteva, plovila i roba. - Sticanje osnovnih znanja o luci kao građevinskom objektu i elementima

potrebnim za njeno funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o pristaništu kao građevinskom objektu i elementima

potrebnim za njegovo funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o hidrauličkim objektima u lukama i pristaništima. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

238





Uvod - Navodi definiciju

vodnog saobraćaja. - Navodi podjelu

vodnog saobraćaja. - Nabraja elemente

koji se moraju obezbijediti za obavljanje plovidbe.

- Navodi prednosti i mane vodnog saobraćaja.

- Shvata značaj i ulogu vodnog saobraćaja.

Plovni putevi - Navodi podjelu

plovnih puteva. - Nabraja tehničke

karakteristike plovnog puta.

- Definiše niskiplovidbeni i regulacioni nivo.

- Definiše visoki plovidbeni nivo.

- Navodi elemente gabarita plovnog puta.

- Regulacija rijeka. - Navodi glavne

probleme koje regulacijom treba riješiti.

- Nabraja građevine za regulaciju rijeka za potrebe plovidbe i njihovu svrhu.

- Kanalisanje rijeka. - Upoznaje

kanalisanje rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe.

- Plovni kanali. - Navodi definiciju i

podjelu plovnih kanala.

- Navodi i opisuje osnovne elemente

- Razlikuje tehničke karakteristike plovnog puta.


gabarita plovnog puta.

- Shvata značaj

regulacije rijeka za obezbjeđenje uslova za plovidbu.

- Crta šematski

prikaz uzdužnog profila kanalisanog vodotoka.


plovnog kanala. - Crta šematski

prikaz poprečnog presjeka plovnog kanala.

- Shvata način funkcionisanja brodske prevodnice.

- Shvata značaj održavanja plovnih puteva.

- Shvata značaj

obilježavanja plovnih puteva.

- Navikava se na tačnost.

- Crteži regulacionih građevina.

- Crtež kanaisanog

vodotoka. - Crteži plovnog

kanala. - Crtež brodske

prevodnice.

239




plovnog kanala. - Brodske

prevodnice. - Definiše i

objašnjava način funkcionisanja brodske prevodnice.

- Održavanje i obilježavanje plovnih puteva.

- Upoznaje održavanje plovnih puteva i nabraja mehanizaciju za održavanje plovnih puteva.

- Navodi svrhu obilježavanja plovnih puteva.

- Opisuje signalne - plovidbene znake za obilježavanje plovnog puta.

- Razvija analitičnost i logično mišljenje.

Luke Podjela i osnovni elementi - Navodi definiciju

luke. - Nabraja osnovne

zadatke luke. - Navodi podjelu

luke. - Nabraja osnovne

elemente luke. - Akvatorija luke. - Nabraja i opisuje

elemente akvatorije luke.

- Lučka teritorija. - Navodi elemente

koji se nalaze na lučkoj teritoriji.

- Definiše i navodi podjelu lučke obale.

- Navodi definicije operativne obale, veza i terminala.

- Opisuje operativnu obalu.

- Shvata ulogu luke u nacionalnoj privredi.


akvatorije luke. - Crta šematski

prikaz akvatorije luke.

- Razlikuje tipove

operativne obale. - Crta šematski

prikaz tipova operativne obale.



- Crteži akvatorija i teritorije luke.

240




Pristaništa - Navodi definiciju

pristaništa. - Navodi podjelu

pristaništa. - Nabraja osnovne

elemente pristaništa.

- Nabraja i opisuje djelove akvatorije pristaništa.

- Navodi elemente koji se nalaze na teritoriji pristaništa.

- Razlikuje osnovne elemente pristaništa.

- Crta šematski prikaz akvatorije pristaništa.

- Crta šematski prikaz operativne obale sa pretovarnim mjestima.

- Crteži akvatorija i teritorija pristaništa.

Skladišta, saobraćajnice I mehanizacija pretovara u lukama i pristaništima Skladišta - Navodi vrste robe. - Navodi podjelu

skladišta. - Navodi namjenu

otvorenih skladišta. - Navodi podjelu i

opisuje zatvorena skladišta.

- Saobraćajnice. - Opisuje drumske

puteve. - Navodi podjelu i

opisuje željezničke kolosjeke.

- Mehanizacija pretovara.

- Navodi podjelu pretovarne mehanizacije.

- Upoznaje uređaje sa prekidnim dejstvom.

- Upoznaje uređaje sa neprekidnim dejstvom.

- Razlikuje vrste robe.

- Razlikuje vrste

skladišta. - Crta šematski

prikaz kolosjeka. - Razlikuje uređaje

sa prekidnim dejstvom.

- Razlikuje uređaje

sa neprekidnim dejstvom.


- Razvija logičko

zaključivanje.

- Crteži skaldišta. - Crteži

mehanizacije pretovara.

Hidraulički objekti Lukobrani - Upoznaje talase i

njihovo dejstvo na lukobrane.

- Navodi podjelu i funkciju lukobrana.

- Nabraja i opisuje tipove lukobrana.

- Shvata značaj lukobrana.

- Razlikuje tipove lukobrana.

- Skicira tipove lukobrana.

- Skicira poprečni presjek lukobrana.


- Crteži lukobrana.

241




- Opisuje nasute lukobrane.

- Nabraja elemente važne za projektovanje lukobrana.

- Navodi materijal za izradu jezgra lukobrana.

- Obalne konstrukcije.

- Navodi funkciju i tipove obalnih konstrukciju.

- Navodi elemente koji utiču na izbor najpovoljnijeg tipa obalne konstrukcije.

- Nabraja sile koje djeluju na obalnu konstrukciju.

- Opisuje obalne konstrukcije.

- Nabraja i opisuje opremu obalnih konstrukcija.

- Shvata značaj

obalnih konstrukcija.

- Razlikuje tipove obalnih konstrukcija.

- Skicira osnovne

tipove obalnih konstrukcija

- Skicira bitve - Skicira drvene

odbojnike


sistematičnost.

- Crteži obalnih

konstrukcija. - Crteži bitvi i

odbojnika.

Planiranje luka i pristaništa - Nabraja osnovne

aspekte planiranja. - Nabraja faze

projektovanja. - Upoznaje

ekonomske aspekte planiranja.

- Navodi definiciju gravitacionog područja, robnog prometa i propusne moći.

- Upoznaje prirodne uslove značajne za planiranje.

- Nabraja navigacione aspekte kod planiranja.

- Shvata značaj izučavanja ekonomskih aspekata, aspekata prirodnih uslova i navigacionih aspekata za planiranje luka i pristaništa.


242


nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Muškatirović: Unutrašnji plovni putevi i pristaništa, Građevinski fakultet,

Beograd, 1979. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Regulacija rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe

- Regulacija vodotoka - Regulacione građevine

- Sile koje djeluju na obalnu konstrukciju


- Sile - Opterećenja

- Pristaništa - Osnove građevinarstva - Objekti hidrogradnje

243

1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa sistemima građenja u visokogradnji. - Upoznavanje sa načinima izvođenja zemljanih radova. - Sticanje znanja o savremenim alatima, priboriu i mašinama u visokogradnji. - Upoznavanje sa raznim vrstama oplata. - Upoznavanje sa izradom građevinske skele. - Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa obradom ugradnjom armature. - Upoznavanje sa tehnikom ugradnje čelika za prednaprezanje. - Upoznavanje sa metodama transporta, ugrađivanja i njege betona. - Upoznavanje sa tehnologijom izvođenja zidarskih radova. - Upoznavanje se metodama izvođenja montažnih radova i prefabrikacijom

betonskih elemenata. - Upoznavanje sa savremenim metodama izvođenja završnih radova. - Osposobljavanje za primjenu sredstava zaštite na radu. - Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa.

244





Uvod - Upoznaje osnovne

metode izgradnje objekata visokogradnje.

- Opisuje tehnologiju tradicionalne metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke.

- Opisuje tehnologiju tradicionalne-unaprijeđene metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke.

- Opisuje metodu montažne gradnje i navodi njene prednosti.

- Definiše metodu industrijske gradnje i preduslove za njenu primjenu.

- Navodi grupe građevinskih radova.

- Nabraja građevinske radove u okviru grupe grubih građevinskih radova.

- Nabraja građevinske radove u okviru grupe završnih građevinskih radova.

- Pojašnjava osnovne termine u tehnologiji građenja.

- Razlikuje metode izgradnje objekata visokogradnje.

- Vrši komparaciju

metoda izgradnje objekata visokogradnje.

- Shvata

specifičnosti pojedinih građevinskih radova.

- Pozitivno procjenjuje važnost novih saznanja iz svoje struke.

Zemljani radovi - Pojašnjava pojam

zemljanih radova. - Upoznaje

- Shvata značaj zemljanih radova.

- Razvija pozitivnju orijentaciju prema zanimanju.

245




mehanizaciju za zemljane radove.

- Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanje širog iskopa.

- Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanja uskog iskopa.

- Razlikuje mehanizaciju za zemljane radove.

- Upoređuje tehnike

širokog i uskog iskopa.

Tesarski radovi - Definiše osnovne

pojmove o tesarskim radovima.

- Navodi materijal i sredstva za spajanje.

- Upoznaje faktore za usvajanje tipa oplate.

- Nabraja razne konstrukcije oplate.

- Opisuje oplatu za stubove i grede.

- Upoznaje prenosnu oplatu za zid.

- Upoznaje oplatu za ploče.

- Upoznaje tunelsku oplatu.

- Upoznaje kliznu oplatu.

- Upoznaje samopodižuću oplatu.

- Upoznaje specijalne vrste oplate.

- Navodi pomoćna sredstva za primjenu oplate.

- Zna sredstva za premazivanje oplate.

- Zna opremu za čišćenje oplate.

- Objašnjava pojam građevinske skele.

- Opisuje izradu

- Razlikuje materijale i sredstva za spajanje drveta.

- Razlikuje razne

vrste oplate. - Shvata značaj skele

pri izgradnji. - Razlikuje krovne

konstrukcije. - Razlikuje elemente

krovnih

- Razvija preciznost.

246




građevinske skele. - Zna da vodi

kontrolnu knjigu skele.

- Nabraja vrste krovnih konstrukcija.

- Poznaje elemente krovnih konstrukcija.

konstrukcija.

Armirački radovi - Upoznaje vrste i

karakteristike armature.

- Navodi mašine za obradu armature.

- Opisuje rad mašina za obradu armature.

- Zna probleme zaštite armature.

- Opisuje proces izvođenja armiraških radova u pogonu i na gradilištu.

- Upoznaje čelik za prednaprezanje.

- Opisuje ugrađivanje čelika za prednaprezanje.

- Zna karakteristike i primenu mikroarmature.

- Razlikuje vrste armature.

- Razlikuje mašine za obradu armature.

- Shvata metode

izrade skeleta armature kod raznih konstruktivnih elemenata.

- Shvata principe

prednaprezanja čelika.

- Razvija preciznost. - Razvija osjećaj o

potrebi zaštite na radu.

Betonski radovi - Opisuje unutrašnji

transport betona. - Upoznaje rad auto-

mješalice, pumpe za beton, gradilišnog krana, transportnih traka i ostalih transportnih sredstava.

- Opisuje pripremu podloge za betoniranje.

- Navodi metode ugradnje betona.

- Upoznaje ugradnju betona

- Uočava značaj i specifičnost betonskih radova.

- Razlikuje metode

transporta betona. - Zna pripremu

podloge za betoniranje.

- Razlikuje razne

metode ugrađivanja betona i vrši komparaciju istih.

247




pervibratorom. - Upoznaje

površinsko vibriranje betona.

- Upoznaje tehniku torkretiranja betona.

- Upoznaje tehniku ugrađivanja betona vibro-valjcima.

- Upoznaje se sa vakuumiranjem betona.

- Opisuje obradu spojnica.

- Opisuje obradu horizontalnih i vertikalnih površina.

- Definiše pojam njege betona i opisuje metode

njegovanja u raznim uslovima.

- Uočava značaj

njege betona. - Razlikuje i

upoređuje metode njege betona u raznim uslovima.

Zidarski radovi - Nabraja zidarski

alat i pribor. - Nabraja i opisuje

zidarski materijal. - Opisuje izradu i

transport vezivnog materijala.

- Objašnjava zidanje zidova od opeke i blokova raznih debljina.

- Objašnjava malterisanje zidova.

- Opisuje izradu podnih košuljica.

- Razlikuje materijal i pribor za zidarske radove.

- Razlikuje

kriterijume kvaliteta izvedenih zidarskih radova. - Zna izradu podnih

košuljica.

Montažni radovi - Upoznaje sisteme i

prednosti montažne gradnje.

- Nabraja principe i prednosti metoda montaže.

- Pojašnjava dekompoziciju objekta na

- Uočava prednosti montažne gradnje.

248




elemente. - Navodi i objašnjava

metode izvođenja montažnih radova.

- Definiše pojam prefabrikovanih betonskih elemenata.

- Nabraja i opisuje metode prefabrikacije.

- Navodi i opisuje pomoćna sredstva za montažne radove.

- Navodi i opisuje mehanizaciju za montažne radove.

- Upoznaje mehanizaciju za montažu.

- Poznaje sadržaj projekta montažnih radova.

- Objašnjava postupak kontrole i pripreme ležišta za element.

- Objašnjava postupak kontrole i pripreme elementa.

- Upoznaje postupak pravilnog zahvatanja i probnog podizanja elementa.

- Upoznaje postupak postavljanja elementa u ležište.

- Upoznaje postupak izrade veze elementa sa konstrukcijom.

- Razlikuje metode izvođenja montažnih radova.

- Vrši upoređivanje

metoda prefabrikacije.

- Analizira projekat

montažnih radova. - Razlikuje

mehanizaciju za montažne radove.

- Shvata tehnologiju

montažnih radova.

Završni radovi - Objašnjava pojam

završnih radova i navodi vrste.

- Upoznaje savremeni alat, pribor i mašine i

- Razlikuje završne radove.

- Uočava kriterijume

za ocjenu kvaliteta izvršenih završnih

249




materijale koji se primjenjuju u tehnologiji završnih radova.

- Upoznaje savremene tehnologije završnih radova.

radova.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr D. Arizanović: Tehnologija građevinskih radova, Univerzitet u Beogradu,

Beograd, 1997. god. - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,

Beograd, 2006. god. - S. Krunić, G. Mladenović, S. Mladenović, Lj. Krunić: Osnovni građevinski radovi,

Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata i pribora. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika: - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena




- Upoznaje sisteme montažne gradnje

- Osnovi građevinarstva - Osnovni sistemi građenja

- Izrada i podgrađivanje iskopa

- Izrada oplata i skela - Izrada skeleta armature i - poznavanje metoda

predneprezanja - Betoniranje u ljetnjim i

zimskim uslovima - Zidanje zidova od blokova i

opeke - Malterisanje zidova


- Osnovi geologije - Drvo kao građevinski

materijal - Građevinski čelik - Beton kao građevinski

materijal - Opekarski i betonski

proizvodi za zidanje - Malteri

- Izrada i podgrađivanje - Organizacija građenja - Građevinska mehanizacija

250


iskopa - Poznaje posledice

nepravilne montaže

za zemljane radove - Zaštita na radu

- Izrada i podgrađivanje iskopa

- Mehanika tla i fundiranje - Stabilnost zemljanih kosina

- Izrada skela - Upoznaje postupke

pravilnog zahvatanja, probnog dizanja i postavljanja elementa u ležište


- Vrste opterećenja i presječne sile

- Statički određeni i neodređeni nosači i razno oblici njihovog naprezanja

- Izrada krovnih konstrukcija. - Pojašnjanje dekompozicije

objekta na elemente

- Građevinske konstrukcije - Krovne konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta

251

1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA 1. Naziv predmeta: ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima održavanja željezničkih pruga. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja

radova. - Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju zadataka.

252





Osnovni principi održavanja željezničkih pruga - Definiše osnovne

principe održavanja željezničkih pruga.

Inspekcija stanja pruga - Opisuje načine

inspekcije stanja pruge:

- ispitivanje geometrije kolosjeka;

- ispitivanje slobodnih profila;

- ispitivanje naprslina u šinama;

- ispitivanje naboranosti šina;

- ispitivanje planuma i trupa pruge.

- Analizira osnovne principe održavanja željezničkih pruga.

- Razlikuje radove na održavanju pruga:

- kontrolu stanja pruge;

- ciklusno održavanje; - pojedinačne

intervencije na kolosjeku.

- Shvata značaj

inspekcije stanja pruga.

- Upoređuje vrste

inspekcije pruge. - Razlikuje

parametre od značaja za geometriju kolosjeka.

- Upoređuje načine

ispitivanja šina: - elektromagnetno

ispitivanje, - kombinovano, - ultrazvučno

ispitivanje.

- Shvata značaj

propisa i njihove primjene.

Redovno održavanje pruga - Zna koji radovi

spadaju u redovno održavanje pruga.

- Opisuje radove na redovnom održavanju pruge:

- kod donjeg stroja, - kod kolosjeka.

- Shvata značaj redovnog održavanja pruga.

- Razlikuje radove u sklopu redovnog održavanja pruga.

- Analizira radove redovnog održavanja kod donjeg stroja:

- odvodnjavanje donjeg stroja;

- Povezuje tehnološka i konstruktivna rješenja.

- Razvija sposobnost zapažanja.

253




- saniranje i nabijanje donjeg stroja.

- Uništavanje vegetacije.

- Analizira radove redovnog održavanja kod gornjeg stroja:

- održavanje šina; - održavanje sprava

protiv putovanja šina;

- održavanje spojnog i pričvrsnog pribora;

- kontrola stanja pragova.

- Razlikuje radove na održavanju pruge koji se izvode:

- ručno i - mašinski. - Razlikuje alat i

mašine koje se koriste pri održavanju pruga.

Srednje opravke pruga - Zna koji radovi

spadaju u srednje opravke pruga.

- Opisuje radove kod srednjih opravki pruge.

- Shvata značaj srednjih opravki pruga.

- Razlikuje radove u sklopu srednjih opravki pruga.

- Analizira radove u sklopu srednjih opravki pruga kod:

- donjeg stroja pruge;

- gornjeg stroja pruge.

- Upoređuje radove u sklopu srednjih opravki pruge:

- pojedinačna zamjena šina u zavisnosti od vrste oštećenja;

- pojedinačna zamjena pragova i pričvrsnog pribora;

- Razvijan pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.


- Posjeta Željeznici Crne Gore.

254




- dopuna zastora; - navarivanja šina; - obrada šina. - Razlikuje

mehanizaciju za opravke pruga.

Glavna opravka pruga (remont) - Zna koji radovi

spadaju u glavne opravke pruga.

- Opisuje radove kod glavne opravke pruga.

- Zna metode i načine izvođenja remonta pruge.

- Shvata značaj glavnih opravki pruga.

- Uočava obim radova pri remontu pruge.

- Analizira metode koje se primjenjuju kod remonta pruge.

- Uočava osnovne operacije na gradilištu u toku remonta:

- rešetanje zastorne prizme;

- zamjena starog kolosjeka novim;

- regulisanje kolosjeka.

- Razlikuje mehanizaciju za remont pruge.

- Shvata značaj timskog rada.

- Posjeta Željeznici Crne Gore.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gačić: Željezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1990. god. - T. Milojković: Željeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1990. god. - D. Bajić: Osnovi projektovanja željezničkih pruga, Građevinski fakultet, Beograd,

1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima.

255

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva-smjer saobraćajni. 10. Povezanost predmeta


- Tehnologija građenja željezničke pruge

- Organizacija gradilišta i mehanizacija

- Saobraćajnice - Organizacija građenja

- Željezničke pruge - Gradilište

256

1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE 1. Naziv predmeta: OSNOVE NISKOGRADNJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave




Ukupno 66 66 3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti niskogradnje. - Korisćenje odgovarajucih podataka, dobijenih laboratorijskim i terenskim

ispitivanjima. - Upoznaje načine i vrste ispitivanja pojedinih konstruktivnih elemenata u toku

izgradnje. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Stiče svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim

stvarima.

257





Objekti niskogradnje - Nabraja objekte

niskogradnje. - Opisuje objekte

niskogradnje.

- Razlikuje grane niskogradnje.


- Prikazivanje CD-a sa objektima niskogradnje.

- Grupni rad: Pano objekti niskogradnje.

Putevi i zeljeznice - Zna i klasifikuje

puteve i zeljeznice.

- Opisuje konstruktivne elemente puteva i željeznica.

- Analizira klasifikaciju puteva i zeljeznica.

- Upoređuje konstruktivne elemente puteva i željeznica.

- Crta poprečne presjeke.

- Razvija smisao za preciznost i sistematicnost.

- Posjeta željeznici. - Prikazivanje CD-a

sa putevima i željeznicom.

- Grupni rad: Pano putevi i željeznice.

Donji stroj i kolovozna konstrukcija - Navodi definiciju

kolovoza. - Objašnjava vrste

kolovoznih konstrukcija.

- Navodi elemente kolovozne konstrukcije.

- Poznaje tehnologiju izrade kolovoznih konstrukcija.

- Nabraja mehanizaciju koja se koristi kod izvođenja kolovoznoh konstrukcija.

- Nabraja materijale za izradu zastora kolovozne konstrukcije.

Donji stroj željezničke pruge - Zna ulogu donjeg

stroja željezničke pruge.

- Poznaje laboratorijska i

- Razlikuje elemente kolovozne konstrukcije:

- posteljicu, - usjek, - nasip, - zasjek, - zavrsni slojevi

kolovozne konstrukcije.

- Skicira elemente kolovoznih konstrukcija.

- Analizira standardne metode izrade usjeka i nasipa.

- Razlikuje materijale za izradu fleksibilnih i krutih kolovoznih konstrukcija.

- Upoređuje donji

stroj puteva i željezničkih pruga.

- Razlikuje i upoređuje mehanizaciju za izradu donjeg

- Razvija logicko zakljucivanje.

- Razumije odnos

tehnike i prirode.

- Crta u razmjeri poprečne profile saobraćajnica u usjeku, nasipu i zasjeku.


258




terenska ispitivanja kod izrade donjeg stroja.

stroja kod željezničkih pruga.

Propusti kod putnih i željezničkih konstrukcija - Zna ulogu

propusta. - Navodi podjelu

propusta. - Zna tehnologiju

izrade propusta.

- Analizira usvojena rješenja propusta.

- Razlikuje mehanizaciju za izradu propusta.

- Skicira cjevaste, pločaste i zasvedene propuste.

- Grupni rad- - Pano propusti: - Cjevasti, - pločasti, - zasvođeni.

Potporni zidovi i tuneli - Obrazlaže funkciju

tunela i potpornog zida kao građevinske konstrukcije.

- Zna tehnologiju izvođenja radova, mehanizaciju, laboratorijska i terenska ispitivanja kod tunela i potpornog zida.

- Razlikuje različite tunelske konstrukcije.

- Analizira ulogu potpornog zida u zavisnosti od vrste.

- Upoređuje mehanizaciju za izradu tunela i potpornog zida.

- Upoređuje podatke laboratorijskih i terenskih ispitivanja.

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

- Prikazivanje CD-a sa objektima.

- Grupni rad:

Pano potporni zidovi i tuneli.

Mostovi i aerodromi - Definise most i

aerodrom kao građevinski objekat.

- Zna funkciju mosta i aerodroma.

- Navodi podjelu mostova prema tipu konstrukcije.

- Obrazlaže specificnu ulogu kolovozne konstrukcije aerodroma u odnosu na karakter saobraćajnog opterećenja.

- Razlikuje mostove prema tipu konstrukcije.

- Vrsi komparaciju izmedju kolovozne konstrukcije puta i aerodroma.

- Posjeta aerodromu. - Grupni rad:

Pano mostovi i aerodromi.

259

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udŽbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1997. - TehniČar-Građevinski priručnik 6, IRO Gradska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1990. - T. Milojković: Zeljeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,

1990. - Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i

održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kabinet sa priborom za crtanje, kompjuter sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja(najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu); - pismena vježba. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena


dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inzenjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta


- Tehnologija građenja saobraćajnica

- Građenje mostova i tunela

- Saobraćajnice - Mostovi ituneli

- Saobraćajnice- putevi, željezničke pruge

- Mostovi i tuneli - Tehnička obrada grafičkih

priloga - Tehničko crtanje

- Razumije i koristi tehničke crteže

260

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA 2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE 1. Naziv ispitnog kataloga: SAOBRAĆAJNICE 2. Cilj ispita Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta SAOBRACAJNICE, uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti

saobraćajnica; - pravilne upotrebe stručne terminologije; - rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za saobraćajnice; - odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije; - poznavanje i poštovanje propisa sa područija zaštite na radu i zaštite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - objašnjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene infpormacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocijenjuju na stručnom ispitu 1. Geotehnički radovi - Donji stroj saobraćajnica. - Klasifikacija tla. - Projektovanje i izrada kosina usjeka i nasipa. - Zaštitne i potporne konstrukcije geotehničkih objekata. - Pripremni radovi na uređenju gradilišta. - Metode izrade usjeka i nasipa. - Građenje donjeg stroja saobraćajnice u otežanim geotehničkim uslovima. - Postupci terenske i laboratorijske kontrole. - Održavanje donjeg stroja. 2. Projektovanje puteva - Osnove za projektovanje. - Poprečni profili. - Elementi situacionog plana. - Elementi podužnog profila. - Vitoperenje kolovoza. - Trasiranje puta. - Obračun zemljanih masa. - Sastav projektne dokumentacije. 3. Gornji stroj puta - Elementi gornjeg stroja. - Noseći slojevi kolovoznih konstrukcija. - Fleksibilne kolovozne konstrukcije- asfaltni kolovozi.

261

- Krute kolovozne konstrukcije-cementno betonski kolovozi. - Primjena prefabrikovanih elemenata. 4. Standardna ispitivanja u toku građenja puteva - Ispitivanje kolovoznih podloga. - Ispitivanje asfaltnih kolovoza. - Ispitivanje cementno –betonskih kolovoza. 5. Odvodnjavanje kolovoza - Odvodnjavanje vangradskih puteva. - Odvodnjavanje gradskih saobraćajnica. 6. Održavanje kolovoza - Pojam održavanja. - Vrste oštećenja kolovoza. - Opravke cementno betonskih kolovoza. - Opravke asfaltnih kolovoza. 7. Konstruktivni elementi željezničke pruge - Osnovni pojmovi o donjem i gornjem stroju pruge. - Slobodni i tovarni profil pruge. - Poprečni profil pruge normalnog kolosjeka. - Oblik i razmjere trupa pruge. - Nagibi kosina. - Deformacije trupa pruge i mjere sanacije. 8. Konstrukcija gornjeg stroja - Uloga elemenata kolosjeka. - Šine, proračun šina i sastavi šina. - Kolosječni pribor: podjela i uloga. - Kruti pričvrsni pribor. - Elastični pričvrsni pribor. - Spojni kolosječni pribor. - Pragovi; proračun pragova. - Zastor. - Specijalne konstrukcije kolosjeka. - Dugi trak šina (DTŠ). - Elementi gornjeg stroja u DTŠ. - Veze kolosjeka: okretnice, prenosnice, skretnice, matičnjaci i ukrštaji. 9. Elementi projektne geometrije - Situacioni plan i njegovi elementi. - Nagibi i prelomi nivelete. - Položaj skretnica u planu i profilu. 10. Tehnologija i metodologija projektovanja pruga - Proces projektovanja i vrste projekata. - Principi vođenja trase. - Karakter trase u odnosu na reljef terena. - Tehnika trasiranja i oblikovanja trase. 11. Uređaji i postrojenja za elektrifikaciju pruga i siginalno-siguronosni uređaji - Sistemi električne vuče. - Kontaktna mreža.

262

- Signalno siguronosna postrojenja. 12. Održavanje pruga - Principi održavanja pruge. - Održavanje donjeg stroja. - Održavanje gornjeg stroja. 13. Gradske saobraćajnice - Gradski saobraćajni sistemi. - Raskrsnice. - Parkirališta. - Osnovne karakteristike komunalnih sistema. 4.Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. - Ocijenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu

znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

263

2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITIVANJE BETONA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta

ISPITIVANJE BETONA uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti

ispitivanja betona; - analizu i predstavljanje rezultata ispitivanja; - poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline - poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba; - primjenu normi i propisa za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - racionalnu upotrebu materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Beton i njegovi komponentni materijali - Definisati beton i njegove karakteristike. - Komponente betona i njihove karakteristike. - Navestu osnovna svojstva betona i njegovu primjenu. 2. Cement - Definisati cement i njegovu ulogu u betonu. - Nabrojati vrste cementa i njihove oznake. - Definisati način transportovanja i skladištenja cementa. - Definisati kvalitet cementa. - Nabrojati vrste uzoraka cementa i objasniti postupak njihove pripreme. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Objasniti postupak ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje finoće mliva cementa. - Objasniti postupak ispitivanja finoće mliva cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje vremena vezivanja cementa. - Objasniti postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje stalnosti zapremine cementa- - Objasniti postupak ispitivanja stalnosti zapremine cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje specifične mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja specifične mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i

savijanje. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na pritisak. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na savijanje. - Definisati skupljanje i širenje cementa. 3. Agregat - Definisati standard i opremu za ispitivanje.

264

- Navesti ulogu, vrste i način dobijanja agregata. - Objasniti način separisanja i deponovanja agregata. - Definisati kvalitet agregata. - Nabrojati vrste uzoraka agregata i objasniti postupak njihove pripreme. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka agregata. - Definisati standard i opremu za ispitivanje površinske vlage agregata. - Objasniti postupak ispitivanja površinske vlage agregata. - Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase agregata. - Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase agregata. - Definisati standard i opremu za ispitivanje povoljnosti agregata u pogledu oblika i

izgleda površine zrna. - Objasniti postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda

površine zrna. - Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja čestica manjih od 0.09mm u

agregatu. - Objasniti postupak ispitivanja sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu. - Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja gline u agregatu. - Objasniti postupak ispitivanja sadržaja gline u agregatu. - Definisati standard i opremu za ispitivanje prisustva organskih i humusnih

materija u agregatu. - Objasniti postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. - Definisati standard i opremu za ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. - Objasniti postupak ispitivanja granulometrijskog sastava agregata. - Objasniti crtanje grafikona frakcija agregata. 4. Voda - Objasniti ulogu i uticaj vode u betonu. - Definisati vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona. 5. Aditivi - Definisati ulogu i vrste aditiva. - Definisati primjenu aditiva. 6. Spravljanje betona u laboratoriji - Objasniti značaj i način izrade uzoraka prethodne probe kod spravljanja betona u

laboratoriji. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom slijeganja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom rasprostiranja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom zbijanja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona VE-BE aparatom. - Objasniti postupak određivanja zapreminske mase svježeg betona. 7. Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu - Objasniti način transportovanja i ugrađivanja betona. - Nabrojati vrste mješalica. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencija tekuće proizvodnje betona. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće betona na pritisak. - Objasniti postupak određivanja zapreminske mase očvrslog betona. 8. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Objasniti postupak ispitivanja vodonepropustljivosti betona. - Objasniti ispitivanje betona na dejstvo mraza. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije. - Objasniti ostupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.

265

9. Uticaj komponenti na kvalitet betona - Definisati način izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije. - Definisati svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih

vrsta cementa. - Objasniti uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije mješavine na

svojstva svježeg i očvrslog betona. - Definiše područja povoljnih granulometrijskih kompozicija. - Objasniti postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava

mješavine agregata. - Definisati izbor maksimalnog zrna agregata prema važećem pravilniku. - Objasniti postupak ispitivanja površine zrnavosti usvojene granulometrijske

kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona. 10. Projektovanje betonske mješavine - Definisati doziranje komponenata za marku betona prema zahtijevanim

svojstvima. - Objasniti učešće vlažnog agregata po frakcijama i korekciju količine vode. - Definisati radnu recepturu komponenti betona prema kapacitetu mješalice. - Definisati radnu recepturu komponenti betona na osnovu postignute zapreminske

mase probne mješavine betona. - Definisati prognozu pritisne čvrstoće betona na osnovu planiranog sastava

betonske mješavine. 11. Njega betona - Objasniti postupak pravilne njege betona u laboratorijskim, fabričkim i

gradilišnim uslovima. - Navoesti mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine. 12. Beton posebnih svojstava - Navesti vrste i karakteristike betona posebnih svojstava. 13. Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata - Objasniti postupak ispitivanja ugrađenog betona. - Definisati kriterijume za određivanje pritisne čvrstoće betona i izdavanje atesta o

kvalitetu ugrađenog betona. 14. Zaštita na radu - Navesti mjere zaštite na radu (lična, zaštita ljudi i okoline).

266

4. Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri zadatka, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu dozvoljena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu


267

2.1.3. SMJER-HIDROGRADNJA 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv ispitnog kataloga: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta

KOMUNALNA HIDROTEHNIKA, uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti

komunalne hidrotehnike; - pravilne upotrebe stručne terminologije; - rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za komunalnu

hidrotehniku; - odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije; - poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - objašnjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije.

3. Standardi znanja koji se ocenjuju na stručnom ispitu 1. Opšta svojstva vode - Uloga i značaj snabdijevanja vodom i kanalisanja. - Vode koje se koriste u vodosnabdijevanju. - Fizička, hemiska i bakteriološka svojstva vode. - Vode koje se odvode kanalizaciom. 2. Način snadbijevanja vodom - Vodovodni objekti. - Šeme sistema za snabdijevanje vodom. - Vrste vodovoda. - Šta je regionalni vodovod. - Šta je lokalni vodovod. - Šta je individualni vodovod. 3. Vrste potrošača i potrošnja vode - Najvažnije kategorije potrošača. - Naselje kao potrošač. - Potrošnja vode. - Promjena potrošnje vode u toku vremena. - Koeficijenti varijacije an. 4. Izvorište vode i vodozahvati - Koje vode se koriste za vodosnabdijevanje. - Zahvatanje i upotreba atmosferske vode. - Šta je sabirna površina. - Šta je cistijerna – čatrnja. - Građevine za zahvatanje površinske vode. - Zahvatne građevine na tekućim vodama.

268

- Zahvatanje vode iz jezera. - Upotreba morske vode. - Postanak podzemne vode. - Zahvatanje podzemne vode na prirodnim izvorima. - Tipovi građevina za zahvatanje vode iz izdani. - Kopani bunari. - Pobijeni bunari. - Bušeni bunari. - Galerije. 5. Instalacije za popravku kvaliteta vode - Potreba za popravljanjem kvaliteta vode. - Opšte operacije prečišćavanja vode. - Zadržavanje na rešetkama ili sitima. - Izmjena gasova. - Taloženje. - Flotacija.. - Hemijska koagulacija. - Biološka flokulacija i precipitacija. - Filtrovanje. - Dezinfekcija. - Taložnice. - Filteri. - Podjela filtera prema brzini. - Kako se dijele filteri prema načinu rada. - Dezinfekcija vode. - Koje osnovne vrste hlora postoje. 6. Crpne stanice - Sa kakvim komandama mogu biti crpne stanice. - Tipovi crpki – pumpi i upotreba. - Centrifugalna crpka – pumpa. 7. Rezervoari - Klasifikacija rezervoara. - Podzemni i nadzemni rezervoari. - Kad se grade rezervoari na kulama. - Hidrofori. 8. Vodovodne mreže - Transport vode do naselja. - Koja je najveća dopuštena brzina vode u cijevi. - Raspodijela vode u naselju. - Koji tipovi vodovodne mreže postoje. - Hidraulički proračun vodovodne mreže. - Granata mreža. - Prstenasta mreža. - Projektovanje vodovodne mreže. - Osnovni pojmovi i jednačine iz hidraulike. - Jednačina kontinuiteta. - Bernulijeva jednačina. - Materijal od koga se grade vodovodna i kanalizaciona mreža. - Cijevi. - Cijevi od livenog gvožđa.

269

- Čelične navojne – pocinkovane cijevi. - Cijevi od čelika. - Cijevi od betona. - Cijevi od armiranog betona. - Cijevi od azbest cementa. - Cijevi od plastične mase (polivinil hlorid PVC ili polietilen PE). - Cijevi od keramike. - Olovne cijevi. - Bakarne cijevi. 9. Kanalisanje naselja i zgrada - Fazonski komadi. - Lukovi. - Redukcije. - Račve. - Armature. - Zatvarači – ventili. - Propusni ventili. - Pljosnati ventili. - Slavine. - Hidranti. - Vazdušni ventili. - Vodomjer propelerni (kućni). - Vodomjer Voltmanov. - Sanitarni objekti – namjena i podjela. - Sifoni. - Umivaonik – lavabo. - Klozetske školjke – šolje. - Praonici i sudopere. - Kade i tuševi. - Slivnici. - Ulični i dvorišni slivnici. - Krovni slivnici. - Podni slivnici. - Kanalizacija zgrada. - Unutrašnja kanalizaciona mreža – osnovni elementi mreže. - Projektovanje untrašnje kanalizacione mreže. 10. Količina vode koja se odvodi kanalizacijom - Proračun kanalizacione mreže u objektu. - Količina otpadne vode. - Količine atmosferskih voda. - Intezitet kiše. - Slivna površina. - Koeficijenat oticanja. - Položaj sanitarnih objekata u odnosu na spoljašnju kanalizacionu mrežu. - Važeći propisi za projektovanje, proračun i izvođenje unutrašnje kanalizacione

mreže. - Simenzionisanje unutrašnje kanalizacione mreže. - Izvođenje unutrašnje kanalizacione mreže. - Donja horizontalna sabirana mreža. - Kanalizacione vertikale. - Ventilacione vertikale. - Kontrola izvedene mreže.

270

11. Kanalska mreža sa objektima - Spoljašnja kanalizaciona mreža – osnovni pojmovi. - Projektovanje mreže. - Proračun mreže – polazni elementi. - Količina vode koju treba evakuisati. - Visinski položaj mreže. - Važeći propisi za ovu vrstu mreže. 12. Dimenzionisanje kanalizacione mreže - Dimenzionisanje mreže. - Izvođenje mreže. - Priključak na uličnu kanalizacionu mrežu. - Kontrolna okna. - Kaskadna okna. - Kontrola izvedene mreže. 13. Instalcije za prečišćavanje kanalskog sadržaja - Prepumpavanje otpadnih voda. - Manji uređaji za prečišćavanje otpadnih voda. - Septičke jame. - Inhofov tank. - Druga postrojenja. - Ispuštanje prečišćene vode. 14. Instalacije u zgradama - Značaj instalacija u zgradama kao pokazatelj ostvarenog nivoa kulture

stanovanja. - Grupisanje kućnih instalacija. 15. Investiciono tehnička dokumentacija - Idejni projekat. - Glavni projekat. - Projekat izvedenog stanja objekta. 16. Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije - Ispitivaje ispravnosti instalacije vodovoda i kanalizacije. - Prijem, korišćenje i održavanje instalacije vodovda i kanalizacije. - Važeći propisi i standardi iz oblasti vodovoda i kanalizacije. 4. Tip ispita - Usmeno - Na ispitnom listu treba da bude tri pitanja, kombinovana po složenosti na

odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu.

- Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.

271

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu


272

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 2. Cilj ispita - Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: - Pravinu upotrebu stručne terminologije; - stepen povezanosti stručnoteoretskih i praktičnih znanja; - samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i

vrednovanju predloženih rješenja; - samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; - poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; - racionalno korišćenje materijala, vremena, energije; - samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova. 3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat dvotračnog puta ---- razreda od tačke A (---) do tačke B (---). Projekat treba da sadrži slijedeće priloge: - Tipski geometrijski poprečni profil dvotračnog puta --- razreda (R=1: 100). - Normalni poprečni profil puta u nasipu, usjeku, zasjeku (R=1: 50), sa detaljima

(R=1: 25). - Usvojeni tip kolovozne konstrukcije sa orijentacionim dimenzijama slojeva. - Situacioni plan puta (na priloženoj topografskoj podlozi R=1: 5000), sa

proračunom svih putnih krivina sa prelaznicama i stacionažom elementarnih tačaka.

- Podužni profil puta (R=1: 5000/500) sa proračunom vertikalnih krivin vitoperenjem kolovoza.

- Karakteristične poprečne profile (R=1: 100). - Proračun zemljanih masa. - Tehnički izvještaj.

2. Na osnovu podataka iz urađenog glavnog projekta, potrebno je izraditi organizaciju izvođenja građevinskih radova - Zadatak obuhvata sljedeće priloge: - Pregledni plan, programski uslovi i karakteristični poprečni profili. - Normalni poprečni profili u usjeku, nasipu i zasjeku. - Provjeriti stabilnost potpornog zida po jednoj u svijetu priznatoj metodi. - Dimenzionisati kolovoznu konstrukciju za dionicu puta u nasipu od zemljanog

materijala. - Analiza cijena za glavne radove sa predmjerom i predračunom radova. - Izbor mehanizacije sa prikazom tehnologije izvođenja radova. - Planiranje izvršenja radova(mrežni plan, gantogram i dinamički plan radne

snage). - Šema organizacije gradilišta i šema upravljanja - Mjere zaštite na radu i zaštita okoline. - Tehnički izvještaj.

273

Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta. 4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj - projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici odnosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji - treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika - stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da

sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava rezred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje

5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala.

6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u

katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

274

2.2.2. SMJER - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 2. Cilj ispita - Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: - Prepoznavanje i analizu predmetnog ispitivanja; - pravilnu upotrebu stručne terminologije; - stepen povezanosti stručnoteorijskih i praktičnih znanja; - samostalnost u definisanju: vrste ispitivanja, načina uzimanja uzoraka, potrebne

aparature, postupka ispitivanja i analizi i predstavljanju rezultata; - samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; - poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; - racionalno korišćenje materijala, vremena i energije; - samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova. 3. Spisak tema/zadataka - Za zadato ispitivanje potrebno je definisati: - predmet standarda; - način uzimanja i pripreme uzorkaza ispitivanje; - opremu za ispitivanje, - postupak ispitivanja; - analizu i predstavljanje rezultata. Vrste ispitivanja: 1. Ispitivanje finoće mliva cementa. 2. Ispitivanje vremena vezivanja cementa. 3. Ispitivanje stalnosti zapremine cementa. 4. Ispitivanje zapreminske mase cementa. 5. Ispitivanje specifične mase. 6. Ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje. 7. Ispitivanje standardne konzistancije cementa. 8. Ispitivanje površinske vlage u agregatu. 9. Ispitivanje zapreminske mase agregata. 10. Ispitivanje povoljnosti agtegata u pogledu oblika i izgleda površine zrna. 11. Ispitivanje - sadržaja čestica manjih od0.09mm u agregatu. 12. Ispitivanje sadržaja grudvi gline u agregatu. 13. Ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. 14. Ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. 15. Ispitivanje konzistencije betona mjerom slijeganja. 16. Ispitivanje konzistencije betona mjerom rasprostiranja. 17. Ispitivanje konzistencije betona mjerom zbijanja. 18. Ispitivanje konzistencije betona pomoću VE-BE aparata. 19. Ispitivanje zapreminske mase svježeg betona. 20. Ispitivanje betona na dejstvo mraza. 21. Ispitivanje čvrstoće betona na pritisak. 22. Ispitivanje vodonepropustljivosti betona. Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta.

275

4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj

projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici, odnosno stručni aktiv, definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji

treba da su ujednačeni po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja.

- Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje. 5. Dozvoljenja pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljena u


276

2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 2. Cilj ispita - Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: - Pravinu upotrebu stručne terminologije; - stepen povezanosti stručno-teoretskih i praktičnih znanja; - samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i

vrjednovanju predloženih rješenja; - samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; - poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; - racionalno korišćenje materijala, vremena, energije; - samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova. 3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat (Glavni) za snabdijevanje vodom naselja (----) Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije projekat treba da sadrži: - Tehnički opis – izvještaj. - Predmjer radova. - Tehniči uslovi za izvođenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000). - Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000). - Izvođačke detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (količine zemljanih masa). 2. Uraditi idejni projekat (Glavni) fekalne kanalizacije u ulici (----); naselju (---) Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije projekat treba da sadrži: - Tehnički opis – izvještaj. - Predmjer radova. - Tehniči uslovi za izvođenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000) - Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000). - Situaciju trase urađene na saobraćajnoj podlozi ili prikladnoj situaciji. - Izvođačke detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (količine zemljanih masa). Odbrana zadatka (stručnog rada) traje najviše 20 minuta.

277

4. Uputstvo za sprovođenje praktičnog dijela stručnog ispita - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj

projektnog zadatka dat je tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici donosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji

treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika stručno - teoriskih predmeta iz praktične nastave. Zadatak, po pravilu, terba da sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja.

- Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispiti odbor prprema kriterijume za ocijenjivanje. 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u


278

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

1. Građevinski materijali Provjera znanja vrši se usmenim putem.

2. Osnove građevinarstva Provjera znanja vrši se usmenim putem.

3. Tehničko crtanje Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, radova na vježbama.

4. Građevinske konstrukcije Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, pismenih zadataka, grafičkih vježbi, grafičkih radova.

5. Nacrtna geometrija Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, radova na vježbama.

6. Primjena računara u građevinarstvu

Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, praktičnog rada na računaru.

7. Statika i otpornost materijala Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih zadataka.

8. Preduzetništvo Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

9. Beton Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi i pismenih zadataka.

10. Mehanika tla i fundiranje Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi i pismenih zadataka.

11. Geodezija Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

12. Saobraćajnice Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih zadataka, grafičke vježbe.

13. Organizacija građenja Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću, pismenih zadataka, grafičkih vježbi, elaborata.

14. Mostovske i tunelske konstrukcije Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih zadataka, grafičkih vježbi.

15. Ispitivanje betona Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u laboratoriji.

16. Geomehanička ispitivanja Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću grafičkih vježbi.

17. Asfaltne mješavine Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u laboratoriji.

18. Građevinska hidraulika Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih zadataka, vježbe.

19. Organizacija građenja Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću, pismenih zadataka, grafičkih vježbi, grafičkih radova

20. Hidrologija sa hidrometrijom Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih zadataka.

21. Komunalna hidrotehnika Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, pismenih zadataka.

22. Korišćenje vodnih snaga Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, pismenih zadataka.

279

Redni broj Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja

23. Praktična nastava

Za I i II razred provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u radionici. Za III i IV razred: Niskogradnja-provjera urađenog posla na gradilištu; Laboratorijska ispitivanja-praktičan rad u radionici; Hidrogradnja-praktičan rad u radionici i izrada crteža detalja.

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II

2. Ekologija i zaštita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem.

3. Poslovna komunikacija Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

4. Osnove hidrotehnike Provjera znanja vrši se usmenim putem.

5. Asfaltne mješavine Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u laboratoriji.

6. Ispitivanje građevinskih materijala

Provjera znanja vrši se usmenim putem, urađene vježbe.

7. Hidrotehničke melioracije Provjera znanja vrši se usmenim putem.

8. Regulacija vodotoka Provjera znanja vrši se usmenim putem.

9. Luke i pristaništa Provjera znanja vrši se usmenim putem.

10. Tehnologija građenja Provjera znanja vrši se usmenim putem

11. Održavanje željezničkih pruga Provjera znanja vrši se usmenim putem.

12. Osnove niskogradnje Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno

ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog programa GRAĐEVINSKI TEHNIČAR.

- Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR, potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit.

- Stručni ispit za obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR sastoji se iz: - Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti; - pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika; - usmenog ispita iz stručno-teorijskog predmeta; - stručnog rada sa odbranom.

280

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od

mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir odluku o usmjerenju. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za

odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da:

- Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja-škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno priključiti;

- škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja;

- za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle;

- provjeravanje znanja izvodi se putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni obrazovnim programom;

- odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Redni broj Naziv predmeta Profil stručne spreme nastavnika i stručnih

saradnika

1. Građevinski materijali Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

2. Osnove građevinarstva Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

3. Tehničko crtanje Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

4. Građevinske konstrukcije Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

5. Nacrtna geometrija Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

6. Primjena računara u građevinarstvu

Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture

7. Statika i otpornost materijala Diplomirani građevinski inženjer (smjer konstruktivni)

8. Preduzetništvo Diplomirani ekonomista

9. Beton Diplomirani građevinski inženjer (smjer konstruktivni)

10. Mehanika tla i fundiranje Diplomirani građevinski inženjer

11. Geodezija Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer geodezije

12. Saobraćajnice Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni)

13. Organizacija građenja Diplomirani građevinski inženjer

281

Redni broj Naziv predmeta Profil stručne spreme nastavnika i stručnih

saradnika

14. Mostovske i tunelske konstrukcije Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni)

15. Ispitivanje betona Diplomirani građevinski inženjer

16. Geomehanička ispitivanja Diplomirani građevinski inženjer

17. Asfaltne mješavine Diplomirani građevinski inženjer

18. Građevinska hidraulika Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnički

19. Hidrologija sa hidrometrijom Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnički, diplomirani inženjer poljoprivrede-smjer melioracije

20. Komunalna hidrotehnika Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika

21. Korišćenje vodnih snaga Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika


Za I i II razred-Diploma osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine; Diploma primjenjenih osnovni studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine, diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture. Za III i IV razred diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture.

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik II Diplomirani profesor stanog jezika

2. Ekologija i zaštita životne sredine Diplomirani biolog, diplomirani inženjer pejzažne arhitekture

3. Poslovna komunikacija - Diplomirani psiholog, - Diplomirani pedagog ili - Diplomirani sociolog

4. Osnove hidrotehnike Diplomirani građevinski inženjer

5. Asfaltne mješavine Diplomirani građevinski inženjer

6. Ispitivanje građevinskih materijala Diplomirani građevinski inženjer

7. Hidrotehničke melioracije Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika, diplomirani inženjer poljoprivrede-smjer melioracije

8. Regulacija vodotoka Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika

9. Luke i pristaništa Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika

10. Tehnologije građenja Diplomirani građevinski inženjer

11. Održavanje željezničkih pruga Diplomirani građevinski inženjer

12. Osnove niskogradnje Diplomirani građevinski inženjer

282

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Redni broj Naziv predmeta Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u

grupe T V P T V P

1. Građevinski materijali I 72 72

2. Osnove građevinarstva I 72 72

3. Tehničko crtanje I 72 16 56

4. Građevinske konstrukcije

I 72 36 36 II 144 72 72 72

5. Nacrtna geometrija I 72 36 36 II 72 36 36

6. Primjena računara u građevinarstvu II 108 36 72 72

7. Statika i otpornost materijala

II 108 72 36 36 III 72 36 36 36

8. Preduzetništvo IV 72 18 48 9. Beton IV 99 33 66 66

10. Mehanika tla i fundiranje III 72 36 36

11. Geodezija III 72 36 36 36

12. Saobraćajnice III 180 108 72 IV 132 66 66

13. Organizacija građenja

III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

14. Mostovske i tunelske konstrukcije

IV 132 66 66

15. Ispitivanje betona III 180 72 108 IV 132 66 66

16. Geomehanička ispitivanja

III 108 72 36 36 IV 66 33 33 33

17. Asfaltne mješavine III 108 72 36 36 IV 66 33 33 33

18. Organizacija građenja IV 66 33 33

19. Građevinska hidraulika III 108 72 36

283

Redni broj Naziv predmeta Razred Ukupno

časova Vrsta nastave

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u

grupe T V P T V P

20. Hidrologija sa hidrometrijom III 72 72

21. Komunalna hidrotehnika

III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

22. Organizacija građenja

III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

23. Korišćenje vodnih snaga

III 72 36 36 36 IV 66 33 33 33

24. Mehanika tla i fundiranje IV 66 33 33

25. Geodezija IV 66 33 33 33


I 108 108 108 II 108 108 108 III 72 72 72 IV 66 66 66

IZBORNA NASTAVA

1. Strani jezik

I 72 72

II 72 72 III 72 72 IV 66 66

2. Ekologija i zaštita životne sredie I 72 58 14

3. Poslovna komunikacija II 72 60 12

4. Tehnologija građenja IV 66 66

5. Osnove hidrotehnike III 72 72

6. Asfaltne mješavine III 72 36 36

7. Održavanje željezničkih pruga IV 66 66

8. Ispitivanje građevinskih materijala

III 72 36 36 36

9. Osnove niskogradnje IV 66 66

10. Hidrotehničke melioracije III 72 72

11. Regulacija vodotoka III 72 72 12. Luke i pristaništa IV 66 66

284

T– Teorijska nastava V– Vježbe P– Praktična nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici I, II I III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu

praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom. Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno teorijskih predmeta i praktične nastave. O realizaciji programa profesionalne prakse je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada. Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa. Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja) evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama.

- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. - Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju a,

da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i kompetencije.

- Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV-33 časa godišnje).

- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole. - Uspješnost a na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni

da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti. - Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a

sastoji se iz tri cjeline: - Sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti,

filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.

- Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje: posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.

- Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i dr); socijalni rad; organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.

11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Branka Roganović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola

„M. Radović“ Podgorica - Gordana Popivoda, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M.

Radović“ Podgorica - Tanja Radević, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“

Podgorica - Mirjana Aleksić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“

Podgorica - Milan Jočić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“

Podgorica - Branislav Pavićević, mr građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“

Podgorica

285

- Valentina Đuranović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica

- Vesna Radišić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica

- Lidija Drašković, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica

- Lela Vojvodić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica

- Vladislav Koprivica, dipl. maš. ing, Centar za stručno obrazovanje, koordinator