Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau … bijdrage aan PBL (en voorgangers) 1995-1997: TARGETS onder leiding van Jan Rotmans 2000-2012: IMAGE: biomassa, landbouw & klimaat 2013-heden:

Zaal DACTYLO1.1 Bart Strengers: Planbureau voor de Leefomgeving

Klimaatbeleidin Nederland

Bart Strengers (PBL)

3 mei 2019

Het Planbureau voor de Leefomgeving

Bart Strengers – Klimaatdag Oostende - 3 mei 2019

Sector Klimaat Lucht en Energie (KLE)

➢ Internationaal onderzoek met IMAGE 3.0

Bart Strengers – Klimaatdag Oostende – 3 mei 2019

DetlefVan

Vuuren

Pieter Boot


➢ Bijdragen aanIPCC-scenarios en rapporten


IMAGE 3.0


➢ Ondersteuning klimaatbeleid:

• Internationaal: monitoring mondiaalklimaatbeleid (NDCs)

• Europees: ondersteuning bij de klimaat-onderhandelingen (COPs)

• Nationaal: Ondersteuningonderhandelingsproces en doorrekeningen monitoring van het resultaat

• Regionaal: Opzetten regionale aanpak


Mijn bijdrage aan PBL (en voorgangers)

➢ 1995-1997: TARGETS onder leiding van Jan Rotmans

➢ 2000-2012: IMAGE: biomassa, landbouw & klimaat

➢ 2013-heden:

• Nationale studies: biomassa, negatieve emissies, etc.

• Lid van de NL-delegatie IPCC

• Ondersteuning Klimaatbeleid

• Stimulering Duurzame Energie (SDE+)

➢ 2006-heden: klimaatdebat


Klimaatbeleid in Nederland

➢ 2013: Energie-akkoord

• 40 organisaties: werkgevers, werknemers en milieu- en natuur

• 14% duurzaam in 2020 en 16% in 2023

• Energiebesparing 1,5% per jaar

• 15.000 voltijdsbanen

➢ 2015: Akkoord van Parijs

➢ 2017: Regeerakkoord

“In Nederland nemen we maatregelen die ons voorbereiden op een reductie van 49% in 2030.”


Rol van het PBL

➢ Monitoring energieakkoord in Nationale Energieverkenningen


PBL: Analyse regeerakkoord

➢ 49% reductie in 2030 consistent met Parijs

➢ Maatregelen dekken de helft hiervan

➢ Klimaatakkoord moet leiden tot aanvullende maatregelen


Het Klimaatakkoord (in wording)

➢ 2018 in het teken van ‘polderen’ aan 5 onderhandelingstafels


Het klimaatakkoord (in wording)

➢ 21 dec 2018: Ontwerp klimaatakkoord

• 600 maatregelen die optellen tot 49%?

➢ 20 dec 2018: Klimaatwet aangenomen

• 95% CO2-reductie in 2050 tov 1990

• Iedere vijf jaar een Klimaatplan

• 4e donderdag van oktober Klimaatdag


Doorrekening ontwerp klimaatakkoord


➢ Doel 48,7 Mt binnen bandbreedte van 31 tot 52 Mt, maar wordt waarschijnlijk niet gehaald:

• veel voorstellen nog niet volledig duidelijk

• gedragsreactie van burgers en bedrijven is onzeker

➢ Nationale meerkosten: 1,6 tot 1,9 miljard per jaar in 2030

• Kapitaalskosten: 4 tot 4,9 miljard

• Operationele kosten: 0,6 tot 1,4 miljard

• Afname energiekosten: 3 tot 4,4 miljard

Hoeveel wil de burger (18+) per maand betalen?


= 1,6 miljard per jaar = 0,2 tot 0,3% van het BNP

Maatschappelijke onrust over kosten


➢ Gebruikte ‘argumenten’:

• Kosten referentiescenario!

• Energietransitie ‘kost’ meer dan 1000 miljard voor 0,0003°

• Energieakkoord ‘kost’ 107 miljard

➢ Maar:

• Optelsom van (te hoge) investeringen, subsidies, gederfde belastinginkomsten

➢ Toch:

• er zijn winnaars en verliezers

• kostenverdeling is belangrijk

• financiering gaat niet vanzelf


Regionaalklimaatbeleid

Energieregio’s

➢ Bottom-up 30 energieregio’s gedefinieerd

➢ Voordelen:

• Zelf gekozen gebied geeft sterkerebetrokkenheid

• Bestuurlijke ‘groeven’ minder dominant

➢ Nadelen:

• Juridische basis is niet sterk

• Wat als het allemaal wat minder gaat?




Regionale Energie Strategie (RES)

➢ Integrale visie voor energietransitie in regio

➢ Uitwerking van Klimaatakkoorddoelen

• 35 TWh uit zon en wind op land

• Afstemming vraag en aanbod warmtevoorziening GO

➢ Gezamenlijk keuzes maken voor:

• de opwekking van duurzame elektriciteit

• de warmtetransitie in de gebouwde omgeving

• de daarvoor benodigde opslag en energie-infrastructuur.

➢ Geen regiodoelen voor industrie, landbouw en mobiliteit


2016-2017: RES-pilots in 7 regio’s

Regio ateliers














Leidraad Warmtevisie

27


➢ Technische-economische startanalyse door PBL met het Vesta-Mais model

➢ Zestal warmtestrategieën op wijkniveau

➢ Kosten

• Nationaal/Maatschappelijk

• Verschillende eindgebruikers

https://www.pbl.nl/vesta

https://www.pbl.nl/vesta




Transitievisie warmte 6 maanden na RES 1.0


Gaan we het (op tijd) redden?

➢ Wat betreft elektriciteitsvermogen waarschijnlijk wel:

• 35 TWh betekent 8 GW wind op land en 23 GW zon

• Nu 3.2 GW wind op land en in 2023 6 GW

• Nu 4 GW zon en nog 18 GW in de SDE-pijplijn

• Nog extra nodig: 2 GW wind op land en 1 GW zon

➢ Bottleneck

• Infrastructuur

• Inpassing in de omgevingsvisies

➢ Verduurzaming warmte is onduidelijker

• Complex en relatief duur

• Vergt veel van de burger


Maar ook

➢ Politiek landschap is veranderd sinds 20 maart

➢ NIMBY leidt o.a. tot ‘Windmolenterrorisme’


Dank voor uw aandacht!


www.pbl.nl [email protected]

http://www.pbl.nl/

mailto:[email protected]

Regio’s hebben vaak hoge ambities


Zes strategieën met Vesta-Mais

Drie strategieën zonder gas

1. Elektrische warmtepomp met gebouwisolatie

2. HT-warmtenet met basisisolatie

3. LT-warmtebronnen met gebouwisolatie; elektrische warmtepomp indien geen LT-warmtebron aanwezig

Drie strategieën met (duurzaam) gas:

4. Hybride warmtepomp met basisisolatie

5. Gasketel met basisisolatie

6. Gemengde strategie

35


19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan Matthijsen

Metropoolregio Eindhoven


PBL: Betekenis Parijs voor Nederland

➢ 2° doel: 85-95% reductie in 2050

➢ 1.5° doel: >100% reductie in 2050

➢ 40 tot 50% reductie in 2030


Lessen uit de RES-pilots

▪ Nieuw elan: betrokkenheid en creativiteit

▪ “Energie” is nieuw in de regio => leercurve doorlopen

▪ Huidige governance inflexibel <-> leren

▪ Eilandstrategie: mismatch vraag en aanbod

▪ Aanbod: veel elektriciteit en weinig warmte

▪ Energieneutraal is (heel) moeilijk

▪ Schrik om landschappelijke impact viel mee

▪ PBL in deze fase onbelangrijk


Resultaten in WebApp➢ Buurteigenschappen (13404 buurten)

➢ CBS Buurtcode

➢ CBS Wijkcode

➢ Gemeente

➢ Energieregio

➢ Provincie

➢ Aantal woningen

➢ Aantal utiliteit

➢ Aantal woningequivalent

➢ Resultaten per buurt

➢ Pandeigenschappen startsituatie➢ Energielabel*

➢ Bouwjaar*

➢ Functie*

➢ Startsituatie

➢ Referentiescenario

➢ Strategie aardgasvrij 1





➢ Strategie aardgasvrij 6➢ Vraag aardgas

➢ Vraag groengas

➢ Vraag HT-warmte

➢ Vraag LT-warmte

➢ Vraag Elektriciteit

➢ Vraag Elek. t.b.v. warmte

➢ Totale warmtevraag

➢ CO2 uitstoot

➢ Maatschappelijke kosten

* 5.416.736 pandgeometrieën, modus van vbo’s


PBL en de RES

▪ Eerst kleine rol

▪ Nu grote rol :

– Monitoring RES

– Leidraad warmtetransitievisie (Vesta-MAIS)

– KEV + regio-hoofdstuk

▪ Tussendoor veel ‘kennis aan tafel’:

– Expertise centrum warmte & Nationaal Programma RES

– Inhoud RES & samenhang met andere opgaven

– Veel leren (bijv. Drechtsteden)

▪ Nieuwe kennisrelatie met decentrale overheden (COP in PBL)


PBL bingo

KlimaatakkoordKEV

NOVI

ECW

RESMonitor

VIVET

NP RES RES

Warmtevisie

POVI

GOVI

Leidraad


Er moet nog veel gebeuren

▪ Veel regio’s al aan de slag

▪ RES format en register opzetten

▪ Omgevingsvisies maken (NOVI, …)

▪ RES monitoringssystematiek maken

▪ Informatievoorziening op orde maken (VIVET)

▪ Energie-infrastructuur van de toekomst verkennen

▪ Leidraad transitievisie warmte opleveren (Vesta-MAIS)


Van belang

▪ Overeenstemming over eindbeeld tussen Regio en Rijk

▪ Passende beleidsinstrumenten voor Regio en Rijk

▪ Afstemming rollen van Rijk, provincies en gemeenten

▪ Rijk gaat Regio faciliteren (proces, financieel, juridisch)

▪ Regio en Rijk moeten beide burger faciliteren

▪ Interregionale afstemming mogelijk maken

▪ Inspraak burgers bij vaststelling ‘Omgevingsvisie’

▪ Opgaven combineren


Risico’s

▪ Burger kent zijn gemeente, maar zijn regio nog niet zo.

▪ Veel flexibiliteit gevraagd: ontwikkeling ‘al doende’

▪ Energie-infrastructuur is limiterende factor

▪ Zeer hoog tempo gevraagd. Binnen 1 jaar afstemming:

– Draagvlak

– Ruimtelijke kwaliteit

– Energie-infrastructuur

19 maart 2019; Het grote circus RES; Jan Matthijsen

Download deze presentatie op

www.klimaatdag.be

Documents

Zaal DACTYLO 1.1 Bart Strengers: Planbureau … bijdrage aan PBL (en voorgangers) 1995-1997: TARGETS onder leiding van Jan Rotmans 2000-2012: IMAGE: biomassa, landbouw & klimaat 2013-heden: