22014

Rynek n ieruchomoc i komercyjnych w Po l sce

Gra o najemcw, gra o przetrwanieCall center to za mao

Gra o najemcw, gra o przetrwanieCall center to za mao

C e n t r a h a n d l o w e | B i u r a | M a g a z y n y | H o t e l e

E N G L I S H V E R S I O N str. 50

Jak polskie miasta walcz o inwestorw?Jak polskie miasta walcz o inwestorw?

REKORD ZA REKORDEM CZYLI ROK WIELKICH TRANSAKCJI

REKORD ZA REKORDEM

NR 2 2014 PROPERTY M

AGAZINE RYNEK NIERUCHOM

OCI KOMERCYJNYCH W POLSCE

s p i s t r e c i

www.PROPERTYNEWS.pl

WYDAWCA: PTWP SA Katowice Business Point ul. P. ciegiennego 3, 40-114 Katowice, tel. 32209 13 03, fax 32253 06 77REDAKCJA: www.propertynews.pl00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka 47a, tel. 22/ 550 69 19, fax 22/ 550 69 01

Magorzata Burzec-Lewandowska, malgorzata.burzec@propertynews.pl Robert Posytek, robert.posytek@propertynews.plJoanna Budzaj, joanna.budzaj@propertynews.plCezary Szczepaski, cezary.szczepanski@propertynews.plAnna Liszka, anna.liszka@propertydesign.plEmilia Winiewska, emilia.wisniewska@propertydesign.plOP

RACO

WAN

IE:

Paac Kultury iNauki przesta by samotnym krlem stoecz-nych wysokociowcw icho wci pozostaje najwyszym budyn-kiem, to wkrtce moe zosta zdetronizowany. Ale nowoczesne biurowce icentra handlowe, luksusowe hotele oraz potne centra logistyczno-magazynowe na dobre wpisay si wkrajobraz caej Polski. Co jednak najwaniejsze wtym czasie rynek nieruchomo-ci komercyjnych wPolsce osign pozycj niekwestionowanego lidera wregionie Europy rodkowo-Wschodniej oraz istotnego gracza na wiatowej mapie inwestycji.

Nie oznacza to jednak, e moemy ju spocz na laurach. Aby utrzyma pozycj lidera, wci potrzebne s zmiany, ktre wjeszcze wikszym stopniu bd budowa atrakcyjno inwe-stycyjn Polski wskali wiatowej. Jak tego dokona, gdzie tkwi mocne, agdzie sabe strony rynku nieruchomoci komercyj-nych nad Wis? To pytania, na ktre bd szuka odpowiedzi uczestnicy tegorocznej, IV edycji konferencji Property Forum najwikszej imprezy dedykowanej temu sektorowi wPolsce. Skala wydarzenia, czyli blisko 100 prelegentw, 1000 uczest-nikw i18 sesji tematycznych wcigu dwch dni konferencji, odzwierciedla potrzeb merytorycznego dialogu wbrany.

Z yczeniami miej lektury,Magorzata Burzec-Lewandowska

Robert Posytek

Nowoczesny rynek nieruchomoci komercyj-nych nad Wis ma ju 25 lat. By to bardzo gorcy i pracowity okres, a eby uzmysowi sobie, jak duy skok dokona si w tym czasie, wystarczy spojrze na panoram Warszawy.

T R A N S A KC J EREKORD ZA REKORDEM, CZYLI ROK WIELKICH TRANSAKCJI Optymizm deweloperow realizujacych kolejne biurowce, centra handlowe, obiekty logistyczne i hotele, wynika z wiary, ze na polskich nieruchomosciach wciaz mozna dobrze zarobic str. 4

I N W E S T YC J EJAK POLSKIE MIASTA WALCZA O INWESTOROW? Sukces branzy usug dla biznesu w Krakowie czy we Wrocawiu pokaza, ze warto sie postarac str. 8

M AG A Z YNYINWESTORZY, PRZENOSCIE MAGAZYNY DO POLSKI Czy branza logistyczno-magazynowa w Polsce powtorzy sukces BPO? str. 14

B I U R AGRA O NAJEMCOW, GRA O PRZETRWANIE Na gowy hurraoptymistow powoli zaczyna sie wylewac wiadro zimnej wody str. 18

B P OCALL CENTER TO ZA MAO W branzy BPO pracuje juz wiecej osob niz w gornictwie str. 22

H OT E L ESZPITAL EUROPY Polska doaczya do krajow postrzeganych jako jedna z najciekawszych destynacji na turystyczno-medycznej mapie swiata str. 26

C E N TA H A N D LO W EKONIEC ERY EVENTOW... DLA WSZYSTKICHWywiad z Agnieszka Mielcarz, dyrektor Dziau Retail Asset Management firmy Knight Frank str. 30

A R C H I T E K T U R AERA WOLSKIEGO CITYCzy wysyp inwestycji biurowych na warszawskiej Woli sprawi, ze dzielnica ta zmieni sie w monokulturowy Suzewiec? str. 32

WYROZNIJ SIE ALBO ZGINBiura przechodza prawdziwa rewolucje, bo firmy oczekuja oryginalnej i stymulujacej do pracy przestrzeni str. 38

HIGH-TECH = EKOIm bardziej zaawansowany technologicznie obiekt komercyjny, tym bardziej pozadany przez najemcow i fundusze inwestycyjne str. 42

T H E E N G L I S H V E R S I O N str. 48

TO P 4 0 0 ZESTAWIENIE NAJWIEKSZYCH NAJEMCOW CENTROW HANDLOWYCH W POLSCE str. 58

25 lat mino

Wiecej : www.propertynews.pl4

t r a n s a k c j e

WIproczu br. warto transakcji na polskim rynku nieruchomoci komercyjnych wyniosa ok. 1,42 mld euro. To najlepszy wynik od 2007 r. ijednoczenie o40 proc. lepszy rezultat ni wanalogicznym okresie roku ubiegego. Eksperci szacuj, e do koca roku warto zamknitych umw kupna-sprzeday moe osign nawet 4 mld euro.

Co najciekawsze, ju nie tylko centra handlowe ibiurowce wWarszawie kusz zagraniczne fundusze. Ich aktywno po-kazuje, e dobrym produktem inwestycyjnym s take biurowce wmiastach regionalnych, obiekty magazynowe ihotele, ktre do tej pory odpowiaday za niewielki kawaek zmiliardowego tortu transakcji wPolsce.

Itak wkadym sektorze nieruchomoci komercyjnych mie-limy do czynienia ztransakcj, ktra zasuguje na miano spektakularnej.

Dominujca pozycja w regionieNa Polsk przypada ok. 50 proc. wszystkich transakcji zrealizo-wanych wregionie CEE wIpoowie 2014 roku. Nastpne s Czechy zudziaem okoo 25 proc. iRumunia osigajca wynik na poziomie ok. 15 proc. Najwiksz popularnoci wPolsce wrd inwestorw cieszy si sektor biurowy, ktry zanotowa wynik na poziomie ok. 732 mln euro, anastpnie sektory han-dlowy 370 mln euro imagazynowy 320 mln euro.

Si naszego rynku jest stabilna gospodarka, dostpno rde finansowania oraz bogaty wachlarz ciekawych produk-tw inwestycyjnych. Wodniesieniu do Europy Zachod-niej polskie nieruchomoci charakteryzuj si atrakcyjnym przedziaem cenowym, co pozwala na utrzymanie pynnoci wobrocie oraz przyciga nowych uczestnikw rynku wyjania Marcin Purgal, Associate zDziau Doradztwa Inwestycyjnego agencji Savills.

Stopy zwrotu wsegmencie biurowym wahaj si midzy 6-7,5 proc. Whandlowym wynosz od 5-7,5 proc. inawet 8 proc. wprzypadku wiodcych galerii handlowych. Natomiast na rynku magazynowym mog osign wysoki poziom 8-8,25 proc.

Rynek nieruchomoci komercyjnych nad Wis kwitnie. Optymizm deweloperw realizujcych kolejne biurowce, centra handlowe, obiekty logistyczne i hotele, wynika z wiary inwestorw w to, e na polskich nieruchomociach mona dobrze zarobi.

Rekord za rekordem, czyli rok wielkich transakcji

Najwiksz transakcj procza bya sprzeda przez BlackRock biurowca Rondo 1 w Warszawie. Nowy waciciel Deutsche Asset & Wealth Management zapaci za nieruchomo ok. 300 mln euro.

FOTO

: M

ATER

IAY

PR

ASO

WE,

PT

WP

5

t r a n s a k c j e

Hotel to ju nie ryzykoRynek hotelowy wyranie odzwierciedla tendencj rosn-cego zainteresowania Polsk. Spka S+B, inwestor hotelu Hampton by Hilton wcentrum Warszawy, jeszcze przed otwarciem obiektu podpisaa przedwstpn umow jego sprzeday, airlandzka Grupa Quinn pozbya si krakow-skiego Sheratona na rzecz firmy Molinaro Koger. Eksperci zapowiadaj, e na tym nie koniec.

By moe jeszcze wtym roku dojdzie do skutku kilka transakcji na rynku hotelowym. Inwestorzy poszukuj przede wszystkim obiektw wnajwikszych miastach jak: Warszawa, Krakw, Gdask, ktre dziaaj od kilku lat is zarzdzane przez profesjonalnego operatora. Dla czci funduszy nie-zbdna jest umowa dzierawy lub podobna tumaczy Janusz Mitulski, partner, Horwath HTL Polska.

Inwestorzy zagraniczni kupujcy bd inwestujcy who-tele wPolsce, zreguy oczekuj rentownoci na wyszym poziomie ni wkrajach tzw. starej UE. Wynika to przede wszystkim ze skali ryzyka. Jednak wraz zcoraz lepszymi wynikami naszej gospodarki, poprawia si sytuacja na rynku

inwestycji wobiekty hotelowe. Kondycja nieruchomoci hotelowych jest cile zwizana zgospodark. Dlatego nie dziwi zainteresowanie inwestorw tym rynkiem. Hotele wprzeciwiestwie do biur czy galerii handlowych, gdzie obowizuj wieloletnie umowy najmu, duo szybciej reaguj na zmiany wgospodarce. Wie si ztym oczywicie ryzyko spadku przychodw wokresie dekoniunktury dodaje Mi-tulski ipodkrela, e wpyw na zainteresowanie inwestorw zagranicznych nieruchomociami wPolsce maj te pozytywne prognozy dla gospodarki Niemiec.

Magazyny na celownikuOile centra handlowe ibiurowce zawsze pozostaway wcen-trum uwagi inwestorw, otyle obiekty logistyczne imagazyno-we nie byy czstym przedmiotem transakcji, aju na pewno nie umw przekraczajcych 100 mln euro. Pierwsze procze tego roku przynioso jednak odwrcenie tego trendu. Spord 10 najwikszych umw zawartych wtym okresie, dwie dotycz wanie tej brany. Pierwsza to sprzeda portfela magazynowego Standard Life funduszowi Blackstone za okoo 118 mln

Marcin Purgal, Associate, Dzia Doradztwa Inwestycyjnego, Savills

Od kilku lat najaktywniejszymi uczestnikami rynku inwestycyjnego wnieruchomosci komercyjne sa podmioty zAmeryki, Niemiec iWielkiej Brytanii. Obecnie pojawiaja sie jednak nowi gracze, jak np. Hines, NPS czy Starwood Capital, ktorzy juz nabyli nieruchomosci lub sa na etapie zaawansowanych rozmow na ten temat. Obserwujemy takze zupenie nowe roda kapitau. Sa to takie regiony jak Chiny, Bliski Wschod czy Australia, gdzie dedykowane fundusze przygladaja sie zuwaga polskiemu rynkowi

nieruchomosci komercyjnych inalezy oczekiwac, iz wnajblizszym czasie zrealizuja pierwsze transakcje. Do gry coraz smielej wkracza tez polski kapita, choc to wciaz niewielki odsetek zrealizowanych transakcji np. zakup portfela rynku nieruchomosci nalezacego do ARKA TFI przez fundusz OCTAVA TFI. Jednoczesnie pojawia sie wiecej kupcow zsektora prywatnego, jednak ich zasoby kapitaowe sa ograniczone iwkregu ich zainteresowa znajduja sie mniejsze aktywa, wokolicach kilkunastu milionow euro.

Pojawiaj si nowi gracze

6 Wiecej : www.propertynews.pl

euro. Wramach kolejnej Segro, za ok. 100 mln euro, przejo portfel nieruchomoci od funduszy Tristan iAEW.

Polska ma doskona lokalizacj do rozwoju rynku logi-stycznego. Pooenie pomidzy Wschodem iZachodem sprawia, e transport towarw wsposb naturalny odbywa si przez terytorium Polski. Dlatego operatorzy logistyczni chtnie lokuj wnaszym kraju swoje centra dystrybucyjne, zktrych mog obsugiwa kilka ssiednich pastw. Atutem Polski s rwnie

koszty najmu powierzchni logistycznej, znacznie nisze ni wnp. wNiemczech przekonuje Monika Rajska-Woliska, partner zarzdzajca wColliers International.

Zgodnie zprzewidywaniami Cushman & Wakefield, 2014 rok zakoczy si wtej brany rekordow wartoci transakcji rzdu 700 mln euro.

Dwch liderwNajwiksz transakcj procza bya sprzeda przez BlackRock biurowca wRondo 1 wWarszawie. Nowy waciciel Deutsche Asset & Wealth Management zapaci za nieruchomo ok. 300 mln euro.

Liderem na rynku nieruchomoci handlowych jest Pozna City Center. Wgierski Tri Granit sprzeda galeri za 227 mln euro funduszom ECE iResolution Property. Kluczowym czynnikiem jest pozytywna percepcja bezpieczestwa inwestycji, ktra wobec oczekiwa co do rozwoju gospodarczego irosncych moliwo-ci konsumpcyjnych Polakw wydaje si uzasadniona mwi Leszek Sikora, dyrektor zarzdzajcy ECE Projektmanagement Polska. Jego zdaniem wnajbliszych latach moe nie uda si osignicie wikszego wolumenu transakcji ni w2013 roku, ale wynika bdzie to nie zbraku zainteresowania inwestorw, lecz zograniczonej poday najwyszej jakoci produktw.

Pienidz lubi ciszRynek inwestycyjny charakteryzuje si ogromn poufnoci ido momentu zamknicia transakcji wszystkie strony milcz. Zdu doz prawdopodobiestwa mona jednak zaoy, e Ghelamco prowadzi rozmowy na temat sprzeday portfela nieruchomoci biu-rowych, trwaj negocjacje dotyczce sprzeday budynku biurowego

Metropolitan wWarszawie, asprzeda przez Echo Investment dwch duych centrw handlowych wSzczecinie iwe Wrocawiu poudniowokoreaskiemu NPS jest wielce prawdopodobna.

Do tego na sprzeda jest wystawionych jeszcze kilkana-cie innych nieruchomoci, wtym kilka duych centrw handlowych, zarwno wWarszawie, jak iwmiastach regio-nalnych, parkw magazynowych oraz budynkw biurowych. Uwzgldniajc zaufanie, jakim do tej pory obdarzyli polski

rynek inwestorzy oraz pozytywne sygnay pynce znaszej gospodarki, moemy zaoy, e ruch wtransakcjach nie ustanie. Prognozy s optymistyczne iwydaje si, i kolejny rok zrzdu bdziemy mogli zaobserwowa rekordowe wyniki, jeeli chodzi owolumen oraz liczb zrealizowanych transakcji przekonuje Marcin Purgal.

Dodaje, e sektor handlowy oraz biurowy budzi najwiksze zainteresowanie wrd inwestorw ito tu bdziemy wiadka-mi kilku znaczcych transakcji do koca roku. Jeeli chodzi osektor magazynowy, moe zosta pobity rekord wartoci zrealizowanych transakcji podsumowuje.

10 najwikszych transakcji na rynku nieruchomoci w pierwszej poowie 2014 roku

Sektor Nieruchomo Nabywca Warto mln euro

Biurowy Rondo 1 Deutsche Wealth Asset Management 280

Handlowy Pozna City CenterResolution

Property/ ECE 227

Magazynowy Standard Life (Portfolio) Blackstone 118

Biurowy Lipowy Office Park WP Carey 108

Magazynowy Tristan (Portfolio) SEGRO 100Biurowy Atrium 1 DEKA 94

Handlowy Galeria Mazovia CBRE Globla Investors 70Biurowy ARKA Portfel FIZ Octava FIZAN 53Biurowy CBL I and CBL II Griffin Real Estate 52Biurowy Green Day GLL 42

rodo: Savills

W najbliszych latach osignicie wikszego wolumenu transakcji na rynku handlowym ni w 2013 roku moe okaza si niemoliwe. Bdzie to wynika z ograniczonej poday najwyszej jakoci produktw mwi Leszek Sikora, ECE Projektmanagement Polska

Kondycja nieruchomoci hotelowych jest cile zwizana z gospodark. Dlatego nie dziwi zainteresowanie inwestorw tym rynkiem uwaa Janusz Mitulski, Horwath HTL

t r a n s a k c j e

i n w e s t y c j e

9

i n w e s t y c j e

8

Polskie miasta nie czekaj ju z zaoonymi rkami na inwestorw. Sukces brany usug dla biznesu w Krakowie czy we Wrocawiu pokaza, e warto si postara. Dzi metropolie nie konkuruj ze sob pojedynczymi zachtami, ale caymi pakietami obejmujcymi ulgi podatkowe, wsparcie w zakresie ksztacenia czy doposaenie stanowisk pracy. Najwaniejsze jest jednak indywidualne podejcie do przedsibiorcy.

Jak polskie miasta walcz o inwestorw?

Wicej : www.propertynews.pl

i n w e s t y c j e

9

i n w e s t y c j e

8

Polskie miasta nie czekaj ju z zaoonymi rkami na inwestorw. Sukces brany usug dla biznesu w Krakowie czy we Wrocawiu pokaza, e warto si postara. Dzi metropolie nie konkuruj ze sob pojedynczymi zachtami, ale caymi pakietami obejmujcymi ulgi podatkowe, wsparcie w zakresie ksztacenia czy doposaenie stanowisk pracy. Najwaniejsze jest jednak indywidualne podejcie do przedsibiorcy.

Jak polskie miasta walcz o inwestorw?

Wicej : www.propertynews.plFOTO: SHUTTERSTOCK, UM LUBLIN

10 Wiecej : www.propertynews.pl

i n w e s t y c j e

Wrocaw partner dla biznesu

Rafa Dutkiewicz, prezydent Wrocawia

Ubiegy rok zakoczy sie dobrze dla Wrocawia zarowno pod zna-kiem reinwestycji, jak inowych projektow. Firmy obecne juz na rynku, obsugujace zaawansowane procesy finansowe, ksiegowe czy informatyczne (np. BNY Mellon czy Credit Suisse), sa tak bardzo zadowolone zosiaganych wynikow, ze zdecydoway sie znacznie rozszerzyc swoja dziaalnosc. Pojawio sie takze kilka nowych, znaczacych przedsiewziec. Itak amerykaska firma Amazon zdecydowaa sie na budowe dwoch ogromnych centrow logistycznych przeznaczonych poczatkowo do obsugi rynku niemieckiego, azczasem rowniez caej Unii Eu-ropejskiej. Szwajcarska spoka Nestle Purina podjea zas decyzje obudowie fabryki icentrum dystrybucyjnego karmy dla zwierzat. Do tego dochodzi coraz wiecej mniejszych, ale bardzo waznych dla miasta inwestorow zbranzy IT, ktorzy otwieraja centra ba-dawczo-rozwojowe, co idealnie wpisuje sie wplany rozwojowe miasta. Wrocaw stara sie na biezaco dostosowac do potrzeb inwesto-row. Oczywiscie wykorzystuje game potrzebnych do tego in-strumentow, np. zwolnienia zpodatku od nieruchomosci, jednak znacznie wazniejsza jest dziaalnosc iusugi swiadczone przez Agencje Rozwoju Aglomeracji Wrocawskiej (ARAW). Instytucja ta zajmuje sie kompleksowa obsuga inwestorska, wsparciem procesu inwestycyjnego, jak rowniez opieka poinwestycyjna. Miasto promuje zupenie nowe podejscie do inwestora: Wrocaw to partner dla biznesu. Rowniez zmysla oprzedsiebiorcach zostao utworzone Wrocaw-skie Centrum Akademickie pierwsza taka inicjatywa wkraju, podobnie jak ARAW. WCA ma na celu realizacje projektow wspopracy nauki oraz biznesu. Wspodziaanie zfirmami rozwijaja takze zsukcesami Wrocawski Park Technologiczny, atakze Wrocawskie Centrum Bada EIT+.

Logistyka i BPOPiotr Krzystek, prezydent Szczecina

Wstrategii inwestycyjnej koncentrujemy sie na branzy morskiej, logistycznej oraz BPO, wskad ktorej wchodza IT, F&AiHR.Od kilku lat obserwujemy dynamiczny przyrost nowoczesnej po-wierzchni biurowej wSzczecinie. Wedug CBRE aktualna podaz tego typu nieruchomosci wynosi tu ok. 145 tys mkw. iwzrosnie wnajblizszym czasie okolejne 65 tys. mkw. klasy A. Miasto realizuje inwestycje oddziaujace na jakosc zycia. Kon-centrujemy sie na tym, aby proces ten by odpowiedzia zarowno na potrzeby mieszkacow, jak iinwestorow. Przykadem moga byc: gruntowna przebudowa najwazniejszej arterii drogowej miasta ul. Struga, ktorej celem byo takze poprawienie dostepu drogowego do portu wSzczecinie; przebudowa iremont stra-tegicznych drog iwezow drogowych, uzupenione niezbedna infrastruktura techniczna dla stref inwestycyjnych oraz blisko 130 ha stref ekonomicznych wSzczecinie. Miasto opracowao takze szereg inicjatyw wspierajacych inwe-storow wzakresie tworzenia warunkow do rozwoju innowacyj-nosci, wszczegolnosci pod katem technologii informacyjnych ikomunikacyjnych. Przykadem jest inwestycja realizowana przez miejska spoke Szczeciski Park Naukowo-Technologiczny Sp. zo.o. Technopark Pomerania za blisko 100 mln z. Ponadto miasto wcelu udzielania przedsiebiorcom pozyczek oraz porecze kredytowych powoao Fundusz Wspierania Rozwoju Gospodarczego Miasta Szczecina oraz Szczeciski Fundusz Po-zyczkowy. aczna kwota wsparcia od poczatku istnienia instytucji to ponad 220 mln z. Wspopraca zbiznesem odbywa sie nie tylko na paszczynie inwestycyjnej. Reagujemy na najpilniejsze potrzeby, na przykad wzakresie tworzenia dedykowanych programow edukacyjnych wszkoach publicznych.

Logistyka i BPOPiotr Krzystek, prezydent Szczecina

FOTO

: M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

11

i n w e s t y c j e

Lider wrd metropolii

Krzysztof uk, prezydent Lublina

Lublin jest jednym zgospodarczych liderow Polski Wschodniej, poozo-nym na skrzyzowaniu waznych tras, ktorego dostepnosc komunikacyj-na jest stale wzmacniana poprzez realizowane iplanowane inwestycje. Podstrefa Lublin, bedaca czescia Specjalnej Strefy Ekonomicznej, znaj-dujaca sie we wschodniej czesci miasta, wpoblizu obwodnicy ilotni-ska oraz wbliskim sasiedztwie dwoch wezow komunikacyjnych trasy ekspresowej S17, to 116 ha wpeni uzbrojonych terenow inwestycyj-nych typu greenfield, ktore juz w70 proc. zostay zagospodarowane. Rok 2013 by kluczowy dla realizacji najwazniejszych inwestycji przy-jetego wtej kadencji planu dla Lublina. Dokument bazuje na dwoch obszarach: rozwoju gospodarczym ipoprawie jakosci zycia. Wubie-gym roku nakady zbudzetu miasta na inwestycje siegney 667 mln z. Pod wzgledem wydatkow wprzeliczeniu na mieszkaca dao to Lublinowi pozycje lidera wsrod metropolii. Sam osrodek zamieni sie zas wprawdziwy plac budowy. Dla inwestorow najwazniejsze sa wymierne korzysci, jakie moga uzy-skac wdanym miescie. WLublinie sa to przede wszystkim nizsze kosz-ty prowadzenia dziaalnosci oraz dostepnosc kapitau ludzkiego. Istotne sa takze ulgi dla przedsiebiorstw chcacych rozpoczac swoja dziaalnosc wstrefie. Wazna jest rowniez indywidualna opieka nad inwestorami kazdy znich otrzymuje swojego project managera wspierajacego ich wcaym procesie lokowania oraz rozwoju inwestycji. Nasz zespo pomaga przedsiebiorcom wszybkim isprawnym uzyskaniu wymaganych pozwole administracyjno-srodowiskowych. Tak byo np. wprzypadku spoek MLP Group, Aliplast Extrusion czy Intrograf Lublin. Warto podkreslic, ze mamy potencja wsektorze usug opartych na wiedzy, takich jak outsourcing dla biznesu czy e-usugi. Lublin, najwiekszy osrodek akademicki po wschodniej stronie Wisy, daje szeroki wybor wysoko wykwalifikowanych specjalistow. Wtej chwili ksztaci sie tu ok. 75 tys. studentow. Dziaamy na wielu polach od udziau wwiekszosci wydarze branzowych zaczynajac, przez bez-posredni kontakt zpotencjalnymi inwestorami, ana podnoszeniu standardow infrastruktury na wspopracy B+R koczac. Efektem naszej pracy jest pozyskanie wostatnich dwoch latach takich firm jak Billenium, SoftSystem, Sii, Trasition Technologies, Sollers Consul-ting czy Baxter Manufacturing, ale takze firm reprezentujacych rynek ubezpiecze, tj. Proama czy Alior Bank.

Kluczowy dla rozwoju miasta jest port, dlatego zlokalizowane tam inwestycje jak drugi terminal kontenerowy DCT rowniez nalezy uznac za kluczowe. Wazne sa dla nas rowniez projekty biurowe zwiazane zrozwo-jem sektora BPO, jak: budynek Neptun dewelopera Hines, Olivia Business Centre czy Alchemia. Wsrod pozyskanych inwestorow zbranzy BPO wlatach 2010-2014 sa m.in.: OIE Support (Online Interactive Education), METSA Group, Bayer, Bank BPH, Powel, Kemira, Competence Call Center, EPAM centrum IT, Schibsted centrum IT czy CCIG call center/usugi IT.Wnajblizszym czasie kluczowym zagadnieniem dla rozwoju Gda-ska bedzie wzrost liczby inwestycji przemysowych, wtym przede wszystkim zwiazanych zprzemysem stoczniowym (Grupa Remon-towa) iLotosem.Warto zaznaczyc, ze jestesmy wtrakcie prac nad nowym dokumen-tem strategicznym, dotyczacym promocji ikomunikacji Marki Gdask do 2020 roku. Bedzie to ewolucyjna kontynuacja poprzedniej, pionier-skiej wPolsce strategii, wprowadzonej w2008 roku. Okreslono wow-czas piec celow strategicznych, ktorych zadaniem byo: wytyczenie kierunku, wktorym miaa rozwijac sie marka Gdask, inspirowanie do dziaania we wskazanych obszarach oraz stworzenie generalnych ram dla inicjatyw iprzedsiewziec realizowanych od 2008 roku. Nowy dokument bedzie oparty na wynikach miedzynarodowego projektu badawczego, ewaluacji poprzednich dziaa oraz krytycznej analizie obecnej kondycji marki. Chcemy sformuowac odpowiedzi na pytania oaktualna tozsamosc Gdaska ijego unikalny charakter: czym sie wyroznia, jakie sa jego gowne atuty, za pomoca ktorych mogby rywalizowac na rynku globalnym, co wnajwiekszym stopniu decyduje ojego potencjale iszansach rozwojowych, oraz wjaki sposob powinna przebiegac komunikacja marki. Naszym partnerem wtym przedsiewzieciu jest agencja Ogilvy Brand Consulting.Wdzisiejszej konkurencji miast pojedyncza zacheta nie wystarczy. Konieczny jest pakiet zachet obejmujacych ulgi podatkowe, wspar-cie wzakresie ksztacenia na potrzeby inwestorow, doposazenie stanowisk pracy czy dostosowane do specyfiki inwestycji pakiety promocyjne. Najwazniejsze jest jednak indywidualne podejscie do potrzeb konkretnego inwestora.

Pojedyncza zachta nie wystarczyPawe Adamowicz, prezydent Gdaska

12

Bedace na ukoczeniu Centrum Kongresowe ICE, oddana do uzytku hala widowiskowo-sportowa Krakow Arena, budowana Ekospalarnia Krakow, trwajaca modernizacja linii tramwajowej iciagu drogowego na odcinku Rondo Mogilskie-al. Jana Pawa II--Plac Centralny czy budowana linia szybkiego tramwaju na odcin-ku Lipska-Wielicka to jedne znajwiekszych inwestycji miejskich realizowanych wostatnim roku. Liczymy, ze przyszy rozwoj Krakowa bedzie opiera sie na czterech strategicznych projektach: Balice, Park Rzeki Wisy, Paszow-Rybitwy iKrakow-Nowa Huta Przyszosci. Wszystkie sa zawarte wStudium Uwarunkowa iKierunkow Zagospodarowa-nia Przestrzennego Miasta.Stawiamy na zrownowazony rozwoj gospodarczy istworzenie osrodka przyjaznego mieszkacom, obywatelskiego, kreatywne-go, aktywnego gospodarczo istosujacego rozwiazania smart. Doceniaja to inwestorzy sama branza outsourcingowa zatrud-nia wmiescie 33 tys. pracownikow. Wspieramy rozwoj innowacyjnosci iwspoprace srodowisk bizne-sowych znaukowymi, aopracowywana nowa Strategia Rozwoju Krakowa przyjmuje inteligentny wzrost gospodarczy oparty na teleinformatyce, zaawansowanej produkcji iswiadczeniu usug, rozwinietych przestrzeniach biznesowych parkach technologicz-nych, inkubatorach przedsiebiorczosci, inicjatywach klastrowych, srodowisku technologicznych startupow e-biznesu, e-handlu, innowacyjnych rozwiazaniach ICT, wysokim potencjale branzy kreatywnej czy transferze technologii iwiedzy.Bardzo wazna jest opieka nad inwestorami ipomoc wprocesie inwestycyjnym swiadczona przez Centrum Obsugi Inwestora (COI), dziaajacym wUrzedzie Miasta Krakowa. Nieoceniony jest takze Punkt Obsugi Przedsiebiorcow, tzw. jedno okienko, gdzie mozna zaatwic wszystkie formalnosci zwiazane zzakadaniem dziaalnosci gospodarczej. Proces wspomaga takze interaktyw-ny serwis Obserwatorium, ktory pozwala otrzymac informacje owybranej dziace. Ponadto miasto prowadzi cykl warsztatow zprzedsiebiorcami, podczas ktorych urzednicy omawiaja najwaz-niejsze sprawy iproblemy.

Inteligentny wzrost gospodarczy Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa

Wiecej : www.propertynews.pl

Inwestycje prywatne s dla nas najwaniejsze

Rafa Bruski, prezydent Bydgoszczy

Wartosc inwestycji publicznych, ktore sa realizowane wBydgosz-czy, opiewa na kwote okoo 1,3 mld z. Kilka znich ma kluczowe znaczenie dla miasta. Myslac jednak orozwoju osrodka, najwazniejsze sa przedsiewzie-cia sektora prywatnego. To one kreuja miejsca pracy idecyduja osile lokalizacji. Stad ciesze sie, ze wiosna tego roku rozpoczea sie budowa najwiekszej galerii handlowo-usugowej wregionie Zielonych Arkad. Inwestor wyda na ten cel okoo 600 mln z. Poza tym na siedzibe centrum dystrybucyjnego wybraa nas siec Lidl. Zatrudnienie znajdzie tu okoo 200 osob. Zkolei wczerwcu pozwolenie na budowe odebra szwedzki koncern IKEA. Ponadto rozbudowuje sie Business Park Kraszewskiego 1, co wiaze sie ze staym rozwojem firm tam ulokowanych, awszczegolnosci Atosa, ktory zatrudnia ponad 2 tys. osob, awciagu najblizszych trzech lat chce zaangazowac kolejne 850. Rozpoczecie inwestycji planuja kolejni przedsiebiorcy. Hasem Bydgoszcz stawia na outsourcing promujemy dziaania miasta wsrod inwestorow zbranzy BPO/SSC. Uczestniczymy wnajwazniejszych konferencjach ztej branzy wPolsce iza grani-ca, m.in. spotkaniach ABSL, ASPIRE czy IX Forum Outsourcingu wBerlinie. Organizujemy rowniez wasne.Wysoko oceniane jest nasze kompleksowe podejscie do nowych inwestorow. To my szukamy im odpowiednich lokalizacji, dostoso-wujemy miejscowe plany zagospodarowania, wspomagamy prace nad projektami obsugi komunikacyjnej dziaek. Nasz atut to takze przecietny, miesieczny czas uzyskania pozwolenia na budowe. Na poczatku roku swoja dziaalnosc rozpoczea Bydgoska Agencja Rozwoju Regionalnego, ktora odpowiedzialna jest za pomoc iob-suge inwestycji.Staramy sie wspolnie zprzedsiebiorcami dostosowywac oferte edukacyjna do ich potrzeb. Realizujemy takie projekt jak Szkoa BPO czy Od ucznia do mistrza. Praktyki istaze Twoja droga do kariery zawodowej. Zakadaja one scisa wspoprace instytucji otoczenia biznesu, pracodawcow, urzedu pracy oraz szko.

i n w e s t y c j e

13

Kielce kusz parkiem technologicznym

Wojciech Lubawski, prezydent Kielc

Szczegolnie atrakcyjne warunki funkcjonowania biznesu wKiel-cach tworzy Kielecki Park Technologiczny. Obecnie oferuje on ponad 2,5 tys. mkw. powierzchni biurowej wobrebie inkuba-tora dla nowych firm oraz ponad 11 tys. mkw. nowoczesnej powierzchni produkcyjnej ilaboratoryjnej wobrebie Centrum Technologicznego. Wbiezacym roku KPT odda do uzytku do-datkowe 9 tys. mkw powierzchni produkcyjnej oraz 5 tys. mkw. winkubatorze stworzonym specjalnie dla branzy ICT. Park nawiaza juz wspoprace zponad 90-cioma firmami lo-kalnymi, krajowymi izagranicznymi. Na jego terenie swietnie rozwija sie sektor IT dzieki jego staraniom powstao sto-warzyszenie FutureHub Klaster ICT stanowiace odpowied na potrzeby firm informatycznych. Wcelu rozwijania skutecznej obsugi inwestora powoane zo-stao Centrum Obsugi Inwestora wstrukturach Urzedu Miasta. wiadczy ono opieke przed- iproinwestycyjna, pomaga wpo-szukiwaniu nowej lokalizacji, wspiera wprocesie rekrutacji bad pomaga wpromocji nowej firmy na rynku lokalnym. Dobrym przykadem takiego procesu jest wspopraca zfirma UCMS, ktora w2013 r. otworzya wKielcach swoj oddzia. Obecnie COI obsuguje nowa firme outsourcingowa, ktora wprzeciagu roku ma stworzyc 100 nowych miejsc pracy. Strategia kreowania marki miasta Kielce jest umocnienie jego pozycji jako preznie rozwijajacego sie osrodka wystawienniczo--targowego oraz regionalnego osrodka kulturowego, administra-cyjnego iakademickiego. Kielce sa popularyzowane jako serce polskiego przemysu budowlanego, atrakcyjna lokalizacja dla rozwijajacych sie nowoczesnych sektorow, np. sektora nowo-czesnych usug outsourcingowych, sektora usug dla zdrowia, ale iugruntowany osrodek dla biznesu metalurgicznego ima-szynowego.

Zapisy Strategii Zintegrowanego Rozwoju odzi na 2020+ przedstawiaja sektor BPO iIT jako jeden zkluczowych inajbar-dziej perspektywicznych gaezi przemysu wodzi. Pozostae priorytetowe dla miasta branze to AGD, logistyka itransport.Miasto jest jednym zpieciu najwiekszych osrodkow outsourcingu wPolsce. Obecnie wsektorze usug dla biznesu zatrudnionych jest ok. 10 tys. pracownikow. Jedynie wroku 2013 powstao ok. 1,5 tys. nowych miejsc pracy. Szczegolnie wazny dla miasta jest jednak dynamiczny rozwoj tych firm, ktore obecne sa wodzi od kilku lat. Inwestorzy wykorzystuja sprzyjajace srodowisko bizneso-we iudoskonalaja swoja oferte, poszerzajac zakres swiadczonych usug. Przykadem moze tu byc najwiekszy pracodawca wregio-nie firma Infosys, ktora obecnie zatrudnia juz ponad 2 tys. osob izapowiada rekrutacje dla kolejnych 400-500 pracownikow. Firma poszukuje zarowno osob zdoswiadczeniem, gownie wobszarze finansow, zarzadzania bazami danych iwdrozenia projektow zob-szaru SAP, jak itych, ktorzy dopiero wchodza na rynek pracy.Intensywny rozwoj sektora ITO iIT widoczny jest poprzez dzia-alnosc takich firm jak Ericpol, Tom Tom, Accenture, czy Fujitsu Technology Solutions.Gwarancja sukcesu sa zachety inwestycyjne, wsrod ktorych nalezy wymienic konkurencyjne koszty prowadzenia dziaalnosci gospodarczej, wsparcie ze strony wadz lokalnych oraz bardzo konkurencyjne ceny wynajecia powierzchni biurowej klasy A, wahajace sie od 11,5 do13,5 euro/mkw. Intensywnosc pomocy publicznej wodzi ksztatuje sie na poziomie 35 proc. dla duzych przedsiebiorstw. Miasto oferuje takze: zwrot kosztow wyposaze-nia lub doposazenia stanowisk pracy, dofinansowanie szkole dla pracownikow m.in. wzakresie nauki niszowych jezykow obcych. Przygotowujemy takze pakiet zwolnie zpodatku od nieruchomo-sci, zgodny zwytycznymi Unii Europejskiej.

Zadba o ju obecnychHanna Zdanowska, prezydent odzi

i n w e s t y c j e

14 Wiecej : www.propertynews.pl

p a g i n a

Inwestycje takich firm jak Amazon czy Castorama to rekla-ma, ktra krzyczy na cay wiat: Inwestorzy, przenocie magazyny do Polski. Koncerny te potraktoway nasz kraj jako orodek dystrybucji swoich towarw na cay region ikontynent. Doceniy pooenie geograficzne, nisze koszty pracy, potny rynek wewntrzny, stabilno polityczn iekonomiczn, brak barier celnych, awreszcie wzgldnie czytelny system podatkowy. Wprzypadku Amazona Polska odgrywa te rol przyczka do dalszego rozwoju na Wschd.

Nasz kraj moe zaoferowa inwestorom pakietowe podejcie najnowoczeniejsze idobrze zlokalizowane powierzchnie wkonkurencyjnej cenie oraz dostp do wykwalifikowanej kadry zwraca uwag Monika Pitkowska, czonek zarzdu PAIiIZ. Firmy mog te skorzysta zgrantw rzdowych, zwolnie podatkowych, pomocy takich instytucji jak PAIiIZ, atake dziaa na preferencyjnych warunkach na terenie specjalnych stref ekonomicznych dodaje.

Te argumenty docieraj do przedsibiorcw. Jan Barbasiewicz, Associate Director wColliers International, podkrela, e

wiele zagranicznych spek powanie myli oinwestowaniu wPolsce. Ju dzi mamy przykady przeniesienia obiektw logistycznych ztakich krajw, jak Holandia, Belgia czy zrejonu zachodnich ipoudniowych Niemiec tumaczy.

Agnieszka Osiecka zAxi Immo jest zdania, e trend przenoszenia fabryk icentrw dystrybucyjnych zEuropy Zachodniej do Polski utrzyma si przez najblisze lata, zwaszcza wkontekcie szybkiego rozwoju sektora e-commerce. To pierwszy etap naturalnej ekspansji firm na Wschd Europy irynki azjatyckie. Krtkie terminy dostaw, zarzdzania zwrotami oraz inne zobowizania zawarte wkontraktach operatorw logistycznych sprawi, e wmodelu dystrybucji zwyciy trend magazynw regionalnych wyjania.

Spokojna przystaNiestabilna sytuacja polityczna wRosji ina Biaorusi, aostatnio take na Ukrainie, to kolejny argument za lokowaniem wna-szym kraju wielkich magazynw. Sankcje naoone na Rosj doprowadziy do wycofania si ztego kraju wielu zagranicznych firm, akryzys na Ukrainie uderzy wprzychody przedsibiorcw

W cigu ostatnich miesicy rozwj europejskiego sektora magazynowego i logistycznego przyspieszy. Wzrost gospodarczy oraz wiksza dynamika handlu midzynarodowego wr brany wietlan przyszo. Przyszo, ktrej jednym z gwnych beneficjentw moe sta si Polska. Czy logistyka okae si sukcesem na miar BPO?

Inwestorzy, przenocie magazyny do Polski

FOTO

: M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

R E K L A M A

m a g a z y n y

dziaajcych wrejonach ogarnitych konfliktem zbrojnym. Kry-zys polityczny spowodowa spadek wymiany handlowej zRosj iUkrain. Tymczasem cigo ibezpieczestwo dostaw s dla midzynarodowych firm kwesti priorytetow. To stawia Polsk wuprzywilejowanej pozycji tumaczy Agnieszka Osiecka.

Axi Immo dostrzega zwikszon liczb zapyta opowierzch-nie magazynowe wPolsce ze strony podmiotw zRosji czy Ukrainy. Firmy te badaj nasz rynek zzamiarem przeniesienia tu czci operacji logistycznych.

Mimo wszystko Rosja, Biaoru czy Ukraina jako rynki zolbrzymim potencjaem, dysponujce duymi zasobami siy nabywczej, ale take niezwykle chonne, jeli chodzi otowary produkcji zachodniej pozostan naszymi bezporednimi konkurentami wwalce ozagranicznych inwestorw. Stay si te wan lokalizacj dla polskich przedsibiorcw, ktrzy wten sposb coraz mocniej wczaj si wrozwj europejskiej logistyki. Jak tumaczy ekspert zColliers International, handel rodzimych firm ze Wschodem staje si ciekaw alternatyw dla dystrybucji towarw na terenie Polski. Wykorzystuj to takie przedsibiorstwa jak Fakro, LPP czy nieka.

Rynek wschodnioeuropejski jest wdziaalnoci Grupy Kapitaowej nieka najwaniejszym po Polsce. W2013 roku odpowiada za 36 proc. przychodw Grupy mwi Witold Wako, wiceprezes zarzdu FFiL nieka SA.

nieka ma magazyny na Ukrainie, skd jej ukraiska spka dystrybuuje towary na cae terytorium tego kraju. Eksport na Biaoru ido Rosji odbywa si zPolski bezporednio do niezalenych dystrybutorw. Poza tym biaoruska spka ma magazyn na wasne wyroby, ktre rwnie dystrybuuje na ca Biaoru tumaczy Wako.

Najlepsze lokalizacjePolska, dziki swojemu pooeniu, moe sta si nie tylko docelowym miejscem dziaalnoci midzynarodowych firm, ale rwnie otrzyma miano logistycznego hubuEuropy. Takie lokalizacje jak Wrocaw czy Pozna przycigaj inwestorw chccych dystrybuowa swoje towary na Europ Zachodni iPoudniow. Obszar Szczecina iTrjmiasta staje si za atrakcyjny dla firm szykujcych ekspansj na Skandynawi

P3 advertisements_Service-205x137cm-PL-vyber.indd 1 28/08/14 09:41

Niestabilna sytuacja polityczna w Rosji i na Biaorusi, a ostatnio take na Ukrainie, to kolejny argument za lokowaniem w Polsce wielkich magazynw.

16 Wiecej : www.propertynews.pl

m a g a z y n y

ikraje nadbatyckie, acentralna iwschodnia Polska dla przedsibiorstw planujcych dziaalno wRosji. Wtej ostatniej lokalizacji ju teraz decyzj oulokowaniu swoich projektw podjy takie firmy jak MLP czy East A4 Logistic Park.

Wchodzenie do Polski wiatowych koncernw potwierdza, e nasz rynek sta si dla nich bardzo atrakcyjny. Duy potencja wzrostu widzimy szczeglnie we wschodniej czci kraju, do-tychczas pomijanej przez deweloperw magazynowych. Wtym roku ruszylimy zprojektem budowy centrum logistycznego wLublinie tumaczy Radosaw T. Krochta, dyrektor generalny, wiceprezes zarzdu MLP Group SA.

Nowym trendem na cianie Wschodniej s take inwestycje przemysowe, ktre pojawiaj si wpobliu takich miast jak Biaystok czy Lublin. Docelowym odbiorc wyprodukowanych wnich towarw bd klienci zkrajw Wschodu.

Wanym elementem wrozwoju brany wtej czci Polski bdzie jednak wzgldnie duy wskanik pustostanw, m.in. wcentralnej Polsce, ale take poprawiajcy si stan drg irosnca sie autostrad.

By wpeni wykorzysta szans na rozwj brany maga-zynowej, potrzebne s nie tylko wysiki wposzukiwaniu inwestorw, ale iinwestycje, takie jak dokoczenie autostrad A4, A2 czy S8 oraz rozwj infrastruktury kolejowej.

Kluczowe staje si take wprowadzenie usprawnie wza-kresie wydawania pozwole na dziaalno oraz rozliczania ce.

Reszta jak dostpno ijako magazynw jest gotowa itylko czeka na inwestorw.

Struktura geograficzna obrotw towarowych Polski w I kwartale 2014 r. (mln euro)

Grupy krajw/kraje

I kwarta 2014 r. I kwarta 2013 r. Zmiany

Eksport Improt Saldo Eksport Improt Saldoeksportu importu saldawzrost (+) wzrost (+) popr.(+)spadek (-) spadek (-) pog.(-)

Rosja 1 727 4 724 -2 997 1 859 5 040 -3 181 -132 316 184

Ukraina 726 454 272 914 428 486 -188 -26 -214

Biaorus 419 188 231 373 151 222 47 -38 9rodo: DSA MG na podstawie danych GUS

Monika Rajska-Woliska, part-ner zarzdzajcy, Colliers Inter-nationalPoozenie pomiedzy Wschodem iZachodem sprawia, ze transport towarow pomiedzy tymi regionami wnaturalny sposob odbywa sie przez terytorium Polski. Dlatego operatorzy logistyczni chetnie lokuja wnaszym kraju swoje centra dystrybucyjne, zktorych moga obsugiwac kilka sasiednich krajow. Atutem Polski sa rowniez koszty najmu powierzchni logistycznej, znacznie nizsze niz wnp. wNiemczech, czy chociazby wCzechach, oraz stosunkowo

niskie koszty pracy wykwalifikowanej kadry. Rowniez dla wielu firm produkcyjnych Polska jest hubem, gdzie powstaja centralne magazyny, skad towary sa dystrybuowane nawet wobrebie caej Europy.

Polska ma doskona lokalizacj do rozwoju rynku logistycznego

APOGEUM Real EstateNIERUCHOMOCI KOMERCYJNE

biura regionalne: Warszawa, Krakw, Szczecin, Lublin, Opole

dziaamy, aby realizowa cel istnienia nieruchomoci komercyjnych: zysk

TRANSAKCJEZARZDZANIEKOMERCJALIZACJA OPTYMALIZACJA

www.ApogeumRealEstate.com

18 Wiecej : www.propertynews.pl

b i u r a

Powodem zmartwie jest dla caej brany popyt, ktry przesta doga-nia poda. Przez wiele lat pustostany biurowe wWarszawie byy na zdrowym - zarwno dla najemcw, jak ideweloperw - poziomie, ktry wynosi ok. 10 proc. Co wicej, zdarzay si momenty, kiedy byo ich bardzo mao zaledwie 4 proc.

To ju historia. Pod koniec czerwca br., wedug danych Knight Frank, wstolicy mielimy do czynienia zponad 15-proc. wskanikiem wolnych biur - najwy-szym od 10 lat. Oznacza to, e przy poday na poziomie 4,1 mln mkw. wok. 450 budynkach, ponad p miliona mkw. lokali stoi pustych.

Atrakcyjna perspektywa rozwoju rynku biurowego przycigna do naszej stolicy wielu deweloperw. Dzi na gowy hurraoptymistw powoli zaczyna si wylewa wiadro zimnej wody.

Gra o najemcw, gra o przetrwanie

19

b i u r a

Co z reszt poday?Tylko wII kwartale tego roku na warszawskim rynku zakoczono budow siedmiu inwestycji, ktre powikszyy zasoby o107 500 mkw. To ookoo 25 proc. wicej ni wpoprzednim kwartale iponad 40 proc. ni wanalogicznym okresie poprzedniego roku komentuje Elbieta Czerpak, dyrektor Dziau Bada Rynku wKnight Frank.

Wtrakcie budowy jest 614 tys. mkw. Rocznie rynek wchania ok. 600 tys. mkw. - zarwno wwyniku nowych transakcji, jak irelokacji dziaalnoci.

Wysoki wspczynnik pustostanw, atake dua aktywno deweloperw sprawia, e warunki dyktuj dzi najemcy, awa-ciciele nieruchomoci biurowych skadaj im bardzo atrakcyjne, zarwno pod wzgldem wysokoci czynszw, jak iinnych zacht, oferty komentuje Wioleta Wojtczak zagencji Savills.

Stawki czynszw nominalnych wnajlepszych budynkach wcentrum stolicy s obecnie na poziomie okoo 22 euro/mkw./miesic, awokolicy Suewca wynosz 14,50-15,00 euro/mkw./miesic. Wioleta Wojtczak prognozuje, e bdzie jeszcze taniej.

Wgszczu inwestycji deweloperzy musz znale sposb, eby si wyrnia. Na rynku zaobserwujemy roszady najemcw. Cz firm bdzie chciao opuci centrum Warszawy na rzecz Woli lub dalszych dzielnic, gdzie czynsze s nisze. Banki konsoliduj swoje biura, szukaj wic mniejszych powierzchni. Na rynku coraz wicej najemcw stanowi bd firmy zbrany farmaceutycznej oraz sektora IT mwi Tomasz Buras, dyrektor zarzdzajcy Savills wPolsce.

Nisze czynsze mog by te zacht dla najemcw, ktrzy do tej pory nie wybierali na swoje siedziby nowoczesnych biurow-cw, zajmujc lokale wbudynkach mieszkalnych czy starszych kamienicach. Firmy te moe skusi nie tylko niszy koszt dziaalnoci, ale take dostp do nowoczesnych rozwiza

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

350 000

400 000

Absorpcja netto Wolumen transakcji najmu

Nowa poda (ukoczona) Nowa poda (prognoza) *prognoza

rdo: Knight Frank

Transakcje najmu w Warszawie (m2)

Nowa powierzchnia biurowa w Warszawie (m2)

2010 r.

2008

r.

2009

r.

2010

r.

2011

r.

2012

r.

2013

r.

2014

r.*

2015

r.*

2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r.

20 Wiecej : www.propertynews.pl

b i u r a

jak: parkingi podziemne inaziemne, automatyczne systemy zarzdzania budynkami, nowoczesna klimatyzacja iwentylacja, podnoszone podogi czy infrastruktura informatyczno-tele-komunikacyjna, nie wspominajc opracy recepcji czy ochrony tumaczy Maciej Zajdel, prezes zarzdu IVG Poland.

Iznw mamy problem. Przenoszenie si spek do nowych inwestycji sprawia, e pod znakiem zapytania stoi przyszo starszych obiektw biurowych. Wperspektywie czasu take one bd odpowiada za wskanik pustostanw ito oich przyszo musz martwi si ich waciciele.

Marek Koziarek zbanku Pekao SA prognozuje, e problem dotknie m.in. kilkunastu obiektw wcentrum Warszawy. Oce-nia, e poda wbudynkach 15-letnich istarszych wWarszawie wynosi 150-300 tys. mkw. Jego zdaniem, najemcy zajmujcy ok. 40 tys. mkw. powierzchni wstarszych budynkach mog przenie si do nowopowstajcych biurowcw.

Znale najemcwBazowanie na firmach ju obecnych wWarszawie to tylko jedna zdrg. Owiele bardziej perspektywiczne wydaje si podjcie intensywnych dziaa majcych na celu zachcenie ju obecnych wnaszym kraju inwestorw do rozwoju dziaalnoci, jak iprzycignicie nowych, midzynarodowych korporacji.

Jestemy wstanie zdoby nawet najbardziej wymagajcych najemcw, rwnie tych dziaajcych wskali europejskiej. Przy-kadem jest firma Procter & Gamble, ktra otwiera Centrum Planowania iLogistyki wKonstruktorska Business Center. To trzecie tego typu centrum Procter & Gamble na wiecie tumaczy Stanislav Frnka, Country CEO, HB Reavis.

Niskie koszty pracy oraz duy wskanik pustostanw wbiurowcach mog okaza si silnym magnesem midzy innymi dla inwestorw zbrany BPO, ale przede wszystkim zSSC. Przed Warszaw stoi take perspektywa przycignicia firm zajmujcych si szeroko rozumianym sek-torem finansowym. To dobry obszar do zagospodarowania. Dzi stolic europejsk wiatowych funduszy inwestycyjnych jest Luksemburg. Brak szerokiego zaplecza kadrowego oraz niezwykle wyrubowane oczekiwania finansowe sprawiaj, e kraj ten staje si coraz mniej perspektywiczny. Wtym punkcie pojawia si szansa dla Polski zauwaa Tomasz Trzso zJLL.

Otwarcie si na tego typu dziaalno wymaga jednak zmian wprawie isystemie podatkowym.

Kolejn grup nowych najemcw mog by instytucje pastwowe. Zauwaalnym zjawiskiem jest migracja instytucji publicz-nych ze starszych, czsto prowizorycznie zaadaptowanych wiele lat temu na potrzeby biurowe obiektw, do biurowcw klasy B lub nawet A komentuje Stanislav Frnka.

Specjalici pozostaj zgodni najblisze miesice to czas dalszej presji na czynsze

iwzrost wskanika powierzchni niewynajtej. Wtym, by byo to tylko chwilowe osabienie rynku, anie powany kryzys, brany musz pomc instytucje pastwowe.

Czas na pastwoDziaania deweloperw oraz takich organizacji jak ABSL czy PAIiIZ, aktywnie przycigajcych zagranicznych inwestorw potencjalnych najemcw, musz by uzupeniane aktywnoci innych instytucji pastwowych. Chodzi otworzenie dobrej atmosfery dla realizacji inwestycji przez kreowanie zacht podatkowych oraz usprawnienia wobsudze firm.

Warszawa ma takie organy jak Biuro Rozwoju Miasta oraz Biuro Funduszy Europejskich iRozwoju Gospodarczego, ktrych rol jest zachcanie inwestorw do realizacji swo-ich projektw. Okoniecznoci wspierania przedsibiorcw oraz inwestorw zbrany nowoczesnych technologii mwi take uchwalony wlipcu 2012 roku dokument Innowacyjna Warszawa 2020.

Niemniej jednak eksperci wskazuj, e wWarszawie brakuje spjnego iefektywnego systemu. Co wicej, miasto nie zawsze wwystarczajcym stopniu pomaga deweloperom przy realizacji ich planw. Przykadem moe by saby rozwj tzw. high street, czyli zmodernizowanych ulic handlowych zobiektami biurowymi. Takie miejsca mog przycign znane, zagraniczne korporacje.

Liczymy na pikne, zrewitalizowane fasady kamienic, deptaki bez ruchu samochodowego, atrakcyjnie zagospodarowane place, apod nimi parkingi podziemne, nowe zielone alejki, funkcjonaln izadban ma architektur. Do tego nie wystarcz dobre chci inwestora czy dewelopera oraz nowe pikne biura najemcw. Sukces

high-streetu wperspektywie rednio idu-goterminowej zaley od aktywnoci wadz miasta podsumowuje Maciej Zajdel zIVG.

Inwestorzy potrzebuj atencji, awadze samorzdowe maj szans by jzyczkiem uwagi decydujcym owyborze takiej, anie innej lokalizacji. Najlepszym tego przykadem s Katowice. Miasto jeszcze kilka lat temu nie istniao na biznesowej mapie Europy, ateraz przyciga najwik-sze globalne korporacje. Deweloperzy prowadzcy wmiecie inwestycje biu-rowe zgodnie podkrelaj, e taki sukces nie byby moliwy bez promocji, zacht iotwartoci wadz miasta.

Warszawa ma ogromn szans sta si finansow stolic regionu. Kryzys gospo-darczy minionych lat wyci zwycigu oto miano Budapeszt, ale wzawodach wci uczestniczy Praga. Jednak stolica naszego kraju ma przewag wpostaci skali rynku wewntrznego.

Atrakcyjno Warszawy podnosz realizowane inwestycje infrastruktural-ne jak budowa II linii metra. Zdaniem ekspertw jej otwarcie bardzo pozytywnie wpynie na proces komercjalizacji obiek-tw biurowych.

Dzi stolic europejsk wiatowych funduszy inwestycyjnych jest Luksemburg. Brak szerokiego zaplecza kadrowego oraz niezwykle wyrubowane oczekiwania finansowe sprawiaj, e kraj ten staje si coraz mniej perspektywiczny. To szansa dla Polski mwi Tomasz Trzso, JLL

FOTO

: SH

UT

TER

STO

CK

, M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

22 Wiecej : www.propertynews.pl

B P O

Jak podaje ABSL, wostatnich latach 92 proc. centrw usug biznesowych zzagranicznym kapitaem zwikszyo stopie skomplikowania obsugi-wanych procesw, a87 proc. zakres wiadczonych zada. Inwestorzy

rozszerzaj usugi ofunkcje wymagajce specjalistycznej wiedzy, dowiadczenia iznajo-moci jzykw obcych (czsto niszowych) irealizuj zoone projekty zobszaru R&D, tworzenia oprogramowania, procesw bankowych ifinansowych wskazuje Mateusz Polkowski, dyrektor wDziale Bada Rynku iDoradztwa, JLL.

Call center to za mao

W brany BPO pracuje ju wicej osb ni w grnictwie. Aby ten pozytywny trend by kontynuowany, Polska musi stworzy warunki do rozwoju najbardziej zaawansowanych procesw.

23

B P O

Dziaalno sektora BPO to ju nie tylko tradycyjne call cen-ter, zajmujce si sprzeda lub biec obsug kontrahentw. Niezbdna staje si wiedza na temat systemw podatkowych, prawa czy zagadnie zbrany IT.

To bardzo wany sygna dla deweloperw budujcych po-wierzchnie biurowe, jak isamorzdw, ktrym zaley na zdobyciu izatrzymaniu inwestorw wnaszym kraju.

Najbardziej poszukiwane icenne dla wzrostu gospodarczego s centra badawczo-rozwojowe, inynieryjne, zajmujce si rozwojem technologii oraz wszystkie inne, wktrych lokowane s zaawansowane procesy komentuje Pawe Adamowicz, prezydent Gdaska.

It ciek musi i nie tylko Trjmiasto, ale caa Polska. Tworzc warunki do realizacji najbardziej skomplikowanych usug bizne-sowych, ma szans zatrzyma na dugo ju obecnych wnaszym kraju midzynarodowych inwestorw, jak ipozyska kolejnych.

Edukacja a biznesTylko ostatnio centra usug uruchomiy wPolsce takie firmy jak: Lundbeck wKrakowie (finanse, HR, IT, obsuga procesw zakupowych), DFDS wPoznaniu (finanse iksigowo), Vies-smann we Wrocawiu (badania irozwj), IBM wKatowicach (usugi IT), adecyzj ootwarciu biura ogosi norweski Schibsted.

Aby utrzyma tak du aktywno inwestorw zbrany BPO, naley speni ich najwaniejsze wymagania, czyli przede wszystkim zapewni wykwalifikowanych pracownikw, aco za tym idzie zadba orozwj oferty edukacyjnej uczelni wyszych. Dostp do dobrze wyksztaconych kadr jest nie-zwykle wany dla naszej dziaalnoci mwi Renata Sima, dyrektor generalna Usug Outsourcingowych wGlobalnym Centrum Biznesowym Hewlett-Packard.

Wanie dlatego HP wybrao na lokalizacje dla swoich placwek outsourcingowych Wrocaw oraz d. To wwo-jewdztwie dzkim oraz dolnolskim znajduje si prawie 60 uczelni wyszych, ktrych mury opuszczaj absolwenci oznakomitych kwalifikacjach merytorycznych oraz dobrej znajomoci jzykw. Wielk si obu orodkw jest te im-ponujca grupa pracownikw zdowiadczeniem wpracy wsektorze BPO/SSC.

Decyzja oulokowaniu inwestycji HP we Wrocawiu oraz wodzi zostaa podjta po szczegowych analizach zaso-bw: kadry, infrastruktury, lokalizacji. Kolejnymi czynnikami byy potencja rozwojowy obu miast, atrakcyjno oferty dla mieszkacw iprzyjazny klimat dodaje Renata Sima.

HP zatrudnia ju ponad 2500 osb, awodzi wiadczy usugi zobszaru Business Process Services dla zewntrznych

Zatrudnienie w centrach usug biznesowych w Polsce

IV 2013 r. IV 2013 r. prognozy

0

20 000

40 000

60 000

80 000

100 000

120 000

140 000

160 000

180 000

2009 r. 2010 r. 2011r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r.

47 000 56 00070 000

83 000

110 000

128 000

170 000160 000150 000CARG~20%

Zatrudnienie Prognoza zatrudnienia scenariusz ostrony

Prognoza zatrudnienia scenariusz poredni

Prognoza zatrudnienia scenariusz optymistycznyrdo: ABSL

Decyzja o ulokowaniu inwestycji HP we Wrocawiu i w odzi zostaa podjta po analizach zasobw: kadry, infrastruktury, lokalizacji. Kolejnymi czynnikami byy potencja rozwojowy obu miast, atrakcyjno oferty dla mieszkacw i przyjazny klimat mwi Renata Sima, Hewlett-Packard

Z danych ABSL wynika, e w Polsce dziaa ju 470 centrw usug dla biznesu z zagranicznym kapitaem, zatrudniajcych ok. 128 000 osb. Wrd realizowanych przez polskich pracownikw projektw dominuj IT, finanse, ksigowo, obsuga k l ienta , HR czy zarzdzan ie

acuchem dostaw.

FOTO

: SH

UT

TER

STO

CK

, M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

24 Wiecej : www.propertynews.pl

B P O

klientw koncernu (finanse iksigowo oraz kadry ipace, wtym procesy zwizane zrekrutacj).

Zkolei centrum we Wrocawiu realizuje zadania zzakresu finansw iksigowoci, zarzdzania personelem, sprzeday imarketingu, przetwarzania danych idostarczania informacji oraz zarzdzania acuchem dostaw.

Firma rozwija si iszuka nowych talentw. Wspiera pra-cownikw wpodnoszeniu kompetencji oraz zdobywaniu kwalifikacji zawodowych. Specjalici wHP GBC posuguj si cznie 28 jzykami. Dziki temu nieustannie poszerzamy zakres oferowanych usug dodaje dyrektor HP.

Inwestor nie zamierza poprzesta na rozwoju pod ktem lin-gwistycznym. Centrum biznesowe wodzi rozszerza dziaalno onowe obszary biznesowe ijest wtrakcie negocjacji warunkw wsppracy zkolejnymi klientami. Niedawno powikszyo take przestrze biurow, ktr zajmuje.

Innym zpodmiotw, ktry traktuje Polsk jako jeden zkluczowych rynkw, jest Capgemini. Zkocem roku planujemy przekroczy poziom 6000 zatrudnionych za-powiada Joanna Nowocie, Marketing Communications Manager, Capgemini Polska. Rozwj Capgemini wPolsce dotyczy wszystkich piciu centrw, aco za tym idzie wszystkich specjalizacji firmy, zarwno outsourcingowej, jak izwizanej znowoczesnymi technologiami informatycznymi czy infrastruktur IT.

Krakw, Wrocaw czy Pozna ju dzi s krajowymi, acz-sto ikontynentalnymi liderami na rynku BPO, przycigajc do miast kolejnych inwestorw. Wybierajc Krakw, firmy zsektora BPO/SSC maj uatwione zadanie, bo inne przed-sibiorstwa ju dawno przetary za nich szlaki. Dostaj goto-we, sprawdzone przez innych warunki, wtym mod kadr, wyksztacon na jednej z23 krakowskich uczelni wyszych, znajc jzyki obce, wtym te egzotyczne tumaczy Tomasz Skrzypek, dyrektor ds. powierzchni biurowych wkrakowskim oddziale firmy Emmerson.

Mniejsze orodki te chc BPOKluczowa wkontekcie przycignicia inwestorw istymu-lowania ich do rozwoju jest umiejtno reagowania na ich potrzeby. Swoj lekcj odrobia wtym zakresie Bydgoszcz, ktra jak podkrela Monika Pitkowska, czonek zarzdu PAIiIZ jest uwaana za jedn ztzw. wschodzcych gwiazd BPO. Pozycja Bydgoszczy jest najsilniejsza. Miastu zaufali: Alcatel-Lucent, Atos, Mobica czy Teleplan wyjania.

Miasto realizuje takie projekty jak Szkoa BPO czy Od ucznia do mistrza. Praktyki istae Twoj drog do kariery zawodowej. Zakadaj cis wspprac instytucji otoczenia biznesu, pracodawcw, urzdw pracy oraz szk podkrela Rafa Bruski, prezydent Bydgoszczy. Bydgoszcz uruchomia take specjaln agencj, ktra jest odpowiedzialna za pomoc iobsug inwestycji.

Wstaraniach oprzedsibiorcw ztej brany nie ustaje te Lublin. Tworzymy doskonay ekosystem do inwestowania irozwoju. Efektem naszej pracy jest pozyskanie wostat-nich dwch latach takich firm jak: Billenium, SoftSystem, Sii, Trasition Technologies, Sollers Consulting czy Baxter Manufacturing, ale take firm reprezentujcych rynek ubez-piecze, tj. Proama czy Alior Bank zauwaa Krzysztof uk, prezydent Lublina.

Mateusz Polkowski podsumowuje, e wcigu zaledwie kilku lat Polska osigna pozycj lidera pod wzgldem wielkoci zatrudnienia wsektorze nowoczesnych usug biznesowych wEuropie rodkowo-Wschodniej istaa si jedn zkluczowych lokalizacji na europejskiej iwiatowej mapie projektw ztego obszaru. Sielanka nie moe jednak trwa wiecznie. Jak poka-zuje przykad Indii, jeli pastwo specjalizujce si wsektorze BPO nie dopasuje si do rosncych potrzeb inwestorw, firmy bardzo szybko znajd lokalizacj bardziej odpowiadajc ich wymaganiom.

Bydgoszcz to jedna z tzw. wschodzcych gwiazd BPO w Polsce. Miastu zaufali: Alcatel-Lucent, Atos, Mobica czy Teleplan wylicza Monika Pitkowska, PAIiIZ

Struktura zatrudnienia centrw usug w podziale na obsugiwane procesy

29%

22%

11%1%

1%2%

3%

4%

5%

8%

14%

IT Processes

Finance & Accounting (F&A)

Banking, InsuranceFinancial Services (BIFS)

HR Processes

Supply Chain Menagement(Plan to Deliver)Project Management

Customer Operations

Marketing

Document Management

Procurement

Inne procesy

rdo: ABSL

Wiecej : www.propertynews.pl

h o t e l e

Wiecej : www.propertynews.pl26

W cigu kilku ostatnich lat Polska doczya do krajw postrzeganych jako jedna z najciekawszych destynacji na turystyczno-medycznej mapie wiata, zyskujc miano szpitala Europy. Swiadomo trendu to jedno, ale jak przeku go w realne zyski dla wacicieli hoteli?

Szpital Europy

Zabytki, muzea, wypoczynek, SPA cay czas szukamy mocnych stron pol-skiej oferty turystycznej, ktre dziki promocji bd przyciga do Polski jeszcze wicej hotelowych goci. Rozwj poszczeglnych gazi brany turystycznej nastpuje wrnym tempie, ale na lidera zpewnoci wyrasta turystyka zdrowotna. W2013 r. przycho-dy zturystyki medycznej wPolsce przekroczyy poziom 200 mln euro przy 600 tys. pacjentw. Wnajbliszych latach segment ten moe rosn o10 proc. rocznie mwi Adam Konieczny, Country Head Poland wfirmie Christie + Co.

27

h o t e l e

Zachodnie standardy, polskie ceny Nieograniczony potencja do rozwoju turystyki medycznej wna-szym kraju daj sanatoria zlokalizowane w43 miejscowociach ze statusem uzdrowiska oraz ponad 200 orodkw ihoteli spa. Naczw, Busko-Zdrj, Polanica-Zdrj czy Ciechocinek staj si medycznymi destynacjami nie tylko dla polskich kuracjuszy, ale te zyskuj uznanie coraz wikszej grupy zagranicznych turystw. Najbardziej popularne s orodki wwojewdztwie zachodniopomorskim, ktre upodobali sobie Niemcy, oraz wwo-jewdztwie pomorskim, szczeglnie lubianym przez goci ze Skandynawii wymienia Adam Konieczny.

Midzy innymi to sprawia, e wcigu kilku ostatnich lat Polska doczya do krajw postrzeganych jako jedna znajcie-kawszych destynacji na turystyczno-medycznej mapie wiata. Wsumie jest ich blisko 50. Znajwyszej jakoci usug syn Stany Zjednoczone iNiemcy. Zkolei liderami pod wzgldem kosztowym s Indie, Tajlandia iMeksyk.

Zraportu nt. turystyki medycznej, przygotowanego na zlecenie Gdask Convention Bureau, wynika, e zuwagi na blisko geograficzn oraz zakres wiadczonych usug do naszych naj-wikszych konkurentw nale Wgry, Turcja iCzechy.

Tym, co przyciga turystw zagranicznych do Polski, jest gwnie cena usug medycznych. Wzalenoci od zabiegu, s nisze nawet o80 proc. ni wkrajach Europy Zachodniej.

Turyci chtnie korzystaj zzabiegw stomatologicznych, takich jak np. wybielanie zbw, zakadanie licwek porcelano-wych czy wstawianie implantw dentystycznych. Popularna jest te chirurgia plastyczna: lifting twarzy, korekcja ksztatu nosa, liposukcja brzucha czy te powaniejsze zabiegi chirurgiczne, jak np. wymiana stawu kolanowego czy biodrowego.

Ale nie tylko cena ma znaczenie. Naszym najwikszym atutem jest wysoka jako usug medycznych idostp do do-brych specjalistw podkrela Artur Gosk, prezes Polskiego Stowarzyszenia Turystyki Medycznej.

Now furtk otwiera te zmienione prawo od padziernika 2013 roku pacjenci zkrajw UE mog leczy si wPolsce, co moe przynie szpitalom dodatkowe dochody sigajce nawet 2 mld z, ahotelom zapewni spor grup goci. Tu pojawia si pomys na nowe inwestycje, czyli hotele przyszpitalne. Mogliby wnich przebywa pacjenci niewymagajcy intensywnej terapii. Koszt utrzymania pacjenta na terenie hotelu mgby by duo niszy ni wszpitalu imgby spowodowa uwolnienie ek dla osb najbardziej potrzebujcych. Wiele szpitali posiada niewykorzystane grunty, na ktrych mogyby powsta hotele na bazie partnerstwa publiczno-prywatnego tumaczy Konieczny.

Z Niemiec, Skandynawii i Wielkiej BrytaniiJak zauwaaj hotelarze iprzedstawiciele brany turystycznej, najwiksza liczba osb korzystajcych wPolsce zturystyki medycznej to mieszkacy Europy Zachodniej.

Najwicej turystw zagranicznych zainteresowanych usu-gami medycznymi przyjeda do nas zNiemiec, ze Skandynawii izWielkiej Brytanii. Nasi gocie komercyjni ceni sobie wysoki standard infrastruktury ioferowanych usug. Wubiegym roku wHotelu Interferie Medical SPA wwinoujciu wykonano po-nad 185 tys. zabiegw, zczego niemal 92 proc. stanowiy zabiegi medyczne mwi ukasz Chojnacki, prezes zarzdu KGHM TFI, ktry jest wacicielem hotelu Interferie Medical SPA.

Due zainteresowanie tego typu ofert przejawiaj te gocie zza wschodniej granicy. Potencja jest, ale brak znajomoci jzyka rosyjskiego przez naszych lekarzy jest czsto barier nie do pokonania dodaje Artur Gosk.

Polski rynek moe sta si rw-nie mekk dla turystw zkrajw arabskich. Zbada Polish Health Centers wynika, e spoeczestwo krajw Bliskiego Wschodu boryka si zpodobnymi problemami jak spoe-czestwa zachodnie: wzrost populacji poczony ze starzeniem si spoe-czestwa, wysoki wzrost zachorowa na choroby ukadu krenia icukrzycy. Do tego dochodzi brak wykwalifiko-wanego personelu medycznego ico

10 destynacji medycznychPolska znalaza sie wsrod 10 najwazniejszych destynacji turystyki medycznej na swiecie. Wrankingu z2013 roku sa takze: Tajlandia jako lider kosztowy wchirurgii plastycznej; Indie jako destynacja zabiegow zdziedziny neurologii, kardiologii, endokrynologii iurologii; Kostaryka jako miejsce specjalizujace sie wchirurgii plastycznej identystycznej. Na dalszych pozycjach znajduja sie: Panama, Malezja, Singapur, Brazylia iKorea Poudniowa. Liste te zamykaja Turcja oraz Wegry.

Jedne znajpopularniejszych hoteli zofert medyczn iSPA wPolsce

Bukowy Park Hotel Medical Spa, Polanica-Zdroj Columna Medica, ask Hotel Spa Medical Dwor Elizy, Dugopole-Zdroj Hotele Spa Dr Irena Eris Interferie Medical Spa, winoujscie Jelenia Struga Medical Spa, Kowary Malinowy Dwor Hotel Medical Spa, wieradow-Zdroj Malinowy Zdroj Hotel Medical Spa, Solec-Zdroj Medi Spa Biay Kamie Ski & Wellness Resort, wieradow-Zdroj Medical Spa Hotel Lawendowe Termy, Uniejow Medical Spa Sanatorium Unitral, Mielno Olivia Medical Spa, Skomielna Czarna Soneczny Zdroj Medical Spa & Wellness, Busko-Zdroj Termy Medical Warmia Park, Pluski

28 Wiecej : www.propertynews.pl

h o t e l e

za tym idzie niewystarczajca poda usug medycznych na miejscu.

Kraje te maj potrzeb wysyania pacjen-tw na leczenie refundowane za granic Bliski Wschd jest jednym zniewielu miejsc na wiecie, gdzie rzdy pac za leczenie obywateli poza granicami kraju.

Polska moe zainteresowa klientw arabskich ze wzgldu na umiarkowany klimat irozwinit infrastruktur turystyczn ofe-rujc due moliwoci osobom przyjeda-jcym razem zpacjentem, wtym dzieciom. Nasz mocn stron jest te dotrzymanie kroku przez nasze placwki, jeli chodzi outrzymanie standardw europejskich podaj eksperci Polish Health Centers.

Dowiadczenia polskich placwek wob-sudze pacjentw ikuracjuszy zBliskiego Wschodu zbadaa dr Ada Kostrz-Kostecka, Project Manager Projektu Promocji Turystyki Medycznej zEu-ropejskiego Centrum Przedsibiorczoci. Zdaniem ekspertki to atrakcyjny rynek, ale trudny do zdobycia. Aby go rozwija, potrzebne jest wsparcie organw rzdu wnawizaniu kontaktw. Naley take szuka tzw. ambasadorw wcelu nawizania bezporednich umw. Bardziej efektywne mogyby okaza si misje gospodarcze ni targi, ktre s dobr form nawizywania wsppracy wcelu zaprezentowania oferty polskich placwek radzi Kostrz-Kostecka.

Przedstawicielka Europejskiego Centrum Przedsibiorczoci zwraca uwag, e konieczny jest wybr najlepszych placwek iprzygotowanie oferty pakietowej, czyli uwzgldniajcej oprcz komplementarnej oferty pobytu wkonkretnych placwkach, take zagospodarowanie wolnego czasu turysty.

Mwi otym take Anna Grska, prezes Gdaskiej Organizacji Turystycznej. Na rynku brakuje obecnie wykwalifikowanej ka-dry, ktra mogaby zaj si opiek nad osobami korzystajcymi zzabiegw medycznych. Tego typu turysta czsto przyjeda do destynacji na kilka dni, wczasie pomidzy wizytami ulekarza potrzebuje fachowego doradztwa na temat tego, jak spdzi czas, co warto zobaczy, gdzie robi zakupy tumaczy Anna Grska.

Dr Ada Kostrz-Kostecka podkrela take, e niezbdne jest po-woanie koordynatora, aby polskie obiekty ze sob nie konkuroway.

Wnaszym kraju zaczynaj ju dziaa organizacje, ktrych celem jest pomoc wprzygotowaniu polskich placwek medycz-nych do konkurowania na rynku midzynarodowym. Jedn

zpierwszych byo Polskie Stowarzyszenie Turystyki Medycznej, dziaajce od 2009 roku. Aby placwka medyczna moga obsugiwa pacjentw zagranicznych, musi si do tego przygotowa. Wtym celu pod-daje si audytowi ipo jego zakoczeniu uzyskuje certyfikat. Najczciej wiele do nadrobienia jest wgestii poprawy kontak-tw zpacjentem oraz zwikszenia dziaa promocyjnych tumaczy prezes Polskiego Stowarzyszenia Turystyki Medycznej.

Pomc ma rwnie PAIiIZ. Instytucja bdzie organizowa lub wspuczestniczy wpromocji turystyki medycznej, by przy-ciga m.in. mieszkacw Skandynawii do polskich placwek usug medycznych, uzdrowisk iorodkw SPA.

Do walki otego typu turyst stana te Gdaska Organizacja Turystyczna, ktra

wtym roku rozpocza intensywne dziaania zmierzajce do pro-mocji rozwoju tej gazi turystyki. Przede wszystkim zlecilimy przeprowadzenie analizy dot. brany turystyki medycznej iwell-ness wGdasku iregionie. Dodatkowo planujemy study tour dla dziennikarzy zrynku skandynawskiego, wcelu przedstawienia im potencjau naszego regionu. Do tego dochodzi udzia przedstawicieli brany turystyki medycznej wTargach Seniora wSztokholmie, gdzie odwiedzajcy poszukuj gotowych do zakupu pakietw, ofert hotelowych, SPA & wellness oraz medycznych wymienia prezes Gdaskiej Organizacji Turystycznej.

Potrzebne inwestycjeHotelarze zacieraj rce. Zabiegi medyczne, szczeglnie medycyny estetycznej czy rehabilitacyjne, wprowadza do oferty coraz wicej hoteli. Aby si wyrni, do nazw swoich obiektw dodaj sowo medical. Nawet jeden znajbardziej znanych hoteli wnaszym kraju Bryza wJuracie wtym roku zacz oferowa niein-wazyjne zabiegi medycyny estetycznej, od drobnych zabiegw niwelujcych zmarszczki, opniajcych starzenie si skry, po mezoterapi na skr gowy.

Wszranki ogoci medycznych staje te kilkadziesit uzdrowisk, zktrych wikszo jest ju wprywatnych rkach. Prywatyzacja postpuje, bo inwestorzy widz potencja wobiektach ztak ofert. W2014 roku dwa Przedsibiorstwo Uzdrowiskowe Ustro SA oraz Uzdrowisko Krakw Swoszowice Sp. zo.o. znalazy si wrankingu dziesiciu najwikszych tegorocznych transakcji prywatyzacyjnych. Wejcie wsegment turystyki medycznej moe by interesujce dla inwestorw dziaajcych wramach private equity, jak iinwestorw indywidualnych. Przemawia za tym poziom osiganych wynikw, ponadprzecitne mare oraz stabilno wdugoterminowej per-spektywie ze wzgldu na trendy demograficzne, czyli starzenie si spoeczestw zachodnich uwaa ukasz Chojnacki.

To wanie KGHM IFIZAN jest jednym znajwikszych graczy na rynku prywatyzacji pastwowych uzdrowisk. Wlatach 2010-2011 wyda ok. 230 mln z na zakup uzdrowisk wszeciu lokalizacjach. Nastpnie przeznaczy 70 mln z na podniesienie standardu zarwno miejsc noclegowych, jak ibazy zabiegowej wtych obiektach.

Cigle za mao pienidzy z turystykiJak wynika zdanych Ministerstwa Sportu iTurystyki, w2013 roku wPolsce goscio ok. 15,8 mln cudzoziemcow, czyli o7 proc. wiecej niz wstojacym pod znakiem Euro rokiem 2012. Mimo to przychody branzy turystycznej zdaniem wielu nie sa satysfakcjonujace. Wub.r. wyniosy 85,7 mld z, co stanowi 5,3 proc. polskiego PKB. Malkontentom mozna przyznac racje, patrzac chocby na Czechy, gdzie wpywy zturystyki stanowiy wubiegym roku 8,4 proc. skadowych PKB. Jeszcze sabiej wygladamy oczywiscie na tle krajow typowo turystycznych, takich jak Hiszpania czy Portugalia, gdzie branza ta odpowiada rocznie za ok. 15 proc. PKB.

Kupnem hoteli dziaajcych w segmencie turystyki medycznej powinny by zainteresowane sieci hotelarskie, ktre docelowo chciayby uzupeni swoje portfolio o pakiety medyczne uwaa ukasz Chojnacki, KGHM TFI

FOTO

: SH

UT

TER

STO

CK

, M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

c e n t r a h a n d l o w e

Koniec ery eventw... dla wszystkichCo oznaczaj dzi nowoczesne i skuteczne dziaa-nia marketingowe w centrum handlowym?Zmiana zachowa konsumenckich, wtym ma-lejce znaczenie hipermarketw na rzecz sektora convenience, oznacza odpyw bardzo duej grupy klientw centrw handlowych. Jednym zwaniejszych zada waciciela izarzdcy nie jest dzi zatem zapewnienie najwyszej odwie-dzalnoci centrum, bo ta rzadko przekada si na wyniki najemcw, ale utrzymanie odpowied-niego przepywu klientw zwyselekcjonowanej grupy docelowej.

Nowoczesne dziaania marketingowe powin-ny by oparte na rzetelnej iaktualnej analizie rynku, definiujcej potencja centrum wkon-tekcie segmentu klientw, oraz na jak najefek-tywniejszym dotarciu do nich.

Zdobycie potencjau wpostaci stabilnego zbioru realnych konsumentw powinno by celem nadrzdnym przy planowaniu dziaa pro-sprzedaowych, zwikszajcych obroty wszyst-kich najemcw. Jednak realizacja tego zadania jest trudna, zwaywszy, e na decyzj ozakupie bezporedni wpyw maj czynniki pozostajce poza kontrol zarzdcy, takie jak np.: wiadomo, renoma marki, obsuga klienta, zatowarowanie sklepu itp. Icho nie naley nie docenia tego typu dziaa, to powinny by one ukierunkowane na jasno okrelone grupy najemcw.

Dziaania eventowe w centrach handlowych musz wyj z obecnych utartych schematw. Pokaz mody czy noc zakupw nie s ju formu atrakcyjn dla klientw uwaa Agnieszka Mielcarz, dyrektor Dziau Retail Asset Management w polskim oddziale firmy Knight Frank.

30Wicej : www.propertynews.pl

Specjalizacja - centra handloweAgnieszka Mielcarz jest absolwentk Wydziau Prawa Uniwersytetu Wrocawskiego. Swoj praktyczn wiedz o rynku centrw handlowych zdobya, pracujc w takich firmach, jak: Cefic Polska, Apsys Management, Avestus Real Estate i Jones Lang LaSalle. Zarzdzaa cznie blisko 200 tys. mkw. powierzchni handlowej, wsppracujc przy tym z prawie 400 najemcami i odpowiadajc za negocjacje okoo 100 umw najmu.Przed doczeniem do Knight Frank przez ponad 7 lat zarzdzaa CH Forum w Gliwicach, nalecym do niemieckiego funduszu DEKA.Wrd innych centrw handlowych, ktrymi zajmowaa si zawodowo, znalazy si: CH Arkadia oraz CH Warszawa Wileska. Agnieszka Mielcarz bya zaangaowana w przygotowanie budetw operacyjnych dla tych obiektw z ramienia spki Cefic. Poza CH Forum w Gliwicach zarzdzaa take CH BOREK we Wrocawiu, CH Platan w Zabrzu, CH 3 Stawy w Katowicach oraz Geant w Sosnowcu. Wspieraa rwnie ekip zarzdzajc Galeri Podlask w Biaymstoku.

FO

TO:

MAT

ERIA

Y P

RA

SOW

E

c e n t r a h a n d l o w e

Popularne jest zaoenie okoniecznoci realizacji przez centra handlowe wszystkich potrzeb swojego klienta, ktry jest coraz bardziej wiadomy iprzychodzi do nich wkonkretnym celu: na zakupy. Jest to oczywicie ujcie bardzo generalne, nieuwzgldniajce np. obiektw ulokowanych wsercach miast czy oznaczeniu ponadregionalnym.

Jakie wic dziaania promocyjne powinien podj zarzdca/wa-ciciel, chcc zapewni najlepsze wyniki dla swojego obiektu? Waciciele marek, szczeglnie przy obecnej sytuacji rynko-wej, oczekuj przede wszystkim dziaa promocyjnych, ktre bezporednio wpyn na ich wyniki. Dlatego te wbudetach marketingowych uwzgldnia si coraz wiksze kwoty przezna-czone na dziaania prosprzedaowe oraz zwikszajce lojalno klienta. Isusznie. Konieczne jest jednak przedefiniowanie tego typu dziaa i ich odpowiednie ukierunkowanie na wyselekcjonowan grup konsumenck. Naley przy tym pamita, i nie ma formu uniwersalnych, ktre sprawdziyby si wkadym miejscu iwkadych warunkach.

Co z wizerunkiem centrum? W jaki sposb go budowa?Polski rynek centrw handlowych dojrzewa, awraz znim dojrzewaj narzdzia marketingowe. Jednake wikszo znich nadal powinna by skupiona na tworzeniu wizerunku cen-trum handlowego jako marki oraz budowaniu pozytywnych emocji zwizanych zzakupami, poniewa to m.in. jest obszar zada zarzdcy. Coraz wiksze znaczenie wtym kontekcie maj wszelkiego rodzaju dziaania CSR (Corporate Social Responsibility) iCR (Community Relations), ale rwnie wtym przypadku musz to by przemylane aktywnoci, wspgrajce ze strategi projektu.

Czy w katalogu dziaa prosprzedaowych mieszcz si tak popu-larne dotychczas loterie czy konkursy? Tak, jeli bdzie to dziaanie adekwatne do docelowego segmentu klientw, skupione na budowaniu emocji, ukierunkowane na efekt dugofalowy. Nie, jeli oczekiwa bdziemy natychmiastowych rezultatw popartych liczbami.

Coraz wicej galerii podejmuje ostatnio inicjatyw prowa-dzenia wasnych programw lojalnociowych. Ze wzgldu na mniejsz aktywno najemcw wtym obszarze, zarzdcy poszukuj benefitw, ktrymi mog wpywa na zachowania klientw: nagradzanie za dokonane zakupy lub tworzenie warto-ci dodanej, np. wyselekcjonowanych serwisw. To jednak rodzi wiele niebezpieczestw, zwizanych chociaby zpozycjonowa-niem centrum czy faktem konkurencyjnoci tych programw wobec polityki poszczeglnych marek. Czsto te konsument ma inne oczekiwania ibardziej doceni wysoki poziom obsugi, indywidualne podejcie czy profesjonalne doradztwo. Wiele

dotychczasowych dziaa popularyzujcych sprzeda wedug koncepcji zakupy za zakupy koczya si bardzo niskim zwro-tem zkuponw ibonw wanie ze wzgldu na niedopasowanie do potrzeb grupy docelowej lub brak zaangaowania ze strony obsugi poszczeglnych lokali. Jakie znaczenie w marketingu centrw handlowych maj obecnie eventy?Wkontekcie ewolucji marketingu znaczenie eventw wcentrach handlowych si zmienio. Niegdy potrafiy one generowa nawet 30-50-procentowy wzrost odwiedzalno-ci. Dzi formua ta stopniowo traci na znaczeniu, wrali-wo klientw na tego rodzaju dziaania jest coraz mniejsza przede wszystkim dlatego, e nie maj ju one charakteru unikalnego. Na spadek ich atrakcyjnoci przekada si te niewtpliwie ewolucja przestrzeni spoecznej miast. Dzisiej-sze aktywnoci na terenie centrw handlowych powinny by starannie przemylane, musz integrowa rne dziaania marketingowe iprzede wszystkim by jasno skierowane do okrelonej grupy klientw zrealnej strefy zasigu, co oznacza koniec ery eventw dla wszystkich. Dziaania te musz wyj zobecnych, utartych schematw. Pokaz mody czy noc zakupw nie s ju formu atrakcyjn dla klientw, ale spersonalizowana oferta by moe tak.

I najtrudniejsza kwestia jak pogodzi marketingowe oczekiwania najemcw i zarzdcw?Pamitajmy, e sprzeda to proces cigy, acentra handlowe funkcjonuj wsposb nieprzerwany, nie tylko podczas dziaa prosprzedaowych czy akcji promocyjnych. Pewne obszary zawsze pozostan wkompetencji najemcy. Pozytywna wsp-praca zt grup niewtpliwie przekada si na efekt synergii, ale naley wyranie rozgraniczy zadania obu stron.

Inicjatywy marketingowe zarzdcy czy waciciela maj na celu zbudowanie wiadomoci marki, wytworzenie pozytywnych emocji przekadajcych si na to, i wzdefiniowanej grupie kon-sumenckiej centrum handlowe stanie si intuicyjn destynacj zakupow. Najwaniejszym motywem dziaa jest podtrzymy-wanie stabilnych itrwajcych wczasie relacji ze swoimi klientami ibieca, spersonalizowana komunikacja. Najlepsze efekty daj wsplne dziaania ipene wykorzystanie dostpnych narzdzi promocji na terenie centrum rodkw, ktre stanowi cz kosztw marketingowych, aoktrych waciciele marek nieraz zapominaj. Nic nie dziaa natychmiast ina zawsze. Dlatego naley przykada wag do codziennych aspektw funkcjono-wania sklepw iobiektu tego, zczym klient spotyka si na co dzie, ico sprawia, e chtnie przyjdzie ponownie do centrum. Podsumowujc, wracamy tak naprawd do istoty handlu, czyli zapewnienia adekwatnej oferty dla grupy docelowej.

Dzikujemy za rozmow

Koniec ery eventw... dla wszystkich

31

32 Wicej : www.propertydesign.pl

a r c h i t e k t u r a

Czy wysyp inwestycji biurowych na warszawskiej Woli sprawi, e dzielnica ta zmieni si w monokulturowy Suewiec? Niekoniecznie. Rejon ten ma swoj tajn bro plany miejscowe oraz wiadomych deweloperw otwartych na wspprac z samorzdem.

Era wolskiego city

Art Norblin przy ul. Grzybowskiej to inwestycja na terenach Dawnych Zakadw Platerniczych Norblina, ktre zmieni si w przestrze biurowo-usugow z ciekaw i kulturotwrcz przestrzeni dla mieszkacw miasta.

33

a r c h i t e k t u r a

Warszawska Wola przechodzi niewyobraaln metamorfoz. Tereny poprzemysowe zmie-niaj si wbiznesowe city izagbie nowych inwestycji biurowych. Dzielnica yje nie tylko wgodzinach pracy biaych konierzykw. Czy tak pozostanie?

Wolska tajna bro Ju od wielu lat na caym wiecie architekci iurbanici zmagaj si zproblemem wyludniania si dzielnic biurowych. Swego czasu za sztandarowe izarazem negatywne przykady uzna-wano zagospodarowywan pocztkowo bardzo chaotycznie dzielnic La Dfense wParyu, czy te kompleks biuro-wy Canary Wharf we wschodnim Londynie mwi Adam Biaobrzeski, architekt zFAAB Architektura. Tymczasem jak dodaje idealnym rozwizaniem jest rnorodno funkcji, tworzenie oglnodostpnej iatrakcyjnej przestrzeni publicznej oraz zintegrowanie nowo powstajcych inwestycji zistniejca tkank miejsk.

Opierajc si na tych zasadach, we francuskim Saint--Etienne zrealizowano kompleks Cite Des Affaires, zapro-jektowany przez biuro architektoniczne Manuelle Gautrand Architecture. Wyrnikiem inwestycji jest m.in. wolna od ruchu koowego przestrze publiczna, skadajca si zprzeni-kajcych si placw naronych iwewntrznych dziedzicw, wzbogaconych dodatkowo oprzejcia, przecinajce partery budynkw. Czy takie realizacje spotkamy na warszawskiej Woli? Jest szansa, e nie zostanie tu popeniony bd, zktrym mamy do czynienia na Suewcu. Rozwizaniem jest wprowadzanie do zabudowy biurowej obiektw miesz-kalnych uwaa Mariusz ciso, architekt, prezes SARP ipracowni architektonicznej FS&P Arcus.

Oto, e Wola nie stanie si drugim Suewcem, jest spokojny Jarosaw Zagrski, Development & Commercial Director wGhelamco Poland. Uwaa, e okolice Ronda Daszyskiego maj zupenie inny charakter, apoza inwestycjami biurowy-mi wplanach s ciekawe projekty handlowe. Dziki temu oraz doskonaej infrastrukturze komunikacyjnej obszar ten ma podstawy do tego, by sta si prawdziwym warszawskim city ocenia.

Wola wczoraj i dziPrzykadem zmiany mylenia okreowaniu komercyjno-pu-blicznych przestrzeni s dwie inwestycje biurowe na Woli: Warsaw Trade Tower wybudowana wlatach 1997-1999, oraz powstajca obecnie Warsaw Spire.

Dziaki pod oba przedsiwzicia s podobnej wielkoci. Jednak 15 lat temu nikt nie pomyla otym, aby wok WTT zaplanowa atrakcyjn przestrze nie tylko dla pracownikw biurowca, ale take przechodniw iokolicznych mieszkacw. Na tyach obiektu znalaz si jedynie naziemny parking, aprzed nim wielkie, reprezentacyjne wejcie.

Inaczej jest wprzypadku Warsaw Spire, gdzie deweloper, firma Ghelamco, tworzy nie tylko budynek, ale zagospodaro-wuje kwarta miasta, biorc pod uwag, e mieszkacy oczekuj wyjtkowej oferty handlowej, usugowej oraz kulturalnej.

Spka wporozumieniu zsamorzdem zaplanowaa zagospo-darowanie placu, ktrego nazw Plac Europejski przyja ju Rada m.st. Warszawy. Przestrze ma by zaprojektowana jako park wcentrum miasta, pozbawiony ruchu samochodowego. Jej projektem zaja si belgijska pracownia Wirtz International Landscape Architecture.

Wierzymy, e projekt Warsaw Spire zPlacem Europejskim przyczyni si do zmiany tzw. bliskiej Woli. Mamy nadziej, e zarwno atrakcyjna aranacja placu, jak rwnie oferta kawiarni irestauracji spowoduje, e stanie si nowym miejscem spotka mieszkacw Warszawy mwi Jarosaw Zagrski.

Odpowiedzialny i wiadomy jak deweloper?Inwestycje deweloperw wmiejsca publiczne to nie tylko dba-o oprzestrze miejsk. Dziaania takie wpisuj si wmodn strategi CSR, awic odpowiedzialnoci biznesowej, ktra pokazuje dbao owasny wizerunek dewelopera, zktrym warto wsppracowa.

Zkolei dla najemcw powierzchni biurowych nie liczy si ju tylko lokalizacja budynku. Coraz czciej zwracaj uwag na miejsca zdusz, ktre pomagaj budowa wizerunek ipresti firmy. Nie bez znaczenia jest take komfort samych pracownikw, dlatego odpowiednio zaprojektowane miejsca wok inwestycji biurowych s tak wane.

Idealnym rozwizaniem jest tworzenie oglnodostpnej i atrakcyjnej przestrzeni publicznej i zintegrowanie nowo powstajcych inwestycji z tkank miejsk mwi Adam Biaobrzeski, FAAB Architektura

Deweloperzy powinni wcza si wtworzenie przestrzeni publicznych. Ma to cechy

partnerstwa publiczno-prywatnego podkrela Andrzej Chodzyski, AMC Chodzyski

FOTO

: M

ATER

IAY

PR

ASO

WE

34 Wicej : www.propertydesign.pl

a r c h i t e k t u r a

Deweloperzy oustabilizowanej pozycji na rynku nierucho-moci maj wiadomo, e nie tylko powierzchnia uytkowa stanowi oprzewadze konkurencyjnej ich inwestycji. Stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej, miejsca przycigajcego ludzi, jest wartoci dodan, ktra podnosi rang ikreuje nowy image ich projektu zauwaa Mariusz ciso.

Zrwnowaon postaw deweloperw pochwala Andrzej Chodzyski, architekt iurbanista, zaoyciel pracowni AMC Chodzyski. Jest rzecz bardzo dobr iprawidow, e de-weloperzy wczaj si wtworzenie przestrzeni publicznych. Ma to cechy partnerstwa publiczno-prywatnego, ktre jest waciwe idobrze ukierunkowane mwi.

Dzi deweloperzy chc przyciga ludzi do swoich budynkw, udostpniajc ich otoczenie, stosujc ciekawe rozwizania maej architektury itworzc atrakcyjn dla zewntrznego klienta ofert handlowo-usugow na parterach budynkw. Wedug Michaa Czaykowskiego, przewodniczcego Komisji adu Przestrzennego Rady m.st. Warszawy, deweloperw nie trzeba ju do tego zachca. Tworzenie przestrzeni miastotwr-czych poprawia estetyk iwizerunek danej lokalizacji, ato ma bezporedni wpyw na warto samej inwestycji tumaczy Czaykowski. Takie przestrzenie jak np. place, skwery czy ulice tworz wskali miasta system powizanych ze sob miejsc,

wktrych chce si przebywa. Dlatego projektowanie przestrzeni publicznych, wsplnego dobra mieszkacw, powinno odbywa si wmiejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Wten sposb wszyscy zainteresowani mog partycypowa wkosztach ich ksztatowania dodaje.

Rami w rami z samorzdemWola jest dzielnic, ktra moe si pochwali jednym znajwy-szych wskanikw uchwalonych planw miejscowych. Iwanie te plany stanowi swoist ochron dla wielu obszarw, ktre czekaj zmiany. Mog powstrzyma chaotyczn zabudow, nie pozostawiajc miejsca dla ludzi. Wadze miast dysponuj narzdziami do wpywania na charakter powstajcych przestrze-ni. Mog np. wyznacza warunki zabudowy wpozwoleniach na budow. Jednak sami deweloperzy rwnie musz dostrzec korzyci pynce zatrakcyjnej aranacji przestrzeni miejskiej przekonuje Zagrski.

Tomasz M. Konior, architekt, zaoyciel biura Konior Studio, uwaa, e urbanista powinien zapisa wplanie miejscowym warunki, ktre bd wymusza na przyszych inwestorach kreowanie przestrzeni publicznych. Deweloperzy zkolei winni wiedzie, jak wielka odpowiedzialno na nich spoczy-wa przecie obiekty biurowe zazwyczaj buduj prywatne

Inwestycja biurowa Spectrum Towers jest zaplanowana na dziace u zbiegu ulic

Prostej i Towarowej. Projekt przygotowaa pracownia APA Wojciechowski.

Oto, e Wola nie stanie si drugim Suewcem, jest spokojny Jarosaw Zagrski, Ghelamco Poland. Uwaa, e okolice Ronda Daszyskiego maj zupenie inny charakter, apoza inwestycjami biurowymi wplanach s ciekawe projekty handlowe

firmy, aich liczba wpewnych miejscach jak warszawski Suew czy Wola jest tak dua, e tworz spor cz miasta ocenia.

Kinga Nowakowska, dyrektor generalna Art Norblin Sp. zo.o., podkrela, jak wana jest cisa wsppraca zwadzami miasta, ktre wykazujc si otwartoci na nowe pomysy przyczyniaj si do poprawy jakoci ycia mieszkacw. Wedug niej, inspira-cj do dziaa miastotwrczych, za ktre wrwnym stopniu odpowiadaj deweloperzy, planici oraz samorzd, naley czerpa zbo-gatej historii samego miejsca, czyli genius loci jego ducha.

Wpraktyce jest jednak najczciej tak, e odpowiedzialno za przestrzenie publiczne przy inwestycjach komercyjnych spada na barki architektw. Od ich talentu isiy perswazji zaley wnajwikszej mierze to, czy budynek biurowy wpisze si struktur miasta iwytworzy wewntrz, jak iwok, odpowiedni przestrze publiczn dodaje Tomasz M. Konior.

Przykad idzie od deweloperwWkwartale ulic Karolkowej, Grzybowskiej, Przyokopowej iHrubieszowskiej architek-ci wykonali plan regulacyjny dla wszystkich siedmiu inwestorw dziaajcych na tym ob-szarze. Teren ten podzielilimy na jednostki funkcjonalne, wydzielajc ulice iinfrastruktur wewntrzn opowiada oprojekcie Mariusz

a r c h i t e k t u r a

Spka Ghelamco w porozumieniu z samorzdem zaplanowa-a zagospodarowanie placu, ktrego nazw - Plac Europejski - przyja ju Rada m.st. Warszawy. Przestrze ma by za-projektowana jako park w centrum miasta, pozbawiony ruchu samochodowego. Jej projektem zaja si belgijska pracownia Wirtz International Landscape Architecture.

35

Skala inwestycji na WoliNa Woli mamy do czynienia zwysypem nowoczesnych budynkw biurowych. Inwestycje tylko rozpoczte lub planowane to m.in.:

Warsaw Spire (Ghelamco)

Proximo (Flagstone), wedug projektu Rolfe Judd. Powstanie przy ul. Hrubieszowskiej 1A, przy samym wejciu do stacji metra Rondo Daszyskiego.

Dawne Browary Warszawskie zabuduje Echo Investment. Wcigu 5-7 lat deweloper chce wybudowa zesp biurowy, uzupeniony funkcj mieszkaniow.

Prime Corporate Center przy ul. Grzybowskiej (Golub Get House), wedug projektu Solomon Cordwell Buenz(SCB) iEpstein.

Wisher Enterprise przy ul. Grzybowskiej, projektu Cushman & Wakefield

Spectrum Towers (Karimpol) wedug projektu APA Wojciechowski

Generation Park (Skanska) przy ul. Towarowej wedug projektu JEMS Architekci

Art Norblin (Capital Park) przy ul. Grzybowskiej. Dawny Zakad Platerniczy Norblina zmieni si wprzestrze biurowo-usugow zciekaw ikulturotwrcz przestrzeni dla mieszkacw miasta.

ciso. Zostay tam zaplanowane zarwno ulice publiczne, przejcia, jak ipasae, ktre zaczn funkcjonowa, jak tylko cao zabudowy zostanie zrealizowana. To pozytywne dziaanie deweloperw, ktrzy otwieraj swoje tereny dla funkcji publicznych uwaa prezes SARP.

Wssiedztwie, po drugiej stronie ul. Karolkowej, powstaje kompleks miesz-kaniowy, aprzy ulicy Prostej stoj budynki biurowe zrealizowane wlatach 90. Ten fragment dzielnicy Wola, jeli rozbudowa bdzie kontynuowana wrozsdny sposb, bdzie wstanie unikn tego, co si wydarzyo na Suewcu, czyli zabudowy monokulturowej. Midzy wspomnianymi biurowcami dzi funkcjonuje parking, ale jest nadzieja, e deweloperzy zagospodaruj plac.

36 Wicej : www.propertydesign.pl

a r c h i t e k t u r a

Mixed-use: mieszanka rozsdku i odwagiNie tylko Wola aspiruje do nowoczesnej dzielnicy biznesowej otwartej na potrzeby mieszkacw. Ciekawym przykadem jest Wilanw, ktry rozrs si przez ostatnie lata ista si kolejn sypialni stolicy. Jednak zarwno spka Capital Park, jak iGTC za pomoc projektw komercyjnych postanowiy to zmieni.

Wedug Marcina Citko, architekta zpracowni JEMS Archi-tekci, troska opowstawanie rnorodnych pod wzgldem funkcji miejsc powinna by rozoona pomidzy inwestorw iwadze miast. Dobrym przykadem jest Nowy Jork, gdzie inwestorzy, ktrzy cz swojej dziaki (budynku) otwieraj dla mieszkacw miasta, uzyskuj od wadz szersze moliwoci inwestowania mwi Marcin Citko ipodkrela funkcj placu przy biurowcu Royal Wilanw. Bdzie wpisany wszeroki ukad urbanistyczny iotoczony podporzdkowan mu zabudow mwi.

Innym przykadem jest warszawska Praga, ktra za spraw deweloperw mieszkaniowych ibiurowych, zaczyna odzyskiwa swoj wietno. To tu trwaj prace nad rewitalizacj dawnych

fabryk, takich jak Warszawska Wytwrnia Wdek Koneser oraz Pollena-Uroda.

Mariusz ciso zwraca te uwag na centralny punkt sto-licy Plac Centralny, usytuowany na Placu Defilad, midzy obszarem pod przysze Muzeum Sztuki Nowoczesnej iTR, azdrugiej strony galeri handlow iTeatrem Muzycznym na osi Paacu Kultury iNauki. Mogoby to by miej-sce, ktre przejoby funkcje centrum miasta ocharakterze funkcjonalnym, zblionym do Placu przy Centrum Georges Pompidou. Rejon gromadzcy mieszkacw, turystw, zobiek-tami kultury isztuki, aprzy okazji oarchitekturze, ktra nie przytacza mwi.

To, czy polskie miasta maj szans na oywienie ulic iplacw, stworzenie architektury spotykanej wprzestrzeni miejskiej Amsterdamu, Parya, Szanghaju czy Londynu, zaley od ci-sej wsppracy samorzdw zdeweloperami, podejmowania wiadomych, odwanych iprzyszociowych decyzji, bez strachu przed zmianami.

Kinga Nowakowska, Art Norblin Sp. zo.o., podkrela, jak wana jest cisa wsppraca zwadzami miasta, ktre wykazujc si otwartoci na nowe pomysy przyczyniaj si do poprawy jakoci ycia mieszkacw

Jest szansa, e na warszawskiej Woli nie zostanie popeniony bd, zktrym mamy do czynienia na Suewcu. Rozwizaniem jest wprowadzanie do zabudowy biurowej obiektw mieszkalnych uwaa Mariusz ciso, prezes SARP

Kompleks biurowy Generation Park stanie przy ul. Towarowej. Projekt przygotowaa pracownia JEMS Architekci.

SPIE Polska expert in technical, infrastructural and administrative facility management for office buildings, industry, retail, warehouses.

www.spie.com.pl SPIE, sharing a vision for the future

Efficiency opens up new perspectives.

38 Wicej : www.propertydesign.pl

a r c h i t e k t u r a

Wyrnij si albo zgi

Mamy za sob ciekawy rok pod wzgldem kreowania nowych trendw iaranacji powierzchni biurowej. Nad Wis powstao wiele miaych projektw niektre na miar sawnej centrali Googlea. Wyszy spod kreski nie tylko uznanych pracowni, ale rwnie modych architektw, ktrzy wykazali si wieym iodwanym spojrzeniem.

Na przekr standardomPojcie typowej powierzchni biurowej ju nie istnieje. Jeszcze niedawno przyjmowao si, e na pracownika przypada 10 mkw. przestrzeni. Dzi trudno mwi ostandardzie wtym zakresie, bo kada firma jest inna ima rne potrzeby co do wielkoci, funk-cjonalnoci czy wreszcie samej aranacji swojej siedziby uwaa Stanislav Frnka, Country CEO, HB Reavis.

Piotr Stanowicz, meneder wydziau ds. zarzdza