KAS HAREKETKas dokuda miyofibriller, kas fibril demetlerini oluturur. Hcrelerde bulunan ince ve ipliksi yapya aktin filaman, kalnlara da miyozin filaman denir.izgili kaslarda az kran ve ak renli grlen bantlara izotrop (I band), ok kran ve koyu renkli bantlara anizotrop (A band) denir.Koyu bandlarnn ortasnda daha ak renkli bir H-zonu vardr ve I bandlar da Z-izgisi ile ayrlr.ki Z-izgisi arasndaki ksma sarkomer ad verilir. Sarkomer, miyofibrillerin ilevsel birimidir.

AMPS HAREKETAmip, yalanc ayak veya psdopod ad da verilen plazma uzantlarnn darya akp ieriye ekilmesiyle hareket eder. Amipsi hareket aktin filamalarn hareketine dayanr. Bunlar amip ektoplazmasnda youn miktarda bulunur.

KAMI VE SL YARDIMI LE HAREKETSigara tiryakilerinin ksrme nedenidirler. Tiryakilerin st solunum yollarndaki birka yz milyar kirpik veya kamnn hareket etmesi ksrmeye neden olur.Terliksi hayvanda dzenli sil vuruu hareketi salar. Soluk borusunun silleri dzenli hareket zelliini yitirirse, akcier mukus ve toz taneciklerinden temizlenmez. Bu durumda kronik bronit meydana gelir.

glenada Hareket ekli

BOTEKNOLOJSmer ve Babilliler bira gibi alkoll iecekleri bundan 8000 yl nce yapabiliyorlard. Msrllar, 6000 yl nce hamur mayas kullanarak ekmek yapmay biliyordu.Louis Pasteur, aerob ve anaerob mikroorganizmalarn varln ortaya koydu. Buchner, 1897 de paralanm maya hcrelerinin alkolik mayalanma yaptn buldu.

BTKLERDE MNERAL TUZ VE SUYUN ALINMASI LE NAKLYAPRAK VE YAPISI

YAPRAKTerleme, boaltm, solunum, fotosentez olaylarnda grev alr.Yapran geni ve yass ksmna yaprak ayas (Lamina), dala veya gvdeye baland ksmna yaprak sap (Petiyol), yaprak sap ve yaprak ayasn gvdeye balayan ksmna yaprak taban (Bazis), yaprak kn ile dal arasndaki ksma tomurcuk , yaprak ayasnda iletimi salayan iletim borularna damarlar denir. Yaprak ayas tek paral olan yapraklara basit yaprak, yaprak ayas ok paral olan yapraklara ise bileik yaprak denir.

Yapran Enine KesitiYaprak Sapnn Enine Kesiti

YAPRAKYapraklar tipik olarak ana dokudan oluur: stderi (epidermis), mezofil ve iletimdoku.Yapran hem alt hem de st yzeyini kaplayan stderi (epidermis) tek sral bir hcre katman halindeki koruyucu bir dokudur. stderi hcrelerin d eperleri kutikula denen ince, mumsu bir maddeyle rtldr.Mumsu kutikula su geirmezdir, bylece yaprak yzeyinden olacak su kaybn minimum seviyeye indirir. Kutikula, yapran st yzeyinde genelde daha kalndr, bu nedenle yapraklarn st yzeyi alt yzeyine oranla daha parlak gzkr.

YAPRAKKurak blgelerde; stoma yapran alt blgesinde bulunur ve kutilula kaln olur.Ilman blgelerde; stoma st epidermiste bulunur ve kutikula ince olur.Nemli blgelerde; stoma hem st hem alt epidermiste bulunur ve kutikula ince olur.stderi hcreleri arasnda yapran atmosferle gaz alveriini salayan gzenekler bulunur. Bu gzeneklere stomata ad verilir. Karbondioksit ile oksijen'in bitkiye giriini salarken, su buharnn da dar atlmasn salar.

YAPRAKHer stoma bir ift kilit hcreyle evrilmitir ki bunlar bitkideki su basncna gre stomann (araln-gzenein) bykln ayarlarlar.Gne na daha ok maruz kalan st yzeyden su kaybnn nlenmesi iin yapran st yzeyinde alt yzeyine oranla ok daha az stoma (gzenek) bulunur.Yapran i katman olan mezofil blm klorofilce zengin, sk hcre dizileri halindeki palizat dokusu ile hcreleri arasnda geni boluklar bulunan snger dokusunu kapsar.st yzeye, bylece de a, daha yaknda bulunan palizat doku hcreleri bulundurduklar youn klorofil oran ile fotosentezin en youn yer ald hcrelerdir

YAPRAKSnger doku ise bulundurduu geni boluklar ile gaz al veriinde byk bir rol oynar. Aralarnda bulunan bu hava boluklar mezofil katman ile yapran alt yzeyindeki gzenekler (stomata) arasnda gaz al veriinin verimli olmas iin bir balant oluturur.letim dokular da (vaskler sistem, vaskler doku) damarlar oluturur. Bitki iindeki madde al veriinde grev alan doku eididir. Ksilem (odun borusu) ve floem (soymuk borusu) diye ikiye ayrlr. Ksilem inorganik maddelerin (su ve mineraller gibi) iletimini salarken, floem organik maddelerin (fotosentez sonucu oluan besin maddeleri gibi) iletimini salar. Ksilem cansz hcrelerden oluurken, floem canl hcrelerden oluur

BUHARLAMASu, yaprak damarlar ile yapran i ksmna iletilir. Buradan su buhar snger dokunun hcre aras boluklar ile darya verilir. Bu olaya buharlama (Tranpirasyon) denir.Buharlama, gnein etkisi altndaki yaprak yzeylerini yanmaya kar korur.Buharlama, epidermisin kk bir ksmnda olur. nk epidermisi rten kutikula suyun kn engeller ve bylece ar su kaybn nler.

STOMA AIKLII

STOMA AIKLIIBitkilerde su kaybn nleyen, buharlamay dzenleyen stoma akldr.Stomalar, yapraklarda epidermis hcreleri arasnda bulunur.Aralarnda por (delik) birbirine bal iki stoma hcresinden meydana gelir. Stoma hcrelerinin birbirine bakan ksmndaki eperler kaln, da bakan ksmndaki hcreler incedir.Epidermisten farkl olarak kloroplast ve niasta bulundururlar. Turgor ile alp kapanabilir.

STOMALARIN AILIP - KAPANMASIStomalarn AlmasBitki kl ortamda fotosentez yapmaya balar.Ortamdaki CO2 azalaca iin ortamn pH ykselir. (pH>7)Ykselen pH fosforilaz enzimini aktif hale getirir.Fosforilaz enzimi niastay glikoza evirir.Her iki durumda da ozmotik basn artar.Stoma hcreleri komu hcrelerden su alr.Turgor basnc artar ve ier bylece stoma alr.

STOMALARIN AILIP - KAPANMASI

STOMALARIN AILIP - KAPANMASIStomalarn KapanmasGlikozun azalmasyla ozmotik basn der.Turgor basnc artar. Hcrede basnc dengelemek iin su k olur. Bylece stoma kapanr.

KK VE YAPISIKara yaamna uyum salam olan bitkilerde genel olarak toprak ierisine doru byyen bir organdr.Kkn toprak ierisinde bymesine suyun bulunduu yer ve yer ekimi etkilidir.

KK VE YAPISIKkn iki nemli grevi vardr:Bitkinin topraa tutunmas,Su ve mineral tuzlarn emilmesi.Kkn enine kesiti incelendiinde bir merkezi silindir grlr. Bu kabuk dokusu tarafndan sarlr.Kk ucu blgesindeki d ksma rizodermis, i ksma ise endodermis denir.Byme zonunun bulunduu kk ucu bir kk yks tarafndan sarlr ve bu yolla da korunur.

KK METAMORFAZLARITutunma Kkleri: Bitkinin dier bitkileri veya duvar zerine trmanma ve tutunmasna yardm eder. r:duvar sarma (Hedera helix)Smrme Kkleri: Parazit bitkilerin, zerinde yaadklar konak bitkinin besin maddelerini emmesini salar. r:kse otu (Viscum album), cinsa (Cuscuta), canavarotu (Drobanche)Depo Kkler: Besin maddelerini depo etmek zere ana kkn deiiklie uramas ile oluur. r:havu, algam, sahlepSoluma Kkleri: Oksijeni az toprak ve sularda yaayan bitkilerin suyun veya topran zerinde kard kklerdir. r:bataklk bitkileri

KK METAMORFAZLARIekme Kkleri: Bitkinin toprakalt gvdelerinin daha derine gitmesini salar. r:Trk alacas (Lilium martagon)Ek Kk (Msr)Hava Kkleri (Orkide)Saak KkDestek Kk (Palmiye)

KKN SUYU ALMASISu kke, saak blgesindeki mantarlamam hcre eperinden kolayca girer. Birinci yolda kapiler boluklarla hcre eperindeki mantar benzeri birikim ile bu yoldan suyun ilerlemesi engellenir. Kaspar kanallar ad verilen bu hatlar suyu geirmez. Su ancak endodermis hcrelerinin protoplastlar zerinden ilerler. kinci yolda kk kabuk hcrelerinin protoplastlar ile endodermis hcrelerinin plazmasna iletilir. Buradan da merkezi silindirin su iletim borularna geer.

KKN SUYU ALMASIKkte su alm ihtiyac fazla olduu iin kkn ozmotik basnc yksektir.Kkn ozmotik basnc topraktan yksek olduu iin su bunu dengeleyebilmek iin topraktan kke geer.Topraktaki ozmotik basn fazla olursa fotosentez sonucu retilen glikozlar gnderilerek veya topraktan aktif tama ile mineral madde alnarak ozmotik basn arttrlr. Bylece su emilimi salanr.

KKN YONLARI ALMASIBitki kknde yer alan hcreler, hcre iindeki reaksiyonlarda kullanmak iin topraktaki belli iyonlar seerler. Bu son derece nemli bir ilemdir. nk bitki hcreleri, kendi ilerindeki iyonlarn younluu, topraktaki iyonlarn younluundan 1000 kez daha fazla olmasna ramen bu iyonlar hcre iine kolaylkla alabilirler. Normal artlar altnda yksek younluktaki bir blgeden, younluu daha az olan blgeye doru madde ak gerekleir. Fakat grld gibi bitki kklerinin topraktan iyon temininde bunun tam tersi meydana gelmektedir. te bu nedenle bu ilem iin yksek miktarda enerjiye ihtiya vardr. yonlarn hcre zarndan geiinde iki faktr etkili olmaktadr. Zarn iyon geirgenlii ve zarn iki tarafndaki iyonlarn younluk fark.

KK BASINCIBitkiler, kklerindeki hcrelerin i basnlar d basnlarndan az olduunda dardan su alrlar. Baka bir deyile bitki, topraktan ancak ihtiyac olduu zamanlarda su almaktadr. Bunu belirleyen en nemli faktr, bitkinin kklerinin iinde bulunan suyun meydana getirdii basn miktardr. Bu basncn dardaki basn miktar ile dengelenmesi gereklidir. Bitki bunu salayabilmek iin, ierideki basn miktar azaldnda kkler vastas ile dardan su alma ihtiyac duyar. Bunun tam tersi olduunda ise, yani bitkideki i basn dardakine oranla daha yksek olduunda, bitki bu dengeyi salayabilmek iin bnyesindeki suyu yapraklarndan dar brakr. Buna gutasyon(damlama) denir.

GVDE VE YAPISIGelime dzeyi yksek bitkilerin toprak stndeki yaprak ve reme organlarn tayan, silindirik yapl ve dallanma gsteren organa gvde denir.Gvde, u ksmnda bulunan hcrelerin bymesi ve farkllamasyla geliip uzar.Tomurcuk: Byme noktalarn d etkilerden korumak iin, st ste gelerek skm yapraklardan oluan yapdr.Ara eksen ucundaki tomurcua terminal (tepe) tomurcuu, yan dallarn kkenini oluturan tomurcua lateral (yan) tomurcuk denir.Yaprak ve yapraklarn koltuundaki tomurcuklarn bulunduu blgeye NOD (dm) ad verilir.Tomurcuklar yeni srgnler meydana getirerek aacn bymesini salar.

GVDENN MORFOLOJSMeristem hcrelerinin byyp gelimesiyle meydana gelir.Gen bir bitki hcresinin enine kesiti alndnda kabuk ve iletim demetlerinden olutuu gzlenir.Su ve mineral tuzlarn kkten yukarya ileten iletim demetlerine ksilem (kanal blgesi) denir. Cansz hcrelerden (trake ve trakeid) olumutur.Hcreler arasndaki eper tamamen erimitir.Madde iletimi tek ynl ve hzldr.Ksilem hcreleri aktif tama yapamaz.Yapraklarn su kayb nedeniyle boru iinde bir alak basn oluur.

Ksilem

GVDENN MORFOLOJSYaprakta fotosentez sonucu oluan organik besinleri gvde ve kke ileten demetlere floem denir.Canl hcrelerden oluur.Madde iletimi ift ynl ve yavatr.Aktif tama yapabilirler.

GVDENN MORFOLOJSift enekli (dikotiledon) bitkilerde ksilem ve floem arasnda genellikle farkllamam ve blnebilen bir doku hatt yer alr. Buna kambiyum denir. Kambiyum odunsu bitkilerde enine bymede rol oynar.

ENNE BYMEGvde ekseni, u ksmda vejetasyon noktas bir byme blgesi tar. Gvde ok sayda hcre blnmesi ile enine byr. Buna primer enine byme denir.Dikotiledon bitkiler, gvde eksenini glendirmek amacyla sekonder byme de yaparlar. Sekonder bymeyi kambiyum yapar.Kambiyum srekli yeni hcreler retir ve oluan hcreler konumlarna gre ksilem veya floem elamanlarna dnr.lkbahar vejetasyon mevsimi olup, bitkide bymenin gerekletii dnemdir.Sonbaharda odun elemanlar daralr ve eperleri kalnlar. Bu ekilde yllk halkalar oluur.

ENNE BYMElkbahar halkalar daha ak renkli olur. Bir ak bir koyu halka bir yllk enine bymeyi gsterir.Yllk halkalar saylarak bir aacn ya bulunur.En iteki halka en yal, en dtaki halka en gen halkadr. nk kambiyum tarafndan en son meydana getirilen halka en dtakidir.

GVDE METAMORFOZLARISrnc Gvde (Stolon): Toprak yzeyine paralel olarak uzanr. Pulsu yapraklar bulunan ince yapl gvdelerdir. r: ilekToprak Alt Gvdesi (Rizom): Fazla miktarda yedek besin depo eder. Toprak altnda yatay olarak uzanr. r: ris (ssen)Yumru Gvde (Tuber): Toprak altunda bulunur. Besin depo eder. ikin bir yapya sahiptirler.

GVDE METAMORFOZLARIYumru Gvde:Rizomlardan farklKsa ve kalndrlar,Kk tamazlar,Bir byme mevsiminde canl kalrlar.r: PatatesSert Soan (Korm):Toprak altnda bulunur.Besin depo eder.Kaln ve ksa gvdelidirler.Gvde etrafndaki yapraklar zar gibi incelmitir. ounlukla ipliksi bir hal alm taban ksmlar bulunur.

GVDE METAMORFOZLARIBulb (Soan): st ksmnda besin maddesi bakmndan zengin pulsu yapraklar bulunur.Alt ksm ince ek kkler bulunan disk eklinde bir toprak alt gvdesi bulunan gvdelerdir.Etli Gvde:l gibi kurak blgelerde ve tuzlu ortamlarda yaayan bitkilerin gvdelerinin etlenerek su depo edecek ekilde zellemesidir.Bu gvdelerde bol su depo edebilecek kofullar bulunur. r: Kaktsler, Kaya koruuDiken Gvde:Koruma grevi gren gvdelerdir.r: Ate dikeni

BTKLERDE SU VE MNERALLERN TAINMASIEmici tylerde ozmotik basncn yksek olmasndan dolay su topraktan ozmoz ve difzyon ile alnarak ksileme verilir.

SUYUN YAPRAKLARA TAINMASIKlcallk Olay (Adezyon)Odun borularnn i yzeyleri su molekllerini eker.Bu ekim kuvvetiyle su en fazla 5m ykselir.ekim az, yava ve yetersizdir.Kk BasncBitki kklerindeki emici tylerin ozmotik basnc topraktakinden fazladr.Kklerde oluan ozmotik basn topraktaki suyu kklere geirir.Su miktar artnca su yapraklara ykselir.Bu ekilde su 30m ykselir.

SUYUN YAPRAKLARA TAINMASITerleme (Kohezyon Kuvveti)Terleme sonucu kaybedilen su ozmotik basnc arttrr. Dolaysyla emme kuvveti artar.Yapraklar odun borularndan srekli su ekerler.Bu sayede su moleklleri kkten yapraa kadar kopmaz bir btn oluturur.Kohezyon kuvveti H2O molekllerinin birbirini ekmesidir.Su molekllerinin birbirini ekmesi ile su yukar tanr.Bu yolla su 100m yukar tanr.

Topraktan alnan suKkteki emici tyEpidermis hcreleriParankima hcreleriKsilemGvdeYaprak

BTKLERDE ORGANK BESNLERN TAINMASIFloemde iki ynl tama ile gerekleir.Floemdeki madde hareketinin esas sv basnc farkllna dayanr.Difzyon ve aktif tama ile besinler tanr.Yaprak hcrelerinde, fotosentez nedeniyle eker younluu yksektir.eker floeme geer.Floemde younluk artar ve komu dokulardan zellikle ksilemden su al balar.Kk gibi eker younluu az olan yerlerde floem suyu tekrar boaltr.eker floem borularndan iletim hcrelerine geer.Aktif madde iletimi ile kk hcrelerine verilir.Floemde eker younluunun azalmas, komu hcrelerde ozmotik su kna yol aar.Bylece floem zsuyu yavaa floemin dolduu yerlerden boald yere akar. Bu teoriye asimilat iletiminin basnl akm kuram denir.

BEN DNLEDNZ NTEEKKR EDERMSON