YANIK, DONMA VE YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA SICAK ÇARPMASINDA

İLKYARDIMİLKYARDIM

Yanık nedir?Yanık nedir?

Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır.oluşan doku bozulmasıdır.

Yanık, genellikle sıcak su veya buhar Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi yada radyasyon nedeni ile de etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluşabilir oluşabilir

Kaç çeşit yanık vardır?Kaç çeşit yanık vardır?

Fiziksel yanıklarFiziksel yanıklar::

Isı ile oluşan yanıklar Isı ile oluşan yanıklar

Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar

Işın ile oluşan yanıklarIşın ile oluşan yanıklar

Sürtünme ile oluşan yanıklar Sürtünme ile oluşan yanıklar

Donma sonucu oluşan yanıklarDonma sonucu oluşan yanıklar

Kimyasal yanıklarKimyasal yanıklar::

Asit - alkali madde ile oluşan yanıklar Asit - alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın ciddiyetini belirleyen Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?faktörler nelerdir?

DerinlikDerinlik

YaygınlıkYaygınlık

BölgeBölge

Enfeksiyon riskiEnfeksiyon riski

YaşYaş

Solunum yoluyla görülen zararSolunum yoluyla görülen zarar

Önceden var olan hastalıklarÖnceden var olan hastalıklar

Yanıklar nasıl derecelendirilir?Yanıklar nasıl derecelendirilir?

1. derece yanık:1. derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte saatte iyileşir.iyileşir.

2. derece yanık:2. derece yanık: Deride içi su dolu Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.iyileşir.

3. derece yanık:3. derece yanık: Derinin tüm tabakaları Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.yoktur.

Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerneler

Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar.işleyiş bozukluğuna yol açar.

Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. meydana gelir.

Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşurmikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nelerdirişlemleri nelerdir

Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur , Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur , koşması engellenir ,koşması engellenir ,

Hasta/yaralının üzeri battaniye yada bir Hasta/yaralının üzeri battaniye yada bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,

Yaşam belirtileri değerlendirilir Yaşam belirtileri değerlendirilir ((AABBCC) ) ,,

1.1. Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir ,kontrol edilir ,

2.2. Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez),kaybı çok olacağından önerilmez),

3.3. Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,giysiler çıkarılır,

Takılan yerler varsa kesilir,Takılan yerler varsa kesilir,

Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,

Su toplamış yerler patlatılmaz,Su toplamış yerler patlatılmaz,

1.1. Yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi Yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,gibi maddeler de sürülmemelidir,

2.2. Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,

3.3. Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,

4.4. Yanık bölgeler birlikte bandaj Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,yapılmamalıdır,

Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvı ağızdan sıvı ((1 litre su -1 çay kaşığı 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımı)karışımı) verilerek sıvı kaybı önlenir,verilerek sıvı kaybı önlenir,

Tıbbi yardım istenir Tıbbi yardım istenir (112)(112)..

Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıolmalı

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,

Giysiler çıkarılmalıdır,Giysiler çıkarılmalıdır,

Hasta/yaralı örtülmelidir,Hasta/yaralı örtülmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir Tıbbi yardım istenmelidir (112)(112)..

Elektrik yanıklarında ilkyardım Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalınasıl olmalı

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,

Hasta / yaralıya dokunmadan önce elektrik Hasta / yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,elektrik teması kesilmelidir,

Hasta/yaralının Hasta/yaralının AABBCC ’si ’si değerlendirilmelidir,değerlendirilmelidir,

Hasta / yaralıya Hasta / yaralıya kesinliklekesinlikle su ile su ile müdahale edilmemelidir,müdahale edilmemelidir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,

Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,örtülmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir Tıbbi yardım istenmelidir (112)(112)..

Sıcak çarpması belirtileri nelerdirSıcak çarpması belirtileri nelerdir

Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar. Sıcak çarpmasının bazı bozukluklar çıkar. Sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır:belirtileri şunlardır:

1.1. Adale kramplarıAdale krampları

2.2. Güçsüzlük, yorgunluk Güçsüzlük, yorgunluk

3.3. Baş dönmesi Baş dönmesi

4.4. Davranış bozukluğu, sinirlilik Davranış bozukluğu, sinirlilik

5.5. Solgun ve sıcak deri Solgun ve sıcak deri

6.6. Aşırı terleme (daha sonra azalır)Aşırı terleme (daha sonra azalır)

7.7. Mide krampları, kusma, bulantı Mide krampları, kusma, bulantı

8.8. Bilinç kaybı, hayal görme Bilinç kaybı, hayal görme

9.9. Hızlı nabız Hızlı nabız

Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdırolmalıdır

Hasta serin ve havadar bir yere alınır,Hasta serin ve havadar bir yere alınır,

Giysiler çıkarılır,Giysiler çıkarılır,

Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir,yükseltilir,

Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için kaybını gidermek için 1 litre su -1 çay 1 litre su -1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuzkaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz karışımıkarışımı sıvı yada soda içirilir. sıvı yada soda içirilir.

Sıcak çarpmasında risk grupları Sıcak çarpmasında risk grupları kimlerdirkimlerdir

Sıcak çarpması için özel bir risk grubu Sıcak çarpması için özel bir risk grubu bulunmamakla beraber, diğer hastalık bulunmamakla beraber, diğer hastalık yada yaralanmalar için hassas olan kişiler, yada yaralanmalar için hassas olan kişiler, sıcaktan da diğer kişilere göre daha çok sıcaktan da diğer kişilere göre daha çok etkilenirler. etkilenirler. Bu kişiler;Bu kişiler;

Kalp hastalarıKalp hastaları

Tansiyon hastalarıTansiyon hastaları

Diyabet hastalarıDiyabet hastaları

Kanser hastalarıKanser hastaları

Normal kilosunun çok altında ve çok Normal kilosunun çok altında ve çok üzerinde olanlarüzerinde olanlar

Psikolojik yada psikiyatrik rahatsızlığı Psikolojik yada psikiyatrik rahatsızlığı olanlarolanlar

Böbrek hastalarıBöbrek hastaları

65 yaş üzeri kişiler65 yaş üzeri kişiler

5 yaş altı çocuklar5 yaş altı çocuklar

HamilelerHamileler

Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlarSürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar

Yeterli miktarda su içmeyenlerYeterli miktarda su içmeyenler

Sıcak çarpmasından korunmak için Sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler :alınması gereken önlemler :

Özellikle şapka, güneş gözlüğü ve Özellikle şapka, güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak şemsiye gibi güneş ışığından koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,aksesuarlar kullanılmalıdır,

Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,açık renkli ve hafif giysiler giyilmelidir,

Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,

Vücut temiz tutulmalıdır,Vücut temiz tutulmalıdır,

Her öğünde yeteri miktarda gıda Her öğünde yeteri miktarda gıda alınmalıdır,alınmalıdır,

Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,

Direk güneş ışığında kalınmamalıdır, Direk güneş ışığında kalınmamalıdır, Kapalı mekanların düzenli aralıklarla Kapalı mekanların düzenli aralıklarla havalandırılmasına özen gösterilmelidir havalandırılmasına özen gösterilmelidir

Donuk belirtileriDonuk belirtileri

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur.hasar oluşur.

Donuklar şu şekilde derecelendirilir ;Donuklar şu şekilde derecelendirilir ;

Birinci derece:Birinci derece: En hafif şeklidir. Erken En hafif şeklidir. Erken müdahale edilirse hızla iyileşir.müdahale edilirse hızla iyileşir.

Deride solukluk, soğukluk hissi olur,Deride solukluk, soğukluk hissi olur,

Uyuşukluk ve halsizlik görülür,Uyuşukluk ve halsizlik görülür,

Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur oluşur

İkinci derece:İkinci derece: Soğuğun sürekli olması ile Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir.belirtiler belirginleşir.

Zarar gören bölgede gerginlik hissi Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,olur,

Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir,kabarcıklar (bül) meydana gelir,

Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür.dönüşür.

Üçüncü derece:Üçüncü derece: Dokuların geriye dönülmez Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır.biçimde hasara uğramasıdır.

Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşurayrılan siyah bir bölge oluşur

Donukta ilkyardım nasıl olmalıDonukta ilkyardım nasıl olmalı

Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir,soğukla teması kesilir,

Sakinleştirilir, kesin istirahata alınır ve Sakinleştirilir, kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,hareket ettirilmez,

Kuru giysiler giydirilir,Kuru giysiler giydirilir,

Sıcak içecekler verilir,Sıcak içecekler verilir,

Su toplanmış bölgeler patlatılmaz, bu Su toplanmış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin üstü örtülür,bölgelerin üstü örtülür,

Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine ısınması sağlanır,ısınması sağlanır,

El ve ayak doğal pozisyonda tutulur,El ve ayak doğal pozisyonda tutulur,

Isınma işleminden sonra hala hissizlik Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılırvarsa bezle bandaj yapılır

El ve ayaklar yukarı kaldırılır,El ve ayaklar yukarı kaldırılır,

Tıbbi yardım istenir Tıbbi yardım istenir (112)(112)..