Zabawa dominującą Zabawa dominującą formą aktywności formą aktywności

dzieci w wieku dzieci w wieku przedszkolnymprzedszkolnym

Czym jest zabawa?Czym jest zabawa?

Zabawa jest jedną z form aktywności Zabawa jest jedną z form aktywności człowieka.człowieka. Pojawia się w różnych fazach jego Pojawia się w różnych fazach jego rozwoju i różną pełni w nich rolę. rozwoju i różną pełni w nich rolę. Przyczyniając się do rozwoju człowieka, sama Przyczyniając się do rozwoju człowieka, sama także temu rozwojowi podlega. także temu rozwojowi podlega.

Istnieje wiele teorii i koncepcji na temat Istnieje wiele teorii i koncepcji na temat zabawy. Niemniej zabawy. Niemniej można wskazać na można wskazać na pewienpewien zespół cech zabawyzespół cech zabawy, , które które pozwalają na odróżnienie jej od innych pozwalają na odróżnienie jej od innych form aktywności,form aktywności, takich jak nauka czy takich jak nauka czy praca. praca.

Charakterystyczne cechy zabawy:Charakterystyczne cechy zabawy: spontanicznośćspontaniczność bezinteresowność bezinteresowność fikcyjność czasu, miejsca, roli fikcyjność czasu, miejsca, roli przeżywanie silnych emocjiprzeżywanie silnych emocji ujęcie w pewne normyujęcie w pewne normy duże skoncentrowanie na duże skoncentrowanie na

działaniudziałaniu

Definicja zabawy W. OkoniaDefinicja zabawy W. Okonia

„„Zabawa jest działaniem Zabawa jest działaniem wykonywanym dla własnej wykonywanym dla własnej przyjemności, a opartym na udziale przyjemności, a opartym na udziale wyobraźni, tworzącej nową wyobraźni, tworzącej nową rzeczywistość. Choć działaniem tym rzeczywistość. Choć działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi rządzą reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznawania i samodzielnego poznawania i przekształcania rzeczywistości.”przekształcania rzeczywistości.”

Zabawa jest dominującą formą działalności Zabawa jest dominującą formą działalności

dziecka do momentu rozpoczęcia nauki w szkoledziecka do momentu rozpoczęcia nauki w szkole..

Początki aktywności zabawowej można Początki aktywności zabawowej można zaobserwować już w wieku niemowlęcym w postaci zaobserwować już w wieku niemowlęcym w postaci prostych manipulacji przedmiotami. W miarę prostych manipulacji przedmiotami. W miarę wzrastania dziecka obserwujemy zmiany i wzrastania dziecka obserwujemy zmiany i przekształcenia zabaw idące w czterech kierunkach:przekształcenia zabaw idące w czterech kierunkach:

różnicują się formy zabawy,różnicują się formy zabawy, wydłuża się czas trwania zabawy jednego rodzaju,wydłuża się czas trwania zabawy jednego rodzaju, wzrasta częstość zabaw zespołowych i zwiększa się wzrasta częstość zabaw zespołowych i zwiększa się

skład grupy,skład grupy, zmienia się rodzaj preferowanych zabaw.zmienia się rodzaj preferowanych zabaw.

Klasyfikacja zabawKlasyfikacja zabaw Zabawy dzieci są bardzo różnorodne. Można je Zabawy dzieci są bardzo różnorodne. Można je

klasyfikować według różnych kryteriów, formalnych lub klasyfikować według różnych kryteriów, formalnych lub treściowych.treściowych.

Ze względu na poziom aktywności dziecka wyróżnia się Ze względu na poziom aktywności dziecka wyróżnia się zabawy : zabawy : - swobodne- swobodne, , - kierowane- kierowane. .

Ze względu na liczbę uczestników wyodrębnia się zabawy: Ze względu na liczbę uczestników wyodrębnia się zabawy: - indywidualne- indywidualne -- grupowe.grupowe. Zależnie od przebiegu zabawy wyróżnia się zabawy:Zależnie od przebiegu zabawy wyróżnia się zabawy: - chaotyczne- chaotyczne i i otwarte,otwarte, - planowane- planowane i i zamknięte zamknięte.. Ze względu na poziom uspołecznienia dzieci można Ze względu na poziom uspołecznienia dzieci można

wymienić zabawy:wymienić zabawy:- równoległe- równoległe,,- zbiorowe,- zbiorowe,- zespołowe.- zespołowe.

Podział zabaw ze względu na ich Podział zabaw ze względu na ich treść:treść:

ZABAWY MANIPULACYJNEZABAWY MANIPULACYJNE

- pojawiają się najwcześniej i - pojawiają się najwcześniej i polegają na manipulowaniu polegają na manipulowaniu przedmiotami w różny sposób. przedmiotami w różny sposób. Zabawy te pozbawione są Zabawy te pozbawione są treści, nie mają określonej treści, nie mają określonej struktury, lecz doskonale służą struktury, lecz doskonale służą poznawaniu właściwości poznawaniu właściwości przedmiotów, angażując przy przedmiotów, angażując przy tym spostrzeżenia wzrokowe, tym spostrzeżenia wzrokowe, słuchowe, dotykowe oraz słuchowe, dotykowe oraz złożone ruchy rąk.złożone ruchy rąk.

Zabawy konstrukcyjne polegają na tworzeniu Zabawy konstrukcyjne polegają na tworzeniu "dzieła" z dowolnego materiału. Tworzywem "dzieła" z dowolnego materiału. Tworzywem mogą być klocki, ale także ścinki drewna, mogą być klocki, ale także ścinki drewna, kamyki, piasek, glina, masy plastyczne. Zabawy kamyki, piasek, glina, masy plastyczne. Zabawy konstrukcyjne zapoznają z właściwościami konstrukcyjne zapoznają z właściwościami tworzyw, rozwijają wyobraźnie przestrzenną, tworzyw, rozwijają wyobraźnie przestrzenną, doskonalą funkcje spostrzeżeniowo-ruchowe, doskonalą funkcje spostrzeżeniowo-ruchowe, pobudzają wyobraźnię, uczą obserwacji, pobudzają wyobraźnię, uczą obserwacji, wdrażają do skupienia uwagi. Czynnościom wdrażają do skupienia uwagi. Czynnościom konstrukcyjnym towarzyszy uczucie konstrukcyjnym towarzyszy uczucie przyjemności z racji możliwości zaspokojenia przyjemności z racji możliwości zaspokojenia przez dziecko potrzeby tworzenia.przez dziecko potrzeby tworzenia.

ZABAWY KONSTRUKCYJNEZABAWY KONSTRUKCYJNE

ZABAWY RUCHOWEZABAWY RUCHOWE

Zabawy ruchowe - zaspokajają potrzebę ruchu, jak Zabawy ruchowe - zaspokajają potrzebę ruchu, jak również chęć poznania najbliższego otoczenia. również chęć poznania najbliższego otoczenia. Ćwiczą siłę, szybkość, wytrzymałość, zwinność. Ćwiczą siłę, szybkość, wytrzymałość, zwinność. Zabawy ruchowe zespołowe są dobrym Zabawy ruchowe zespołowe są dobrym przygotowaniem do społecznego współdziałania i przygotowaniem do społecznego współdziałania i współżycia, uczą bowiem szlachetnej rywalizacji, współżycia, uczą bowiem szlachetnej rywalizacji, panowania nad sobą oraz podporządkowania się panowania nad sobą oraz podporządkowania się obowiązującym regułom i zasadom.obowiązującym regułom i zasadom.

ZABAWY TEMATYCZNE ZABAWY TEMATYCZNE (zabawy w role, naśladowcze, (zabawy w role, naśladowcze, twórcze, fikcyjne), podczas których dziecko naśladuje twórcze, fikcyjne), podczas których dziecko naśladuje czynności i odtwarza sytuacje zaobserwowane w swoim czynności i odtwarza sytuacje zaobserwowane w swoim otoczeniu. otoczeniu.

Zabawy te rozwijają się, wzbogacają i komplikują wraz z Zabawy te rozwijają się, wzbogacają i komplikują wraz z rozwojem dziecka, a najpełniejszy kształt przyjmują u rozwojem dziecka, a najpełniejszy kształt przyjmują u starszych przedszkolaków. Rozwinięta zabawa starszych przedszkolaków. Rozwinięta zabawa tematyczna w okresie przedszkolnym to jakby małe tematyczna w okresie przedszkolnym to jakby małe przedstawienie na określony temat np. zabawy w sklep, przedstawienie na określony temat np. zabawy w sklep, w lekarza, w dom itp.w lekarza, w dom itp.

Najczęściej organizowane są przez osoby Najczęściej organizowane są przez osoby dorosłe, a polegają na rozwiązywaniu dorosłe, a polegają na rozwiązywaniu określonych zadań umysłowych (np. układanki, określonych zadań umysłowych (np. układanki, loteryjki, zagadki, rebusy, gry planszowe). Dzięki loteryjki, zagadki, rebusy, gry planszowe). Dzięki tym zabawom dziecko ćwiczy spostrzegawczość, tym zabawom dziecko ćwiczy spostrzegawczość, uwagę, pamięć, umiejętność myślenia, poznaje uwagę, pamięć, umiejętność myślenia, poznaje nowe słowa i pojęcia, zdobywa nowe nowe słowa i pojęcia, zdobywa nowe wiadomości z różnych dziedzin. wiadomości z różnych dziedzin.

ZABAWY ZABAWY DYDAKTYCZNEDYDAKTYCZNE

Funkcje i znaczenie zabaw w rozwoju Funkcje i znaczenie zabaw w rozwoju dzieckadziecka

Dobra zabawa jest dziecku potrzebna jak jedzenie, Dobra zabawa jest dziecku potrzebna jak jedzenie, ubranie, sen.ubranie, sen. Zaspakaja potrzebę aktywności, sprawia Zaspakaja potrzebę aktywności, sprawia radość i zadowolenie, a jednocześnie uczy i rozwija. Poprzez radość i zadowolenie, a jednocześnie uczy i rozwija. Poprzez zabawę dzieci poznają i odkrywają świat (najbliższe zabawę dzieci poznają i odkrywają świat (najbliższe otoczenie), poznają siebie i innych, doświadczają, uczą się otoczenie), poznają siebie i innych, doświadczają, uczą się komunikować.komunikować.

Zabawa oddziałuje wszechstronnie na rozwój dziecka.Zabawa oddziałuje wszechstronnie na rozwój dziecka. Według E. Hurlock, zabawa pełni następujące funkcje w Według E. Hurlock, zabawa pełni następujące funkcje w

życiu dziecka: kształcącą, wychowawczą, diagnostyczną i życiu dziecka: kształcącą, wychowawczą, diagnostyczną i terapeutyczną. terapeutyczną.

Funkcja kształcącaFunkcja kształcąca zabawyzabawy

Zabawa jest swoistą formą uczenia się: Zabawa jest swoistą formą uczenia się: zdobywania wiadomości, umiejętności i zdobywania wiadomości, umiejętności i sprawności.sprawności.

Podczas zabawy dziecko utrwala i doskonali Podczas zabawy dziecko utrwala i doskonali przyswojone już sposoby myślenia i działania, kształci przyswojone już sposoby myślenia i działania, kształci zmysły, sprawność motoryczną, rozwija swoje zdolności zmysły, sprawność motoryczną, rozwija swoje zdolności poznawcze: ćwiczy pamięć, uwagę, spostrzegawczość, poznawcze: ćwiczy pamięć, uwagę, spostrzegawczość, rozwija wyobraźnię. Wzbogaca swoją wiedzę o świecie, rozwija wyobraźnię. Wzbogaca swoją wiedzę o świecie, o samym sobie, poznaje swoje możliwości i uczy się je o samym sobie, poznaje swoje możliwości i uczy się je oceniać i wykorzystywać. Lepiej posługuje się mową, oceniać i wykorzystywać. Lepiej posługuje się mową, którą ciągle wzbogaca o nowe terminy.którą ciągle wzbogaca o nowe terminy.

Funkcja wychowawczaFunkcja wychowawcza

Zabawa szkołą wychowania społecznego i Zabawa szkołą wychowania społecznego i moralnegomoralnego..

Poprzez zabawę z innymi dziećmi, dziecko uczy się dawać, Poprzez zabawę z innymi dziećmi, dziecko uczy się dawać, brać, dzielić się, współpracować, podporządkować się brać, dzielić się, współpracować, podporządkować się grupie, przestrzegać ustalonych norm i umów. Uczy się grupie, przestrzegać ustalonych norm i umów. Uczy się tolerancji dla innych, szacunku wobec „wytworów” swoich tolerancji dla innych, szacunku wobec „wytworów” swoich kolegów.kolegów.

Dziecko pozbawione zabawy, zwłaszcza zabawy z innymi Dziecko pozbawione zabawy, zwłaszcza zabawy z innymi dziećmi lub zamiast nich z dorosłymi staje się samolubne, dziećmi lub zamiast nich z dorosłymi staje się samolubne, egocentryczne i tyranizuje otoczenie.egocentryczne i tyranizuje otoczenie.

Funkcja diagnostycznaFunkcja diagnostyczna

Można lepiejMożna lepiej poznać i zrozumieć dziecko obserwując poznać i zrozumieć dziecko obserwując jego zachowanie podczas zabaw,jego zachowanie podczas zabaw, ponieważ w zabawie ponieważ w zabawie dzieci wypowiadają się najpełniej, spontanicznie i naturalnie.dzieci wypowiadają się najpełniej, spontanicznie i naturalnie.

Sposób, w jaki dziecko wchodzi w różne sytuacje i wykonuje Sposób, w jaki dziecko wchodzi w różne sytuacje i wykonuje zadania, wybór tej, a nie innej roli w zabawie informuje zadania, wybór tej, a nie innej roli w zabawie informuje nauczyciela o świecie wewnętrznych przeżyć wychowanka, nauczyciela o świecie wewnętrznych przeżyć wychowanka, pozwala zauważyć jego możliwości, mocne i słabe strony, pozwala zauważyć jego możliwości, mocne i słabe strony, pomaga odkryć jego trudności, kłopoty.pomaga odkryć jego trudności, kłopoty.

Funkcja Funkcja terapeutycznaterapeutyczna

Dziecko w zabawie wyraża siebie i rozładowuje Dziecko w zabawie wyraża siebie i rozładowuje napięcia emocjonalne. napięcia emocjonalne. Uczy się wyrażać swoje uczucia, Uczy się wyrażać swoje uczucia, rozwiązywać problemy. Może w zabawie realizować rozwiązywać problemy. Może w zabawie realizować rzeczy niemożliwe, czy zakazane w normalnym, rzeczy niemożliwe, czy zakazane w normalnym, codziennym życiu, może złościć się, tupać, krzyczeć i w codziennym życiu, może złościć się, tupać, krzyczeć i w ten sposób wyładować stłumione napięcia i emocje.ten sposób wyładować stłumione napięcia i emocje.

Zabawa dziecka może być wykorzystana przez Zabawa dziecka może być wykorzystana przez nauczyciela jako forma działania korekcyjnego. nauczyciela jako forma działania korekcyjnego. Odpowiednio dobrane gry i zabawy mogą wpływać na Odpowiednio dobrane gry i zabawy mogą wpływać na kształtowanie cech osobowości i intelektu dziecka, a kształtowanie cech osobowości i intelektu dziecka, a także oddziaływać terapeutycznie w przypadku różnych także oddziaływać terapeutycznie w przypadku różnych zaburzeń rozwojowych lub opóźnień.zaburzeń rozwojowych lub opóźnień.

Rola i udział nauczyciela w zabawach dowolnych Rola i udział nauczyciela w zabawach dowolnych dziecidzieci

Do najważniejszych zadań nauczyciela przedszkola (jeśli chodzi Do najważniejszych zadań nauczyciela przedszkola (jeśli chodzi o zabawę dowolną) należy:o zabawę dowolną) należy:

- zapewnienie warunków do zabawy, stworzenie przestrzeni, - zapewnienie warunków do zabawy, stworzenie przestrzeni, czasu, czasu, - zgromadzenie różnorodnych zabawek, przedmiotów budzących - zgromadzenie różnorodnych zabawek, przedmiotów budzących zainteresowanie dziecka, zainteresowanie dziecka, - stwarzanie atmosfery sprzyjającej zabawie: nie przerywanie - stwarzanie atmosfery sprzyjającej zabawie: nie przerywanie zabawy bez rzeczywistej konieczności, czuwanie nad zabawy bez rzeczywistej konieczności, czuwanie nad bezpieczeństwem dzieci, ale też nad tym, aby nie naruszały bezpieczeństwem dzieci, ale też nad tym, aby nie naruszały reguł społecznego współżycia (wdrażanie dzieci do reguł społecznego współżycia (wdrażanie dzieci do przestrzegania swoistej „umowy społecznej” regulującej przestrzegania swoistej „umowy społecznej” regulującej współżycie w grupie, usuwanie bieżących konfliktów między współżycie w grupie, usuwanie bieżących konfliktów między dziećmi), dziećmi),

- inspirowanie dzieci pomysłami, ciekawymi rozwiązaniami - inspirowanie dzieci pomysłami, ciekawymi rozwiązaniami techniczno - organizacyjnymi, techniczno - organizacyjnymi, - bawienie się razem z dziećmi.- bawienie się razem z dziećmi.

Zabawa jest konieczna do prawidłowego Zabawa jest konieczna do prawidłowego rozwoju dziecka i przygotowania go do rozwoju dziecka i przygotowania go do

życia wżycia w społeczeństwiespołeczeństwie..

Zabawa jest naturalną potrzebą dziecka, jego Zabawa jest naturalną potrzebą dziecka, jego niezbywalnym prawem, które świat dorosłych niezbywalnym prawem, które świat dorosłych powinien uznać, docenić i uszanować.powinien uznać, docenić i uszanować.