HC 1 – MEDIA THEORIE - NOTES Media & Cultuur : Media Theorie : 2011
M a d e b y A s e f e h @ w w w . d o u b l e m i n d s p r o d u c t i o n s . c o m
HC1 - Media theorie Copyright © Dropbox Media&Cultuur Vak Media Theorie -- onderdeel bij studie Media & Cultuur aan de UvA --
!"#$"%&'' 31
08 ("))'
2011
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
1
Wat is mediatheorie?
Jaap Kooijman / 31 januari 2011
1 2
3 4
Hoorcolleges: Tarja Laine (coördinator) Michael Dieter Jaap Kooijman Michael Stevenson Werkgroepen: Antonia Mazel (coördinator) Pepita Hesselberth Tarja Laine Melanie Schiller Laurike in ’t Veld Laura van der Vlies Daisy van de Zande
Docenten
5
Hoorcollege
• Marxisme en ideologiekritiek • Semiotiek en structuralisme • Psychoanalyse • Cultural Studies • Netwerk • Postmodernisme • Poststructuralisme • Archive • Gender • Interactivity • Cognitie en affect • Simulation
6
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
1
DIA 2
Eerste tv-debat >> Nixon VS. Kennedy
>> mensen die via radio hadden gevolgd vonden Nixon winnaar
>> mensen die via tv hadden gevolgd vonden Kennedy winnaar
HOT MEDIUM >> Radio >> weinig menselijke participatie
COLD MEDIUM >> Tv >> veel menselijke participatie (prikkelt alle zintuigen)
DIA 3
Eerste boek McLuhan >> Understanding Media, the extensions of man (man hier algemeen voor men)
Tweede boek McLuhan >> Medium is the Massage
>> dit 2e boek een visueel kunstproject >> om te laten zien hoe we over het medium na kunnen denken
DIA 4
Voorbeeld pagina’s binnenzijde boek ‘Medium is the Massage’
DIA 5
Docenten voornamelijk gespecialiseerd in
Tarja Laine ; FILM
Michael Dieter ; DIGITALE MEDIA
Jaap Kooijman ; TV >> POPULAIRE KUNST
Michael Stevenson; DIGITALE MEDIA
>> alle mediums met elkaar verbonden, dus in HC’s mengelmoes van alles
DIA 6
Onderwerpen die aan bod zullen komen tijdens de hoorcolleges
DIA 1
Origineel ; the medium is the message = Het medium is de boodschap (McLuhan) >> de boodschap is afhankelijk van het medium via welk het uitgezonden word
Naam boek >> the medium is the massage = Het medium is de massage
>> het medium masseert ons >> zet ons aan het denken & is verlengstuk van het menselijk lichaam ..
Volgens McLuhan is titel ontstaan door drukfout, maar was zo mooi dat hij besloot het niet te veranderen,
sommige zeggen dat hij het met opzet heeft gedaan, niets drukfout..
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
2
Formele inhoud
• De hoorcolleges geven een overzicht van belangrijke theoretische concepten en benaderingen in mediatheorie. Dit vak brengt enerzijds in kaart hoe in het veld van film, televisie en nieuwe media studies specifieke theorieën zijn ontwikkeld en welke aspecten van het medium daarbij aan de orde zijn gesteld. Anderzijds wordt aangegeven wanneer deze benaderingen ook transmediaal inzetbaar zijn of zich transmediaal hebben ontwikkeld. Kernbegrippen en kernteksten worden canoniek en in samenhang aan de orde gesteld, opdat studenten hier vertrouwd mee raken en zij er in de volgende studiejaren mee kunnen werken. 7
Werkgroep • In de werkgroep gaan studenten actief
aan de slag met theoretische concepten. Studenten verwerken theoretische inzichten door middel van praktische oefeningen, waarbij ook de analytische vaardigheden opgedaan in het eerste semester opnieuw worden ingezet.
• Studenten leren werken met theoretische concepten: het ‘uitspitten’ van theoretische concepten; het tegen elkaar afzetten en op waarde schatten.
• Hoorcollegereeks is grotendeels zelfstudie; werkgroep is geen ‘bijles’.
8
Nicholas Gane Patricia Pisters John Storey & David Beer
9
Toetsmomenten
• Diagnostische toets (blok 1) • Midtermtentamen (50% van eindcijfer) • Diagnostische toets (blok 2) • Eindtentamen (50% van eindcijfer)
• Geen openboek-tentamen! • Combinatie gesloten vragen (gericht
op feitenkennis) en open vragen (gericht op theoretisch inzicht)
10
Gesloten en open vragen
• Wie introduceerde de notie van “The medium is the message”? a) Roland Barthes, b) Marshall McLuhan, c) Patricia Pisters, d) Raymond Williams
• Welk boek schreef Raymond Williams? a) Understanding Media, b) The Key Concepts of New Media, c) Das Kapital, d) Television
• Wat is het belangrijkste verschil tussen de manieren waarop Marshall McLuhan en Raymond Williams media benaderen?
11
Advies
• Begin tijdig met lezen • Onderscheid hoofd- van bijzaken • Maak je geen zorgen als je niet
meteen alles begrijpt • Overleg met medestudenten;
bediscussieer de leerstof • Leer feiten in combinatie, zoals naam
theoreticus, concept/boektitel, jaartal (Raymond Williams, ‘flow’, 1974)
• Vertrouw niet (te veel) op samenvattingen
• Sta open voor ideeën en interpretaties die wellicht ‘onzin’ lijken
12
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
2
DIA 9
Boeken die bij hoorcollege stof horen
New Media, The Key Concepts ; DIGITALE MEDIA
Lessen van Hitchcock/ een inleiding in mediatheorie ; FILM
Cultural Theory and Popular Culture, An Introduction ; POPULAIRE KUNST
Voor het tentamen moet je de inhoud van alle boeken kennen
DIA 10
Diagnostische toetsen zijn niet verplicht, maar helpen je de stof beter te beheersen
DIA 11
Voorbeeld van open & gesloten vragen die je op het tentamen kunt verwachten
DIA 7
Canoniek ; ‘centrale teksten’ ; canon van teksten waarvan geacht word dat je ze kent
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
3
Wat is [media]theorie?
• θεωρ α: Grieks voor ‘bekijken’, ‘overpeinzing’, ‘reflectie’
• “Een systeem van regels of denkbeelden (een model) om feiten te verklaren” (Pisters 23)
• Theorie als hypothese die moet worden getoetst
• Theorie als ‘bril’ of ‘gereedschap’ voor analyse van onderzoeksobject
• Eén allesomvattende theorie bestaat (nog) niet
13
[Media]theoretici • McLuhan, Sartre, Foucault,
Zizek, Foucault, Baudrillard, Manovich, Freud, Hall, Butler, Said, Williams, etc. etc. etc.
• Regelmatig geciteerd, minder vaak gelezen
• Verschillende academische disciplines binnen de geestes-wetenschappen, en ook sociale en exacte wetenschappen
• Theoretici reflecteren op, maar zijn ook onderdeel van media en (populaire) cultuur
14
15 16
17
Voice of Holland Theoretische benaderingen • Technologisch-deterministisch • Esthetisch • Cultuurhistorisch • Neo-Marxistisch • Feministisch • Semiologisch • Postmodernistisch • Etc.... Veranderend onderzoeksobject • productie – tekst – receptie • tekst – context – metatekst
18
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
3 DIA 13
Betekenis van het woord theorie = bekijken/overpeinzen/reflecteren
Theorie als een perspectief >> “een bril” waardoor sommige dingen zichtbaar zijn en andere wegvallen
>> Verschillende theorieën kunnen verschillende resultaten hebben van hetzelfde OBJECT
DIA 14
Belangrijke media theoretici in onze cultuur
DIA 15
Voorbeelden van werk van mediatheoretici dat terug te vinden is in onze populaire kunst
DIA 16
Voorbeelden van werk van mediatheoretici dat terug te vinden is in onze populaire kunst
DIA 17
3,7 miljoen mensen keken naar de Voice of Holland.. wat gebeurt er als je het tv programma aan de hand
van theoretische benaderingen gaat analyseren
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
4
19
Voorlopige conclusies
• Theorie expliciteert en abstraheert; theorie biedt inzicht en maakt vergelijkingen mogelijk
• Specifieke theoretische benaderingen maken bepaalde elementen zichtbaar, maar hebben ook ‘blinde vlekken’
• Theorie kan niet alleen gebruikt worden om antwoorden te geven, maar ook om nieuwe vragen te stellen
• Theorieën zijn onderdeel van het wetenschappelijk debat en onderhevig aan verandering door nieuwe inzichten en interpretaties
20
PAUZE
21
We hebben geen boodschap meer, we doen boodschappen.
Henk Oosterling
22
Wat is cultuur? • Algemeen proces van
intellectuele, spirituele en esthetische ontwikkeling
• Een specifieke manier van leven van een bepaalde groep mensen in een bepaalde periode en plaats
• Producten van intellectuele en artistieke activiteit
Raymond Williams (1921 – 1988)
23
Wat is populaire cultuur? • Alledaagse cultuur: de cultuur van
gewone mensen zoals zij/wij deze dagelijks beleven
• Cultuurproducten die letterlijk ‘populair’ zijn, oftewel door een groot publiek worden gewaardeerd: volksvermaak
• Commerciële massacultuur: de producten die voor een groot publiek worden gemaakt
• De ‘lage’ cultuur die overblijft als restcategorie na de selectie van de ‘hoge’ cultuur
24
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
4 DIA 18
Enkele theoretische benaderingen met kort uitleg erover :
! Technologisch-deterministisch = technologie is determinerend/bepalen
>> dus medium bepaald de inhoud >> onderzoek naar betrokken mediums en hun invloed
! Esthetisch = schoonheidsleer
>> hoe wordt er gefilmd/opgenomen/welke belichting wordt gebruikt/welke genreconventies
! Cultuurhistorisch = Hoe waren vorige exemplaren van zelfde object en is er sprake van verandering
van ‘object’ door de jaren heen
! Neomarxistisch = Hoe iets geproduceerd word en hoe mensen daarin gebruikt worden als product
! Feministisch = Hoe zit het met de man/vrouw verhouding
De theoretische benadering die je kiest zorgt vaak ook voor verdieping in een bepaald onderwerp en
wegvallen van andere onderdelen binnen dat onderwerp
DIA 20
De theorie bij ‘media studies‘ is niet altijd meetbaar maar wel altijd analyseerbaar
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
5
Rode draden in mediatheorie
Constante spanningsvelden: • ‘Structure-agency’ debat
• ‘Hoge’ / ‘lage’ cultuur • Technologische determinisme
• Representatie / constructivisme
• [Neuro]biologie / cultuur
Ogenschijnlijke tegenstrijdigheden kunnen elkaar herbevestigen
25
Viewing
Maandag: OMHP Dinsdag: Filmmuseum
• Canonieke mediateksten die gebruikt
worden in mediatheorie
• Mediateksten die expliciet media-theoretische thema’s behandelen
• Mediateksten die reflecteren op de media door zowel vorm als inhoud
26
Beautiful World (Mieke Gerritzen, 2006)
• ‘Typo-film’: “We kunnen beelden lezen en kijken naar taal”
• ‘Bombardement van tekens’ en ‘implosie van betekenis’ (Jean Baudrillard)
• Structure-agency’: dubbele betekenis Beautiful World; manipulatie door mondiaal cultuurindustrie; oneindige esthetische inspiratiebron
• Politiek pamflet
27
Signalement (VARA, 1963)
• Eenmalig kunstprogramma gemaakt door Wim T. Schippers en Willem de Ridder
• Tegenstelling ‘hoog’ en ‘laag’ wordt ter discussie gesteld; wat is ‘kunst’ / wat is ‘TV’?
• Kunst op straat; populaire cultuur in museum
• Aansluiting met Pop Art (Roy Lichtenstein, Andy Warhol)
• Representatie of constructie van ‘werkelijkheid’
28
29 30
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
5 DIA 25
! ‘Structure – agency’ debat =
>> hebben we zelf de ‘macht’ of worden we door media onbewust gestuurd in onze keuzes
! Representatie vs. Constructivisme =
>> geven media representatie van werkelijkheid of maken de media de werkelijkheid
! Nature vs Nuture = (aanleg vs opvoeding >> neurobiologie vs cultuur)
>> wat is genetisch bepaald en wat is aangeleerd (cultuur)
DIA 26
Waarom hebben we de Viewings
>> Kijken naar film/docu’s om de theoretische teksten waarin voorbeelden met betrekking tot dergelijke
films/docu’s aan bod komen beter te kunnen begrijpen
DIA 27
Beautiful World >> soort supersonische powerpoint >> via film gekeken naar beeldtaal
>> aan bod komen logo’s met commerciële en politieke betekenissen
DIA 28
Signalement >> speelt met hoge/lage cultuur
DIA 29
Kunstwerk ; flesje limonade in de zee bij Peelen ; Wim T. Schippers
DIA 30
Een kunstwerk van Liechtenstein
Media Theorie - HC 1 - Mediatheorie - 31/01/'11
6
31 32
Videodrome (David Cronenberg, 1983)
• Media effects: mediatheorie gebaseerd op de directe effect van media op het gedrag en gezondheid van de gebruiker
• Onschuldige gebruiker; verslaving; passiviteit en activiteit
33
Videodrome Technologisch determinisme: • Letterlijke verbeelding van
McLuhan; medium als verlengstuk van de mens; ‘the medium is the message’
Representatie / constructivisme
• Medium construeert de werkelijkheid; virtuele realiteit, hyperrealiteit, schijnwerkelijkheid (Jean Baudrillard)
34
Volgende week
Marxisme en ideologiekritiek
Literatuur: • Storey: HS4 ‘Marxisms’ en HS10 ‘The
politics of the popular’
• Herlezen hoofdstuk 2 uit Hermes en Reesink, Inleiding televisiestudies
35
MEDIA THEORIE – 31/01/’11 - HC 1 – MEDIA THEORIE
6 DIA 31
Een kunstwerk van Warhol
DIA 32
De viewing van dinsdag 1 feb 2011 ; Videodrome
>> genre Thriller >> PLOT >> piratenzender op zoek naar nieuw uitzendbaar materiaal, komt bij
videodrome, een nieuwe vorm van tv die letterlijk je hersens ingaat >> je word opgeslokt door media
DIA 33 & 34
DE FILM VIDEODROME is relevant omdat;
! Gaat in op media-effects ; Media heeft direct invloed op ons handelen
! Medium is the massage ; als verlengstuk van mens >> hoofdpersoon wordt verleidt/gemasseerd door tv
! Sprake van hyperrealiteit ; welke realiteit is de echte realiteit..