Zestaw materiałów edukacyjnych Polska Piastów ...³w_podr...Zestaw materiałów edukacyjnych Polska Piastów podręcznik WOP Wszystkie materiały można wykorzystywać zgodnie z

Zestaw materiałów edukacyjnychPolska Piastów podręcznik WOP

Wszystkie materiały można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons– Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 PL

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/,za wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/

http://www.wlaczpolske.pl Polska Piastów podręcznik WOP Strona 1

Włącz Polskę!

Jakie jest pochodzenie nazwy Polska?

Wprowadzenie

Jakie jest pochodzenie nazwy Polska?

Każdy, kto interesuje się historią Polski, chciałby wiedzieć, jakie były początkijej dziejów. Kto był pierwszym władcą, jak się nazywał, jak wyglądał? Jakie jestpochodzenie nazwy Polska? W IX wieku, czyli ponad 1000 lat temu, naziemiach polskich żyło kilka słowiańskich plemion. Do najbardziej znaczącychnależały plemiona: Wiślan, Polan, Mazowszan, Ślężan i Lędzian. Nazwyplemion pochodzą przede wszystkim od miejsc ich zamieszkiwania, ale i odtypowych zajęć. Nazwa Polska pochodzi od nazwy plemienia Polan, a ta nazwaod słowa pole.

Źródło1. Mapa. Polska Mieszka I, CARTE


Włącz Polskę!

Linia chronologiczna

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1.

1. Zlokalizuj na mapie siedziby pięciu plemion polskich, których nazwy pojawiłysię we wprowadzeniu do lekcji. Wskaż na mapie nazwy głównych grodów tychplemion.

2. Podaj nazwy sąsiadów plemion polskich od wschodu, południa, zachodu ipółnocy.

...............................................................................................................................3. Odpowiedz, jakie było główne zajęcie Polan.

...............................................................................................................................

4. Mieszko I (o którym porozmawiamy na następnej lekcji) objął władzę nadPolanami po swoim ojcu Siemomyśle ok. 960 roku. Oblicz, ile lat upłynęło odtego wydarzenia.

...............................................................................................................................


Włącz Polskę!

W państwie Mieszka I


Wprowadzenie

Mieszko I

Zapewne pamiętasz legendę o Piaście Kołodzieju i jego synu Siemowicie. Otóż w tej legendziekryje się ziarenko prawdy, ponieważ pierwszy, wymieniony w kronikach książę Polski, czyliMieszko I uważał się za prawnuka Piastowego syna! Mieszko wiedział, że dla wzmocnieniapozycji swojego państwa niezbędne będzie przyjęcie wiary chrześcijańskiej. Poślubił czeskąksiężniczkę Dobrawę i przyjął chrzest w 966 roku.Potem nową wiarę zaczęli przyjmować jego poddani.


Włącz Polskę!

Źródło 1. Mapa. Polska Mieszka I, CARTE

Źródło 2. Relacja Ibrahima ibn Jakuba o państwie Mieszka I [fragment]

A co się tyczy kraju [Mieszka I], to [jest] on najrozleglejszy z krajów [słowiańskich]. Obfituje onw żywność, mięso, miód, i rolę orną […]. Ma on trzy tysiące pancernych [podzielonych na]oddziały. Daje on tym mężom odzież, konie, broń i wszystko, czego tylko potrzebują. A gdyjednemu z nich urodzi się dziecko, on [tj. Mieszko] każe mu wypłacać żołd od chwili urodzenia[dosł. w godzinie, w której się rodzi], czy będzie płci męskiej czy żeńskiej. A gdy [dziecię]dorośnie, to jeżeli jest mężczyzną, żeni go i wypłaca za niego dar ślubny ojcu dziewczyny, jeżelizaś jest płci żeńskiej [dosł. kobietą], wydaje ją za mąż i płaci dar ślubny jej ojcu. A dar ślubny[jest] u Słowian znaczny […]. Jeżeli mężowi urodzą się dwie lub trzy córki, to one [stają się]powodem jego bogactwa, a jeżeli mu się urodzi dwóch chłopców, to [staje się] to powodem jegoubóstwa.


Włącz Polskę!

Źródło 3. Pomnik na Rondzie Jazdy Polskiej w Warszawie upamiętniający 1000lat Jazdy Polskiej przedstawiający pancernego z drużyny Mieszka I oraz ułanaz okresu II Rzeczypospolitej

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Pomnik_Jazdy_Polskiej_1.jpg]

Ćwiczenia


1. Wymień ziemie, które Mieszko I przyłączył do swego państwa.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

2. Wymień sąsiadów Polski. Wskaż, z kim państwo Mieszka I graniczyło od zachodu, południa,wschodu i od północy.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


Włącz Polskę!

3. Jak wyobrażasz sobie zaślubiny Mieszka I z księżniczką czeską Dobrawą? Przedstaw tęceremonię w formie plastycznej.

Na podstawie źródeł 1-3.

1. Czego możemy dowiedzieć się o państwie Mieszka I z relacji Ibrahima ibn Jakuba? Dlaczegodla księcia tak ważni byli jego wojowie?


Włącz Polskę!

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

2. Czy Mieszko I był dobrym władcą? Przedstaw swoją argumentację.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

Praca domowa

Do którego wydarzenia z najnowszej historii Polski, po 1989 roku, możesz porównać decyzjęMieszka I o przyjęciu chrześcijaństwa? Uzasadnij swoją odpowiedź.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


Włącz Polskę!

Zjazd gnieźnieński

WprowadzenieBolesław Chrobry

Bolesław Chrobry był pierworodnym, czyli najstarszym synem Mieszka I.Po śmierci ojca objął tron w Polsce i kontynuował politykę umacniania młodego państwa.Kiedy z rąk pogańskiego plemienia Prusów zginął biskup Wojciech, książę wykupił jego zwłoki iuroczyście pochował w katedrze gnieźnieńskiej. Dzięki staraniom polskiego władcy papieższybko ogłosił Wojciecha świętym męczennikiem.Tym samym Polska, młode państwochrześcijańskie, miała swojego pierwszego świętego. Do grobu św. Wojciecha zaczęliprzybywać z dalekich stron pielgrzymi. Najznamienitszym pątnikiem był w 1000 roku cesarzOtton III, który znał i cenił św. Wojciecha. Wydarzenie nazwane później zjazdem gnieźnieńskimodbiło się szerokim echem w ówczesnej Europie. Kronikarze opisywali wyjątkową gościnnośćksięcia polskiego oraz bogactwa Polski. Dostojny gość widział w Bolesławie władcę całejSłowiańszczyzny, która z Galią, Germanią i Italią (obszar dzisiejszej Francji, Niemiec i Włoch)miała tworzyć zjednoczoną, chrześcijańską Europę pod berłem cesarza. Niestety ideazjednoczonej Europy nie powiodła się, gdyż wkrótce po zjeździe umarł cesarz Otton III.

Wyjaśnienie:

pątnik – inaczej pielgrzym



Włącz Polskę!

Źródło 1. Jan Matejko. Bolesław Chrobry, obraz z cyklu Poczet królów iksiążąt polskich

[żródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Boleslaus_I.jpg]

Źródło 2. Rekonstrukcja grodu w Gnieźnie


Włącz Polskę!

Źródło 3. Gall Anonim o zjeździe gnieźnieńskim [fragment]

(…) cesarz Otto […] przybył do [grobu] św. Wojciecha dla modlitwy i pojednania, a zarazem wcelu poznania sławnego Bolesława […]. Bolesław przyjął go tak zaszczytnie i okazale, jakwypadało przyjąć króla, cesarza i dostojnego gościa […]. Bo za czasów Bolesława każdy rycerz ikażda niewiasta dworska zamiast sukien lnianych lub wełnianych używali płaszczy zkosztownych tkanin, a skór, nawet bardzo cennych, choćby były nowe, nie noszono na jegodworze bez [podszycia] kosztowną tkaniną i bez złotych frędzli. Złoto bowiem za jego czasówbyło tak pospolite u wszystkich jak [dziś] srebro, srebro zaś było tanie jak słoma. Zważywszyjego chwałę, potęgę i bogactwo, cesarz rzymski zawołał w podziwie: "Na koronę megocesarstwa! to, co widzę, większe jest, niż wieść głosiła!" I za radą swych możnych dodał wobecwszystkich:" Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników,księciem nazywać lub hrabią, lecz [wypada] chlubnie wynieść go na tron królewski i uwieńczyćkoroną". A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na [zadatek]przymierza i przyjaźni, i za chorągiew tryumfalną dał mu w darze gwóźdź z krzyża Pańskiegowraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha[relikwię św. Wojciecha]. I tak wielką owego dnia złączyli się miłością, że cesarz mianował gobratem i współpracownikiem cesarstwa i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodurzymskiego.

Ćwiczenia


Przyjrzyj się uważnie portretowi Bolesława Chrobrego pędzla Jana Matejki. Jakie Twoimzdaniem cechy władcy przedstawił malarz?

...............................................................................................................................


1. Odpowiedz, dlaczego cesarz Otton III przybył do Gniezna.

...............................................................................................................................

2. W jaki sposób cesarz Otton III okazał Bolesławowi Chrobremu swoje uznanie?

...............................................................................................................................

Praca domowa

1. Wyszukaj w Słowniku Języka Polskiego albo w Internecie znaczenie słowa "chrobry".

...............................................................................................................................


Włącz Polskę!

2. Wkrótce pod Warszawą rusza budowa wielkiego parku rozrywki – Warsaw Adventure Park.Część tego kompleksu ma być kopią średniowiecznego grodu. Wykonaj projekt, w którymzaproponujesz atrakcje dla dzieci, pamiętając o czasach, w jakie mają się przenieść Twoirówieśnicy.


Włącz Polskę!

Koronacja Bolesława Chrobrego


Źródło 1. Mapa. Polska za panowania Bolesława Chrobrego, CARTE


Włącz Polskę!

Źródło 2. Koronacja Bolesława Chrobrego według Jana Matejki (1889)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Koronacja_Chrobrego_Matejko.jpg]

Objaśnienie:

Postać klęcząca, to Bolesław Chrobry (zmarł w 1025 r.). Postać stojąca po lewej stronie władcy,to pierwszy arcybiskup gnieźnieński, brat św. Wojciecha, Radzim-Gaudenty (zm. ok. 1016 r.).Po prawej stronie znajduje się Otton III, cesarz rzymski (zm. w 1002 r.).

Ćwiczenia


1. Wskaż i wymień ziemie przyłączone do Polski przez Bolesława Chrobrego.2. Zlokalizuj siedzibę arcybiskupstwa i siedziby trzech biskupstw powstałych po zjeździegnieźnieńskim.3. Odpowiedz, gdzie odbyła się koronacja Bolesława Chrobrego?


Włącz Polskę!

4. Narysuj linię chronologiczną i zaznacz na niej datę zjazdu gnieźnieńskiego oraz datękoronacji Bolesława Chrobrego.


1. Rozpoznaj i wskaż arcybiskupa Radzima-Gaudentego i cesarza Ottona III. Czy te postacimogły uczestniczyć w ceremonii koronacji Bolesława Chrobrego? Zwróć uwagę na objaśnieniado obrazu.2. Odpowiedz, gdzie odbywały się ceremonie koronacji królewskich. Co o tym świadczy? Jakicharakter miała ta uroczystość?

Praca domowa

1. Wyszukaj informacje o pierwszym koronowanym władcy kraju, w którym mieszkasz.2. Jak ty wyobrażasz sobie koronację Bolesława Chrobrego? Zilustruj tę uroczystość,pamiętając o atrybutach króla.3. Jeśli chcesz jeszcze lepiej poznać czasy pierwszych Piastów, to zachęcam do przeczytaniaksiążki Karola Bunscha Ojciec i syn.


Włącz Polskę!

Obrona Głogowa w 1109 r.


Źródło 1. Bolesław Krzywousty według Jana Matejki

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Boleslav_III_of_Poland.jpg]


Włącz Polskę!

Źródło 2. Mapa. Testament Bolesława Krzywoustego, CARTE

Źródło 3. Gall Anonim, Kronika polska [fragment]

Bolesławie, Bolesławie, ty przesławny książę panie,Ziemi swojej umiesz bronić wprost niezmordowanie![…]Sam nie sypiasz i nam także snu nie dasz ni chwili,Ani we dnie, ani w nocy, ni w rannej godzinie!


Włącz Polskę!

Źródło 4. Gall Anonim, Kronika polska [fragment]

[…] cesarz Henryk V sądząc, że litość nad synami i krewniakami zmiękczy serca głogowian,polecił co znaczniejszych pochodzeniem spośród zakładników z Głogowa oraz syna komesa[grodowego] przywiązać do machin oblężniczych, że tak bez krwi rozlewu otworzy sobie bramygrodu.A tymczasem grodzianie wcale nie oszczędzali [własnych] synów i krewnych więcej niżCzechów i Niemców, lecz zmuszali ich kamieniami i orężem do odstąpienia od muru. Cesarztedy widząc, że takim sposobem nie pokona grodu, ni głogowian nie potrafi zachwiać wpowziętym postanowieniu, siłą oręża starał się osiągnąć to, czego podstępem nie zdołał.Zewsząd zatem przypuszczono szturm do grodu i z obu stron podniósł się krzyk potężny.Niemcy nacierają na gród.[…] Polacy sprawiali im [Niemcom] łaźnię płonącymi głowniami i wrzącą wodą. Niemcypodprowadzali pod wieże żelazne tarany, Polacy zaś staczali na nich z góry koła, nabijaneżelazem; Niemcy po wzniesionych drabinach pięli się w górę, a Polacy nabijali ich na haki ipodnosili w powietrze. […]

Wyjaśnienie:

komes – urzędnik książęcy zarządzający grodem

Źródło 5. Fotografia. Współczesna rekonstrukcja machin oblężniczychużywanych podczas szturmu na Głogów

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Trebuchet_Castelnaud.jpg]


Włącz Polskę!

Ćwiczenia


Opisz, jak Jan Matejko wyobraził sobie i przedstawił Bolesława Krzywoustego. Zwróć uwagę nauzbrojenie księcia. Jak sądzisz, dlaczego zostało ono wyeksponowane na portrecie BolesławaKrzywoustego?

Na podstawie źródeł 2 i 3.

1. Określ kierunek natarcia wojsk cesarza Henryka V na Polskę.2. Zlokalizuj na mapie Głogów.3. Jak sądzisz, które wojska przed starciem pod Głogowem śpiewały pieśń o BolesławieKrzywoustym? Przedstaw swoje uzasadnienie.


1. Jakiego podstępu użył cesarz Henryk V, aby pokonać mieszkańców Głogowa? Czy powiódł sięten plan?2. Jak zachowali się obrońcy Głogowa, widząc swych bliskich przywiązanych do machinoblężniczych wroga?


Opowiedz, w jaki sposób najeźdźcy atakowali gród, a jak na ten atak odpowiedzieli immieszkańcy Głogowa?

Praca domowa

1. Obejrzyj film "obrona Głogowa 1109 – rekonstrukcja" na portalu Youtube i odpowiedz, czywarto współcześnie organizować takie widowiska?

http://www.youtube.com/watch?v=u0sg7OzW1vI

2. Zbierz informacje na temat rodzajów broni stosowanych w średniowieczu.


Włącz Polskę!

Podział państwa Bolesława Krzywoustego na dzielnice


Źródło 1. Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego[fragment]. Testament Bolesława Krzywoustego

[Bolesław Krzywousty] dla [zapobieżenia] domowym wojnom, zwadom i rozterkom, mogącympo jego zgonie wybuchnąć, Królestwo Polskie, którego dotąd sam jeden książęciem był imonarchą, między synów podzielił w ten sposób, że najstarszemu Władysławowi zrodzonemu zRusinki [zapisał] ziemię krakowską, sieradzką, łęczycką, Śląsk i Pomorze, zalecając, aby przynim jako pierworodnym zostało prawo starszeństwa, zwierzchnia władza i powaga. […]Bolesławowi zaś Kędzierzawemu naznaczył ziemię mazowiecką, dobrzyńską, kujawską ichełmińską; Mieczysławowi [Mieszkowi III Staremu] gnieźnieńską, poznańską i kaliską, aHenrykowi [Henrykowi Sandomierskiemu] sandomierską i lubelską […]. Miał jeszcze Bolesławpiątego syna Kazimierza [Kazimierza Sprawiedliwego], narodzonego w roku zeszłym, niemowlęw kolebce, któremu przy rozdziale ziem i prowincji między czterech synów żadnej niewyznaczył dzielnicy.[…]

Objaśnienia do tekstu źródłowego:

testament – rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci

najstarszy syn – tu: senior, jako książę Polski, panujący w Krakowie posiadał władzęzwierzchnią nad pozostałymi braćmi


Włącz Polskę!

Źródło 2. Mapa. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego około połowy XIII w.,CARTE

Ćwiczenia

Posługując się linią chronologiczną, uzupełnij poprawnie zdanie:

Bolesław Krzywousty panował w latach 1102-1138, zatem jego rządy przypadły na .................połowę ...... wieku.


Włącz Polskę!


1. Narysuj tablicę genealogiczną rodziny Bolesława Krzywoustego.2. Czemu chciał zapobiec Bolesław Krzywousty sporządzając swój testament?


1. Opowiedz, jak zostało podzielone państwo polskie po śmierci Bolesława Krzywoustego.2. Wymień dzielnice, które otrzymali w dziedziczne władanie synowie Bolesława Krzywoustego– Władysław Wygnaniec, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko III Stary, Henryk Sandomierski.3. Jak miał na imię najmłodszy syn Bolesława? Jak sądzisz, dlaczego nie otrzymał on żadnejdzielnicy?

Praca domowa

Krzywousty, Sprawiedliwy, Kędzierzawy, Stary, Wygnaniec, Sandomierski – to nie nazwiska ( wXII wieku ludzie jeszcze nie posiadali nazwisk), tylko przydomki. Poszukaj informacji na tematpochodzenia przydomków wymienionych władców.


Włącz Polskę!

Królestwo Polskie za Władysława Łokietka


Źródło 1. Jan Matejko, Władysław Łokietek, obraz z Pocztu królów i książątpolskich

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wladyslaw_Lokietek.jpg]


Włącz Polskę!

Źródło 2. Władysław Łokietek w opinii kronikarza

[…] Spośród duchowych darów cnót trzem zajaśniał wspaniale ponad ludzkie pojęcie,mianowicie nadzwyczajną dobrocią, ponieważ nikogo nie kazał wydawać na stracenie, chyba zkonieczności, nieocenioną pokorą, tak, iż zupełnie nie wiedział, co to jest wyniosłość i pycha,niewypowiedzianą cierpliwością, nie potrafił bowiem żadną miarą mścić się za doznanąkrzywdę, raczej okazywał się względem krzywdzicieli bardzo ludzkim, zawsze mając dla nichłagodne oblicze. […]

[w:] Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej, oprac. Gerard Labuda, Benon Miśkiewicz,UAM, Poznań 1967, t. II, s. 216

Źródło 3. Mapa. Polska w czasach Władysława Łokietka i KazimierzaWielkiego, CARTE


Włącz Polskę!

Źródło 4. Zakon krzyżacki na ziemiach polskich

Krzyżacy, Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie- zakon rycerski utworzony z niemieckiego bractwa szpitalnego w 1198 r. w Jerozolimie.

W 1226 r. Krzyżacy uzyskali od księcia mazowieckiego Konrada obietnicę nadania im ziemichełmińskiej, w zamian za pomoc w ochronie pogranicza Mazowsza przed pogańskimi Prusami.Po zatwierdzeniu darowizny przez cesarza i papieża na zdobytych ziemiach zaczęli tworzyćwłasne państwo. Po zakończeniu podboju Prus w 1283 r. ekspansja terytorialna państwazakonnego skierowała się na ziemie sąsiadów: Polski i Litwy. W 1308 r. Krzyżacy opanowaliPomorze Gdańskie. Stolicę Zakonu przeniesiono wówczas z Wenecji do Malborka. Na czelepaństwa krzyżackiego stał wielki mistrz. Zakon składał się z rycerzy, duchownych i bracisłużebnych. Państwo krzyżackie dzieliło się na komturie.

Źródło 5. Rycerz zakonu krzyżackiego - rekonstrukcja

[źródło:http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Castle_in_Malbork,_Teutonic_Knight,_reconstruction.JPG]


Włącz Polskę!

Źródło 6. Wjazd wielkiego mistrza Siegfrieda von Feuchtwangen do zamkumalborskiego, obraz pędzla Karla Wilhelma Kolbego (młodszego) z 1825 roku

[źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Entering_of_Grand_Master_Siegfried_von_Feuchtwangen_to_Malbork_Castle.PNG]

Źródło 7. Ilustracja Szczerbca, miecza koronacyjnego Władysława Łokietka

[źródło: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szczerbiec_obverse.jpg]


Włącz Polskę!

Ćwiczenia

Posługując się linią chronologiczną oblicz ile lat trwało w Polsce rozbicie dzielnicowe.

Na podstawie źródła 1 i 2.

1. Odpowiedz, jakimi cechami powinien charakteryzować się idealny władca?2. Co możesz powiedzieć o wyrazie twarzy Władysława Łokietka na portrecie Jana Matejki? Czywidzisz podobieństwo, czy też różnicę z opisem zawartym w źródle 3?


1. Podaj kiedy i gdzie odbyła się koronacja Władysława Łokietka.

...............................................................................................................................

2. Korzystając z mapy w atlasie, wymień ziemie, które zjednoczył Władysław Łokietek.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

Na podstawie źródeł 3−6.

1. Wskaż sąsiada, który stwarzał zagrożenie dla państwa Władysława Łokietka.2. Odczytaj z mapy, które ziemie utracił na rzecz tego sąsiada Władysław Łokietek.

Praca domowa

1. Od czasu koronacji Władysława Łokietka, Szczerbiec stał się mieczem koronacyjnym królówpolskich. Ustal, gdzie znajduje się ten miecz i jakie były jego losy.2. Z Władysławem Łokietkiem związanych jest kilka legend. Korzystając z zasobów Internetupoznaj treść legendy o tym jak mały pajączek zmylił Czechów ścigających WładysławaŁokietka… Na następnej lekcji opowiesz tę legendę.

http://www.liiil.pl/1299654739/Jaskinia-Lokietka-legenda.htm


Włącz Polskę!

Uczta u Wierzynka, czyli przyjęcie, które przeszło dohistorii


Źródło 1. Jan Długosz. Uczta u Wierzynka [fragment]

[...] Mikołaj Wierzynek zaprosił na ucztę do swego domu pięciu królów i wszystkich książąt,panów i gości. Kiedy uzyskał od monarchów pozwolenie, żeby porozdzielał miejsca królomwedług własnego uznania, pierwsze i znaczniejsze miejsce kazał zająć królowi polskiemuKazimierzowi, drugie królowi rzymskiemu i czeskiemu Karolowi, trzecie królowi Węgier[Ludwikowi], czwarte królowi Cypru [Piotrowi], a ostatnie królowi Danii [Waldemarowi], biorącpod uwagę, że wobec żadnego z królów nie jest zobowiązany do większej czci, jak w stosunkudo swego pana, króla polskiego Kazimierza, za niezmierne dobrodziejstwa, którymi zaszczycił iwzbogacił, obcego przybysza. Przyjął ich wyszukanymi potrawami, nadto każdemu w czasieuczty ofiarował wspaniałe dary. Ale dar, który na oczach wszystkich królów wręczył królowipolskiemu Kazimierzowi, był podobno tak wspaniały, że przekraczał kwotę 100 tysięcyflorenów i budził u wielu ludzi nie tylko podziw, ale i zdziwienie.

floren –złota moneta o dużej wartości

[na podstawie: http://piastowie.kei.pl/piast2/uczta.htm]


Włącz Polskę!

Źródło 2. Bronisław Abramowicz, Uczta u Wierzynka (obraz z 1896 r.)

[źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Abramowicz_Uczta_u_Wierzynka_1876.jpg&filetimestamp=20110417030640]

Źródło 3. Julian Ursyn Niemcewicz. Śpiewy historyczne - Kazimierz Wielki[fragment]

[…] Tam wnuczkę cudnej urodyZ cesarzem śluby kojarzy;Wzywa na weselne godyCzterech potężnych mocarzy,

Królów, książąt z Niemiec całychMieści po gmachach wspaniałych.Widziano przepych nieznanyW ucztach, turniejach, gonitwach,Od piękności dank przyznanyZwycięzcy w szczęśliwych bitwach;Kto na ostre dzielnie godził,Wśród oklasków z szranków schodził.

Monarchów poczet wesołyProsi do siebie Wierzynek,Od srebra gięły się stoły;Każdy, biorąc upominek,Myśli: „Szczęśliwy kraj cały,Gdy tak mieszczanin wspaniały”[…].

dank − tu: uznanie


Włącz Polskę!

Ćwiczenia

Na podstawie źródeł 1−3.

1. Odpowiedz, dlaczego Mikołaj Wierzynek ustalając miejsca przy stole wyróżnił królaKazimierza Wielkiego.2. Kto zasiadł po prawej stronie króla i dlaczego?3. Jedną z często wskazywanych cech Polaków jest ich gościnność. Na podstawiezamieszczonych źródeł uzasadnij ten pogląd.4. Na obrazie Bronisława Abramowicza nie ma potraw, o których wspomina Jan Długosz. Jakie,według Ciebie dania powinny znaleźć się na uczcie u Wierzynka?5. Przyjęcie u krakowskiego mieszczanina miało swoje cele. Jakie? Uzasadnij swoją propozycję.6. Odpowiedz, jakie wspaniałe wydarzenia towarzyszyły spotkaniu znamienitych gości królaKazimierza Wielkiego.

Praca domowa

1. Znajdź w Internecie informacje o początkach uniwersytetu w Krakowie i o roli KazimierzaWielkiego w dziejach tej uczelni.2. Wehikuł czasu przeniósł Cię do średniowiecznego Krakowa. Od króla Kazimierza Wielkiegodostałeś zadanie przygotowania wspaniałej uczty dla zacnych gości. Przygotuj menu na tęucztę, pamiętając, że wiele warzyw, owoców i przypraw nie było jeszcze wtedy znanych wEuropie.


Włącz Polskę!

Polska Kazimierza Wielkiego otwarta na nowychprzybyszów. Żydzi na ziemiach polskich

Wprowadzenie

Żydzi w PolsceŻydzi zaczęli osiedlać się na terenie Polski na przełomie XI/XII wieku. Legenda wiąże żydowskąnazwę Polski - Polin właśnie z tym okresem. Otóż, dwóch uciekających z Niemiec Żydów miałootrzymać cudowny znak, aby zatrzymali się w Polsce. Na kartce, która sfrunęła z nieba,znajdował się napis po lin, to znaczy tu spocznij. Książęta i królowie polscy przyjmowaliżydowskich osadników życzliwie i otaczali ich opieką. Pierwszym dokumentem regulującympobyt ludności żydowskiej w Polsce był statut kaliski wydany w 1264 roku przez księciaBolesława Pobożnego. Wnuk wspomnianego księcia, król Kazimierz Wielki, rozszerzył statutkaliski na całe Królestwo Polskie. Panowanie króla Kazimierza Wielkiego uważane jest zaszczęśliwy okres w historii Żydów na ziemiach polskich.

[na podstawie: Barbara Engelking, Feliks Tych, Andrzej Żbikowski, Jolanta Żyndul. Pamięć.Historia Żydów Polskich przed, w czasie i po Zagładzie. Warszawa 2004.]

Źródło 1. Leopold Löffler, Kazimierz Wielki, 1864 r.

[pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Casimir_the_Great_by_Leopold_L%C3%B6ffler.PNG]


Włącz Polskę!

Źródło 2. Jan Matejko, Przyjęcie Żydów przez Bolesława Krzywoustego,1889 r.

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Reception_oh_Jews_in_Poland_1096.JPG]

Źródło 3. Wojciech Gerson, Kazimierz Wielki i Żydzi (obraz powstał w 1864 r.)

[źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Wojciech_Gerson-Kazimierz_Wielki.jpg]

Źródło 4. Statut wiślicki Kazimierza Wielkiego [fragment]

[…] Wyrażamy więc naszą wolę i postanawiamy, żeby w przyszłości po wszystkie czasy takiesame ustawy i postanowienia były uznawane, wykonywane i przestrzegane przez wszystkich […]sędziów, urzędników i ich podwładnych oraz przez resztę naszych poddanych i ziemi naszychmieszkańców. I aby nikt nie ważył się w jakikolwiek sposób samowolnie im się sprzeciwiać podciężką gniewu naszego grozą. […]


Włącz Polskę!

Źródło 5. Mapa. Polska w czasach Władysława Łokietka i KazimierzaWielkiego, CARTE

Źródło 6. Widok Krakowa. Drzeworyt z Kroniki norymberskiej Hartmana ( XVw.)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Nuremberg_chronicles_-_CRACOVIA.png]


Włącz Polskę!

Źródło 7. Fotografia. Synagoga Izaaka w Krakowie

[źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_Izaaka_Jakubowicza_w_Krakowie]

synagoga – żydowski dom modlitwy

Z widoczną na fotografii synagogą wiąże się ciekawa legenda.

Ubogiemu Ajzykowi Jakubowiczowi przyśnił się skarb ukryty pod starym mostem w Pradze [wCzechach]. Ruszył tam bez zwłoki. Na miejscu okazało się, że mostu strzeże silny oddziałwojska i kopanie jest niemożliwe. Ajzyk opowiedział o swoim śnie jednemu z oficerów,obiecując mu połowę zdobyczy. Oficer odrzekł: „Tylko tacy głupcy jak polscy Żydzi mogąwierzyć w sny. Mnie od wielu nocy się śni, że w mieście żydowskim na Kazimierzu w piecudomu biednego Żyda Ajzyka Jakubowicza ukryty jest skarb. Czy myślisz, że jestem tak głupi, byudać się do Krakowa i szukać domu tego Izaaka syna Jakuba?” Ajzyk powrócił natychmiast i,rozebrawszy piec, odnalazł skarb, który dał mu bogactwo. Powiadał potem: „Istnieją takierzeczy, których szuka się na całym świecie, a znajduje się w swoim własnym domu. Częstojednak, żeby się o tym przekonać, trzeba udać się w długą drogę i szukać daleko”.

[na podstawie: Barbara Engelking, Feliks Tych, Andrzej Żbikowski, Jolanta Żyndul. Pamięć.Historia Żydów Polskich przed, w czasie i po Zagładzie. Warszawa 2004.]

Ćwiczenia

Na podstawie źródła 1 i 4.1. Na zamieszczonych obrazach, wskaż elementy, które przekonują nas, że polscy władcystanowili prawo dla swoich poddanych.2. Oceń stosunek władców Polski do ludności żydowskiej osiedlającej się na ziemiach polskich.


Włącz Polskę!


Odpowiedz, czy gesty przybyszów świadczą o poszukiwaniu pomocy i opieki ze strony polskichwładców.


W legendzie o skarbie zawarte jest ważne przesłanie. Znajdź je i uzasadnij wagę tych słów.

Praca domowa

Usiądź wygodnie w fotelu. Włącz komputer. Zapraszam na wirtualny spacer po Krakowie.

http://wirtualnyspacer.krakow.pl/#/52619/

Wędrując ulicami miasta możesz trafić także na krakowski Kazimierz.


Włącz Polskę!

Kazimierz Wielki – strateg i budowniczy


Źródło 1. Jan z Czarnkowa. Kronika [fragment]

[…] Tak tedy król ten ponad wszystkich monarchów polskich dzielnie rządził Polską; […]podniósł do wielkości dzieła swoje — murował miasta, zamki, domy. Naprzód ozdobił zamekkrakowski […] domami, wieżami, rzeźbą, malowidłem, dachami wielkiej piękności. Naprzeciwzaś zamku krakowskiego, po drugiej stronie Wisły, około kościoła, który się nazywa Skałką,wymurował miasto, które od imienia swego nazwał Kazimierzem, jak również zbudował wieleinnych miast. […] Wszystkie te miasta i zamki bardzo mocnymi murami, domami i wysokimiwieżami, nadzwyczaj głębokimi rowami i innymi urządzeniami obronnymi otoczył, na ozdobęnarodowi, na schronienie i opiekę Królestwa Polskiego. Za czasów tego króla, w lasach, gajachi dąbrowach tyle założono wsi i miast, ile bodaj nie powstało kiedy indziej w Królestwie Polskim.

Źródło 2. Jan Długosz. Roczniki czyli kroniki Królestwa Polskiego [fragment]

[…] zastawszy Polskę glinianą, drewnianą i nieschludną, pozostawił ją Kazimierz Wielkimurowaną, ozdobną i wspaniałą […]

[na podstawie: http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=40652&s=1]


Włącz Polskę!

Źródło 3. Mapa. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego - zamki obronne,CARTE

Źródło 4. Fotografie. Zamki na szlaku Orlich Gniazd

Zamek w Ogrodzieńcu

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Ogrodzieniec-Zamek-Tamerlan.jpg]


Włącz Polskę!

Zamek w Olsztynie koło Częstochowy

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Olsztyn_panorama.jpg]

Zamek w Będzinie

[źródło:http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/11/B%C4%99dzin_-_Zamek_obronny_z_XIVw..jpg]

Ćwiczenia

Na podstawie źródeł 1. i 2.

1. Opowiedz o działaniach Kazimierza Wielkiego zmierzających do podniesieniabezpieczeństwa Polski.2. Odpowiedz, jak kronikarze – Jan z Czarnkowa i Jan Długosz – ocenili panowanie królaKazimierza Wielkiego.3. W powszechnej świadomości Polaków Kazimierz Wielki oceniany jest jako wybitnybudowniczy. Uzasadnij to zdanie.


Zaznacz na mapie szlak Orlich Gniazd, czyli linię obronnych zamków i warowni wybudowanychprzez Kazimierza Wielkiego. Jakie były, Twoim zdaniem, powody lokalizacji zamków i warownina tej granicy?


Włącz Polskę!


Wskaż podobieństwa zamków przedstawionych na fotografiach.

Praca domowa

Wiele zamków wzniesionych za panowania Kazimierza Wielkiego to obecnie już ruiny. Spróbuj,na podstawie fotografii, odtworzyć architekturę zamku, pamiętając o elementach obronnych.


Włącz Polskę!

Praca domowa dlla zainteresowanych

Zbierz informacje na temat szlaku turystycznego Orlich Gniazd. Zaplanuj trasę wędrówki.Oblicz, ile dni może trwać piesza wycieczka, jeśli piechur z plecakiem w czasie 1 godzinypokonuje 3 kilometry, a w ciągu dnia wędruje siedem godzin.


Włącz Polskę!

Budownictwo romańskie i gotyckie w Polsce


Źródło 1. Mapa. Zabytki architektury romańskiej w Polsce, CARTE


Włącz Polskę!

Źródło 2. Fotografie zabytków romańskich w Polsce

Kolegiata w Tumie pod Łęczycą w centralnej Polsce (na północ od Łodzi)

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Tum_-_Kolegiata_01.jpg]

Kościół św. Idziego w Inowłodzu nad Pilicą, w centralnej Polsce

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kosciol_sw_Idziego_w_Inowlodzu.jpg]


Włącz Polskę!

Źródło 3. Mapa. Zabytki architektury gotyckiej w Polsce, CARTE


Włącz Polskę!

Źródło 4. Fotografie budowli gotyckich w Polsce

Kolegiata św. Krzyża i św. Bartłomieja we Wrocławiu

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wroclaw_swKrzyz_swBartlomiej.jpg]

Bazylika Mariacka w Gdańsku

[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Bazylika_mariacka_gdansk_ubt.jpeg]


Włącz Polskę!

Kościół Mariacki w Krakowie

[źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Krak%C3%B3w_-_St._Mary_Church_01.JPG]

Źródło 5. Wirtualny spacer po kościele Mariackim w Krakowie

http://www.pajorama.eu/wirtualnymariacki/mariacki.html#/Nawa_Glowna/

Ćwiczenia


1. Odpowiedz, gdzie w Polsce możemy zobaczyć najwięcej budowli romańskich. Odpowiadając,posłuż się nazwami krain historycznych.2. Wymień cechy charakterystyczne budownictwa romańskiego.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................


Włącz Polskę!

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

3. Zaznacz na fotografiach te cechy, które podkreślały obronny charakter tych budowli.


1. Jak sądzisz, z czyjej inicjatywy na Pomorzu Gdańskim, Warmii i Powiślu powstało wielebudowli gotyckich?2. Wymień cechy charakterystyczne budownictwa gotyckiego.

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

3. Wskaż ten element konstrukcyjny, dzięki któremu budowle gotyckie są bardzo wysokie idobrze doświetlone.


Zapraszam na wirtualną wycieczkę do Krakowa. Znajdziemy się wewnątrz KościołaMariackiego w Krakowie, jednego z najpiękniejszych gotyckich zabytków w Polsce. Uważnieprzyjrzymy się ołtarzowi Wita Stwosza, wspaniałemu dziełu rzeźbiarskiemu polskiego późnegośredniowiecza. Po zakończeniu zwiedzania podzielimy się swoimi wrażeniami.

http://www.pajorama.eu/wirtualnymariacki/mariacki.html#/Nawa_Glowna/

Czy wiesz, dlaczego ołtarz Wita Stwosza nazywany jest „Biblią z lipowego drzewa”?


Włącz Polskę!

Spis treściJakie jest pochodzenie nazwy Polska? (Małgorzata Soczewicz) ...................................... 1W państwie Mieszka I (Małgorzata Soczewicz) .................................................................. 2Zjazd gnieźnieński (Małgorzata Soczewicz) ....................................................................... 8Koronacja Bolesława Chrobrego (Małgorzata Soczewicz) ............................................. 11Obrona Głogowa w 1109 r. (Małgorzata Soczewicz ) ...................................................... 15Podział państwa Bolesława Krzywoustego na dzielnice (Małgorzata ........................... 19

Soczewicz)Królestwo Polskie za Władysława Łokietka (Małgorzata Soczewicz) ........................... 22Uczta u Wierzynka, czyli przyjęcie, które przeszło do historii (Małgorzata ................ 27

Soczewicz)Polska Kazimierza Wielkiego otwarta na nowych przybyszów. Żydzi na ..................... 30

ziemiach polskich (Małgorzata Soczewicz)Kazimierz Wielki – strateg i budowniczy (Małgorzata Soczewicz) ............................... 35Budownictwo romańskie i gotyckie w Polsce (Małgorzata Soczewicz) ........................ 40


Włącz Polskę!

Documents

Zestaw materiałów edukacyjnych Polska Piastów ...³w_podr...Zestaw materiałów edukacyjnych Polska Piastów podręcznik WOP Wszystkie materiały można wykorzystywać zgodnie z