V

*Atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ de-nir. *Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişimlerin sonucunda kimyasal bağları meydana getirirler. *Kimyasal bağ oluşurken dışarıya genellikle ener-ji verilir. *Atomlar bağ yaparken kararlı yapıya ulaşmak ister-ler (dublet-oktet) Soygazların bileşik oluşturmazlar çünkü zaten kararlı yapıdadırlar.

*İyonik bileşikler kristal yapılıdır. Katı halde elektrik akımını iletmezler. Oda koşullarında katı

halde bulunurlar. Sıvı halleri ve çözeltileri elektrik akımını iletirler. NaCl, MgS, BaCl2 , KCl, LiF bileşikleri

iyonik bileşiklerden bazılarıdır.

İyonik bağlı bileşiklerde , bileşiği oluşturan element-lerden biri elektron vereceği için (+)katyon, diğeri elektron alacağı için (-)anyon oluştururlar.

1.İYONİK BAĞ Metaller ve ametaller arasında, elektron alış ve-rişine dayalı olarak gerçekleşen kimyasal bağ tü-rüne iyonik bağ denir. Bu bağ; Pozitif (+) ve negatif (–) yüklü taneciklerin (iyonların) elektriksel çekim kuvvetinden doğar.

Kimyasal bağlar ikiye ayırlır;

İYONİK BAĞ KOVALENT BAĞ

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİKİ

MYA

SAL

BAĞ

3.Bölüm - Kimyasal Bağ8.3.3.1. Kimyasal bağ kavramını açıklayarak bağları iyonik ve kovalent karakterlerine göre sınıflandırır.

VI

Kovalent bağ iki farklı ametal atomu arasında kurulabildiği gibi aynı elemente ait atomların

arasındada kurulabilir.

Karbon atomunun elektronları ile Hidrojen atomlarının elektronları ortaklaşa kullanılarak

kovalent bağ oluşturulmuştur.

1.KOVALENT BAĞ Bazı element atomları kararlı yapıya ulaşmak için son yörüngedeki elektorlarını ortaklaşa kullanırlar.

CO2 , NO2 , CH4 , O2 N2 , H2O , Cl2 , SO4

bileşikleri kovalent bağ içerir.

Kovalent yapılı bileşikler moleküllerden oluşur.Elektrik akımını kötü iletirler

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

KİM

YASA

L BA

Ğ

VII

4.Bölüm - Asitler ve Bazlar8.3.4.1.Asit ve bazların genel özelliklerini kavrayarak günlük yaşamdan örnekler verir. 8.3.4.2. Maddelerin pH değerlerini kullanarak asitlik ve bazlık durumları hakkında çıkarımlarda bulunur.8.3.4.3. Asit ve bazların çeşitli maddeler üzerindeki etkilerini gözlemler.8.3.4.4. Asit ve bazların temizlik malzemesi olarak kullanılması esnasında oluşabilecek tehlikelerle ilgili gerekli tedbirleri alır.8.3.4.5. Asit yağmurlarının oluşum sebeplerini ve sonuçlarını araştırarak sorunun çözümü için öneriler üretir ve sunar.

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİA

SİTL

ER V

E BA

ZLA

R

Suda çözündüklerinde H+ iyonu veren maddelere asit denir. Asitlerin özellikleri1. Asitlerin sulu çözeltilerinin tatları ekşidir. (Her asi-din tadına bakılmaz) 2. Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya dönüş-türürler. 3. Kuvvetli asitler yakıcı ve tahriş edicidir. 4. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. *HCl suda= (H+) + (Cl–)5. Sulu çözeltilerinde Ph değerleri 7’den küçüktür. 6. Asitler, bazlar ile tepkimeye girerek tuz ve su oluştu-rurlar. (Nötrleşme tepkimesi) 7. Asitler mermer ve metal yüzeyleri aşındırır. 8. Metallerle tepkime vererek H2 gazı oluşturur.

Suda çözündüğünde hidroksit iyonu (OH-) verebi-len maddelere baz denir. Bazların Özellikleri 1. Sulu çözeltilerinin tatları acıdır. (Her bazın tadına bakılmaz)2. Kırmızı turnusol kağıdını mavi renge dönüştürürler. 3. Ele kayganlık hissi verirler. 4.Kuvvetli bazlar tahriş edicidir.5. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. *NaOH suda= (Na+) + (OH–)6. Sulu çözeltilerinde pH değerleri 7’den büyüktür. 7. Bazlar asitler ile tepkimeye girerek tuz ve su oluş-tururlar. (Nötrleşme tepkimesi) 8.Temizlik malzemelerinin yapımında kullanılırlar.9. Bazlar cam, kristal ve porselenleri matlaştırır.

ASİTLER BAZLAR

Power of Hydrogen

ASİT VE BAZKULLANIRKEN

NELERE DİKKATETMELİYİZ?

VIII

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

ASİ

TLER

VE

BAZL

AR

Bazı asitler;HCOOH - Formik asit - Karınca asidiHCl - Hidroklorik asit - Tuz ruhu H2SO4 - Sülfürik asit - Zaç yağı - Araba aküsüH2CO3 - Karbonik asit - GazozHNO3 - Nitrik asit- Kezzap CH3COOH - Asetik asit - SirkeLimon - Sitrik asitSüt/yoğurt - Laktik asitKolalı içecek - Fosforik asit - H2PO4

Elma - Malik asitÜzüm - Tartarik asitÇilek - Folik asitHazır meyve suyu - Benzoik asitHazır reçel - Sorbik asit

Bazı bazlar;NaOH -Sodyum hidroksit - Sud kostikKOH -Potasyum hidroksit - Potas kostikCa(OH)2 -Kalsiyum hidroksit - Sönmüş kireçCaCO3 - Kireç taşıAl(OH)3 -Alüminyum hidroksitMg(OH)2 -Magnezyum hidroksit NH3 -Amonyak Na2Co3 - Çamaşır sodası - Sodyum karbonatNaClO - Sodyum hipoklorit - Çamaşır suyu

Asit ve bazları gıda maddelerinden uzak ve çocuk-ların erişemeyeceği yerlerde tutmalıyız. Eldiven kullanılmalı. Asit baz ile kaza anında yapılması gereken ilk dav-ranış; asit baz ile temas eden bölgenin bol suyla yıkanmasıdır. Daha sonra sağlık kuruluşuna başvur-malıyız. Temizlik malzemelerini kafamıza göre karıştırma-malıyız- örn. çamaşır suyu ile porçöz karıştırılırsa ortaya zehirli bir gaz olan klor gazı çıkar - öldürücü-dür.)

Asit ve Baz kuvvetleriKuvvetli asit / Zayıf asitKuvvetli baz / Zayıf bazAsit ve bazların kuvvetini tespit etmek için Ph kağıdı kullanılır. Ph kağıdının renk değiştirmesi sayesinde asit ve bazın ne kadar kuvvetli olduğunu öğrenebi-liriz.

Ph ölçeğiEğer ph ölçeği 0 ile 7 arasında değer alıyorsa bu mad-de asidik özellikte, 7 ile 14 arasında bir değer alıyor-sa bu madde bazik özelliktedir. 7 nötrdür . Bu değer sıfıra yaklaştıkça maddenin asit kuvveti artıyor, 14 e yaklaştıkça da bazik kuvveti artıyor demektir.

0 - 7 arası Asit

7 - 14 arası Baz

Bir maddenin asit mi baz mı olduğunu belirlemek için aşağıdaki ayıraçları kullarnız.

Turnusol kağıdı Fenolftalein Metil Oranj

ASİT KIRMIZI RENKSİZ KIRMIZI

BAZ MAVİ PEMBE SARI

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Asidik yağmur, asidik kimyasalların yağmur, kar, sis, çiy veya kuru parçacıklar halinde yeryüzüne düşmesine verilen isimdir. Atmosfere yayılan (CO2) Karbondioksit, (SO2) Kükürtdioksit ve (NO2) Azotdi-oksit gazlarının kimyasal dönüşümlerden geçtik-ten sonra bu damlacıklar yeryüzüne yağmur, kar gibi yollarla düşerler. Bu toprağın asitlik miktarını arttırır ve tatlı su kaynaklarının kimyasal dengesi-ni bozar. Asit yağmuruna yol açan en önemli fak-tör insan faaliyetidir. Elektrik üretimi, fabrikalar ve motorlu araçlar gibi pek çok insan yapımı nes-ne zararlı gazları atmosfere bırakır. Bu gazlar asite dönüşüp yere geri düşmeden önce yüzlerce km taşınabilirler.Ayrıca asit yağmuruna neden olan se-beplerden en önemlisi parfüm ve deodorantlardır.

Asit yağmurlarından korunmak için alınabile-cek önlemler ; *Elektrik üretiminde kullanılan termik santrallerin yerine yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten santraller(rüzgar türbini, hidroelektrik sant-ralleri, güneş panelleri) kullanılmalıdır.

*Orman yangınlarının önüne geçilmeli ve engel-lenmelidir. (Yangın esnasında atmosfere fazla miktarda CO2 gazı verilir.)

*Şehir içi ulaşımlarda toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.

*Fabrika bacalarına filtre takılmalıdır SO2 salınımı minumum düzeye indirilmelidir.

*Araçların egzozlarından çıkan gazlar asit yağmur-larını artıracağı için araç bakımlarının zamanında yapılması gerekir.

*İnsanlara çevre bilinci hakkında eğitim veril-meli ve kirli havalara dayanıklı bitki türleri ye-tiştirilmelidir, bu sayede dayanıklı bitkiler or-tamdaki karbondioksiti oksijene çevirerek belirli ölçüde hava kirliliği azaltılabilir.

Asit Yağmurlarının Zararları *Asit yağmurları göller ve nehirlere yağdığın-da suların asit dengesini bozarak orada yaşayan canlıların olumsuz etkilenmesine sebep olur. *Doğal ve tarihi yapıların zarar görmesine ne-den olur.(aşındırır) *Topraktaki mineral oranını düşürür. Bitkilerin bes-lenmesini etkiler. *İnsanlarda solunum yoları, akciğer kanseri, astım gibi hastalıklara neden olur. *Metallere etki ettiği için araba boyaları kısa sü-rede soluklaşır. *Yağmurun cildimize temas etmesi sonucu cilt kan-seri riskini artırır.

IX

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİA

SİTL

ER V

E BA

ZLA

R

ASİT YAĞMURLARI