„Zielony” rachunek kosztów

dr Tomasz M. Zieliński

ABC Akademia Sp. z o.o.

[email protected]

„Green Controlling and Finance - innowacyjny program studiów podyplomowych”

Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich oraz środków krajowych

Miejsce „green” rachunku kosztów w systemie rachunkowości środowiskowej

Wewnętrzne koszty środowiskowe – istota i rodzaje

Zewnętrzne koszty środowiskowe – istota i rodzaje

Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK/RCA) jako podstawa środowiskowego („green”) rachunku kosztów

Struktura zasobowo-procesowego rachunku kosztów a „green” rachunek kosztów

Zasobowe ujęcie kosztów środowiskowych

Procesowe ujęcie kosztów środowiskowych

Wynikowe ujęcie kosztów środowiskowych

„Zielony” rachunek kosztów – podsumowanie

Agenda

Podstawowym zadaniem rachunkowości środowiskowej jest rzetelne i wierne odzwierciedlenie przebiegu oraz rezultatów działalności przedsiębiorstwa w zakresie jej wpływu na środowisko przyrodnicze, jak również informowanie o wynikach prowadzonych działań w sferze ochrony tego środowiska.

Wymaga to systematycznego identyfikowania, mierzenia, analizowania i interpretowania informacji o środowiskowych aspektach działalności przedsiębiorstw, co powinno pozwolić na ich ocenę zarówno z punktu widzenia racjonalności wewnętrznej, jak społecznej odpowiedzialności.

Podsystemy rachunkowości środowiskowej: środowiskowa rachunkowość finansowa zorientowana na

sprawozdawczość zewnętrzną,

środowiskowa rachunkowość zarządcza ukierunkowana na zaspokojenie wewnętrznych potrzeb informacyjnych zarządzających.

Miejsce „green” rachunku kosztów w systemie

rachunkowości środowiskowej

„Green” rachunek kosztów jest pojęciem węższym i jest częścią szerszego systemu rachunkowości środowiskowej. Podstawowymi zadaniami środowiskowego rachunku kosztów są:

ustalenie wielkości zużycia zasobów przyrodniczych,

określenie wpływu wysokości kosztów środowiskowych na ceny produktów oraz wynik finansowy,

ocena efektywności prowadzonych działań ochronnych,

ustalenie wielkości obciążeń z tytułu korzystania ze środowiska lub jego zanieczyszczenia (dla potrzeb określenia opłat i podatków o charakterze ekologicznym),

szacowania wysokości kosztów związanych z usuwaniem szkód spowodowanych w środowisku,

zarządzania kosztami wynikającymi z wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.

Miejsce „green” rachunku kosztów w systemie

rachunkowości środowiskowej

Pierwszą grupą kosztów ochrony środowiska są koszty wewnętrzne. Koszty te związane są z zapobieganiem, usuwaniem, planowaniem, kontrolą i naprawą szkód oraz unikaniem jakichkolwiek innych strat środowiskowych powodowanych działalnością przedsiębiorstwa: koszty funkcjonowania przedsięwzięć tzw. „końca rury”,

koszty funkcjonowania przedsięwzięć zapobiegających zanieczyszczeniom,

koszty badań i rozwoju związane ze zmniejszeniem oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko,

koszty kontroli, monitoringu, badań laboratoryjnych związane z ochroną środowiska,

inne koszty jak np. administrowania, utworzenia i utrzymywania systemów informacji o środowisku, przygotowywania pozwoleń środowiskowych, rejestracji i certyfikacji systemów zarządzania środowiskowego, edukacji i informacji w zakresie ochrony środowiska.

Wewnętrzne koszty środowiskowe – istota i

rodzaje

Drugą grupą kosztów ochrony środowiska są koszty zewnętrzne. Koszty te związane są z degradacją środowiska oraz wpływem przedsiębiorstwa na jakość, zdrowie i długość życia ludzi.

Początkowo, koszty zewnętrzne nie znajdowały odzwierciedlenia w rachunkach kosztów przedsiębiorstw, jednakże z biegiem czasu zostały zinternalizowane w postaci podatków i opłat ekologicznych.

Podejście to sprawiło, że koszty zewnętrzne również mają swe odzwierciedlenie w „green” rachunkach kosztów przedsiębiorstw:

opłaty ekologiczne,

podatki o charakterze ekologicznym.

Zewnętrzne koszty środowiskowe – istota i

rodzaje

Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów to kompleksowy, systematyczny zarządczy rachunek kosztów: integrujący założenia niemieckiego Grenzplankostenrechnung (GPK) i

amerykańskiego activity based costing (ABC),

przetwarzający zgodnie ze ściśle zdefiniowanymi regułami dane finansowe i niefinansowe w informacje zarządcze o kosztach zasobów, procesów oraz o kosztach i rentowności zarówno produktów, usług, jak i klientów,

przedstawione w sposób wielowymiarowy,

z zachowaniem rozdzielczości informacji kosztowych,

zarówno w ujęciu kosztów rzeczywistych, jak i planowanych,

niezbędnych do wsparcia decyzji krótko-, średnio- i długoterminowych na wszystkich poziomach zarządzania przedsiębiorstwem.

Zasobowo-procesowy rachunek kosztów (ZPRK/RCA) jako

podstawa środowiskowego („green”) rachunku kosztów

Zagadnienie kosztów środowiskowych znajduje swoje odzwierciedlenie zarówno w:

zasobowym,

procesowym,

wynikowym aspekcie rachunku kosztów.

Pozwala to na wykorzystanie koncepcji zasobowo-procesowego rachunku kosztów jako podstawy „green” rachunku kosztów.

Struktura zasobowo-procesowego rachunku

kosztów a „green” rachunek kosztów

Zasobowo-Procesowy Rachunek Kosztów to kompleksowy, systematyczny zarządczy

rachunek kosztów

Koncepcja wykorzystania ZPRK w kalkulacji

kosztów przedsięwzięcia ekologicznego

Przedsięwzięcie / Projekt „Końca Rury”

Ochrona powietrza przed emisją zanieczyszczeń pyłowych i gazowych związanych z wytwarzaniem

produktów z grupy A

Absorpcja mechaniczna

gazów i pyłów

Energia elektryczna

Zespół Utrzymania

Ruchu

Urządzenia:

Absorbery mechaniczne

Produkty GRUPY A

Produkty GRUPY B

Centra kosztów zasobów– wspierające

Działaniawspierające

Centra kosztów zasobów– podstawowe

Działania podstawowe

Pośrednie obiekty kosztowe

Finalne obiekty kosztowe (produkty/usługi/klienci)

Przeglądy prewencyjne urządzeńRemontowanie

urządzeń

[1]

[2]

[5]Absorpcja

rozpryskowa gazów i pyłów

Zespół prac. ochrony

Środowiska

Usługi pomiarowo -

badawcze

Nadzorowanie przedsięwzięć ekologicznych

Urządzenia:

Absorbery rozpryskowe

Powierzchnia budynków

[4]

[7]

[3]

Zespół Zakupów Usług

Nadzorowanie realizacji usług

[4]

[4]

[3]

Zespół Kadrowo-Płacowy

Przetwarzanie wynagrodzeń

[4][1]

[1]

[1][1]

[2] [2]

[1]

[8]

Klienci

[3]

Zespół ds. ISO 14001

[1]

Opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do środowiska

[5]

Zasobowe ujęcie kosztów środowiskowychKoszty zaliczane do kosztów ochrony środowiska

Oczyszczalnia ścieków

Składowisko odpadów

Spalarnia odpadów

System odzysku pary

Absorbery rozpryskowe

Absorbery mechaniczne

Koszty zaliczane do kosztów ochrony środowiska

Usługi pomiarowo-badawcze

Usługi unieszkodliwiania odpadów

Usługi wypłukiwania zanieczyszczeń


Zespół pracowników ochrony środowiska

Zespół pracowników ds. ISO 14001


Linia produkcyjna nr 1



Urządzenia pakujące

Zespół operatorów linii

Zespół pakowaczy


Opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do środowiska

Opłaty za pobór wód

Opłaty za składowanie odpadów

Opłaty produktowe - Grupa Produktów nr 1



Urządzenia "końca rury"

Centra

Kosztów

Zasobów

Całość kosztów amortyzacji, funkcjonowania, obsługi i

utrzymania urządzeń wraz z kosztami zasobów

współdzielonych (np. energii, budynków) oraz usług

wewnętrznych przedsiębiorstwa (np. remontowych)

Usługi zewnętrzne "końca rury"

Centra

Kosztów

Zasobów

Całość kosztów usług wraz z kosztami usług

wewnętrznych przedsiębiorstwa związanych z

organizacją tych prac zleconych

Zespoły pracowników ochrony środowiska

Centra

Kosztów

Zasobów

Całość lub część kosztów związaną z pracochłonnością

realizowanych działań i projektów ekologicznych

Zasoby produkcyjne (objęte przedsięwzięciami zapobiegającymi zanieczyszczeniom)

Centra

Kosztów

Zasobów

Dodatkowe koszty amortyzacji, funkcjonowania, obsługi

i utrzymania urządzeń wraz z kosztami zasobów

współdzielonych (np. energii, budynków) oraz usług

wewnętrznych przedsiębiorstwa (np. remontowych)

wywołane przedsięwzięciami ekologicznymi

Opłaty środowiskowe

Centra

Kosztów

Zasobów

Całość kosztów wynikająca z opłat ekologicznych

Procesowe ujęcie kosztów środowiskowych


Zbieranie odpadów z hal produkcyjnych

Transportowanie odpadów na składowisko

Rozładowywanie odpadów

Sortowanie odpadów

Spalanie odpadów

Składowanie pozostałych odpadów na składowisku


Absorpcja mechaniczna gazów i pyłów

Absorpcja rozpryskowa gazów i pyłów

Nadzorowanie przedsięwzięć ekologicznych


Odzyskiwanie pary

Transportowanie pary rurociągami


Aktualizowanie dokumentacji środowiskowej

Przygotowanie materiałów do audytów

Przeprowadzanie audytów wewnętrznych

Szkolenia wewnętrzne pracowników

Działania w ramach przedsięwzięcia / projektu nr 1

Działania Całość kosztów działań







Wynikowe ujęcie kosztów środowiskowych

Opłaty ekologiczne produktowe za opakowania Produkt 1

Opłaty ekologiczne produktowe za opakowania Produkt 2

Inne opłaty ekologiczne produktowe za Produkt 3

Inne opłaty ekologiczne produktowe za Produkt 4

Ochrona powietrza przed emisją zanieczyszczeń pyłowych i gazowych związanych

z wytwarzaniem produktów z grupy A

Unieszkodliwianie, spalanie i składowanie odpadów związanych z wytwarzanym

produktów z grupy B

Oczyszczanie osadów ściekowych związanych z wytwarzanym produktów z grupy

C

Koszty zmiany procesów sprzedażowych i dystrybucyjnych wywołanych przez

klienta A

Koszty zmiany procesów sprzedażowych i dystrybucyjnych wywołanych przez

klienta B

Koszty kampanii środowiskowych w regionie 1

Koszty kampanii środowiskowych w regionie 2

Utrzymanie urządzeń chroniących przed hałasem

Utrzymanie urządzeń chroniących przed promieniowaniem jonizującym

Odkażanie gleby wokół terenu zakładu produkcyjnego

Koszty utrzymania systemu ISO 14001

Koszty zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza i gleby

Koszty ochrony środowiska poziomu produktu, w tym

Koszty ochrony środowiska poziomu segmentu klienta, w tym

Poziom Segmentu

Klienta

Koszty ochrony środowiska poziomu przedsiębiorstwa, w tym

Poziom

Przedsiębiorstwa

Poziom Produktu

Koszty ochrony środowiska poziomu grupy produktowej, w tym

Poziom Grupy

Produktowej

Koszty ochrony środowiska poziomu klienta, w tym

Poziom klienta

Zaprezentowane kompleksowe podejście do problemu „green” rachunku kosztów pozwala na bardziej rzetelne wyodrębnianie kosztów zaangażowania wszystkich zasobów przedsiębiorstwa w ochronę środowiska, precyzyjne przypisywanie kosztów przedsięwzięć ekologicznych do produktów, usług i klientów, spełnienie wymogów sprawozdawczych oraz wsparcie zarządzających w podejmowaniu decyzji dotyczących racjonalizowania i obniżania kosztów środowiskowych.

„Zielony” rachunek kosztów - podsumowanie

Wdrażanie „green” rachunku kosztów może przynieść szereg istotnych dla przedsiębiorstwa korzyści: podejmowanie działań, których celem jest efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych,

dostarczenie prawidłowych informacji do ustalania kosztów i cen sprzedaży produktów,

redukcje kosztów wynikających z opłat i podatków ekologicznych,

obniżanie kosztów wynikających z usuwania szkód spowodowanych w środowisku naturalnym,

zwiększanie efektywności wykorzystywanych zasobów i eliminowanie strat i nieefektywności skutkujących ponoszeniem kosztów środowiskowych,

usprawnianie działań i obniżanie kosztów zasobów zaangażowanych w przedsięwzięciach ochrony środowiska,

motywowanie pracowników do szukania możliwości obniżania i unikania kosztów środowiskowych zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych,

inwestowanie w produkty i technologie o charakterze proekologicznym,

redukowanie ryzyka związanego niekorzystnym wpływem przedsiębiorstwa na środowisko,

budowa wizerunku proekologicznego przedsiębiorstwa i poprawa tego wizerunku w oczach klientów.

„Zielony” rachunek kosztów - podsumowanie

„Green Controlling and Finance - innowacyjny program studiów podyplomowych”

Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich oraz środków krajowych

Documents

„Zielony” rachunek kosztów