แผนการสอนบทท 5 (3 คาบ )

ความคดรวบยอด

การรสกและการรบรเปนกระบวนการในการรบขอมลจากสงเราภายนอกผานอวยวะรบสมผส ความ รสกทรบเขามาจะถกตความหมายโดยอาศยประสบการณและการเรยนร ทำาใหอนทรยมการตอบสนองตอสง

เรา การรสกและการรบรจงเปนองคประกอบทสำาคญของการเกดพฤตกรรม ถาการรสกและการรบร บกพรองหรอผดพลาดยอมทำาใหพฤตกรรมของอนทรยผดไปจากปกต

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายไดวากระบวนการทางจตเกยวของกบกระบวนการทางกายอยางไรรวมทงสามารถอธบายความหมายและความสำาคญของเธรซโฮลด(Threshold) ได

2. อธบายระบบการมองเหน การไดยน การไดกลน การบรสและการรบความรสกใตผวหนงได

3. บอกประเภทความผดปกตของการมองเหนไดวามอะไรบาง ตลอดจนอธบายสาเหตของความผดปกตเหลานนได

4. อธบายความหมายของการรบรไดและบอกองคประกอบทสำาคญของการเลอกสรรการรบรได

5. อธบายความหมายของสงลวงตาไดและบอกประเภทตางๆ ของสงลวงตาได

เนอหาวชา

เอกสารประกอบการสอนบทท5 การรบร กจกรรมการเรยนการสอน

1. ใหนกศกษาบอกความแตกตางของการรสกและการรบรวาเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร2. ใหนกศกษาชวยกนอภปรายวาอวยวะรบสมผสสำาคญอยางไร

3. บรรยายในหวขอ การรสกและการรบร

4. ใหนกศกษายกตวอยางปรากฏการณททำาใหเกดภาพลวงตาวามอะไรบาง

5. ใหนกศกษาทำาแบบฝกหดทายบท

สอและอปกรณประกอบการสอน

1. แผนใสประกอบการสอน2. เอกสารประกอบการสอนบทท5 การรบร 3. ตวอยางภาพลวงตา

116

การรบร (Perception)

4. แบบฝกหด

การวดและประเมนผล

1. สงเกตความสนใจในการเรยนการสอน2. การอภปรายแสดงความคดเหน3. ตรวจแบบฝกหดทายบท

บทท5การรบร

(Perception)

การรบรคอ ขบวนการทเกดขนภายหลงจากทสงเรากระตนการรสกและถกตความเปนสงทมความ

หมายโดยใชความร ประสบการณและความเขาใจของบคคล (Bernstein. 1999 : 72) การรบรเปนสงทตองเรยนร(perception is learned) ดงนนถาขาดการเรยนรหรอ

ประสบการณจะมเพยงการรบสมผสเทานน เชน เดกชายนดไมเคยเรยนรหรอมประสบการณเกยวกบ คอมพวเตอรมากอน เพอนชใหดเขาไดแตสมผสทางตาและทางหเทานนแตไมเกดการรบรวาสงทเหนทางตา

และไดยนทางหนนคออะไร

117

ความหมายและธรรมชาตของการรบร

รปท5-1 องคประกอบพนฐานของระบบการรบสมผสและการรบร ทมา : Bernstein.1999 : 73 พฤตกรรมการรบร เปนกระบวนการตอบสนองตอสงแวดลอมทตอเนองจากการรสกสมผสรบร

เปนกระบวนการแปลความหมายของสงเราทผานเขามาในกระบวนการรสก เมอเครองรบหรออวยวะรบสมผส สมผสสงเรา เราจะเกดความรสกแลวสงความรสกนนไปตความ หรอแปลความหมายกลายเปนการรบร

กลาวโดยสรป การรบรจะเกดขน ตองประกอบไปดวยกระบวนการทสำาคญตอไปน

1. การสมผส2. ชนดและธรรมชาตของสงเรา3. การแปลความหมายจากการสมผส4. การใชความรเดม หรอประสบการณเดมเพอแปลความหมาย

สมมตวาทานกำาลงขบรถอย และเมอใกลถงสแยกหนง เหนสญญาณไฟจราจรเปลยนเปนสแดง ทานจงถอนเทาจากคนเรงและเหยยบเบรค จากเหตการณน จงบอกวา เหตการณใดเปนการแสดงถงการ

รสกสมผส และเหตการณใดแสดงถงการรบรของตวทาน ……………………………………………………………การรสกสมผส

…………………………………………………………………การรบร .

นอกจากการรบรเปนสงทตองเรยนรแลว การรบรยงเปนสงเลอกสรร(perception is selective) เราอยทามกลางสงเรามากมาย ในขณะใดขณะหนงเราไมสามารถรบรไปหมดทกอยาง

แตเราเลอกรบรสงเราเปนบางอยาง เชนขณะทเรากำาลงฟงคำาบรรยายของอาจารยถาเราสนใจคำาบรรยายนน เราจะเลอกรบรเฉพาะเนอหาของคำาบรรยาย แตจะไมรบรสงเรารอบตว เชน เพอนทนงอยขางๆ ประต หนาตาง

หรอคนทเดนผานไปมา การเลอกสรรการรบรนนขนอยกบองคประกอบทสำาคญ2 ประการคอ องคประกอบอนเนองมาจากสงเราและองคประกอบอนเนองมาจากตวบคคล

1. องคประกอบอนเนองมาจากสงเรา ลกษณะของสงเราททำาใหเรารบรไดทนท หรอเปนสงเราทสามารถดงดดความ

สนใจไดเปนอยางด ควรมลกษณะตอไปน (Quinn. 1985 : 33 – 34) 1.1 ความเขมและขนาด (intensity and size) เชน

เสยงดง แสงสวาง ขนาดใหญ ทำาใหเราเลอกรบรไดมากกวาสงเราทมลกษณะตรงกนขาม

118

1.2 ความผดแผกกน (contrast) ลองนกถงเวลาทเราอาน หนงสอ ตว

หนงสอทอยในเครองหมายคำาพด “ ” หรอเขยน ตวเอน ลกษณะทผดแผกดงกลาวจะทำาใหเราเลอกรบรไดมากกวาลกษณะปกตธรรมดา

1.3 การกระทำาซำา (repetition) การกระทำาซำาๆ เชน เรยกชอซำา เปนครงท

2 หรอครงท3 เราจะไดยนชอเราไดดเมอถกเรยกซำา1.4 การเคลอนไหว (movement) สงเราทเคลอนไหวจะ

ดงดดการรบรได ดกวาสงเราทไมเคลอนไหว เชน ปายโฆษณาทมตวหนงสอเปนไฟวงเคลอนไหวหรอไฟกะพรบจะดงดดการรบร

ไดดกวาปายโฆษณาทไมมตวหนงสอเปนไฟวงเคลอนไหวหรอไฟกะพรบ หรอในกลมคนทนงนงอยถามใครสกคนหนงเคลอนไหวหรอลกขนยนจะดงดดการรบรขนมาไดทนท

1.5 ความแปลกใหม (Novelty) ความสนใจของบคคลสามารถเปลยนได

ดวย การเสนอสงเราทมความแปลกใหม เชน ถาทานอานหนงสอ ไดยนเสยงแตรไซเรนของรถดบเพลงแลน ผาน กอาจทำาใหทานหยดอาน และลกไปทหนาบานของทานกได

1.6 การใชอทธพลทางสงคม (Social Insinuations) เปนการใชสงของ

หรอบคคลทมอทธพลทางสงคมกระตนใหเกดความสนใจ ทงนเนองจาก การทคนๆ หนงหรอสงๆ หนงไดรบ ความสนใจจากสงคมอยางมาก เชนในการโฆษณาสนคา บอยครงทเสนอขอมลวา สนคานนกำาลงไดรบความ

นยมอยางมาก หรอไดรบรองมาตรฐานจากองคกรตางๆ หรอไดรบคำารบรองจากบคคลทมชอเสยงบางคนเปนตน

2. องคประกอบอนเนองมาจากตวบคคลประกอบดวย2 สวนทสำาคญคอ2.1 องคประกอบทางดานสรระ (Physiological

Factors) เนองจากอวยวะ รบสมผสของคนแตละคนมความสามารถจำากด คอไมสามารถทจะตอบสนองสงเราทกชนดได นอกจากนน

สภาพของรางกายในแตละชวงเวลา กยงมอทธพลตอการรบรของตนเราดวย เชน อาย เมอเราอายมากขน

สมรรถภาพในการรบสมผสจะลดนอยลงไปดวย เชน ห หลงจากอาย 20 ปความสามารถในการฟงจะลดลง ความเมอยลา เมอรางกายเกดความเมอยลา จะทำาใหการรบรผดพลาดได อทธพลของสารเคมบางประเภท

เชน แอลกอฮอล สามารถทำาใหสมรรถภาพในการรบรเปลยนไปได

2.2 องคประกอบดานดานจตวทยา (Psychological Factors) ไดแก2.2.1 ความสนใจ (interest) คนเราจะเลอกรบรในสงท

เราสนใจเชน ชายคนไปเทยวปา คนหนงเปนนกธรณวทยากจะสนใจประเภทของหนตางๆ ในปา สวนอกคนหนงเปนสมาชก

ชมรมผเลยงนกกจะสนใจสงเกตนกชนดตางๆทมในปา

2.2.2 ความคาดหวง (expectancy) ถาเราคาดหวง สงใดไว การรบร

ของเรากจะเปนไปตามทคาดหวง

12 A 1 C 14

119

รปขางบนแสดงใหเหนวาการรบรขนอยกบความคาดหวง ในแถวตงเราอาน

สญลกษณ13 วา “สบสาม” แตในแถวนอนเราอาน สญลกษณ13 วา “บ” ทงๆทเปนสญลกษณ เดยวกน เพราะเราคาดหวงวาแถวนอนเปนตวอกษรภาษาองกฤษทเพมขนทละตวอกษรตามลำาดบ และแถว

ตงเปนตวเลขทเพมขนทละจำานวนตามลำาดบ หรอในกรณทเรานดใหแฟนโทรมาตอนสทม ถามเสยงโทรศพทดงขนมา

ในชวงนนเราจะไดยนเสยงโทรศพทไดดกวาปกตเพราะเราคาดหวงวาจะเปนโทรศพทจากแฟนเรา

2.2.3 ความตองการ (need) ความตองการเปนองคประกอบทมอทธ

พลตอการเลอกรบรมการทดลองใหคนทอยในภาวะหวดภาพกำากวมภาพหนงซงเหนไมชดเจนวาเปนรปอะไรกน แน กลมตวอยางสวนใหญระบวาเหนเปนภาพอาหารหรอคนกำาลงรบประทานอาหาร เนองจากความตองการ

ขณะนนคอ ความตองการอาหารเลยทำาใหรบรไปตามความตองการนน

2.2.4 การเหนคณคา (value) การรบรขนกบการเหนคณคา ในสงนน

จากการทดลองใหเดกจากสถานะเศรษฐกจตางกนประมาณขนาดของสตางคโดยการวาดภาพ ซงพบวาเดกท มสถานะเศรษฐกจตำาจะประมาณขนาดของสตางคใหญกวาเดกทฐานะด เนองจากเดกยากจนใหคณคาของเงน

หรอรบรคณคาของเงนสงกวาเดกฐานะด ในหวขอตอไปนเราจะพจารณาในสวนทเกยวกบการรบร โดยจะเนนในเรองการรบรเกยวกบรปราง

การเคลอนไหว ระยะทาง ความคงท และภาพลวงตา

มประเดนทสำาคญอย 3 ประเดนเกยวกบการรบรรปรางคอ เรองภาพและพน เรองของการจดระเบยบและการจำาแบบแผนได

1.ภาพและพน (Figure and Ground) ความสมพนธระหวางภาพและพน (Figure-Ground

relationship) เมอทงสองสง นอยในอาณาเขตเดยวกน ภาพคอสงทมรปรางทเดนชดปรากฎขนมาจากเสนขอบของอาณาเขต และพนกคอ

สวนทเหลอทงหมดภายในอาณาเขต ลองยอนกลบไปดรายละเอยดในบทท 1 ทพดถงแนวคดกลมเกสตลท

(Gestalt approach) ตามแนวคดของกลมเกสตลทการรบรขนอยกบรปแบบของตว กระตนทงหมด มากกวาสวนยอยหรอผลรวมของสวนยอยรวมกน

นกจตวทยาเกสตลทเนนวาความสมพนธในการเหนรปรางและแบบแผนขนอยกบการทเราไดเหนความเกยวพน ของสงตาง ๆ

120

การรบรรปราง (Shape Perception)

รปท5-2 ภาพและพน (Figure and Ground) ทมา : Bernstein.1999 : 98

Edgar Rubin เปนนกจตวทยาเกสตลทชาวเดนมารค (1915-1958) ไดสรปความสมพนธระหวาภาพและพนไวดงน

1. ภาพนยามวาเปนสงทมรปรางแตพนถกเหนวาไมมรปราง

2. พนคอสงทมลกษณะตอเนองอยขางหลงภาพ

3. ภาพดเหมอนวาเปนสงทอยใกลชดกบผมอง มความชดเจนในทวางตรงขามกบพนทดเหมอนวาเปนสงทอยไกลและไมชดเจน

2. การจดระเบยบ (Organization) องคประกอบทสำาคญอนหนงของการรบร เกยวกบรปราง การรบรขนอยกบกฏเกณฑหรอการจดระเบยบการเรยงตวของตวกระตนดงตอไปน

1. Law of proximity อธบายวาวตถทอยใกลวตถอน มแนวโนมจะถกรบรวาอยในหนวยเดยวกน

a b c d e f g h

2. Law of similarity อธบายวาวตถทคลายคลงกบวตถอนมแนวโนมจะมองเหนอยในหนวยเดยวกน

3. Law of good continuation (การเรยนรตามความราบเรยบตอเนอง)

อธบายวาเรามแนวโนมทจะรบรถงความราบเรยบ ความตอเนองของเสนมากกวาการกระจด กระจายทไมตอเนอง การเรยนรตามความราบเรยบตอเนอง

ตวกระตนทตอเนองกนจะจบกลมกน ดงนนจะเหนเปนรปกากบาทหรอเสนตรง2 เสนตดกน

แทนทจะเหนเปนเสนตรง4 เสนพบกนทจดๆ หนง

121

4. Law of closure (การรบรโดยการเชอมโยง) อธบายวารปทมชองวางคนอย จะถกรบรถงสงทขาดหายไปจากบรบทของสงทอยใกลเคยง

3. การจำาแบบแผนได (Pattern Recognition) นกจตวทยาพยายามหาคำาตอบวาทำาไมเราถงจำาแบบแผนของสงตาง ๆได เชน แบบ

แผนของตวอกษร เสอผา หรอรปรางลกษณะของคน โดยพยายามสรางทฤษฎขนมาอธบาย

ทฤษฎทหนง คอ The Distinctive-features approach พฒนาขนโดย Eleanor Gibson ซง Gibson กลาววาความแตกตางระหวางตว

อกษรอยบนพนฐานของการแบงแยกคณลกษณะของสงตางๆออกจากกนได เชน ความตรง ความโคง ตว

อกษร E มเสนตรง4 เสน ตวอกษร O ไมมเสนตรง ตวอกษร C เปนตวอกษรทมลกษณะโคง เปด การรบรลกษณะทแตกตางจะขนอยกบคณลกษณะของผรบร

ทฤษฎทสอง Recognition-by-components theory (การรวมองคประกอบตางๆเขาดวยกน) ผพฒนาทฤษฎนคอ Irving Biederman กลาววา

เรารบรแบบแผนทซบซอนในขอบเขตของสวนตาง ๆ ทมาประกอบ ขอตกลงเบองตนของทฤษฎนคอ วตถ

สามารถเปนตวแทนของการจดทมรปราง 3 มตอยางงายได ตวอยางเชน โคมไฟ กระเปาเดนทาง แกวนำา

รปท5-3 ตวอยางของวตถทมรปทรงตางๆ

ทมา : Matlin.1995 : 112

ทผานมาไดกลาวถงการรบรรปรางของสงทอยนง แตวาในโลกแหงความเปนจรงโดยมากสงตาง ๆ ทเรารบรจะมการเคลอนไหว เชน เราดการเลนบาสเกตบอลเราจะเหนผเลนมการวงและการกระโดด ลก

บาสเกตบอลมการกระเดงขนกระเดงลง การรบรการเคลอนไหวเปนทกษะเบองตน การรบรการเคลอนไหว

แบงออกเปน2 ชนดคอ ( รจร นพเกต. 2540 : 157)1. การเคลอนไหวเชงกายภาพ (Physical movement) เปนการรบรตว

กระตนทกำาลง เคลอนไหว มอตราเรว มอตราเรง นงคอมระยะทางควบคกบเวลา อยางไรกตามถาการเคลอนไหวของตว

กระตนอยตำากวาระดบเทรซโฮลด เราจะไมรสกวามการเคลอนไหวเกดขน เชน เขมนาฬกา การงอกของตนไม การบานของดอกไม ฯลฯ

122

การรบรการเคลอนไหว (Motion Perception)

2. การเคลอนไหวปรากฎ (Apparent movement) เปนการรบรการเคลอนไหวในขณะ

ทตวกระตนไมมการเคลอนไหวจรงๆ เปนการลวงตาชนดหนง เชน ภาพยนตร เกดจากการเอาภาพนงมาฉาย

อยางตอเนองกนดวยอตราเรว 24 ภาพตอวนาท เมอไมนานมานมการคนพบทสำาคญเกยวกบการรบรการเคลอนไหวทเกยวของกบ

Biological movement (การเคลอนไหวเชงชวภาพ) เปนแบบแผนการเคลอนไหว ของมนษยและสงมชวต Johansson นกจตวทยาชาวสวเดนไดศกษาการเคลอนไหวของคนใน

ทาทางตาง ๆ พบวา การเคลอนไหวดงกลาวมแบบแผนของการเคลอนไหว เชน การเดน การวง การกระ โดด การนง ลวนมแบบแผนของการเคลอนไหวทงสน ยงมนกวจยบางคนพบวา แบบแผนการเดนของ

ผชายกบผหญงมความแตกตางกน

โรคเมาความเรว (Motion Sickness) มหลายคนทเปนโรคเมาเมอตองเดนทาง เชน เมารถ เมาเรอ ฯลฯ มอาการหนาซด ตวเยน เหงอ

ออก เวยนศรษะ และอาเจยน โรคเมานอาจเกดขนไดในสตว เชน สนข ปลา นก ฯลฯ พบวาพวกเมาจะม การเคลอนไหวศรษะเมอเทยบกบลำาตวมากกวาพวกไมเมา อาการเมานมสวนเกยวของกบระบบการทรงตว

เพราะคนทระบบการทรงตวพการจะไมเมา ทฤษฎทยอมรบกนอยางกวางขวางเชอวา เกดจากการขดแยงกน ระหวางการมองเหนกบการทรงตว ดวยเหตนคนทเมารถ ถาไดมองออกไปยงวตถทอยไกลๆ นอกรถ ซงด

เหมอนวตถนนไมเคลอนททำาใหไมมการขดแยงกน ความรสกเมาจะลดลง อกวธหนงทแกโรคเมา คอ ใหเอน ศรษะพงพนกดานหลง เพอไมใหศรษะเคลอนไหว และใชยาแกเมา เชน ดรามามน

(dramamine) แมวาการเมาอาจเกดการถายทอดไปสยานพาหนะชนดอนๆได แตกสามารถ

ทำาใหเกดความเคยชนหรอเมานอยลงได ( รจร นพเกต. 2540 : 167)

การรบรระยะทางขนอยกบการมองดวยตาขางเดยว (Monocular) หรอตาสองขาง

(Bicular) การมองดวยตาขางเดยวจะสามารถรบรความแตกตางของระยะทางไดเพยงเลกนอยถา วตถนนอยในระยะไมเกน 20 ฟต ตางกบการใชตาสองขางจะสามารถรบรระยะความแตกตางของวตถได

ดในทก ๆ ระยะ ไมวาจะเปนระยะใกลหรอระยะไกล สงทเกดขนจากการรบรระยะไดแก (Matlin. 1995 : 113-114)

1. Relative sign วตถทคลายกนสองสง วตถทไปตกบนทวางของเรตนามากกวา เราจะรสกวาวตถนนอยใกลเรา วตถทมขนาดใหญจะมองดใกลกวาวตถทมขนาดเลก

2. Overlap วตถททบซอนวตถอกอนหนง เราจะรบรวาวตถทวางทบอยใกลกวาวตถทถกทบซอน

3. Texture gradient เราจะรบรพนผววามนมความหนาแนนเพมขนตามระยะทางทเพมขน

4. Linear perspective เราจะรบรวาเสนทมนขนานกนนน มนจะไปพบกนทระยะทางหนง

5. Atmospheric perspective เราจะรบรวาวตถทอยไกลนน เราจะรสกวาวตถนนด

123

การรบรระยะทาง (Distance Perception)

คลมเครอไมชดเจน

รปท5-4 แสดงการรบรประยะทางในลกษณะตางๆ

ทมา : Matlin.1995. : 114

ความคงทหมายถง การรบรวตถวามลกษณะคงท ( เชน ขนาดและรปราง) ถงแมวาขอมลเกยวกบ วตถนนจะเปลยนไปในมมตางๆหรอในระยะตางๆ ความคงทในการรบรนเกดขนไดทงความสดใส รปราง และ

ขนาด และจะเกดขนกบวตถทเราคนเคยเปนอยางด การรบรเกยวกบการคงทม 4 ลกษณะคอ (Matlin. 1995 : 115-116)

1. ขนาดคงท (size constancy) หมายถงการรบรวาวตถมขนาดเดมแมวาระยะ

ระหวางผมองและวตถจะเปลยนไป

2. รปรางคงท (shape constancy) หมายถงการรบรวาวตถมรปรางเหมอนเดมแม

วาจะมองจากทศทางทแตกตางกนออกไป เชน แผน compact disc ถามองในตำาแหนงหนงจะเหนเปนรปไขแตเรากยงรบรวากลมตามประสบการณของเรา

3. ความสดใสคงท (brightness constancy) หมายถงการรบรวาวตถมความสดใส

คงทไมวาจะนำาไปไวในทๆ มแสงสวางมากหรอนอย กระดาษขาวมองดขาว กระดาษกอปปสดำามองดสดำาไมวาจะอยกลางแดดหรอในรม

4. สคงท (color constancy) หมายถงการรบรวาวตถมสเหมอนเดมแมวา ความยาวคลนแสงทมากระทบจะเปลยนไป เชน มะเขอเทศสกเมอแสงสวางมากระทบจะมสสนตาง ๆ ขนกบ

แสงทมากระทบแตเรากยงรบรวามะเขอเทศสกคงมสสมแกมแดง

สงลวงตา(illusion) เปนการรบรทไมถกตองซงไมสอดคลองกบลกษณะกายภาพทแทจรง ของสงเรา ภาพลวงตานำาเราไปสความผดพลาดในการกำาหนดทศทางของเสน ความยาวของเสน และการรบ

รโครงราง

124

ความคงท

(Constancy)

สงลวงตาและโครงสรางลวงตา(Illusions and Illusory Contours)

เหตผลทนกจตวทยาสนใจศกษาการมองเหนสงลวงตาอาจเปนเพราะ 1. เพอความสนกสนานจาก การทำาใหบคคลอนเขาใจผด 2. เพอความเขาใจพนฐานของกระบวนการรบร 3. มประโยชนในการนำาไปใช

ปฏบตงาน ลกษณะของสงลวงตาจำาแนกไดเปน3 ประเภทคอ(Matlin. 1995 : 116-118)

1. Poggendorff Illusion เปนสงลวงตาททำาใหเกดความผดพลาดในการกำาหนดทศ

ทางของเสน 2. Line-Length Illusion เปนสงลวงตาททำาใหเกดความผดพลาดในการ

กำาหนดความ

ยาว เชนภาพลวงตาของ Muller-Lyer เปนภาพลวงตาทเกดจากการขยายการมองเหนใหกวางขน และแคบลงและภาพลวงตาของPonzo เปนภาพลวงตาทเกดจากความสมพนธระหวางขนาดกบระยะ

ทาง มคนบางคนทเหนภาพลวงตาในลกษณะดงกลาวมานตรงกบความเปนจรงเราถอวาคนประเภทนเปนคนท

ม spatial ability

รปท5-5 ภาพลวงตา4 ประเภททเปนทรจกกนดไดแกPonzo illusions (A) Poggendorf

illusions (B) Hering illusions (C) Zollner illusions (D)

ทมา : Roediger.1989. : 1463. Illusory Contours เปนสงลวงตาในลกษณะทเปนโครงรางเชน ภาพ 5-5

จะเหน สามเหลยมสขาวปรากฎขนมาอยางเดนชดทงทเราไมไดวาดขน ลกษณะทสำาคญของภาพลวงตามลกษณะ

ดงนคอ1. พนผวของภาพลวงตาจะมลกษณะเดนหรอสวางกวาสวนทเปนพน(background) 2. โครงรางของสงทปรากฏรอบๆ ภาพลวงตาจะเปนตวกำาหนดลกษณะโครงรางของภาพลวงตา นก

จตวทยาพยายามวาทำาไมจงเหนภาพลวงตาในลกษณะนเชน Stanley and Clare(1983) อธบายวา การทเราสรางภาพโครงรางลวงตาขนมากเพราะเราชอบทจะเหนภาพท

งาย ภาพทเราคนเคยมากกวาภาพทไมมความหมายหรอไมเปนระเบยบ สวนพวก เกสตลท (Gestalt) อธบายวา การรบรของคนเราจะรบรเปนสวนรวมกอนการพจารณารายละเอยดสวนยอยและมแนวโนมทจะรบร

สงทมการจดระเบยบเปนอยางดแลว

125

รปท5-6 แสดงภาพลวงตาในลกษณะ Illusory Contours ทมา : Matlin.1995. 118

คำาถามทายบท

1. ถาคนทมตาดเพยงขางเดยวขบรถยนต สงทมโอกาสเกดไดมากทสดนาจะเปนอะไร จงอธบายเหตผลประกอบวาทำาไมจงเปนเชนนน

2. เราจะใชวธใดในการทดสอบวาบคคลคนหนงมลกษณะ spatial ability หรอไม3. แนวคดของเกสตลท (Gestalt) เกยวของกบเรองสงลวงตาอยางไร4. ทำาไมคนตาบอดส จงไมสามารถแยกความแตกตางของสแดงกบสเขยวได

5. สมองสวนใดบางททำาหนาทเกยวกบการรบสมผสและการรบร 6. ภาพลวงตามกประเภทอะไรบาง7. ทฤษฎทเกยวกบการจำาแบบแผนไดแกทฤษฎใดบาง8. สงทเกดขนจากการรบรระยะทางไดแกอะไรบาง9. นกจตวทยาทานใดทสนใจศกษาเรองความสมพนธระหวางภาพและพน

126

10. การรบรเกยวกบความคงทมกลกษณะอะไรบาง

เอกสารอางอง

1. รจร นพเกต. (2540) จตวทยาการรบร. กรงเทพฯ : สำานกพมพประกายพรก.2. Bernstein. D. A. (1999) Essentials of Psychology. Boston : Houghton Mifflin Company.3. Matlin. M. W. (1995) Psychology. (2nded.) : Holt Rinehart and Winston, Inc.4. Quinn, Virginia Nichols. (1984) Applying Psychology. Simgapore : McGraw-Hill Book Company.5. Roediger. H. L. (1987) Psychology. (2nded.) : Little, Brown & Company Limited.

127