ZAKON O OBVEZNIM ODNOSIMA

Peto izdanje

II Sadržaj

IVICA CRNIĆ

ZAKONO OBVEZNIM

ODNOSIMA (Nar. nov., br. 35/05., 41/08. i 125/11. - čl. 9. Zakona o rokovima

ispunjenja novčanih obveza)

Napomene, komentari,sudska praksa i abecedno kazalo pojmova

Prilozi:

IZVADCI IZ ZAKONA O FINANCIJSKOM POSlOVANJU I PREDSTEČAJNOJ

NAGODBI(Nar. nov., br. 108/12.)

ZAKON O KAMATAMA

Peto izdanje

Zagreb, 2012.

IV Sadržaj

BIBlIOtEKA PRAVOKnjiga 80

Urednik bibliotekeIVICA CRNIĆ, dipl. iur.

CIP zapis dostupan u računalnom katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u Zagrebu

pod brojem ...........

ISBN 978-953-7585-41-9

S A D R Ž A J

PREDGOVOR PETOM IZDANJU ........................................................... XlIX PREDGOVOR ČETVRTOM IZDANJU .................................................. lIPREDGOVOR TREĆEM IZDANJU ........................................................ lIIIPREDGOVOR DRUGOM IZDANJU ...................................................... lVPREDGOVOR PRVOM IZDANJU .......................................................... lVIIKRATICE I PREGLED IZVORA ZA SUDSKU PRAKSU ......... lIX

ZAKON O OBVEZNIM ODNOSIMA(Narodne novine, broj 35/05., 41/08. i 125/11.)

DIO PRVI O P Ć I D I O

(čl. 1.-246.)

GlAVA I. - OSNOVNA NAČElA (čl. 1.-15.) ................................ 3 Cilj i sadržaj zakona (čl. 1.) ............................................. 3 Sloboda uređivanja obveznih odnosa (čl. 2.) ................... 5 Ravnopravnost sudionika u obveznom odnosu (čl. 3.) ... 6 Načelo savjesnosti i poštenja (čl. 4.) ................................ 7 Dužnost suradnje (čl. 5.) .................................................. 9 Zabrana zlouporabe prava (čl. 6.) .................................... 9 Načelo jednake vrijednosti činidaba (čl. 7.) .................... 11 Zabrana prouzročenja štete (čl. 8.) ................................... 11 Dužnost ispunjenja obveze (čl. 9.) ................................... 12 Ponašanje u ispunjavanju obveza i ostvarivanju prava (čl. 10.) .................................................................... 13 Dispozitivni karakter odredaba Zakona (čl. 11.) ............. 18 Primjena običaja i prakse (čl. 12.) ................................... 19 Postupanje u skladu sa statutom, društvenim ugovorom, odnosno pravilima (čl. 13.) ........................... 21 Primjena pojedinih odredaba na trgovačke ugovore i druge pravne poslove (čl. 14.) .......................................... 21 Zaštita prava (čl. 15.)........................................................ 27

GlAVA II. - SUDIONICI OBVEZNIH ODNOSA (čl. 16.-19.) .... 29 Pojam (čl. 16.) .................................................................. 29 Pravna sposobnost (čl. 17.) .............................................. 29 Poslovna sposobnost (čl. 18.) ........................................... 31 Prava osobnosti (čl. 19.) ................................................... 35

VI Sadržaj

GlAVA III. - NASTANAK OBVEZA (čl. 20.) .................................. 75 GlAVA IV. - VRSTE OBVEZA (čl. 21.-64.) .................................... 76 Odjeljak 1. NOVČANE OBVEZE (čl. 21.-31.) ............................. 76 Odsjek 1. OPĆE ODREDBE (čl. 21.-25.) ....................................... 76 Načelo monetarnog nominalizma (čl. 21.) ...................... 76 Valuta obveze (čl. 22.) ...................................................... 86 Indeksna klauzula (čl. 23.) ............................................... 95 Klizna skala (čl. 24.) ........................................................ 95 Plaćanje prije roka (čl. 25.) .............................................. 96 Odsjek 2. UGOVORNE KAMATE (čl. 26.-28.) ............................. 97 Stopa ugovornih kamata (čl. 26.) ..................................... 97 Kamate na kamate (čl. 27.) .............................................. 103 Kamate u nenovčanim obvezama (čl. 28.) ...................... 104 Odsjek 3. ZATEZNE KAMATE (čl. 29.-31.) .................................. 105 Kad se duguju (čl. 29.) ..................................................... 105 Pravo na potpunu naknadu (čl. 30.) ................................. 129 Kamate na kamate (čl. 31.) .............................................. 132 Odjeljak 2. OBVEZE S VIŠE ČINIDABA (čl. 32.-40.) .............. 138 Odsjek 1. ALTERNATIVNE OBVEZE (čl. 32.-37.) ...................... 138 Pravo izbora (čl. 32.) ........................................................ 138 Neopozivost i učinak izbora (čl. 33.) ............................... 139 Trajanje prava izbora (čl. 34.) .......................................... 139 Izbor povjeren trećoj osobi (čl. 35.) ................................. 139 Ograničenje na preostalu činidbu (čl. 36.) ....................... 140 Ograničenje u slučaju odgovornosti jedne strane (čl. 37.) ......................................................... 140 Odsjek 2. FAKULTATIVNE OBVEZE I FAKULTATIVNE TRAŽBINE (čl. 38.-40.) .................................................. 140 I. FAKULTATIVNE OBVEZE (čl. 38.-39.) ....................... 140 Ovlaštenje dužnika (čl. 38.) ............................................. 140 Ovlaštenja vjerovnika (čl. 39.) ......................................... 142 II. FAKULTATIVNE TRAŽBINE (čl. 40.) ......................... 143 Odjeljak 3. OBVEZE S VIŠE DUŽNIKA I VJEROVNIKA (čl. 41.-64.) ....................................................................... 144 Odsjek 1. DJELJIVE OBVEZE (čl. 41.-42.) ................................... 144 Dijeljenje duga i tražbine (čl. 41.) ................................... 144 Predmnjeva solidarnosti (čl. 42.) ..................................... 146 Odsjek 2. SOLIDARNE OBVEZE (čl. 43.-63.) .............................. 147

VIISadržaj

I. SOLIDARNOST DUŽNIKA (čl. 43.-53.) ...................... 147 Sadržaj solidarnosti dužnika (čl. 43.) ............................... 147 Prijeboj (čl. 44.) ................................................................ 152 Otpust duga (čl. 45.) ......................................................... 153 Obnova (čl. 46.) ................................................................ 153 Nagodba (čl. 47.) .............................................................. 154 Sjedinjenje (čl. 48.) .......................................................... 154 Zakašnjenje vjerovnika (čl. 49.) ....................................... 154 Zakašnjenje jednog dužnika i priznanje duga (čl. 50.) .... 155 Zastoj i prekid zastare; odricanje od zastare (čl. 51.) ...... 155 Pravo ispunitelja na naknadu (čl. 52.) .............................. 155 Podjela na jednake dijelove i iznimka (čl. 53.) ................ 156 II. SOLIDARNOST VJEROVNIKA (čl. 54.-63.) ............... 157 Solidarnost se ne predmnijeva (čl. 54.) ........................... 157 Sadržaj solidarnosti (čl. 55.) ............................................ 157 Prijeboj (čl. 56.) ................................................................ 158 Otpust duga i obnova (čl. 57.) .......................................... 158 Nagodba (čl. 58.) .............................................................. 158 Sjedinjenje (čl. 59.) .......................................................... 159 Zakašnjenje (čl. 60.) ......................................................... 159 Priznanje duga (čl. 61.) .................................................... 159 Zastara (čl. 62.) ................................................................. 160 Odnosi između vjerovnika nakon ispunjenja (čl. 63.) ..... 160 Odsjek 3. NEDJELJIVE OBVEZE (čl. 64.) .................................... 160

GlAVA V. - UČINCI OBVEZA (čl. 65.-79.) ................................... 161 Odjeljak 1. Opće pravilo (čl. 65.) ....................................................... 161 Odjeljak 2. POBIJANJE DUŽNIKOVIH PRAVNIH RADNJI (čl. 66.-71.) ...................................................... 163 Opće pravilo (čl. 66.) ....................................................... 163 Pretpostavke pobijanja (čl. 67.) ....................................... 167 Isključenje pobijanja (čl. 68.) ........................................... 170 Sredstva pobijanja (čl. 69.) .............................................. 171 Učinak pobijanja (čl. 70.) ................................................. 172 Rok za podnošenje tužbe (čl. 71.) .................................... 173 Odjeljak 3. PRAVO ZADRŽANJA (čl. 72.-75.) ............................ 174 Pojam i sadržaj (čl. 72.) .................................................... 174 Iznimke (čl. 73.) ............................................................... 178 Obveza povrata stvari prije namirenja tražbine (čl. 74.) .. 179 Učinak prava zadržanja (čl. 75.) ...................................... 179

VIII Sadržaj

Odjeljak 4. VJEROVNIKOVA PRAVA U POSEBNIM SlUČAJEVIMA (čl. 76.-79.) ....................................... 180 Kad se činidba sastoji u davanju stvari određenih po rodu (čl. 76.) ................................................................ 180 Kad se činidba sastoji u činjenju (čl. 77.) ........................ 180 Kad se činidba sastoji u propuštanju (čl. 78.) .................. 181 Pravo zahtijevati naknadu umjesto dosuđenog (čl. 79.) .. 182

GlAVA VI. - PROMJENE U OBVEZNOM ODNOSU (čl. 80.-159.) ..................................................................... 183 Odjeljak 1. PROMJENE NA STRANI SUBJEKATA (čl. 80.-144.) ..................................................................... 183 Odsjek 1. USTUP TRAŽBINE (CESIJA) (čl. 80.-89.) ................... 183 I. OPĆE ODREDBE (čl. 80.-83.) ....................................... 183 Koje se tražbine mogu prenijeti ugovorom (čl. 80.) ........ 183 Sporedna prava (čl. 81.) ................................................... 186 Obavješćivanje dužnika (čl. 82.) ...................................... 188 Višestruko ustupanje (čl. 83.) ........................................... 189 II. ODNOS PRIMATELJA I DUŽNIKA (čl. 84.) ............... 189 III. ODNOS USTUPITELJA I PRIMATELJA (čl. 85.-87.) ....................................................................... 190 Predaja isprava o dugu (čl. 85.) ....................................... 190 Odgovornost za postojanje tražbine (čl. 86.) ................... 191 Odgovornost za naplativost (čl. 87.) ................................ 191 IV. POSEBNI SLUČAJEVI USTUPANJA TRAŽBINE (čl. 88.-89.) ....................................................................... 192 Ustupanje umjesto ispunjenja ili radi ispunjenja (čl. 88.) .............................................................................. 192 Ustupanje radi osiguranja (čl. 89.) ................................... 193 Odsjek 2. SUBROGACIJA (čl. 90.-95.) .......................................... 194 Pojam i sadržaj (čl. 90.) .................................................... 194 Zakonska subrogacija (čl. 91.) ......................................... 196 Subrogacija u slučaju djelomičnog ispunjenja (čl. 92.) ... 196 Dokazi i sredstva osiguranja (čl. 93.) .............................. 197 Koliko se može zahtijevati od dužnika (čl. 94.) .............. 197 Isključenje odgovornosti vjerovnika (čl. 95.) .................. 197 Odsjek 3. PREUZIMANJE DUGA (čl. 96.-100.)............................ 197 Ugovor o preuzimanju duga (čl. 96.) ............................... 197 Kad je dug osiguran hipotekom (čl. 97.) ......................... 200

IXSadržaj

Promjena dužnika (čl. 98.) ............................................... 200 Sporedna prava (čl. 99.) ................................................... 201 Prigovori (čl. 100.) ........................................................... 202 Odsjek 4. PRISTUPANJE DUGU (čl. 101.-102.) .......................... 202 Ugovor o pristupanju dugu (čl. 101.) ............................... 202 Pristupanje dugu u slučaju preuzimanja neke imovinske cjeline (čl. 102.) .............................................. 203 Odsjek 5. PREUZIMANJE ISPUNJENJA (čl. 103.) ...................... 205 Odsjek 6. JAMSTVO (čl. 104.-126.) ............................................... 207 I. OPĆE ODREDBE (čl. 104.-110.) ................................... 207 Pojam (čl. 104.) ................................................................ 207 Oblik (čl. 105.) ................................................................. 209 Sposobnost jamčenja (čl. 106.) ........................................ 209 Jamčenje za poslovno nesposobnog (čl. 107.) ................. 210 Za koje se obveze može dati (čl. 108.) ............................ 210 Opseg jamčeve odgovornosti (čl. 109.) ........................... 210 Prijelaz vjerovnikovih prava na jamca (subrogacija) (čl. 110.) ..................................................... 211 II. ODNOS VJEROVNIKA I JAMCA (čl. 111.-119.) ......... 211 Oblici jamstva (čl. 111.) ................................................... 211 Solidarnost jamaca (čl. 112.) ............................................ 214 Gubitak prava na rok (čl. 113.) ........................................ 214 Stečaj glavnog dužnika (čl. 114.) ..................................... 214 Smanjena odgovornost dužnikova nasljednika (čl. 115.) 215 Jamčevi prigovori (čl. 116.) ............................................. 215 Dužnost obavješćivanja jamca o dužnikovu propuštanju (čl. 117.)........................................................ 215 Oslobođenje jamca zbog vjerovnikova odugovlačenja (čl. 118.) ................................................... 216 Oslobođenje jamca zbog gubitka osiguranja (čl. 119.) ... 216 III. ODNOS JAMCA I DUŽNIKA (čl. 120.-124.) ............... 217 Pravo zahtijevati naknadu od dužnika (čl. 120.) ............. 217 Pravo jamca solidarnog dužnika (čl. 121.) ...................... 218 Pravo jamca na prethodno osiguranje (čl. 122.) .............. 218 Gubitak prava na naknadu (čl. 123.) ................................ 218 Pravo na povrat podmirenog (čl. 124.) ............................ 219 IV. PRAVO REGRESA (čl. 125.) .......................................... 219 V. ZASTARA (čl. 126.) ........................................................ 219

X Sadržaj

Odsjek 7. PRIJENOS UGOVORA (čl. 127.-129.) .......................... 221 Pretpostavke prijenosa (čl. 127.) ...................................... 221 Odgovornost prenositelja (čl. 128.) ................................. 222 Prigovori (čl. 129.) ........................................................... 223 Odsjek 8. UPUTA (ASIGNACIJA) (čl. 130.-144.) ......................... 223 I. POJAM UGOVORA (čl. 130.) ........................................ 223 II. ODNOS PRIMATELJA UPUTE I UPUĆENIKA (čl. 131.-134.) ................................................................... 225 Prihvat od strane upućenika (čl. 131.) ............................. 225 Prigovori upućenika (čl. 132.) ......................................... 225 Prijenos upute (čl. 133.) ................................................... 226 Zastara (čl. 134.) ............................................................... 226 III. ODNOS PRIMATELJA UPUTE I UPUTITELJA (čl. 135.-139.) ................................................................... 226 Ako je primatelj upute vjerovnik uputitelja (čl. 135.) ..... 226 Uputa nije ispunjenje (čl. 136.) ........................................ 227 Dužnost primatelja upute da obavijesti uputitelja (čl. 137.) ........................................................... 227 Odustanak od prihvaćene upute (čl. 138.) ....................... 227 Opoziv ovlaštenja danog primatelju upute (čl. 139.) ...... 227 IV. ODNOS UPUTITELJA I UPUĆENIKA (čl. 140.-141.) ................................................................... 227 Ako je upućenik dužnik uputitelja (čl. 140.) ................... 227 Opoziv ovlaštenja danog upućeniku (čl. 141.) ................ 228 V. SMRT I LIŠENJE POSLOVNE SPOSOBNOSTI (čl. 142.) ............................................................................ 228 VI. UPUTA U OBLIKU PAPIRA NA DONOSITELJA (čl. 143.) ............................................................................ 228 VII. UPUtA U OBlIKU PAPIRA NA IME I PO NAREDBI (čl. 144.) .................................................. 229 Odjeljak 2. PROMJENE SADRŽAJA (čl. 145.-159.) .................. 229 Odsjek 1. OBNOVA (NOVACIJA) (čl. 145.-149.) .......................... 229 Pretpostavke (čl. 145.) ...................................................... 229 Volja za obnovom (čl. 146.) ............................................ 231 Učinak obnove (čl. 147.) .................................................. 231 Nevaljanost i utrnuće prijašnje obveze (čl. 148.) ............ 231 Učinak poništaja (čl. 149.) ............................................... 232 Odsjek 2. NAGODBA (čl. 150.-159.) .............................................. 232 Pojam (čl. 150.) ................................................................ 232

XISadržaj

U čemu se sastoje uzajamna popuštanja (čl. 151.) .......... 237 Sposobnost (čl. 152.) ........................................................ 237 Sadržaj (čl. 153.) .............................................................. 238 Primjena odredaba o dvostranoobveznim ugovorima (čl. 154.) ......................................................... 239 Prekomjerno oštećenje (čl. 155.) ..................................... 240 Učinak nagodbe prema jamcima i zalogodavcima (čl. 156.) .................................................. 240 Nagodba o nevaljanom pravnom poslu (čl. 157.) ........... 241 Ništetnost nagodbe (čl. 158.) ........................................... 242 Ništetnost jedne odredbe nagodbe (čl. 159.) ................... 242 GlAVA VII. - PRESTANAK OBVEZA (čl. 160.-246.) ..................... 243 Odjeljak 1. OPĆE PRAVIlO (čl. 160.) .......................................... 243 Odjeljak 2. ISPUNJENJE (čl. 161.-194.) ........................................ 244 Odsjek 1. OPĆA PRAVILA O ISPUNJENJU (čl. 161.-182.) ......... 244 I. TKO MOŽE ISPUNITI I TROŠKOVI ISPUNJENJA (čl. 161.-163.) ................................................................... 244 Ispunjenje od strane dužnika ili treće osobe (čl. 161.) .... 244

Ispunjenje poslovno nesposobnog (čl. 162.) ................... 245 Troškovi ispunjenja (čl. 163.) .......................................... 246 II. KOME SE MOŽE ISPUNITI OBVEZA (čl. 164.-165.) ................................................................... 246 Ovlaštena osoba (čl. 164.) ................................................ 246 Ispunjenje poslovno nesposobnom vjerovniku (čl. 165.) ......................................................... 247 III. PREDMET ISPUNJENJA (čl. 166.-170.) ....................... 247 Sadržaj obveze (čl. 166.) .................................................. 247 Zamjena ispunjenja (čl. 167.) ........................................... 248 Predaja radi prodaje (čl. 168.) .......................................... 251 Djelomično ispunjenje (čl. 169.) ...................................... 251 Obveza davanja stvari određenih po rodu (čl. 170.) ........ 251 IV. URAČUNAVANJE ISPUNJENJA (čl. 171.-172.) .......... 251 Red uračunavanja (čl. 171.) ............................................. 251 Uračunavanje kamata i troškova (čl. 172.) ...................... 253 V. VRIJEME ISPUNJENJA (čl. 173.-177.) ......................... 259 Određivanje roka (čl. 173.) .............................................. 259 Novčana obveza kod trgovačkih ugovora (čl. 174.) ........ 260 Pravo na ispunjenje prije roka (čl. 175.) .......................... 262

XII Sadržaj

Kad je određivanje roka ostavljeno jednoj strani (čl. 176.) .................................................................. 262 Plaćanje putem banke ili poštom (čl. 177.) ..................... 263 VI. MJESTO ISPUNJENJA (čl. 178.-179.) .......................... 263 Opća pravila (čl. 178.) ...................................................... 263 Mjesto ispunjenja novčanih obveza (čl. 179.) ................. 264 VII. PRIZNANICA (čl. 180.-181.).......................................... 265 Izdavanje (čl. 180.) ........................................................... 265 Predmnjeve (čl. 181.) ....................................................... 266 VIII. VRAĆANJE OBVEZNICE (čl. 182.) ............................. 266 Odsjek 2. ZAKAŠNJENJE (čl. 183.-185.) ...................................... 267 I. ZAKAŠNJENJE DUŽNIKA (čl. 183.) ........................... 267 Kad dužnik dolazi u zakašnjenje (čl. 183.) ...................... 267 II. ZAKAŠNJENJE VJEROVNIKA (čl. 184.-185.) ............ 270 Kad vjerovnik dolazi u zakašnjenje (čl. 184.) ................. 270 Učinci vjerovnikova zakašnjenja (čl. 185.) ..................... 272 Odsjek 3. POLAGANJE I PRODAJA DUGOVANE STVARI (čl. 186.-194.) .................................................... 273 Polaganje (čl. 186.)........................................................... 273 Mjesto polaganja (čl. 187.) .............................................. 276 Predaja na čuvanje drugoj osobi (čl. 188.) ...................... 277 Uzimanje položene stvari natrag (čl. 189.) ...................... 277 Učinak polaganja (čl. 190.) .............................................. 277 Troškovi polaganja (čl. 191.) ........................................... 278 Prodaja umjesto polaganja stvari (čl. 192.) ..................... 278 Predaja stvari vjerovniku (čl. 193.) .................................. 279 Prodaja radi pokrića troškova čuvanja (čl. 194.) ............. 279 Odjeljak 3. OSTAlI NAČINI PRESTANKA OBVEZA (čl. 195.-213.) ................................................................... 279 Odsjek 1. PRIJEBOJ (KOMPENZACIJA) (čl. 195.-202.) ............. 279 Opće pretpostavke (čl. 195.) ............................................ 279 Izjava o prijeboju (čl. 196.) .............................................. 286 Odsutnost uzajamnosti (čl. 197.) ..................................... 288 Zastarjela tražbina (čl. 198.) ............................................ 289 Prijeboj s ustupljenom tražbinom (čl. 199.) .................... 290 Slučajevi kad je prijeboj isključen (čl. 200.) ................... 290 Zabrana na tražbinu druge strane (čl. 201.) ..................... 291 Uračunavanje prijebojem (čl. 202.) ................................. 291

XIIISadržaj

Odsjek 2. OTPUST DUGA (čl. 203.-206.) ...................................... 292 Sporazum (čl. 203.) .......................................................... 292 Odricanje od sredstava osiguranja (čl. 204.) ................... 293 Otpust duga jamcu (čl. 205.) ............................................ 293 Opći otpust dugova (čl. 206.) ........................................... 294 Odsjek 3. SJEDINJENJE (čl. 207.) .................................................. 294 Odsjek 4. NEMOGUĆNOST ISPUNJENJA (čl. 208.-210.)........... 295 Prestanak obveze (čl. 208.) .............................................. 295 Kad su objekt obveze stvari određene po rodu (čl. 209.) .. 296 Ustupanje prava prema trećemu odgovornom za nemogućnost ispunjenja (čl. 210.) ................................... 296 Odsjek 5. PROTEK VREMENA, OTKAZ (čl. 211.-212.) ............. 296 Rok u trajnom obveznom odnosu (čl. 211.) .................... 296 Otkaz trajnog obveznog odnosa (čl. 212.) ....................... 297 Odsjek 6. SMRT (čl. 213.) ................................................................ 298 Odjeljak 4. ZASTARA (čl. 214.-246.) .............................................. 299 Odsjek 1. OPĆE ODREDBE (čl. 214.-224.) ................................... 299 Opće pravilo (čl. 214.) ..................................................... 299 Kad zastara počinje teći (čl. 215.) .................................... 303 Nastupanje zastare (čl. 216.) ............................................ 307 Uračunavanje prednikova vremena (čl. 217.) .................. 308 Zabrana promjene roka zastare (čl. 218.) ........................ 308 Odricanje od zastare (čl. 219.) ......................................... 308 Pisano priznanje i osiguranje zastarjele obveze (čl. 220.) ............................................................... 309 Učinak ispunjenja zastarjele obveze (čl. 221.) ................ 310 Vjerovnik čija je tražbina osigurana (čl. 222.) ................ 311 Sporedne tražbine (čl. 223.) ............................................. 312 Kad se ne primjenjuju pravila o zastari (čl. 224.) ............ 312 Odsjek 2. VRIJEME POTREBNO ZA ZASTARU (čl. 225.-234.) ................................................................... 313 Opći rok zastare (čl. 225.) ................................................ 313 Povremene tražbine (čl. 226.) .......................................... 318 Zastara prava (čl. 227.) ..................................................... 322 Međusobne tražbine iz trgovačkih ugovora o prometu robe i usluga (čl. 228.) ...................................................... 326 Zakupnina i najamnina (čl. 229.) ..................................... 328 Naknada štete (čl. 230.) .................................................... 328 Naknada štete prouzročene kaznenim djelom (čl. 231.) .... 346

XIV Sadržaj

Jednogodišnji rok zastare (čl. 232.) ................................. 358 Tražbine utvrđene pred sudom ili drugim nadležnim tijelom (čl. 233.) ............................................. 359 Rokovi zastare kod ugovora o osiguranju (čl. 234.) ........ 360 Odsjek 3. ZASTOJ ZASTARE (čl. 235.-239.) ................................ 363 Tražbine između određenih osoba (čl. 235.) ................... 363 Tražbine određenih osoba (čl. 236.) ................................ 364 Nesavladive prepreke (čl. 237.) ....................................... 365 Utjecaj uzroka zastoja (čl. 238.) ...................................... 367 Tražbine prema poslovno nesposobnim osobama i njihove tražbine (čl. 239.) ................................................ 368 Odsjek 4. PREKID ZASTARE (čl. 240.-246.) ................................ 369 Priznanje duga (čl. 240.) .................................................. 369 Podnošenje tužbe (čl. 241.) .............................................. 375 Odustanak, odbacivanje ili odbijanje tužbe (čl. 242.) ..... 378 Odbacivanje tužbe zbog nenadležnosti (čl. 243.) ............ 380 Pozivanje dužnika (čl. 244.) ............................................. 383 Rok zastare u slučaju prekida (čl. 245.) ........................... 384 Zastara u slučaju obnove (čl. 246.) .................................. 385

DIO DRUGIP O S E B N I D I O

(čl. 247.-1162.)

GlAVA VIII. - UGOVORNI OBVEZNI ODNOSI (čl. 247.-1044.) ................................................................. 386 Odjeljak 1. OPĆE ODREDBE (čl. 247.-375.) ............................... 386 Odsjek 1. SKLAPANJE UGOVORA (čl. 247.-307.) ...................... 386 I. SUGLASNOST VOLJA (čl. 247.-268.) .......................... 386 Kad je ugovor sklopljen (čl. 247.) ................................... 386 Obvezno sklapanje i obvezni sadržaj ugovora (čl. 248.) . 388 Izjava volje (čl. 249.)........................................................ 390 Suglasnost i odobrenje (čl. 250.) ...................................... 393 Pregovori (čl. 251.)........................................................... 394 Vrijeme i mjesto sklapanja ugovora (čl. 252.) ................. 399 Ponuda (čl. 253.) .............................................................. 400 Opća ponuda (čl. 254.) ..................................................... 402 Izlaganje robe (čl. 255.) ................................................... 403 Slanje kataloga i oglasa (čl. 256.) .................................... 404 Učinak ponude (čl. 257.) .................................................. 409

XVSadržaj

Dokad ponuda obvezuje (čl. 258.) ................................... 409 Oblik ponude (čl. 259.) .................................................... 410 Ponuda neovlaštene osobe (čl. 260.) ................................ 411 Potvrda ponude učinjene telefonom ili brzojavom (čl. 261.) ......................................................... 411 Prihvat ponude (čl. 262.) .................................................. 411 Prihvat neposredne ponude (čl. 263.) .............................. 413 Prihvat ponude s prijedlogom da se izmijeni (čl. 264.) ... 414 Šutnja ponuđenika (čl. 265.) ............................................ 414 Zakašnjeli prihvat i zakašnjela izjava o prihvatu (čl. 266.) .......................................................... 417 Smrt ili nesposobnost jedne strane (čl. 267.) ................... 417 Predugovor (čl. 268.) ........................................................ 417 II. ČINIDBA (čl. 269.-272.) ................................................. 420 Kakva mora biti činidba (čl. 269.) ................................... 420 Ništetnost ugovora zbog činidbe (čl. 270.) ...................... 422 Kad je činidba nedopuštena (čl. 271.).............................. 423 Kad je činidba odrediva (čl. 272.) .................................... 423 III. POBUDE ZA SKLAPANJE UGOVORA (čl. 273.) ....... 424 IV. SPOSOBNOST ZA SKLAPANJE UGOVORA (čl. 274.-278.) ................................................................... 426 Ugovori pravne osobe (čl. 274.) ...................................... 426 Suglasnost za sklapanje ugovora (čl. 275.) ...................... 426 Ugovor poslovno nesposobne osobe (čl. 276.) ................ 427 Pravo suugovaratelja poslovno nesposobne osobe (čl. 277.) ................................................................. 431 Pozivanje zakonskog zastupnika da se očituje (čl. 278.) 432 V. MANE VOLJE (čl. 279.-285.) ........................................ 432 Prijetnja i sila (čl. 279.) .................................................... 432 Bitna zabluda (čl. 280.) .................................................... 435 Zabluda o pobudi kod besplatnog ugovora (čl. 281.) ...... 438 Nesporazum (čl. 282.) ...................................................... 440 Posredna izjava (čl. 283.) ................................................. 442 Prijevara (čl. 284.) ............................................................ 442 Prividan ugovor (čl. 285.) ................................................ 445 VI. OBLIK UGOVORA (čl. 286.-294.) ................................ 449 Neobvezatnost oblika (čl. 286.) ....................................... 449 Pisana potvrda usmeno sklopljenog ugovora (čl. 287.) .. 452 Raskid ugovora kojima je oblik propisan (čl. 288.) ........ 452 Ugovoreni oblik (čl. 289.) ................................................ 453

XVI Sadržaj

Posljedice nepoštivanja obvezatnosti oblika (čl. 290.) .... 454 Predmnjeva potpunosti isprave (čl. 291.) ........................ 456 Sastavljanje isprave (čl. 292.) .......................................... 458 Sklapanje ugovora elektroničkim putem (čl. 293.) ......... 461 Osnaženje ugovora kojem nedostaje potreban oblik (čl. 294.) ................................................... 464 VII. OPĆI UVJETI UGOVORA (čl. 295.-296.) ..................... 467 Pojam i obvezatnost (čl. 295.) .......................................... 467 Ništetnost pojedinih odredaba (čl. 296.) .......................... 473 VIII. UVJET (čl. 297.-299.) ...................................................... 474 Uvjeti i njihov učinak (čl. 297.) ....................................... 474 Nedopušten ili nemoguć uvjet (čl. 298.) .......................... 476 Osiguranje uvjetnog prava (čl. 299.) ............................... 477 IX. ROK (čl. 300.-301.) ......................................................... 477 Računanje vremena (čl. 300.) .......................................... 477 Primjena pravila o uvjetu (čl. 301.) ................................. 479 X. NAMET (čl. 302.) ............................................................ 480 XI. KAPARA I ODUSTATNINA (čl. 303.-307.) .................. 481 1. Kapara (čl. 303.-305.) ..................................................... 481 Vraćanje i uračunavanje kapare (čl. 303.) ....................... 481 Neispunjenje ugovora (čl. 304.) ....................................... 485 Djelomično ispunjenje ugovora (čl. 305.) ...................... 486 2. Odustatnina (čl. 306.-307.) ............................................ 486 Pojam i učinci (čl. 306.) ................................................... 486 Kapara kao odustatnina (čl. 307.) .................................... 488 Odsjek 2. ZASTUPANJE (čl. 308.-318.) ......................................... 488 I. O ZASTUPANJU UOPĆE (čl. 308.-312.) ...................... 488 Mogućnost zastupanja (čl. 308.) ...................................... 488 Učinci zastupanja (čl. 309.) .............................................. 492 Prenošenje ovlaštenja (čl. 310.) ....................................... 492 Prekoračenje granica ovlaštenja (čl. 311.) ....................... 493 Sklapanje ugovora od strane neovlaštene osobe (čl. 312.) 493 II. PUNOMOĆ (čl. 313.-318.) .............................................. 497 Davanje punomoći (čl. 313.) ............................................ 497 Obvezatan oblik punomoći (čl. 314.) .............................. 501 Opseg ovlaštenja (čl. 315.) ............................................... 503 Opoziv i sužavanje punomoći (čl. 316.) .......................... 505 Učinak opoziva i sužavanja punomoći prema trećim osobama (čl. 317.) ................................................. 506 Drugi slučajevi prestanka punomoći (čl. 318.) ................ 506

XVIISadržaj

Odsjek 3. TUMAČENJE UGOVORA (čl. 319.-321.) .................... 507 Primjena odredaba i tumačenje spornih odredbi (čl. 319.) .............................................................. 507 Nejasne odredbe u posebnim slučajevima (čl. 320.) ....... 511 Izvansudsko tumačenje ugovora (čl. 321.) ...................... 512 Odsjek 4. NEVALJANOST UGOVORA (čl. 322.-335.) ................ 513 I. NIŠTETNI UGOVORI (čl. 322.-239.) ............................ 513 Ništetnost (čl. 322.) .......................................................... 513 Posljedice ništetnosti (čl. 323.) ........................................ 525 Djelomična ništetnost (čl. 324.) ....................................... 530 Konverzija (čl. 325.) ........................................................ 531 Naknadni nestanak uzroka ništetnosti (čl. 326.) .............. 531 Isticanje ništetnosti (čl. 327.) ........................................... 533 Neograničeno isticanje ništetnosti (čl. 328.).................... 536 Zelenaški ugovor (čl. 329.) .............................................. 537 II. POBOJNI UGOVORI (čl. 330.-335.) ............................. 543 Kad je ugovor pobojan (čl. 330.) ..................................... 543 Poništaj ugovora (čl. 331.) ............................................... 548 Posljedice poništaja (čl. 332.) .......................................... 555 Vraćanje i naknada u slučaju poništaja ugovora ograničeno poslovno sposobne osobe (čl. 333.) .............. 555 Odgovornost ograničeno poslovno sposobne osobe (čl. 334.) ................................................................. 556 Prestanak prava na poništaj (čl. 335.) .............................. 556 Odsjek 5. UČINCI UGOVORA (čl. 336.-375.) ............................... 558 I. OPĆI UČINCI UGOVORA (čl. 336.-356.) .................... 558 1. Stvaranje obveza za ugovaratelje (čl. 336.) ................. 558 Učinci ugovora među ugovarateljima i njihovim pravnim sljednicima (čl. 336.) ......................................... 558 2. Ugovaranje u korist trećega (čl. 337.-340.) .................. 559 Neposredno pravo trećega (čl. 337.) ................................ 559 Opoziv koristi (čl. 338.) ................................................... 560 Prigovori dužnika prema trećemu (čl. 339.) .................... 561 Odbijanje trećega (čl. 340.) .............................................. 561 3. Ugovaranje na teret trećega (čl. 341.) .......................... 561 Obećanje radnje treće osobe (čl. 341.) ............................. 561 4. Pravo na popravljanje štete (čl. 342.-349.) .................. 562 Ispunjenje obveze i posljedice neispunjenja (čl. 342.) .... 562 Oslobođenje dužnika od odgovornosti (čl. 343.)............. 570 Ugovorno proširenje odgovornosti (čl. 344.) .................. 571

XVIII Sadržaj

Ograničenje i isključenje odgovornosti (čl. 345.) ........... 572 Obujam naknade (čl. 346.) ............................................... 574 Smanjenje naknade (čl. 347.) ........................................... 578 Odgovornost zbog propuštanja obavijesti (čl. 348.) ........ 578 Primjena odredaba o izvanugovornoj šteti (čl. 349.) ....... 579 5. Ugovorna kazna (čl. 350.-356.) ..................................... 580 Opća pravila (čl. 350.) ..................................................... 580 Način određivanja (čl. 351.) ............................................. 583 Pravna sudbina sporazuma (čl. 352.) ............................... 583 Vjerovnikova prava (čl. 353.) .......................................... 584 Smanjenje ugovorne kazne (čl. 354.) .............................. 585 Ugovorna kazna i naknada štete (čl. 355.) ....................... 585 Zakonom određena naknada i ugovorna kazna (čl. 356.) 586 II. UČINCI DVOSTRANOOBVEZNIH UGOVORA (čl. 357.-375.) .............................................. 587 1. Odgovornost za materijalne i pravne nedostatke ispunjenja (čl. 357.) ........................................................ 587 2. Prigovor neispunjenja ugovora (čl. 358.-359.) ............ 588 Pravilo istodobnog ispunjenja (čl. 358.) .......................... 588 Kad ispunjenje obveze jedne strane postane neizvjesno (čl. 359.) ......................................................... 591 3. Raskid ugovora zbog neispunjenja (čl. 360.-368.) ...... 592 Prava jedne strane kad druga strana ne ispuni svoju obvezu (čl. 360.) ............................................................... 592 Kad je ispunjenje u roku bitan sastojak ugovora (čl. 361.) ............................................................. 597 Kad ispunjenje u roku nije bitan sastojak ugovora (čl. 362.) ............................................................. 602 Raskid ugovora bez ostavljanja naknadnog roka (čl. 363.) ................................................................... 604 Raskid ugovora prije isteka roka (čl. 364.) ...................... 605 Raskid ugovora s uzastopnim obvezama (čl. 365.) ......... 607 Dužnost obavješćivanja (čl. 366.) .................................... 607 Kad se ugovor ne može raskinuti (čl. 367.) ..................... 607 Učinak raskida (čl. 368.) .................................................. 608 4. Izmjena ili raskid ugovora zbog promijenjenih okolnosti (čl. 369.-372.) .................................................. 613 Pretpostavke za raskid (čl. 369.) ...................................... 613 Dužnost obavještavanja (čl. 370.) .................................... 619 Okolnosti značajne za odluku suda (čl. 371.) .................. 620

XIXSadržaj

Odricanje od pozivanja na promijenjene okolnosti (čl. 372.) ........................................................... 620 5. Nemogućnost ispunjenja (čl. 373.-374.) ....................... 620 Nemogućnost ispunjenja za koju ne odgovara nijedna strana (čl. 373.) .................................................... 620 Nemogućnost ispunjenja za koju odgovara druga strana (čl. 374.) ....................................................... 621 6. Prekomjerno oštećenje (čl. 375.) ................................... 622 Očiti nerazmjer uzajamnih činidaba (čl. 375.) ................ 622 Odjeljak 2. UGOVORI (čl. 376.-1044.) ........................................... 625 Odsjek 1. UGOVOR O KUPOPRODAJI (čl. 376.-473.) ................ 625 I. OPĆE ODREDBE (čl. 376.-379.) ................................... 625 Pojam (čl. 376.) ................................................................ 625 Oblik ugovora o kupoprodaji nekretnine (čl. 377.) ......... 630 Rizik (čl. 378.) .................................................................. 631 Prijelaz rizika u slučaju kupčeva zakašnjenja (čl. 379.) .. 632 II. SASTOJCI UGOVORA O KUPOPRODAJI (čl. 380.-388.) ................................................................... 633 1. Stvar (čl. 380.-383.) ......................................................... 633 Opće pravilo (čl. 380.) ..................................................... 633 Kad stvar propadne prije ugovora (čl. 381.) .................... 634 Kupoprodaja tuđe stvari (čl. 382.) ................................... 634 Kupoprodaja spornog prava (čl. 383.) ............................. 636 2. Cijena (čl. 384.-388.) ....................................................... 636 Kad cijena nije određena (čl. 384.) .................................. 636 Propisana cijena (čl. 385.) ................................................ 638 Kad je ugovorena tekuća cijena (čl. 386.) ....................... 640 Kad je određivanje cijene povjereno trećemu (čl. 387.).. 640 Kad je određivanje cijene ostavljeno jednom ugovaratelju (čl. 388.) ...................................................... 640 III. OBVEZE PRODAVATELJA (čl. 389.-437.) ................... 641 1. Predaja stvari (čl. 389.-399.) ......................................... 641 Vrijeme i mjesto predaje (čl. 389.)................................... 641 Sadržaj predaje (čl. 390.) ................................................. 642 Kad je ugovorena predaja u tijeku stanovitog razdoblja (čl. 391.) ........................................................... 642 Kad nadnevak predaje nije određen (čl. 392.) ................. 642 Kad mjesto predaje nije određeno ugovorom (čl. 393.) .. 643 Predaja prijevozniku (čl. 394.) ......................................... 643 Obveza prijevoza stvari (čl. 395.) .................................... 643

XX Sadržaj

Troškovi predaje (čl. 396.) ............................................... 643 Odgađanje predaje do isplate cijene (čl. 397.) ................. 643 Odgađanje predaje u slučaju prijevoza stvari (čl. 398.) .. 644 Sprječavanje izručenja odaslane stvari (čl. 399.) ............ 644 2. Odgovornost za materijalne nedostatke (čl. 400.-422.) ................................................................... 645 Materijalni nedostaci za koje prodavatelj odgovara (čl. 400.) ........................................................... 645 Kad postoje materijalni nedostaci (čl. 401.) .................... 649 Nedostaci za koje prodavatelj ne odgovara (čl. 402.) ..... 652 Pregled stvari i vidljivi nedostaci (čl. 403.) ..................... 653 Skriveni nedostaci (čl. 404.) ............................................ 656 Rokovi u slučaju popravka, zamjene i sl. (čl. 405.) ........ 659 Obavijest o nedostatku (čl. 406.) ..................................... 660 Značenje činjenice da je prodavatelj znao za nedostatak (čl. 407.) ..................................................... 660 Ograničenje i isključenje odgovornosti za materijalne nedostatke (čl. 408.) ......................................................... 662 Prisilna javna prodaja (čl. 409.) ....................................... 662 Prava kupca (čl. 410.) ....................................................... 663 Neispunjenje ugovora u razumnom roku (čl. 411.) ......... 669 Kad kupac može raskinuti ugovor (čl. 412.) ................... 669 Raskid ugovora po samom zakonu (čl. 413.) .................. 671 Djelomični nedostaci (čl. 414.) ........................................ 671 Kad je prodavatelj dao kupcu veću količinu (čl. 415.) .... 672 Kad je određena cijena za više stvari (čl. 416.) ............... 673 Gubitak prava na raskid ugovora zbog nedostatka (čl. 417.) ......................................................... 673 Očuvanje ostalih prava (čl. 418.) ..................................... 674 Učinci raskida zbog nedostatka (čl. 419.) ........................ 674 Sniženje cijene (čl. 420.) .................................................. 674 Postupno otkrivanje nedostataka (čl. 421.) ...................... 675 Rok za ostvarivanje prava (čl. 422.) ................................ 675 3. Jamstvo za ispravnost prodane stvari (garancija) (čl. 423.-429.) ................................................................... 677 Odgovornost prodavatelja i proizvođača (čl. 423.) ......... 677 Traženje popravka ili zamjene (čl. 424.) ......................... 683 Produljenje jamstvenog roka (čl. 425.) ............................ 684 Raskid ugovora i sniženje cijene (čl. 426.) ...................... 684 Troškovi i rizik (čl. 427.) ................................................. 685 Odgovornost više proizvođača (čl. 428.) ......................... 685 Rok za ostvarivanje prava (čl. 429.) ................................ 685

XXISadržaj

4. Odgovornost za pravne nedostatke (čl. 430.-437.)...... 686 Pravni nedostaci (čl. 430.) ................................................ 686 Obavješćivanje prodavatelja (čl. 431.) ............................ 689 Prava kupca (čl. 432.) ....................................................... 691 Kad kupac ne obavijesti prodavatelja (čl. 433.) .............. 695 Kad je pravo trećega očito osnovano (čl. 434.) ............... 695 Ugovorno ograničenje ili isključenje prodavateljeve odgovornosti (čl. 435.) ..................................................... 696 Ograničenje javnopravne naravi (čl. 436.) ...................... 696 Rok za ostvarivanje prava (čl. 437.) ................................ 697 IV. OBVEZE KUPCA (čl. 438.-441.) ................................... 699 1. Isplata cijene (čl. 438.-440.) ........................................... 699 Vrijeme i mjesto isplate (čl. 438.) .................................... 699 Kamate u slučaju prodaje na kredit (čl. 439.) .................. 701 Isplata cijene u slučaju uzastopnih isporuka (čl. 440.) .... 701 2. Preuzimanje stvari (čl. 441.).......................................... 702 V. OBVEZA ČUVANJA STVARI ZA RAČUN SUUGOVARATELJA (čl. 442.-444.) ............................. 702 Slučajevi obveze čuvanja (čl. 442.) ................................. 702 Kad kupac odbija primiti stvar što mu je upućena (čl. 443.) ......................................................... 702 Prava ugovaratelja koji je dužan čuvati stvar (čl. 444.) .. 703 VI. NAKNADA ŠTETE U SLUČAJU RASKIDA KUPOPRODAJE (čl. 445.-448.) ..................................... 703 Opće pravilo (čl. 445.) ..................................................... 703 Kad stvar ima tekuću cijenu (čl. 446.) ............................. 703 Kad je izvršena prodaja ili kupnja radi pokrića (čl. 447.) 704 Naknada veće štete (čl. 448.) ........................................... 704 VII. KUPOPRODAJE S POSEBNIM POGODBAMA (čl. 449.-473.) ................................................................... 705 1. Kupoprodaja s pravom prvokupa (čl. 449.-455.) ....... 705 Pojam (čl. 449.) ................................................................ 705 Rokovi za ostvarenje prava i isplatu cijene (čl. 450.) ...... 706 Mogućnost nasljeđivanja i otuđenja (čl. 451.) ................. 706 U slučaju prisilne javne prodaje (čl. 452.) ....................... 706 Trajanje prava prvokupa (čl. 453.) ................................... 707 Kad je izvršen prijenos vlasništva bez obavijesti prodavatelju (čl. 454.) ...................................................... 708 Zakonsko pravo prvokupa (čl. 455.) ................................ 709

XXII Sadržaj

2. Kupnja na pokus (čl. 456.-459.) .................................... 710 Pojam (čl. 456.) ................................................................ 710 Objektivan pokus (čl. 457.) .............................................. 711 Rizik (čl. 458.) .................................................................. 711 Kupnja po pregledu, odnosno pokusu (čl. 459.) .............. 711 3. Kupoprodaja po uzorku ili modelu (čl. 460.) .............. 711 4. Kupoprodaja sa specifikacijom (čl. 461.) ................... 712 5. Kupoprodaja s pridržajem prava vlasništva (čl. 462.-463.) ................................................................... 712 Pretpostavke (čl. 462.) ...................................................... 712 Rizik (čl. 463.) .................................................................. 714 6. Kupoprodaja s obročnom otplatom cijene (čl. 464.-473.) ................................................................... 714 Pojam (čl. 464.) ................................................................ 714 Oblik ugovora (čl. 465.) ................................................... 715 Bitni sastojci ugovora (čl. 466.) ....................................... 715 Pravo kupca da isplati cijenu odjednom (čl. 467.) .......... 715 Raskid ugovora i zahtjev potpune isplate cijene (čl. 468.) ................................................................. 716 Sudsko produljenje rokova otplate (čl. 469.) ................... 716 Ništetnost ugovorne kazne (čl. 470.) ............................... 716 Raskid ugovora (čl. 471.) ................................................. 717 Primjena pravila o kupoprodaji s obročnom otplatom cijene na druge ugovore (čl. 472.) .................... 717 Ništetnost odredaba nepovoljnih za kupca (čl. 473.) ...... 718 Odsjek 2. UGOVOR O ZAMJENI (čl. 474.-475.) .......................... 718 Pojam (čl. 474.) ................................................................ 718 Prava i obveze ugovornih strana (čl. 475.) ...................... 719 Odsjek 3. UGOVOR O PRODAJNOM NALOGU (čl. 476.-478.) 720 Pojam (čl. 476.) ................................................................ 720 Rizik (čl. 477.) .................................................................. 721 Kad se smatra da je nalogoprimac kupio stvar (čl. 478.) ................................................................... 721 Odsjek 4. UGOVOR O DAROVANJU (čl. 479.-498.) ................... 722 I. OPĆE ODREDBE (čl. 479.-483.) ................................... 722 Pojam (čl. 479.) ................................................................ 722 Dar (čl. 480.) .................................................................... 726 Predaja dara prije prihvata (čl. 481.) ................................ 727 Oblik ugovora (čl. 482.) ................................................... 727 Odgovornost darovatelja za materijalne i pravne nedostatke (čl. 483.) ........................................... 729

XXIIISadržaj

II. DAROVANJE S NAMETOM (čl. 484.-487.) ................. 729 Sadržaj nameta (čl. 484.) .................................................. 729 Ispunjenje nameta (čl. 485.) ............................................. 731 Pravo odbiti ispunjenje nameta (čl. 486.) ........................ 731 Oslobođenje od obveze ispunjenja nameta (čl. 487.) ...... 731 III. NAGRADNO DAROVANJE (čl. 488.) .......................... 732 IV. UZAJAMNO DAROVANJE (čl. 489.) ........................... 732 V. MJEŠOVITO DAROVANJE (čl. 490.) ........................... 732 VI. DAROVANJE ZA SLUČAJ SMRTI (čl. 491.) ............... 732 VII. ODUSTANAK OD DAROVANJA (čl. 492.) ................. 732 VIII. OPOZIV DAROVANJA (čl. 493.-498.) .......................... 733 Opoziv zbog osiromašenja darovatelja (čl. 493.) ............ 733 Opoziv zbog nezahvalnosti (čl. 494.) .............................. 737 Nadopuna zbog povrede dužnog uzdržavanja (čl. 495.) . 741 Oblik opoziva (čl. 496.) ................................................... 741 Prestanak prava na opoziv darovanja (čl. 497.) ............... 742 Učinak opoziva (čl. 498.) ................................................. 742 Odsjek 5. UGOVOR O ZAJMU (čl. 499.-508.) .............................. 742 I. OPĆE ODREDBE (čl. 499.-500.) ................................... 742 Pojam (čl. 499.) ................................................................ 742 Kamate (čl. 500.) .............................................................. 748 II. OBVEZE I PRAVA ZAJMODAVCA (čl. 501.-503.) ..... 750 Predaja stvari (čl. 501.) .................................................... 750 Loše materijalne prilike zajmoprimca (čl. 502.) ............. 750 Šteta zbog nedostatka pozajmljenih stvari (čl. 503.) ....... 751 III. OBVEZE I PRAVA ZAJMOPRIMCA (čl. 504.-507.) ... 751 Rok vraćanja zajma (čl. 504.) .......................................... 751 Izbor prilikom vraćanja zajma (čl. 505.) ......................... 753 Odustajanje od ugovora (čl. 506.) .................................... 753 Vraćanje zajma prije roka (čl. 507.) ................................. 753 IV. NAMJENSKI ZAJAM (čl. 508.) ..................................... 754 Odsjek 6. UGOVOR O POSUDBI (čl. 509.-518.) .......................... 754 I. OPĆE ODREDBE (čl. 509.-510.) ................................... 754 Pojam (čl. 509.) ................................................................ 754 Objekt posudbe (čl. 510.) ................................................. 756 II. PRAVA I OBVEZE POSUDOVNIKA (čl. 511.-515.) .... 756 Način uporabe (čl. 511.) ................................................... 756 Troškovi održavanja (čl. 512.) ......................................... 757

XXIV Sadržaj

Potposudba (čl. 513.) ........................................................ 757 Odgovornost za oštećenje i propast stvari (čl. 514.) ....... 757 Obveza vraćanja stvari (čl. 515.) ..................................... 759 III. OBVEZE I PRAVA POSUDITELJA (čl. 516.-517.) ...... 760 Odgovornost za nedostatke (čl. 516.) .............................. 760 Pravo na raskid ugovora (čl. 517.) ................................... 760 IV. ZASTARA UZAJAMNIH ZAHTJEVA (čl. 518.) .......... 761 Odsjek 7. UGOVOR O ZAKUPU (čl. 519.-549.) ........................... 761 I. OPĆE ODREDBE (čl. 519.-520.) ................................... 761 Pojam (čl. 519.) ................................................................ 761 Primjena posebnih propisa (čl. 520.) ............................... 764 II. OBVEZE ZAKUPODAVCA (čl. 521.-531.) .................. 764 Predaja stvari (čl. 521.) .................................................... 764 Održavanje stvari (čl. 522.) .............................................. 765 Raskid ugovora i sniženje zakupnine zbog popravka (čl. 523.) ........................................................... 766 Izmjene na zakupljenoj stvari (čl. 524.) ........................... 766 Odgovornost za materijalne nedostatke (čl. 525.) ........... 766 Nedostaci za koje zakupodavac ne odgovara (čl. 526.) .. 766 Proširenje odgovornosti za materijalne nedostatke (čl. 527.) ......................................................... 767 Ugovorno isključenje ili ograničenje odgovornosti (čl. 528.) ..................................................... 767 Obavješćivanje zakupodavca o nedostacima i opasnostima (čl. 529.) ...................................................... 767 Prava zakupnika kad stvar ima neki nedostatak (čl. 530.) ......................................................... 768 Odgovornost zakupodavca za pravne nedostatke (čl. 531.) ......................................................... 768 III. OBVEZE ZAKUPNIKA (čl. 532.-536.) ......................... 769 Korištenje stvari prema ugovoru (čl. 532.) ...................... 769 Otkaz zbog korištenja protivno ugovoru (čl. 533.).......... 769 Plaćanje zakupnine (čl. 534.) ........................................... 770 Otkaz zbog neplaćanja zakupnine (čl. 535.) .................... 772 Vraćanje zakupljene stvari (čl. 536.) ............................... 773 IV. PODZAKUP (čl. 537.-540.) ............................................ 774 Kad se stvar može dati u podzakup (čl. 537.) .................. 774 Otkaz zbog nedopuštenog podzakupa (čl. 538.) .............. 775 Neposredan zahtjev zakupodavca (čl. 539.) .................... 775 Prestanak podzakupa po samom zakonu (čl. 540.) ......... 775

XXVSadržaj

V. OTUĐENJE ZAKUPLJENE STVARI (čl. 541.-544.) ... 775 Otuđenje nakon predaje u zakup (čl. 541.) ...................... 775 Pravo na zakupninu (čl. 542.) .......................................... 776 Otuđenje zakupljene stvari prije predaje zakupniku (čl. 543.) .......................................................... 776 Otkaz ugovora zbog otuđenja stvari (čl. 544.)................. 776 VI. PRESTANAK ZAKUPA (čl. 545.-549.) ......................... 777 Protek određenog vremena (čl. 545.) ............................... 777 Prešutno obnavljanje zakupa (čl. 546.) ............................ 778 Otkaz (čl. 547.) ................................................................. 779 Propast stvari zbog više sile (čl. 548.) ............................. 781 Smrt (čl. 549.) ................................................................... 781 Odsjek 8. UGOVOR O NAJMU (čl. 550.-578.) ............................. 782 I. OPĆE ODREDBE (čl. 550.-552.) ................................... 782 Pojam (čl. 550.) ................................................................ 782 Najam uređen posebnim propisima (čl. 551.) ................. 784 Oblik (čl. 552.) ................................................................. 785 II. OBVEZE NAJMODAVCA (čl. 553.-560.) ..................... 785 Predaja stvari (čl. 553.) .................................................... 785 Održavanje stvari i javni tereti (čl. 554.) ......................... 786 Raskid ugovora i sniženje najamnine zbog neodržavanja (čl. 555.) ............................................ 786 Zabrana izmjena na iznajmljenoj stvari (čl. 556.) ........... 786 Odgovornost za materijalne nedostatke (čl. 557.) ........... 787 Isključenje i ograničenje odgovornosti (čl. 558.) ............ 787 Prava najmoprimca u slučaju nedostataka (čl. 559.) ....... 788 Odgovornost za pravne nedostatke (čl. 560.) .................. 788 III. OBVEZE NAJMOPRIMCA (čl. 561.-566.) ................... 788 Uporaba stvari prema ugovoru (čl. 561.) ......................... 788 Otkaz zbog protuugovorne uporabe (čl. 562.) ................. 789 Plaćanje najamnine (čl. 563.) ........................................... 789 Otkaz zbog neplaćanja najamnine (čl. 564.).................... 789 Založno pravo i pravo zadržanja (čl. 565.) ...................... 790 Povrat stvari (čl. 566.) ...................................................... 790 IV. PODNAJAM (čl. 567.-569.) ............................................ 791 Članak 567. ...................................................................... 791 Odnos najmodavca prema podnajmoprimcu (čl. 568.) ... 791 Prestanak podnajma po samom zakonu (čl. 569.) ........... 791

XXVI Sadržaj

V. OTUĐENJE IZNAJMLJENE STVARI (čl. 570.-573.) .. 791 Otuđenje nakon predaje najmoprimcu (čl. 570.) ............. 791 Pravo na najamninu (čl. 571.) .......................................... 792 Otuđenje iznajmljene stvari prije predaje najmoprimcu (čl. 572.) ..................................................... 792 Otkaz ugovora zbog otuđenja stvari (čl. 573.)................. 793 VI. PRESTANAK NAJMA (čl. 574.-578.) ........................... 793 Protek vremena (čl. 574.) ................................................. 793 Prešutna obnova ugovora o najmu nekretnine (čl. 575.) .. 793 Otkaz (čl. 576.) ................................................................. 794 Smrt i prestanak ugovorne strane (čl. 577.) ..................... 794 Propast stvari (čl. 578.) .................................................... 795 Odsjek 9. UGOVOR O DOŽIVOTNOM UZDRŽAVANJU (čl. 579.-585.) ................................................................... 795 Pojam (čl. 579.) ................................................................ 795 Oblik (čl. 580.) ................................................................. 800 Upis u javnu knjigu (čl. 581.) .......................................... 802 Odgovornost za dugove (čl. 582.) .................................... 802 Raskid ugovora o doživotnom uzdržavanju (čl. 583.) ..... 803 Utjecaj izmijenjenih okolnosti (čl. 584.) ......................... 807 Utjecaj smrti davatelja uzdržavanja na ugovor (čl. 585.) . 809 Odsjek 10. UGOVOR O DOSMRTNOM UZDRŽAVANJU (čl. 586.-589.) ................................................................... 810 Pojam (čl. 586.) ................................................................ 810 Pridržaj prava stvarnog tereta (čl. 587.) ........................... 815 Utjecaj smrti davatelja uzdržavanja na ugovor (čl. 588.) . 815 Odgovarajuća primjena odredaba ugovora o doživotnom uzdržavanju (čl. 589.) ............................... 817 Odsjek 11. UGOVOR O DJELU (čl. 590.-619.) ............................... 819 I. OPĆE ODREDBE (čl. 590.-592.) ................................... 819 Pojam (čl. 590.) ................................................................ 819 Odnos prema kupoprodaji (čl. 591.) ................................ 822 Kakvoća izvođačeva materijala (čl. 592.)........................ 823 II. NADZOR (čl. 593.) ......................................................... 823 III. SKLAPANJE UGOVORA NADMETANJEM (čl. 594.-595.) ................................................................... 824 Poziv na nadmetanje o cijeni radova (čl. 594.)................ 824 Poziv na nadmetanje za umjetničko ili tehničko rješenje (čl. 595.) ............................................... 825

XXVIISadržaj

IV. OBVEZE IZVOĐAČA (čl. 596.-603.) ............................ 825 Nedostaci materijala i naloga (čl. 596.) ........................... 825 Obveza izvršenja djela (čl. 597.) ...................................... 826 Raskid ugovora zbog odstupanja od ugovorenih uvjeta (čl. 598.) ............................................. 828 Raskid ugovora prije roka (čl. 599.) ................................ 828 Povjeravanje izvršenja posla trećemu (čl. 600.) .............. 828 Odgovornost za suradnike (čl. 601.) ................................ 829 Neposredan zahtjev izvođačevih suradnika prema naručitelju (čl. 602.) ......................................................... 830 Predaja izrađene stvari naručitelju (čl. 603.) ................... 830 V. ODGOVORNOST ZA NEDOSTATKE (čl. 604.-611.).. 831 Pregled izvršenog djela i obavijest (čl. 604.) ................... 831 Skriveni nedostaci (čl. 605.) ............................................ 832 Gubitak prava (čl. 606.) ................................................... 833 Kad izvođač gubi prava (čl. 607.) .................................... 834 Pravo zahtijevati uklanjanje nedostataka (čl. 608.) ......... 836 Raskid ugovora zbog većeg nedostatka (čl. 609.) ........... 837 Prava naručitelja u slučaju manjih nedostataka (čl. 610.) . 837 Sniženje naknade (čl. 611.) .............................................. 838 VI. OBVEZE NARUČITELJA (čl. 612.-614.) ..................... 839 Primanje djela (čl. 612.) ................................................... 839 Određivanje i isplata naknade (čl. 613.) .......................... 839 Proračun s izričitim jamstvom (čl. 614.) ......................... 842 VII. RIZIK (čl. 615.-617.) ....................................................... 842 Kad je izvođač dao materijal (čl. 615.) ............................ 842 Kad je naručitelj dao materijal (čl. 616.) ......................... 843 Rizik u slučaju predaje po dijelovima (čl. 617.) .............. 843 VIII. PRAVO ZADRŽANJA (čl. 618.) .................................... 843 IX. PRESTANAK UGOVORA (čl. 619.) ............................. 844 Raskid ugovora voljom naručitelja (čl. 619.) .................. 844 Odsjek 12. UGOVOR O GRAĐENJU (čl. 620.-636.) ...................... 846 I. OPĆE ODREDBE (čl. 620.-629.) ................................... 846 Pojam (čl. 620.) ................................................................ 846 Građevina (čl. 621.) .......................................................... 848 Nadzor (čl. 622.) ............................................................... 849 Odstupanje od projekta (čl. 623.) ..................................... 849 Hitni nepredviđeni radovi (čl. 624.) ................................. 851 Cijena radova (čl. 625.) .................................................... 851

XXVIII Sadržaj

Izmjena cijene (čl. 626.) ................................................... 852 Odredba o nepromjenljivosti cijena (čl. 627.) ................. 855 Raskid ugovora zbog povećane cijene (čl. 628.) ............. 856 Pravo naručitelja na sniženje ugovorene cijene (čl. 629.) . 856 II. UGOVOR O GRAĐENJU S ODREDBOM “KLJUČ U RUKE” (čl. 630.) .......................................... 857 III. ODGOVORNOST ZA NEDOSTATKE (čl. 631.-632.) . 858 Primjena pravila ugovora o djelu (čl. 631.) ..................... 858 Prijelaz prava iz odgovornosti za nedostatke (čl. 632.) ... 859 IV. ODGOVORNOST ZA BITNE ZAHTJEVE ZA GRAĐEVINU (čl. 633.-636.) .......................................... 859 U čemu se sastoji (čl. 633.) .............................................. 859 Dužnost obavješćivanja i gubitak prava (čl. 634.) .......... 861 Smanjenje i isključenje odgovornosti (čl. 635.) .............. 862 Regresi (čl. 636.) .............................................................. 862 Odsjek 13. UGOVOR O ORTAŠTVU (čl. 637.-660.) ...................... 863 I. OPĆE ODREDBE (čl. 637.) ............................................ 863 Pojam (čl. 637.) ................................................................ 863 II. IMOVINA ORTAŠTVA (čl. 638.-641.) ........................... 865 Sastav imovine (čl. 638.) .................................................. 865 Ulog (čl. 639.) .................................................................. 866 Veličina uloga (čl. 640.) ................................................... 866 Unošenje uloga u imovinu ortaštva (čl. 641.) .................. 867 III. POSLOVODSTVO I ZASTUPANJE (čl. 642.-646.) ..... 867 Zajedničko poslovodstvo (čl. 642.).................................. 867 Prijenos poslovodstva, zastupanje, zabrana konkurencije (čl. 643.) ........................................ 868 Polaganje računa (čl. 644.) ............................................... 869 Pravo nadzora (čl. 645.) ................................................... 870 Oduzimanje ovlaštenja i otkaz poslovodstva (čl. 646.) .... 870 IV. ODNOS PREMA TREĆIMA (čl. 647.-648.) .................. 871 Sklapanje pravnih poslova (čl. 647.) ............................... 871 Tražbine i dugovanja ortaštva (čl. 648.) .......................... 871 V. ODGOVORNOST ZA ŠTETU (čl. 649.) ....................... 872 Odgovornost za štetu i nedopuštenost prijeboja (čl. 649.) 872 VI. DOBIT I GUBITAK (čl. 650.-651.) ................................ 872 Pojam (čl. 650.) ................................................................ 872 Udjeli u dobiti i gubitku (čl. 651.) ................................... 873

XXIXSadržaj

VII. ISTUP I ISKLJUČENJE ORTAKA (čl. 652.-654.) ...... 873 Istup iz ortaštva (čl. 652.) ................................................. 873 Isključenje ortaka (čl. 653.) .............................................. 874 Učinak istupa i isključenja (čl. 654.) ............................... 874 VIII. PRESTANAK ORTAŠTVA (čl. 655.-656.) ..................... 875 Razlozi prestanka (čl. 655.) .............................................. 875 Nasljeđivanje prava i obveza ortaka (čl. 656.) ................ 876 IX. DIOBA ZAJEDNIČKE IMOVINE (čl. 657.-660.) ......... 877 Povrat stvari (čl. 657.) ...................................................... 877 Redoslijed u diobi zajedničke imovine (čl. 658.) ............ 878 Doplata manjka (čl. 659.) ................................................. 879 Primjena odredaba o razvrgnuću suvlasničke zajednice (čl. 660.) ....................................... 879 Odsjek 14. UGOVOR O PRIJEVOZU (čl. 661.-698.) ...................... 879 I. OPĆE ODREDBE (čl. 661.-665.) ................................... 879 Pojam (čl. 661.) ................................................................ 879 Obveze prijevoznika u linijskom prijevozu (čl. 662.) ..... 881 Odustanak od ugovora (čl. 663.) ...................................... 882 Visina naknade za prijevoz (čl. 664.) ............................... 882 Ograničenje primjene odredaba ovoga odsjeka (čl. 665.) 882 II. UGOVOR O PRIJEVOZU STVARI (čl. 666.-693.) ...... 883 1. Opće odredbe (čl. 666.-669.) .......................................... 883 Predaja stvari (čl. 666.) .................................................... 883 O čemu pošiljatelj treba obavijestiti prijevoznika (čl. 667.) ...................................................... 884 Teretni list (čl. 668.) ......................................................... 884 Ugovor o prijevozu i teretni list (čl. 669.) ....................... 885 2. Odnos pošiljatelja i prijevoznika (čl. 670.-677.).......... 885 Pakiranje (čl. 670.) ........................................................... 885 Naknada za prijevoz i troškovi u vezi s prijevozom (čl. 671.) ..................................................... 886 Raspolaganje pošiljkom (čl. 672.) ................................... 886 Pravac prijevoza (čl. 673.) ............................................... 887 Smetnje pri izvršenju prijevoza (čl. 674.) ........................ 887 Naknada u slučaju prekida prijevoza (čl. 675.) ............... 887 Kad pošiljka ne može biti predana (čl. 676.) ................... 888 Odgovornost prijevoznika prema pošiljatelju (čl. 677.) ... 888 3. Odnos prijevoznika i primatelja (čl. 678.-682.) .......... 888 Obavješćivanje primatelja o prispijeću pošiljke (čl. 678.) 888 Predaja pošiljke (čl. 679.)................................................. 889

XXX Sadržaj

Pravo primatelja da zahtijeva predaju pošiljke (čl. 680.) .. 889 Utvrđivanje istovjetnosti i stanja pošiljke (čl. 681.) ........ 889 Isplata naknade za prijevoz (čl. 682.) .............................. 889 4. Odgovornost za gubitak, oštećenje i zakašnjenje (čl. 683.-689.).............................................. 890 Gubitak i oštećenje pošiljke (čl. 683.) ............................. 890 Gubitak ili oštećenje pošiljke skupocjenih stvari (čl. 684.) 892 Vraćanje plaćene naknade za prijevoz (čl. 685.) ............. 892 Kad primatelj preuzme pošiljku bez prigovora (čl. 686.) 892 Odgovornost prijevoznika za zakašnjenje (čl. 687.) ....... 893 Odgovornost za pomoćnike (čl. 688.).............................. 893 Kad oslobođenje i ograničenje odgovornosti ne vrijedi (čl. 689.) ........................................................... 894 5. Sudjelovanje više prijevoznika u prijevozu (čl. 690.-691.) .............................................. 894 Kad odgovaraju solidarno (čl. 690.) ................................ 894 Podijeljena odgovornost prijevoznika (čl. 691.) .............. 895 6. Založno pravo (čl. 692.-693.) ......................................... 895 Kad prijevoznik ima založno pravo (čl. 692.) ................. 895 Sukob založnih prava (čl. 693.) ....................................... 895 III. UGOVOR O PRIJEVOZU OSOBA (čl. 694.-698.) ....... 896 Opća odredba (čl. 694.) .................................................... 896 Pravo putnika na određeno mjesto (čl. 695.) ................... 896 Odgovornost prijevoznika za zakašnjenje (čl. 696.) ....... 896 Odgovornost prijevoznika za sigurnost putnika (čl. 697.) .............................................................. 897 Odgovornost za prtljagu predanu na prijevoz i za ostale stvari (čl. 698.) .................................................. 898 Odsjek 15. UGOVOR O LICENCIJI (čl. 699.-724.)......................... 899 I. OPĆE ODREDBE (čl. 699.-703.) ................................... 899 Pojam (čl. 699.) ................................................................ 899 Oblik (čl. 700.) ................................................................. 900 Trajanje licencije (čl. 701.) .............................................. 900 Isključiva licencija (čl. 702.) ............................................ 901 Prostorno ograničenje prava iskorištavanja (čl. 703.) ..... 901 II. OBVEZE DAVATELJA LICENCIJE (čl. 704.-708.) ...... 901 Predaja predmeta licencije (čl. 704.) ............................... 901 Davanje uputa i obavijesti (čl. 705.) ................................ 902 Jamstvo za izvodljivost i uporabljivost (čl. 706.) ............ 902 Jamstvo da je davatelj nositelj prava (čl. 707.) ................ 902 Obveza davatelja isključive licencije (čl. 708.) ............... 902

XXXISadržaj

III. OBVEZE STJECATELJA LICENCIJE (čl. 709.-716.) ................................................................... 903 Iskorištavanje predmeta licencije (čl. 709.) ..................... 903 Korištenje naknadnih usavršavanja (čl. 710.) .................. 903 Čuvanje predmeta licencije u tajnosti (čl. 711.) .............. 903 Kakvoća robe (čl. 712.) .................................................... 903 Obilježavanje robe (čl. 713.) ............................................ 903 Naknada (čl. 714.) ............................................................ 904 Podnošenje izvješća (čl. 715.) .......................................... 904 Izmjena ugovorene naknade (čl. 716.) ............................. 904 IV. PODLICENCIJA (čl. 717.-720.) ..................................... 904 Kad se može dati (čl. 717.) .............................................. 904 Kad davatelj može odbiti dopuštenje (čl. 718.) ............... 905 Otkaz zbog nedopuštene podlicencije (čl. 719.) .............. 905 Neposredan zahtjev davatelja licencije (čl. 720.) ............ 905 V. PRESTANAK UGOVORA (čl. 721.-724.) ..................... 905 Protek vremena (čl. 721.) ................................................. 905 Prešutno obnavljanje licencije (čl. 722.) .......................... 905 Otkaz (čl. 723.) ................................................................. 906 Smrt i stečaj (čl. 724.) ...................................................... 906 Odsjek 16. UGOVOR O OSTAVI (čl. 725.-743.) ............................. 907 I. O OSTAVI UOPĆE (čl. 725.-736.) .................................. 907 1. Opće odredbe (čl. 725.-726.) .......................................... 907 Pojam (čl. 725.) ................................................................ 907 Ostava tuđe stvari (čl. 726.) ............................................. 908 2. Obveze ostavoprimca (čl. 727.-731.) ............................. 909 Čuvanje stvari (čl. 727.) ................................................... 909 Predaja stvari drugom na čuvanje (čl. 728.) .................... 909 Uporaba stvari (čl. 729.)................................................... 909 Isključenje odgovornosti (čl. 730.) .................................. 910 Vraćanje stvari (čl. 731.) .................................................. 910 3. Prava ostavoprimca (čl. 732.-734.) ............................... 911 Naknada troškova i štete (čl. 732.)................................... 911 Naknada (čl. 733.) ............................................................ 911 Vraćanje stvari u slučaju besplatne ostave (čl. 734.) ....... 911 4. Posebni slučajevi ostave (čl. 735.-736.)......................... 912 Neprava ostava (čl. 735.) ................................................. 912 Ostava u nuždi (čl. 736.) .................................................. 912 II. UGOSTITELJSKA OSTAVA (čl. 737.-743.) .................. 913 Ugostitelj kao ostavoprimac (čl. 737.) ............................. 913

XXXII Sadržaj

Stvari koje je gost donio (čl. 738.) ................................... 915 Obveze ugostitelja da primi stvari na čuvanje (čl. 739.) ... 915 Dužnost gosta da prijavi štetu (čl. 740.) .......................... 916 Objave i uglavci o isključenju odgovornosti (čl. 741.) ... 916 Pravo zadržanja (čl. 742.) ................................................ 916 Proširenje primjene odredaba o ugostiteljskoj ostavi (čl. 743.) .......................................... 916 Odsjek 17. UGOVOR O USKLADIŠTENJU (čl. 744.-762.) ........... 917 I. OPĆE ODREDBE (čl. 744.-753.) ................................... 917 Pojam (čl. 744.) ................................................................ 917 Odgovornost skladištara (čl. 745.) ................................... 918 Dužnost osiguranja robe (čl. 746.) ................................... 920 Ograničenje naknade štete (čl. 747.) ................................ 920 Miješanje zamjenljivih stvari (čl. 748.) ........................... 920 Pregled robe i uzimanje uzoraka (čl. 749.) ...................... 920 Naknada troškova i založno pravo skladištara (čl. 750.) .. 921 Podizanje robe i prodaja nepodignute robe (čl. 751.) ...... 921 Nedostaci pri podizanju robe (čl. 752.)............................ 921 Primjena pravila o ostavi (čl. 753.) .................................. 922 II. SKLADIŠNICA (čl. 754.-762.) ....................................... 922 Dužnost izdavanja skladišnice (čl. 754.) ......................... 922 Sastojci i sadržaj skladišnice (čl. 755.) ............................ 923 Skladišnica za dijelove robe (čl. 756.) ............................. 923 Prava imatelja skladišnice (čl. 757.) ................................ 924 Prenošenje priznanice i založnice (čl. 758.) .................... 924 Pravo imatelja priznanice (čl. 759.) ................................. 924 Prava imatelja založnice (čl. 760.) ................................... 924 Protest zbog neisplate i prodaja robe (čl. 761.) ............... 925 Zahtjev isplate od prenositelja založnice (čl. 762.) ......... 925 Odsjek 18. UGOVOR O NALOGU (čl. 763.-784.) .......................... 926 I. OPĆE ODREDBE (čl. 763.-764.) ................................... 926 Pojam (čl. 763.) ................................................................ 926 Osobe dužne odgovoriti na ponudu naloga (čl. 764.)...... 929 II. OBVEZE NALOGOPRIMCA (čl. 765.-771.) ................ 930 Izvršenje naloga kako glasi (čl. 765.) .............................. 930 Odstupanje od naloga i uputa (čl. 766.) ........................... 931 Zamjena (čl. 767.) ............................................................ 932 Polaganje računa (čl. 768.) ............................................... 932 Podnošenje izvješća (čl. 769.) .......................................... 932

XXXIIISadržaj

Odgovornost za korištenje nalogodavčeva novca (čl. 770.) ................................................................. 932 Solidarna odgovornost nalogoprimaca (čl. 771.) ............ 933 III. OBVEZE NALOGODAVCA (čl. 772.-778.) .................. 934 Predujmljivanje novca (čl. 772.) ...................................... 934 Naknada troškova i preuzimanje obveza (čl. 773.) ......... 934 Naknada štete (čl. 774.) .................................................... 934 Visina naknade (čl. 775.) .................................................. 934 Isplata naknade (čl. 776.) ................................................. 935 Založno pravo (čl. 777.) ................................................... 935 Solidarna odgovornost nalogodavaca (čl. 778.) .............. 935 IV. PRESTANAK NALOGA (čl. 779.-784.) ........................ 936 Odustanak od ugovora (čl. 779.) ...................................... 936 Otkaz (čl. 780.) ................................................................. 936 Smrt, prestanak pravne osobe (čl. 781.) .......................... 937 Stečaj, lišenje poslovne sposobnosti (čl. 782.) ................ 937 Trenutak prestanka naloga (čl. 783.) ................................ 937 Iznimke (čl. 784.) ............................................................. 937 Odsjek 19. UGOVOR O KOMISIJI (čl. 785.-803.) .......................... 938 I. OPĆE ODREDBE (785.-789.) ........................................ 938 Pojam (čl. 785.) ................................................................ 938 Primjena pravila ugovora o nalogu (čl. 786.) .................. 940 Sklapanje posla pod uvjetima različitim od naloga (čl. 787.) ........................................................... 941 Prodaja robe prezaduženoj osobi (čl. 788.) ..................... 942 Kad komisionar kupuje robu komitenta ili mu prodaje svoju robu (čl. 789.) ........................................... 942 II. OBVEZE KOMISIONARA (čl. 790.-795.) .................... 942 Čuvanje i osiguranje (čl. 790.) ......................................... 942 Obavijest o stanju primljene robe (čl. 791.) .................... 943 Obavijest o promjenama na robi (čl. 792.) ...................... 943 Priopćavanje komitentu imena suugovaratelja (čl. 793.) 943 Polaganje računa (čl. 794.) ............................................... 944 Jamstvo za suugovaratelja (čl. 795.) ................................ 945 III. OBVEZE KOMITENTA (čl. 796.-799.) ......................... 946 Provizija (čl. 796.) ............................................................ 946 Visina provizije (čl. 797.) ................................................. 946 Naknada troškova (čl. 798.) ............................................. 946 Predujam komisionaru (čl. 799.) ...................................... 947

XXXIV Sadržaj

IV. ZALOŽNO PRAVO (čl. 800.) ......................................... 947 V. ODNOSI S TREĆIM OSOBAMA (čl. 801.-803.) .......... 948 Komitentova prava na tražbine iz posla s trećim (čl. 801.) .............................................................. 948 Ograničenje prava komisionarovih vjerovnika (čl. 802.) ......................................................... 948 Stečaj komisionara (čl. 803.)............................................ 949 Odsjek 20. UGOVOR O TRGOVINSKOM ZASTUPANJU (čl. 804.-834.) ................................................................... 949 I. OPĆE ODREDBE (čl. 804.-810.) ................................... 949 Pojam (čl. 804.) ................................................................ 949 Zastupanje drugog nalogodavca (čl. 805.) ....................... 951 Oblik (čl. 806.) ................................................................. 951 Punomoć (čl. 807.) ........................................................... 952 Primanje ispunjenja (čl. 808.) .......................................... 952 Izjave u ime nalogodavca (čl. 809.) ................................. 952 Mjere osiguranja (čl. 810.) ............................................... 952 II. OBVEZE ZASTUPNIKA (čl. 811.-816.) ........................ 953 Skrb o interesima nalogodavca (čl. 811.) ........................ 953 Dužnost obavješćivanja (čl. 812.) .................................... 953 Postupanje po uputama (čl. 813.) ..................................... 954 Čuvanje tajni (čl. 814.) ..................................................... 954 Vraćanje stvari danih na uporabu (čl. 815.) ..................... 954 Poseban slučaj odgovornosti (čl. 816.) ............................ 954 III. OBVEZE NALOGODAVCA (čl. 817.-825.) .................. 955 Opće pravilo (čl. 817.) ..................................................... 955 Dužnost obavještavanja (čl. 818.) .................................... 955 Provizija (čl. 819.) ............................................................ 956 Iznos provizije (čl. 820.) .................................................. 957 Posebna provizija (čl. 821.) .............................................. 957 Stjecanje prava na proviziju (čl. 822.) ............................. 957

Obračunavanje provizije (čl. 823.) .................................. 958 Gubitak prava na proviziju (čl. 824.) ............................... 959

Troškovi (čl. 825.) ............................................................ 959 IV. PRAVO ZADRŽANJA (čl. 826.) .................................... 959 V. PRESTANAK UGOVORA (čl. 827.-829.) ..................... 960 trajanje ugovora (čl. 827.) ............................................... 960 Otkaz ugovora (čl. 828.) ................................................. 960 Raskid ugovora (čl. 829.) ................................................. 961

XXXVSadržaj

VI. POSEBNA NAKNADA (čl. 830.-833.) .......................... 961 Članak 830. ...................................................................... 961 Razlozi koji isključuju pravo na posebnu naknadu (čl. 831.) ............................................................. 962 Gubitak prava na posebnu naknadu (čl. 832.) ................. 962 Zabrana ograničenja ili isključenja zastupnikovih prava (čl. 833.) .................................................................. 963 VII. UGOVORNA ODREDBA O ZABRANI ILI OGRANIČENJU OBAVLJANJA DJELATNOSTI (čl. 834.) ............................................................................ 963 Odsjek 21. UGOVOR O POSREDOVANJU (čl. 835.-848.) ............ 964 I. OPĆE ODREDBE (čl. 835.-839.) ................................... 964 Pojam (čl. 835.) ................................................................ 964 Primjena odredbi ugovora o djelu (čl. 836.) .................... 965 Primanje ispunjenja (čl. 837.) .......................................... 966 Opoziv naloga za posredovanje (čl. 838.) ....................... 967 Nepostojanje obveze da se sklopi ugovor (čl. 839.) ........ 968 II. OBVEZE POSREDNIKA (čl. 840.-843.) ....................... 968 Obveza tražiti priliku (čl. 840.) ........................................ 968 Obveza obavješćivanja (čl. 841.) ..................................... 969 Odgovornost posrednika (čl. 842.) .................................. 969 Posrednički dnevnik i list (čl. 843.) ................................. 969 III. OBVEZE NALOGODAVCA (čl. 844.-848.) .................. 970 Provizija (čl. 844.) ............................................................ 970 Kad posrednik stječe pravo na proviziju (čl. 845.) .......... 970 Naknada troškova (čl. 846.) ............................................. 971 Posredovanje za obje strane (čl. 847.) ............................. 971 Gubitak prava na proviziju (čl. 848.) ............................... 972 Odsjek 22. UGOVOR O OTPREMI (ŠPEDICIJA) (čl. 849.-868.) .. 972 I. OPĆE ODREDBE (čl. 849.-851.) ................................... 972 Pojam (čl. 849.) ................................................................ 972 Odustanak od ugovora (čl. 850.) ...................................... 973 Primjena pravila o ugovorima o komisiji i trgovinskom zastupanju (čl. 851.).................................. 973 II. OBVEZE OTPREMNIKA (čl. 852.-860.) ...................... 973 Upozorenje na nedostatke naloga (čl. 852.) .................... 973 Upozorenje na nedostatke pakiranja (čl. 853.) ................ 974 Čuvanje interesa nalogodavca (čl. 854.) .......................... 974 Postupanje po uputama nalogodavca (čl. 855.) ............... 974

XXXVI Sadržaj

Odgovornost otpremnika za druge osobe (čl. 856.) ........ 975 Carinske radnje i plaćanje carine (čl. 857.) ..................... 976 Kad je otpremnik i prijevoznik (čl. 858.) ........................ 976 Osiguranje pošiljke (čl. 859.) ........................................... 976 Polaganje računa (čl. 860.) ............................................... 976 III. OBVEZE NALOGODAVCA (čl. 861.-865.) .................. 977 Isplata naknade (čl. 861.) ................................................. 977 Kad otpremnik može zahtijevati naknadu (čl. 862.) ....... 977 Troškovi i predujam (čl. 863.).......................................... 977 Kad je ugovoreno da naknadu isplati primatelj stvari (čl. 864.) .................................................. 978 Opasne stvari i dragocjenosti (čl. 865.) ........................... 978 IV. POSEBNI SLUČAJEVI OTPREMANJA (čl. 866.-867.) 978 Otprema s ukupnom (fiksnom) naknadom (čl. 866.) ...... 978 Zbirna otprema (čl. 867.) ................................................. 978 V. ZALOŽNO PRAVO OTPREMNIKA (čl. 868.) ............. 979 Odsjek 23. UGOVOR O ISPITIVANJU ROBE I USLUGE (čl. 869.-880.) ................................................................... 979 Pojam (čl. 869.) ................................................................ 979 Opseg ispitivanja (čl. 870.) .............................................. 980 Ništetnost pojedinih odredaba ugovora (čl. 871.) ........... 980 Čuvanje robe, odnosno uzorka (čl. 872.) ......................... 980 Obveza obavješćivanja naručitelja (čl. 873.) ................... 981 Naknada (čl. 874.) ............................................................ 981 Založno pravo (čl. 875.) ................................................... 981 Povjeravanje ispitivanja robe drugome (čl. 876.) ............ 981 Ispitivanje robe s obavljanjem pojedinih pravnih radnji (čl. 877.) .................................................... 982 Ispitivanje robe s jamstvom (čl. 878.).............................. 982 Ispitivanje usluga i stvari koje nisu namijenjene prometu (čl. 879.) ........................................ 982 Raskid ugovora (čl. 880.) ................................................. 982 Odsjek 24. UGOVOR O ORGANIZIRANJU PUTOVANJA (čl. 881.-903.) ................................................................... 983 I. OPĆE ODREDBE (čl. 881.-884.) ................................... 983 Pojam (čl. 881.) ................................................................ 983 Promidžbeni materijali (čl. 882.) ..................................... 984 Prethodna obavijest (čl. 883.) .......................................... 985 Oblik i sadržaj ugovora (čl. 884.) .................................... 986

XXXVIISadržaj

II. OBVEZE ORGANIZATORA PUTOVANJA (čl. 885.-893.) ................................................................... 987 Zaštita prava i interesa putnika (čl. 885.) ......................... 987 Obveza obavještavanja (čl. 886.) ..................................... 988 Obveza čuvanja tajne (čl. 887.) ........................................ 988 Odgovornost za štetu (čl. 888.) ........................................ 989 Odgovornost za štetu kad je pružanje pojedinih usluga organizator povjerio trećim osobama (čl. 889.) ............... 990 Sniženje cijene (čl. 890.) .................................................. 991 Isključenje i ograničenje odgovornosti za štetu (čl. 891.) . 991 Osiguranje (čl. 892.) ......................................................... 991 Jamčevina za organizirana putovanja (čl. 893.) .............. 992 III. OBVEZE PUTNIKA (čl. 894.-898.) ............................... 992 Plaćanje cijene (čl. 894.) .................................................. 992 Obveza davanja podataka (čl. 895.) ................................. 992 Ispunjavanje uvjeta predviđenih propisima (čl. 896.) ..... 992 Odgovornost putnika za štetu (čl. 897.) ........................... 993 Obavještavanje o nedostacima ispunjenja (čl. 898.) ....... 993 IV. POSEBNA PRAVA I OBVEZE UGOVORNIH StRANA (čl. 899.-903.) .................................................. 993 Zamjena putnika (čl. 899.) ............................................... 993 Promjena ugovorene cijene (čl. 900.) .............................. 994 Pravo putnika na raskid ugovora (čl. 901.) ...................... 995 Pravo organizatora na raskid ugovora (čl. 902.) .............. 995 Izmjena sadržaja ugovora (čl. 903.) ................................. 996 Odsjek 25. POSREDNIČKI UGOVOR O PUTOVANJU (čl. 904.-908.) ................................................................... 997 Pojam (čl. 904.) ................................................................ 997 Obveza izdavanja potvrde (čl. 905.) ................................ 998 Postupanje po uputama putnika (čl. 906.) ....................... 998 Izbor trećih osoba (čl. 907.) ............................................. 999 Odgovarajuća primjena odredaba ugovora o organiziranju putovanja (čl. 908.) ................................. 999 Odsjek 26. UGOVOR O RASPOLAGANJU UGOSTITELJSKIM SMJEŠTAJEM (UGOVOR O ALOTMANU) (čl. 909.-920.) ................................................................... 999 I. OPĆE ODREDBE (čl. 909.-910.) ................................... 999 Pojam (čl. 909.) ................................................................ 999 Oblik ugovora (čl. 910.) ................................................... 1000 II. OBVEZE TURISTIČKE AGENCIJE (čl. 911.-914.) ..... 1001 Obveze obavješćivanja (čl. 911.) ..................................... 1001

XXXVIII Sadržaj

Obveza pridržavanja ugovorenih cijena (čl. 912.)........... 1001 Obveza plaćanja ugostiteljskih usluga (čl. 913.) ............. 1001 Obveza izdavanja posebne isprave (čl. 914.) .................. 1001 III. OBVEZE UGOSTITELJA (čl. 915.-918.) ...................... 1002 Obveza stavljanja na raspolaganje ugovorenog smještaja (čl. 915.) ........................................................... 1002 Obveza jednakog postupanja (čl. 916.)............................ 1002 Obveza ugostitelja da ne mijenja cijene usluga (čl. 917.) ................................................................ 1002 Obveza plaćanja provizije (čl. 918.) ................................ 1003 IV. PRAVO TURISTIČKE AGENCIJE NA ODUSTANAK OD UGOVORA (čl. 919.-920.) ............. 1003 Pretpostavke (čl. 919.) ...................................................... 1003 Obveza turističke agencije da popuni ugovoreni smještaj (čl. 920.) ............................................ 1004 Odsjek 27. UGOVOR O OSIGURANJU (čl. 921.-989.) .................. 1004 I. ZAJEDNIČKE ODREDBE ZA OSIGURANJE IMOVINE I OSIGURANJE OSOBA (čl. 921.-947.) ..... 1004 1. Opće odredbe (čl. 921.-924.) .......................................... 1004 Pojam (čl. 921.) ................................................................ 1004 Osigurani slučaj (čl. 922.) ................................................ 1007 Isključenje nekih osiguranja (čl. 923.) ............................. 1009 Odstupanje od odredaba ovoga odsjeka (čl. 924.) ........... 1009 2. Sklapanje ugovora (čl. 925.-930.) ................................. 1009 Kad je ugovor sklopljen (čl. 925.) ................................... 1009 Polica i druge isprave o osiguranju (čl. 926.) .................. 1011 Sklapanje ugovora plaćanjem premije (čl. 927.) ............. 1017 Sklapanje ugovora u ime drugog bez ovlaštenja (čl. 928.) ................................................... 1017 Osiguranje za tuđi račun ili za račun koga se tiče (čl. 929.) ................................................................ 1017 Zastupnici osiguranja (čl. 930.) ...................................... 1018 3. Obveza osiguranika, odnosno ugovaratelja osiguranja (čl. 931.-942.) ......................... 1019 Dužnost prijavljivanja (čl. 931.) ...................................... 1019 Namjerna netočna prijava ili prešućivanje (čl. 932.) ....... 1019 Nenamjerna netočnost ili nepotpunost prijave (čl. 933.) .. 1020 Proširenje primjene prethodnih odredaba (čl. 934.) ........ 1021 Slučajevi u kojima se osiguratelj ne može pozivati na netočnost ili nepotpunost prijave (čl. 935.) ..................... 1021

XXXIXSadržaj

Dužnost plaćanja i primanja premije (čl. 936.) ............... 1022 Posljedice neplaćanja premije (čl. 937.) .......................... 1023 Povećanje rizika (čl. 938.) ................................................ 1025 Kad se osigurani slučaj dogodi u međuvremenu (čl. 939.) ................................................ 1026 Smanjenje rizika (čl. 940.) ............................................... 1026 Obveza obavješćivanja o nastupanju osiguranog slučaja (čl. 941.) ............................................ 1026 Ništetnost odredaba o gubitku prava (čl. 942.) ................ 1027 4. Obveze osiguratelja (čl. 943.-945.) ................................ 1028 Isplata osigurnine (čl. 943.) .............................................. 1028 Isključenje odgovornosti osiguratelja u slučaju namjere i prijevare (čl. 944.) ............................................ 1034 Prigovori osiguratelja (čl. 945.) ....................................... 1035 5. Trajanje osiguranja (čl. 946.-947.) ............................... 1035 Početak i prestanak učinaka osiguranja (čl. 946.) ........... 1035 Utjecaj stečaja na osiguranje (čl. 947.) ............................ 1037 II. OSIGURANJE IMOVINE (čl. 948.-965.) ...................... 1037 1. Opće odredbe (čl. 948.-952.) .......................................... 1037 Interes osiguranja (čl. 948.) .............................................. 1037 Svrha osiguranja imovine (čl. 949.) ................................. 1038 Sprječavanje osiguranog slučaja i spašavanje (čl. 950.) .. 1040 Prepuštanje oštećene osigurane stvari (čl. 951.) .............. 1042 Propast stvari zbog događaja koji nije predviđen u polici (čl. 952.) ............................................. 1042 2. Ograničenje osiguranih rizika (čl. 953.-955.) .............. 1043 Štete pokrivene osiguranjem (čl. 953.) ............................ 1043 Šteta prouzročena nedostacima osigurane stvari (čl. 954.) .................................................................. 1044 Štete prouzročene ratnim operacijama i pobunama (čl. 955.) .......................................................... 1044 3. Nadosiguranje i ugovor s više osiguratelja (čl. 956.-959.) ................................................................... 1050 Nadosiguranje (čl. 956.) ................................................... 1050 Naknadno smanjenje vrijednosti (čl. 957.) ...................... 1050 Višestruko i dvostruko osiguranje (čl. 958.) .................... 1050 Suosiguranje (čl. 959.) ..................................................... 1052 4. Podosiguranje (čl. 960.) ................................................. 1052 5. Prijenos ugovora i isplata naknade drugome (čl. 961.-962.) .................................................. 1052 Prijenos ugovora na stjecatelja osigurane stvari (čl. 961.) 1052

Xl Sadržaj

Naknada nositeljima založnog i drugih prava (čl. 962.) .................................................................. 1053 6. Prijelaz osiguranikovih prava prema odgovornoj osobi na osiguratelja (subrogacija) (čl. 963.) ............... 1054 7. Osiguranje od odgovornosti (čl. 964.-965.) .................. 1056 Odgovornost osiguratelja (čl. 964.) ................................. 1056 Vlastito pravo oštećenika i neposredna tužba (čl. 965.) ... 1057 III. OSIGURANJE OSOBA (čl. 966.-989.) .......................... 1061 1. Opće odredbe (čl. 966.-972.) .......................................... 1061 Utvrđivanje osiguranog iznosa (čl. 966.) ......................... 1061 Polica osiguranja života (čl. 967.) .................................... 1062 Netočna prijava starosti osiguranika (čl. 968.) ................ 1062 Posljedice neplaćanja premije i smanjenje osiguranog iznosa (čl. 969.) ............................................. 1063 Osiguranje treće osobe (čl. 970.) ..................................... 1063 Osiguranje za slučaj smrti maloljetnika i osoba lišenih poslovne sposobnosti (čl. 971.) ........................................ 1064 Pravo na naknadu i osigurani iznos (čl. 972.) .................. 1064 2. Isključeni rizici (čl. 973.-977.) ....................................... 1066 Samoubojstvo osiguranika (čl. 973.) ............................... 1066 Namjerno ubojstvo osiguranika (čl. 974.) ....................... 1066 Namjerno prouzročenje nesretnog slučaja (čl. 975.) ....... 1066 Ratne operacije (čl. 976.) ................................................. 1067 Ugovorno isključenje rizika (čl. 977.) ............................. 1067 3. Prava ugovaratelja osiguranja prije nastupa osiguranog slučaja (čl. 979.-980.) .................................. 1067 Otkup (čl. 978.) ................................................................ 1067 Predujam (čl. 979.) ........................................................... 1068 Zalaganje police (čl. 980.) ................................................ 1069 4. Osiguranje života u korist treće osobe (čl. 981.-989.) .. 1069 Određivanje korisnika (čl. 981.) ...................................... 1069 Podjela koristi između više korisnika (čl. 982.) .............. 1070 Opoziv odredbe o određivanju korisnika (čl. 983.) ......... 1071 Vlastito i neposredno pravo korisnika (čl. 984.) ............. 1071 Vjerovnici ugovaratelja osiguranja i osiguranika (čl. 985.) ........................................................ 1072 Ustupanje osiguranog iznosa (čl. 986.) ............................ 1072 Kad određeni korisnik umre prije dospjelosti (čl. 987.) .. 1072 Osiguranje za slučaj smrti bez određenog korisnika (čl. 988.) ........................................................... 1072

XlISadržaj

Savjesna isplata osiguranog iznosa neovlaštenoj osobi (čl. 989.) ............................................ 1073 Odsjek 28. BANKARSKI NOVČANI POLOG (čl. 990.-1001.) ...... 1073 I. NOVČANI POLOG (čl. 990.-997.)................................. 1073 Pojam (čl. 990.) ................................................................ 1073 Otvaranje računa (čl. 991.) ............................................... 1077 Otklanjanje dugovanog salda (čl. 992.) ........................... 1078 Vrste novčanih pologa (čl. 993.) ...................................... 1078 Stanje računa (čl. 994.) ..................................................... 1078 Mjesto uplata i isplata (čl. 995.) ....................................... 1080 Postojanje više računa (čl. 996.) ...................................... 1080 Plaćanje kamata (čl. 997.) ................................................ 1080 II. ULOG NA ŠTEDNJU (čl. 998.-1001.) ........................... 1082 Štedna knjižica (čl. 998.) .................................................. 1082 Upis u knjižicu (čl. 999.) .................................................. 1083 Plaćanje kamata (čl. 1000.) .............................................. 1084 Vrste uloga na štednju (čl. 1001.) .................................... 1086 Odsjek 29. POLAGANJE VRIJEDNOSNIH PAPIRA (čl. 1002.-1006.) ............................................................... 1086 Pojam (čl. 1002.) .............................................................. 1086 Ostvarivanje prava (čl. 1003.) .......................................... 1087 Dužnosti banke (čl. 1004.) ............................................... 1087 Vraćanje vrijednosnih papira (čl. 1005.) .......................... 1087 Zahtjevi trećih osoba (čl. 1006.) ...................................... 1088 Odsjek 30. BANKARSKI TEKUĆI RAČUN (čl. 1007.-1015.) ....... 1088 Pojam (čl. 1007.) .............................................................. 1088 Oblik ugovora (čl. 1008.) ................................................. 1089 Sredstva na tekućem računu (čl. 1009.) ........................... 1089 Prijeboj između salda više računa (čl. 1010.) .................. 1090 Raspolaganje saldom (čl. 1011.) ...................................... 1090 Primjena pravila ugovora o nalogu (čl. 1012.) ................ 1090 Trajanje računa (čl. 1013.) ............................................... 1091 Provizija i naknada troškova (čl. 1014.) .......................... 1091 Dostava izvatka (čl. 1015.) .............................................. 1092 Odsjek 31. UGOVOR O SEFU (čl. 1016.-1020.) ............................. 1092 Pojam (čl. 1016.) .............................................................. 1092 Pristup sefu (čl. 1017.) ..................................................... 1093 Predmeti koji se ne smiju staviti u sef (čl. 1018.) ............ 1093 Prava banke u slučaju neplaćanja (čl. 1019.) ................... 1093 Odgovarajuća primjena (čl. 1020.) .................................. 1094

XlII Sadržaj

Odsjek 32. UGOVOR O KREDITU (čl. 1021.-1024.) ..................... 1094 Pojam (čl. 1021.) .............................................................. 1094 Oblik i sadržaj (čl. 1022.) ................................................. 1097 Otkaz ugovora (čl. 1023.) ................................................ 1098 Raskid ugovora i vraćanje kredita prije roka (čl. 1024.) ... 1098 Odsjek 33. UGOVOR O KREDITU NA TEMELJU ZALOGA VRIJEDNOSNIH PAPIRA (čl. 1025.-1027.) .. 1099 Pojam (čl. 1025.) .............................................................. 1099 Oblik i sadržaj (čl. 1026.) ................................................. 1100 Kad banka može prodati založene papire (čl. 1027.) ...... 1100 Odsjek 34. AKREDITIVI (čl. 1028.-1038.) ...................................... 1100 Pojam (čl. 1028.) .............................................................. 1100 Primjena ujednačenih običaja i prakse (čl. 1029.) ........... 1103 Odsjek 35. BANKARSKA GARANCIJA NA POZIV (čl. 1039.-1043.) ............................................................... 1105 Pojam (čl. 1039.) .............................................................. 1105 Potvrda garancije (čl. 1040.) ............................................ 1110 Kontragarancija (čl. 1041.) .............................................. 1110 Prestanak valjanosti garancije (čl. 1042.) ........................ 1112 Prijenos prava na plaćanje iz garancije (čl. 1043.) .......... 1112 Odsjek 36. PRIMJENA ODREDABA O BANKARSKOM POSLOVANJU (čl. 1044.) ............................................... 1113

GlAVA IX. - IZVANUGOVORNI OBVEZNI ODNOSI (čl. 1045.-1162.) ............................................. 1114 Odjeljak 1. PROUZROČENJE ŠTETE (čl. 1045.-1110.) ............ 1114 Odsjek 1. OPĆA NAČELA (čl. 1045.-1048.) .................................. 1114 Pretpostavke odgovornosti (čl. 1045.) ............................. 1114 Šteta (čl. 1046.) ................................................................ 1152 Zahtjev da se ukloni opasnost štete (čl. 1047.) ................ 1162 Zahtjev da se prestane s povredom prava osobnosti (čl. 1048.) ......................................................... 1174 Odsjek 2. ODGOVORNOST PO OSNOVI KRIVNJE (čl. 1049.-1054.) ............................................................... 1176 Postojanje krivnje (čl. 1049.) ........................................... 1176 Osobe koje ne odgovaraju za štetu (čl. 1050.) ................. 1180 Odgovornost maloljetnika (čl. 1051.) .............................. 1182 Nužna obrana, stanje nužde, otklanjanje štete od drugog (čl. 1052.) ........................................................ 1183

XlIIISadržaj

Dopuštena samopomoć (čl. 1053.) .................................. 1186 Pristanak oštećenika (čl. 1054.) ....................................... 1187 Odsjek 3. ODGOVORNOST ZA DRUGOG (čl. 1055.-1062.) ...... 1189 Duševno bolesni i zaostali u umnom razvoju (čl. 1055.) .. 1189 Odgovornost roditelja (čl. 1056.) ..................................... 1192 Solidarna odgovornost (čl. 1057.) .................................... 1195 Odgovornost druge osobe za maloljetnika (čl. 1058.)..... 1195 Posebna odgovornost roditelja (čl. 1059.) ....................... 1199 Zahtjev pravičnosti (čl. 1060.) ......................................... 1200 Odgovornost poslodavca (čl. 1061.) ................................ 1202 Odgovornost pravne osobe za štetu koju prouzroči njezino tijelo (čl. 1062.) ................................................... 1212 Odsjek 4. ODGOVORNOST ZA ŠTETU OD OPASNE STVARI ILI OPASNE DJELATNOSTI (čl. 1063.-1072.) ............. 1216 1. Opće odredbe (čl. 1063.-1067.) ...................................... 1216 Predmnjeva uzročnosti (čl. 1063.) ................................... 1216 Tko odgovara za štetu (čl. 1064.)..................................... 1237 Protupravno oduzimanje opasne stvari od vlasnika (čl. 1065.) ...................................................... 1240 Predaja stvari trećoj osobi (čl. 1066.) .............................. 1243 Oslobođenje od odgovornosti (čl. 1067.) ........................ 1247 2. Odgovornost za štete izazvane motornim vozilom u pogonu (čl. 1068.-1072.) .............................................. 1264 Motorno vozilo (čl. 1068.) ............................................... 1264 Odgovornost za štetu trećima (čl. 1069.) ......................... 1268 Odgovornost u slučaju neovlaštenog korištenja motornog vozila (čl. 1070.) .............................................. 1275 Odgovornost prema trećoj osobi koja se prevozi motornim vozilom (čl. 1071.) .......................................... 1278 Međusobni odštetni zahtjevi vlasnika motornih vozila (čl. 1072.) ............................................... 1279 Odsjek 5. ODGOVORNOST ZA NEISPRAVAN PROIZVOD (čl. 1073.-1080.) ............................................................... 1285 Opće pravilo (čl. 1073.) ................................................... 1285 Proizvod (čl. 1074.) .......................................................... 1290 Neispravni proizvod (čl. 1075.) ....................................... 1291 Proizvođač (čl. 1076.) ...................................................... 1291 Solidarna odgovornost (čl. 1077.) .................................... 1292 Oslobođenje od odgovornosti (čl. 1078.) ........................ 1292

XlIV Sadržaj

Zabrana ugovornog isključenja ili ograničenja odgovornosti (čl. 1079.) ................................................... 1294 Rokovi ostvarivanja prava (čl. 1080.) .............................. 1294 Odsjek 6. POSEBNI SLUČAJEVI ODGOVORNOSTI (čl. 1081.-1084.) ............................................................... 1295 Odgovornost organizatora priredbi (čl. 1081.) ................ 1295 Odgovornost zbog uskrate nužne pomoći (čl. 1082.) ...... 1300 Odgovornost zbog nesklapanja ugovora (čl. 1083.) ........ 1300 Odgovornost u vezi s obavljanjem poslova od javnog interesa (čl. 1084.) ........................................... 1302 Odsjek 7. POPRAVLJANJE ŠTETE (čl. 1085.-1106.) ................... 1308 1. Popravljanje imovinske štete (čl. 1085.-1088.) ............ 1308 Uspostava prijašnjeg stanja i naknada u novcu (čl. 1085.) 1308 Kad dospijeva obveza naknade (čl. 1086.) ...................... 1314 Naknada u slučaju propasti stvari oduzete na nedopušten način (čl. 1087.) ....................................... 1322 Naknada u obliku novčane rente (čl. 1088.) .................... 1323 2. Obujam i visina imovinske štete (čl. 1089.-1092.) ....... 1331 Obična šteta i izmakla korist (čl. 1089.) .......................... 1331 Potpuna naknada (čl. 1090.) ............................................. 1350 Sniženje naknade (čl. 1091.) ............................................ 1353 Doprinos oštećenika vlastitoj šteti (čl. 1092.) ................. 1355 3. Posebno o naknadi imovinske štete u slučaju smrti, tjelesne ozljede i oštećenja zdravlja (čl. 1093.-1097.) ............................................................... 1370 Izgubljena zarada, troškovi liječenja i pogreba (čl. 1093.) ........................................................... 1370 Pravo osobe koju je poginuli uzdržavao (čl. 1094.) ........ 1377 Naknada štete u slučaju tjelesne ozljede ili narušenja zdravlja (čl. 1095.) ........................................................... 1386 Izmjena dosuđene naknade (čl. 1096.) ............................ 1415 Neprenosivost prava (čl. 1097.) ....................................... 1420 4. Naknada imovinske štete u slučaju povrede časti i širenja neistinitih navoda (čl. 1098.) ............................. 1422 5. Popravljanje neimovinske štete (čl. 1099.-1106.) ........ 1423 Objavljivanje presude ili ispravka (čl. 1099.) .................. 1423 Pravična novčana naknada (čl. 1100.) ............................. 1431 Osobe koje imaju pravo na pravičnu novčanu naknadu u slučaju smrti ili osobito teškog invaliditeta (čl. 1101.) ...................................................... 1495 Zadovoljština u posebnim slučajevima (čl. 1102.) .......... 1522

XlVSadržaj

Kad dospijeva obveza pravične novčane naknade (čl. 1103.) ........................................................... 1525 Pravična novčana naknada buduće neimovinske štete (čl. 1104.) ........................................... 1530 Nasljeđivanje i ustup tražbine naknade neimovinske štete (čl. 1105.) ........................................... 1532 Doprinos oštećenika vlastitoj šteti i sniženje naknade (čl. 1106.) ........................................................... 1533 Odsjek 8. ODGOVORNOST VIŠE OSOBA ZA ISTU ŠTETU (čl. 1107.-1109.) ............................................................... 1534 Solidarna odgovornost (čl. 1107.) .................................... 1534 Solidarna odgovornost naručitelja i izvođača radova (čl. 1108.) .............................................................. 1548 Regres isplatitelja (čl. 1109.)............................................ 1551 Odsjek 9. PRAVO OŠTEĆENIKA NAKON ZASTARE ODŠTETNOG ZAHTJEVA (čl. 1110.) ........................... 1552 Odjeljak 2. STJECANJE BEZ OSNOVE (čl. 1111.-1120.) ......... 1553 Odsjek 1. OPĆE PRAVILO (čl. 1111.) ............................................ 1553 Odsjek 2. PRAVILA VRAĆANJA (čl. 1112.-1120.) ....................... 1560 Kad se ne može zahtijevati vraćanje (čl. 1112.) .............. 1560 Dvostruka isplata duga (čl. 1113.) ................................... 1562 Ispunjenje naravne ili moralne obveze (čl. 1114.) ........... 1562 Opseg vraćanja (čl. 1115.) ................................................ 1562 Naknada troškova (čl. 1116.) ........................................... 1565 Kad se može zadržati primljeno (čl. 1117.) ..................... 1566 Uporaba stvari u tuđu korist (čl. 1118.) ........................... 1568 Izdatak za drugog (čl. 1119.) ............................................ 1569 Uporaba tuđe stvari u svoju korist (čl. 1120.).................. 1570 Odjeljak 3. POSlOVODSTVO BEZ NAlOGA (čl. 1121.-1129.) ............................................................... 1572 Odsjek 1. OPĆE PRAVILO (čl. 1121.) ............................................ 1572 Odsjek 2. OBVEZE I PRAVA POSLOVOĐE BEZ NALOGA (čl. 1122.-1126.) ............................................................... 1573 Obveze poslovođe bez naloga (čl. 1122.) ........................ 1573 Dužna pažnja i odgovornost (čl. 1123.) ........................... 1574 Prava poslovođe bez naloga (čl. 1124.) ........................... 1575 Obavljanje tuđih poslova u namjeri da se drugom pomogne (čl. 1125.) ............................................ 1576 Odnošenje dodataka (čl. 1126.) ........................................ 1576

XlVI Sadržaj

Odsjek 3. OBAVLJANJE TUĐIH POSLOVA PROTIV ZABRANE (čl. 1127.) ..................................................... 1577 Odsjek 4. NEPRAVO POSLOVODSTVO (čl. 1128.) ................... 1578 Odsjek 5. ODOBRENJE (čl. 1129.) ................................................ 1578 Odjeljak 4. JAVNO OBEĆANJE NAGRADE (čl. 1130.-1134.) . 1579 Kad obvezuje (čl. 1130.) .................................................. 1579 Opoziv obećanja (čl. 1131.) ............................................. 1581 Tko ima pravo na nagradu (čl. 1132.) .............................. 1582 Natječaj i nagrada (čl. 1133.) ........................................... 1583 Prestanak obveze (čl. 1134.) ............................................ 1585 Odjeljak 5. VRIJEDNOSNI PAPIRI (čl. 1135.-1162.) ................ 1585 1. Opće odredbe (čl. 1135.-1139.) ...................................... 1585 Pojam (čl. 1135.) .............................................................. 1585 Bitni sastojci (čl. 1136.) ................................................... 1588 Na koga vrijednosni papir može glasiti (čl. 1137.) .......... 1588 Nastanak obveze (čl. 1138.) ............................................. 1589 Posebni uvjeti za izdavanje vrijednosnog papira u seriji (čl. 1139.) .................................................. 1589 2. Ostvarivanje prava (čl. 1140.-1141.) ............................. 1589 Kome pripada pravo iz vrijednosnog papira (čl. 1140.).... 1589 Tko može zahtijevati ispunjenje (čl. 1141.) ..................... 1590 3. Prijenos vrijednosnog papira (čl. 1142.-1150.) ............ 1590 Prijenos prava iz papira na donositelja (čl. 1142.) .......... 1590 Prijenos prava iz papira na ime (čl. 1143.) ...................... 1590 Prijenos prava iz papira po naredbi (čl. 1144.) ................ 1591 Vrste indosamenata (čl. 1145.) ......................................... 1592 Prijenos punomoći i prijenos za zalog (čl. 1146.) ........... 1592 Učinak prijenosa prava (čl. 1147.) ................................... 1593 Učinak prijenosa punomoći i prijenosa za zalog (čl. 1148.) ........................................................... 1593 Dokazivanje zakonitosti prijenosa (čl. 1149.) ................. 1593 Zabrana prijenosa (čl. 1150.) ........................................... 1593 4. Promjene kod vrijednosnih papira (čl. 1151.-1153.) .... 1594 Promjene koje može izvršiti izdavatelj (čl. 1151.) .......... 1594 Promjene koje može izvršiti imatelj pri prijenosu (čl. 1152.) .................................................... 1594 Sjedinjavanje i dijeljenje vrijednosnih papira (čl. 1153.) ............................................................... 1594

XlVIISadržaj

5. Ispunjenje obveze iz vrijednosnog papira (čl. 1154.-1157.) ................................................... 1595 Prestanak obveze (čl. 1154.) ............................................ 1595 Zabrana ispunjenja (čl. 1155.) .......................................... 1595 Isplata kamata ili drugih prinosa nakon isplate glavnice (čl. 1156.) ............................................... 1595 Prigovori na zahtjev za ispunjenje obveze (čl. 1157.) ..... 1596 6. legitimacijski papiri i znakovi (čl. 1158.-1159.) ......... 1596 Legitimacijski papiri (čl. 1158.) ....................................... 1596 Legitimacijski znakovi (čl. 1159.) ................................... 1597 7. Ostale odredbe (čl. 1160.-1162.) .................................... 1597 Zamjena oštećenog vrijednosnog papira (čl. 1160.) ........ 1597 Amortizacija vrijednosnog papira (čl. 1161.) .................. 1598 Zastara tražbine iz vrijednosnog papira (čl. 1162.) ......... 1599

DIO TREĆIP R I J E l A Z N E I Z A V R Š N E O D R E D B E

(čl. 1163.-1165.)

Primjena ovoga zakona (čl. 1163.) .................................. 1600 Prestanak važenja propisa (čl. 1164.) .............................. 1602 Stupanje na snagu (čl. 1165.) ........................................... 1603

PRILOZI

I. IZVADCI IZ ZAKONA O FINANCIJSKOM POSlOVANJU I PREDSTEČAJNOJ NAGODBI ......................................................... 1607

II. ZAKON O KAMATAMA ..................................................................... 1629

LITERATURA ............................................................................................... 1637

ABECEDNO KAZALO POJMOVA ......................................................... 1665

BIlJEŠKA O AUTORU .............................................................................. 1745

XlVIII Predgovor četvrtom izdanju

XlIXPredgovor četvrtom izdanju

PREDGOVOR PETOM IZDANJU Budući da je četvrto izdanje rasprodano, nakladnik je tiskao peto izdanje

u koje je unio zakonske izmjene koje su u međuvremenu stupile na snagu, a odnose se na Zakon o obveznim odnosima. Riječ je o zakonima koji uređuju materiju ispunjavanja novčanih obveza.

Knjiga, dakle, sadržava i autorski pročišćeni tekst ZOO-a.Naime, stupanjem na snagu Zakona o rokovima ispunjenja novčanih

obveza (Nar. nov., br. 125/11.), 1. siječnja 2012. prestao je važiti članak 174. Zakona o obveznim odnosima (Nar. nov., br. 35/05. i 41/08.). Zakon o rokovima ispunjenja novčanih obveza važio je od 1. siječnja 2012. do 30. rujna 2012.

Na snagu je zatim 1. listopada 2012. stupio Zakon o financijskom poslovanju i predstečajnoj nagodbi koji je objavljen u Nar. nov., br. 108/12. Prema čl. 90. tog zakona, ako nije drukčije određeno tim zakonom, na obvezne odnose iz toga zakona primjenjuju se odredbe zakona kojim se uređuju obvezni odnosi, tj. odredbe ZOO-a. Pri tome valja, dakle, imati na umu da je Zakon o financijskom poslovanju i predstečajnoj nagodbi poseban zakon (lex specialis) pa njegove odredbe imaju prednost u odnosu na odredbe ZOO-a kao općeg (generalnog) propisa. Zato odredbe ZOO-a koje uređuju novčane obveze valja povezati s odredbama Zakona o financijskom poslovanju i predstečajnoj nagodbi i u slučaju razlika primijeniti poseban zakon. U prilozima ove knjige objavljujemo izvatke iz Zakona o financijskom poslovanju i predstečajnoj nagodbi. U bilješkama ispod teksta izvadaka iz Zakona o financijskom poslovanju i predstečajnoj nagodbi uputili smo na pojedine odredbe ZOO-a koje na navedeni način mogu biti povezane ili tumačene.

Peto izdanje u svemu ostalom nije mijenjano u odnosu na četvrto, bitno izmijenjeno i dopunjeno izdanje.

U svemu vrijede napomene iz predgovora prijašnjim izdanjima. U Zagrebu 23. studenoga 2012.

Ivica Crnić, dipl. iur.

l Predgovor četvrtom izdanju

lIPredgovor četvrtom izdanju

PREDGOVOR ČETVRTOM IZDANJU

Knjiga je i dalje zadržala bitnu strukturu tako da se u njoj prikazuju za pravnike, ali i druge čitatelje, tri bitna elementa: a) propis, b) sudska praksa i c) literatura (doktrina). Time se čitatelju pruža najbolji uvid u određeni pravni institut i upućuje ga se na tumačenja propisa.

Osim toga, četvrto izdanje dopunjeno je i izmijenjeno: 1. novim napomenama i objašnjenjima kojima se dodatno upućuje na

drukčija rješenja u novom ZOO-u koji je u primjeni od 1. siječnja 2006., u usporedbi sa ZOO/91. U određenim situacijama napomene su opširne i prelaze u formu komentara pojedinih odredaba. Učinjeno je to tamo gdje je riječ o novim institutima koje je potrebno potpunije prikazati ili je riječ o materiji koja je češća u pravnoj praksi. Posebice se to odnosi na institut neimovinske štete i pitanja kako utvrditi činjenice važne za određivanje iznosa naknade.

2. sudskom praksom nastalom na temelju ZOO/91 koju autor smatra aktualnom i u primjeni novog ZOO-a. Ponajprije je riječ o praksi koja je nastala nakon 2006. u primjeni ZOO/91, a koja dosad nije bila publicirana u izdanjima biblioteke Pravo u nakladi Organizatora d.o.o.

3. u knjizi se nastojalo dodatno još više uputiti i na postupovna (procesna) pitanja koja se pojavljuju u primjeni pojedinih materijalnopravnih instituta, tj. povezati odredbe ZOO-a sa ZPP-om.

Sudsku praksu i njezin domašaj valja uvijek razmatrati u kontekstu vremena u kojem je donesena s obzirom na propise koji su tada važili. Kad čitatelj primjenjuje ZOO, praksom iz ZOO/91 uvijek se mora koristiti imajući na umu da su moguće razlike u propisima i da ovdje prikazan praksa po ZOO/91 ima tek orijentacijsko značenje i pomoćna je građa u razrješavanju spornih pitanja.

Budući da su mnogi propisi u novom ZOO-u sadržajno ostali isti kakvi su bili u ZOO/91, u napomenama se upućuje i na propise ZOO/91. Naime, na propisima ZOO/91 nastala je moguće sudska praksa, pa čitatelj koji pretražuje sudsku praksu prema drugim izvorima ima orijentaciju uz koje bi propise mogao dodatno pretraživati.

lII Predgovor četvrtom izdanju

Objavljena praksa ne izražava (uvijek) autorovo stajalište. U jednoj se sentenciji često spominju dva pravna instituta ili više njih. Zato

je njihovo svrstavanje uz određeni članak ZOO-a samo uvjetnoga značenja. Lakšem snalaženju zato treba poslužiti i abecedno kazalo pojmova.

U tim okvirima treba ocjenjivati domašaj ovog rada. U svemu ostalom vrijede napomene iz predgovora uz prva tri izdanja.

U Zagrebu, 9. siječnja 2010.

Ivica Crnić, dipl. iur.

lIIIPredgovor trećem izdanju

PREDGOVOR TREĆEM IZDANJU

Treće izdanje ove knjige nije mijenjano u odnosu na drugo, bitno izmijenjeno i dopunjeno izdanje.

U Zagrebu, 16. veljače 2006.

Ivica Crnić, dipl. iur.

lIV Predgovor trećem izdanju

lVPredgovor drugom izdanju

PREDGOVOR DRUGOM IZDANJU

Prvo izdanje ove knjige je ubrzo nakon izlaska iz tiska rasprodano.

Drugo izdanje dopunjeno je: 1. novim napomenama i objašnjenjima kojima se dodatno upozorava

na nova, drukčija rješenja u novom ZOO-a koji stupa na snagu 1. siječnja 2006., u usporedbi sa ZOO-om/91. U određenim situacijama napomene su opširne i prelaze u formu komentara pojedinih odredaba. Učinjeno je to tamo gdje je riječ o novim institutima koje je potrebno potpunije prikazati ili je riječ o materiji koja je češća u pravnoj praksi.

2. sudskom praksom koja je nastala na temelju ZOO/91, a koju autor smatra aktualnom i u primjeni novog ZOO-a. Ponajprije je riječ o praksi koja je nastala nakon 2002. u primjeni ZOO/91, a koja dosad nije bila publicirana u izdanjima biblioteke Pravo u nakladi Organizatora d.o.o. Pregled te prijašnje prakse sadržava knjiga istog autora pod naslovom Zakon o obveznim odnosima s opsežnom sudskom praksom, biblioteka Pravo 35. Dakle, zainteresirani čitatelj moći će opsežan pregled sudske prakse pronaći u ovoj i spomenutoj knjizi. Iako je autor kritički sagledavao sudsku praksu nastalu u primjeni ZOO/91, koju smatra aktualnom i za primjenu novog ZOO-a, pri prosuđivanju konkretnog slučaja po novim propisima valja imati na umu sve okolnosti i moguće posebnosti nove, konkretne situacije s obzirom na novi ZOO.

3. ovo izdanje dopunjeno je i upućivanjem na literaturu. Riječ je ponajprije o onoj pravnoj književnosti koja se bavi institutima novog ZOO-a i razlikama od propisa ZOO/91, a tamo gdje prijašnji Zakon nije pretrpio bitne, sadržajne izmjene, i o literaturi koja se odnosi na primjenu ZOO/91, ali su tekstovi aktualni i za novi Zakon.

4. prilozi u knjizi, ponajprije propisi koji se odnose na odštetnu odgovornost Republike Hrvatske, također su obogaćeni sudskom praksom.

5. dodani su i novi pojmovi u opsežno abecedno kazalo pojmova. Knjiga sadržava i obrazloženja koja su dana zastupnicima Hrvatskog

sabora u proceduri donošenja novog Zakona, na temelju čega su zastupnici i donijeli Zakon. Htjeli smo time omogućiti uvid i u argumentaciju Vlade Republike Hrvatske kao predlagatelja. Ta argumentacija donekle omogućuje uvid u to što je zapravo bila namjera zakonodavca pri izmjenama dosadašnjih

lVI Predgovor drugom izdanju

propisa, a napose pri prihvaćanju novih instituta. No, ona može biti podloga i za kritičko promišljanje u situacijama kad su argumenti za pojedine institute i promjene šturi, a možda i manjkavi. O tome prosudbu prepuštamo čitatelju.

Podsjećamo da smo u prvom izdanju ove knjige objavili i razloge za donošenje novog ZOO-a koje je imala na umu Vlada Republike Hrvatske kad je Hrvatskom saboru podnijela Prijedlog ZOO-a.

Napomena i prikaz sudske prakse koja je nastala u primjeni Zakona o nasljeđivanju, ali je smatramo aktualnom i u primjeni čl. 579. do 589. ZOO-a, napisao je dr. sc. Jadranko Crnić, dipl. iur., predsjednik Ustavnog suda Republike Hrvatske, u mirovini.

Za objavljenu sudsku praksu valja reći i sljedeće. Zakon o obveznim odnosima razrješava mnogobrojne pravne odnose u koje

svakodnevno stupaju i fizičke i pravne osobe. To, dakako, ima kao posljedicu i niz sporova, a time i opsežnu sudsku praksu. Dio te prakse objavljuje se u stručnim i znanstvenim publikacijama. Tako razasuta, ta praksa, iznimno važna pravniku praktičaru za redovito obavljanje posla, teško je pregledna. Zato je cilj bio prikupiti što više podataka o stajalištima sudova i tako omogućiti pregled te prakse na jednom mjestu. Svaka takva zbirka zato je zapravo izbor iz sudske prakse. To, pak, krije opasnost da priređivač propusti uvrstiti neko važnije pravno stajalište. Zato će biti zahvalan svakom tko ga na takav (nehotičan) propust upozori. Prikazana je ponajprije praksa koja je objavljena u stručnim izdanjima. No, priređivač je nastojao doprijeti i do odluka koje nisu publicirane, a važne su za pravnu praksu.

Nije, nažalost, bilo moguće objaviti obrazloženja odluka. Kao što će čitatelj primijetiti, objavljena su, u pravilu, samo sažeta stajališta izražena u sudskim odlukama (sentencije). Da bismo čitatelju omogućili potpuniji uvid u činjenično i pravno stajalište suda kojeg je sentencija objavljena, naveden je i izvor podatka o tom stajalištu suda. Proširenu informaciju, ako ona postoji, čitatelj dakle može potražiti u navedenom izvoru. Ponekad je praksa o istom slučaju objavljena u više izvora. Zato se upućuje na te izvore.

Objavljena praksa ne izražava autorovo stajalište. U jednoj se sentenciji često spominju dva pravna instituta ili više njih. Zato

je njihovo svrstavanje uz određeni članak Zakona samo uvjetnoga značenja. Lakšem snalaženju zato treba poslužiti i opsežno abecedno kazalo pojmova.

U tim okvirima treba ocjenjivati domašaj ovog rada. U svemu ostalom vrijede napomene iz predgovora uz prvo izdanje.

U Zagrebu, 6. prosinca 2005.

Ivica Crnić, dipl. iur.

lVIIPredgovor prvom izdanju

PREDGOVOR PRVOM IZDANJU

Hrvatski sabor donio je Zakon o obveznim odnosima koji je objavljen u Narodnim novinama, broj 35/05. O razlozima koji su potaknuli Vladu Republike Hrvatske da predloži donošenje novog, cjelovitog Zakona o obveznim odnosima odnosno Hrvatski sabor da taj prijedlog prihvati i Zakon donese govorimo o odjeljku ove knjige pod naslovom Razlozi za donošenje novog Zakona o obveznim odnosima.

Ova knjiga uz tekst Zakona upućuje na najvažnije promjene koje su se dogodile, tj. na razlike između novog i prijašnjeg Zakona o obveznim odnosima (Narodne novine, broj 53/91., 73/91., 111/93., 3/94., 7/96., 91/96., 112/99. i 88/01.), koji prestaje važiti 31. prosinca 2005.

Prijašnji zakon donesen je 1978. u tadašnjoj SFRJ, a pravni sustav Republike Hrvatske preuzet je 1991. Taj je zakon mijenjan i dopunjavan 11 puta.

Započinjanjem postupka pridruživanja Europskoj uniji Republika Hrvatska obvezala se postupno u svoj pravni poredak ugraditi čitavu pravnu stečevinu Unije. To podrazumijeva i usklađivanje Zakona o obveznim odnosima s odredbama direktiva Europske unije. Nadalje, postojala je potreba terminološkog usklađivanja teksta zakona sa standardom hrvatskog pravnog nazivlja. To su bili osnovni razlozi na kojima je Vlada Republike Hrvatske temeljila svoj prijedlog, a Hrvatski sabor svoju odluku o donošenju potpuno novog, cjelovitog Zakona o obveznim odnosima.

Imajući na umu kratko vrijeme od dana objave teksta novog Zakona pa do izlaska ove knjige, autor knjige odlučio se bitne promjene prikazati tako da je uz odgovarajuće odredbe naveo obrazloženje koje je imao na umu Hrvatski sabor pri raspravi o Konačnom prijedlogu Zakona o obveznim odnosima u veljači 2005. Time se čitatelju pokušalo olakšati uočavanje razlika između novih i prijašnjih zakonodavnih rješenja. Prema tome, ovo izdanje knjige ima cilj pružiti tek osnovnu informaciju.

Knjiga sadržava i priloge, tj. propise koji se odnose na materiju kamata, jer se odredbe članka 26. stavaka 1. do 3. i članka 29. stavaka 2. do 6. i stavka 8. Zakona o obveznim odnosima počinju primjenjivati nakon isteka dvije godine od dana stupanja na snagu ovog zakona, tj. od 01. 01. 2008.

lVIII Predgovor prvom izdanju

U knjizi objavljujemo i zakone koji uređuju posebne odgovornosti Republike Hrvatske, a odnose se na pitanje sukcesije država, ratnih šteta i terorističkih akata i javnih demonstracija. To je učinjeno s namjerom da se ova materija, koja je nekad, makar samo lapidarno, bila materija obveznih odnosa, približi čitateljima.

Važan je dio ove knjige i opsežno abecedno kazalo pojmova koje bi trebalo olakšati snalaženje u ovoj opsežnoj pravnoj materiji, to više što je zakonodavac renumerirao tekst Zakona.

Knjiga je pripremljena uz suradnju Jadranke Matić, dipl. iur., sutkinje Općinskog suda u Zagrebu.

U Zagrebu, 16. travnja 2005.

Ivica Crnić, dipl. iur.

lIXKratice i pregled izvora za sudsku praksu

KRATICE I PREGLED IZVORA ZA SUDSKU PRAKSU

U ovoj se knjizi upotrebljavaju određene kratice, a dio njih označuje i izvore odakle su crpljeni prikazani primjeri iz sudske prakse. Izvori za sudsku praksu navedeni su kako bi čitatelj u njima mogao potražiti eventualno šire objašnjenje, ako ono postoji. Kratice i dijelom izvori za sudsku praksu jesu:

alt. - alternativaBoras - Margetić - Boras, Mile - Margetić, Lujo, Rimsko pravo, izdanje

Pravnog fakulteta u Zagrebu, 1980. Broj označuje stranicu u knjizi. Crnić - Ilić - Crnić, Ivica - Ilić, Ante, Osiguranje i naknade štete u saobra-

ćaju, treće izdanje, Informator, Zagreb, 1987. Broj označuje stranicu u knjizi.Crnić, J. - Crnić, Jadranko, Odgovornost više osoba za istu štetu i

podijeljena odgovornost, Zakonitost br. 9-10 iz 1987. Broj označuje stranicu u časopisu.

čl. - članakEuropske indikativne tabele - Europske indikativne tabele za ocjenu

umanjenja psihičkog i fizičkog integriteta, objavljene su u Zborniku radova Naknada neimovinske štete - pravno-medicinski okvir, izdanje Inženjerskog biroa d.d., Zagreb, 2009., str. 245. do 290.

FiP - Financije i porezi, časopis, ZagrebGodišnjak - zbornik radova sa savjetovanja Aktualnosti građanskog,

trgovačkog, radnog i upravnog prava, Opatija. Broj označuje redni broj godišnjaka, a broj iza crte godinu održavanja savjetovanja.

Goreta - Peko Čović - Buzina - Goreta, Miroslav - Peko Čović, Ivana - Buzina, Nadica, Psihijatrijska vještačenja, zbirka ekspertiza, knjiga druga: građansko pravo, izdanje Naklade Zadro i Psihijatrijske bolnice Vrapče, Zagreb, 2006., broj označuje stranicu u knjizi.

Grbin - Grbin, Ivo, Pretpostavke odgovornosti za štetu i odgovornost po osnovi krivnje, Zakonitost br. 9-10 iz 1987. Broj označuje stranicu časopisa.

HPR - časopis Hrvatska pravna revija, izdanje Inženjerskog biroa, Zagreb. Prvi broj označuje redni broj časopisa, broj iza kose crte godinu izlaženja, a treći stranicu u časopisu.

Ing PSP - Ing pregled sudske prakse, izdanje Inženjerskog biroa d.d., Zagreb. Prvi broj označuje godinu izlaska tog izdanja, broj iza kose crte pravno područje (grupu u tom izdanju), a broj iza crtice stranicu u tom izdanju.

lX Kratice i pregled izvora za sudsku praksu

Informacije - bilten sudske prakse Županijskog suda u Zagrebu. Prvi broj označuje broj biltena, drugi godinu izlaženja, a broj iza crtice broj stranice u tom izdanju.

Informator - informativni list za ekonomska i pravna pitanja iz Zagreba (izdavač Novi informator). Broj označuje broj lista i godinu u kojoj je list izašao.

Izbor - godišnji Izbor odluka, izdanje Vs. Prvi broj označuje godinu izlaska tog izdanja, a broj iza crtice stranicu u tom izdanju.

Izv. - izvorni tekstovi (odluka) iz sudske prakse što ih je pregledao autor.Kalođera - Kalođera, Marko, Naknada neimovinske štete, rasprava iz

komparativnog prava, Zagreb, 1941. Broj označuje stranicu u knjizi.KZ - Kazneni zakon (Nar. nov., br. 110/97., 27/98., 50/00., 129/00., 51/01.,

111/03., 190/03. - odluka Ustavnog suda, 105/04., 71/06. i 110/07.) Nar. nov. - Narodne novine, službeni list Republike HrvatskeNaša zakonitost - v. ZakonitostNNŠ - Naknada neimovinske štete - pravno-medicinski okvir, izdanje

Inženjerskog biroa d.d., Zagreb, 2009.Novi ZOO - Zbornik radova Novi Zakon o obveznim odnosima, izdanje

Organizatora d.o.o., Zagreb, 2005. NŠPNZOO - grupa autora, Naknada štete u primjeni novog ZOO-a

(zbornik radova), izdanje Narodnih novina d.d., Zagreb, 2005. NZ - časopis Naša zakonitost, Zagreb (kasnije Zakonitost)ObZ - Obiteljski zakon (Nar. nov., br. 116/03., 17/04., 136/04. i 107/07.)OZ - Ovršni zakon (Nar. nov., br. 57/96., 29/99., 42/00. - Odluka Ustavnog

suda, 173/03., 194/03. - ispr., 151/04., 88/05., 121/05. i 67/08.)Odštetno pravo - Odštetno pravo (autor Ivica Crnić), drugo, bitno

izmijenjeno i dopunjeno izdanje u nakladi Zgombića i partnera, Zagreb, 2008.OGZ - Opći građanski zakonikOrijentacijski kriteriji - Orijentacijski kriteriji i iznosi za utvrđivanje

visine pravične novčane naknade nematerijalne štete Vrhovnog suda Republike Hrvatske, objavljeni u Izboru 1/03-60.

Os - Okružni sud (zatim se navodi sjedište suda, primjerice: u Zagrebu)Osiguranje - časopis, Zagreb, izdanje Croatia osiguranja d.d. Zagreb. Prvi

broj označuje redni broj časopisa, drugi godinu izdanja, a broj iza crtice stranicu u časopisu.

Pravo 35 - knjiga Zakon o obveznim odnosima s opsežnom sudskom praksom, IV. izdanje, biblioteka Pravo 35, izdanje Organizatora d.o.o. (autor I. Crnić).

lXIKratice i pregled izvora za sudsku praksu

PiP - časopis Pravo i porezi, Zagreb. Prvi broj označuje redni broj časopisa, broj iza kose crte godinu izlaska, a broj iza crtice stranicu u tom časopisu.

Praxis - Praxis iuridica mercatoria, Zbirka odluka hrvatskih trgovačkih sudova

Ps - (tadašnji) Privredni sud HrvatskePZ - Prekršajni zakon (Nar. nov., br. 107/07.)PSP - Pregled sudske prakse, prilog časopisa Zakonitost iz Zagreba. Prvi

broj označuje broj pregleda, a broj iza kose crte stranicu u tom pregledu.PUG - časopis Pravo u gospodarstvu, Zagreb. Prvi broj označuje redni

broj časopisa, broj iza kose crte godinu izlaska, a broj iza crtice stranicu u tom časopisu.

Raspor - Raspor, Andrija, Zastara, sistemski prikaz po Zakonu o obveznim odnosima i po drugim zakonima, sa sudskom praksom, izdanje Informatora, Zagreb, 1982. Broj označuje stranicu u knjizi.

RiF - časopis Računovodstvo i financije, ZagrebRH - Republika HrvatskaRomac - Romac, Ante, Rječnik rimskog prava, izdanje Informatora, 1989.

Broj označuje stranicu u knjizi. RRiF - časopis Računovodstvo, revizija i financije, Zagrebst. - stavak Svijet osiguranja - časopis Svijet osiguranja, Zagreb. Prvi broj označuje

redni broj, a broj iza kose crte godinu izlaženja.t. - točkaTriva - Dika - Triva, Siniša i Dika, Mihajlo, Građansko parnično procesno

pravo, VII., izmijenjeno i dopunjeno izdanje, Narodne novine d.d., Zagreb, 2004. Broj označuje stranicu u knjizi.

Ups - Upravni sud Republike HrvatskeUstav - Ustav Republike Hrvatske (Nar. nov., br. 41/01. - pročišćeni tekst

i 55/01. - ispr.)Ustavni sud - Ustavni sud Republike HrvatskeUZUSRH - Ustavni zakon o Ustavnom sudu Republike Hrvatske (pročiš-

ćeni tekst - Nar. nov., br. 49/02.)Vedriš - Klarić - Vedriš, Martin i Klarić, Petar, Građansko pravo, izdanje

Narodnih novina d.d., Zagreb, 2003. Broj označuje stranicu u knjizi. Vizner - Vizner, Boris, Komentar Zakona o obveznim (obligacionim)

odnosima, knjiga 2, vlastita naklada, Zagreb, 1978. Broj označuje stranicu u knjizi.

Vps - (tadašnji) Viši privredni sud Hrvatske

lXII Kratice i pregled izvora za sudsku praksu

Vs - Vrhovni sud Republike Hrvatske (prijašnji naziv tog suda bio je Vrhovni sud Hrvatske)

Vts - Visoki trgovački sud Republike HrvatskeVuković - Vuković, Mihajlo, Obvezno pravo, knjiga prva, izdanje Školske

knjige, Zagreb, 1956. Broj označuje stranicu u knjizi.Zakonitost - časopis, Zagreb Zbirka - Zbirka odluka hrvatskih trgovačkih sudova. Prvi broj označuje

redni broj izdanja, a drugi stranicu. ZČ - Zakon o čeku (Nar. nov., br. 74/94.)ZET - Zakon o elektroničkoj trgovini (Nar. nov., br. 117/03., 67/08. i

36/09.)ZIDZOO/08 - Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o obveznim

odnosima (Nar. nov., br. 41/08.)ZDO - Zakon o državnom odvjetništvu (Nar. nov., br. 76/09. i 153/09.)ZIDZIP/08 - Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom

postupku (Nar. nov., br. 84/08.)ZJB - Zakon o javnom bilježništvu (Nar. nov., br. 78/93., 29/94., 162/98.,

16/07. i 75/09.)ZJI - Zakon o javnom informiranju (Nar. nov., br. 22/92.)ZKP - Zakon o kaznenom postupku (Nar. nov., br. 152/08. i 76/09.)ZKP/03 - Zakon o kaznenom postupku (Nar. nov., br. 62/03. - pročišćeni

tekst, 178/04. i 115/06.)ZL - Zakon o lovstvu (Nar. nov., br. 140/05. i 75/09.)ZM - Zakon o medijima (Nar. nov., br. 59/04.)ZMJ - Zakon o mjenici (Nar. nov., br. 74/94.)ZN - Zakon o nasljeđivanju (Nar. nov., br. 48/03. i 163/03.)ZOO - Zakon o obveznim odnosima (Nar. nov., br. 35/05. i 41/08.)ZOO/91 - Zakon o obveznim odnosima (Nar. nov., br. 53/91., 73/91.,

3/94., 7/96., 112/99. i 88/01.)ZORHŠ - Zakon o odgovornosti Republike Hrvatske za štetu uzrokovanu

od pripadnika hrvatskih oružanih i redarstvenih snaga tijekom Domovinskog rata (Nar. nov., br. 117/03.)

ZOVO - Zakon o osnovnim vlasničkopravnim odnosima (Nar. nov., br. 53/91. i 92/94. - odluka Ustavnog suda Republike Hrvatske)

ZP - Zakon o prekršajima (Nar. nov., br. 88/02., 122/02., 187/03. (Uredba Vlade), 105/04. i 127/04. - ispr.)

ZPFR - Zbornik Pravnog fakulteta u RijeciZPFZG - Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu

lXIIIKratice i pregled izvora za sudsku praksu

ZPP - Zakon o parničnom postupku (Nar. nov., br. 53/91., 91/92., 112/99., 88/01., 117/03., 88/05., 02/07., 84/08. i 123/08. - ispr.)

ZR - Zakon o radu (Nar. nov., br. 149/09.) ZR/95 - Zakon o radu (Nar. nov., br. 38/95., 54/95., 65/95., 102/98.,

17/01., 82/01., 114/03., 123/03., 142/03., 30/04. i 68/05. - Odluka Ustavnog suda Republike Hrvatske). U tekstu knjige članci Zakona navedeni su prema pročišćenom tekstu koji je objavljen u Nar. nov., br. 137/04.

ZRZOO - Zbornik radova Zakon o obveznim odnosima, izdanje Inženjer-skog biroa d.d., Zagreb, 2005.

ZS - Zakon o sudovima (Nar. nov., br. 150/05., 16/07., 113/08. i 153/09.)ZSDU - Zakon o sustavu državne uprave (Nar. nov., br. 190/03. - pročišćeni

tekst, 199/03. i 79/07.)ZSOSRH - Zakon o službi u oružanim snagama Republike Hrvatske (Nar.

nov., br. 33/02., 58/02., 175/03., 136/04., 76/07., 88/09. i 124/09.)ZTD - Zakon o trgovačkim društvima (Nar. nov., br. 111/93., 34/99.,

121/99., 52/00., 118/03., 107/07., 146/08. i 137/09.)ZUP - Zakon o općem upravnom postupku (Nar. nov., br. 53/91. i

103/96.)ZVDSP - Zakon o vlasništvu i drugim stvarnim pravima (Nar. nov., br.

91/96., 68/98., 137/99., 22/00., 73/00., 114/01., 79/06., 141/06., 146/08., 38/09. i 153/09.)

ZZK - Zakon o zemljišnim knjigama (Nar. nov., br. 91/96., 68/98., 137/99., 114/01., 100/04., 107/07. i 152/08.)

ZZP - Zakon o zastari potraživanja (tadašnji Službeni list, br. 40/53. i 57/54.)

ZZPT - Zakon o zaštiti potrošača (Nar. nov., br. 79/07., 125/07. - ispr., 79/09. i 89/09. - ispr.)

ZZR - Zakon o zaštiti na radu (Nar. nov., br. 56/96., ispr. 94/96., 114/03., 100/04., 86/08. i 75/09.)

Žs - Županijski sud u (zatim se navodi sjedište suda)

lXIV Kratice i pregled izvora za sudsku praksu