Zagađivanje i zaštita zemljišta

Zemljište

• Površinski sloj Zemljine kore nastao kao rezultat dugotrajnog delovanja klimatskih, fizičkih i bioloških faktora.

• Temparature, vode, vetra, crva, itd.

Značaj zemljišta

• Životno staniše za različite organizme (krtica,

kišna glista, mrav, rovac i dr.)

• Izvor minerala za biljke

• Izvor hrane za čoveka

(Ne)obnovljivi resurs

• Veoma spor proces nastajanje

• Različiti izvori zagađenja

• Neracionalno korišćenje

Načini/izvori zagađivanja zemljišta

• Urbanizacija

• Industrijalizacija

• Izgradnja saobraćajnica

• Deponije

• Erozija

• Poljoprivreda

• Seča šuma

• Otpadne vode

• Aerozagađenje i kisele kiše

• Rudnici

• Dezertifikacija

Zagađivanje zemljišta otpadom

• Predmeti i materijali koji ostaju nakon

proizvodnje i upotrebe dobara/resursa.

• Efekat zavisi od količine, porekla, hemijskog

sastava, strukture, mogućnosti razgradnje otpada i

dr.

Otpad

• Razgradivi otpaci organskog porekla (ostaci

voća i povrća, ljuska jajeta, talog od kafe i

čajai sl.)

Otpad

• Sagorivi organski ostaci koji nisu podložni

brzoj razgradnji (hartija, koža, drvo)

Otpad

• Neorganski, nesagorivi ostaci (staklo, metal,

keramika)

Otpad

• Ostaci spaljivanja raznih sagorivih materijala

(šljaka, pepeo)

Otpad

• Ostaci procesa prečišćavanja vode (talog, mulj,

čvrsti ostaci)

Otpad

• Ostaci iz hemijske industrije (boje, deterdženti,

pesticidi i njihove ambalaže)

Otpad

• Ostaci iz nuklearnih elektrana (radioaktivni

otpad)

Prema sastavu

Prema mestu nastanka

Prema toksičnosti

• Staklo, gume, organski otpad, limenke, papir, metali...

• Komunalni, industrijski, poljoprivredni, građevinski, medicinski

• Opasni, bezopasni

Načini postupanja/upravljana

sa otpadom

• Odlaganje

• Spaljivanje

• Razvrstavanje

Deponije/smetlišta

• Divlje deponije

• Neodgovarajuća

mesta

• Otvoreni prostori

• Neograđeni

• Izvor zaraze,

požara, prašine

• Sanitarne deponije

• Na odgovarajućem

mestu

• Ograđene

• Izolovane kako bi

se sprečilo

zagađenje životne

sredine

Deponije

sanitarna divlja

Primeri divljih deponija

Sapljivanje otpada

• Neefikasan, nezdrav i neekološki način, jer se

obično ne vrši planski.

Reciklaža

• Postupak izdvajanja sirovina iz otpada i njihovo

ponovno vraćanja u proizvodnju.

• Najbolji i najracionalniji način obrade otpada (sa

ekološkog, ekonomskog, zdravstvenog aspekta)

Reciklaža ima tri osnovna principa (RRR):

• R - reduce - smanjiti

• R - reuse - ponovo koristiti

• R - recycle – reciklirati (ponovo uključiti u ciklus)

Reciklaža

S’ obzirom na to da svako od

nas godišnje napravi više od

350 kg komunalnog otpada,

sve popularnija metoda za

rešavanje problema otpada je

reciklaža, kojom se količina

otpada može značajno

smanjiti. Procenjeno je da oko

60% materijala koji se odbaci

može ponovo da se upotrebi.

• Recikliranje uključuje:

• sakupljanje,

• izdvajanje,

• preradu i

• izradu novih proizvoda iz iskorišćenih

stvari ili materijala.

• Veoma je važno najpre odvojiti otpad

prema vrstama materijala od kojeg je

sačinjen.

• Ambalaža ili kutija koja je označena

simbolom belih strelica u crnom ili

zelenom krugu, sadrži proizvod koji je

bar jednim delom napravljen od

recikliranih materijala.

• Proizvod koji je označen znakom za

reciklažu na beloj pozadini je moguće i

poželjno reciklirati.

Šta sve može da se reciklira?• Papir, karton (stare fotokopije, neupotrebljive knjige, papirne

kese, novine, časopisi, kartonske kutije, čestitke)

• Plastika (kutije, flaše, kese, torbe)

• Staklo (flaše, tanjiri, šolje, činije)

• Baterije

• Automobili

• Guma

• Voda

• Motorna ulja

• Elektični i elektronski uređaji (tv, mobilni telefon, računari,

frižideri, šporeti)

• Organski otpad iz domaćinstva

• Poljoprivredni ostaci

• Metal (konzerve, limenke, sitni delovi)

Zanimljivi podaci

• Reciklažom jedne tone

papira od seče se spasava 17

stabala drveća. štedi se

32000 l vode

4200 kW električne

energije.

Reciklažom jedne

staklene boce uštedi se

energija dovoljna da

sijalica od 100 W svetli 4

sata. U svetu se baca

nekoliko miliona

staklenih boca.

Recikliranjem

upotrebljene ambalaže

od aluminijuma štedi se

oko 95% energije koja

bi bila potrošena da se

aluminijum proizvede iz

osnove sirovine, rude

boksita.

Od recikliranih

plastičnih boca se mogu

praviti nove boce, cevi,

saksije, pa čak i vlakna

za odeću, vreće za

spavanje i jakne.

Zašto reciklaža?

Čini našu zajednicu i planetu mnogo čistijom, a prirodu

i čoveka mnogo zdravijim.

Ona ima važne pozitivne osobine jer:- Vodi manjoj upotrebi, očuvanju sirovina- Smanjuje uticaj otpada na zagađenje- Čini našu okolinu lepom i čistom- Štedi prostor koji bi bio uništen za deponije otpada- Štedi prostor u prirodi koji bi bio uništen zbog sirovina- Štedi novac- Smanjuje količinu energije da bi se nešto proizvelo

Jedini koji nema alternativu

• Radioaktivni otpad-nema prerade

Kompostiranje

• Recikliranje i obrada organskog otpada radi

dobijanja organskog đubriva.

• Biološki razgradive organske supstance

Indirektno zagađivanje zemljišta

• Posredstvom zagađenog vazduha

• Posredstvom zagađene vode

Poljoprivreda kao zagađivač

• Mehanički (preoravanje, navodnjavanje-pojava

erozije) i hemijski uticaj (pesticidi, mineralna

đubriva-zakišeljavanje)

Erozija zemljišta

Prirodni izvori

• Kiša

• Sneg

• Vetar

• Rečni tokovi

• Podzemne vode

• Talasi

• Nagib terena

Veštački izvori

• Uništavanje šuma

(seča, požari)

• Širenje

poljoprivrednih

površina

• Kopovi uglja i

nafte

Tipovi erozije

• Eolska (vatar)

• Vodna (padavine,

rečni tokovi, talasi,

podzemne vode)

Posledice erozije

• Gubitak plodnog zemljišta

• Gubitak staništa za biljke i životinje

• Poremećaj lanaca ishrane

• Pojava poplava

• Zagađenje vode nanosima, mineralnim đubrivima i

pesticidima

• Nastanak kamenih pustinja

• Širenje pustinja

Dezertifikacija (širenje pustinja)Uzroci

• Prekomerna poljoprivreda

• Prekomerno i nepravilno navodnjavanje

• Prekomerna ispaša

• Erozija

• Seča šuma

• Klimatske promene

Afrika

Azija

Najvažnija mera zaštite od erozije i

dezertifikacije

POŠUMLJAVANJE

Zaštita i očuvanje zemljišta

• Smanjenje količine otpada

– Proizvodnja sa što manjom količinom otpada

– Proizvodnja bez otpadnih produkata

– Korišćenje otpada kao sekundarnih sirovina

(reciklaža)

• Pošumljavanje

• Organska poljoprivreda

Otpad koji ne može da se reciklira i izuzetno je toksičan.

11

6

4

9

110

5

7

2

8

3

B I O R A Z G R A D I V

E R O Z I J A

M O N I T O R I N G

D E Z E R T I F I K A C I J A

N U K L E A R N I

P E S T I C I D I

P O Š U M LJ A V A NJ E

U R B A N I Z A C I J A

L I T O S F E R A

D E P O N I J A

R E C I K L A Ž A

Čvrst omotač planete koji u gornjim slojevima formira zemljište.

Proces izdvajanja sirovina iz otpada.Praćenje stanja životne sredine.Najbolji vid zaštite od erozije zemljišta.Mehanički proces gubitka površinskih slojeva

zemljišta.Proces izgradnje i širenja gradskih (urbanih)

naseljaMesto na koje se odlaže otpad.Proces širenja pustinja.

Jedinjenja koja se upotrebljavaju u poljoprivredi za suzbijanje insekata, glodara,korova.

Materijal koji može da se razgrađuje u prirodi.

DEGRADACIJA TLA