ZIdanje zidova

Z IDANE KONSTRUKC I J E 1

MATERIJALI ZA ZIDANJE

Zidanje označava postupak izrade zidova i drugih konstrukcija zgrada primjenom pojedinačnih elemenata koji sepovezuju u jedinstvenu cjelinu odgovarajućim vezivnim sredstvom. Materijali zidanih konstrukcija u osnovi potičuiz zemlje, glina i kamen, kreč i pijesak. Pod vezivnim sredstvom podrazumijevaju se malteri za zidanje. Kamen iglina, oblikuju se u blokove koji se mogu podizati sa dvije ruke. Obično sadrže oblik paralelepipeda te omogućavajulogično spajanje. Povezani očvrslim malterom poprimaju formu monolitne konstrukcije. Pa ipak, veza izmeđupovršine bloka i maltera može postati i najslabije mjesto u uslovima graničnih naprezanja. Ukoliko se pravilnoizvedu, zidovi i drugi elementi mogu biti čvrsti i trajni. Zidane konstrukcije mogu veoma dugo trajati ako suzaštićene od vlage i drugih agresivnih uticaja.

MALTERIMalter (mort, žbuka) je vještački kameni materijal koji se koristi za zidanje, odnosno povezivanje opeke ili blokovau jedinstvenu i čvrstu cjelinu. U svježem stanju malter je kašasta gusta masa koja nakon očvršćavanja postaje tvrdai plastična. Osim zidanja, malteri se koriste za malterisanje zidnih i drugih površina, izradu raznih dekorativnih izaštitnih obloga, podloga, i dr. Sastavni dijelovi potrebni za spravljanje maltera su agregat, veziva, voda teeventualno dodaci kojima se mijenjaju karakteristike maltera. Agregat je sitnozrni kamen, odnosno pijesak, krupnoće zrna najviše 4mm. Pijesak može biti prirodni riječni ilivještački ili mljeveni. Osim pijeska, kao agregat za pojedine vrste maltera mogu se koristiti i kameno brašno ili zrna,usitnjeni ekspandirani polistiren, vermikulit, perlit.Vezivo predstavlja najvažniju komponentu maltera. Od veziva zavisi vrsta maltera, njegova primjena, karakteristikei drugo. Najčešće se koriste neorganska veziva a u određenim slučajevima i organska. Neorganska veziva sucementi (portland cement, bijeli cement, razni specijalni cementi), kreč (hidratisani kreč, krečno tijesto), gips. Uorganska veziva spadaju u prvom redu katran i bitumen, a zatim noviji materijali kao što su epoksidne smole,polimeri, polimerni lateksi i drugi. Za spravljanje maltera sa neorganskim vezivima neophodna je voda. Onaomogućava međusobno povezivanje čestica veziva i agregata kao i hemijsku reakciju očvršćavanja maltera. Dodaci malterima ili aditivi, koriste za mijenjanje osobina svježeg ili očvrslog maltera. Dodaju se u malimkoličinama u vrijeme spravljanja i to u cilju bolje obrade maltera (plastifikatori), zatim bržeg očvršćavanja(akceleratori), vodonepropusnosti (hidrofobi), dobijanja željene boje i drugih karakteristika. Malteri sa neorganskim vezivima najčešće se dijele prema vrsti upotrijebljenog veziva. Malteri sa jednom vrstomveziva su krečni, cementni i gipsani. Malteri sa dvije vrste veziva su cementno–krečni ili produžni i gipsano–krečni.

Krečni malterProizvodi se od kreča, pijeska i vode. Primjenjuje se za zidanje zidova od opeke i kamena i malterisanje zidova iplafona. Krečni malter ima veliku plastičnost ali malu čvrstoću. Nepostojan je u vlažnoj sredini a očvršćava samo uzraku. Miješa se u odnosu kreča i pijeska od 1:1 do 1:4. Sastavni dijelovi veziva i agragata za određene odnosemiješanja dati su tabeli 3‐1.

Cementni malterSastojci cementnog maltera su cement, pijesak i voda. Primjenjuje se za zidanje svih vrsta zidova, malterisanje,izrade podloga, popunjavanje raznih spojeva, injektiranja i drugo. Ima veću čvrstoću, teže se ugrađuje od krečnog,postojan je i trajan. Miješa se u odnosu cementa i pijeska od 1:1 do 1:4.

Cementno ‒ krečni malter Često se naziva produžni malter. Sastojci za spravljanje su cement, kreč, pijesak i voda. Primjenjuje se za zidanjezidova od opeke i kamena kao i malterisanje zidova i plafona. U odnosu na cementni malter ima manju čvrstoću alibolju ugradivost i obradivost. Kreč se dodaje radi plastičnosti. Prema europskim standardima, primjena produžnogmaltera je obavezujuća u seizmičkim područjima. Za zidanje homogenih zidova i zidova ojačanih serklažimaupotrebljava se malter minimalne črvstoće 5,0 MPa.

Gipsano ‒ krečni malterSpravlja se od gipsa, kreča i vode. Koristi se za malterisanje unutarnjih zidova. Kreč koji se dodaje doprinosiplastifikaciji, obradivosti a uz to i usporava vezivanje gipsa. Odnosi kreča, gipsa i pijeska mogu biti 1:1:5, 1:2:6 i1:3:9.


Vrsta maltera Nazivnačvrstoća na

pritisak

Približni zapreminski odnosi

Cement Kreč Pijesak

M2 2,5 MPa 1 1,25–2,50

M5 5,0 MPa 1 0,50–1,25

M10 10 MPa 1 0,25–0,50

M20 20 MPa 1 ≤ 0,25

2,25–3,00 odukupne zapremine

cementa i kreča

BLOKOVI za ZIDANJE Za zidanje se koriste blokovi od raznih materijala, različitih oblika i veličina. Prema materijalu izrade razlikujemoslijedeće vrste proizvoda:

• blokovi i ploče od prirodnog kamena• opeka i blokovi od pečene gline• opeka i blokovi od kalcijum silikata• blokovi od betona• blokovi od laganih betona• blokovi i ploče od plinobetona

Prema načinu izrade i oblikovanja blokovi se dijele na pune, perforirane, šuplje i ćelijaste. Šuplji blokovi mogu bitisa horizontalnim i vertikalnim šupljinama. Ukupna zapremina šupljina kod svih vrsta blokova osim punih, možeiznositi između 25 i 70%. Prema europskom standardu (EN 771‐1‐6), minimalne vrijednosti čvrstoće na pritisakuobičajenih blokova za zidanje iznose:

• proizvodi od gline, fb = 2,5 MPa• kalcijum silikatni blokovi fb = 5,0 MPa• betonski blokovi fb = 1,8 MPa• plinobetonski proizvodi fb = 1,8 Mpa

Opeka i blokovi od pečene glineZapreminska težina pune opeke zavisi od sirovinskog sastava a kreće se od 1300 do 2200kg/m³. Proizvedena opekase klasificira prema kvalitetu tako da mnoge zemlje imaju posebnu klasifikaciju. Većinom se gradacija kvalitete vršiprema otpornosti na smrzavanje. Najkvalitetnija opeka je ujedno i najotpornija na smrzavanje i vlaženje. Najnižaklasa upotrebljava se za unutrašnje elemente gdje neće biti vlažena niti izložena smrzavanju. Veća otpornost nasmrzavanje istovremeno znači i višu čvrstoću opeke. Sama površinska struktura i boja zavise od sastojaka,temperature pečenja i drugih razloga. Zbog svoje crvenkaste boje, veličine prilagođene čovjekovoj ruci te otpornosti na požar, opeka uz drvo još i danasspada među najomiljenije materijale za gradnju domova i drugih zgrada. Opeka je najmanji blok u zidarskoj praksi,a njen oblik i dimenzije prilagođeni su za manipulaciju jednom rukom. Male dimenzije omogućavaju raznovrsnekonstrukcije kao što su ravni i zakrivljeni zidovi, luci, svodovi i kupole. U Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i drugimsusjednim zemljama, u upotrebi je opeka čije su dimenzije 250×120×65mm. Opeka se proizvodi se kao puna, perforirana, ćelijasta i šuplja. Debljina vanjske stijenke kod šuplje opeke moraiznositi najmanje 15mm. Težine opeke po komadu dosta se razlikuju. Težina opeke dimenzija 250×120×65mmiznosi oko 3,3kg. Fasadna opeka obično se svrstava u najvišu klasu obzirom na izloženost vanjskim uticajima.Najčešće se proizvodi sa vertikalnom perforacijom. Pored uobičajenih, mahom pravokutnih oblika, danas se rjeđeproizvodi i koristi radijalna opeka za zidanje dimnjaka. Pored opeke, od pečene gline se proizvode i perforirani i šuplji blokovi. Jedan blok zamjenjuje najmanje četiristandardne opeke te znatno ubrzava zidanje. Opekarski blokovi proizvode se sa horizontalnim ili vertikalnimšupljinama pri čemu debljina vanjskih stijenki mora biti najmanje 15mm. Zbog većeg sadržaja šupljina lakši su ibolji toplinski izolatori od pune opeke. Šupljine mogu biti kvadratnog, pravokutnog i romboidnog presjeka.Horizontalne šupljine obično su veće od vertikalnih te mogu iznositi oko 50% površine presjeka. Osim standardnihblokova, proizvode se i perforirani blokovi koji sadrže pojačane toplinske karakteristike a često se nazivajutermoblokovi. Širine blokova iznose 9cm (1M), 14cm, 19cm (2M), 25cm i 29cm (3M). Modularni opekarski blokovi


Vrste, dimenzije i oblici opeke: 1‐puna opeka, 2 opeka sa horizontalnim šupljinama, opeka sa vertikalnimšupljinama, 5‐modularna američka opeka, 6,7,8‐ posebni komadi opeke za zidanje uglova zidova.

Vrste, dimenzije i oblici opekarskih (glinenih) blokova: 1,2‐ blokovi sa horizontalnim šupljinama, 3,4‐ blokovi savertikalnim šupljinama (giter) i 5‐ termoblok.

imaju stvarne dimenzije 190×290×190mm. Pojedini tipovi termoblokova proizvode se u širinama 33, 38 i 43cm.Posebna odlika ovakvih proizvoda je čeona profilacija kojom se pojačavaju vertikalni spojevi a zatim i umanjujutoplinski gubici kroz spojnice. Obzirom na veće dimenzije i težine termoblokova, u cilju bržeg zidanja proizvode seposebni komadi.Kalcijum silikatni blokoviSirovina za proizvodnju je hidratizovani kreč i kvarcni pijesak. Smješa ova dva materijala oblikuje se u blokoverazličitih dimenzija a potom se u autoklavu uvodi u proces stvrdnjavanja u prisustvu vodene pare pod pritiskom.Standardni blokovi i opeke su bijele boje a dodavanjem pigmenata mogu biti i u drugim nijansama. Površinablokova može biti potpuno glatka ili sa određenom teksturom. Dimenzije silikatne opeke obično odgovarajustandardnoj opeci pojedinih regiona. Čvrstoća na pritisak kreće se od 17 do 35MPa.Građevinski kamenKamen je tvrd, čvrst i postojan materijal. Lijepog je izgleda i da se obrađivati. Izuzetno dobro podnosi pritisak dok

919

5,7

5

8

12

25

6,5

1 2 3 4

6 7

19

19

29

19 25

19

30; 33; 38

20; 25

23,8

25

14

252525

19

1 23 4

5


je neotporan na savijanje i zatezanje. Prema porijeklu, razlikuje se kamen magmatskog ili eruptivnog, sedimentnogili taložnog, te metamorfnog porijekla. Prema tvrdoći razlikuje se tvrdi i mehki kamen. Najčešće korištene vrstegrađevinskog kamena su: granit, gabro, pješćar, krečnjak, sedra, mramor (mermer) i serpentin. Građevinski kamen se koristi u obliku blokova raznih veličina te ploča debljine nekoliko centimetara. Prematradicionalnoj klasifikaciji kamen za zidanje se razlikuje prema stepenu obrađenosti te može biti običan lomljeni,pločasto lomljeni, djelimično dotjeran, zatim poluobrađen i potpuno obrađen kamen. Poluobrađen kameni blokima samo lice i vidljive ivice pravilno obrađene dok potpuno obrađen kameni blok sadrži sve stranice dotjerane.Kao i vještački proizvodi za zidanje, kamen također treba posjedovati odgovarajuće fizičke karakteristike.Najvažnija osobina kamena je tvrdoća. Čvrstoća na pritisak i zatezanje mogu varirati u zavisnosti od lokaliteta izkojeg kamen potiče. U direktnoj vezi sa ovim osobinama je i upijanje vlage. Najvažnije karakteristike pojedinihvrsta kamena date su u tabeli 3. Ugrađen kamen može trajati veoma dugo. Vijek trajanja ne zavisi samo od vrstekamena, njegove tvrdoće, upijanja vlage i površinske obrade, nego i konkretnog projektnog rješenja, izvođenja tepravilnog održavanja.

Vrste kamena za zidanje prema stepenu obrađenosti

Betonski blokoviProizvode se od smješe portland cementa, agregata i vode. Najveće zrno agregata ne može biti veće od polovinedebljine stijenke bloka. Betonu se mogu dodavati i pigmenti i drugi aditivi. Vanjska vertikalna ploha standardnogbloka je glatka a proizvode se i posebno obrađeni blokovi sa izbrazdanim ili rustikalno obrađenim površinama kojedaju dojam prirodnog kamena. Standardni blok uobičajeno sadrži dvije vertikalne šupljine, dok su u upotrebi iblokovi izdijeljeni i na dva ili tri reda manjih šupljina. Standardni blok ima nazivne (modularne) dimenzije20×20×40cm, a stvarne iznose 19×19×39cm. Pored standardnih, nominalne širine betonskih blokova kreću se od100 do 300mm, u intervalu od 5cm (9, 14, 19, 24 i 29cm). Za normalne težine blokva koriste se kameni agregati,dok se manje težine postižu primjenom šljake, ekspandirane gline, plovućca, te drugih agregata male zapreminsketežine.

Vrste, oblici i dimenzijebetonskih blokova za zidanje

LOMLJENIKAMEN

PLOCASTOLOMLJENIKAMEN

CIKLOPSKIKAMEN

POLUOBRAÐENIKAMEN

KLESANIBLOKOVI

~50x30x20cm

~40x20x20cm

39cm (4M)

19cm

(2M

)

d (nxM)1 2 3

4 5 6 7 8 9

debljine blokova d (cm)nosivi zidovi

19 24 29

debljine blokova d (cm)pregradni zidovi

9 14


Plinobetonski blokoviProizvode se od mješavine kvarcnog pijeska, cementa, kreča, vode i aluminijskog praha. Pri spoju aluminijskogpraha, veziva i vode nastaje hemijska reakcija koja rezultira zračnim mjehurićima. Zatvoreni mjehurići zraka tvoreporoznu strukturu materijala tako da zapreminska težina plinobetona može iznositi između 400 i 700kg/m3. Iz tograzloga svrstava se u dobre toplinske izolatore. Debljine blokova kreću se od 7,5 do 30cm, u intervalima od 2,5cm.Visina blokova iznosi 20cm a dužina 60cm. Male su težine i jednostavno se režu ručnom pilom. Za zidanje se koristinamjensko tankoslojno građevinsko ljepilo tako da su spojnice debele 2 do 3mm. Osim blokova od plinobetona seproizvode i zidne table, sa ili bez armature.

Vrste, oblici i dimenzije plinobetonskih blokova za zidanje

SLAGANJE OPEKE I BLOKOVA U ZIDOVIMA (ZIDARSKI VEZOVI)

Prije početka polaganja osnovnog sloja potrebno je obilježiti pravce, uglove i dužine. Slaganje opeke ili blokova vršise u pravilno nanešen sloj maltera odgovarajuće debljine i konzistencije. Spojnice trebaju biti pravilne, pupunjene ijednake debljine. Spojnice su debljine 1cm. Zbir dimenzija opeke ili bloka i spojnice, daje modularnu dimenziju koja služi za pravilno određivanje dužina i visinazidova. Iz osnovnog modula treba da proizilaze sve mjere zidova koje se u fazi izrade projekta trebaju uskladiti kakobi zidanje bilo pravilno i jednostavno. Kod opeke širine 12cm, osnovni modul za određivanje horizontalnih mjeraiznosi 13 (12+1)cm. Iz ovakvih modula proizilaze debljine zidova n×13‒1 (12, 25, 38cm). Karakteristična mjestazidanja su počeci, otvori, uglovi i sučeljavanja dva zida pod uglom. Na ovakvim mjestima najčešće se koristepolovice ali i drugi dijelovi osnovnih komada.

60

25

d d

25

60

1 2 3

45

6

7,5 10 12,5 15 17,5

debljine blokova d (cm)pregrade

debljine blokova d (cm)nosivi zidovi

60

25

60

25

dd d 60

25

25

debljine blokova d (cm)

vijenci i serklaži

20

62,5

25

d

25 30

30

1/2 (25x5,5x6,5cm) 3/4 (18,5x12x6,5cm) 1/2 (12x12x6,5cm)

2xm-1(25cm) 3xm-1(38cm) 4xm-1(51cm)

1/1 (25x12x6,5cm)

Komadi opeke koji se koriste za zidanje zidova

Debljine nosivih zidova od opeke


Karakteristična mjesta zidanja zidova od opeke

Zidanje zida debljine 12cm opekom

SUCELJAVANJEZIDOVA UGAO

ZIDOVA

UGAOZIDOVA

POCETAKZIDA

POCETAKZIDA

POCETAKZIDA

AB

AB

B

RED - A course A

RED - B course B

12

14

14


Zidanje zida 25cm opekom

Zidanje zida 38cm opekom

RED - A

RED - B

AB

AB

B

12

34

34

34

IZGLED ZIDA

34

34

34

AB

AB

B

RED - A

RED - B

IZGLED ZIDA

34

34


Sučeljavanja pregradnog zida 12cm sa nosivim vanjskim zidovima 38cm i 25cm

Sučeljavanja unutrašnjeg nosivog zida 25cm sa nosivim vanjskim zidom 38cm (lijevo) i ugao zidova 38 i 25cm

RED - A

34

12

RED - B

RED - A

RED - B

34

34

38

25

12

25 25

25 25

3838 38

38 34

RED - A

RED - B

34

RED - A

RED - B

34


Zidanje zidova od opeke u skladu sa osnovnim modulom od 13cm.

Zidanje zida opekarskim blokom 25 (29cm)

M

n×M-1

n×M+1 n×M-1

n×M-1

n×M-1

n×M+1

n×M

n×M-1

n×M

n×M

M=12+1 =13cm

¾

¾

¾

¾

RED - A12

SJECENI KOMAD

B

A

B

A

IZGLED ZIDA

OTVOR

12

RED - B


Uobičajeno zidanje betonskim blokovima izvodi se sa preklapanjem od jedne polovine dužine bloka. Obzirom nastandardne modularne dužine i visine blokova (4M i 2M), dužine i visine zidova djeljive su sa 2M.

Zidanje nosivog zida betonskim blokovima

Za razliku od betonskih blokova i opeke, zidanje plinobetonskim blokovima pruža više slobode obzirom na dalekolakše rezanje. Preklapanje blokova prilikom zidanja može iznosi od ⅓ – ½ dužine bloka. Zidanje se vršitankoslojnim ljepilom debljine 2 do 3mm. Zidanje standardnim malterima i spojnicama treba izbjegavati obziromna veliku razliku u toplinskim karakteristikama dva materijala.

Zidanje plinobetonskim blokovima

12

SJECENI KOMAD

12

A

B

A

B

A

B

RED - A

RED - B

IZGLED ZIDA

12

OTVOR

34

12

11

12


Zidanje građevinskim kamenom razlikuje se prema stepenu obrađenosti. Kod običnog lomljenog i dotjeranogkamena potrebno je odabrati komade koji općenito imaju veću dužinu od širine a visinu jednaku ili manju odširine. Tradicionalni klesanci imaju približne mjere od 40x20x20cm do 50x30x20cm. Debljine zidova od običnoglomljenog kamena iznosi najmanje 60cm a od pločasto lomljenog najmanje 50cm. Najmanja debljina zida oddotjeranog kamena iznosi oko 40cm a od klesanaca 25 do 30cm.

Zidanje zidova prirodnim kamenom

Površine zidova od prirodnog kamena

ZIDANJELOMLJENIMKAMENOMmin. 60cm

min 40cm

VEŽNJACIVEŽNJACI

25-40cm

ZIDANJEPOLUOBRAÐENIMKAMENOM

ZIDANJEKLESANIMBLOKOVIMANEJEDNAKIHVELICINA

5 6

1 2 3

4


Documents

ZIdanje zidova