16
Walka UE z nadużyciami finansowymi i korupcją ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Aby chronić obywateli europejskich i ich pieniądze, Unia Europejska musi zwalczać nadużycia finansowe i korupcję. OLAF ma do odegrania kluczową rolę w wygraniu tej walki. Prezentacja OLAF-u, Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych

ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

Walka UE z nadużyciami finansowymi i korupcją

Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę

U N I I E U R O P E J S K I E J

Aby chronić obywatel i europejsk ich i ich p ieniądze , Unia Europejska musi zwalczać nadużycia f inansowe i korupcję . OLAF ma do odegrania k luczową rolę w wygraniu te j walk i .

Prezentacja OLAF-u,

Europejskiego Urzędu ds.

Zwalczania Nadużyć

Finansowych

Page 2: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

SPIS TREŚCI

Dlaczego potrzebujemy skutecznej polityki zwalczania nadużyć finansowych . . . . . . . . . . . . . 3

W jaki sposób UE zwalcza nadużycia finansowe . . . . . . . . . . . . . 5

Czym zajmuje się UE . . . . . . . . . . . . . 8

Perspektywy – co przyniesie przyszłość w walce z nadużyciami finansowymi... . . . . . 15

Więcej informacji . . . . . . . . . . . . . . . 16

Zrozumieć politykę Unii Europejskiej – Walka UE z nadużyciami finansowymi i korupcją

Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej Publikacje 1049 Bruksela BELGIA

Tekst ukończono w marcu 2014 r.

Zdjęcie na okładce i na str. 2: © iStockphoto.com/Sagadogo

16 str. — 21 × 29,7 cm ISBN 978-92-79-24338-7 doi:10.2775/64952

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2014

© Unia Europejska, 2014 Zezwala się na powielanie niniejszej publikacji. Wykorzystywanie lub powielanie pojedynczych zdjęć wymaga bezpośredniej zgody posiadaczy praw autorskich.

Ta publikacja jest częścią serii wydawniczej poświęconej działaniom, jakie podejmuje Unia w różnych obszarach,

powodom ich podejmowania i osiąganym wynikom.

Publikacje z tej serii można pobrać ze strony: http://europa.eu/pol/index_pl.htm

ZROZUMIEĆ POLITYKĘ

UNII EUROPEJSKIEJ

Jak działa Unia Europejska „Europa 2020” – europejska strategia na rzecz wzrostu

Założyciele Unii Europejskiej

Agenda cyfrowa Badania i innowacje

Bezpieczeństwo żywności Budżet

Cła Działania w dziedzinie klimatu

Energia Granice i bezpieczeństwo

Handel Konkurencyjność

Konsumenci Kształcenie, szkolenie, młodzież i sport

Kultura i sektor audiowizualny Migracja i azyl

Opodatkowanie Polityka regionalna

Pomoc humanitarna i ochrona ludności Przedsiębiorstwa

Rolnictwo Rozszerzenie

Rozwój i współpraca Rybołówstwo i gospodarka morska

Rynek wewnętrzny Sprawiedliwość, obywatelstwo, prawa podstawowe

Sprawy zagraniczne i polityka bezpieczeństwa Środowisko

Transport Unia gospodarcza i walutowa oraz euro

Zatrudnienie i sprawy społeczne Zdrowie publiczne

Zwalczanie nadużyć finansowych

Page 3: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

3W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Korupcja i nadużycia finansowe przynoszą poważne szkody gospodarce i społeczeństwu. Wiele państw na świecie boryka się z głęboko zakorzenioną korupcją, która hamuje rozwój gospodarczy, osłabia demokrację, a także szkodzi sprawiedliwości społecznej i rządom prawa.

Rzeczywistość ta dotyczy również państw członkow-skich UE. Charakter i zakres korupcji różni się w zależności od kraju, ale dotyczy wszystkich państw członkowskich. Korupcja kosztuje podatników miliardy euro i w wielu przypadkach pomaga zorganizowanym grupom przestępczym w prowadzeniu działalności przestępczej w całej Europie.

Szacuje się, że sama korupcja kosztuje gospodarkę UE 120 mld euro rocznie, nieznacznie mniej niż wynosi roczny budżet Unii Europejskiej. Z tego względu walka z korupcją przyczynia się do zwiększenia konkurencyj-ności UE w gospodarce światowej.

Zwalczanie korupcji i nadużyć finansowych należy do kompetencji krajowych. Państwa członkowskie UE mają do dyspozycji większość niezbędnych instrumentów prawnych i instytucji umożliwiających zapobieganie korupcji i nadużyciom finansowym oraz ich zwalczanie.

Ponieważ państwa UE zarządzają 80 proc. unijnych fun-duszy, odpowiadają również za prowadzenie dochodzeń i ściganie przypadków korupcji i nadużyć finansowych dotyczących budżetu Unii. UE wspiera jednak państwa członkowskie w prowadzeniu takich dochodzeń za pośrednictwem Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).

Ostatecznie korupcja podważa zaufanie obywateli do instytucji i procesów demokratycznych.

Opinia publiczna i zaufanie

Wyniki badania Eurobarometru dotyczącego korupcji, które zostało przeprowadzone w 2013 r. i opublikowane w lutym 2014 r., pokazują, że ponad połowa obywateli UE odnosi wrażenie, że w ciągu ostatnich kilku lat korupcja wzrosła. Według najbardziej zachowawczych szacunków Komisji Europejskiej, jak podkreślono w przyjętym w czerwcu 2011 r. pakiecie antykorupcyjnym, koszty korupcji w państwach członkowskich UE wynoszą do 120 mld euro rocznie. Kwota ta obejmuje wszelkie praktyki korupcyjne w państwach UE, w tym przestępstwa wymierzone w unijny budżet.

Korupcja pozostaje więc dla UE jednym z największych wyzwań, ponieważ szkodzi finansom publicznym i może podważać zaufanie.

Wyniki badania Eurobarometru, które zostało przeprowadzone w 28 państwach członkowskich, są następujące:

— 76 proc. respondentów uważa, że korupcja jest powszechna w ich kraju, a 56 proc. twierdzi, że w ciągu ostatnich trzech lat problem ten się nasilił;

— 67 proc. respondentów jest zdania, że przejrzystość finansowania partii politycznych oraz nadzór nad nim są niewystarczające;

— Dwóch na trzech Europejczyków uważa, że korupcja jest nieodłącznym elemen‑tem kultury biznesowej w ich kraju;

— 70 proc. respondentów twierdzi jednak, że w życiu codziennym problem korupcji nigdy nie dotknął ich osobiście.

Dlaczego potrzebujemy skutecznej polityki zwalczania nadużyć finansowych

© iS

tock

phot

o/M

uhar

rem

Öne

r

Badanie opinii publicznej – czy korupcja jest nieunikniona?

Page 4: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

4Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Pokazać obywatelom, że nadużycia finansowe i korupcja nie są tolerowane

W 2011 r. Komisja przyjęła pakiet antykorupcyjny w celu przedstawienia polityki UE przeciwko korupcji oraz usta-nowienia unijnego mechanizmu monitorowania służącego regularnej ocenie wysiłków podejmowanych przez państwa członkowskie. Pierwsze sprawozdanie o zwalczaniu korupcji w UE opublikowano w lutym 2014 r. W sprawozdaniu tym opisano sytuację w każdym państwie członkowskim: jakie środki antykorupcyjne zostały wdrożone, które z nich dobrze funkcjonują, co i w jaki sposób można by poprawić. W ostatnich latach państwa członkowskie podjęły szereg inicjatyw, ale ich rezultaty są zróżnicowane i należy przed-sięwziąć więcej środków mających na celu zapobieganie korupcji i karanie za nią. Kolejne sprawozdania będą sporządzane co dwa lata.

Tymczasem Komisja zaproponowała kilka działań służących wzmocnieniu ram prawnych, w tym: reformę zasad udzie-lania zamówień publicznych (wniosek z 2011 r.), konfiskatę majątku pochodzącego z przestępstw (wniosek z 2012 r.), rozszerzenie zakresu korupcji w celu uwzględnienia przekupywania osób, które formalnie nie są urzędnikami publicznymi, lecz mimo to są zaangażowane w zarządzanie funduszami UE (wniosek z 2012 r.).

Zdecydowane kroki podejmowane przez UE w celu zwalczania nadużyć finansowych – oszczędzanie pieniędzy, zwiększanie efektywności

Nadużycia finansowe dotyczą również samej UE, która większość swojego rocznego budżetu wynoszącego 150 mld euro przeznacza na poprawę życia obywateli i społeczności Unii.

Budżet UE jest wykorzystywany do finansowania wszel-kiego rodzaju działań: od dopłat dla rolników po dotacje na badania naukowe lub duże projekty infrastrukturalne. Jednocześnie UE otrzymuje dochody z ceł importowych i eksportowych. Niezależnie od formy, w jakiej pieniądze publiczne są wykorzystywane, zawsze istnieje ryzyko nadużycia finansowego.

OLAF prowadzi dochodzenia w sprawie nieprawidłowości naruszających interesy finansowe Unii Europejskiej; w czasach, kiedy liczy się każde euro, zadanie to jest ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.

Jak powstał OLAF

W 1999 r. utworzono Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) i przyznano mu uprawnienia do prowadzenia dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych, korupcji i wszelkich innych nieprawidłowości finansowych naruszających interesy Wspól‑noty Europejskiej. Rozporządzenie ustana‑wiające ten urząd obejmuje procedury wszczynania, prowadzenia i kończenia takich dochodzeń, a także przepływ informacji do i z OLAF‑u.

Przykłady dochodzeń prowadzonych przez OLAF

Nadużycia finansowe— niewłaściwe wykorzystanie środków Unii Europejskiej na

projekty w takich dziedzinach, jak pomoc zewnętrzna, rolnictwo, środowisko itp.

— uchylanie się od płacenia należności celnych i podatków przez importerów

— przemyt papierosów przez zorganizowane grupy przestępcze

— przywłaszczanie pomocy zewnętrznej przeznaczonej na projekty budowlane

— finansowanie nieistniejących produktów rolnych (na przykład niewyprodukowanego soku owocowego lub niezasadzonych drzew)

Zachowania niezgodne z etyką zawodową— nieprawidłowości w procedurach przetargowych— konflikty interesów— rozpowszechnianie pytań i wzorów odpowiedzi

wykorzystywanych w testach selekcyjnych

© iS

tock

phot

o/Al

exan

dru

Sava

Mądre wykorzystanie pieniędzy na rzecz wzrostu.

Page 5: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

5W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Cła i opłaty wyrównawcze

w sektorze cukru14,1%

Zasoby oparte na VAT11,3%

Zasoby własne oparte na DNB73,4%

Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość2,1 mld euro, 1,4%

UE jako partner na arenie międzynarodowej9,6 mld euro, 6,4%

Administracja8,4 mld euro, 5,6%

Zrównoważony rozwój70,6 mld euro, 46,8%

Zasoby naturalne: wydatki związane z rynkiem i pomoc bezpośrednia44 mld euro, 29,1%

Zasoby naturalne: rozwój obszarów wiejskich, ochrona środowiskai rybołówstwo10,6 mld euro, 10,7%

Inne dochody1,2%

Znaczenie walki z nadużyciami finansowymi

W 1999 r. Komisja Europejska ogłosiła politykę zerowej tolerancji dla nadużyć i korupcji, i na jej podstawie utwo-rzono OLAF, do którego zadań należy zwalczanie nadużyć finansowych na wszystkich frontach oraz informowanie opinii publicznej o skutkach takich nadużyć. Priorytetem Komisji Europejskiej jest dopilnowanie, aby pracownicy instytucji UE znali procedury, które powinni zastosować, jeśli uznają, że spotkali się z przypadkiem nadużycia finanso-wego, a także szkolenie audytorów i innych pracowników.

Podejmowanych jest szereg działań podnoszących świa-domość, skierowanych zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i do urzędników UE.

— Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych rozpowszechnia informacje, których celem jest lepsze uświadomienie obywatelom, jak podrabianie i przemyt towarów wpływają na gospodarkę UE. Informacje te obejmują wskazówki dotyczące tego, jak rozpoznać podrobione monety euro, quiz na temat dochodzeń oraz informacje o przemycie skierowane do dzieci.

— Komisja regularnie informuje swoich kierowników projektów, urzędników finansowych, audytorów oraz pracowników delegatur na całym świecie o ryzyku potencjalnego nadużycia finansowego oraz o tym, jakie działania powinni podjąć, jeśli podejrzewają nieprawidłowości.

— Udział w szkoleniach umożliwia urzędnikom wymianę doświadczeń oraz śledzenie najnowszych badań naukowych. Odbyte kursy obejmują: szkolenie z zakresu

zapobiegania nadużyciom finansowym i ich wykry-wania skierowane do audytorów, szkolenie z zakresu zwalczania nadużyć finansowych i korupcji skierowane do nowych szefów delegatur oraz szkolenie dotyczące systemów wczesnego ostrzegania skierowane do urzęd-ników w państwach na całym świecie.

— Strona internetowa poświęcona zwalczaniu nadużyć finansowych (http://olaf.europa.eu) zawiera dokładne wskazówki, w jaki sposób pomóc partnerom w opraco-wywaniu własnych strategii – przedstawia najlepsze praktyki, schematy nadużyć finansowych i programy szkoleniowe.

System wczesnego ostrzegania

Ta baza danych zawierająca nazwiska osób i nazwy firm, które uznaje się za zagrażające interesom finansowym UE, jest ważnym narzędziem w zwalczaniu nadużyć finanso‑wych. Umożliwia ona urzędnikom sprawdze‑nie, czy osoby i firmy składające oferty w przetargu, są podejrzane o nadużycia finansowe: jeśli takie osoby i firmy znajdują się na liście, administracja może zablokować lub zawiesić umowę lub płatność.

OLAF i państwa UE wspólnie chronią fundusze unijne

85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi ostateczną

W jaki sposób UE zwalcza nadużycia finansowe

BUDŻET UE NA 2013 R. W SKRÓCIE

Dochody budżetowe w 2013 r. Wydatki budżetowe w 2013 r. (mld euro w środkach na zobowiązania)

Page 6: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

6Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

odpowiedzialność za zapobieganie nadużyciom finanso-wym. Koordynacja współpracy między władzami krajowymi dwóch lub więcej państw jest jednym ze sposobów, w jaki OLAF realizuje swoje zadanie.

Państwa, które przystąpiły do UE od 2004 r., oraz te, które chcą przystąpić do UE, ustanowiły krajowe punkty kontaktowe w sprawie zapobiegania nadużyciom finansowym, których zadaniem jest:

— koordynacja przepisów, administracji i działań w celu ochrony finansów UE;

— pośredniczenie między władzami krajowymi a OLAF-em oraz wsparcie współpracy między OLAF-em a organami ścigania;

— informowanie Komisji Europejskiej o wykrytych przypad-kach nadużyć finansowych i nieprawidłowości.

Te biura krajowe informują również o karach za nadużycia finansowe i konsekwencjach takich nadużyć oraz dopilno-wują, aby w ich krajach była wystarczająca liczba pracowni-ków potrafiących zapobiegać nadużyciom finansowym.

Państwa, które przystąpiły do UE przed 2004 r., również dysponują systemem pozwalającym im zająć się tymi kwestiami, ale nie w ramach scentralizowanej organizacji.

Instytucje europejskie – wspólna walka z nadużyciami finansowymi

Aby zapewnić skuteczność działań na rzecz ograniczenia korupcji i nadużyć finansowych, należy podjąć skoordyno-wane wysiłki. Poniżej przedstawiono kilka przykładów, w jaki sposób niektóre instytucje UE dostosowują swoje działania w celu maksymalizacji wysiłków.

— OLAF, mimo że jest częścią Komisji Europejskiej, jest niezależnym organem, który pomaga państwom i organizacjom UE w prowadzeniu dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych oraz opracowywaniu przepisów i strategii w zakresie zwalczania nadużyć finansowych.

— Komisja Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego monitoruje wydatki budżetowe Unii. Ściśle współpracuje z OLAF-em, z uwzględnieniem uważnej analizy prze-pisów dotyczących zwalczania nadużyć finansowych i innych nieprawidłowości. OLAF na bieżąco informuje Parlament o swoich działaniach, nie ujawniając jednak przy tym informacji na temat prowadzonych dochodzeń.

— Europejski Trybunał Obrachunkowy kontroluje finanse UE oraz wspiera Parlament Europejski i Radę w nadzo-rowaniu wdrażania budżetu UE przez sporządzanie sprawozdań i opinii, nie tylko w sprawie zarządzania

Prawny obowiązek zwalczania nadużyć finansowych i korupcji

Na mocy art. 325 Traktatu o funkcjonowa‑niu Unii Europejskiej Komisja i państwa członkowskie mają obowiązek zwalczania nadużyć finansowych i wszelkich innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe Unii. W związku z tym służby Komisji Europejskiej muszą dążyć do zapo‑biegania nadużyciom finansowym i ich wykrywania w codziennych działaniach obejmujących wykorzystywanie środków. Państwa członkowskie odpowiadają za ustanowienie systemów zarządzania i kon‑troli oraz dopilnowanie, aby prowadzone przez nie programy spełniały wszystkie wymogi określone w rozporządzeniach.

Zgodnie z Konwencją o ochronie interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej naduży‑cia finansowe wpływające zarówno na wy‑datki, jak i na dochody muszą podlegać „skutecznym, proporcjonalnym i odstraszają‑cym sankcjom karnym” w każdym pań‑stwie UE. Powinny one obejmować, przynaj‑mniej w poważnych przypadkach, możliwość pozbawienia wolności do co najmniej jed‑nego roku. W 2012 r. Komisja zapropono‑wała podniesienie poziomu sankcji za takie przestępstwa. Celem nowego projektu dyrek‑tywy jest harmonizacja definicji przestępstw, poziomów minimalnych i maksymalnych sankcji oraz ograniczeń czasowych, które w dalszym ciągu są różne w poszczególnych państwach członkowskich UE, aby wzmocnić przepisy dotyczące ochrony interesów finan‑sowych Unii. Trwają negocjacje w sprawie tego wniosku legislacyjnego na szczeblu Rady i Parlamentu Europejskiego.

finansami, lecz także innych działań. Trybunał bada, czy operacje finansowe zostały właściwie zarejestro-wane, legalnie przeprowadzone oraz czy zarządzano nimi w sposób zapewniający oszczędność, wydajność oraz skuteczność. Ponadto informuje OLAF o wszelkich podejrzeniach możliwego nadużycia finansowego lub możliwej korupcji.

Page 7: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

7W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Europol – unijny organ egzekwowania prawa

Europol również jest zaangażowany w zwalczanie nadużyć finansowych w ramach swojego mandatu do ochrony bez-pieczeństwa wewnętrznego UE. Zgodnie z 12-punktowym mandatem obejmującym działania operacyjne zadanie Europolu polega na udzielaniu pomocy w zwalczaniu nadużyć finansowych związanych z fałszowaniem pieniędzy i podatkiem od wartości dodanej (VAT).

Fałszowanie euro co roku kosztuje UE miliony euro. Europol szacuje, że nadużycia związane z podatkiem VAT kosztują państwa członkowskie UE około 60 mld euro rocznie. Europol realizuje również projekt analityczny dotyczący wewnątrzwspólnotowych oszustw podatkowych polega-jących na bezpodstawnym zwrocie naliczonego VAT-u – kradzieży przez zorganizowane grupy przestępcze. Jest to jedyna baza danych na szczeblu UE, w której gromadzi się informacje związane z tego rodzaju zjawiskiem.

W 2004 r. OLAF i Europol podpisały umowę, która umożliwia tym dwóm organizacjom współpracę na rzecz zwalczania nadużyć finansowych, korupcji oraz wszelkich innych prze-stępstw lub nielegalnych działań w ramach międzynarodo-wej przestępczości zorganizowanej naruszającej interesy finansowe UE. Umowa ta zezwala ponadto na wymianę informacji technicznych i strategicznych między tymi dwoma podmiotami, a także na współpracę w dziedzinie oceny zagrożenia i analizy ryzyka na obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, z wykluczeniem wymiany danych osobowych.

OLAF – czuwanie nad interesami finansowymi UE

Komisja Europejska skupia się przede wszystkim na zapobieganiu nadużyciom finansowym, podczas gdy OLAF ma za zadanie pomagać w dopilnowaniu, aby pieniądze podatników były wykorzystywane z korzyścią dla wszyst-kich. OLAF ma trzy główne cele, takie jak:

— ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej przez prowadzenie dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych, korupcji i wszelkich innych nielegalnych działań;

— wykrywanie i badanie poważnych przypadków zwią-zanych z wypełnianiem obowiązków służbowych przez członków i pracowników instytucji i organów UE, które mogłyby podlegać wszczęciu postępowania dyscypli-narnego lub karnego;

— wspieranie Komisji Europejskiej w opracowywaniu i wdrażaniu strategii politycznych w zakresie zapobie-gania nadużyciom finansowym i ich wykrywania.

© iS

tock

phot

o/M

attje

acoc

k

Wspólne podejmowanie działań w celu maksymalizacji efektu.

Mimo że OLAF nie ma kompetencji do samodzielnego ścigania sprawców, pomaga państwom członkowskim i instytucjom UE w wykrywaniu i badaniu nieprawidłowości. Jako w pełni niezależny organ OLAF może prowadzić dochodzenia wewnątrz każdej organizacji UE lub każdego państwa członkowskiego UE, a także w państwach spoza UE, w których wydatkowane są unijne fundusze.

Ponadto pomaga w gromadzeniu i wymianie informacji, bierze udział w opracowywaniu i wdrażaniu strategii zapobiegania nadużyciom finansowym oraz dopilnowuje ich systematycznego ujmowania w prawie.

OLAF – najważniejsze fakty i liczby dotyczące roku 2012

Liczba pracowników: 435 Budżet administracyjny: 57,4 mln euro Liczba informacji przychodzących: 1264Łączna liczba wszczętych postępowań: 718

— Liczba dochodzeń: 431 — Liczba spraw w celu koordynacji: 287

Łączna liczba zamkniętych postępowań: 465Liczba wydanych zaleceń: 199Kwoty zalecone do odzyskania: 284 mln euroŚredni czas trwania dochodzeń: 22,6 miesiąca

Page 8: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

8Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Czym zajmuje się UE

Programy Komisji Europejskiej w zakresie zwalczania nadużyć finansowych

Podczas gdy szersza opinia publiczna i osoby pracujące w instytucjach i delegaturach UE na całym świecie dowiadują się o działaniach w zakresie zwalczania nadużyć finansowych za pośrednictwem programów na rzecz podnoszenia świadomości społeczeństwa oraz programów szkoleniowych, sam OLAF realizuje dwa główne programy dotyczące nadużyć finansowych: program „Herkules”, który ma na celu zwalcza-nie nieprawidłowości finansowych, oraz program „Perykles” ukierunkowany na ochronę euro przed fałszowaniem.

PROGRAM „HERKULES” – OCHRONA PIENIĘDZY EUROPEJSKICH OBYWATELI

Program „Herkules”, który działa od 2004 r., ma na celu zwalczanie nadużyć finansowych, korupcji oraz innych nielegalnych działań naruszających interesy finansowe UE, w tym zwalczanie przemytu i podrabiania papierosów.

Program „Herkules I”, który w latach 2004–2006 dyspo-nował budżetem wynoszącym 11,8 mln euro, a następnie „Herkules II”, który w latach 2007–2013 miał budżet wynoszący 98,5 mln euro, umożliwiły OLAF-owi realizację różnych działań. Były to:

— szkolenia z zakresu zwalczania nadużyć finansowych (na przykład w dziedzinie informatyki śledczej oraz użycia specjalistycznego sprzętu dla ponad 5300 pra-cowników organów ścigania) oraz wsparcie europejskich stowarzyszeń prawników, sędziów i przedstawicieli innych zawodów prawniczych;

— pomoc techniczna i wsparcie informatyczne dla organów krajowych;

— przyznanie organom krajowym i regionalnym w państwach członkowskich wielu dotacji na zakup specjalistycznego wyposażenia technicznego (skanerów rentgenowskich, baz danych i informatycznych narzędzi dochodzeniowych) w celu wsparcia organów ścigania we wzmocnieniu ich zdolności operacyjnej.

Wymiana wiedzy specjalistycznej przez OLAF oraz udziela-nie wsparcia finansowego przyczyniły się do zacieśnienia współpracy i wzmocnienia wymiany informacji między organami krajowymi. Doprowadziło to do konfiskaty dużych ilości papierosów, tytoniu i innych przemycanych towarów, a także umożliwiło odzyskanie dużych sum niezapłaconych

Wymiana informacji między państwami odgrywa kluczową rolę w zwalczaniu nadużyć finansowych.

© E

urop

ean

Uni

onnależności celnych z tytułu przywozu, podatku VAT i akcyz oraz aresztowanie i skazanie większej liczby osób zaangażowanych w przemyt lub inne operacje szkodzące interesom finansowym Unii.

Godne uwagi sukcesy programów „Herkules I” i „Herkules II” przyspieszyły przyjęcie w lutym 2014 r. nowego programu „Herkules III” dys‑ponującego większym budżetem wynoszącym 105 mln euro na lata 2014–2020. Co naj‑mniej 70 proc. tego budżetu zostanie prze‑znaczonych na działania z zakresu pomocy technicznej, które przyniosą bezpośrednie korzyści służbom państw członkowskich – takim jak policja i organy celne – w ich co‑dziennej działalności. Przekazane zostaną również dotacje, na przykład, na specjali‑styczne sesje szkoleniowe z zakresu informa‑tyki śledczej lub na zakup i szkolenie psów policyjnych, które mają pomagać w wykrywa‑niu przemycanych papierosów i wyrobów tytoniowych. Dotacje obejmą do 80 proc. wszystkich kosztów.

„PERYKLES” – OCHRONA BANKNOTÓW I MONET EURO PRZED FAŁSZOWANIEM

Ze sfałszowanym euro można się zetknąć na przykład w sytuacji, kiedy kupujemy coś z automatu i sfałszowana moneta zostanie odrzucona. Nie jest to może wielka strata, ale szerszy obraz przedstawia poważniejszy aspekt. Z danych Europejskiego Banku Centralnego (EBC) wynika,

Page 9: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

9W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

że łączne ustalone straty finansowe wskutek fałszowania euro zarejestrowane w Europie od chwili wprowadzenia tej waluty w 2002 r. wynoszą ponad 500 mln euro.

Według ostatniego półrocznego sprawozdania EBC w drugiej połowie 2011 r. wycofano z obiegu 310 000 fałszywych banknotów euro o łącznej wartości wynoszącej około 15 mln euro, a straty finansowe za pierwszą połowę 2012 r. zdają się sięgać około 13 mln euro.

Zidentyfikowano i zlikwidowano drukarnie fałszywych pieniędzy od Kolumbii po Bułgarię.

Program „Perykles”, który w latach 2007–2013 dysponował budżetem wynoszącym 7 mln euro, koncentruje się na szkoleniu właściwych organów krajowych i udzielaniu im pomocy technicznej. Jest to ważny krok w walce z fałszo-waniem pieniędzy.

Dzięki nawiązaniu współpracy między policją i organami celnymi, przedstawicielami krajowych banków centralnych i mennic, ekspertami prawnymi takimi jak sędziowie i prawnicy oraz innymi grupami zawodowymi działającymi w sektorze zarówno publicznym, jak i prywatnym program „Perykles” gwarantuje, że organy walczące z fałszerzami będą wyprzedzać ich o krok.

Program ten przyczynił się do zacieśnienia współpracy na rzecz ochrony euro przed fałszowaniem w trzech najbardziej newralgicznych regionach: Europie Południowo-Wschodniej, Europie Północno-Wschodniej i Ameryce Południowej.

Przepisy wspierające zapobieganie nadużyciom finansowym

Określono szereg rozporządzeń mających na celu zdefinio-wanie głównej roli OLAF-u i jego kompetencji w zakresie prowadzenia postępowań administracyjnych.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 515/97 stanowi ramy prawne dla wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich oraz dla współpracy między tymi organami a Komisją w celu zapewnienia właściwego sto-sowania przepisów prawa celnego i rolnego oraz przepisów dotyczących praw własności intelektualnej.

Głównym narzędziem służącym wzajemnej pomocy jest opracowany przez OLAF system informacji w celu zwalcza-nia nadużyć finansowych. System ten stanowi pojedynczą, wspólną, bezpieczną infrastrukturę dla prawie 10 000 zarejestrowanych użytkowników końcowych w ponad 1200 właściwych służbach w państwach członkowskich, partner-skich krajach trzecich, organizacjach międzynarodowych, Komisji i innych instytucjach UE. System informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych oferuje bazy danych i systemy wymiany informacji niezbędnych w zwalczaniu nadużyć celnych.

Szczególnie ważne elementy systemu informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych obejmują system informacji celnej (ang. Customs Information System - CIS) oraz identyfikującą bazę danych rejestru celnego (fr. fichier d’identification des dossiers d’enquête - FIDE). CIS jest bazą danych, w której gromadzone są informacje dotyczące towarów, gotówki, środków transportu, przedsiębiorstw i osób w związku z naruszeniem przepisów. FIDE jest bazą danych, w której przechowywane są rejestry trwających bądź zakończonych dochodzeń prowadzonych wobec osób lub przedsiębiorstw do celów współpracy (wzajemnej pomocy) na rzecz prowadzenia dochodzeń.

Ekspert sprawdzający monetę euro przy użyciu specjalistycznego sprzętu.

© E

urop

ean

Uni

on

Page 10: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

10Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Czym jest „wspólna operacja celna”?

Wspólna operacja celna jest operacyjnym, skoordynowanym i ukierunkowanym środ‑kiem o ograniczonym czasie trwania, wdra‑żanym przez organy celne państw członkow‑skich i państw trzecich w celu zwalczania transgranicznego przemytu towarów.

JAK OLAF BADA OTRZYMANE INFORMACJE

Otrzymane informacje

• zeźródełsektorapublicznego(m.in.odinstytucjiUEipaństwczłonkowskich)

• zprywatnychźródeł(m.in.odobywateli,sektoraprywatnego,osóbzgłaszającychprzypadkinaruszenia)

Działzajmującysiędochodzeniami,wyboremiprzeglądemprzedstawiaopinięwsprawieotwarcialubodrzuceniadanejsprawynapodstawietego,czyinformacje:

• leżąwkompetencjachOLAF-u

• sąwystarczające,abyrozpocząćdochodzenie

• zaliczająsiędopriorytetówpolitykidochodzeniowej

Monitorowanierealizacjizaleceń

• dochodzeniakarne

• postępowaniaiwyrokiskazujące

• odzyskanieśrodkówfinansowych

• środkidyscyplinarne

Zalecenia

• sądowe

• dyscyplinarne

• finansowe

• administracyjne

Sprawozdaniekońcoweprzekazywanedoinstytucji,organów,urzędów,agencjilubzainteresowanychpaństwczłonkowskich.

Dyrektorgeneralnyotwiera/odrzucasprawę

Dyrektorgeneralnywydajezaleceniadotyczącedziałań,którenależypodjąć

Dochodzenie

1. Dochodzenieobejmuje• rozmowy• inspekcjelokali• kontrolenamiejscu• czynnościwzakresiekryminalistyki

• misjedochodzeniowewpaństwachtrzecich

2. Kontrolazgodnościzpra-wemdziałańzwiązanychzdochodzeniemiprzedsta-wieniewniosków

Koordynacjadziałańwzakresieprzeciwdziałanianadużyciomwpaństwachczłonkowskich

ETAP DOCHODZENIA

ETAP MONITOROWANIA

ETAP WYBORU

Decyzja dyrekcji

generalnej

Zalecenia dyrekcji

generalnej

SPRA-WOZDANIE

SPRAWA ODRZUCONA

BRAK ZALECEŃ

Page 11: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

11W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Jak przebiegają dochodzenia

KONTROLA OD POCZĄTKU DO KOŃCAW 2011 r. OLAF otrzymał 1046 informacji mogących mieć znaczenie dla dochodzeń i dzięki nowemu internetowemu systemowi powiadamiania o nadużyciach finansowych ujawniono więcej źródeł z sektora prywatnego niż kiedy-kolwiek wcześniej.

W JAKI SPOSÓB OLAF DECYDUJE O PRZEDMIOCIE KONTROLIDecyzja o wszczęciu dochodzenia lub otwarciu sprawy dotyczącej koordynacji opiera się na tym, czy informacje podlegają uprawnieniom OLAF-u do działania, czy są wystarczające do wszczęcia dochodzenia lub otwarcia sprawy dotyczącej koordynacji oraz czy podlegają priory-tetom polityki dochodzeniowej.

CO SIĘ DZIEJE PO ZAMKNIĘCIU SPRAWYPo zakończeniu dochodzenia w danej sprawie OLAF może zalecić działanie sądowe, dyscyplinarne, finansowe lub administracyjne na podstawie sprawozdania końcowego. Takie działanie mogą podjąć organy UE lub organy w państwie członkowskim.

JAKIE ZALECENIA WYDANO W 2011 R.

Łączna suma zaleceń wydanych w 2011 r. – 175

7342%

6336%

169%

2313%

Zalecenia sądowe

Zalecenia finansowe

Zalecenia dyscyplinarne

Zalecenia administracyjne

DZIAŁANIA PODEJMOWANE NA PODSTAWIE USTALEŃ OLAF‑UPo zamknięciu sprawy OLAF może zalecić przedsięwzięcie środków administracyjnych, dyscyplinarnych, finansowych lub sądowych. Czas realizacji tych zaleceń przez państwa członkowskie lub właściwe organy UE jest uzależniony od charakteru sprawy: realizacja może potrwać dłużej, jeśli wymagane będzie podjęcie działania prawnego lub wyrównanie finansowe.

Często dotyczy to grup dopuszczających się poważnych nadużyć finansowych i zorganizowanych grup przestęp-czych, które do ukrycia majątku stosują takie metody, jak zaplanowane bankructwo lub technologicznie zaawanso-wana dokumentacja dokonanych czynności.

STAWIANIE OSZUSTÓW PRZED SĄDEMW wyrokach wydanych w procesach przeprowadzonych w państwach członkowskich w 2011 r. na podstawie zaleceń OLAF-u zasądzono wiele miesięcy pozbawienia wolności, ale w dalszym ciągu wiele spraw czeka na orzeczenie sądowe.

Nie wszystkie sprawy OLAF-u kończą się wyrokiem skazującym. W 2011 r. ponad połowę spraw oddalono przed rozpoczęciem procesu, a jeśli chodzi o pozostałe sprawy, 42 proc. spraw zakończyło się wyrokiem skazującym i 7 proc. uniewinnieniem. Wyniki postępowania prawnego znacznie się różniły w poszczególnych krajach. Jednym z celów złożonego w 2013 r. wniosku Komisji w sprawie ustanowienia Prokuratury Europejskiej, która będzie upraw-niona do prowadzenia dochodzeń i ścigania przestępstw naruszających interesy finansowe UE, jest zapewnienie większej spójności pomiędzy państwami członkowskimi.

ODZYSKIWANIE PIENIĘDZYOd momentu powstania OLAF przeprowadził 3500 dochodzeń. OLAF sam nie zajmuje się odzyskiwaniem środków: należy ono do obowiązków instytucji UE i państw członkowskich.

PROCESY WSZCZYNANE NA PODSTAWIE DOCHODZEŃ PROWADZONYCH PRZEZ OLAF KOŃCZYŁY SIĘ CZĘSTSZYM WYMIERZANIEM KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI W 2011 R.

Wyniki postępowań sądowych

2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r.

SPRAWY ŁĄCZNIE SPRAWY ŁĄCZNIE SPRAWY ŁĄCZNIE SPRAWY ŁĄCZNIE SPRAWY ŁĄCZNIE

Wyrok w zawieszeniu (w miesiącach)

13 246 12 452 9 339 18 1249 35 840

Kara pozbawienia wolności (w miesiącach)

9 326 15 955 15 1240 23 1503 59 6137

Kara finansowa (w mln euro)

13 1,8 16 175,3 12 17,3 23 1467,7 42 154,7

Page 12: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

12Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Przykłady osiągnięć OLAF-u

Wykrycie przypadku zawyżania kwalifikacji

Na projekt związany z budową zakładu przemysłowego w Bułgarii Unia Europejska miała przekazać 34 mln euro; oprócz tego Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju miał przeznaczyć 25 mln euro. Po wypłacie za‑liczki w wysokości 7 mln euro Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej przekazała OLAF‑owi niepokojące informacje.

Domniemywano, że grupa, która wygrała przetarg, przeinaczyła opis kwalifikacji i doświadczenia swoich pracowników.

OLAF wkracza do akcji

Po przeprowadzeniu dochodzeń w kilku państwach członkowskich stwierdzono, że grupa, która wygrała przetarg, faktycznie przygotowała swoją dokumentację w my‑lący sposób, podając niewłaściwy opis swo‑ich kwalifikacji i swojego doświadczenia.

OLAF zalecił anulowanie wypłaty 34 mln euro oraz zażądanie zwrotu zaliczki w wysokości 7 mln euro. Dyrekcja Generalna zamierza zastosować się do tych zaleceń; OLAF przekazał sprawę do bułgarskich organów sądowych.

Wykrycie przypadku przyjmowania łapówek

Urzędnik UE pełniący funkcję kierownika projektu w jednej z delegatur Komisji był podejrzany o żądanie łapówek. O zarzutach poinformowano OLAF. Krajowe organy do‑chodzeniowe oceniły odpowiednie zapisy komputerowe, dane zostały sprawdzone i przekazane do właściwych organów praw‑nych. Organy te skorzystały z wiedzy facho‑wej OLAF‑u w celu przeprowadzenia swoich kontroli i oceny wyników.

Zapłata za lepsze traktowanie

OLAF uzyskał dostęp do niezbędnych infor‑macji i dochodzenie wykazało, że przez lata urzędnik rzekomo nawiązał relacje z uczestnikami projektów umożliwiające im korzystanie z niedozwolonych kontaktów podczas procedury wyboru. W rezultacie niektórzy uczestnicy byli lepiej traktowani.

Zawieszenie

Wszczęto dochodzenie w sprawie karnej, którym objęto zarówno urzędnika, jak i uczestników projektu. OLAF zalecił jako środek zapobiegawczy usunięcie urzędnika ze stanowiska oraz zgłoszenie uczestników projektu do stosowanego przez Komisję systemu wczesnego ostrzegania, aby unie‑możliwić im udział w przyszłych projektach.

Page 13: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

13W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Podczas importowania biopaliwa można skorzystać z oznakowania „preferencyjnego pochodzenia”.

© iStockphoto/Bill O

xfordWykrycie przypadku uchylania się od zapłaty cła importowego na biodiesel

Biodiesel importowany z Indii do UE jest zwolniony z cła importowego. W tym przy‑padku OLAF ustalił, że biodiesel eksporto‑wany przez firmę indyjską był tak naprawdę paliwem pierwotnie przesłanym z USA, które było transportowane przez Indie, aby skorzystać z oznakowania „preferencyjnego pochodzenia” i w ten sposób uniknąć ceł importowych.

Ponieważ cła antydumpingowe na biodiesel pochodzący z USA zaczęły obowiązywać od 2009 r., znaczne ilości biodiesla zostały przewiezione przez firmę z USA do firmy w Indiach. Podobne ilości zostały przesłane przez firmę indyjską do UE.

Dochodzenia prowadzono na trzech kontynentach

OLAF prowadził dochodzenia w Indiach, USA, Hiszpanii, Belgii, Szwajcarii i Francji we współpracy z organami w każdym państwie. Dowody zebrano od firm zajmujących się magazynowaniem i przeprowadzaniem kontroli, wspólnie z organami krajowymi i podmiotami gospodarczymi.

Kiedy chodzi o 32 mln euro…

Dochodzenie wykazało, że firma indyjska importowała biodiesel z USA, przechowy‑wała go tymczasowo w swoim magazynie, dodawała niewielką ilość biodiesla pocho‑dzenia indyjskiego i następnie przewoziła go do UE z certyfikatami preferencyjnego pochodzenia indyjskiego.W jednym przypadku firma przetransporto‑wała paliwo amerykańskie do swojej fabryki w Indiach i utrzymywała, że poddała je ponownej przeróbce w Indiach, aby spełnić wymogi UE. Pracownicy OLAF‑u stwierdzili jednak, że paliwo amerykańskie było już zgodne z wymogami UE i rzekomy ponowny przerób nie był konieczny.

OLAF przedstawił dowody niezbędne do odzyskania niezapłaconych ceł przez Belgię, Hiszpanię i inne państwa członkowskie UE zaangażowane w import. Łączna kwota wynosi 32 mln euro.

Wykrycie przekazania odpowiedzi egzaminacyjnych koledze

W innej sprawie dotyczącej urzędnika UE OLAF wszczął dochodzenie w sprawie prze‑prowadzania egzaminu. Okazało się, że urzędnik przekazał odpowiedzi kandydatowi.

Posłużono się narzędziem informatyki śledczej

Dochodzeniowe badanie zapisów kompute‑rowych wykazało, że urzędnik wysokiego szczebla przesłał swojemu koledze pytania i wzory odpowiedzi. W wyniku przeprowa‑dzonego postępowania dyscyplinarnego urzędnik zrezygnował ze stanowiska.

Page 14: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

14Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

Podczas operacji „Barrel” przechwycono 1,2 mln przemycanych papierosów

Szacuje się, że UE rocznie traci 10 mld euro w związku z przemytem papierosów, co ma bezpośredni wpływ na to, ile uda nam się zyskać na pobieraniu cła importowego.

W 2011 r. w ramach operacji „Barrel” OLAF wziął pod lupę działalność przemytniczą, która jest prawie wyłącznie domeną zorga‑nizowanych grup przestępczych – udało się skonfiskować i zniszczyć 1,2 mln przemyca‑nych papierosów. Zwalczanie przemytu wyrobów tytoniowych w dalszym ciągu jest nadrzędnym celem.

Przemytnicy wykorzystują uchybienia regionalne

Na wschodniej granicy UE wymiana infor‑macji o działaniach między organami jest często niewystarczająca, korupcja szeroko rozpowszechniona, a infrastruktura i sprzęt często przestarzałe lub niewłaściwe z po‑wodu niedofinansowania. Wszystkie te czynniki powodują, że przemytnicy wykorzy‑stują wspomniane uchybienia na swoją korzyść.

Współpraca na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej

OLAF aktywnie angażuje się w walkę z przemytem wyrobów tytoniowych, wyko‑rzystując wszystkie dostępne narzędzia. OLAF wszczął dochodzenia, otworzył sprawy dotyczące koordynacji oraz zaofero‑wał pomoc techniczną, w tym współfinan‑sowanie sprzętu oraz inne wsparcie orga‑nów w państwach członkowskich.

Operacja „Barrel” została zorganizowana przez polską służbę celną we współpracy z OLAF‑em. Dwadzieścia cztery państwa członkowskie wraz z Norwegią, Szwajcarią, Chorwacją i Turcją współpracowały w ra‑mach operacji przeprowadzonej na kolei wzdłuż wschodniej granicy UE.

Realizacja kompleksowych programów może być czasami wykorzystywana niezgodnie z prawem.

© iStockphoto/Sim

miSim

ons

Page 15: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

15W A L K A U E Z N A D U Ż Y C I A M I F I N A N S O W Y M I I K O R U P C J Ą

Skaner do kontrolowania pociągów na granicy polsko‑ukraińskiej.

© European U

nion

... w Komisji Europejskiej

W 2011 r. Komisja przyjęła swoją nową strategię w za-kresie zwalczania nadużyć finansowych, która ma służyć aktualizacji i unowocześnieniu sposobu zwalczania nadużyć wobec budżetu UE. Strategia ta obejmuje w szczególności 20 proc. budżetu UE bezpośrednio zarządzanego przez Unię.

Ogólnym celem strategii jest zwiększenie wykrywalności, wzmocnienie działalności zapobiegawczej oraz poprawa warunków prowadzenia dochodzeń. Nowe działania w zakresie zapobiegania nadużyciom finansowym i ich wykrywania są podejmowane od końca 2013 r. Inne działania dotyczące dochodzeń, zwrotu środków, dostępu do informacji i sposobu organizacji zamówień publicznych zostaną podjęte do końca 2014 r.

Zgodnie z tą strategią OLAF będzie odgrywał większą rolę we wspieraniu Komisji w zwalczaniu nadużyć finansowych i udzielaniu porad. Nowe technologie mają do odegrania kluczową rolę i ostatni projekt „Pluton” – system kontroli i prowadzenia dochodzeń wykorzystujący narzędzia analityczne oraz informacje na temat wskaźników nadużyć – już pokazał, w jaki sposób wspólne podejścia między służ-bami Komisji i OLAF-em mogą poprawić audyt i kontrolę.

Wykorzystywanie mocy technologii do zwalczania nadużyć finansowych – „Pluton” i system informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych

Wdrażanie skutecznych narzędzi analitycz‑nych oraz oznaczanie wskaźników nad‑użyć – inteligentne projekty takie jak „Pluton” pokazują, w jaki sposób technolo‑gia informacyjna (IT) może przyczynić się do ukarania oszustów. Nowa technologia może przyspieszyć proces wykrywania nie‑prawidłowości – w związku z tym utwo‑rzona została pojedyncza platforma tech‑niczna umożliwiająca bezpieczną wymianę danych pomiędzy urzędnikami celnymi a innymi organami krajowymi.

System znany jako system informacji w celu zwalczania nadużyć finansowych oszczędza czas dzięki temu, że pozwala innym uczest‑niczącym organom egzekwującym prawo na zapoznanie się z analizą podejrzewanego nielegalnego przepływu towarów lub środ‑ków finansowych sporządzoną przez inny organ. Dzięki niepowielaniu informacji oraz aktywnej wymianie wiedzy czas poświęcany rozpoznawaniu podejrzanych przypadków można przeznaczyć na poszukiwanie dowo‑dów, które pozwolą postawić sprawców przed sądem.

Perspektywy – co przyniesie przyszłość w walce z nadużyciami finansowymi...

Page 16: ZROZUMIEĆ POLITYKĘ UNII EUROPEJSKIEJ Walka UE z ......fundusze unijne 85 proc. budżetu UE zarządzają państwa członkowskie (tzw. zarządzanie dzielone); każde z nich ponosi

16Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę U N I I E U R O P E J S K I E J

NA-70-12-026-PL-C

Więcej informacji

ISBN 978-92-79-24338-7doi:10.2775/64952

Jeśli zagadnienia opisane w tej broszurze wzbudziły Państwa zainteresowanie, więcej informacji znajdą Państwo na następujących stronach internetowych:

X Jak zgłosić nadużycie finansowe: http://ec.europa.eu/anti_fraud/investigations/report-fraud/index_pl.htm X OLAF: http://olaf.europa.eu X Sprawozdanie roczne: http://ec.europa.eu/anti_fraud/documents/reports-olaf/2012/olaf_report_2012_en.pdf X Sukcesy: http://www.ec.europa.eu/anti_fraud/investigations/success-stories/index_en.htm X Strategia Komisji Europejskiej w zakresie zwalczania nadużyć finansowych:

http://www.eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0376:FIN:EN:PDF X Fakty i liczby dotyczące nadużyć finansowych:

http://www.ec.europa.eu/anti_fraud/investigations/fraud-in-figures/index_en.htm X Ochrona interesów finansowych UE:

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0293:FIN:PL:PDF X Program Herkules: http://www.ec.europa.eu/anti_fraud/about-us/funding/index_en.htm X Sprawozdanie o zwalczaniu korupcji w UE: http://ec.europa.eu/anti-corruption-report/

Giovanni Kessler, dyrektor generalny OLAF‑u, omawia kierunek działania w przyszłości.

© European U

nion

... i w OLAF-ie

Oszuści opracowują nowe techniki, a zorganizowani prze-stępcy czerpią korzyści. Komisja Europejska wdraża nowe programy i wspiera nowe priorytety. Stale następuje postęp technologiczny. Organy egzekwujące prawo i jednostki zwalczające nadużycia finansowe muszą stawić czoło tym i wielu innym wyzwaniom.

Rola OLAF-u w badaniu, wspieraniu i usprawnianiu komuni-kacji pomiędzy organami a wykonawcami oraz w udzielaniu pomocy technicznej jest dziś większa niż kiedykolwiek wcześniej.

Aby jeszcze bardziej wesprzeć realizację strategii Komisji w zakresie zwalczania nadużyć finansowych, OLAF tworzy sieć przeciwdziałania nadużyciom i ich wykrywania, która obejmuje wszystkie służby i agencje oraz udziela pomocy i doradza w zakresie zarządzania ryzykiem nadużyć finansowych.

W 2013 r. Komisja złożyła wniosek o ustanowienie Proku-ratury Europejskiej i obecnie trwają negocjacje w Radzie Unii Europejskiej. Po ustanowieniu Prokuratury Europejskiej obecne kompetencje OLAF-u w zakresie prowadzenia dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych w UE lub innych przestępstw naruszających interesy finansowe Unii zosta-łyby przeniesione do tej nowej struktury. OLAF w dalszym ciągu prowadziłby dochodzenia administracyjne w sprawie nieprawidłowości naruszających interesy finansowe UE, w których nie ma podejrzenia o zachowanie przestępcze, oraz w sprawie poważnych uchybień ze strony personelu UE lub członków instytucji w kontekście ich pracy, która nie ma związku z interesami finansowymi Unii.

Zachęcamy do śledzenia rozwoju sytuacji na stronie internetowej (http://olaf.europa.eu) OLAF-u.