ZVUKPOJAM, KARAKTERISTIKE, PRIMENA

Uvod u studije scenske tehnike i tehnologije 31.03.2011.

Definicije zvuka

• u scenskom dizajnu:

Zvuk je pojava koja se koristi kao jedno od sredstava izražavanja u scenskom dizajnu, odnosno dizajnu scenskih događaja.

Čovek opaža svet oko sebe:

0,1 % ukusom 1,5% dodirom 3,5% mirisom 11% sluhom 83% vidom

Sa aspekta fizičke pojave, zvuk se može definisati kao vremenskipromenljiva mehanička deformacija.

Za odvijanje mehaničke deformacije potrebna je masa i elasičnasvojstva, za koje važe Njutnovi zakoni mehanike.

Zvuk je svaki fizički poremećaj - oscilacija u elastičnoj sredini (čvrsta, tečna, gasovita sredina).

Zvuk je mehanička vibracija tj oscilovanje čestica putem kojih se zvučna energija prostire u vidu talasa.

**(svetlo je eletromagnetni talas, a zvuk je mehanički talas)

Zvuk se prostore u vidu longitudinalnog ili kompresionog talasa čiječestice osciluju u pravcu prostiranja talasa, a deformacija koju prenosije poremećaj pritiska vazduha.

Zvuk je talas vazdušnog pritiska koji prenosi zvučnu energiju, a oscilovanja čestica koji je prenose dovode do promene lokalnogatmosferskog pristiska.

Govor odaje pritisak jačine 0,1 Pa (oko 70dB)

najtiši 10-5 Pa

veoma jaki > 1 Pa

Granica bola 20 Pa

Decibel (dB) – merna jedinica za nivo zvuka

Relativna jedinica dB = 20 log p/p0

p0 = 2 x 10-5 je najtiši pritisak koji registrujemo

Zvučni talas je sfernog oblika

Oko tačkastog izvora zvuk se prostire u svim pravcima, formirajućitalasni front u vidu sfere, koncentričan u odnosu na izvor, a talasni zrakje normalan na talasni front.

(Sound looking https://www.youtube.com/watch?v=XBP0jmpjzBw)

Fizičke karakteristike zvučnog talasa

Frekvencija (ƒ) je broj oscilacija čestica elastične sredine u jedinicivremena. Recipročna je periodu oscilovanja (T)

Kao izvor zvuka mogu poslužiti različiti predmeti koji izazivajuoscilovanje – oscilovanje žice na gitari, membrane na bubnju, oscilovanje vazdušnog stuba)

Talasna dužina (λ) je put koji pređe zvučni talas, prostorući se brzinom(C) za vreme jedne periode oscilovanja (T)

λ= C x T

Brzina zvuka (C) je brzina kojom se deformacija udaljava od mestanastanka

C = 340 m/s (+20 C°) a to je 1224 km/h

Brže se prostore kroz topliju sredinu (na 0 C° je 330 m/s)

U tečnostma je 4x veća

U čvrstim sredinama ide i preko 1000 m/s do nekoliko hiljada.

Stojeći talas

Stojeći talas – zbirni zvučni talas koji se ne kreće

U pojedinim tačkama – čvorovima, direktni i reflektovani zvučni talasi su u protivfazi tj. 0

Hladnijeve figure Ernst Chladni 18.v / Hladnijeva vibrirajuća ploča

Kružna Hladnijeva ploča i formiranje Hladnijevih figura https://www.youtube.com/watch?v=CGiiSlMFFlI

Fizičke

karakteristike

zvučnog talasa

/ rezime

https://www.youtube.com/watch?v=cK2-6cgqgYA

Primena eksperimenata sa zvučnim talasima na muzičku i izvođenje

Nigel Stanford – Cymatics

http://nigelstanford.com/Cymatics/

Čovek i zvuk

Zvuk je sve ono što čovekovo

čulo sluha registruje

Čulo sluha - slušni aparat koji

čovek poseduje je senzor

za registrovanje zvukova i

stvaranje odgovarajuće

čulne senzacije

Čujni opseg

Niske frekvencije / 1 -100 Hz

Srednje / 100 – 10.000 Hz

Visoke / preko 10.000 Hz

Prag čujnosti je najniži nivo frekvencije koju čovek može čuti

Čujni frkvencijski opseg

https://www.youtube.com/watch?v=qNf9nzvnd1k

Spektralni sadržaj zvuka

Zvuk koji sadrži samo jednu frkvenciju se retko nalazi u prirodi i nazivase prost ton

Čak i kad se na muzičkom instrumentu odsvira čist ton, on je zbognelinearnosti instrumenta praćen tzv. višim harmonicima / alikvotnimtonovima - komponentama zvuka na frekvencijama koje su celobrojniumnošci osnovne frekvencije tona

Kako zvuče različiti instrumenti tj. različite boje zvuka

https://www.youtube.com/watch?v=VRAXK4QKJ1Q

Za ocenu visine tona merodavan je osnovni harmonik, a odnosiintenziteta pojedinih alikvotnih tonova određuju boju zvuka (prizvuk) po kojoj možemo razlikovati pojedine muzičke instrumente dok emitujuisti (osnovni) ton

Dizajn zvuka i audiotehnologija

Dizajn zvuka je promišjanje i planiranje zvučnih sadržaja u okviru zamišljene zvučne slike, a zatim stvaranje, oblikovanje i na kraju sklapanje zvučnih sadržaja u celinu pogodnu za predstavljanje publici.

U scenskoj umetnosti se za izražavnje i interakciju sa publikomupotrebljavaju različiti zvukovi, odnosno zvučni sadržaji koje možemopodeliti na: glas, muziku, zvučne efekte, atmosferu, šumove.

Alat i tehnologija za umetničko oblikovanje zvučnih sadržaja jesu audio sistemi (za snimanje, obradu i reprodukciju zvuka)

Audio sistem je posrednik izmedu izvora zvučne informacije i slušaoca, a čine ga sledeće celine:

• ulazno akustičko okruženje

• električni deo audio sistema

• izlazno akustičko okruženje

Audiosistem je posrednik između izvora i slušaoca

Harry Bertoia’s Environment for Sound / Robert Aiki Aubrey Lowe, 'Spell Casting'

https://www.youtube.com/watch?v=bR_raCp6SWY

Zvučna instalacija umetnika Harija Bertoje i njihovo zvučanje u izvođenju Roberta Aikija