Zadanie 1. - Zespół Szkół nr 5 w Płocku biologia.pdf · Komórkę roślinną przedstawia rysunek B. Argumenty: obecność jądra komórkowego, obecność chloroplastów, obecność

MIĘDZYGIMNAZJALNA LIGA PRZEDMIOTOWABIOLOGIA

Zadanie 1.

W jednej kolumnie wypisane są elementy budowy komórek, a w drugiej ich funkcje.

1. ściana komórkowa A. zawiera barwniki, który pochłaniają energię promieni słonecznych2. błona komórkowa B. odpowiada za prawidłowe działanie komórki

3. jądro C. magazynuje substancje zapasowe, trujące, utrzymuje turgor komórki4. cytoplazma D. nadaje kształt komórce, pełni funkcje ochronne5. chloroplast E. dostarcza komórce energii podczas oddychania komórkowego6. mitochondrium F. reguluje przenikanie substancji między komórką a otoczeniem7. wodniczka G. zawiera rozpuszczone substancje niezbędne do przebiegu procesów życiowych

H. tu następuje chemiczna modyfikacja substancji zużywanych przez komórkę, bądź wydzielanych poza nią

Uporządkuj zapis tak, aby element budowy komórki i jego funkcja stanowiły parę.

Odpowiedź:

1…… 2……. 3……. 4……. 5…… 6……. 7 …….

Zadanie 2.

Rysunki A i B przedstawiają komórki organizmów należących do różnych królestw.

A. B. Wybierz komórkę roślinną i uzasadnij swój wybór podając trzy argumenty.

Odpowiedź:

Komórkę roślinna przedstawia rysunek ………………………………..

1 | S t r o n a

2 pkt

2 pkt


Argumenty:

- ………………………………………………………………………………………………..

- ……………………………………………………………………………………………….

-………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 3.

Dzięki obecności DNA w jądrze komórkowym komórka może się dzielić. W czasiereplikacji DNA powstają dwie dwuniciowe cząsteczki kwasu dezoksyrybonukleinowego,które wędrują do dwóch powstających komórek.Mitochondrium i chloroplasty zawierają własne DNA. Jaką możliwość mają te organella komórkowe dzięki temu?

Odpowiedź:

………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 4. Uczniowie przeprowadzili pewne doświadczenie. Wykonali rysunki schematyczne oraz zdjęcie obrazujące badany proces.

Faza początkowa Faza końcowa Zdjęcie fazy końcowej

Podaj nazwę badanego procesu i wyjaśnij, w jakich warunkach zachodzi?

Odpowiedź:

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

……………………………………………………………………………………………….......

…………………………………………………………………………………………………..

2 | S t r o n a

1pkt

2pkt


Zadanie 5.

Glony obejmują niespokrewnione bliżej ze sobą grupy samożywnych, jednokomórkowych lub plechowych organizmów, które żyją w wodzie lub środowisku wilgotnym. Przedstawicielitej grupy można znaleźć aż w trzech królestwach. Zaznacz punkt, w którym te królestwa są wymienione.

A. rośliny, bakterie, grzybyB. rośliny, grzyby, zwierzętaC. protista, bakterie, roślinyD. grzyby, zwierzęta, rośliny

Zadanie 6.

W tabelce masz podane nazwy organizmów, a poniżej ich zdjęcia .

skrętnica, okrzemki, pleśniak biały, sałata morska, pierwotek,

Podpisz odpowiednio obrazy.

1. ………………………. 2……………………………

3………………………… 4…………………………. 5…..………………………

3 | S t r o n a

1pkt

2pkt


Zadanie 7.

Zielenice to grupa glonów występująca w różnych środowiskach. Które z wymienionych środowisk nie jest naturalnym środowiskiem ich występowania?

A. wody morskieB. wody śródlądoweC. przewody pokarmowe roślinożercówD. lądy

Zadanie 8.

Ściana komórkowa komórek większości grzybów zbudowana jest z:

A. chitynyB. krzemionkiC. celulozyD. mureina

Zadanie 9.

Podczas pracy klasowej uczeń opisywał królestwo grzybów. Zapisał:

Grzyby nie są roślinami ani zwierzętami, lecz tworzą odrębne królestwo. Nie wytwarzają tkanek, organów, ich ciało nazywamy plechą, a dokładnie grzybnią. Komórki budujące grzybnię otoczone są ścianą komórkową zbudowaną z celulozy. Grzyby mogą być samożywne dzięki barwnikom asymilacyjnym zawartym w strzępkach grzybni. Materiałem zapasowym u grzybów są tłuszcze i glikogen. Grzyby rozmnażają się przez zarodniki i płciowo.

Niestety, niektóre informacje są błędne. Podkreśl w tekście zdania zawierające błędy.

Poniżej zapisz poprawne zdania.

Odpowiedź:

1. ………………………………………………………………………………………….

2. ………………………………………………………………………………………….

Zadanie 10.

Rysunki przedstawiają różnice w budowie strzępek grzybni sprzężniaków, workowców i podstawczaków. Wykorzystaj te informacje do stworzenia klucza dychotomicznego, służącego do rozpoznawania gatunków grzybów.

4 | S t r o n a

1pkt

1pkt

2pkt

2pkt


Grzybnia sprzężniaków

Pleśniak

Pleśniak

Grzybnia workowców

Smardz

Grzybnia podstawczaków

Borowik

podręcznik Ciekawa biologia cz.1 WSIP

5 | S t r o n a


Odpowiedź:

Zadanie 11.

Masz podane nazwy glonów: toczek, euglena zielona, gałęzatka, ulwa sałatowa, zawłotnia, skrętnica,

Uporządkuj je począwszy od form najprostszych do najbardziej złożonych wpisującw odpowiednie rubryki tabeli.Odpowiedź:

Glonyjednokomórkowe

Glony kolonijne

Glony wielokomórkowe

Zadanie 12.

Na lekcji biologii uczniowie mieli wykonać preparat mokry z komórek pierwotka.Uporządkuj wymienione czynności według kolejności wykonania, odpowiednie cyfry wpisz w kratki.

1. Zeskrobać zielony nalot z kory / niewielka ilość /2. Przykryć szkiełkiem nakrywkowym.3. Na szkiełko podstawowe nanieść kroplę wody.4. Rozprowadzić w wodzie zielony nalot.

Odpowiedź:

6 | S t r o n a

3pkt

1 pkt


Zadanie 13.

Na rysunku przedstawiono schematyczną budowę grzyba.

Odpowiedź:

Jak nazywają się wskazane na rysunku elementy? Wpisz nazwy w odpowiednie miejsca.Wymień po jednej funkcji tych struktur.Odpowiedź:

……………………… - ………………………………………………………………

……………………… - ……………………………………………………………….

Zadanie 14.

Poniżej znajduje się rozwiązany logogryf.

Stwórz opisy do podanych haseł.

Odpowiedź:

1. …………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………

3. …………………………………………………………………………………

4. ……………………………………………………………………………….

7 | S t r o n a

2pkt

3pkt


5. ……………………………………………………………………………….

6. ……………………………………………………………………………….

7. ……………………………………………………………………………….

Zadanie 15.

Wszystkie organizmy, o których mowa w tym zadaniu, należą do jednego królestwa.Zostały one podzielone na dwie grupy i wpisane do tabeli. Nadaj nazwy grupom organizmów i wpisz je w rubrykach tabeli.

……………………………………….. …………………………………………….Misecznica proszkowata Smardz jadalnyChrobotek alpejski Goryczak żółciowyGranicznik płucnik Mleczaj wełniankaZłotorost postrzępiony Podgrzybek pasożytniczyMąklik otrębiasty Purchawica olbrzymia

Zadanie 16.

W warunkach laboratoryjnych przeprowadzono doświadczenie – hodowano grzybnię pleśniaka białego. Warunki eksperymentu przedstawiono na rysunku.

Sformułuj problem badawczy, jaki sprawdzano tym doświadczeniem. Podaj hipotezę.

Odpowiedź:

8 | S t r o n a

+25° C +2° C

1 pkt

2 pkt

chleb chleb

woda woda


Problem badawczy:

………………………………………………………………………………………………

Hipoteza

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 17.

Na wykresie przedstawiono wpływ temperatury na intensywność procesu fotosyntezyu moczarki kanadyjskiej.

Przeanalizuj wykres i odpowiedz, w jaki sposób temperatura wpływa na natężenie procesu fotosyntezy / uwzględnij dwa spostrzeżenia /

Odpowiedź:

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

9 | S t r o n a

2 pkt

czas w min.

natężenie fotosyntezy


Zadanie 18.

Grzyby odgrywają ogromną rolę w przyrodzie i życiu człowieka.

A. Ważną rolę w przyrodzie odgrywa mikoryza podstawczaków z korzeniami wielu roślin nasiennych.

B. Obecność chityny w ścianach komórkowych grzybów jadanych przez człowieka sprawia, że wzrasta ich wartość energetyczna.

C. Przyczyniają się do krążenia materii i obiegu energii w przyrodzie. Są elementem łańcuchów pokarmowych, występując w nich, jako ostatnie ogniwo.

D. Będąc pasożytami żerują na innych organizmach – często szkodnikach.E. Grzyby wytwarzają substancje będące antybiotykami, z których produkuje się środki

farmakologiczne, bądź na podstawie ich składu wytwarza się na drodze sztucznej - ichsyntetyki.

Jedno z tych zdań jest błędne. Wskaż które i uzasadnij swój wybór.

Odpowiedź:

Zdanie błędne ……………

Uzasadnienie

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 19.

Schemat przedstawia cykl rozwojowy pleśniaka białego. Poprowadź linię, za pomocą której oddzielisz fazy rozmnażania bezpłciowego.

10 | S t r o n a

2 pkt

2 pkt

http://www.bryk.pl/s%C5%82owniki/s%C5%82ownik_biologiczny/85527-antybiotyki.html


Jak nazywa się ten rodzaj rozmnażania bezpłciowego?

Odpowiedź:

………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 20.

Uzupełnij tekst właściwymi wyrazami z rubryki tak, by zdania miały sens i brzmiały poprawnie pod względem językowym.

Pędzlak / Penicillium/ należy do grupy grzybów ………………………………… .

Łacińska nazwa pochodzi od wytwarzanej przez niego substancji zwanej

……………………

Substancja ta jest wykorzystywana do produkcji lekarstw z grupy …………………….

Polska nazwa grzyba ma swoje uzasadnienie w wyglądzie. Na szczycie strzępek grzybni

znajdują się ………………………………… zwane konidiami, które tworzą łańcuszki

nadając kształt pędzelka. Grzybnia pędzlaka jest …………………………………. .

Zadanie 21.

Przeczytaj zadania i oceń je po względem zawartych informacji.Jeśli zdanie jest prawdziwe postaw literę P, jeśli jest fałszywe – postaw literę F.

A. Wszystkie komórki glonów zawierają jadro komórkowe .…………

B. Krasnorosty to glony odpowiedzialne za zakwit wód powierzchniowych. .…………

C. W wyniku oddychania beztlenowego organizmy uzyskują mniej energii niż podczas oddychania tlenowego. …………..

D.Proces fotosyntezy zachodzi w komórkach chlorelli, drożdży i pierwotka. …………...

E.Fermentacja alkoholowa to proces oddychania beztlenowego. ……………

11 | S t r o n a

pleśniowce, jednokomórkowe, witamina, penicylina, chloroplast, fotosynteza, antybiotyk, rodnia, zarodniki, wielokomórkowe,

2pkt

2pkt


Zadanie 22.

Przeczytaj tekst.

Mrówki uprawiające grzyby należą do grupy Attini z rodziny Myrmicidae i zamieszkujątropikalne i subtropikalne obszary Ameryki. Wszystkie dotychczas znane gatunki z tej grupyzajmują się uprawą grzybów. Każdy gatunek mrówek z tej grupy żyje w symbiozie z jednym,określonym gatunkiem grzyba, zwykle z klasy Basidiomycetes (Podstawczaki), którego nigdynie spotyka się w przyrodzie poza gniazdami omawianych mrówek. Mamy tu do czynienia zpełną symbiozą, ponieważ mrówki dostarczają grzybom niezbędnego do ich rozwoju podłoża(robotnice sporządzają grządki z różnych substancji organicznych: pociętych i pokruszonychliści, kawałeczków drewna, korzeni lub bulw a niekiedy także nasion). Na tak przygotowanympodłożu mrówki rozsiewają grzybnię; grzyby natomiast zaopatrują owady w pożywienie,ponieważ mrówki te i ich larwy żywią się wyłącznie nabrzmieniami grzybni, zwanymimrówczą kalarepą. „ Świat mrówek” Omega 1968r.

Przedstaw opisane zależności w postaci schematu / grafu /, aby mógł on służyć za notatkę z lekcji.Odpowiedź:

Zadanie 23.

Różne grupy glonów występują w morzach na różnej głębokości. Nazwy tych grup są związane z barwnikiem, który u nich występuje oprócz zielonego chlorofilu.Dzięki obecności tych barwników glony mają zdolność pochłaniania promieni świetlnych o różnej długości fali (czyli o różnej barwie światła).

Uzupełnij poniższy rysunek:

A. wpisz nazwy grup glonów występujących na wskazanej głębokościB. wpisz barwy światła wg długości fali

12 | S t r o n a

2pkt

3pkt


Zadanie 24.

Glony morskie zawierają charakterystyczne barwniki. Wiedząc, że chlorofil pochłania najdłuższe fale, zaś fikoerytryna i fikocyjan najkrótsze oraz wykorzystując informacje z zadania 23 – uzupełnij tabelę:

Grupa glonów Barwniki

Zadanie 25.

Przeczytaj uważnie tekst.

Zbiorowiska brunatnic na północnym Pacyfiku są naturalnym siedliskiem wydry morskiej.To zwierzę odżywia się m. in. małżami, krabami, jeżowcami. Polowania prowadzonew XVIII i XIX wieku spowodowały prawie całkowite wyginięcie tego gatunku. Gdy zabrakłowydr, znacznie wzrosła liczba jeżowców. W ciągu kilku lat badacze zaobserwowali takżestopniowe zmniejszanie się podwodnych łąk brunatnic. To przyczyniło się bezpośredniodo wyginięcia wielu gatunków kręgowców i bezkręgowców, dla których brunatnice stanowiłypokarm i schronienie. na podstawie Biologia 1 Operon

Na podstawie tekstu:

A. ułóż łańcuch pokarmowy

13 | S t r o n a

3pkt

3 pkt


B. uzasadnij objęcie wydry morskiej całkowitą ochroną gatunkową / użyj dwóch argumentów /

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 26.

Skala porostowa to skala, za pomocą której, poprzez obserwacje typów plech porostów rosnących na korze drzew liściastych, można ocenić poziom zanieczyszczenia powietrza na danym terenie. Porosty pełnią tu rolę gatunku wskaźnikowego (bioindykatora).

Dokończ zdania:

A. W pobliżu swojego domu Ania zaobserwowała na korze drzew brodaczkę nadobną, to znaczy, że dziewczynka mieszka………………………………………………………

B. Opis tej strefy to ……………………………………………………………………….

C. Obszar względnej pustyni bezporostowej to strefa …………………………………… .

D. Różnica w stężeniu SO2 między tymi strefami wynosi………………………… .

14 | S t r o n a

Strefa Zawartość SO2 w powietrzuµg/m3

Gatunki porostów

I. 170 i więcej brak porostów nadrzewnychII. 170 - 100 Misecznica proszkowataIII. 100 - 70 Złotorost ściennyIV. 70 - 50 Pustułka pęcherzykowataV. 50 - 40 Mąklik obrębiastyVI. 40 -30 Brodaczka nadobnaVII. poniżej 30 Granicznik płucnik

2 pkt

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bioindykator

http://pl.wikipedia.org/wiki/Gatunek_wska%C5%BAnikowy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zanieczyszczenie_powietrza

http://pl.wikipedia.org/wiki/Drzewo

http://pl.wikipedia.org/wiki/Porosty

http://pl.wikipedia.org/wiki/Plecha


Zadanie 27.

Ilustracje przedstawiają grzyby niejadalne lub trujące. Niżej podaj nazwy ich jadalnych odpowiedników.

Lisówka pomarańczowa Goryczak żółciowy

………………………………. ……………………………..

Muchomor sromotnikowy Mleczaj wełnianka

…………………………….. …… …………………….………………..

15 | S t r o n a

4 pkt


KARTA ODPOWIEDZI

ZadanieLiczba punktówPrawidłowa odpowiedź Sposób punktowania1.21D; 2F; 3B; 4G; 5A; 6E; 7C2 pkt za 6-7 par1 pkt za 4-5 par2.2Komórkę roślinną przedstawia rysunek B.Argumenty: obecność jądra komórkowego,obecność chloroplastów, obecność mitochondriów.1 pkt1 pkt za podanie 3 argumentów3.1Organella te mogą się rozmnażać.

4.2Uczniowie obserwowali zjawisko plazmolizy.Warunki:Komórka została umieszczona w roztworze hipertonicznym, tzn. o stężeniu wyższym niż stężenie soku komórkowego. 1 pkt 1 pkt 5.1C

6.21 – pierwotek; 2 – okrzemki;3 – skrętnica; 4 – sałata morska;5 – pleśniak biały2 pkt za 4-5 prawidłowych podpisów,1 pkt za 3-4 prawidłowe podpisy 7.1C

81A

16 | S t r o n a


9.2Podkreślone zdania:Komórki budujące grzybnię otoczone są ścianą komórkową zbudowaną z celulozy. Grzyby mogą być samożywne dzięki barwnikom asymilacyjnym zawartym w strzępkach grzybni.Poprawnie brzmiące zdania:Komórki budujące grzybnię otoczone są ścianą komórkową zbudowaną z celulozy.Grzyby są cudzożywne, nie mają barwników asymilacyjnych w strzępkach grzybni.

po 1 pkt za wskazanie błędnego zdania i napisanie wersji poprawnej.10.2Np.:

E. Strzępka jest jednokomórkowa – pleśniakStrzępka nie jest jednokomórkowa – patrz 2.

F. Jest jedno jądro w komórce – smardzJest więcej jąder w komórce – patrz3.

G. Są dwa jądra w komórce - borowikForma może być także graficzna.2pkt za rozpoznanie trzech gatunków;1 pkt za rozpoznanie 2 gatunków;

Uwaga – warunkiem uzyskania punktów jest zachowanie zasad dychotomii.

11.3Glony jednokomórkowe – euglena zielona, zawłotniaGlony kolonijne – skrętnica, toczekGlony wielokomórkowe – gałęzatka, ulwa sałatowa

Po 1 pkt za każdą poprawnie uzupełnioną kolumnę12.11,3,4,2

13.2 owocnik

grzybniaFunkcja:Owocnik – wytwarzanie zarodnikówGrzybnia – pobieranie substancji odżywczychUWAGA - Dopuszczalne inne prawidłowe odpowiedzi ucznia1 pkt za dwa podpisy

1 pkt za obie funkcje

17 | S t r o n a


14. 3Pączkowanie – sposób rozmnażania się drożdżyKomórczak – wielojądrowa komórkaGrzybnia – plecha grzybówOwocnik – część grzybni wytwarzająca zarodnikiStrzępki – luźna część grzybniSaprofity – organizmy cudzożywne czerpiące gotowy pokarm pochodzący z rozkładu martwych szczątkówGrzybica – choroba zakaźna wywoływana przez grzyby

Uwaga - każda inna definicja pojęcia świadcząca o jej zrozumieniu może zostać uznana.3 pkt za 7 opisów pojęć 2 pkt za 5 - 6 opisów1 pkt za 4 opisy

15.1Porosty, grzyby1 pkt za obie nazwy16.2Problem badawczy – Czy temperatura ma wpływ na rozwój grzybni pleśniaka białego?/ Wpływ temperatury na rozwój grzybni pleśniaka białegoHipoteza – Grzybnia pleśniaka rozwinie się szybciej / wolniej w temperaturze wyższej / niższej. Uwaga - /hipoteza nie musi być zgodna z wynikami eksperymentu, podczas doświadczenia będzie dopiero sprawdzana /1 pkt za prawidłowo sformułowany problem badawczy1 pkt za prawidłowo sformułowaną hipotezę. 17.2Np.:-Wraz ze wzrostem temperatury wzrasta natężenie fotosyntezy;-W miarę upływu czasu natężenie spada;- Przy temperaturze 40°C natężenie spada najszybciej lub inne poprawne spostrzeżenia Po 1 pkt za każde spostrzeżenie18.2Zdanie błędne – BUzasadnienie:Chityna nie jest trawiona w przewodzie pokarmowym człowieka, więc grzyby nie są posiłkiem dostarczającym energii, są ciężkostrawne1pkt

1 pkt19.2

18 | S t r o n a


rozmnażanie przez zarodniki1 pkt za prawidłowe wrysowanie linii

1 pkt za określenie rozmnażania20.2Pędzlak / Penicillium/ należy do grupy grzybów pleśniowych . Łacińska nazwa pochodzi odwytwarzanej przez niego substancji zwanej penicyliną. Substancja ta jest wykorzystywana do

produkcji lekarstw z grupy antybiotyków . Polska nazwa grzyba ma swoje uzasadnienie wwyglądzie. Na szczycie strzępek grzybni znajdują się zarodniki zwane konidiami, które

tworząłańcuszki nadając kształt pędzelka. Grzybnia pędzlaka jest wielokomórkowa.

2 pkt za 5 poprawnych uzupełnień;1 pkt za 3-4 uzupełnienia21.2F,F,P,F,P2 pkt za wszystkie poprawne wskazania1 pkt za 3-4 poprawne wskazania22.2pożywienie – mrówcza kalarepaGrzybyBasidiomycetesMrówkiAttini

podłoże- pokruszone liście, kawałeczki drewna, korzenie lub bulwy a niekiedy także nasiona2 pkt za graf z pełną informacją dotyczącą gatunków grzyba i mrówek oraz dostarczanego podłoża i pożywienia;

19 | S t r o n a


1 pkt za graf uproszczony .

23.3

1 pkt za wpisanie nazw glonów;B.2 pkt za wpisanie wszystkich kolorów;1 pkt za 3-4 kolory24.3

Po 1 pkt za każdy szereg25.3Łańcuch: brunatnice – jeżowce –

wydra morskaArgumenty: wzrost liczby bezkręgowców, kręgowców; odnowienie łąk brunatnic lub inne

1 pkt

Po 1 pkt za każdy argument26.2

C. strefa VI D. wewnętrzna strefa normalnej wegetacji / o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzuE. strefa IF. 130 – 140 i więcej µg SO2 /m3

Uwaga – proszę zwrócić uwagę na jednostkę.2 pkt za 4 poprawne odpowiedzi1pkt za 3 poprawne odpowiedzi27.4Lisówka pomarańczowa- Pieprznik jadalny / kurka żółta/Goryczak żółciowy – Borowik szlachetnyMuchomor sromotnikowy – Czubajka kania/ gołąbek zielony/surojadkaMleczaj wełnianka- Mleczaj rydzpo 1 pkt za każdą parę

Razem - 55 pkt

20 | S t r o n a

Grupa glonów BarwnikiZielenice ChlorofilBrunatnice FukoksantynaKrasnorosty Fikoerytryna, fikocjan

Documents

Zadanie 1. - Zespół Szkół nr 5 w Płocku biologia.pdf · Komórkę roślinną przedstawia rysunek B. Argumenty: obecność jądra komórkowego, obecność chloroplastów, obecność