Zeeuws museum

KESS0512_Blend_230x300.indd 1 11-06-2009 15:07:45 COVER_zmSPECIAL_09_contour.indd 1 28-09-2009 13:14:56

ME

, MY

SE

LF &

IZ

EE

UW

S M

US

EU

M &

BLE

ND

SP

EC

IAL

Omslag_Blend_Special_2009_v1.indd 1 28-09-2009 13:17:36Naamloos-4 3 31-03-2010 13:30:02

Wereldwijvenscout & begeleidt talent

Intermezzo brengt talentvolle

vrouwen die kunnen hand-

werken & ontwerpers

bij elkaar via het

platform Wereldwijven

Zoek jij, als zelfstandig ontwerper,

iemand in Nederland die in opdracht

kan borduren, haken of breien? Ga

dan naar www.wereldwijven.info Exto is een community voor kunstenaars en kunstliefhebbers. Kunstliefhebbers vinden op exto een grote diversiteit aan

kunstwerken, kunstenaars, exposities en galeries.

korte levertijd

Inschrijven als kunstliefhebber? Ga naar www.exto.nl en klik op ‘gratis account aanmaken’

w e b s h o pkunst voor elk budgetve i l i g on l ine kuns t kopen

binnen 7 dagen: niet goed, geld terug

betaa l eenvoud ig v ia iDea l o f overschr i j v ing

koop rechtstreeks bij de kunstenaar


me, myself & I; zeeuws museum & blend specIal

001_titeltitelpagina_zmSPECIAL_09.indd 1 28-09-2009 16:40:47

F Marc Deurloo

2

002-003_titelpagina_zmSPECIAL_09.indd 2 28-09-2009 13:59:03

special & zeeuws museum

me, myself & Isuperflex

KABK -> Zl (re)found(ed): Bianca HeinisestHer BoskaljonGeanne wellesjeroen minnaertjolien Hanemaaijerjolien van scHaGennatasja admiraalremi veldHoven

002-003_titelpagina_zmSPECIAL_09.indd 3 28-09-2009 13:59:04

F Marc Deurloo zaal in opbouw

004-005_colofon_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 4 28-09-2009 13:59:07

Colofon

dit is een uitgave van Blend Bv.

uitgever Jurriaan Bakker, [email protected]

Hoofdredacteur Theo Paijmans, [email protected]

eindredactie Remco Houtman-Janssen, [email protected]

vormgeving Brunette van Eijseldijk, [email protected]

redactie Dennis Mijnheer

fotografie Marc Deurloo, Dennis Duijnhouwer, Petrovsky & Ramone,

Joost Vandebrug

met dank aan Christie Arends (hoofd tentoonstellingen en collecties)

Eva Bonneur (publiciteit en marketing)

Karina Leijnse (modestyling)

Marleen Rozenbrand (educatie)

Marjan Ruiter (directeur)

Ivo van Werkhoven (projectcoördinatie)

commercial manager Rymond Habiboella, [email protected]

accountmanager Martijn de Kemp, [email protected]

litHografie Colorscan, Voorhout - Amsterdam

drukwerkBegeleiding PRinterface

drukwerk Corelio printing

losse verkoop Betapress

adressen

zeeuws museumAbdij (plein)

4331 BK Middelburg

Tel. +31 (0)118 65 30 00

www.zeeuwsmuseum.nl

Blend BvPostbus 59680

1040 LD Amsterdam

Tel. +31 (0)20 751 27 30

Fax +31 (0)20 751 27 31

[email protected]

www.blend.nl

004-005_colofon_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 5 28-09-2009 13:59:07

6

F Marc Deurloo

006-007_inhoud_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 6 28-09-2009 13:59:10

7

Inhoud

9 voorwoord #1 Door Christie Arends (hoofd tentoonstellingen en collecties)

11 voorwoord #2 Door Theo Paijmans (hoofdredacteur Blend Magazine)

12 IntervIew chrIstIe arends ‘Een historisch museum zonder aandacht voor het nu is bloody boring’

18 the day before Door Marc Deurloo

26 mIjn tom Door Joost Vandebrug

34 IntervIew superflex ‘We kozen voor een vergaande vorm van product placement’

46 InterIors Door Dennis Duijnhouwer

54 thIs Is chloe Door Petrovsky & Ramone

62 route vol verrassIngen Acht KABK-studenten lieten zich inspireren door de collectie etnografica van het Zeeuws Museum

94 contrIbutors

006-007_inhoud_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 7 28-09-2009 13:59:11

8

F Marc Deurloo

008-009_voorwoordChristie_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 8 28-09-2009 13:59:14

9

voorwoordgeschiedenis bestaat nietde afgelopen maanden reisde ik veel. Van Kopenhagen

tot Roemenië tot Vietnam. Reizen kent na- en voordelen.

een nadeel: je bent veel weg. een voordeel: je hebt veel

tijd om na te denken. Vooral in een vliegtuig. Wat me

telkens opvalt als ik reis is hoezeer de wereld veelal het-

zelfde is, maar toch volstrekt anders. Klinkt dat vreemd?

Ja, dat is waar. Maar wanneer je door ho chi Min city –

het voormalige saigon – struint, voelt alles vooral anders.

dat lijkt te maken te hebben met een temperatuur van

boven de 30 graden en een luchtvochtigheid van bijna

100%. ‘een turks stoombad met je winterjas aan,’ zo

probeerde ik iemand laatst duidelijk te maken hoe dat

voelt. toch ziet het er in eerste instantie niet zo heel

anders uit. straten vol skyscrapers, luxe hotels en winkels

van Louis Vuitton. Maar langzaamaan ga je verschillen

zien. geen Mcdonald’s en starbucks die het straatbeeld

vertroebelen. Weinig auto’s maar wel duizenden motoren,

scooters en brommers – die het straatbeeld evengoed

vertroebelen en vooral een gillende herrie produceren.

Maar ook veel kleine steegjes waar azië er uitziet zoals

je het kent van een film: eettentjes op straat en rode

lampionnen. Maar toch, de mensen die ik ontmoet zijn

allemaal gedreven door een liefde voor kunst, het maken

van bijzondere dingen, en houden van alles wat daarbij

komt kijken, zijn allemaal min of meer verslaafd aan hun

werk en daardoor inspirerend om mee te werken. is de

wereld klein in zijn veelzijdigheid?

in Vietnam was ik met een deel van het deense kunste-

naarscollectief superflex voor het maken van een drie-

delige serie voor de Vietnamese televisie als onderdeel

van hun tentoonstelling in het Zeeuws Museum. de serie

gaat vooral over een 16e-eeuws Zeeuws onderwerp: de

veiling van de scheepslading van het Portugese schip san

Jago. buitgemaakt door twee Zeeuwse VOc-schepen in

1602 en meegevoerd naar Middelburg werd de lading

– chinees porselein, juwelen, zijde, specerijen – voor

meer dan 19 miljoen euro verkocht. Omgerekend naar

nu en dus niet mis. een waanzinnige boost voor de

rijkdom en de economie van Middelburg, Zeeland en de

rest van nederland. Maar ook gewoon ordinaire pira-

terij. Lastige kwestie zoiets, want het slecht verkregen

geld heeft destijds wel een waanzinnige impact gehad.

en het was aan de orde van de dag om een schip te

enteren. Ook de Portugezen deden dat wanneer het

zo uitkwam. toch geeft het iets om over na te denken.

het heldendom aan de ene kant, piraten hebben iets

romantisch en fantastisch – denk aan Pirates of the

caribbean – maar ook die andere, duistere kant. dat

geldt ook voor de VOc. en is dat eigenlijk niet altijd zo

met geschiedenis? dé geschiedenis bestaat helemaal

niet, er zitten altijd vele kanten aan een verhaal. Vraag

drie mensen dezelfde gebeurtenis te beschrijven en je

hebt al drie verschillende verhalen. Wat als er dan ook

nog eeuwen overheen gaan? inzichten en opvattingen

veranderen, kennis neemt toe. dat is precies wat su-

perflex heeft gedaan. Zij stelden de vraag hoe je naar

een historisch onderwerp kunt kijken, vanuit welk ge-

zichtspunt en welke achtergrond. Zij kijken anders, en

een filmcrew in Vietnam kijkt weer anders. die zijn niet

per se geïnteresseerd in het heldhaftige nederlandse

of Zeeuwse deel van het verhaal. Maar hebben er wel

een nieuwe kijk op.

superflex maakte de tv-serie en de tentoonstelling op

uitnodiging van het Zeeuws Museum. Wij vroegen hen

onderzoek te doen naar en een tentoonstelling te maken

over de Zeeuwse identiteit binnen een internationale

wereld en in relatie tot de collectie van het Zeeuws

Museum. als museum stellen wij onszelf die vraag heel

vaak en met liefde. naar het antwoord zoeken we samen

met kunstenaars, vormgevers, fotografen en filmmakers.

Zoals eerder al met henrik Vibskov en andreas eme-

nius. een belangrijke taak ook van een museum, vragen

stellen. Waarom? Omdat niemand anders het doet.

Wie stelt er nu nog eens een kritische vraag? Zonder

(commerciële) doeleinden, uit nieuwsgierigheid en omdat

wij graag anders dan de meesten naar de wereld om

ons heen kijken. bovendien willen we onvermoeid aan

iedereen laten zien hoe geweldig de collectie van het

Zeeuws Museum is.

We hebben die vraag ook gesteld aan de mode- en

textielstudenten van de Koninklijke academie van beel-

dende Kunsten in den haag. daarbij hebben we hen

laten nadenken over het thema heimwee, verlangen

naar vroeger. Want ja, ook dat roept een museum op.

Zij maakten prachtige kostuums, geïnspireerd door onze

niet-westerse collectie. en vervolgens kwam daar een

collectie uit voort. doordat alles kriskras door het mu-

seum heen te zien is, ziet onze collectie er ook weer

als nieuw uit.

inmiddels zijn er alweer allerlei andere mensen aan wie

ik die vraag ook heb gesteld. Wie? daarvoor moet je

het museum maar in de gaten houden. het Zeeuws

Museum, voor al uw vragen!

chRistie aRendshoofd tentoonstellingen en collecties

008-009_voorwoordChristie_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 9 28-09-2009 13:59:15

10

F Marc Deurloo

010-011_voorwoordTheo_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 10 28-09-2009 16:40:50

11

voorwoord

Me, Myself & IHet doet me genoegen een voorwoord te mogen schrijven voor een speciale publicatie met een thema dat zo

nauw verweven is met de heersende tijdgeest: identiteit. Mij, mezelf en ik. Want wat is nu identiteit? Wie de

waan van de dag in de dagbladen en op televisie volgt, ziet hoe dit thema wordt uitgeknepen door de politiek,

niet om te onderstrepen dat we allemaal uniek zijn, nee, juist om ermee te benadrukken dat er toch echt ‘wij’ en

‘zij’ zijn. Van persoonlijke identiteit naar groepsidentiteit, en van daaruit naar het oplossen van je individualiteit.

Het inleveren van wat jou zo uniek en bijzonder maakt, zodat je opgaat in een massa die willoos de kant op gaat

waar de demagoog hem wil hebben.

Maar wat de mens van deze kwalijke machinaties heeft bevrijd, is nu juist datgene wat altijd een van de eerste

dingen is die sneuvelt als er een volksmenner aan de macht komt: kunst. In de middeleeuwen was het niet

gebruikelijk om de veelal religieuze kunst te signeren, dat ontwaken, het centraal stellen van de scheppende

mens, kwam pas in de renaissance. Niet dat kunst heilig is. Vraag je maar eens af hoe het zit met de vrouw

als kunstenaar door de eeuwen heen. Waar zijn ze? Tip: lees Germaine Greers boek Vrouwenwerk. Met het

aanmeten van een duidelijk zichtbare identiteit holden we collectief naar de tijd van de verlichting. Anno nu zijn

er weer tegenkrachten die dat willen knechten. Identiteit nu vertaalt zich in eindeloze discussies over paspoorten

met biometrische gegevens, in eindeloze databanken waar alle aspecten van het jou-zijn worden opgeslagen. In

een steeds groter wordende controle op wat jou nu zo uniek, eigenzinnig en bijzonder maakt – en dus in de ogen

van de zittende macht, een risico.

In die zin is de tentoonstelling van superflex in het Zeeuws Museum er een van veel gelaagdheden. We kunnen

genieten van de soms wonderlijke kunstuitingen van het Deense collectief, maar we kunnen ons ook, als een

afterthought die plotseling tot leven komt, realiseren hoe broos die drie eenvoudige woorden, ontleend aan een

song van de 90s rapgroep De la soul uit long Island, New york, eigenlijk zijn. Alles kan je ontnomen worden,

maar je dromen, je hoop, je herinneringen, de liefde van je geliefdes die je hebt geproefd, het vertrouwen dat je

ouders in je hadden en hebben. De vriendschappen die je koestert, hoe een bepaalde geur je weemoedig maakt

en je vult met een onbestemd verlangen. Niet toevallig is Me, Myself & I ook de titel van het jongerenmagazine

van het Zeeuws Museum (zie hier: www.zeeuwsmuseum-young.nl/).

Mooi is derhalve ook om te zien hoe een aantal fotografen het thema van deze speciale uitgave, die tot stand

kwam in een samenwerking tussen het Zeeuws Museum en Blend Magazine, vertolkte. Variërend van het zoeken

van identiteit in een persoonlijk interieur, het aftasten van de exporuimte tijdens de opbouwfase, tot het bevragen

van identiteit in het integer portretteren van een transseksueel, of intieme shots van een persoonlijke geliefde.

Dit prikkelen, dit uitgenodigd worden om met zo’n krachtig thema aan de haal te gaan, daarin schuilt voor mij,

behalve de kracht van het thema zelf, de toegevoegde waarde van deze tentoonstelling in het Zeeuws Museum.

Niet alleen van onschatbare waarde omdat het mij laat nadenken over deze dingen, maar ook omdat het mij vult

met een nostalgie, een verlangen alle mensen die nu leven en voor mij geleefd hebben, te leren kennen. samen

zijn we zo’n mooi en groots avontuur. We zijn zo in staat tot bijzondere dingen. We turen de verste verten van de

kosmos in, en staren door een microscoop naar het oneindig kleine. laten we daarbij niet vergeten dat datgene

wat ons menselijk en uniek maakt, juist te vinden is in relatie tot onze medemensen.

THeo PAIjMANsHoofdredacteur

Blend Magazine

[email protected]

010-011_voorwoordTheo_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 11 28-09-2009 16:40:51

12

Christie Arends

012-017_Arends_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 12 28-09-2009 16:40:55

13

>

Zeeland in breedbeeld T dennis mijnheer F marc deurloo

Na de heropeNiNg gooide ze het roer om eN stippelde ze eeN Nieuwe koers uit voor het zeeuws museum. Christie areNds staat CoNtiNu op de uitkijk om kuNsteNaars te verbiNdeN aaN de historisChe ColleCtie. vaN heNrik vibskov tot erik verdoNCk tot kabk-studeNteN tot superflex. ‘het zou me teleurstelleN als het zeeuws museum over tieN jaar Nog doet waar wij Nu mee bezig zijN.’

daagse kunst vindt ook zijn weg

naar het Zeeuws Museum. ‘Ik ben

verantwoordelijk voor de artistieke

programmering en mijn specialiteit

is hedendaagse kunst. Bij zulke pro-

jecten treed ik op als curator,’ vertelt

Arends, die zodoende curator is van

de tentoonstelling Porcelain Pirates

van Superflex.

Hoe is die tentoonstelling totstand-

gekomen?

‘Sinds de heropening zijn we bezig

met een onderzoek naar de identi-

teit van Zeeland en de identiteit van

het Zeeuws Museum binnen de sa-

menleving. We zijn van mening dat

het achterhaald is om als historisch

museum enkel de historie van een

gebied te laten zien. We vinden het

veel interessanter om als museum te

kijken naar wat we kunnen bijdragen

aan een onderzoek naar identiteit.

Ik denk dan aan vragen als: wat is

nog de relevantie van een lokaal mu-

seum? In hoeverre ís het nog lokaal?

Hoe verhoudt de lokale identiteit zich

nationaal en internationaal? En op

welke manier speelt de collectie

daarin een rol? Dit onderzoek doen

we in samenwerking met kunste-

naars. Een of twee keer per jaar

vragen we hedendaagse kunstenaars

op het gebied van mode of grafische

vormgeving om met bovenstaande

vragen naar onze collectie te kijken.

Daar komt vervolgens een kunstwerk

uit voort.’

Waarom heb je juist Superflex voor

het onderzoek benaderd?

‘Ik heb al een keer met ze samen-

gewerkt in De Vleeshal en heb sterk

het vermoeden dat zij als geen ander

met zulke redelijk abstracte vragen

uit de voeten kunnen. Ze werken

namelijk op een hele conceptuele

en onderzoekende manier. En op

een hele vrije manier, ze laten zich

op geen enkele wijze beperken door

een opdracht of een grens. Een jaar

geleden hebben we ze uitgenodigd

voor het onderzoek en daar zijn ze

mee aan de slag gegaan. We zijn nu

benieuwd wat eruit komt.’

De uitkomst weet je nog niet?

‘Bij Superflex weet je nooit waar ze

mee aankomen want ze laten tot het

aller-allerlaatste moment open wat ze

gaan doen. Ik heb meegemaakt dat

ze zes weken voor de opening nog

Na zeven jaar sluiting vindt in 2007

eindelijk de heropening plaats van het

Zeeuws Museum. Een halfjaar voor

de opening wordt Christie Arends

(1970) aangesteld als hoofd tentoon-

stellingen en collecties. ‘Daardoor

konden we ons voorbereiden op het

uitstippelen van een nieuw beleid,’

vertelt de afgestudeerde kunsthisto-

ricus, die daarvoor bij Museum Boij-

mans Van Beuningen werkte en ooit

een blauwe maandag op de kunst-

academie zat. Ruim tweeënhalf jaar

later staat het Zeeuws Museum weer

op de culturele kaart van Nederland.

Een hele rits internationale en natio-

nale kunstenaars is in de tussentijd

langskomen om zich te laten inspi-

reren door de (Zeeuws-)historische

collectie, om daar in opdracht van

het museum een hedendaagse draai

aan te geven. Ze mochten verdwalen

in een collectie bestaande uit ruim

30.000 stukken, waaronder Zeeuwse

wandtapijten uit de zestiende eeuw,

Zeeuwse streekdrachten, porseleinen

en zilveren voorwerpen, archeologi-

sche vondsten, fossielen en schelpen

en in Zeeland gemaakte schilderijen

zoals Gebed voor de Maaltijd van

Jan Toorop. Moderne en heden-


14dat de collectie wel degelijk rele-

vantie heeft, zoals bijvoorbeeld een

modeontwerper die inspiratie vindt

in oude kostuums van twee of drie

eeuwen geleden. Superflex heeft

weer inspiratie gehaald uit porselei-

nen objecten uit de 17e eeuw en een

belangrijke historische gebeurtenis.

Zulke historische stukken vormen

een aanleiding voor nieuw werk, en

dat nieuwe werk roept zelf ook weer

allemaal vragen, ideeën en gedach-

ten op over het verleden, het nu en

de toekomst.’

Was dat ook de achterliggende ge-

dachte bij The Fringe Projects van

Vibskov en Emenius?

‘Ja. Aan de Deense modevormgever

Henrik Vibskov en de Zweedse gra-

fisch vormgever Emenius hebben we

dezelfde vraag gesteld als aan Super-

flex: kijk eens naar onze collectie en

naar de identiteit van het museum...

wat zou je daarmee doen? Vibskov

wilde zich niet als modeontwerper

profileren en raakte gefascineerd

door zeven bijzondere wandtapijten

in onze collectie die gaan over de

oorlog tussen Nederland en Spanje

aan het eind van de 16e eeuw. Het

begin van de Tachtigjarige Oorlog.

Voor de tentoonstelling zijn twee

wandtapijten naar het depot verdwe-

nen en Vibskov en Emenius hebben

toen samen een nieuw tapijt gemaakt

dat reageerde op de tapijten uit onze

collectie. Het wandkleed heeft tijdens

de tentoonstelling gehangen en we

hebben het aangekocht om aan onze

collectie toe te voegen.’

Waar selecteer je op bij het aan-

kopen van nieuw werk?

‘We hebben een nieuw aankoopbe-

leid ontwikkeld. We gaan niet naar

veilingen om gaten in de collectie

te vullen. Veel musea doen dat wel,

maar ik denk dat daar geen begin-

nen aan is. Het gat wordt vaak pas

geconstateerd zodra de kunstenaar

al beroemd is en dan is er te wei-

nig geld om nog iets van hem te

kopen. Bovendien is onze collectie

niet precies wisten wat ze gingen

doen. Voor Porcelain Pirates waren

ze wel redelijk bijtijds met hun idee

voor een televisieserie, maar ik denk

dat de serie pas een dag voor de

opening af is.’

En dat terwijl alle uitnodigingen al op

de post zijn gedaan en de bitterballen

in het frituurvet liggen?

‘Het vergt stalen zenuwen om met

ze te werken. Het is een risico, maar

aan de andere kant weet ik ook met

wie ik werk. Ik vraag het niet aan

iemand die ik niet ken en van wie ik

geen idee heb of ze zo’n project wel

kunnen dragen. Superflex kan ik de

vrijheid geven om heel ver te gaan.

Het is grappig dat zij vervolgens die

vrijheid weer doorschuiven naar een

Vietnamese filmcrew. Ze hebben de

outlines bij hen neergelegd en ge-

zegd: doe ermee wat jullie willen.

De verschuiving is weer een soort

spin-off van hun project.’

In hoeverre sluit die open houding

van Superflex aan bij het Zeeuws

Museum?

‘Het matcht heel goed. Wij vinden

het heel belangrijk om een onderzoe-

kende en vrije houding te koesteren.

We kunnen dan altijd last-minute

dingen aanpassen of iets over een

andere boeg gooien. Soms gebeurt

dat in pragmatische zin; ik denk bij-

voorbeeld aan Blend die langskomt

en binnen no-time maken we samen

een magazine. Ook met betrekking

tot onze collectie hebben we een

hele open houding omdat we vin-

den dat we onze historische collectie

levend moeten houden. Als we alle

historische stukken keurig in een vi-

trine zouden plaatsen met een kaartje

erbij, dan wordt het snel een dode

collectie. Het heeft op die manier te

weinig met het nu te maken. Mensen

lopen dan een beetje zuchtend door

zo’n museum heen, het voelt als een

soort corvee, en het is bloody boring.

Dat willen we niet laten gebeuren,

omdat we enorme liefhebbers zijn

van de collectie. We willen laten zien


15

>

heel divers, dus ik zou niet weten

waar te beginnen met het opvullen

van gaten. Het aankoopbeleid is nu

gekoppeld aan onze tentoonstellin-

gen. Iedereen die exposeert maakt

speciaal voor het museum een werk

en na de tentoonstelling gaat het

deel uitmaken van onze collectie.

Ons aankoopbeleid is dus gekop-

peld aan het opdrachtenbeleid van

onze tentoonstellingen en daardoor

ontstaat er ook een soort cirkelbewe-

ging. Iedere nieuwe kunstenaar rea-

geert op de collectie, waar inmiddels

ook werk in zit van degenen die voor

hem werk voor een tentoonstelling

hebben gemaakt. Het is een ongoing

process.’

Wat valt jou het meest op als je zelf

door de collectie loopt?

‘Het meest opvallende vind ik de

diversiteit van onze collectie en

soms het ontbreken van een rode

draad. Aan de andere kant is dat

een enorme rijkdom, want er zijn voor

kunstenaars zoveel aanknopings-

punten te vinden. Dat er zo breed

verzameld is, vertelt ook veel over

de geschiedenis van het museum.

Een deel van de collectie is bijvoor-

beeld van het Koninklijk Zeeuwsch

Genootschap der Wetenschappen.

Zij hebben een grote collectie et-

nografica. Deze niet-westerse kunst

is verzameld door Zeeuwen die op

ontdekkingsreis gingen of bij de VOC

vaarden. Dat deel van de collectie

is lang weggeweest omdat mensen

vonden dat het niet Zeeuws was,

maar ja, het is weliswaar niet door

Zeeuwen gemaakt, maar het is wél


16


17

>

tiebronnen die studenten tijdens het

ontwerpproces gebruikt hebben. Het

eindresultaat van de studenten wordt

door het hele museum getoond.’

Komen er door studenten bij het

museum te betrekken ook meer

jongeren naar het museum?

‘Het is niet zo letterlijk dat we stu-

denten programmeren om meer jon-

geren naar het museum te krijgen.

Met onze nieuwe aanpak hopen we

zowel jongeren als volwassenen te

interesseren. Het uitnodigen van

studenten om met onze collectie

aan de slag te gaan, past bij hoe

wij met onze collectie omgaan. Het

is inmiddels ons vierde project met

studenten van Nederlandse kunst-

academies en het blijft leuk en inspi-

rerend. Studenten komen vaak weer

met hele andere ideeën dan de meer

gevestigde kunstenaars.’

Wat vind je op dit moment interes-

sante ontwikkelingen op het gebied

van kunst?

‘Er is zowel in Nederland als in het

buitenland al een tijdje een ontwik-

keling gaande dat de grenzen tussen

de verschillende kunstdisciplines ver-

dwijnen. Modeontwerpers en grafisch

vormgevers gaan bijvoorbeeld vrije

kunst maken en vrije kunstenaars

gaan zich weer met andere discipli-

nes bezighouden. Ik heb het idee dat

er een jongere generatie kunstenaars

is – zeg maar onder de veertig jaar –

die helemaal niet meer bezig is met

de vraag of ze een modeontwerper,

een schilder of een filmmaker zijn.

Voorheen was dat strikt gescheiden,

je was het een of het ander. Dat

merkte ik ook bij Erik Verdonck, die

over de grenzen van mode ging. Zijn

werk voor de tentoonstelling ging

over beeldvorming, beelden maken

en grafische vormgeving. Oudere

kunstenaars vroegen aan hem: “Erik,

wat ben je nu? Modeontwerper?

Beeldenmaker? Of schilder?” Maar

dat doet er niet meer toe! Persoon-

lijk vind ik dat een hele interessante

ontwikkeling, want daardoor is er

een soort vrijheid ontstaan. Dat komt

misschien voort uit de jaren ’90 toen

iedereen maar deed waar hij zin in

had zonder over de gevolgen na te

denken. Die vrijheid leeft voort in een

jonge generatie kunstenaars, maar

daar is wel een politiek en maat-

schappelijk bewustzijn bijgekomen.

Het gaat niet meer alleen om de

esthetiek of jezelf een beetje met

kunst vermaken. Nee, ik merk dat

er interesse is in de mensheid en

betrokkenheid met wat er gebeurt in

de wereld. Kunstenaars zie je daarin

worden meegetrokken en dat geldt

ook voor Superflex. Ze maken geen

werk dat ik heel mooi vind – het is

geen werk voor aan de muur – maar

daar is het ook niet voor bedoeld.

Het is heel conceptueel en ze zijn

daarbij heel principieel. Als ze het

nodig vinden om een idee duidelijk

te maken, dan schuwen ze niets.

Ze gaan heel ver, veel verder dan

de meeste kunstenaars, die er uit-

eindelijk toch rekening mee houden

of iets nog verkoopbaar is. Daar heb

ik Superflex nog nooit op kunnen

betrappen.’

Wat is over tien jaar de identiteit van

het Zeeuws Museum?

‘Ik hoop dat er dan geen starre, vas-

te identiteit is. Dat is namelijk juist

iets waar we voor waken. Ik geloof

niet in een museum als zijnde een

vastgesteld instituut waar jarenlang

hetzelfde moet gebeuren. Ik geloof

sterk in musea – zeker kleine musea

– die een plek bieden voor onderzoek

en die constant de relatie met de

samenleving aangaan. Het mooiste

is als we niet helemaal weten hoe

het Zeeuws Museum er over tien

jaar uitziet. We weten tenslotte ook

niet hoe de samenleving er over tien

jaar uitziet. Het zou me teleurstel-

len als het Zeeuws Museum over

tien jaar nog doet waar wij nu mee

bezig zijn.’

zeeuwsmuseum.nl

door Zeeuwen meegebracht en het

vertelt veel over de geschiedenis van

Zeeland. Waar zijn die mensen naar-

toe gegaan en wat hebben ze gezien

en gedaan? Het weer omarmen van

deze collectie is tekenend voor de

omslag die heeft plaatsgevonden. We

verzamelen tegenwoordig niet meer

alleen werk van Zeeuwse kunste-

naars, maar zijn ook geïnteresseerd

in zo’n niet-westerse kunstcollectie,

een televisieserie van Superflex of

een wandtapijt van Vibskov. Daar is

niks Zeeuws aan – het tapijt is zelfs

gemaakt in Den Haag en Rotterdam,

maar het is wél typisch Zeeuws om-

dat het een relatie aangaat met onze

Zeeuwse collectie.’

Wat is jouw persoonlijke favoriet in

de collectie?

‘De modecollectie van streekdrach-

ten. Daar zit totaal geen spruitjes-

lucht aan, het is juist een waanzinnig

mooie collectie. Alle modeontwerpers

die in ons depot komen, worden er

helemaal wild van. Het is een enorme

inspiratiebron.’

Wie werden er bijvoorbeeld helemaal

wild van?

‘Vorig jaar hebben we een tentoon-

stelling gemaakt met de Belgische

modeontwerper Erik Verdonck die

ook les geeft op de modeafdeling

van de kunstacademie in Den Haag.

Hij was erg enthousiast en heeft zich

laten inspireren door de collectie.

Het vormde ook de kick-off van een

project met studenten van de KABK

die een jaar lang onderzoek deden

naar de mode, de etnografische en

natuurhistorische collectie. Ze heb-

ben zich letterlijk en soms minder

letterlijk laten inspireren, blijkt uit de

eerste vrachtwagen die zojuist is bin-

nengekomen met hun werk voor de

expositie in oktober. In de tentoon-

stelling willen we laten zien hoe het

ontwerpproces verloopt en daarom

komt er één plek in het museum die

dient als een soort inspiratieberg.

Daar komen zowel spullen uit onze

collectie te staan als andere inspira-


the day beforeMarc Deurloo

018-025_Marc_zmSPECIAL_09.indd 18 28-09-2009 13:59:47







>


Mijn ToMJoost vandebrug

026-033_Joost_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 26 28-09-2009 14:00:13







>


34

foto: nikolai howalt

034-045_Superflex_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 34 28-09-2009 14:00:41

35

>

Superflex T dennis mijnheer

Musea, galeries en publiek laten ze graag de confrontatie Met zichzelf aangaan. het deense kunstenaarscollectief superflex verbrandde naar aanleiding van de deense cartoonrellen op art basel de deense vlag. het zeeuws MuseuM zocht en vond de con-nectie. destination unknown. ‘we houden vooral de eerste stap – het koMen tot een idee – heel erg open.’

werd geënterd en de Nederlanders

gingen er met de buit vandoor. Kort

daarna werd op de kades van Mid-

delburg voor vele miljoenen guldens

aan Chinees porselein verkocht aan

onder meer de Britse Royal Family.

Kassa. De veiling bracht veel geld op

en vormde de kick-off van de rijkdom

van Middelburg en de VOC, en bre-

der getrokken: de onafhankelijkheid

van Nederland. Superflex ging met

dit verhaal aan de haal en maakte

een driedelige televisieserie getiteld:

Porcelain Pirates. Duur: drie keer 45

minuten. Locatie: Vietnam.

ANNO 1602:

PORCeLAiN PiRAteS

Hoe verliep de voorbereiding van

Porcelain Pirates?

Jakob Fenger: ‘We zijn een aantal

keer in het Zeeuws Museum geweest

om het archief met hun collectie te

bekijken. Wat we tegenkwamen was

een bijzondere mix van kunstwer-

ken. Soms leek het net een freak-

show vanwege talloze mummies en

schedels, maar we zagen ook weer

veel moderne kunst. Het was erg

inspirerend om door de archieven

te gaan, en het riep vragen op als:

wie bepaalt wat er in de collectie

opgenomen wordt, en hoe worden

voorwerpen waardevol? Het geëx-

porteerde porselein uit China was

bijvoorbeeld “tweede keus” porse-

lein. De Chinezen gaven de europese

markt iets waarvan zij wisten dat ze

er toch wel van hielden. Ze gaven

daarom niet hun meest verfijnde

porselein. Voor europeanen was dat

porselein wel weer heel waardevol

omdat het de eerste lading porselein

in europa was. in het archief van

het Zeeuws Museum kwamen we

het porselein tegen, en we vonden

het interessant om ons af te vragen

waarom dingen verzameld worden

en hoe dingen waarde krijgen. Het

porselein omvat ook het verhaal van

de staat van europa op dat moment.

China was technologisch gezien veel

verder dan europa – zij hadden bij-

voorbeeld al porselein en het buskruit

uitgevonden.’

Hoe hebben jullie die interesse ver-

taald naar een kunstuiting?

‘We hebben het vrij direct vertaald.

We hebben originele museumstuk-

ken naar Vietnam gebracht en die

op de filmset gebruikt als filmprops.

in de serie is er bijvoorbeeld een

belangrijke rol weggelegd voor een

porseleinen vaas die práát over het

Vanuit Kopenhagen bestookt het

Superflex-collectief de wereld met

kunstprojecten: van de Biënnale in

Venetië tot het Zeeuws Museum tot

South London Gallery. Geen medium

wordt geschuwd, van hun pre-You-

tube-kanaal Superchannel tot tele-

visieseries tot frisdranken tot instal-

laties. De kunstenaars Bjørnstjerne

Reuter Christiansen (1969), Jakob

Fenger (1968) en Rasmus Nielsen

(1969) werken al vijftien jaar samen

en blijven de aandacht trekken van

internationale galeries, musea, pu-

bliek en pers. Hun werk kenmerkt

zich door sterke maatschappelijke

betrokkenheid, politiek bewustzijn,

ironie en een scheut humor.

Het Zeeuws Museum gaf Superflex

de (vrije) opdracht om de identiteit

van het museum en de provincie

Zeeland onder de loep te nemen.

Het trio dook de kelder in van het

Zeeuws Museum in Middelburg

om de collectie door te pluizen.

Ze raakten gefascineerd door het

VOC-verleden van Middelburg met

als hoogtepunt een openbare vei-

ling in 1602 van een scheepslading

Chinees porselein. De lading was

oorspronkelijk gekocht door de Por-

tugezen, maar het schip de San Jago


36

belicht. Voor Porcelain Pirates kozen

wij voor zo’n andere invalshoek. We

hebben drie Vietnamese regisseurs

gevraagd om het verhaal te vertellen

van het porselein dat naar Holland

kwam, en op die manier wordt in de

televisieserie het verhaal vanuit een

Chinese invalshoek verteld. Zij zullen

vanuit hun point of view aan andere

dingen een mate van belangrijkheid

hechten. Als een Nederlandse film-

crew het zou regisseren, dan zou-

den ze waarschijnlijk belang hechten

aan de veiling in Middelburg, aan de

rijkdom die het porselein met zich

meebracht en de daarmee gepaarde

gaande onafhankelijkheid die Neder-

land ermee verkreeg. De focus van

de film is nu anders: de Nederlanders

spelen een kleinere rol in de film en

de Vietnamezen juist een grote rol.

Dat is interessant.’

In welke zin sluit jullie benadering

aan bij het Zeeuws Museum?

‘Het Zeeuws Museum hanteert ook

verleden. Dat is geen kopie, we ko-

zen voor een vergaande vorm van

product placement.’

Waarom kozen jullie ervoor om de

serie in Vietnam op te nemen?

‘Vietnam maakte ten tijde van de

VOC deel uit van China en veel

porseleinfabrieken waren gevestigd

in Vietnam. We wilden het verhaal

van het porselein ook vanuit een

Vietnamese invalshoek benaderen.

Niet vanuit een Europese invalshoek.

Europa is namelijk erg goed in het

mediëren van de eigen geschiedenis.

Neem de Tweede Wereldoorlog, waar

honderden films over gemaakt zijn.

De meeste daarvan hebben dezelfde

invalshoek omdat ze gemaakt zijn

door één partij die er onderdeel van

uitmaakte. Maar stel dat je een be-

langrijke gebeurtenis in de geschie-

denis hebt en je maakt het verhaal

niet zelf, maar je laat iemand anders

– van de andere kant – het verhaal

maken. Dan worden andere dingen

een open en kritische houding. Ze

hebben ons uitgenodigd om het mu-

seum en hun collectie uit te dagen.

Het museum is sterk verbonden

aan de regio Zeeland en aan een

Zeeuws publiek, maar de laatste

jaren verschuiven ze hun aandacht.

Dat doen ze door bijvoorbeeld ons

uit te nodigen, maar ook met een

tentoonstelling rond Henrik Vibskov.

Daar kwam de hele modewereld op

af, ook van buiten de regio Zeeland.

Ze willen aan nieuwe verwachtingen

voldoen, en dan is het – zeker voor

RebRanding denmaRk

een museum dat dealt met geschie-

denis en lokale identiteit – belang-

rijk om verschillende invalshoeken

te hanteren. Vanuit het perspectief

van het museum is de televisie-

serie een extreme vorm van product

placement; want de serie Porcelain

Pirates wordt ook uitgezonden op de

Vietnamese televisie. Die hebben een

veel groter bereik dan Nederlandse

televisie. De uitzending is uniek, want

in Vietnamese media wordt nooit de

Europese geschiedenis behandeld. In

die zin kun je van branding spreken,

FRee SHOP,

FamilymaRt, tOkyO


37

>

betrekking hebbende op Zeeland en

het Zeeuws Museum over iets wat

400 jaar geleden speelde.’

Kun je ook van modern imperialisme

spreken?

‘Nee, ik denk het niet. Het is juist

andersom: het zijn de Vietnamezen

die een verhaal over de Nederlan-

ders vertellen. We hebben ons niet

bemoeid met de regie van de Viet-

namese regisseurs. Het is hun script.

We hebben hen enkel een aantal

documenten uit die tijd gegeven om

te gebruiken als uitgangspunt. Ver-

der mochten ze het helemaal zelf

invullen.’

ANNo 2009:

Het collectief

Hoe is het collectief Superflex ont-

staan?

‘We kennen elkaar van de Royal Da-

nish Academy of fine Arts. We zaten

weliswaar in verschillende klassen,

maar we wisten dat we uiteindelijk

samen zouden gaan werken in een

collectief vanwege onze gedeelde

interesses. Dat leidde na ons afstu-

deren tot de oprichting van Super-

channel – een soort Youtube voor

kunstenaars. Maar dan tien jaar

geleden.’

Welke veranderingen hebben jullie in

de loop der tijd ondergaan?

‘Met Superchannel zijn we klaar, we

waren het zat, en het heeft ook geen

nut meer vanwege alle mogelijkheden

die Youtube tegenwoordig biedt. We

zetten verschillende media in. Mo-


38

Copy Right, 2006

foto: egon gade


39

Zwijgcontractcopyright is een regelmatig terugkerend onderwerp bij Su-

perflex. Ze hebben in meerdere tentoonstellingen kritische

vragen opgeworpen over de reikwijdte van copyright. Ze

zijn ook meerdere keren door bedrijven aangeklaagd wegens

inbreuk op copyright. jakob Fenger: ‘Dat waren we behoo-

rlijk zat, en we wilden zelf een keer een contract op-

stellen.’ Die mogelijkheid kwam op het moment dat ze door

het royal Danish theatre in Kopenhagen uitgenodigd werden

om de interactie aan te gaan met het theater. Ze stelden

een contract op waarin stond dat het theater drie maanden

lang níét de tien meest gebruikte woorden in een theater

mocht gebruiken, zoals theater, voorstelling, acteur en

ticket. Beide partijen tekenden het contract. Fenger: ‘Ze

moesten de betreffende woorden verwijderen van hun website,

mochten het niet gebruiken in printuitingen en als ze met

de pers praatten. ook bij de kaartverkoop mocht het niet

gebruikt worden. De naam van het theater is royal Danish

theatre maar dat mocht dus niet meer. Het werd tijdelijk

royal Danish. Ze probeerden hun opdracht uit te voeren,

bedachten synoniemen, maar ze maakten een fout: de mevrouw

bij het ticketbureau zei regelmatig “ticket”. Ze hadden

een bin-dend contract getekend en vanwege de schending

moesten ze met een publiek excuus komen.’ wat was het idee

erachter? Fenger: ‘om dingen minder vanzelfsprekend te

laten worden. Stel je bent een acteur bij het royal Dan-

ish theatre – het meest toonaangevende kunstinstituut van

Denemarken – dan sta je ’s ochtends op met het idee dat je

een acteur bent die naar het theater gaat. Deze twee din-

gen creëren waarschijnlijk een hele hoop verwachtingen bij

jezelf. Door zulke vanzelfsprekende woorden te verbieden,

wilden we verwachtingspatronen door de war te schudden.

alle medewerkers moesten andere manieren vinden om over

zichzelf na te denken omdat ze bepaalde, ogenschijnlijk,

essentiële woorden niet meer mochten gebruiken. wat ben

ik eigenlijk? jezelf die vraag stellen kan tot nieuwe in-

zichten leiden. Misschien besluit je om een dag niet naar

het theater te gaan omdat het klote is en je het alleen

maar doet vanwege prestige. Het mooie aan dit project was

dat het heel conceptueel was, het draaide uiteindelijk om

een contract van een a4-tje. Met grote gevolgen.’

coPYSHoP Store Front

Foto: coPenHagen BrainS


40

menteel zitten we in een flow waar

het medium film het beste bij past. In

de hedendaagse cultuur is film een

belangrijk medium om te communice-

ren vanwege de informatie en emotie

die we via dit medium over kunnen

brengen. We hebben ook een project

gedaan met blikjes frisdrank en een

tentoonstelling Copy Right die niets

met film te maken heeft.’

Hoe komen projecten van de grond,

waar begint het allemaal mee?

‘Meestal werken we vanuit een op-

dracht die we krijgen. Het Zeeuws

Museum nodigde ons bijvoorbeeld uit

om een project op te zetten in relatie

tot de collectie. Daarna gaan we be-

denken hoe we invulling geven aan

zo’n opdracht. Iedere dag komen we

op ons kantoor in Kopenhagen bij el-

kaar voor overleg. Iemand brengt dan

een idee naar voren en alle drie geven

we onze visie op dat idee. Het origi-

nele idee is daardoor aan veel veran-

dering onderhevig en het eindresultaat

is vaak iets heel anders, haha.’

Geen last van opspelende ego’s?

‘Dat valt mee. Het nadeel van deze

werkwijze is natuurlijk dat je het niet

altijd met elkaar eens bent, maar op

een gegeven moment moet je jouw

idee laten varen en verder gaan. Dat

is iets waar je mee moet leren leven,

en dat kunnen we.’

Welk voordeel staat daar tegen-

over?

‘Dynamiek. We houden vooral de

eerste stap – het komen tot een

idee – heel open. Dat is ook de re-

den waarom we vijftien jaar geleden

besloten om in een groep samen te

werken. Wij betrekken deze manier

van werken op kunst, maar in de we-

tenschap gebeurt precies hetzelfde:

wetenschappers die gezamenlijk on-


41

>

leven. Ook als we kunst maken. We

werken in de maatschappij en kiezen

daarbinnen onderwerpen uit die we

interessant vinden. Dat brengt ons

de ene keer naar een niveau waar

we op politiek niveau bezig zijn, en

het project daarna legt weer sociale

structuren bloot.’

Heb je daar een voorbeeld van?

‘We hebben een project gedaan met

Braziliaanse boeren die te weinig be-

taald kregen voor hun guaranábes-

sen. Dat kun je sociale betrokken-

heid noemen, maar voor Superflex is

het niet het uitgangspunt om sociaal

betrokken te zijn. Zulke projecten

komen voort uit de omstandigheid

dat we mensen tegenkomen en een

project ingezogen worden. Het komt

dus meer voort uit sociale interesse

dan dat we sociaal betrokken kunst

móéten maken.’

Wat hield het guaranáproject in?

‘Bjørn woont zowel in Kopenhagen als

in Rio de Janeiro. Toen we een keer

in Brazilië waren, kwamen we in de

Amazone boeren tegen die guaraná-

bessen verbouwden. Die bevatten

cafeïne en worden veel gebruikt in

frisdranken. Ze waren erg boos dat

de prijs van guaraná naar beneden

ging terwijl de populariteit van de

softdrink juist steeg. Zij deelden

daar niet in mee. Sterker nog, ze

kregen minder geld. Ook waren ze

boos op de frisdrankbedrijven dat hun

boerenidentiteit gebruikt werd in hun

marketing. De boeren wilden de situ-

atie veranderen en hadden het daar

met ons over. Als project hebben we

toen een eigen softdrink met guaraná

bedacht, Guaraná Power, om zeg

maar de macht over te nemen. Het

had dezelfde smaak als het originele

product maar er zat meer guaraná

in. De frisdrank hebben we eerst

tentoongesteld op tentoonstellingen

in Europa en de USA. Daarna heb-

ben we de volgende stap gemaakt:

we zijn de frisdrank Guaraná Power

Hebben jullie een rolverdeling of

doen jullie alles gezamenlijk?

‘We hebben geen specifieke rolver-

deling. De enige die een duidelijk

taakomschrijving heeft, is onze ac-

countant. Wel komt het voor dat je

soms meer de leiding in een project

neemt, omdat jij dan net het aan-

spreekpunt bent voor een bepaald

project. Buiten dat heeft niemand

een specifieke taak, taken worden

vrij verdeeld, en niemand weet wat

hij morgen precies weer doet.’

Werk je ook aan soloprojecten?

‘Nee, soloprojecten hebben alleen

betrekking op mijn gezin.’

ANNO 2009:

SHAKE THE SySTEm

Hoe zou je jullie maatschappijkriti-

sche houding omschrijven?

‘Ik snap waar je heen wil, maar

we zijn kunstenaars die onderdeel

uitmaken van de wereld waarin we

FREE BEER POTATO GAME MjølnERPARkEn “Sid nEd!”, 2006

derzoek doen om een probleem van-

uit meerdere invalshoeken te kunnen

bekijken. Wij werken al vijftien jaar

samen en we zien dat het tegen-

woordig steeds vaker voorkomt dat

kunstenaars in kleine creatieve fa-

briekjes samenwerken om concepten

te ontwikkelen. Een kunstenaarscol-

lectief heeft ook als groot voordeel

dat we op dezelfde avond twee of

drie openingen van exposities te-

gelijkertijd kunnen houden. Op elke

opening is dan een afgevaardigde,

en gedurende de avond wisselen we

van locatie. Dat gebeurt ja, en het

werkt goed op deze manier.’


42

Flooded Mcdonald’sBegin dit jaar vertoonde superflex in south london Gallery

het project Flooded Mcdonald’s, een film waarin een replica

van een Mcdonald’s-vestiging, op ware grootte, langzaam

overstroomt. denk aan rondrijvende stoelen, vuilnisbakken

die zich vullen met water, dienbladen die zinken en een

parade bekers en frietbakjes die voorbij drijft. Fenger:

‘de video kan geïnterpreteerd worden in termen van kli-

maatverandering en de vernietiging van fastfoodketens, maar

dat is niet onze insteek. We hanteren een open benadering

en willen dat mensen vragen stellen over de manier van

leven in een fastfood-cultuur. Mcdonald’s hebben we ge-

kozen omdat dat het bekendste symbool is van fastfood en

het bijbehorende consumentengedrag. Het is dus geen oproep

aan mensen om te demonstreren tegen Mcdonald’s. de film

dient als podium om een discussie aan te zwengelen.’ en

wat is jouw persoonlijke mening? ‘Ik maak net als iedereen

onderdeel uit van deze cultuur. Ik kan weliswaar aan de

integriteit van Mcdonald’s twijfelen, maar ik laat dat aan

andere mensen over want dat is niet mijn interessegebied.

Ik wil door kunst alleen aanzetten tot nadenken zonder

het doel te hebben om mensen aan te zetten om op een

negatieve manier naar Mcdonald’s te kijken.’


>

43


44

daadwerkelijk gaan produceren. De

frisdrank is nu gewoon te koop in de

supermarkt en de winst gaat naar

de boeren.’

Kun je dan nog van kunst spre-

ken?

‘Ik denk dat mensen die naar de

winkel gaan om Guaraná Power te

kopen het niet zien als kunst. Dat

is begrijpelijk en ik denk dat ze ge-

lijk hebben. Als mensen het wel als

kunst beschouwen is dat een goede

ontwikkeling. Maar het is niet zo be-

langrijk of het wel of geen kunst is.

Guaraná Power slaat aan op verschil-

lende niveaus: van kunstgaleries tot

supermarkten.’

Na de Deense cartoonrellen hebben

jullie een duidelijk statement gemaakt

met een brandende Deense vlag,

waarom?

‘In de tijd van de cartooncrisis wa-

ren buitenlanders het gesprek van

de dag. Denemarken verloor toen

haar onschuld en begon een nieuwe

benadering te hanteren met betrek-

king tot moslims. Ook verschoven ze

van positie op het gebied van militair

actief-zijn in het buitenland. Dene-

marken is daardoor in de afgelopen

jaren behoorlijk veranderd. Tijdens

de cartooncrisis riep iedereen dat we

dingen “anders” moesten doen. Ik

herinner me nog goed dat ik las dat

het toerismebureau van Kopenhagen

opeens meer geld wilde uitgeven om

Hans Cristian Anderson (een Deense

sprookjesschrijver uit de 19e eeuw,

schrijver van onder meer Het Meisje

met de Zwavelstokjes, red.) te pro-

moten om daarmee invulling te geven

aan de nationale identiteit. Dat is

precies de verkeerde manier om je

als land anders te profileren. Het was

relevanter om te achterhalen wat de

níeuwe identiteit van Denemarken is.

Om ze daarop te wijzen hebben we

het kunstproject Rebranding Den-

mark getoond tijdens Art Basel. Op

een LED-display is een brandende

Deense vlag te zien. De vlag was

een symbool van het inmiddels ver-

anderde Denemarken en verwijst

naar de Deense vlaggen die in het

buitenland in de brand gestoken wer-

den naar aanleiding van de cartoons.

We wilden met Rebranding Denmark

aangeven dat het nationale beleid

aan het veranderen was: er werd

actief deelgenomen aan globale con-

flicten en er kwam een beleid waarin

mensen niet zomaar meer ons land

in mochten. De brandende Deense

vlag was ironisch, maar diende ook

om tegen het land te zeggen: blijf bij

jezelf en probeer niet iemand anders

te zijn.’

Een nationale identiteitscrisis beperkt

zich niet tot Denemarken, hoe kijk

je tegen Nederland aan?

‘In Denemarken is de situatie mo-

menteel slecht en hetzelfde geldt

voor Nederland. Jullie hebben het-

zelfde probleem met Geert Wilders.

Door het stigmatiseren van bepaalde

groepen ziet het er slecht uit voor de

toekomst. Wij als Superflex reageren

veel op zulke ontwikkelingen. Toen

de rechts-populistische Jörg Haider

in Oostenrijk aan de macht kwam,

ging de Deense kunstwereld volledig

uit z’n dak. We boycotten bijvoor-

beeld exposities in Oostenrijk, maar

tegelijkertijd kregen we te maken

met dezelfde issues in ons land. In

de opiniepeilingen stond de Deense

Nationale Partij op vijftien procent.’

Heeft zo’n boycot vanuit de kunst-

wereld effect?

‘Het is een signaal dat je afgeeft,

maar het is wel belangrijk dat het

met volle overtuiging gedaan wordt.

Wat er in Oostenrijk op een gegeven

moment gebeurde was dat er toch

geëxposeerd werd. Er werd dan een

briefje bij gehangen met de tekst: we

keuren het beleid van de regering af,

we zijn er niet blij mee, en meer van

zulke blabla.’

Nationalisme is niet het enige waar

jullie je zorgen over maken. Op jullie

website plaatsten jullie een statement

over The Pirate Bay.

‘The Pirate Bay was een belangrijke

plek om informatie te verspreiden.

Ook voor ons. We plaatsten veel

videoprojecten en ons boek op hun

site. Vanwege de uitspraak van de

rechter wordt het nu lastig dus ik

weet ook niet of we Porcelain Pirates

erop kunnen plaatsen. Maar als het

daar niet meer kan dan vinden we

wel een ander gratis kanaal. Voor

ons is het belangrijk dat mensen

onze film kunnen zien en het werk

niet enkel bewaard blijft in een mu-

seum.’

superflex.dk

Guaraná Power

Production-Bar


45

<

FREE BEER BOX CORNER INSTALLATION


InterIorsDennis Duijnhouwer

046-053_Dennis_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 46 28-09-2009 14:01:16

Sef


Bas




ElinE


EvA



CHLOE’s REaLityPetrovsky & ramone

054-061_P&R_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 54 28-09-2009 14:01:46







VIDEO: SHOTBY.NL/CHLOE


62

062-093_KABK_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 62 28-09-2009 16:41:12

>

63

KABK -> ZL (re)found(ed)

3 oktober 2009 t/m 8 februari 2010

Acht mode- en textielstudenten vAn de KoninKlijKe AcAdemie vAn beeldende Kunsten uit den hAAg (KAbK) hebben zich een jAAr lAng lAten inspireren door de collectie vAn het zeeuws museum. voorAl de collectie etnogrAficA is hierbij vAn grote invloed geweest. het zeeuws museum heeft de studenten uitgedAAgd een eigen pleK in het gebouw te zoeKen, dwArs door bestAAnde pre-sentAties heen. het resultAAt is een route vol verrAssingen.

BiAncA HeinisOOrsprOng:MexicO, Huaxteken

cOllectie:DOOrgebOrDuurD

het uitgangspunt voor de collectie is een mexicaans vrouwenkostuum van de

huaxteken. een kostuum vol geborduurde symbolen. simpele vormen die het

leven en de dood verbeelden. in de merklappen collectie van het zeeuws

museum is ook deze sterke symboliek aanwezig. deze motieven en beeltenissen

worden in haar collec-

tie vertaald naar vei-

ligheid, dag en nacht,

donker en licht.

bianca ontwikkelt inte-

rieurtextiel en meubels

geschikt voor kinderen

waarin de techniek van

lichtdoorlaatbaarheid en

lichtgevendheid een be-

langrijk aspect is. niet

bang zijn in het donker

want er schijnt altijd

een lichtje.

vooral de technische in-

novatie die het mogelijk

maakt textiel zo te be-

werken of te voorzien

van open en dichte delen

in combinatie met oude

borduursymbolen maakt

deze collectie span-

nend.


64


65

>


66


>

67

EsthEr BoskaljonOOrsprOng:Bali, danskOstuum legOng kratOn

COlleCtie:ik Ben het OOsten en het Westen, ik Ben BOven en Onder,ik Ben deze hele Wereld

FOtOgraFie: tauFiq hOsen

Exotische vormen, sierlijke

bewegingen en een uiterste

detaillering zijn zowel

kenmerken van het authen-

tieke Balinese danskostuum

als van de modecollectie

die haar inspiratie hierin

vond.

De authentieke Legong-

dansers van het eiland Bali

zijn gehuld in goudbrokaten

stof. Zelfs in verschillende

kleuren goud. Motieven op

deze stoffen zijn bedrukt

of beschilderd met bladgoud

en lijmpasta. Ook wel Mo-

tiv Ulanda genoemd, oftewel

motief Holland. De vormen

hebben veel krullen die ook

te zien zijn op het houtwerk

van veel VOC-schepen.

Het oosten ontmoet het

westen in de modecollectie

waarin al deze elementen in

een nieuwe stilering terug-

komen. De zee die het een

met het ander verbindt geeft

haar bron aan de transparan-

tie van stoffen en sieraden

die van water lijken.

Het goud van de filigrein

hals- en aangezichtsieraden

leggen een lijn naar uit-

gesneden Wajang-poppen en

zelfs naar veel Zeeuwse sie-

raden.


68


69

>


70Geanne WellesOOrsprOng: Kenia/Tanzania, KrijgerKOsTuum van de masai

COlleCTie: BlOedrOOd

FOTOgraFie: sylvia WenneKes

De meest ingrijpende gebeurtenis in het leven van een Masai-jongen is de besnijdenis.

Onderdrukken van pijn geeft hem toegang tot de adolescente periode en uiteindelijk de

status van krijger. De besnijdenis zelf vindt plaats op een door zijn moeder gekregen

koeienhuid.

De elementen bloed, kracht,

pijn, huid en kapsel zijn

vertaald naar een collectie

interieurontwerpen.

Deze Bloedrood-collectie

bestaat uit een zacht

vloerkleed; de huid vertaald

in kussens. Afdrukken van

bloeddoordrenkt hout zijn te

zien op wandtegels, en lange

zachte dreads suggereren een

Masai-kapsel.


>

71


72


>

73


74


>

75

Jeroen MinnaertOOrsprOng: Zeeland, Walcheren, mannenkOstuum 1860

cOllectie:Ballad Of a thin man

Zeeuwse roots, ambachtslieden van vroeger en nu, en een Walchers mannenkostuum met de

handtekening van de kleermaker er nog in. Zorgvuldig is het ontleed, de voering, de

naden, de knopen en hun gat, het herstelwerk en de tabak in de broekzak. Het origineel

is zwart, de replica wit.

Handwerk en traditie volgen een route naar het weefgetouw.

Vol passie, vuur en vooral rekenwerk worden meters stof

geweven die nog geen einddoel hebben. De collectie Ballad

of a thin man bestaat uit lappen in verschillende weef-

patronen, technieken en kleuren. Ze mogen ook nog vooral

lap zijn. Een oneindigheid in variatie. Het is net als

bij je eerste punnik- of breiwerk; die das wordt maar

langer en langer en langer.


76


77


78


79

Jolien HanemaaiJerOOrsprOng: Bulgarije, KuKeri-KOstuum

COlleCtie:While We fly Over the lOve filled sea

fOtOgrafie: rOB mientjes

Bonte kleuren, een hoop lawaai en springende bewegingen

zijn duizelingwekkend als het Kukeri-kostuum danst. Kabaal

van heel veel koperen bellen en wilde bewegingen brengen

voorspoed en verjagen boze geesten.

Maar ook muziek van gi-

taarvirtuoos Jimi Hendrix,

vroege schilderijen van Piet

Mondriaan, de zee, de ster-

ren en schelpen vormen een

wereld waarin de collectie

While we fly over the love

filled sea een totaalbele-

venis is.

Fluorescerende kleuren in

fragiele breisels zorg-

vuldig gedrapeerd over grote

dansende tekeningen gaan mee

op reis naar een wereld die

knalt.


80


81

>


82Jolien van SchagenOOrsprOng: urk

Film:In de film zijn alle lagen van het Urker mannenkostuum

te zien:

Baaien hemd

Baaien bef

Streeptbaadje

Onderbroek

Tussenbroek

Bovenbroek

Rokkien

Merkjeskousen

Klompen

Zijdendoek

Op zijn hoofd

Karpoes

Viltjen

Sieraden

Hemdsknopen

Broekstukken

Oorringen

Urk, mannenkostuum, 19e eeuw.

Replica


>

83


84


>

85


86


>

87

Natasja admiraalOOrsprOng:nOOrd-pakistan, kalash kafir

COlleCtie: kiCk the COvers

fOtOgrafie: rOn stam

De vrouwen uit de Kalash-stam dragen bijna letterlijk

geld op hun kap. Hun kupa of kap is helemaal versierd

met Kauri-schelpen, afkomstig uit de Indische Oceaan en

van de Malediven. Door ruilhandel en geldelijk verkeer

kenden ze hun waarde en heeft vooral de Verenigde Oost-

Indische Compagnie voor een enorme verspreiding van deze

schelpen gezorgd. Zo zijn ze ook bij de Kalash in de

Himalaya terechtgekomen, waar ze als waardevolle objecten

werden gebruikt. Zo’n met Kauri’s versierde kap gaf de

vrouwen letterlijk en figuurlijk waarde en dwong daardoor

respect en macht af.

Kleding met een ritssluiting is de letterlijke vertaling

van de Kauri-schelp in de modecollectie Kick the covers.

De rits doorboort het silhouet net als bij de kauri-

schelp. Je kunt in je schulp kruipen, jezelf blootgeven

of juist weer verhullen. Aan jou de macht, net als bij

de Kalash-vrouw.


88


>

89


90


>

91

Remi VeldhoVenOOrsprOng:nieuw-zeeland, maOri

COlleCtie: tijdelijk vOOrgOed verleden tijd

‘Een paar jaar geleden stierf mijn oma. Toen we haar persoonlijke bezittingen door-

zochten, vonden we veel foto’s van mijn oma en haar familie, mijn familie. Afbeeldingen

van mijn voorouders die ik niet heb gekend. Het is raar om een foto te zien van iemand

die je niet hebt gekend maar die een bepaalde gezichtsuitdrukking heeft die jij ook

kan hebben, iets herkenbaars.’

De zwartwit foto’s van oma en de Maori-mantel uit de collectie etnografica van het

Zeeuws Genootschap/Zeeuws Museum vormen samen de inspiratiebron voor een collectie

gordijnstoffen.

De weefmethode van de vroeg

18e-eeuwse Maori-mantel is

een slingertechniek, die nu

op verschillende manieren

machinaal wordt toegepast.

Gezichtstatoeages en houtgra-

vures van de Maori verwij-

zen naar voorouderverering

en zijn terug te zien in

collages, studies en sam-

ples. Het grafietgrijze ver-

leden wordt op deze manier

getransformeerd naar het

vernieuwde heden.


92


>

93


94Medewerkers

Petrovsky & Ramone gebruiken Europa,

Azië, Afrika en Amerika als decor voor hun foto-

grafische werk. Het duo legt een unieke, rauwe

en excentrieke maar elegante wereld vol atmosfeer

vast in een bijna documentatieve stijl.

The day befoReDe transformatie van een zaal naar een

museumzaal is interessant. De kunst-

werken worden verwijderd en de boel

wordt helemaal leeggehaald, afgeplakt

en daarna geschilderd. Het ziet er op

dat moment meer uit als een bouwplaats

dan een museum. Er staan overal lad-

ders en steigers en bouwvakkerradio’s

en mannen in vieze overalls lopen rond

en zijn dingen aan het opbouwen. Overal

ligt afplaktape en er ligt materiaal

om de grond te beschermen.

Een paar dagen later is alles wit,

hangt de kunst aan de muur en is

iedereen netjes gekleed en zijn de

bouwvakkers weer verdwenen. Dezelfde

ruimte, een ander gevoel. Ik heb de

transformatie vastgelegd.

marcDEurlOO.nl

This is ChLoeGeschoten in nY.

Ze is een trans-gender.

We schoten haar deze zomer tussen haar

vrienden. chloe werd geboren als man en

begon met het gebruiken van hormonen

om meer vrouw te worden. Ze wil de

borsten die ze heeft laten implante-

ren het liefst ‘uittrekken’ want ze

voelt zich niet verbonden als ze haar

moeder knuffelt.

Ze voelen niet aan als borsten, als

vetweefsel, het is als een grote, zware

rots op je borstkas en houdt je ver-

wijderd van de andere persoon… alsof

de connectie er niet eens is…

sHOtbY.nl/cHlOE

Beiden zijn geboren en getogen op het Neder-

landse platteland. Morena Westerik (1981) en

Petra van Bennekum (1975) ontmoetten elkaar

tijdens het assisteren van dezelfde fotograaf.

Samen begonnen ze concepten en ideeën te

creëren voor shoots, en kort na het ontdekken

van hun creatieve connectie richtte het tweetal

een eigen bedrijf op in 2005. Hun huidige studio

is gesitueerd in een oud bordeel op de Wallen in

Amsterdam. Ze streven continu naar avontuur,

verschillende culturen, emoties en ervaringen die

hen over de hele wereld voeren om te schieten.

Marc deurloo Toen hij ontdekte dat een klein

Nederlands jongetje moeilijk ninja kon worden,

besloot Marc Deurloo zich dan maar te storten

op zijn andere droom: fotografie. Na wat jaar op

de Koninklijke Academie van de Kunsten in Den

Haag ging hij aan de slag als portret- en mode-

fotograaf. Ondanks de talloze mensen voor zijn

camera, fotografeert hij heimelijk alleen zichzelf.

Marc: ‘Ik ga uit van het concept dat elke foto een

zelfportret is van de fotograaf, met wat hulp van

de geportretteerde.’

094-095_medewerkers_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 94 28-09-2009 14:02:31

>

95

Mijn ToM Identiteit: het verlangen

en de drang tot een wor-

den met het object van

je liefde. Hoe dat on-

mogelijk is: ondanks die

diepgevoelde hartewens

blijft de fysieke barriere

bestaan en kunnen we

alleen van een afstand,

hoe dichtbij ook, bewon-

deren en liefhebben. Hoe,

in de liefde, identiteit

soms gewillig opgegeven

wil worden, maar het niet

kan.

Joostvandenbrug.com

>

inTeriors de inrichting van iemands huis of kamer

zegt vaak heel veel over de persoon

in kwestie. dit zijn een paar foto’s

gemaakt bij vrienden van me thuis, en

aangezien het allemaal kunstenaars/

artiesten zijn, hebben ze een vrij

uitgesproken smaak die in hun interieur

terug te zien is. soms zou ik willen

dat ik thuis ook dit soort hoekjes

had, maar bij mij is het vooral een

chaos, ook gezellig.

dennIsduIJnHouwer.com

joost Vandebrug (26) studeerde VAV

(voorheen Audio Visueel) aan de Gerrit Rietveld

Academie in Amsterdam en liep stage bij foto-

graaf en filmmaker Erwin Olaf. Zijn bijdragen aan

magazines en projecten zijn sterk beïnvloed door

muziek en het effect ervan op high end fashion.

Die invloed komt tot uiting door te werken met

modellen met het benodigde niveau van authenti-

citeit, en met kunstenaars en artiesten die passen

in zijn gevoelige visie.

Joost gebruikt verschillende technieken en be-

lichtingen en de gepaste camera om de emotie

en de situatie te vertalen naar een storytelling

wijze van fotograferen. Joost werkt zowel vanuit

Londen als Amsterdam, heeft persoonlijk werk

tentoongesteld in Foam en zal blijven werken

aan diverse projecten om zijn krachtige signatuur

te behouden.

Dennis Duijnhouwer (Gorinchem,

1975) fotografeert als sinds issue #1 voor Blend,

en blijft tot de dag van vandaag trouw aan het

filmrolletje. Zijn werk gaat de hele wereld over,

maar zelf blijft hij het liefst dicht bij huis.

094-095_medewerkers_zmSPECIAL_09_RHJ.indd 95 28-09-2009 14:02:34

96Abonnee ActieFotografie Shera Smit

Jeans van Lee t.w.v. € 89,95 cadeau!

Neem nu voor maar €44,95 een abonne-ment op Blend en ontvang naast één jaar lang Blend Magazine ook nog een regular fit jeans van Lee. Je kunt kiezen uit twee modellen regular fit jeans van Lee. Voor de dames hebben we de donkerblauwe Leola Straight t.w.v. €79,95. Voor de heren hebben we de Clark t.w.v. €89,95.

Ga voor deze actie of voor een jaarabonnement Blend met 30% korting voor maar €31,50 naar blend.nl/ wordabonnee.

Bovendien ontvang je nu als abonnee 15% korting op alle producten in de webstore

van Blend Magazine. Check store.blend.nl.

Na betaling van je abonnement (de factuur ontvang je met je nieuwe Blend

Magazine) wordt jouw welkomstgeschenk naar je toegestuurd.

096_ABO_zmSPECIAL_09.indd 96 28-09-2009 14:02:41

Wereldwijvenscout & begeleidt talent

Intermezzo brengt talentvolle

vrouwen die kunnen hand-

werken & ontwerpers

bij elkaar via het

platform Wereldwijven

Zoek jij, als zelfstandig ontwerper,

iemand in Nederland die in opdracht

kan borduren, haken of breien? Ga

dan naar www.wereldwijven.info Exto is een community voor kunstenaars en kunstliefhebbers. Kunstliefhebbers vinden op exto een grote diversiteit aan

kunstwerken, kunstenaars, exposities en galeries.

korte levertijd

Inschrijven als kunstliefhebber? Ga naar www.exto.nl en klik op ‘gratis account aanmaken’

w e b s h o pkunst voor elk budgetve i l i g on l ine kuns t kopen

binnen 7 dagen: niet goed, geld terug

betaa l eenvoud ig v ia iDea l o f overschr i j v ing

koop rechtstreeks bij de kunstenaar


KESS0512_Blend_230x300.indd 1 11-06-2009 15:07:45 COVER_zmSPECIAL_09_contour.indd 1 28-09-2009 13:14:56

ME

, MY

SE

LF &

IZ

EE

UW

S M

US

EU

M &

BLE

ND

SP

EC

IAL


Documents

Zeeuws museum