Aviagen Turkeys LimitedChowley Five, Chowley Oak Business Park,Tattenhall, Cheshire CH3 9GATel: +44 (0)1829 772020Fax: +44 (0)1829 772059Email: turkeysltd@aviagen.com

Aviagen Turkeys FranceTel: +33 (0)2.96.30.06.00Fax: +33 (0)2.96.30.42.77Email: arabaste@aviagen.com

www.aviagenturkeys.com

Wytyczne w zakresiezarządzania hodowlą

indyków komercyjnych

Publication Number: CL23 Version 1

Wydrukowano na papierze z recyklingu

Spis treści StronaWSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4OCHRONA BIOLOGICZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Pracownicy i odwiedzający . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Utrzymanie bezpieczeństwa w obiekcie . . . . . . . . . . . . . . . 6 Procedury w zakresie higieny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Pojazdy i urządzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Ptaki, szkodniki, insekty i ssaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8CZYSZCZENIE I DEZYNFEKCJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9PROFILAKTYCZNA OCHRONA ZDROWIA . . . . . . . . . . . . . . 11SYSTEMY HODOWLANE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12ZARZĄDZANIE ODCHOWEM I HODOWLĄ . . . . . . . . . . . . . 14 Wióry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Woda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Pasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Grzejniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Oświetlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Odchów w kręgach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Odchów bezkręgowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19HODOWLA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Poidła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Karmidła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Ściółka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Oświetlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Temperatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Wentylacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25WODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Funkcja biologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Czyszczenie przewodów wodnych pomiędzy stadami . . . 30 Zarządzanie jakością wody w ciągu cyklu życia . . . . . . . . . 30 Mierzenie sanityzacji przewodu wodnego . . . . . . . . . . . . 31 Dezynfekcja wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33KARMIENIE I WARTOŚCI ODŻYWCZE . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Formuła paszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Dodatek pełnego ziarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Dodatek nierozpuszczalnego żwirku . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Skład paszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Zarządzanie paszą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40WAŻENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Ważenie manualne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Ważenie automatyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44ANEKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Strona 3

Informacje zamieszczone w tej broszurze zawierają zbiorowe danepochodzące z wewnętrznych badań naukowych, opublikowanychźródeł naukowych oraz ekspertyzy, praktycznych umiejętności orazdoświadczenia zespołu Aviagen Turkeys ds. wsparcia klienta.

Dalsze informacje dot. hodowli indyka dostępne są u Twojegolokalnego Kierownika ds. wsparcia klienta lub bezpośrednio uAviagen Turkeys.

Chociaż dołożyliśmy wszelkich starań, aby zapewnić poprawnośćprzedstawionych tutaj informacji, Aviagen Turkeys nie ponosi żadnejodpowiedzialności za konsekwencje wykorzystania niniejszychinformacji w zakresie zarządzania hodowlą indyka.

OCHRONA BIOLOGICZNAAby chronić zdrowie indyków oraz konsumentów, producenci musząprzestrzegać ścisłych reguł programu ochrony biologicznejopracowanego w celu zapobiegania narażania indyków na chorobyzakaźne. Jeśli na terenie zakładu obecny jest patogen, dobra ochronabiologiczna zapobiegnie jego rozprzestrzenianiu się do innychczęści systemu. Skuteczny program ochrony wymaga identyfikacjinajbardziej prawdopodobnych źródeł chorób i ustanowienia praktyk,które zapobiegną wprowadzeniu i rozprzestrzenianiu się tychpatogenów pomiędzy stadami. Ważne jest, aby kształcić pracownikóww zakresie procedur ochrony biologicznej oraz ryzyka chorobowego.

Pracownicy i odwiedzający� Każda osoba wchodząca na teren obiektu powinna unikać kontaktu z innym drobiem, ptakami domowymi lub innymi zwierzętami hodowlanymi, które stwarzają potencjalne ryzyko dla ptaków. Nie powinni oni odwiedzać targów z żywym ptactwem, laboratoriów zwierząt hodowlanych, zakładów przetwórczych, ani żadnych podobnych obiektów.

� Nie wymieniaj pracowników pomiędzy fermami z różnymi gatunkami zwierząt, a najlepiej w ogóle, nawet pomiędzy fermami drobiu.

� Na fermę nie mają wstępu osoby chore na grypę, mające biegunkę lub ogólnie źle się czujące.

WSTĘPAviagen Turkeys jest główną firmą hodowlaną na świecie, którazajmuje się rozwojem linii rodowodowych indyków. Dziękiwykorzystaniu najnowszych technologii selekcyjnych w programiehodowli rodowodowych Aviagen Turkeys jest w stanie zapewnićrównoczesny postęp w rozwoju cech komercyjnych, reproduk-cyjnych, jak również związanych z dobrostanem ptaków.

Uzyskanie genetycznego potencjału ras Aviagen Turkeys zależy ododpowiedniego środowiska, dobrej jakości paszy i wody, jak równieżskuteczności programu ochrony biologicznej i kontroli rozprzestrze-niania chorób. Wszystkie te czynniki są współzależne. Jeśli jeden z tychelementów jest poniżej optymalnego poziomu, zagrożona jestwydajność ptaków.

Celem tej broszury jest wsparcie producentów indyków w uzyskaniuoptymalnej wydajności u swoich ptaków. Broszura podkreślaznaczenie podstawowych problemów w zakresie zarządzania, które,gdy pominięte, mogą obniżyć wydajność stada. Opisane techniki wzakresie zarządzania pomogą utrzymać zdrowie i dobrostan ptaków,umożliwiając osiągnięcie dobrych wyników hodowlanych.

Środowisko, w którym hodowane są indyki musi uwzględniać ichpotrzeby oraz chronić je przed fizycznym i termicznym dyskomfortem,strachem oraz stresem. Ciągłe dokształcanie pracowników mającychkontakt z ptakami ma znaczenie w celu zapewnienia odpowiednichpraktyk w zakresie zarządzania oraz promocji dobrostanu zwierząt.

Dobre praktyki, które zapobiegają chorobom oraz promują dobrezdrowie i produkcję, tak jak te zaprezentowane w niniejszympodręczniku, wspierają dobrostan zwierząt na wysokim poziomie.

U jego podstaw leży "Pięć swobód" dobrostanu zwierząt oraz "Trzypodstawy" prowadzenia stad:

Tabela 1. Dobrostan zwierząt

Strona 4 Strona 5

Wolność od pragnienia i głodu

Wolność od dyskomfortu

Wolność od bólu, urazów i chorób

Swoboda w wyrażaniu normalnego zachowania

Wolność od strachu i stresu

Wiedza nt. hodowli zwierząt

Umiejętności w zakresie hodowli zwierząt

Cechy osobiste: Sympatia oraz empatia w stosunku do zwierząt Dedykacja i cierpliwość

5 SWOBÓD 3 PODSTAWY

Pojazdy i urządzenia� Zezwalaj na wstęp jedynie koniecznych pojazdów oraz upewnij się, że są one czyste.

� Wszystkie pojazdy dostawcze oraz pracownicy obsługi, bez względu, czy wchodzą oni na teren zakładu, czy nie, muszą przestrzegać wszystkich procedur w zakresie ochrony biologicznej oraz wpisać się do dziennika lub rejestru odwiedzin.

� Zaopatruj się w paszę, materiały ściółkowe oraz inne artykuły chronione biologicznie.

� Udostępnij obszar do dezynfekcji pojazdów przy bramie wjazdu na teren obiektu. Dokładnie zdezynfekuj wszystkie sprzęty i narzędzia przed wejściem na teren zakładu.

� Unikaj używania jakiegokolwiek wyposażenia, które było uprzednio wykorzystywane na innych fermach, aby zapobiec skażenia krzyżowego.

� Umieść pojemniki na paszę, zbiorniki na gaz, generatory oraz pozostałe wyposażenie w takim miejscu, aby mogły być one naprawiane zza płotu grodzącego teren fermy.

Rysunek 1. Obiekty zakładowe

Rysunek 2. Silosy na pasze

Utrzymanie bezpieczeństwa w obiekcie� Zabezpiecz fermę w postaci ogrodzenia jej płotem.

� Upewnij się, że bramy i budynki są zamknięte na klucz przez cały czas.

� Umieść znaki ostrzegawcze, aby zapobiec wstępu przez osoby nieupoważnione.

� Nie zezwalaj na wejście odwiedzających na teren zabezpieczony bez upoważnienia od właściciela fermy lub firmy.

� Każda osoba wstępująca na teren zakładu musi przestrzegać wszystkich procedur w zakresie ochrony biologicznej oraz wpisać się do dziennika lub rejestru odwiedzin, podając datę, miejsce ostatniego kontaktu ze zwierzętami hodowlanymi oraz dane kontaktowe. Umożliwi to prześledzenie ruchu w przypadku wybuchu choroby.

Procedury w zakresie higieny� Zdezynfekuj wszystkie przedmioty przed wejściem na teren zakładu.

� Wszystkie osoby wchodzące na teren fermy muszą nosić ubrania, obuwie i umyć ręce.

� Jeśli dostępny jest prysznic, wejdź do pomieszczenia z prysznicem i go użyj, przykładając szczególną uwagę podczas mycia włosów, rąk i paznokci.

� Wejdź do czystego pomieszczenia i załóż ubranie zapewnione przez fermę.

� Po wejściu na fermę w żadnym wypadku nie można cofnąć się do brudnego pomieszczenia.

� Przed wejściem i opuszczeniem budynków zakładowych, umyj i zdezynfekuj buty i ręce.

� Umyj ręce przed i po każdej przerwie oraz lunchu.

Strona 6 Strona 7

CZYSZCZENIE I DEZYNFEKCJAPodstawą zapewnienia, aby ferma pozostała wolna od chorób jestodpowiednie czyszczenie i dezynfekowanie pomiędzy stadami.Choroby i patogeny mogą zostać wprowadzone na różne sposoby.Dokładne czyszczenie oraz odpowiednie dezynfekowanie mogąpomóc ograniczyć zagrożenie dla zdrowia oraz zapobiec rozprze-strzenianiu chorób.

� Przestój pomiędzy stadami powinien być tak długi, jak to tylko możliwe.

� Czyszczenie:

– Opróżnij miski z paszą, zbiorniki i pojemniki na paszę – oraz spłucz przewody wodne.

– Usuń z budynku ściółkę, kurz i gruz.

– Użyj dmuchawy, aby pozbyć się kurzu i pyłu, przykładając szczególną uwagę do urządzeń elektronicznych, obudowy wentylatorów oraz wlotów i wylotów wentylacyjnych.

– Pozamiataj podłogi.

– Spryskaj budynek wodą, następnie spryskaj powierzchnie środkiem czyszczącym w postaci pianki/żelu i pozostaw do nasiąknięcia zgodnie z zapotrzebowaniem, a następnie zmyj ciepłą wodą przy użyciu myjki ciśnieniowej.

– Umyj pojemniki na paszę wewnątrz i na zewnątrz.

– Rozmontuj wszystkie możliwe przyrządy, takie jak poidła, karmidła oraz panele i je wyczyść.

– Wyczyść przewody wodne i wszystkie uzupełniające poidła po każdym stadzie.

Rysunek 4. Wyczyszczona hala

Ptaki, szkodniki, insekty i ssaki� Upewnij się, że kurniki zabezpieczone są przed dostępem dzikiego ptactwa.

� Zabezpiecz budynki przed szkodnikami w możliwie jak najlepszy sposób.

� Rozłóż środki gryzoniobójcze oraz owadobójcze oraz dokonuj regularnej ich kontroli zgodnie z lokalnymi przepisami prawa.

� Nie zezwalaj na wstęp zwierząt domowych lub innych na teren fermy.

� Nie zezwalaj na nagromadzanie się materiałów, śmieci oraz niepotrzebnych sprzętów na terenie fermy oraz w jej pobliżu.

� Wyznacz strefę „wolną od roślinności” przynajmniej na szerokości jednego metra dookoła wszystkich budynków i kontroluj rozrost trawy i chwastów.

� Unikaj i natychmiast sprzątnij rozsypaną paszę.

� Unikaj i napraw cieknące urządzenia sanitarne lub inne źródła stojącej wody.

� Zlikwiduj dziury, pęknięcia lub inne otwory, przez które szkodniki lub ptaki mogą dostać się do kurników.

� Zlikwiduj obszary gniazdowania i usuń jakiekolwiek odnalezione gniazda zgodnie z lokalnymi przepisami prawa.

Rysunek 3. Pułapka na szczury

Strona 8 Strona 9

PROFILAKTYCZNA OCHRONAZDROWIAZły stan zdrowia ptaków ma negatywny wpływ na dobrostan zwierząti wydajność, w tym:

� Tempo wzrostu.

� Konwersję paszy.

� Wybrakowania.

� Żywotność.

� Cechy w zakresie przetwarzania.

Stado musi być rozpoczęte od zdrowych, dobrej jakościjednodniowych piskląt. Pisklęta powinny pochodzić ze stadrodzicielskich o znanym, dobrym statusie zdrowotnym.

Programy kontroli chorób na fermie:� Zapobieganie chorobom, w tym programy ochrony biologicznej oraz szczepień.

� Wczesne wykrycie złego zdrowia poprzez monitorowanie jego stanu oraz parametrów produkcyjnych.

� Leczenie zidentyfikowanych stanów chorobowych.

Ochrona biologiczna i szczepienia są podstawą sukcesu w zakresiezarządzania zdrowiem. Ochrona biologiczna ma za zadanie zapobiecwprowadzeniu choroby. Programy szczepień mają do czynieniaz chorobami endemicznymi. W celu wyboru odpowiedniegoprogramu szczepienia, skonsultuj się z weterynarzem drobiuposiadającym wiedzę nt. lokalnych wyzwań oraz produktówlicencjonowanych.

Codzienna kontrola spożycia paszy i wody jest podstawą wczesnegowykrycia choroby oraz interwencji docelowej. Wczesna identyfikacjai podjęcie działań w jednym stadzie ma znaczenie, ponieważ pomogąone zapobiec chorobie u sąsiednich i kolejnych stad.

� Dezynfekcja:

– Dokonaj dezynfekcji (przy użyciu zatwierdzonego środku dezynfekującego w stężeniu zaleconym przez producenta), gdy budynek będzie już całkowicie wysuszony. Spryskaj aż do punktu odpływu.

– Wybór środka dezynfekującego może zależeć od statusu choroby/ochrony biologicznej na terenie fermy.

– Zdezynfekuj całe wyposażenie, w tym pojemniki na paszę, miski z paszą, zbiorniki na paszę, wentylatory i przewody pojeniowe.

– Po dezynfekcji przewodów wodnych, spłucz je oraz poidła świeżą, chlorowaną wodą. (patrz Woda, strona 29).

� Wykonaj odpowiednie zabiegi przeciwko insektom, np. muchom, mącznikom. Zmieniaj środki insektobójcze, aby uniknąć rozwoju odporności.

� Nie wchodź do czystego budynku bez przestrzegania odpo- wiednich procedur ochrony biologicznej. Zamykaj wszystkie drzwi na klucz, aby uniemożliwić dostęp do obiektu osobom nieupoważ- nionym i zwierzętom.

� Rozmieść wióry w kurniku tylko gdy będzie on już całkowicie wysuszony. Rozłożenie wiórów na mokrej podłodze może wspomóc rozwój pleśni.

� Przeprowadź fumigację na 2 – 3 dni przed wstawieniem.

Rysunek 5. Zamgławiacz termiczny (Dzięki uprzejmości Agrex Limited)

Strona 10 Strona 11

Środek

dezynfekują

cy

Jednakże, liczby te muszą zostać dostosowane w stosunku do jakościfermy oraz poziomu zarządzania, lokalnych przepisów prawa, jakrównież wymagań klientów. Gęstość stada powinna zostać obliczonana podstawie powierzchni dostępnej dla ptaków, wyłączającpowierzchnię zajmowaną przez ekwipunek.

System odchowu i przemieszczenia. Odchów ptaków odbywa się nafermie lub w kurniku odchowu do osiągnięcia pewnego wieku, którywynosi przeważnie 4 – 6 tygodni. Ptaki przenoszone w wieku około 6tygodni nie powinny być trzymane w pomieszczeniu o gęstościwiększej niż 8 – 10 ptaków/m². Następnie ptaki zostają przeniesionedo kurników hodowlanych aż do końca cyklu. Kurniki hodowlanemogą znajdować się na tej samej fermie, ale najlepiej na osobnejfermie hodowlanej.

W system odchowu i przemieszczenia gęstość stada zależy odpoziomu zarządzania, zabudowy, rodzaju ściółki i wentylacji, jakrównież wieku ptaków podczas przemieszczenia. Powinno siędołożyć szczególnych starań, aby nie dokonywać przemieszczeniaptaków podczas działania innych czynników stresujących, takich jakszczepienie, czy zmiana paszy. Zmiany karmideł, poideł, rodzajuściółki oraz gęstości stada powinny być wprowadzane stopniowo.Opóźnienia (nawet 1 – 2 dni) zaplanowanych przemieszczeń dokurników hodowlanych oraz wynikający z nich wzrost gęstości stadamogą przyczynić się do nierównomierności stada oraz braku wzrostu.

Rysunek 6. System odchowu i przemieszczenia

Rejestruj informacje produkcyjne, takie jak:� Nieżywe ptaki w momencie przybycia (dataprzybycia).

� Waga w 7 i 28 dniu..

� Dzienna i tygodniowa śmiertelność.

� Spożycie wody.

� Spożycie paszy.

� Średnia waga ciała.

� Wybrakowania.

Powinny być one dokładnie ocenione oraz porównane do celówwyznaczonych przez firmę. Jeśli w trakcie monitorowania okaże się,że produkcja nie osiąga wyznaczonych celów, należy przeprowadzićszczegółowe dochodzenie przez wyszkolonych pracowników.

SYSTEMY HODOWLANEZasadniczo istnieją dwa systemy hodowli indyka:� System „jednorazowego zasiedlania – jednorazowego opróżniania”. Ptaki hodowane są na tej samej fermie lub kurniku przez całe swoje życie. Obszar im dostępny jest stopniowo dostoso- wywany do wieku ptaków oraz poziomu zarządzania.

Tabela 2. Sugerowana gęstość stada 1-dniowego

Strona 12 Strona 13

KuRNIK hODOWlANY 22,8 – 3,2 samce/m2 lub

5 – 6 samic/m2

Kurnik odchowu8 –10 ptaków/m2

Wyłącznie samce

Wyłącznie samice

Przy wykluciu (50% każdej płci)

3,2 – 3,3

5,8 – 6,2

4,3 – 4,5

3,6 – 4

6,2 – 7

4,9 – 5,5

RASY CIĘŻKIE(piskląt/m2)

RASYŚREDNIO-CIĘŻKIE

(piskląt/m2)

KuRNIK hODOWlANY 32,8 – 3,2 samce/m2 lub

5 – 6 samic/m2

KuRNIK hODOWlANY 12,8 – 3,2 samce/m2 lub

5 – 6 samic/m2

� Przewody wodne powinny zostać wyczyszczone przed wstawieniem piskląt.

� Udostępnij 2 punkty pojeniowe na 100 ptaków, z których 50% stanowi dodatkowe zaopatrzenie.

� Ustaw poidła w odległości przynajmniej 30 cm od grzejnika oraz krawędzi kręgu, ustaw głębokość wody na 20 mm.

� Zawsze używaj czystej wody.

� Wyczyść i wypełnij poidła świeżą wodą przynajmniej 3 razy dziennie i zminimalizuj rozlewanie.

� Przy wstawieniu nie powinno się dodawać żadnych witamin ani antybiotyków, chyba że za zaleceniem weterynarza w celu wyleczenia konkretnego problemu.

Pasza� Udostępnij 2 punkty żywieniowe na 100 ptaków, z których 50% stanowi dodatkowe zaopatrzenie, ustanawiając 25 mm obszaru karmienia na pisklę; lub udostępnij mieszankę karmideł i wytłaczanek (patrz Rysunek 8).

� Ustaw karmidła w odległości przynajmniej 30 cm od grzejnika oraz krawędzi kręgu.

� Wypełnij karmidła świeżą paszą bezpośrednio przed wstawieniem i wymieniaj ją co 2 dni.

� Kruszonka typu prestarter powinna być optymalnej wielkości oraz jednolita z możliwie najmniejszą frakcją miałką (patrz Sekcja o żywieniu, strona 34).

� Upewnij się, że pasza jest czysta i wolna od wiórów, gruzu i odchodów.

� Tace z paszą powinny być stopniowo eliminowane i całkowicie usuwane co 2 – 4 dni.

Rysunek 8. Przykłady dodatkowego wyposażenia do karmienia

ZARZĄDZANIE ODCHOWEMI HODOWLĄPisklę ma podstawowe potrzeby, które muszą zostać spełnione, abyprawidłowo rosło. Te podstawowe potrzeby to świeże powietrze,czysta woda, wysokiej jakości pasza, dobra ściółka oraz ciepło. Dlaoptymalnego startu piskląt, powinny one zostać ograniczone doobszaru o szerokim dostępie do paszy, wody i ciepła.

Rzeczywiste ustawienia kręgów będą się różniły w zależności odkurnika, rodzaju grzejnika, wyposażenia, przeszłych doświadczeń,preferencji firmy oraz pory roku. Istotne jest, aby przygotowaniakurnika zostały ukończone odpowiednio wcześnie przed przybyciempiskląt na fermę.

Wióry� Użyj czystych, suchych, białych i wolnych od kurzu wiórów z miękkiego drewna. Unikaj wiórów z twardego drewna oraz mokrych trocin.

� Ściółka powinna zostać rozprowadzona tak, aby zapewniała gładką, równą powierzchnię, (min. 7 cmRwiosną/latem – 10 cm Tjesienią/zimą).

Woda� Dostępne są różne rodzaje poideł, ale najlepsze są te otwarte z łatwym dostępem do wody. Montaż i zarządzanie poidłami powinny być zgodne z zaleceniami producenta.

Rysunek 7. Przykłady dodatkowego wyposażenia do pojenia

Strona 14 Strona 15

Odchów w kręgach� Kręgi powinny mieć od 3 do 5 metrów średnicy w zależności od mocy grzejnika (patrz Tabela 3).

Tabela 3. Sugerowane instrukcje w zakresie odchowu

� Kręgi powinny znajdować się w odległości przynajmniej 60 cm od ściany zewnętrznej.

� Utwórz kręgi przy użyciu kartonu lub siatki drucianej wysokiej na 30 – 45 cm. Jeśli temperatura w budynku może spaść poniżej 21 ̊ C lub jeśli jest w nim przeciąg, użyj kartonu o wysokości 45 cm.

� Podczas wstawienia zapewnij natychmiastowy dostęp do świeżej wody o temperaturze pokojowej.

� Wstaw maksymalnie 350 samców i 400 samic na krąg.

Rysunek 10. Przygotowanie kręgu

Grzejniki� Sprawdź poziom gazu w zbiorniku przed wstawieniem.

� Upewnij się, że wszystkie grzejniki funkcjonują prawidłowo.

� Odpowiednio rozgrzej pomieszczenie w zależności od pory roku (48 do 72 godzin).

� Ustaw temperaturę docelowąw odległości 1 metra - 36 – 40 ºC w centrum kręgu (nie więcej niż 46 ºC). Dostosuj wszystkie grzejniki, aby sprawdzić ściółkę i uzyskać wymaganą temperaturę.

� Ustaw system kontroli strefowej, tak aby większość grzejników znajdowała się w zasięgu docelowym. Grzejniki, które są cieplejsze lub zimniejsze niż temperatura docelowa powinny zostać ręcznie przestawione w celu osiągnięcia pożądanej temperatury.

Rysunek 9. Temperatura grzejnika

Oświetlenie� Zapewnij minimum 80 luksów światła w kurniku.

� Przez pierwsze 24 godziny ptaki potrzebują min. 1 godziny ciemności. Każdego dnia zwiększaj czas ciemności tak, aby w 5–10 dniu pisklęta poddane były 8 godzinom ciemności bez przerwy.

� Następnie pisklęta potrzebują 8 godziny ciemności każdej nocy. (patrz Program oświetlenia, strona 22).

Strona 16 Strona 17

>

< >

Średnica kręgu(m)

Moc grzejnika (kW)

Sugerowana liczbapiskląt

3,0

3,5

4,0

4,5

2,6 / 3,8

3,8 / 4,7

5,6

5,6

200 – 220

270 – 290

370 – 390

460 – 480

ZASADNICZO: MNIEJ PTAKÓW = MNIEJ KONKuRENCJI

Odchów bezkręgowy� Odchów bezkręgowy jest czasami wprowadzany, aby uprościć proces zarządzania odchowem oraz zredukować koszty ogrzewania, jednakże wymaga on bardziej dokładnego zarzą- dzania w porównaniu do odchowu w kręgach oraz może nie nadawać się dla piskląt, które przebyły długą drogę od wylęgarni. � Najważniejszą kwestią jest utworzenie środowiska, w którym nie ma wahań temperatury oraz przeciągów w kurniku, aby zapobiec tłoczeniu się piskląt i zapewnić ich równomierne rozmieszczenie i stopień aktywności.

� Kurniki powinny zostać rozgrzane na minimum 48 godzin przed wstawieniem, a 72 godziny przed wstawieniem w zimie.

� Temperatura w kurniku podczas odchowu bezkręgowego jest przeważnie 2 – 3 °C wyższa w porównaniu do odchowu w kręgach.

� Temperatura otoczenia powinna wynosić przynajmniej 36 – 37 °C w pierwszym dniu, a temperatura przy ziemi – przynajmniej 30 °C.

� Tygodniowy profil temperatur znajduje się w Tabeli 6 na stronie 24.

� Równie ważne jest, aby woda i pasza były równomiernie rozmieszczone na całej powierzchni użytkowej. Układ powinien być podobny do tego używanego w kręgach, aby zagwarantować, że pisklęta będą w stanie odnaleźć wodę i paszę w zasięgu 1,5 metra.

� Przy wstawieniu zapewnij natychmiastowy dostęp do świeżej wody o temperaturze pokojowej.

Rysunek 12. Odchów bezkręgowy

Umieść pisklęta w kurniku szybko i po cichu, a następnie zostaw je naminimum godzinę, aby zaaklimatyzowały się do nowego środowiska.Po upływie tego czasu konieczne może być dalsze dostosowaniewentylacji, wysokości grzejnika, temperatury grzejnika, poideł ikarmideł. Dokładna obserwacja zachowania piskląt oraz warunków wkurniku co 2 godziny pozwoli określić, jakie poprawki trzeba wykonać.(patrz Rysunek 11). Nadmierny hałas może oznaczać nieodpowiedniątemperaturę lub brak wody lub paszy. Unikaj narażania piskląt nagwałtowne zmiany temperatury lub środowiska. Pozwól stadziepodyktować swoją preferowaną temperaturę początkową.

� Po trzech – czterech dniach połącz kręgi.

� Po pięciu – siedmiu dniach pisklęta mogą zostać wypuszczone z kręgów.

Rysunek 11. Rozmieszczenie piskląt w kręgu

Strona 18 Strona 19

PPoprawna temperaturaPisklęta równomiernie

rozmieszczonePoziom hałasu oznacza

zadowolenie

OTemperatura zbyt wysokaPisklęta z dala od grzejnikaPisklęta nie wydają żadnych

odgłosówPisklęta dyszą, głowa i skrzydła

są opadnięte

OTemperatura zbyt niskaPisklęta tłoczą się przy grzejniku

Pisklęta są głośne, wzywająna pomoc

OPrzeciągPisklęta przemieszczają się,

aby uniknąć przeciąguPisklęta są głośne, wzywają

na pomoc

� Umieść karmidła tak, aby rynienka karmidła znajdowała się na wysokości grzbietu przeciętnego ptaka.

� Regularnie sprawdzaj pojemniki, przenośniki śrubowe, zbiorniki na paszę, itp. pod kątem spleśniałej paszy.

� W ekstremalnych warunkach cieplnych weź pod uwagę odsta- wienie paszy podczas najgorętszej części dnia, aby obniżyć temperaturę trawienia oraz umożliwić ptakom lepsze znoszenie upału.

ŚciółkaIndyki spędzają życie w bliskim kontakcie ze ściółką. Celem jestustanowienie i utrzymanie dobrego, suchego stanu ściółki orazśrodowiska wolnego od kurzu, aby ograniczyć rozwój zapaleniaskóry poduszki stopy, chorób układu oddechowego i obniżeniejakości tuszy.

Dobre surowce na ściółkę powinny być suche, chłonne i kruche,dostarczać izolacji oraz powinny być wolne od substancji zanieczysz-czających. Wióry drewna i posiekana słoma są częstymi surowcamiużywanymi na ściółkę dla indyków. Poniżej wymieniono cechyniektórych surowców często wykorzystywanych na ściółkę.

Tabela 4. Jakość ściółki 1 = niska, 5 = wysoka

Aby zapobiec ponownemu zakażeniu przez patogeny dla każdegonowego stada, po przeprowadzeniu czyszczenia i dezynfekcji,powinna zostać użyta świeża ściółka. Ściółka powinna być przecho-wywana w pomieszczeniu zabezpieczonym przed czynnikamipogodowymi oraz dostępem szkodników, ptaków i innych zwierząt.

HODOWLAPoidła� Zapewnij jedno poidło dzwonowe na 80 – 100 ptaków (patrz Rysunek 13).

� W przypadku innych rodzajów poideł, postępuj zgodnie z zaleceniami producenta.

� W przypadku poideł dzwonowych, utrzymaj głębokość wody na min. 20 – 25 mm, w zależności od stylu poidła, aktywności pojenia, temperatury otoczenia i stanu ściółki.

� Umieść poidła tak, aby rynienka poidła znajdowała się na wysokości grzbietu przeciętnego ptaka.

� Poidła powinny być czyszczone codziennie.

� Podczas upałów spłucz górne przewody wodne, aby zapewnić świeżą, chłodną wodę.

Rysunek 13. Przykładowa wysokość poidła

Karmidła� Upewnij się, że gdy ptaki zostaną przywiezione, mają do dyspozycji dobrej jakości paszę.

� Przed przywiezieniem ptaków dostosuj poziom paszy tak, aby karmidła były pełne.

� Zapewnij przynajmniej jedną miskę z paszą na 40 – 60 samców lub 60 – 80 samic, co zagwarantuje przynajmniej 2 cm przestrzeni na samicę lub 3 cm na samca.

Strona 20 Strona 21

Koszt Zdolnościizolacyjne

Zawartośćkurzu

Obrabial-ność

Chłonność

Wióry wolne od kurzu

Słoma

Rozwłókniona iposiekana słoma

Łupiny kokosów

Łuski ryżowe

4

1

3

5

2

5

4

5

3

2

2

1

3

5

2

4

1

3

4

5

4

1

2

5

1

� Zaleca się min. 8 godzin ciemności dla odpowiedniego rozwoju kości oraz optymalnej wydajności (patrz Tabela 5). Światło na początku i pod koniec dnia powinno być włączane/wyłączane stopniowo.

� W okresach ekstremalnych upałów oświetlenie powinno być kontrolowane, aby zapewnić ptakom wystarczająco dużo czasu na dojście do siebie po przebytym upale.

� W okresach ekstremalnych mrozów oświetlenie u młodszych stad powinno być kontrolowane, aby temperatura w kurniku nie spadła do zbyt niskiego poziomu.

� Natychmiast wymień spalone lub popsute żarówki/świetlówki.

� Ważne jest, aby w okresach ciemności do kurnika nie docierało żadne światło.

Tabela 5. Program oświetlenia

Głębokość ściółki powinna wynosić przynajmniej 7 cm podczaswstawień letnich i 10 cm dla wstawień zimowych. Gdy używane jestogrzewanie podpodłogowe, głębokość ściółki może zostaćzmniejszona. Ściółka powinna być równomiernie rozmieszczona iwygładzona do poziomu w granicach kręgów.

Ważne jest, aby unikać wilgotnej i zbrylonej ściółki, zwłaszcza wpierwszych tygodniach życia. Celem jest zachowanie czystych isuchych stóp poprzez przestrzeganie następujących zasad:

1 Przemieszczaj karmidła i poidła.

2 Regularnie przekopuj ściółkę i dodawaj świeżej ściółki w razie potrzeb, zwłaszcza w okolicach poideł i karmideł.

3 Usuń mokrą lub zbryloną ściółkę.

4 Zwiększ wysokość przewodów karmieniowych i pojeniowych wraz ze wzrostem indyków.

5 Dobra kontrola wentylacji.

OświetlenieZ powodu różnorodności systemów zabudowy kurników ciężko jeststworzyć uniwersalny program oświetlenia. Jednakże, należyprzestrzegać tych kluczowych zasad:

� Zawsze sprawdzaj lokalne przepisy prawa oraz kodeksy postępowania dot. minimalnych i maksymalnych okresów ciągłego oświetlenia dla drobiu.

� Poziom oświetlenia powinien być taki sam dla całego budynku.

� W ciągu kilku pierwszych dni program oświetlenia powinien zostać dostosowany w zależności od aktywności i zachowania ptaków.

� Zmierz natężenie światła na wysokości głowy ptaka.

� Zalecane jest wykorzystanie lamp z przyciemnianiem, aby umożliwić dostosowanie natężenia światła w zależności od zachowania ptaków.

� Natężenie światła i długość dnia mają wpływ na aktywność, spożycie paszy oraz dziobanie; dostosuj w zależności od potrzeb.

Strona 22 Strona 23

Wiosna i lato

Dzień 1 23 godziny światła (80 –100 luksów)

Dni 5 – 10 Zwiększaj okres ciemności stopniowo

Dni 11 do Przynajmniej 8 godzin ciemności (min. 40 luksów)uboju lub tyle, na ile pozwala długość naturalnego dnia

WentylacjaZarządzanie wentylacją jest kluczowym aspektem dla sukcesuprodukcji indyka. Niewystarczająca wentylacja przyczynia się dowytwarzania amoniaku oraz mokrej ściółki, podczas gdy nadmiernewentylowanie powoduje przeciąg, zwiększenie cyrkulacji cząsteczekkurzu, opadanie piór i wysuszone odchody, jak również wysokie kosztyogrzewania.

Istnieje pięć powodów, dla których trzeba wentylować kurnikiindycze:1 Aby dostarczyć tlen do oddychania.

2 Aby wyeliminować nadmierne ciepło.

3 Aby wyeliminować nadmierną wilgotność.

4 Aby zminimalizować ilość kurzu unoszącego się w powietrzu.

5 Aby zminimalizować gromadzenie się szkodliwych gazów, takich jak amoniak, dwutlenek węgla lub tlenek węgla podczas odchowu.

Kluczowe wytyczne dot. jakości powietrza wykazane są w Tabeli 7.

Tabela 7. Jakość powietrza

Dobre zarządzanie jakością powietrza wymaga systemu ogrzewania iwentylacyjnego, które zapewnią zrównoważone środowisko. Metodawykorzystana do wentylacji budynku zależy zasadniczo od strukturykurnika (kurnik o otwartej lub zamkniętej konstrukcji), wyboruwentylacji oraz lokalnego klimatu. Podczas instalacji systemówwentylacyjnych powinny one mieć przepustowość o 20% większą odokreślonej, aby uwzględnić zużycie oraz czystość systemu.

TemperaturaOdpowiednie rozgrzanie kurnika przed dostawą piskląt zależy od poryroku. W zimnym klimacie wymagane może być podgrzanie kurnikanawet od 48 – 72 godzin przed wstawieniem. Temperatura ściółki jestdobrym wyznacznikiem odpowiedniego rozgrzania. Po wstawieniuzachowanie piskląt jest kluczowym wskaźnikiem, czy środowiskowewnątrz kręgu lub kurnika jest odpowiednie. Temperatura powinnabyć mierzona na poziomie ptaków. Docelowe temperatury otoczeniadla stad komercyjnych wykazane są w Tabeli 6.

Tabela 6. Docelowe temperatury otoczenia

Strona 24 Strona 25

PłećWiek

Podgrzejnikiem

oCTemperatura

otoczeniaoC

Odchówbezkręgowy

oCDzień 1

Dzień 2

Dzień 3

Dzień 4 – 7

Tydzień 2

Tydzień 3

Tydzień 4

Tydzień 5

Tydzień 6

Tydzień 7

Tydzień 8

Tydzień 9

Tydzień 10aż do uboju

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

M+Ż

36 – 40

36 – 40

35 – 36

34 – 35

27 – 28

25 – 26

23 – 24

21 – 22

20 – 21

19 – 20

18 – 19

17 – 18

16 – 17

36 – 37

35 – 36

34 – 35

Zmniejsz 1°C dziennie

27 – 28

25 – 26

23 – 24

21 – 22

20 – 21

19 – 20

18 – 19

17 – 18

16 – 17

Wytyczne dotyczące jakości powietrza

Tlen% >19,6%

Dwutlenek węgla (CO2) <2500 ppm

Tlenek węgla <10 ppm

Amoniak <20 ppm

Wilgotność względna 50 –70%

Wdychany kurz <5 mg/m3

� Wentylacja przejściowa.

� Wentylacja tunelowa.

Wentylacja minimalna:Poziom wentylacji minimalnej to taki, przy którym dostarczana jestnajmniejsza ilość powietrza potrzebna, aby zapewnić ptakomwystarczającą ilość tlenu, wyeliminować zanieczyszczenia takie jakkurz i amoniak oraz utrzymać ściółkę w dobrej jakości, czyli poprzezusunięcie wilgoci.

Kluczem do skutecznej wentylacji minimalnej jest utworzeniaczęściowej próżni (ujemne ciśnienie), aby powietrze przechodziłoprzez kanały wentylacyjne i kierowane było wzdłuż sufitu. W tensposób zapewnimy, że świeże powietrze wymiesza się z ciepłympowietrzem zgromadzonym pod sufitem, a nie opadnie od razu naptaki, tym samym je ochładzając (patrz Rysunek 14). Ten rodzajwentylacji działa najlepiej przy regulatorze czasowym.

Rysunek 14. Przepływ powietrza

Kluczowe kwestie:� Zaklej pęknięcia i powierzchnie, przez które może przelatywać powietrze, powodując przeciąg i utratę ciepła. Przyłóż szczególną uwagę do drzwi, wlotów, wylotów i zasłon.

� Sprawdź, czy wentylatory pracują poprawnie pomiędzy stadami oraz po końcowej dezynfekcji.

� Dokonaj kalibracji wszystkich termostatów, aby zapewnić poprawne ustawienia.

� Dostosuj wentylację, aby zapewnić minimalną wymianę powietrza.

� Jeśli wentylacja jest zasilana, ustaw termostaty wentylatorów zgodnie z temperaturą docelową. Wentylatory z termostatami powinny się uruchamiać przy 1°C powyżej temperatury docelowej.

� Wentylatory mieszające mogą zostać użyte do obniżenia rozwarstwienia temperatury oraz polepszenia wydajności cieplnej. Powinny zostać one zawieszone blisko sufitu co każde 15 –18 m.

� Wykorzystaj ciepło łącznie ze zwiększoną wentylacją wg potrzeb, aby zredukować wilgotność ściółki.

� NIE poświęcaj jakoś›ci powietrza kosztem oszczędności energii.

W kurnikach z naturalną wentylacją:

� Zasłony powinny być stale dostosowywane w wyniku zmian w środowisku, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz.

� Jeśli temperatura na zewnątrz jest niska, wentylatory obiegowe mogę zostać wykorzystane do wymieszania ciepłego powietrza, które zebrało się pod sufitem kurnika.

� Podczas upałów wentylatory obiegowe mogę zostać wykorzystane do schładzania powietrza poprzez jego rozruszanie. Wentylatory obiegowe powinny zostać zawieszone na suficie na wysokości 1 metra, pod kątem 80° do podłogi. Odległość pomiędzy wentylatorami powinna wynosić maksymalnie 12 metrów.

W kurnikach o zamkniętej konstrukcji:Aby zapewnić jak najlepsze środowisko dla indyków w ciągu całegocyklu produkcyjnego, zalecany jest trójfazowy program wentylacyjny:

� Wentylacja minimalna.

Strona 26 Strona 27

Niepożądany

Słaby przepływ powietrza - nieszczelne zasłony boczne

Optymalny

Dobry przepływ powietrza - wrzut powietrza przy suficie

Woda

Gorącepowietrze

Chłodnepowietrzenapływającedo kurnika

Woda doponownegoobiegu

Parującawkładkachłodząca

Przepływ powietrza

Rysunek 15: Wkładki chłodzące i wentylacja tunelowa

Zgodnie z ogólną zasadą kurnik indyczy powinien być wentylowanyprzy użyciu stałego poziomu wentylacji wynoszącego 1m3/kg wagiżywca/godz. Dotyczy to całego cyklu produkcyjnego i umożliwiwystarczający przepływ powietrza w kurniku, aby móc kontrolowaćpoziom CO2 (<2500 ppm), wilgotność, amoniak i kurz. Ustawienie tomoże zostać dostosowane poprzez obserwowanie zachowańptaków, wewnętrznej temperatury i wilgotności.

WODAZapewnienie czystej, zdrowej i bezpiecznej do spożycia wody jestczynnikiem decydującym o wydajności stada. Woda nie tylko służyjako niezbędny składnik odżywczy, ale również wpływa dosłownie nakażdą fizjologiczną funkcję organizmu. Czynniki, które mogą wpłynąćna jakość wody, takie jak zawartość bakterii, poziom pH, poziom azotu,twardość, zasadowość lub poziom minerałów, zapach oraz smakmogą bezpośrednio wpłynąć na konsumpcję wody lub zdolnośćptaka do wykorzystania właściwości spożytej wody.

Wentylacja przejściowa:

Wentylacja przejściowa polega na wykorzystaniu dwóch zasad woparciu o temperaturę zewnętrzną oraz wiek ptaków. Wykorzystujesię ją w klimatach o gorących, jak i zimnych okresach. Podczas gdywentylacja minimalna działa przy pomocy regulatora czasowego,wentylacja przejściowa opiera się na regulacji temperatury.Wentylacja przejściowa uruchamia się, gdy wymagany jest przepływpowietrza wyższy od minimalnego. Mianowicie, gdy regulatorczasowy wentylacji minimalnej zatrzyma wentylatory, czujnikitemperatury lub termostat ponownie je aktywują.

Wentylacja przejściowa działa na tej samej zasadzie, co wentylacjaminimalna, ale o większej przepustowości wentylatora, co powodujewymianę większej ilości powietrza. Skuteczna wentylacja przejściowawymaga użycia wentylatorów podłączonych do regulatora ciśnieniastatycznego, aby umożliwić odprowadzenie ciepła bez przełączaniana wentylację tunelową.

Wentylacja tunelowa:

Wentylacja tunelowa wspomaga komfort ptaków podczas okresówciepłych i gorących oraz w kurnikach z dużymi ptakami poprzezwykorzystanie efektu chłodzenia za pomocą przepływu powietrzaprzy dużej prędkości. Przepływ powietrza jest jedną z najbardziejskutecznych metod chłodzenia ptaków w upalne dni. Podczas gdypowietrze przepływa nad gorącym ciałem ptaka, odprowadzane jestciepło, dając ptaku poczucie ochłodzenia. Im większa ilośćprzepływającego powietrza, tym większy otrzymany efekt chłodzenia.Ptaki będą czuły się lepiej, gdy wystawione będą na działanieprzepływającego powietrza w gorące dni, co pobudzi ich apetytyi wzrost.

System chłodzący:

Temperatura wewnątrz kurnika nie może być niższa niż ta na zewnątrz,chyba że zainstalowany jest system chłodzący, z powodu produkcjiciepła pochodzącego od ptaków. W lecie zaleca się wykorzystaniewentylacji tunelowej, aby uzyskać efekt chłodzenia przy większejprędkości powietrza i/lub przy użyciu wkładek chłodzących lubsystemu zraszania wodą (patrz Rysunek 15). Dzięki wkładkomchłodzącym ciepłe powietrze z zewnątrz jest zasysane do środkapoprzez nawilżone wkładki z włókna celulozowego. Następniepowietrze pochłania wilgotność i obniża temperaturę powietrza.

Strona 28 Strona 29

6

5

4

3

2

1

0Redu

kcja

wyc

hłod

zeni

a wia

trem

(o C)

0 0,5 1 1,5 2 2,5Prędkość powietrza w kontakcie z ptakami (m/s)

Mierzenie sanityzacji przewodu wodnego

Rysunek 16: Miernik jakości wody Potencjał redoks, ORP (inaczej oksydacyjno-redukcyjny) jest ważnymmiernikiem stopnia dezynfekcji wody. Potencjał ORP nawiązuje dowłaściwości środków dezynfekujących (takich jak chlor) pod kątemich możliwości utleniających. Silny środek utleniający niszczy wirusy,bakterie i inne materiały organiczne, pozostawiając wodę bezpiecznąw znaczeniu mikrobiologicznym.

Wartość potencjału ORP na poziomie 650 miliwoltów lub wyższymwskazuje na wodę dobrej jakości, która może być skuteczniedezynfekowana wolnym chlorem w ilości zaledwie 2 – 4 ppm. Niższawartość ORP, taka jak 250 miliwoltów może oznaczać ciężki ładunekorganiczny, który prawdopodobnie nie podda się działaniom chlorupodczas próby zdezynfekowania wody.

Sprawdzanie poziomu wolnego chloru w wodzie może byćwykorzystane w celu identyfikacji zapasów wody o niewystarczającejilości wolnego chloru oraz do dostosowania jego poziomu bez ryzykanadużycia chloru. Woda zawierająca duży ładunek organicznyprzyczynia się do większej zawartości chloru związanego, copowoduje złą sanityzację wody.

Najważniejsze jest, aby wykorzystać informacje o poziomie pH,potencjale ORP i poziomie chloru, aby móc określić, czy programdezynfekcji jest skuteczny oraz zapobiec uszkodzeniu urządzeńpoprzez nadużycie środków chemicznych.

WODA MUSI BYĆ WOLNA OD ŚRODKÓW DEZYNFEKUJĄCYCHPODCZAS OKRESU PODAWANIA SZCZEPIONEK LUB LEKÓW!

Funkcja biologiczna� Trawienie i wchłanianie, podczas których woda wspomaga funkcję enzymatyczną oraz transport składników odżywczych.

� Regulacja termiczna.

� Przejście pokarmu przez przewód pokarmowy.

� Eliminacja odpadów.

� Jest ona również podstawowym składnikiem krwi i tkanek organizmu.

Czyszczenie przewodów wodnych pomiędzystadamiAby skutecznie zarządzać higieną wody w trakcie cyklu życia stada,system dystrybucji wody musi być dokładnie czyszczony w celuusunięcia biofilmu, osadu z kamienia i innych osadów.

Zarządzanie jakością wody w ciągu cyklu życiaOprócz czyszczenia przewodów wodnych pomiędzy stadami,wymagane jest również ich codzienne oczyszczanie. Dzieje się tak,ponieważ bakterie, grzyby i drożdże mogą przyspieszyć powstaniebiofilmu w systemie wodnym. Niektóre środki dodawane do wodymogą również sprzyjać tworzeniu się korzystnych warunków dlarozwoju drożdży i pleśni.

Codzienna sanityzacja wody jest zatem korzystna dla ptaków, jak isystemu wodnego.

Aby utrzymać czystość wody, przewody wodne i poidła powinny byćczyszczone rutynowo. Przewody wodne powinny być spłukiwane, apoidła myte przynajmniej trzy razy w tygodniu. W ciągu pierwszegotygodnia czyszczenie powinno być przeprowadzane przynajmniej razdziennie. Spłukiwanie przewodów wodnych pod wysokim ciśnieniemprzyczyni się do uzyskania prędkości i zawirowania wody w rurze,usuwając tym samym nagromadzony tam biofilm.

Wykorzystanie środków dezynfekujących dozwolonych do użycia wwodzie pitnej zwierząt hodowlanych obniża poziom patogenówwodorozcieńczalnych. Chlor jest najbardziej popularnym środkiemdezynfekującym, ponieważ jest tani i szeroko dostępny. Indyki mająwrażliwy smak i w rezultacie użycie chloru może zmniejszyć spożyciewody.

Strona 30 Strona 31

Przyjęte wytyczne dla zawartości drobnoustrojów i minerałów w wodziespożywanej przez indyki są podane w Tabeli 8. Niniejsza tabela łączniez czynnikami wymienionymi poniżej powinna zostać wykorzystana wcelu opracowania programu codziennej DEZYNFEKCJI przewodówwodnych z dostosowaniem do lokalnych warunków na fermie.

Dezynfekcja wodyPrzewody wodne powinny być zaprojektowane tak, aby byłamożliwość ich otworzenia i całkowitego opróżnienia po ukończeniuczyszczenia. Gdy system zostanie już oczyszczony, ważne jest, abyutrzymać go w tym stanie poprzez zastosowanie codziennegoprogramu dezynfekcji wody.

Wykorzystanie środków dezynfekujących dozwolonych do użycia wwodzie pitnej zwierząt hodowlanych zapewnia ochronę przedpatogenami. Chlor jest najbardziej popularnym środkiem dezynfe-kującym, ponieważ jest tani i szeroko dostępny (gazowy chlor,podchloryn sodowy i podchloryn wapniowy). Inne powszechnieużywane środki dezynfekujące dla wody to dwutlenek chloru oraznadtlenek wodoru (patrz Tabela 9).

Tabela 9. Powszechnie używane środki dezynfekujące wodę

WODA MUSI BYĆ WOLNA OD ŚRODKÓW DEZYNFEKUJĄCYCHPODCZAS OKRESU PODAWANIA SZCZEPIONEK LUB LEKÓW!Regularne badania jakości wody są konieczne w kontroli ładunkudrobnoustrojów oraz zawartości minerałów. Woda powinna zostaćprzebadana pod względem poziomu twardości (sole wapniowe),zasolenia oraz zawartości azotanu. Po oczyszczeniu i przed wstawie-niem piskląt próbka wody powinna być przebadana na skażeniebakteryjne przy źródle, w zbiornikach wody i w poidłach. Regularnebadania jakości wody powinny być również przeprowadzane w ciągucałego okresu produkcyjnego.

Tabela 8. Dopuszczalne stężenia minerałów i materii organicznejw wodzie

Strona 32 Strona 33

Substancja skażająca, minerał lub jon Dopuszczalny poziom

Łącznie bakterie <1000 CFU/ml

Łącznie bakterie z grupy coli <50 CFU/ml

Łącznie bakterie z grupy coli typu kałowego 0 CFU/ml

ph 5 – 8

Potencjał ORP 650 – 700 miliwoltów

Łączna twardość <110 mg/l

Elementy Mineralne

Wapno <110 mg/l

Magnez <125 mg/l

Żelazo <0,3 mg/l

Mangan <0,05 mg/l

Chlor <150 mg/l

Sód <150 mg/l

Siarczany <200 mg/l

Azotany <25 mg/l

Ołów <0,014 mg/l

Miedź <0,6 mg/l

Cynk <1,5 mg/l

Środekdezyn-fekujący

Powszechnepostacie

Docelowailość osadu

uwagi

Chlor

Dwutlenekchloru

Nadtlenekwodoru

Ozon

Gaz-(Cl2)

Podchloryn sodowyNaOCl

Podchloryn wapniowyCa(OCl)2

Tworzy się w wynikureakcji płynnegochlorynu soduz kwasem

H2O2

O3

3 – 5 ppmwolny chlor

0,8 – 2,0 ppmPer productrecommendations

25 – 50 ppm

Chlor jest najbardziej skuteczny,gdy pH wody jest dostosowanedo poziomu 5 – 7. Skuteczny wutlenianiu manganu, żelaza isiarki. Niektóre patogeny sąodporne na chlor. Tani.

Skuteczny przeciwko patogenomodpornym na chlor i skutecznydla szerokiego zakresu pH(5 – 9). Również skuteczny wutlenianiu żelaza i manganu.Kosztowny.

Nie jest aż tak skuteczny wutlenianiu żelaza i manganu.Roztwory stabilizowanezapewniają utrzymanie osaduna dłużej niż postacie niestabili-zowane. Kosztowny.

Niestabilny, a więc musi byćwytwarzany w miejscu wykorzys-tania. Brak działania osadowego.Bardzo skuteczny środek bakteri-obójczy oraz wirusobójczy.Woda po ozonowania musi byćfiltrowana. Kosztowny.

Kruszonka

Tabela 10. Rozmiar kruszonkiPrzejście z kruszonej do granulowanej paszy powinno być stopniowe,aby zapewnić, że osiągnięte zostaną korzyści z okresu wczesnegowzrostu. Ptaki mogą odrzucić paszę, jeśli granulat jest zbyt duży lub zadługi, gdyż mogą nie być gotowe na większy rozmiar. Dlatego też,postaraj się wymieszać te dwie pasze, jeśli jest to możliwe. Zmniejszeniepoboru paszy na 12 do 24 godzin może przyczynić się do utraty1-dniowego wzrostu oraz zwiększyć podatność na problemy jelitowe.Zmiana paszy z kruszonki na granulat w tym samym czasie, co przewózdo kurnika hodowlanego może zestresować ptaki i zmniejszyć kon-sumpcję. Dlatego najlepiej poczekać przez klika dni po przewiezieniuptaków przed wprowadzeniem nowej formuły paszy.

Pasza typu finisher musi posiadać formułę jednolitego wytrzymałegogranulatu, aby zoptymalizować jej pobór. Cząstki miałki (<1 mm)powinny być w ograniczonej ilości, mniejszej niż 10%.

Rysunek 17. Przykład kruszonki typu starter

Doskonała jakość (przesiana kruszonka z zawartością miałki mniejszą niż 10%) gwarantuje optymalny pobór paszy i składnikówodżywczych.

KARMIENIE I WARTOŚCIODŻYWCZEAviagen Turkeys dostarcza specyfikacji odżywczych, aby osiągnąćpożądaną wydajność. Indyki powinny być w stanie regularniespożywać wymaganą dawkę paszy, aby osiągnąć tę wydajność.Jakiekolwiek czynniki, które opóźniają lub zniechęcają ptaki dojedzenia spowodują wolniejszy ich rozwój. Forma fizyczna paszy możemieć takie samo znaczenie, co jej zawartość odżywcza.Jeśli używane są kokcydiostatyki, muszą zostać one przebadane podkątem bezpiecznego ich stosowania u indyków! Kokcydiostatyki mająwąski margines bezpieczeństwa i mogą być wykorzystywane tylko uodpowiednich gatunków docelowych. Pasza dla kurczaków możezawierać kokcydiostatyki, na które wyczulone są indyki, zwłaszcza wstarszym wieku. Istnieje wiele raportów nt. zatrucia u indykówspowodowanego przez kokcydiostatyki. Muszą one również byćużywane zgodnie z lokalnymi przepisami prawa.

Formuła paszyDobry start piskląt gwarantuje otrzymanie najlepszej wydajności stada.Przez pierwsze cztery tygodnie życia ptaka ma miejsce zasadniczyrozwój szkieletu, systemu odpornościowego oraz układu krążenia.Narażenie na stres podczas tego okresu może wpłynąć negatywniena rozwój tych istotnych układów. Dobry stan zdrowia, jakość paszyoraz pobór paszy pozwala ptakom na zbudowanie fundamentuwymaganego, aby doprowadzić je do etapu końcowego.Przez pierwsze 24 – 72 godziny bardzo ważne jest, aby pisklętaspożywały tak dużo paszy, jak to możliwe. Pasza typu starter powinnamieć formę przesianej kruszonki, wyprodukowanej z wytrzymałegogranulatu o maksymalnej średnicy 3,5 mm. Jeśli kruszony produkt jestniedostępny, podany może być produkt grubo starty. Jednakżepoziom miałki powinien być minimalny. Granulat o małej średnicy 1,5– 2,0 mm może zostać użyty, ale długość granulatu nie powinnaprzekraczać jego średnicy. Zarówno kruszonka , jak i granulat nie mogązawierać więcej niż 10% frakcji miałkiej (cząstki mniejsze niż 1 mm).Tabela 10 powinna zostać wykorzystana jako poradnik w zakresieoptymalnego rozmiaru kruszonki dla indyków.

Strona 34 Strona 35

<1 mmRozmiar cząstki 1 to 2 mm 2 to 3 mm >3 mm

Starter 1

Starter 2

0 – 10%

0 – 10%

45 – 55%

25 – 30%

30 – 40%

35 – 45%

0%

10 – 15%

Wytrzymałość granulatu w paszy typu finisher powinna wynosićpomiędzy 90 – 95% (Holmen, 30 sekund), a zawartość miałkiminimalna (<10%).

Rysunek 20. Pasza typu finisherIndyki są bardzo wrażliwe na zmianę fizycznej jakości paszy. Pobórpaszy jest zoptymalizowany, gdy jakość granulatu jest jednolitapomiędzy dostawami.

Fizyczną jakość paszy można sprawdzić po rozmiarze cząstek paszyzaprezentowanych ptakom. Często jest trudno ocenić ją na tereniefermy, ponieważ subiektywne opinie mogą prowadzić do złego opisukonsystencji paszy. Wykorzystać można przenośny przesiewaczobsługiwany przez specjalistów od paszy w celu oceny rozkładuwielkości cząstek na fermie (patrz Rysunek 21).

Rysunek 21. Sito do paszy

Wraz ze wzrostem piskląt rozmiar kruszonki również się zwiększa. Zreguły użycie dobrej jakości mini granulatu zapewnia nadrzędnąformułę paszy, jeśli jakość kruszonki jest niska ze zbyt wielkązawartością miałki.

Rysunek 18. Grubsza kruszonkaPierwszy granulat wprowadzony po kruszonce lub mini granulat powi-nien być krótki (4 – 5 mm długości) oraz niezbyt twardy. Wytrzymałośćpowinna wynosić pomiędzy 88 – 92% (Holmen, 30 sekund).

Rysunek 19. Krótki granulat

Strona 36 Strona 37

Dodatek nierozpuszczalnego żwirkuŻwirek może być dodany oprócz paszy we wczesnych etapach i najlepiejjest go podawać 3 dni w tygodniu aż do 8 tygodnia życia. Po 8 tygodniachżwirek może być podawany dodatkowo z paszą w karmidłach lub wspecjalnych pojemnikach na żwirek, dając indykom wolny dostęp.Niektóre przetwarzacze mają problemy ze żwirkiem, który niszczyekwipunek podczas fabrycznego oddzielania żołądków, więc żwireknie powinien być podawany na 3 tygodnie przed ubojem, jeśli możeto stwarzać problemy.

Tabela 12. Zalecenia dot. żwirku *przestań podawać na 3 tygodnie przed ubojem

Rysunek 23. Mały, drobny żwirek

Rysunek 24. Duży żwirek

Strona 39

Dodatek pełnego ziarnaPełne ziarno może zostać użyte na dwa sposoby: albo dołączone dogranulatu w młynie, lub dodane jako osobny składnik po granulowaniu- w młynie lub już na fermie. Dodatek pełnego ziarna rozrzedza stężenieskładników odżywczych w paszy i może negatywnie wpłynąć nawydajność. Zaleca się, aby gęstość paszy była zawsze dostosowywanaprzy uwzględnieniu rozrzedzających efektów pełnego ziarna.

Tabela 11. Zalecenia dot. zboża

Rysunek 22. Pełne ziarno/granulat

Strona 38

Pełne ziarnododane dogranulatu

Pełne ziarnododane po

granulowaniu

Kruszonka 0 – 2 tygodniGranulat 2 – 6 tygodni

Granulat 7 – 12 tygodni

Granulat 13+ tygodni

0 – 3%

3 – 5%

10 – 15%

15 – 25%

0%

0 – 3%

5 – 10%

15 – 25%

Rozmiar żwirku (mm)

Ilość na indyka natydzień (gramy)

0 – 2 tygodni2 – 4 tygodni

4 – 8 tygodni

9 – 14 tygodni

14 + tygodni*

1,5 – 2,5

2,5 – 5,0

5,0 – 8,0

8,0 – 11,0

11,0 – 15,0

5

10

30

40 lub wg uznania

50 lub wg uznania

Aby ograniczyć wpływ zmiany składników odżywczych podczaszmiany paszy (dodanie surowych składników lub zmianaprezentacji), warto wprowadzić nowe składniki stopniowo poprzezmieszanie obu pasz przez 1 – 2 dni, jeśli na fermie dostępne jest dotego odpowiednie urządzenie.

WAŻENIEPtaki powinny być ważone, aby upewnić się, że ich wzrost i rozwójspełniają specyfikacje docelowe. Ważenie powinno być wykonywaneczęsto, aby móc wcześnie zidentyfikować potencjalne problemy iumożliwić szybkie podjęcie działań naprawczych. Taka wiedza orazpóźniejsze działania mogą zostać osiągnięte, tylko jeśli pomiar wzrostujest wykonany prawidłowo.

Ważenie ptaków na tydzień przed każdą zmianą paszy pozwala nadostosowanie programu żywieniowego zgodnie z krzywą wzrostu.Porównywanie stad w stosunku do określonego punktu referen-cyjnego jest również istotnym narzędziem oceny programuzarządzania, zdrowia i odżywiania.

Prognozowanie wagi żywca przy uboju wymaga powtórnegoważenia dużej liczby ptaków niedługo przed wiekiem ubojowym.Liczba ptaków do zważenia może zostać przewidziana na podstawieteorii statystycznej (patrz Tabela 13).

Strona 41

Skład paszySkładniki używane w paszy powinny być dobrej jakości oraz owysokiej przyswajalności. Powinno zwrócić się uwagę na jakośćskładników o wysokiej zawartości białka. Włączenie mączki rybnej dodiety młodych indyków, gdy jest to dozwolone, dostarczaniezbędnych aminokwasów oraz zmniejsza zbytnie poleganie namączce sojowej jako podstawowym źródle białka. Wykorzystanieskładników ze słabo przyswajalnym białkiem powinno byćograniczone, zwłaszcza we wczesnych etapach życia. Niestrawionebiałko może odkładać się w jelicie ślepym indyka i pobudzić rozwójbakterii proteolitycznych, powodując problemy z trawieniem orazmokre odchody, które z kolei prowadzą do mokrej ściółki izwiększenia liczby wybrakowań.

Tłuszcze są ważnym źródłem energii w diecie indyczej, jednakżemłode indyki mają ograniczoną zdolność do trawienia niektórychtłuszczy. Ogólnie, w diecie startowej zaleca się używanie olejówroślinnych, jak sojowy, czy słonecznikowy.

Konsekwentne używanie składników w programie żywieniowymzapewni, że przejście z jednej diety na drugą nie spowoduje żadnychproblemów jelitowych. Stopień zmian wprowadzanych do dietypowinien być umiarkowany, aby zminimalizować jego wpływ namikroflorę jelitową. Można to osiągnąć poprzez ograniczeniewprowadzania nowych składników do 25% pomiędzy dietami.Wszystkie takie zmiany powinny być minimalne i wprowadzanestopniowo.

Zmiany koloru i ogólnego wyglądu granulatu mogą wpłynąć napobór paszy. Wysoki poziom zawartości oleju słonecznikowego lubrzepakowego może spowodować, że czarne cząstki z płaszcza nasionbędą widoczne w granulacie. Udowodniono, że wiąże się to zodrzuceniem paszy, nawet przy niskim poziomie włączenia tychskładników do diety.

Zarządzanie pasząKarmidła powinny być utrzymane w stanie czystym, wolnym odskażeń oraz nie powinno się pozwolić na odkładanie miałki. Korzystnąstrategią zarządzania może być wyłączenie przewodu karmie-niowego na krótki okres dwa razy w tygodniu, aby zachęcić indyki doopróżnienia misek oraz pobudzić apetyt. Indyki nie powinny byćnigdy pozostawione bez jedzenia na okres dłuższy niż 1 godzina.

Strona 40

Rysunek 25. Zły przykładpaszy (mączka)

Rysunek 26. Dobry przykładpaszy

Q R

Rysunek 27. Ważenie manualne

Aby określić jednolitość stada, ważone powinny być pojedyncze ptaki(patrz Rysunek 27). Ptaki powinny być łapane przy użyciu specjalnejsiatki lub klatki. Wagi powinny być wyposażone w pęta dounieruchomienia ptaków podczas procesu ważenia. Podnieśkażdego ptaka ze spokojem i w prawidłowy sposób, postaw go wpętach, poczekaj aż się przestanie ruszać i zapisz wyświetloną wagę.Wypuść ptaka z powrotem do kurnika. Powinno się zważyć wszystkieptaki w klatce, aby wyeliminować subiektywną selekcję. Gdy jużwszystkie złapane ptaki zostaną zważone, oblicz średnią wagę żywcaoraz jednolitość stada (CV%) dla każdego kurnika.

Jeśli średnie wagi dla każdej ważonej grupy z jednego kurnika różniąsię o więcej niż 5%, powinno się zważyć kolejną grupę z innegoobszaru w centrum kurnika, aby zwiększyć dokładność średniej wagiwszystkich ptaków.

Nie zaleca się metody zwiększenia częstotliwości ważeń przyzmniejszeniu liczby ważonych ptaków, ponieważ prowadzi to doporównania wag przy większym marginesie błędu. Może to utrudnićinterpretację wyników i spowodować opóźnioną reakcję na problemw zakresie zarządzania.

Strona 43

Tabela 13: Liczba ptaków wymagana, aby ustalić wagę stada1CV% = (Standardowe odchylenie / średnia waga żywca) x 100.2Procent ptaków w zakresie +/- 10% od wagi średniej. 3W 95% wynik podaje szacowaną wagę żywca w zakresie +/-2% odrzeczywistej wagi stada.

Urządzenia ważące powinny być kalibrowane okresowo, zgodnie zrozmiarem ptaka oraz wejście i zejście z platformy wagi powinno byćułatwione.

Ważenie ptaków może być wykonane manualnie, gdy ptaki sązamknięte w klatce i ważone przez pracowników fermy. Automatycznysystem ważenia jest rozwiązaniem wymagającym mniejszej pracyfizycznej, jednakże wymaga odpowiedniego ustawienia oraz serwiso-wania, aby zapewnić dokładną oceną wagi stada.

Manual weighingWadą ważenia manualnego jest to, że powoduje większe zakłóceniespokoju stada i może prowadzić do innych problemów, takich jakzwiększone straty z powodu urazów. Łapanie i obchodzenie się zptakami podczas ważenia, bez powodowania urazów lub stresu,wymaga umiejętności. Ważenie powinno być wykonywane tylkoprzez kompetentnych pracowników, którzy zostali odpowiednioprzeszkoleni do tego zadania; muszą oni również mieć cały czas nauwadze dobrostan ptaków.

Podczas ważenia manualnego ptaki tej samej wielkości powinny byćwybrane z trzech różnych lokalizacji w każdym kurniku lub klatce,unikając łapania przy drzwiach i ścianach.

Przed 6 tygodniem ptaki powinny być z reguły ważone grupowo wskrzyni mieszczącej od 10 do 20 ptaków. Po 6 tygodniach zalecanąmetodą ważenia jest naprowadzanie grup ptaków do klatki i ważeniekażdego ptaka z osobna. Podczas wyboru ptaków do ważeniapowinno się używać różnych lokalizacji, aby uniknąć ważenia tychsamych ptaków dwa razy.

Strona 42

Jednorodność2Jednolitość stada CV%1

liczba ptakówdo wagi3

8

10

12

79

68

52

64

100

144

ANEKSStrona 29 – 33 Rozdział o wodzie

Aviagen Turkeys chciałoby podziękować Dr Susan Watkins zUniwersytetu w Arkansas za jej wkład do tego rozdziału oraz pracęwykonaną w branży indyka w zakresie rozwoju programówsanityzacji wody.

Strona 45

Ważenie automatyczneAutomatyczne systemy ważenia powinny być umieszczone tam, gdzieskupia się duża liczba ptaków oraz gdzie indywidualne ptaki pozostająwystarczająco długo, aby móc zarejestrować ich wagę (patrz Rysunek28). Niepoprawne oszacowanie wagi żywca może przyczynić się dozidentyfikowania ptaków o małych wymiarach lub wadze jakoreprezentujące stado w całości. Na przykład, starsze i cięższe samcemają tendencję do używania automatycznych wag rzadziej, co wpływana subiektywne obniżenie średniej stada.

Odczyty z automatycznej wagi powinny być regularnie sprawdzanepod kątem liczby ważeń dokonanych w ciągu dnia. Otrzymaneśrednie wagi żywca powinny być weryfikowane poprzez rutynoweważenie manualne.

Rysunek 28. Ważenie automatyczne

Strona 44

NOTKI:

Strona 47

NOTKI:

Strona 46