1

Założenia do scenariusza wystawy stałej w

Muzeum Historii Miasta Lublina –

Oddział Muzeum Lubelskiego w Lublinie

2

Scenariusz wystawy stałej w Muzeum Historii Miasta Lublina będzie nawiązywać do

ekspozycji powstających współcześnie. Zaplanowany remont wystawy stałej ma posłużyć

lepszej organizacji kolekcji muzealnej i przestrzeni wystawienniczej. W swoich założeniach

opowie dzieje Lublina koncentrując się wokół kluczowych momentów historii związanych z

przemianami kulturowymi, społecznymi i gospodarczymi. Przedstawi dzieje miasta od

czasów pojawienia się w VI w. n. e. na obszarze dzisiejszego Lublina pierwszych osadników

do lat 50. XX wieku. Wystawa będzie interaktywna, korzystająca możliwie obficie z

nowoczesnych metod przekazu, multimedialna, bogato wyposażona w materiał dźwiękowy

oraz filmowy. Celem wystawy jest:

Wzbudzenie zainteresowania oraz wskazywanie kierunków poszerzenia wiedzy na

temat Lublina;

Edukacja z naciskiem na emocjonalne zdobywanie wiedzy;

Zmiana stereotypu postrzegania Lublina jako miasta prowincjonalnego;

Wprowadzenie do dyskursu intelektualnego, artystycznego i symbolicznego nowych

kategorii poznawczych z wiązanych z Lublinem na tle regionalnym, krajowym i

międzynarodowym;

Ukazanie historycznego i współczesnego Lublina;

Pokazanie Lublina jako miejsca fascynującego, atrakcyjnego, n. p. poprzez ukazanie

miejsc narodzin i/lub aktywności wybitnych postaci

Głównym adresatem wystawy powinna być rodzina. Wystawa powinna być adresowana

również do;

dzieci i młodzieży szkolnej

studentów, środowiska akademickiego;

mieszkańców Lublina

turystów krajowych;

turystów zagranicznych;

specjalistów;

seniorów;

osób niepełnosprawnych (liczba odbiorców niepełnosprawnych ruchowo pozostanie

ograniczona ze względu na warunki architektoniczne)

3

Nadrzędnym kryterium wystawy pozostanie układ chronologiczny. Wystawa będzie

zorganizowana w Bramie Krakowskiej na przestrzeni pięciu kondygnacji tworząc odrębną i

niezależną przestrzeń wystawienniczą. Powinna utrzymać charakter obiektu z ukazaniem jego

pierwotnej funkcji jednocześnie wykorzystując optymalnie jego warunki wystawowe.

Ostatnia kondygnacja Bramy Krakowskiej (na wysokości ok. 33 metrów ponad poziomem

ulicy) posłuży jako punkt widokowy na panoramę miasta.

Ekspozycja interdyscyplinarna będzie wymagała zastosowania różnorodności gablot pod

względem formy, wynikającej z warunków architektonicznych, jak i przeznaczenia. Gabloty

na muzealia muszą być dostosowane do ekspozycji m. in. dokumentów, legitymacji,

fotografii, afiszy, plakatów, czasopism, świadectw szkolnych, zabytków sfragistycznych,

archeologicznych (kafli, naczyń, biżuterii, fragmentów drewnianych rur wodociągowych z

okresu staropolskiego), numizmatów, malarstwa (portrety, ikonografia), sztandarów, produkt

i pamiątek lubelskich zakładów rzemieślniczych i przemysłowych (naczyń metalowych,

cynowych i mosiężnych, zegarów, wag, lamp powozowych, szkła), mebli i innych.

Wystaw będzie zaopatrzona w multimedialny przewodnik – informator po wystawie.

Należy przygotować planszę informacyjną o zasięgu wi fi strony muzealnej i dostępie do

multimedialnego przewodnika po wystawie. Wystawie powinien towarzyszyć również

przewodnik – informator po wystawie wydany drukiem. Bilety na wystawę powinny być

zaprojektowane jako pamiątkowe karty z ciekawym materiałem ikonograficznym oraz

merytorycznym. Powinny zostać zaprojektowane w programie umożliwiającym okresowo

wymianę materiału ikonograficznego i merytorycznego na biletach. Na każdej kondygnacji

powinien znajdować się ekran do multimedialnej prezentacji. Sala wystaw czasowych

powinna zostać zaopatrzona w ekran zwijany i system multimedialnej prezentacji.

4

Lublin przedlokacyjny

Ramy czasowe: VI-XII/XIV wiek

Dużo formatowe wydruki fotografii ze wzgórzami: Staromiejskim, Zamkowym,

Czwartkowskim oraz Grodziskiem

Plansza: obszar zasiedlenia Lublina w okresie VI-VIII w.

Plansza z czterema fazami osadnictwa na terenie czterech lubelskich wzgórz w okresie VIII-

XII wiek

Wzgórze Staromiejskie

Plansza ze współczesnym zdjęciem Wzgórza Staromiejskiego z naniesionym zakresem

rozwoju osadnictwa i charakterystycznymi obiektami: kościół Dominikanów, kościół farny;

(dołączona legenda)

Wzgórze Zamkowe

Plansza ze współczesnym zdjęciem z naniesionym zakresem rozwoju osadnictwa i

charakterystycznymi obiektami: donżon i kaplica Trójcy Świętej; (dołączona legenda)

Wzgórze Czwartek

Plansza ze współczesnym zdjęciem z naniesionym zakresem rozwoju osadnictwa i

charakterystycznymi obiektami: kościół św. Mikołaja, chaty czwartkowskie; (dołączona

legenda)

Wzgórze Grodzisko

Plansza ze współczesnym kolorowym zdjęciem z naniesionym zakresem rozwoju osadnictwa

i charakterystycznymi obiektami: zabytki wczesnośredniowiecznego osadnictwa, kirkut;

(dołączona legenda)

5

Temat wzgórza Staromiejskiego, Czwartku, Grodziska i Wzgórza Zamkowego rozwinięty w

oparciu o kiosk multimedialny

Lublin ośrodkiem handlowym w okresie piastowskim

Plansze:

Lublin jako ośrodek handlu oraz główny ośrodek administracji książęcej i kościelnej

oraz centrum rzemieślniczo-handlowe między Wisłą a Bugiem w XII-XIII wieku

Osadnictwo na terenie Lublina w okresie VIII-I poł. XIV w.

Kościół św. Michała i legenda o śnie Leszka Czarnego

Zabytki architektury romańskiej – donżon

Kaplica Trójcy Świętej i freski

Dzwon zegarowy spiżowy z Bramy Krakowskiej z 1585 roku

Gablota I na naczynia wczesnośredniowieczne-zabudowa wnęki okiennej

Gablota II na naczynia wczesnośredniowieczne-zabudowa wnęki okiennnej

Gablota III na kafle garnkowe-w tle wizerunek pieca garnkowego

Gablota IV na naczynia, XVI wiek

Gablota V na zrekonstruowane obuwie skórzane

Gablota VI na drobne przedmioty, głównie biżuterię, kabłączki skroniowe, paciorki

szklane, kieszonkowy zegar słoneczny i skarb denarów (wymagają specjalnego

wyeksponowania w celu pokazania zasad jego działania), krzyżyk różańcowy

(wymaga specjalnego wyeksponowania)

6

Miasto w murach

Ramy czasowe: 1 poł. XIV – XVIII wiek

Kopia przywileju lokacyjnego miasta Lublina z 1317 roku

( do tego wydruk polskiego tłumaczenia tekstu przywileju)

Plansze:

Zarys granic Państwa Jagiellonów

Historyczne granice województwa lubelskiego i jego herb

Lublin na szlakach handlowych w XV-XVI wieku

Tekstami posła weneckiego i fragmentem „Roxolanii”

Rurmus – pompownia wodociągu staropolskiego

Przywileje cechowe

Gablota I: przedmioty metalowe: ostroga, janczar, podkowy itp.

Gablota II: zabudowa wnęk okiennych- rury wodociągu staropolskiego

Gablota III na kopie pieczęci municypalnych z XVI-XVII wieku (naścienna (?) na tle

widoku ratusza z obrazu Pożar miasta Lublina, 1719 rok )

Gablota IV: wydruk – grafika-atrapa pieca kaflowego w rzeczywistych wymiarach z

wmontowanymi kaflami

Gablota V na naczynia cynowe: konew cechu stolarzy, puchar z nakrywką

Gablota VI na inne przedmioty metalowe: miecz tzw. katowski, żelazny zamek,

kłódka, krata żelazna

Gablota VII na naczynia metalowe

Gablota VIII na naczynia ceramiczne

Gablota IX : wydruk fragmentu z Koźmiana i D. Ochockiego z opisem sali sądowej i

przebiegu obrad, fragmentem tekstu Konstytucji Sejmu Walnego Warszawskiego z

1578 roku ustanawiającego Trybunał Koronny, fotografia Matki Boskiej

Trybunalskiej z kościoła Dominikanów oraz postać Stefana Batorego. Na tle tego

zamontowany obraz „Sąd diabelski w Trybunale Lubelskim” oraz Krzyż Trybunalski

w futerale i kopia pieczęci Trybunału Koronnego w Lublinie z XVII wieku

7

Plansza: Kopia fragmentu tekstu Konstytucji Sejmu Wielkiego z 1569 roku wraz z

herbami Korony i Litwy

Plansza: Obraz „Pożar miasta Lublina 1719 roku”

Plansza: łaciński tekst i tłumaczenie opisu pożaru miasta z poł. XVI wieku według

relacji Sebastiana Fabiana Klonowica.

Plansza: Miedzioryt A. F. Hogenberga z dzieła J. Brauna „Civitates orbis terrarum”

wydanego w Kolonii w 1618 roku

Plansza: Układ murów obronnych

Plansza: Plan miasta Lublina wg W. Griznowa - wykadrowany widok wzgórza

zamkowego z donżonem, barwna reprodukcja

Plansze: portrety władców polskich

Plansza: Komisja Dobrego Porządku

wyeksponować drewnianą skrzynię okutą żelazem, XVII wiek

1. Hermy – gipsowe kopie kamieniarki okiennej – zmienić kolor

2. Portret K. Hryniewieckiego, olej, płótno

3. Portret S. F. Klonowica, olej, płótno, kon. XIX wieku

4. Rycina wg obrazu Jana Matejki „Unia Lubelska”

II kondygnacja zaopatrzona w pokaz multimedialny zamieszczony w podłodze ze zbrojonego

szkła.

8

Pod zaborami:

Lublin stolicą Galicji Zachodniej

Plansze:

Ikonografia: Al. Orłowski, „Lublin, miasto błotem brukowane”,

Mapa generalna całego miasta S. J. N. Łąckiego, 1783 r.

Księstwo Warszawskie

Plansze:

Pomnik ułanów przy zbiegu ul. Lubartowskiej i Obywatelskiej

Portret płk. Dominika Dziewanowskiego

Instytut Bibliopoliczny, 1811 r.

Towarzystwo Gospodarczo Rolnicze, 1812 r.

Ikonografia na planszach

Lata 1815-1830

1. Odbudowa i przebudowa, zmiana układu przestrzennego miasta

Plansze:

Ikonografia, m. in. A. Lerue

F. Dombeck, Wjazd gen. J. Zajączka (bardzo duży format)

Plan Królestwa Polskiego

Plan Lublina F. Łodzia Bieczyńskiego, 1829 r.

Wspomnienia J. I. Kraszewskiego i S. Staszica

9

1. Lubowiecki, Statystyka Województwa Lubelskiego, 1824 r.

2. Ikonografia - malarstwo

3. Kultura

Plansze:

Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Województwie Lubelskim, 1818

Towarzystwo Dobroczynności, 1815

Towarzystwo Przyjaciół Muzyki, 1816

Almanach Lubelski, 1815

Dostrzegacz Ekonomiczny i Polityczny Lubelski, 1816

Teatr Stary: fotografie gmachu, widowni, wydawnictwo okolicznościowe, afisz

Powstanie Listopadowe

Plansze:

Odezwa do Prześwietnej Rady Obywatelskiej,

Kurier Lubelski z XII 1830 r. i portret Jana Czyńskiego

Portet Andrzeja Edwarda Koźmiana

Dokumenty z okresu powstania listopadowego

Epoka paskiewiczowska 1831-1856

Plansze:

Ogród miejski, zdjęcia z Ogrodu A. Stepanoffa, projekt F. Łodzia Bieczyńskiego

Ikonografia

10

Oświata- Gimnazjum Lubelskie, fotografia gmachu, dokumenty, dyrektor Józef

Skłodowski, uczniowie szkoły: H. Wiercieński, B. Prus, Wł. Czachórski, J.

Ochorowicz, A. Świętochowski

Kultura – H. Wieniawski i jego rodzina

Prasa- Obraz miasta, Sierpińskiego; Kurier Lubelski: ogłoszenia reklamowe zakładów

przemysłowych i usługowych; Dziennik Urzędowy Guberni Lubelskiej

Stanisław Krzesiński, Pamiętniki

Powstanie styczniowe

Plansze:

Dziennik Urzędowy Guberni Lubelskiej z 1861 roku

Prasa z okresu powstania styczniowego

Dokumenty z okresu powstania styczniowego

Portrety - bohaterowie powstania styczniowego: Kazimierz i Jan Bogdanowiczowie,

Leon Frankowski, Morzyccy, H. Wierciński, W. Lasocki

Lubelscy weterani powstania styczniowego w okresie międzywojennym-portrety

Kobiety w powstaniu styczniowym Bieczyńska, Pustowujtówna, Żukowska, Róża

Rembielińska

Portret L. Przanowskiego, płótno, olej

Gablota I - Mapa bitew i potyczek 1863-1864 w obecnych granicach województwa

lubelskiego, na tle planszy z mapą 2 kosy z okresu powstania styczniowego

1864-1914

Plansze:

Plan W. Griznowa, 1888-1899 – nowy układ urbanistyczny miasta

Ikonografia, m. in. Hotel Europejski, Hotel Victoria, gmach poczty

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie- postaci, gmach

Towarzystwo Kredytowe Przemysłowe – postaci, gmach

Polska Macierz Szkolna

11

Towarzystwo Szerzenia Oświaty „Światło”

Oświata lubelska, szkoły, postaci dyrektorów, nauczycieli, uczniów, dokumenty,

świadectwa, fotografie

Przemysł lubelski: Fabryka Wag W. Hessa, Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych

M. Wolskiego, Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych W. Moritza, Cukrownia

„Lublin”, Cementownia „Firlej”, Browary A. i J. Vetter, Młyn braci Krausse,

Drożdżownia Wrzodaka Multimedia rozszerzenie tematu

Kolej Nadwiślańska

Rozwój rzemiosła: dokumenty, ogłoszenia prasowe, zabytki sfragistyczne

Wystawa Przemysłowo – Rolnicza

Wystawa Przedmiotów Sztuki i Starożytności

Wystawa Higieniczna w Lublinie, 1908

Lubelskie Towarzystwo Rolnicze

Muzeum Lubelskie

H. Łopaciński i Towarzystwo Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego

Lubelskie Towarzystwo Lekarskie:postaci (Al. Janiszewski, S. Dobrucki, M.

Garbaczewski, G. Doliński, F. Głogowski, T. Surzycki, M. Arnstein, K. Zagórski, J.

Cynberg), wydawnictwa, dokumenty, fotografie

Lubelskie Towarzystwo Muzyczne: postaci (Wł. Modrzewski, W. Grudziński, E.

Dziewulski)

Artyści lubelscy i ich prace: K. Kietlicz Rayski, A. Dremont, K. H. Wiercieński, W.

Boguski, S. Dylewski, K. Westfal, W. Ziółkowski

Teatr Lubelski

Prasa lubelska

1. 4 szyby secesyjne

2. Portret Teofila Ciświckiego

3. Portret Edwarda Krausse

4. Kafle piecowe: korony i gzymsy oprawić na uchwytach na jednej ze ścian

Gabloty:

II Sztandar rzemieślniczy

III Naczynia cynowe i srebrna taca

12

IV Naczynia miedziane

V Zegary i symboliczne klucze do miasta

VI Zabytki sfragistyczne i metalowe znaczki

Okres 1864-1914 rozbudować w oparciu o multimedia

I wojna światowa

Plansze:

Orientacje polityczne

1. antyniemiecka- Narodowa Demokracja (Jan Stecki, Kazimierz Fudakowki, Stanisław

Śliwiński, Tadeusz Piotrowski, Feliks Moskalewski), „Głos Lubelski”

2. antyrosyjska – PPS – Frakcja i Narodowy Związek Robotniczy (P. Jankowski, Wł.

Kunicki, F. i M. Arnsztajnowie), Drużyny Strzeleckie

ikonografia fotograficzna miasta w okresie I wojny światowej

Plan z 1916 roku

Trybunał Lubelski, 1915 r.

okupacja austriacka i siedziba generał-gubernatorstwa (wspomnienia, dokumenty,

ogłoszenia prasowe, ikonografia)

1. Wkroczenie Beliniaków

2. Lubelski Miejski Komitet Obywatelski

3. Akt 5 listopada

4. szpital i gospoda dla Legionistów

5. J. Piłsudski w Lublinie

6. obchody konstytucji 3 maja

7. rocznica kościuszkowska

8. uczniowie lubelscy – legioniści

Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej

13

Dwudziestolecie międzywojenne

Plansze:

Plan Lublina z 1927 roku – naniesione na wydruk najważniejsze obiekty użyteczności

publicznej (szkoły, banki, towarzystwa, muzeum, koszary, urzędy, zakłady miejskie,

dzielnice lubelskie)

Przebudowa miasta-ikonografia fotograficzna miasta

Nowe obiekty użyteczności publicznej (Okręgowy Urząd Ziemski, Bank Rolny,

Gimnazjum Staszica, Bobolanum, Izba Skarbowa, przebudowa dworca kolejowego)

Dom Żołnierza (fotografie, wydawnictwa)

Prezydenci i wojewodowie lubelscy

Zakłady komunalne: wodociągi, rzeźnia, elektrownia

Lubelska Wytwórnia Samolotów

Ulice lubelskie, handel, usługi (reklamy, fotografie, szyld reklamowy)

Przemysł i rzemiosło lubelskie

Teatr Lubelski

Poeci i pisarze lubelscy

Kina Lubelskie

Sport

Harcerze lubelscy

Wojsko - DOK II

VII p. p.

LWS

Prasa lubelska

Oświata lubelska

Dzielnica żydowska

Muzeum Lubelskie

Uniwersytet Lubelski

1. Szyld reklamowy

2. kufer powozowy

3. Portret H. Łopacińskiego

4. Portret Wł. Karwowskiego

5. Portret J. Janiszewskiego

14

6. Portret F. A. Janiszewskiego

7. Portret E. Bobra

8. Portret St. W. Moskalewskiego, karton, pastel

9. ikonografia, malarstwo

10. mechanizm zegarowy

11. zbudowanie atrapy słupa ogłoszeniowego z afiszami i plakatami z okresu

dwudziestolecia międzywojennego

Okres dwudziestolecia międzywojennego rozbudować w oparciu o prezentację

multimedialną-kiosk multimedialny

Wrzesień 1939 roku

Plansze:

Dowódcy obrony

Komitety obrony miasta

Ogłoszenia prasowe i zarządzenia z okresu września 1939 roku

Zniszczenia miasta we wrześniu 1939 roku

II wojna światowa

Plansze:

Lublin stolicą dystryktu lubelskiego w GG

Więzienie na Zamku

Obóz koncentracyjny na Majdanku

Życie codzienne miasta pod okupacją niemiecką: prasa, zaopatrzenie, zarządzenia,

fotografie miasta

Getto i likwidacja dzielnicy żydowskiej

15

Lipiec 1944

Struktury Państwa Podziemnego

Dowódcy AK

Polska Lubelska

PKWN i Manifest lipcowy

Zniszczenia miasta

Gabloty:

I I wojna światowa: legitymacje, odznaki i medal

II Gablota na lampy powozowe

III Gablota - zabudowa narożna z łukiem: Oświata lubelska-meble z gabinetu,

świadectwa, indeksy, fotografie, legitymacje, pamiętniki, czapki szkolne i studenckie,

sztandar szkolny)

IV Gablota – zabudowa narożna z łukiem: przemysł i rzemiosło lubelskie: reklamy,

ogłoszenia prasowe, fotografie, szkło, dokumenty, katalogi, przedmioty różne

V Gablota; Wrzesień 1939 i II wojna światowa: dokumenty, maski przeciwgazowe,

przedmioty rożne

IV kondygnacja zaopatrzona w pokaz multimedialny fotografii Lublina zamieszczony w

podłodze ze zbrojonego szkła.

Na ostatniej kondygnacji: rozwijany ekran i sprzęt zamieszczony na jednym z okien do

multimedialnej prezentacji zdjęć Lublina

Okres 1945- 1954

Plansze:

Kultura i oświata (Muzeum Lubelskie, szkoły, uczelnie)

Prasa Lubelska

Więzienie na Zamku

Fabryka Samochodów Lubelskich

Referendum 1946

Wybory do sejmu 1947

16

Ingres biskupa Stefana Wyszyńskiego, 1946

Odbudowa katedry

Odbudowa i renowacja Starego Miasta

Centralna Wystawa Rolnicza

1. Makieta- zmatowiona pleksi (?)- zamieszczona na poręczy z

multimedialnym pokazem rozwoju przestrzennego miasta.

2. Zwijany ekran zamieszczony w jednym z okien służący do

multimedialnego pokazu zdjęć.

3. Lunety do oglądania panoramy miasta

17

Przekrój wieży bramnej i przedbramia. H. Gawarecki, W. Podlewski, Brama Krakowska w

Lublinie, rys. 49

18

Poziom IV wieży Bramy i przedbramia. H. Gawarecki i W. Podlewski, Brama Krakowska w

Lublinie, rys.47

Przygotowała Magdalena Piwowarska

po kierownik

Muzeum Historii Miasta Lublina