14
Z K am or 1 Próbny egzamin maturalny z chemii. Poziom podstawowy Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! MCH–P1 PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron (zadania 1–29). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nad- zorującego egzamin. 2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz przy każdym zadaniu w miej- scu na to przeznaczonym. 3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumo- wania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jed- nostkach. 4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu / pióra tylko z czarnym tuszem / atramentem. 5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie. 7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. Życzymy powodzenia! MARZEC ROK 2014 Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 50 punktów. Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 1Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU

MCHndashP1

PROacuteBNY EGZAMIN MATURALNYZ CHEMII

POZIOM POdsTAwOwY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdającego1 Sprawdź czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron (zadania

1ndash29) Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nad-zorującego egzamin

2 Rozwiązania i odpowiedzi zapisz przy każdym zadaniu w miej-scu na to przeznaczonym

3 W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumo-wania prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jed-nostkach

4 Pisz czytelnie Używaj długopisu  pioacutera tylko z czarnym tuszem  atramentem

5 Nie używaj korektora a błędne zapisy wyraźnie przekreśl6 Pamiętaj że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie7 Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych linijki

oraz kalkulatora

Życzymy powodzenia

MARZEC

ROK 2014

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie

50 punktoacutew

Wypełnia zdający przedrozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO

KOd

ZDAJĄCEGO

Z Kam or 2Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 1 (2 pkt) 11 12

Pierwiastek X leży w szesnastej grupie i trzecim okresiea) Uzupełnij poniższą tabelę Podaj symbol chemiczny pierwiastka X konfigurację elektronową jego

atomu w stanie podstawowym oraz liczbę elektronoacutew walencyjnych

Symbolpierwiastka

Konfiguracja elektronowa atomu pierwiastka X w stanie podstawowym Liczba elektronoacutew walencyjnych

Pierwiastek X tworzy prosty jonb) Uzupełnij wzoacuter jonu (podając jego ładunek) oraz podaj konfigurację elektronoacutew walencyjnych

w tym jonie

Wzoacuter jonu Konfiguracja elektronoacutew walencyjnych

X

Zadanie 2 (1 pkt) 21

Według modelu planetarnego Rutherforda atom składa się z jądra atomowego i elektronoacutew krążących wo-koacuteł jądra po torach kołowych lub eliptycznych

Uzupełnij poniższe zdania W tym celu wybierz i pokreśl odpowiednie sformułowanie w każdym nawiasie

Średnica jądra atomowego jest ( znacznie mniejsza od średnicy atomu prawie roacutewna średnicy atomu )

Atomy roacuteżnych pierwiastkoacutew ( mogą mieć taką samą mają zawsze roacuteżną ) liczbę elektronoacutew

Masa jądra atomowego ( zależy nie zależy ) od liczby nukleonoacutew

Zadanie 3 (1 pkt) 31

Istnieją trzy trwałe izotopy tlenu o liczbach masowych 16 17 18

Zakładając że cząsteczkę tlenu tworzą wyłącznie trwałe odmiany izotopowe tlenu i składa się ona z ndash atomu nuklidu o najmniejszej liczbie masowejndash atomu nuklidu o największej liczbie masowejpodaj liczbę protonoacutew neutronoacutew i elektronoacutew wchodzących w skład tej cząsteczki tlenu

Liczba protonoacutew Liczba neutronoacutew Liczba elektronoacutew

Z Kam or 3Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 4 (2 pkt) 41 42

W tabeli podano okresy poacutełtrwania (Tfrac12) wybranych izotopoacutew promieniotwoacuterczych

Izotop promieniotwoacuterczy Okres poacutełtrwania (Tfrac12)

Na podstawieA Bielański Podstawy chemii nieorganicznej Warszawa 2010

226Ra 1622 lata238U 451 ∙ 109 lat214Po 162 10minus4 sekundy

a) Podaj symbol najtrwalszego izotopu

Okres połowicznego rozpadu definiuje się jako czas w ktoacuterym połowa z początkowej ilości promienio-twoacuterczego izotopu ulega rozpadowib) Oblicz ile okresoacutew poacutełtrwania minęło jeżeli z proacutebki 226Ra o masie 8 g pozostało 05 g

Obliczenia

Odpowiedź

Zadanie 5 (2 pkt) 51 52

Poniżej podano wzory sumaryczne ośmiu substancji chemicznychCs2S Cl2 C2H4 CH3NH2 N2 NH3 NaOH CH3COOH

Wybierz i zapisz wzory tych substancji w ktoacuterych występują

a) wiązania wielokrotne

b) wiązania jonowe

Informacja do zadań 6 i 7Tlen na skalę laboratoryjną można otrzymać poprzez prażenie w wysokiej temperaturze soli bogatych w tlen na przykład manganianu(VII) potasu Reakcja rozkładu KMnO4 zachodzi zgodnie z roacutewnaniem

4KMnO4 ogrzewanie 2K2O + 4MnO2 + 3O2

Przerwanie ogrzewania powoduje zaprzestanie wydzielania się tlenu

Zadanie 6 (2 pkt) 61

Oblicz ile dm3 tlenu (warunki normalne) powstanie w wyniku prażenia 79 g manganianu(VII) pota-su Załoacuteż że reakcja przebiega ze 100-procentową wydajnością

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 4Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 7 (2 pkt) 71 72

a) Określ typ reakcji otrzymywania tlenu z manganianu(VII) potasu ze względu na jej efekt energe-tyczny

b) Wskaż ktoacutery wykres przedstawia zmiany energii podczas przebiegu reakcji opisanej w informacji wprowadzającej Uzasadnij swoacutej wyboacuter

przebieg reakcji

A B

przebieg reakcji

ener

gia

kJ

ener

gia

kJ

Uzasadnienie

Zadanie 8 (1 pkt) 81

W kolumnie I podano kroacutetką charakterystykę trzech wybranych pierwiastkoacutew chemicznych a w kolumnie II wymieniono nazwy pięciu pierwiastkoacutew

Kolumna I Kolumna II

1Srebrzystobiały ciągliwy metal ktoacuterego nie można ciąć nożem Na powietrzu szybko pokrywa się nalotem Reaguje z wodą łagodniej niż leżący w tym samym okresie potas

A chlor

B azot

C wapń

D glin

E gal

2Bezbarwny gaz bez zapachu mało aktywny chemicznie W temperaturze pokojowej reaguje tylko z litem a w podwyższonej temperaturze z innymi metalami np magnezem

3

Metal nieszlachetny Jest trwały na powietrzu dzięki tworzeniu warstwy ochronnej ktoacutera zabezpiecza go przed działaniem czynnikoacutew chemicznych Po usunięciu ochronnej warstwy z powierzchni reaguje energicznie z kwasem solnym i zasadą sodową

Na podstawie KH Lautenschlaumlger W Schroumlter A Wanninger Nowoczesne kompendium chemii Warszawa 2007

Podanym charakterystykom przyporządkuj odpowiednie nazwy pierwiastkoacutew W tym celu do poniż-szej tabeli wpisz odpowiednie oznaczenia literowe pierwiastkoacutew (AndashE) z kolumny II

Kolumna I Kolumna II

1

2

3

Z Kam or 5Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 9 (1 pkt) 91

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym do trzech proboacutewek zwierających kolejno wodę wodny roz-twoacuter wodorotlenku sodu i wodny roztwoacuter chlorowodoru wprowadzono niewielką ilość stałego tlenku Ob-serwacje zanotowano w tabeli

ObserwacjeProacuteba z wodą Tlenek znika

Proacuteba z wodnym roztworem wodorotlenku sodu Tlenek znikaProacuteba z wodnym roztworem chlorowodoru Nie widać zmian

Spośroacuted wymienionych tlenkoacutew wybierz i podkreśl wzoacuter tego ktoacuterego charakter chemiczny zbadano w opisanym doświadczeniu

CaO CO P4O10 Na2O N2O5

Zadanie 10 (1 pkt) 101

Celem doświadczenia było otrzymanie substancji gazowych w reakcjach opisanych poniższymi roacutewnaniami

Zn + 2HCl rarr ZnCl2 + H2uarr

6KNO3 + 10Fe rarr 3K2O + 5Fe2O3 + 3N2uarr

Możliwe sposoby zbierania wydzielających się gazoacutew ilustrują schematyczne rysunki I i II

Napisz jaka właściwość gazu decyduje o wyborze pierwszego a jaka o wyborze drugiego sposobu

I

H2O

Właściwość gazu

II

Właściwość gazu

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 2: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 2Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 1 (2 pkt) 11 12

Pierwiastek X leży w szesnastej grupie i trzecim okresiea) Uzupełnij poniższą tabelę Podaj symbol chemiczny pierwiastka X konfigurację elektronową jego

atomu w stanie podstawowym oraz liczbę elektronoacutew walencyjnych

Symbolpierwiastka

Konfiguracja elektronowa atomu pierwiastka X w stanie podstawowym Liczba elektronoacutew walencyjnych

Pierwiastek X tworzy prosty jonb) Uzupełnij wzoacuter jonu (podając jego ładunek) oraz podaj konfigurację elektronoacutew walencyjnych

w tym jonie

Wzoacuter jonu Konfiguracja elektronoacutew walencyjnych

X

Zadanie 2 (1 pkt) 21

Według modelu planetarnego Rutherforda atom składa się z jądra atomowego i elektronoacutew krążących wo-koacuteł jądra po torach kołowych lub eliptycznych

Uzupełnij poniższe zdania W tym celu wybierz i pokreśl odpowiednie sformułowanie w każdym nawiasie

Średnica jądra atomowego jest ( znacznie mniejsza od średnicy atomu prawie roacutewna średnicy atomu )

Atomy roacuteżnych pierwiastkoacutew ( mogą mieć taką samą mają zawsze roacuteżną ) liczbę elektronoacutew

Masa jądra atomowego ( zależy nie zależy ) od liczby nukleonoacutew

Zadanie 3 (1 pkt) 31

Istnieją trzy trwałe izotopy tlenu o liczbach masowych 16 17 18

Zakładając że cząsteczkę tlenu tworzą wyłącznie trwałe odmiany izotopowe tlenu i składa się ona z ndash atomu nuklidu o najmniejszej liczbie masowejndash atomu nuklidu o największej liczbie masowejpodaj liczbę protonoacutew neutronoacutew i elektronoacutew wchodzących w skład tej cząsteczki tlenu

Liczba protonoacutew Liczba neutronoacutew Liczba elektronoacutew

Z Kam or 3Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 4 (2 pkt) 41 42

W tabeli podano okresy poacutełtrwania (Tfrac12) wybranych izotopoacutew promieniotwoacuterczych

Izotop promieniotwoacuterczy Okres poacutełtrwania (Tfrac12)

Na podstawieA Bielański Podstawy chemii nieorganicznej Warszawa 2010

226Ra 1622 lata238U 451 ∙ 109 lat214Po 162 10minus4 sekundy

a) Podaj symbol najtrwalszego izotopu

Okres połowicznego rozpadu definiuje się jako czas w ktoacuterym połowa z początkowej ilości promienio-twoacuterczego izotopu ulega rozpadowib) Oblicz ile okresoacutew poacutełtrwania minęło jeżeli z proacutebki 226Ra o masie 8 g pozostało 05 g

Obliczenia

Odpowiedź

Zadanie 5 (2 pkt) 51 52

Poniżej podano wzory sumaryczne ośmiu substancji chemicznychCs2S Cl2 C2H4 CH3NH2 N2 NH3 NaOH CH3COOH

Wybierz i zapisz wzory tych substancji w ktoacuterych występują

a) wiązania wielokrotne

b) wiązania jonowe

Informacja do zadań 6 i 7Tlen na skalę laboratoryjną można otrzymać poprzez prażenie w wysokiej temperaturze soli bogatych w tlen na przykład manganianu(VII) potasu Reakcja rozkładu KMnO4 zachodzi zgodnie z roacutewnaniem

4KMnO4 ogrzewanie 2K2O + 4MnO2 + 3O2

Przerwanie ogrzewania powoduje zaprzestanie wydzielania się tlenu

Zadanie 6 (2 pkt) 61

Oblicz ile dm3 tlenu (warunki normalne) powstanie w wyniku prażenia 79 g manganianu(VII) pota-su Załoacuteż że reakcja przebiega ze 100-procentową wydajnością

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 4Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 7 (2 pkt) 71 72

a) Określ typ reakcji otrzymywania tlenu z manganianu(VII) potasu ze względu na jej efekt energe-tyczny

b) Wskaż ktoacutery wykres przedstawia zmiany energii podczas przebiegu reakcji opisanej w informacji wprowadzającej Uzasadnij swoacutej wyboacuter

przebieg reakcji

A B

przebieg reakcji

ener

gia

kJ

ener

gia

kJ

Uzasadnienie

Zadanie 8 (1 pkt) 81

W kolumnie I podano kroacutetką charakterystykę trzech wybranych pierwiastkoacutew chemicznych a w kolumnie II wymieniono nazwy pięciu pierwiastkoacutew

Kolumna I Kolumna II

1Srebrzystobiały ciągliwy metal ktoacuterego nie można ciąć nożem Na powietrzu szybko pokrywa się nalotem Reaguje z wodą łagodniej niż leżący w tym samym okresie potas

A chlor

B azot

C wapń

D glin

E gal

2Bezbarwny gaz bez zapachu mało aktywny chemicznie W temperaturze pokojowej reaguje tylko z litem a w podwyższonej temperaturze z innymi metalami np magnezem

3

Metal nieszlachetny Jest trwały na powietrzu dzięki tworzeniu warstwy ochronnej ktoacutera zabezpiecza go przed działaniem czynnikoacutew chemicznych Po usunięciu ochronnej warstwy z powierzchni reaguje energicznie z kwasem solnym i zasadą sodową

Na podstawie KH Lautenschlaumlger W Schroumlter A Wanninger Nowoczesne kompendium chemii Warszawa 2007

Podanym charakterystykom przyporządkuj odpowiednie nazwy pierwiastkoacutew W tym celu do poniż-szej tabeli wpisz odpowiednie oznaczenia literowe pierwiastkoacutew (AndashE) z kolumny II

Kolumna I Kolumna II

1

2

3

Z Kam or 5Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 9 (1 pkt) 91

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym do trzech proboacutewek zwierających kolejno wodę wodny roz-twoacuter wodorotlenku sodu i wodny roztwoacuter chlorowodoru wprowadzono niewielką ilość stałego tlenku Ob-serwacje zanotowano w tabeli

ObserwacjeProacuteba z wodą Tlenek znika

Proacuteba z wodnym roztworem wodorotlenku sodu Tlenek znikaProacuteba z wodnym roztworem chlorowodoru Nie widać zmian

Spośroacuted wymienionych tlenkoacutew wybierz i podkreśl wzoacuter tego ktoacuterego charakter chemiczny zbadano w opisanym doświadczeniu

CaO CO P4O10 Na2O N2O5

Zadanie 10 (1 pkt) 101

Celem doświadczenia było otrzymanie substancji gazowych w reakcjach opisanych poniższymi roacutewnaniami

Zn + 2HCl rarr ZnCl2 + H2uarr

6KNO3 + 10Fe rarr 3K2O + 5Fe2O3 + 3N2uarr

Możliwe sposoby zbierania wydzielających się gazoacutew ilustrują schematyczne rysunki I i II

Napisz jaka właściwość gazu decyduje o wyborze pierwszego a jaka o wyborze drugiego sposobu

I

H2O

Właściwość gazu

II

Właściwość gazu

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 3: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 3Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 4 (2 pkt) 41 42

W tabeli podano okresy poacutełtrwania (Tfrac12) wybranych izotopoacutew promieniotwoacuterczych

Izotop promieniotwoacuterczy Okres poacutełtrwania (Tfrac12)

Na podstawieA Bielański Podstawy chemii nieorganicznej Warszawa 2010

226Ra 1622 lata238U 451 ∙ 109 lat214Po 162 10minus4 sekundy

a) Podaj symbol najtrwalszego izotopu

Okres połowicznego rozpadu definiuje się jako czas w ktoacuterym połowa z początkowej ilości promienio-twoacuterczego izotopu ulega rozpadowib) Oblicz ile okresoacutew poacutełtrwania minęło jeżeli z proacutebki 226Ra o masie 8 g pozostało 05 g

Obliczenia

Odpowiedź

Zadanie 5 (2 pkt) 51 52

Poniżej podano wzory sumaryczne ośmiu substancji chemicznychCs2S Cl2 C2H4 CH3NH2 N2 NH3 NaOH CH3COOH

Wybierz i zapisz wzory tych substancji w ktoacuterych występują

a) wiązania wielokrotne

b) wiązania jonowe

Informacja do zadań 6 i 7Tlen na skalę laboratoryjną można otrzymać poprzez prażenie w wysokiej temperaturze soli bogatych w tlen na przykład manganianu(VII) potasu Reakcja rozkładu KMnO4 zachodzi zgodnie z roacutewnaniem

4KMnO4 ogrzewanie 2K2O + 4MnO2 + 3O2

Przerwanie ogrzewania powoduje zaprzestanie wydzielania się tlenu

Zadanie 6 (2 pkt) 61

Oblicz ile dm3 tlenu (warunki normalne) powstanie w wyniku prażenia 79 g manganianu(VII) pota-su Załoacuteż że reakcja przebiega ze 100-procentową wydajnością

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 4Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 7 (2 pkt) 71 72

a) Określ typ reakcji otrzymywania tlenu z manganianu(VII) potasu ze względu na jej efekt energe-tyczny

b) Wskaż ktoacutery wykres przedstawia zmiany energii podczas przebiegu reakcji opisanej w informacji wprowadzającej Uzasadnij swoacutej wyboacuter

przebieg reakcji

A B

przebieg reakcji

ener

gia

kJ

ener

gia

kJ

Uzasadnienie

Zadanie 8 (1 pkt) 81

W kolumnie I podano kroacutetką charakterystykę trzech wybranych pierwiastkoacutew chemicznych a w kolumnie II wymieniono nazwy pięciu pierwiastkoacutew

Kolumna I Kolumna II

1Srebrzystobiały ciągliwy metal ktoacuterego nie można ciąć nożem Na powietrzu szybko pokrywa się nalotem Reaguje z wodą łagodniej niż leżący w tym samym okresie potas

A chlor

B azot

C wapń

D glin

E gal

2Bezbarwny gaz bez zapachu mało aktywny chemicznie W temperaturze pokojowej reaguje tylko z litem a w podwyższonej temperaturze z innymi metalami np magnezem

3

Metal nieszlachetny Jest trwały na powietrzu dzięki tworzeniu warstwy ochronnej ktoacutera zabezpiecza go przed działaniem czynnikoacutew chemicznych Po usunięciu ochronnej warstwy z powierzchni reaguje energicznie z kwasem solnym i zasadą sodową

Na podstawie KH Lautenschlaumlger W Schroumlter A Wanninger Nowoczesne kompendium chemii Warszawa 2007

Podanym charakterystykom przyporządkuj odpowiednie nazwy pierwiastkoacutew W tym celu do poniż-szej tabeli wpisz odpowiednie oznaczenia literowe pierwiastkoacutew (AndashE) z kolumny II

Kolumna I Kolumna II

1

2

3

Z Kam or 5Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 9 (1 pkt) 91

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym do trzech proboacutewek zwierających kolejno wodę wodny roz-twoacuter wodorotlenku sodu i wodny roztwoacuter chlorowodoru wprowadzono niewielką ilość stałego tlenku Ob-serwacje zanotowano w tabeli

ObserwacjeProacuteba z wodą Tlenek znika

Proacuteba z wodnym roztworem wodorotlenku sodu Tlenek znikaProacuteba z wodnym roztworem chlorowodoru Nie widać zmian

Spośroacuted wymienionych tlenkoacutew wybierz i podkreśl wzoacuter tego ktoacuterego charakter chemiczny zbadano w opisanym doświadczeniu

CaO CO P4O10 Na2O N2O5

Zadanie 10 (1 pkt) 101

Celem doświadczenia było otrzymanie substancji gazowych w reakcjach opisanych poniższymi roacutewnaniami

Zn + 2HCl rarr ZnCl2 + H2uarr

6KNO3 + 10Fe rarr 3K2O + 5Fe2O3 + 3N2uarr

Możliwe sposoby zbierania wydzielających się gazoacutew ilustrują schematyczne rysunki I i II

Napisz jaka właściwość gazu decyduje o wyborze pierwszego a jaka o wyborze drugiego sposobu

I

H2O

Właściwość gazu

II

Właściwość gazu

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 4: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 4Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 7 (2 pkt) 71 72

a) Określ typ reakcji otrzymywania tlenu z manganianu(VII) potasu ze względu na jej efekt energe-tyczny

b) Wskaż ktoacutery wykres przedstawia zmiany energii podczas przebiegu reakcji opisanej w informacji wprowadzającej Uzasadnij swoacutej wyboacuter

przebieg reakcji

A B

przebieg reakcji

ener

gia

kJ

ener

gia

kJ

Uzasadnienie

Zadanie 8 (1 pkt) 81

W kolumnie I podano kroacutetką charakterystykę trzech wybranych pierwiastkoacutew chemicznych a w kolumnie II wymieniono nazwy pięciu pierwiastkoacutew

Kolumna I Kolumna II

1Srebrzystobiały ciągliwy metal ktoacuterego nie można ciąć nożem Na powietrzu szybko pokrywa się nalotem Reaguje z wodą łagodniej niż leżący w tym samym okresie potas

A chlor

B azot

C wapń

D glin

E gal

2Bezbarwny gaz bez zapachu mało aktywny chemicznie W temperaturze pokojowej reaguje tylko z litem a w podwyższonej temperaturze z innymi metalami np magnezem

3

Metal nieszlachetny Jest trwały na powietrzu dzięki tworzeniu warstwy ochronnej ktoacutera zabezpiecza go przed działaniem czynnikoacutew chemicznych Po usunięciu ochronnej warstwy z powierzchni reaguje energicznie z kwasem solnym i zasadą sodową

Na podstawie KH Lautenschlaumlger W Schroumlter A Wanninger Nowoczesne kompendium chemii Warszawa 2007

Podanym charakterystykom przyporządkuj odpowiednie nazwy pierwiastkoacutew W tym celu do poniż-szej tabeli wpisz odpowiednie oznaczenia literowe pierwiastkoacutew (AndashE) z kolumny II

Kolumna I Kolumna II

1

2

3

Z Kam or 5Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 9 (1 pkt) 91

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym do trzech proboacutewek zwierających kolejno wodę wodny roz-twoacuter wodorotlenku sodu i wodny roztwoacuter chlorowodoru wprowadzono niewielką ilość stałego tlenku Ob-serwacje zanotowano w tabeli

ObserwacjeProacuteba z wodą Tlenek znika

Proacuteba z wodnym roztworem wodorotlenku sodu Tlenek znikaProacuteba z wodnym roztworem chlorowodoru Nie widać zmian

Spośroacuted wymienionych tlenkoacutew wybierz i podkreśl wzoacuter tego ktoacuterego charakter chemiczny zbadano w opisanym doświadczeniu

CaO CO P4O10 Na2O N2O5

Zadanie 10 (1 pkt) 101

Celem doświadczenia było otrzymanie substancji gazowych w reakcjach opisanych poniższymi roacutewnaniami

Zn + 2HCl rarr ZnCl2 + H2uarr

6KNO3 + 10Fe rarr 3K2O + 5Fe2O3 + 3N2uarr

Możliwe sposoby zbierania wydzielających się gazoacutew ilustrują schematyczne rysunki I i II

Napisz jaka właściwość gazu decyduje o wyborze pierwszego a jaka o wyborze drugiego sposobu

I

H2O

Właściwość gazu

II

Właściwość gazu

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 5: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 5Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 9 (1 pkt) 91

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym do trzech proboacutewek zwierających kolejno wodę wodny roz-twoacuter wodorotlenku sodu i wodny roztwoacuter chlorowodoru wprowadzono niewielką ilość stałego tlenku Ob-serwacje zanotowano w tabeli

ObserwacjeProacuteba z wodą Tlenek znika

Proacuteba z wodnym roztworem wodorotlenku sodu Tlenek znikaProacuteba z wodnym roztworem chlorowodoru Nie widać zmian

Spośroacuted wymienionych tlenkoacutew wybierz i podkreśl wzoacuter tego ktoacuterego charakter chemiczny zbadano w opisanym doświadczeniu

CaO CO P4O10 Na2O N2O5

Zadanie 10 (1 pkt) 101

Celem doświadczenia było otrzymanie substancji gazowych w reakcjach opisanych poniższymi roacutewnaniami

Zn + 2HCl rarr ZnCl2 + H2uarr

6KNO3 + 10Fe rarr 3K2O + 5Fe2O3 + 3N2uarr

Możliwe sposoby zbierania wydzielających się gazoacutew ilustrują schematyczne rysunki I i II

Napisz jaka właściwość gazu decyduje o wyborze pierwszego a jaka o wyborze drugiego sposobu

I

H2O

Właściwość gazu

II

Właściwość gazu

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 6: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 6Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 11 (3 pkt) 111 112 113

Rozkład termiczny niektoacuterych soli prowadzi do otrzymywania gazowego produktu lub gazowych produk-toacutew

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na schemacie obok

wapień

a) Zapisz roacutewnanie termicznego rozkładu wapienia wiedząc że jego głoacutewnym składnikiem jest wę-glan wapnia W zapisie roacutewnania reakcji uwzględnij warunki potrzebne do jej przebiegu

Roacutewnanie reakcji

Po chwili ogrzewania do wylotu proboacutewki zbliżono zwilżony wodą uniwersalny papierek wskaźnikowyb) Napisz jakie zmiany zaobserwowano

Obserwacja

Po kilku minutach ogrzewania do proboacutewki wlano wodę z dodatkiem fenoloftaleiny Zauważono że zawar-tość proboacutewki zabarwiła się na malinowo c) Uzasadnij zmianę barwy wskaźnika zapisując roacutewnanie zachodzącego procesu Uzupełnij poniż-

szy schemat

Zapis procesu H2O Ca2+ +

Zadanie 12 (2 pkt) 121

Zmieszano 400 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 05 mol dmminus3 i 500 cm3 roztworu NaOH o stężeniu molowym 25 mol dmminus3 a następnie całość rozcieńczono wodą do objętości 1 dm3 Otrzy-mano roztwoacuter o gęstości 106 g cmminus3 Oblicz w procentach masowych stężenie uzyskanego roztworu

Obliczenia

Odpowiedź

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 7: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 7Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 13 (2 pkt) 131 132

W tabeli podano wartości stałych dysocjacji wybranych kwasoacutew nieorganicznych i organicznych

Wzory kwasoacutew Stała dysocjacji

Na podstawie W Mizerski Małe tablice chemiczne Warszawa 1995 s 37

HClO 295 10minus8

HNO2 708 10minus4

HCOOH 184 10minus4

CH3COOH 175 10minus5

Przeprowadzono doświadczenia ktoacuterych przebieg ilustrują poniższe schematy

II III

HCOOH(aq)

HCOONa(aq)

HClO(aq)

NaClO(aq) KNO2(aq)

I

CH3COOH(aq)

a) Podaj zapis procesu dysocjacji elektrolitycznej najmocniejszego kwasu spośroacuted wymienionych w tabeli

Zapis procesu

b) Podaj numer proboacutewki w ktoacuterej przebiegła reakcja Zapisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie tej przemiany

Numer proboacutewki

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 14 (2 pkt) 141 142

W zlewce zmieszano stechiometryczne ilości wodnych roztworoacutew chlorku baru i siarczanu(VI) sodu Za-wartość zlewki wymieszano a powstały osad odsączono

a) Napisz w formie jonowej skroacuteconej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Roacutewnanie reakcji

b) Spośroacuted wymienionych jonoacutew wybierz i podreśl wzory tych ktoacuterych stężenie w przesączu będzie największe

Ba2+ Clndash Na+ SO42ndash

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 8: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 8Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 15 (2 pkt) 151 152

a) Wybierz odpowiedź ktoacutera podaje poprawne stopnie utlenienia azotu manganu siarki i chloru w zapisanych jonach

NO2ndash MnO4

2ndash SO32ndash NO3

ndash ClO4ndash

A V IV VI IV IIIB III VII IV III VIIC III VI IV V VIID IV VII VI V VI

b) Z powyższej tabeli podaj wzory tych jonoacutew ktoacutere mogą pełnić wyłącznie funkcję utleniacza

Zadanie 16 (2 pkt) 161 162

Poniżej przedstawiono schemat pewnej reakcji chemicznej

Mg + HNO3 rarr Mg(NO3)2 + N2O + H2O

Dobierz i uzupełnij wspoacutełczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji Zastosuj metodę bilansu elektronowego

Bilans elektronowy

Roacutewnanie reakcji hellip Mg + hellip HNO3 rarr hellip Mg(NO3)2 + hellip N2O + hellip H2O

Zadanie 17 (1 pkt) 171

W tabeli podano nazwy węglowodoroacutew i ich pochodnych zawierających grupę aminową oraz wartości temperatury wrzenia tych związkoacutew pod ciśnieniem 1013 hPa

Na podstawie J Sawicka i inni Tablice chemiczne Gdańsk 2008 s 243

Nazwa związku Temperatura wrzenia ordmCmetan ndash1615etan ndash886

propan ndash421metyloamina ndash63etyloamina 165

propyloamina 472

Uzupełnij poniższe zdania wybierając jeden spośroacuted podanych w nawiasach wyraz (wybrane wyra-zy podkreśl)

W szeregu homologicznym węglowodoroacutew nasyconych wartość temperatury wrzenia ( rośnie maleje ) wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego

Wprowadzenie grupy aminowej do alkanu powoduje ( zwiększenie zmniejszenie ) wartości temperatury wrzenia związku

Wartość temperatury wrzenia pochodnych zawierających grupę aminową wraz ze wzrostem długości łań-cucha węglowodorowego ( rośnie maleje )

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 9: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 9Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 18 (2 pkt) 181

Poniżej podano pary wzoroacutew związkoacutew organicznych

ICl Cl

II

CH3

ClC2H5

Cl

III OH

CH2OHHOH2C

HOH

H OH

O

H

H OH

H

OH

OH

H OH

HO

H

CH2OH

IVH

C

O

CH3 CH2

C

O

CH3 CH3

V CH2 CH2 CH3HO CH2 CH2CH3 OH VICH CH2CH3 CH3

CH3

CHCH3 CH3

CH3

Spośroacuted podanych wyżej wzoroacutew wybierz i wpisz do tabeli numery par wzoroacutew związkoacutew (IndashVI) ktoacutere względem siebie są homologami izomerami lub są tymi samymi związkami

Homologi Izomery Te same związki

Zadanie 19 (3 pkt) 191 192 193

Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych

1-chloropropan propan-2-olX ZKOH C2H5OH1

H2O kat2

[O]3

a) Określ typ przemiany (addycja substytucja eliminacja) oznaczonej na schemacie numerem 1

Typ przemiany

b) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz roacutewna-nie reakcji oznaczonej numerem 2

Roacutewnanie reakcji

c) Podaj nazwę systematyczną związku Z

Nazwa

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 10: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 10Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 20 i 21Kwas metanowy (mroacutewkowy) o wzorze HCOOH wykazuje podobnie jak aldehydy właściwości redukujące

Zadanie 20 (1 pkt) 201

Narysuj wzoacuter strukturalny kwasu mroacutewkowego i zaznacz grupę odpowiadającą za redukujące wła-ściwości tego związku

Zadanie 21 (3 pkt) 211 212 213

Zaprojektuj doświadczenie ktoacuterego przebieg potwierdzi że kwas mroacutewkowy ma właściwości redu-kujące

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted niżej podanych Wybierz warunki potrzebne do przeprowadzenia tej przemiany

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash świeżo wytrącony wodorotlenek miedzi(II) ndash roztwoacuter wodorotlenku sodu ndash podwyższona temperatura ndash temperatura pokojowa

HCOOH(aq)

Warunki prowadzenia reakcji

b) Napisz dwie możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające fakt że kwas mroacutewkowy ma właściwości redukujące

c) Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych napisz w formie cząsteczkowej roacutewnanie zachodzącej reakcji

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 11: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 11Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 22 (3 pkt) 221 222

Pewien ester poddano procesowi hydrolizy w wyniku ktoacuterej otrzymanondash kwas monokarboksylowy o masie molowej 74 g molndash1ndash monohydroksylowy II-rzędowy alkohol zawierający 267 wagowych tlenu

Wykonaj odpowiednie obliczenia a następnie narysuj wzoacuter poacutełstrukturalny (grupowy) tego estru

Obliczenia

Wzoacuter estru

Informacja do zadań 23 i 24Poniżej podano wzory związkoacutew organicznych zawierających azot

I CH3ONO2 II C6H5NO2 III CH2(NH2)COOH

IV CH3NO2 V C6H5NH2 VI NH2CH2CH2COOH

Zadanie 23 (1 pkt) 231

Związki nitrowe redukowane wodorem dają odpowiednie aminy

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) związkoacutew organicznych zapisz roacutewnanie reakcji redukcji w ktoacuterej substratem jest związek oznaczony numerem II a produktem związek oznaczony numerem V

Roacutewnanie reakcji

Zadanie 24 (2 pkt) 241 242

Wybierz numer przedstawiający wzoacuter związku budującego białko Swoacutej wyboacuter uzasadnij

Numer związku

Uzasadnienie wyboru

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 12: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 12Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Informacja do zadań 25 i 26Przeprowadzono dwa doświadczenia ktoacuterych przebieg umożliwia odroacuteżnienie sacharozy i skrobi

Zadanie 25 (1 pkt) 251

Uzupełnij poniższe zdania wpisując (w odpowiedniej formie) poprawne odpowiedzi wybrane z po-niższego zestawu

zawiesina roztwoacuter właściwy roztwoacuter koloidalny

1 Po wsypaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości sacharozy otrzymano

2 Po dodaniu do zlewki z chłodną wodą niewielkiej ilości skrobi otrzymano

zaś po ogrzaniu uzyskanej mieszaniny otrzymano

Zadanie 26 (2 pkt) 261 261

a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia wpisując nazwę odczynnika wybranego spośroacuted po-danych pozwalającego na jednoznaczną identyfikację jednego z cukroacutew

ndash wodny roztwoacuter bromu ndash amoniakalny roztwoacuter Ag2O ndash roztwoacuter I2 w wodnym roztworze KI

roztwoacutersacharozy

roztwoacuterskrobi

I II

b) Opisz możliwe do zaobserwowania w czasie doświadczenia zmiany potwierdzające metodę odroacuteż-nienia tych roztworoacutew

Zadanie 27 (1 pkt) 271

Monosacharydy cukry proste to związki organiczne składające się z węgla wodoru i tlenu Przykładowymi monosacharydami są glukoza i fruktoza

Wypełnij tabelę wpisując literę P jeżeli informacja jest prawdziwa lub literę F jeżeli jest fałszywa

Zdanie PF

1 Monosacharydy to ciała stałe o słodkim smaku dobrze rozpuszczalne w wodzie Stosunek wagowy wodoru do tlenu w cząsteczkach tych cukroacutew jest taki sam jak w cząsteczce wody

2 Cząsteczki heksoz zawierają zawsze po sześć atomoacutew węgla Wszystkie są polihydroksyaldehydami utleniają się do kwasoacutew a redukują do alkoholi

3 Monosacharydy ulegają reakcji kondensacji tworząc di- i polisacharydy

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 13: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 13Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Zadanie 28 (1 pkt) 281

Przeprowadzono doświadczenie w ktoacuterym roztwoacuter białka jaja kurzego poddano działaniu stężonego kwa-su azotowego(V) i roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) w obecności zasady sodowej Przebieg doświadcze-nia zilustrowano na poniższym rysunku

II

CuSO4(aq) + NaOH(aq)

wodny roztwoacuter białka jaja kurzego

I

stężony HNO3

Zaznacz odpowiedź w ktoacuterej poprawnie opisano spostrzeżenia dokonane w czasie doświadczenia oraz poprawnie zinterpretowano wynikające z nich wnioski

A W obu proboacutewkach zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

B W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności w białku reszt ami-nokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny W proboacutewce II powstało fioletowe zabarwienie ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku

C W proboacutewce I zaobserwowano powstanie fioletowego zabarwienia ktoacutere świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obec-ności w białku reszt aminokwasowych w skład ktoacuterych wchodzi pierścień aromatyczny

D W proboacutewce I zaobserwowano powstanie żoacutełtego osadu co świadczy o obecności wiązań peptydowych w białku W proboacutewce II nie zaobserwowano objawoacutew reakcji ponieważ białko nie reaguje z siarcza-nem(VI) miedzi(II) i zasadą sodową

Zadanie 29 (1 pkt) 291

W wyniku kondensacji aminokwasoacutew powstają peptydyPoniżej podano wzory dwoacutech aminokwasoacutew

CH

OHseryna (Ser)

H2N COOH

CH2

CH

SHcysteina (Cys)

H2N COOH

CH2

Posługując się wzorami poacutełstrukturalnymi (grupowymi) napisz wzoacuter dipeptydu Cys-Ser

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis

Page 14: Z CHEMII ROK 2014 - Chemmaks.pl · A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010. 226Ra 1622 lata 238U 4,51 ∙ 109 lat ... Możliwe sposoby zbierania wydzielających

Z Kam or 14Proacutebny egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowyCopyright by ZamKor spoacutełka z ograniczoną odpowiedzialnością SKA Krakoacutew 2014

Brudnopis