WYKŁAD 6 ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE I ICH WPŁYW NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

WYKŁAD 6

ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE

I ICH WPŁYW NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE (PSYCHOPOBUDZAJĄCE)(PSYCHOPOBUDZAJĄCE)

Definicja wpływu psychopobudzającego:Definicja wpływu psychopobudzającego:- niespecyficzne wzbudzenie funkcji psychicznych, rozumianych jako nasilenie stanów czuwania, hamowanie senności, polepszenie nastroju

- powyższe reakcje mogą wystąpić po stosowaniu leków cholinolitycznych inhibitorów monoaminooksydaz hormonów steroidowych leków psychoenergizujących używek substancji o działaniu halucynogennym

ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE (PSYCHOPOBUDZAJĄCE)(PSYCHOPOBUDZAJĄCE)

- nie do końca wyjaśniony mechanizm działania

- niehomogenna grupa związków ze względu na budowę chemiczną i spektrum efektów ośrodkowych

- zasady przynależności do tej kategorii są płynne i trudne do jednoznacznego określenia

- środki psychopobudzające wywołują uzależnienie psychiczne

ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE (PSYCHOPOBUDZAJĄCE(PSYCHOPOBUDZAJĄCE

Podział substancji psychostymulujących:Podział substancji psychostymulujących:- pochodne fenyloetyloaminy- kokaina- fencyklidyna

- metyloksantyna- nikotyna

GRUPA AMFETAMINGRUPA AMFETAMIN

- pochodne fenyloetyloaminy- należą tutaj: D-AMFETAMINA DEPRENYL METAMFETAMINA FENIPRAZYNA EFEDRYNA PROPYLHEKSEDRYNA CHLORFENTERMINA FENFLURAMINA MAZINDOL DEKSFENFLURAMINA KOKAINA FENMETRAZYNA METYLFENIDAT DEKSAMFETAMINA TRANYLCYPROMINA


amfetamina metamfetamina

metylofenidat efedryna


fenfluramina deprenyl

mazindol kokaina

EFEKTY SUBSTANCJI EFEKTY SUBSTANCJI PSYCHOSTYMULUJĄCYCHPSYCHOSTYMULUJĄCYCH

- podobne spektrum działania na psychikę

- podobne działanie na pozostałe funkcje organizmu, głównie układ krążenia

- efekty psychotropowe

- efekty niepożądane np. omamy dotykowe robaki pod skórą w toksycznych psychozach po amfetaminie i kokainie

AMFETAMINAAMFETAMINA

- zsyntetyzowana na początku XX wieku, jako alternatywa dla efedryny- stosowana jako środek kurczący naczynia błony śluzowej nosa, w objawowym leczeniu astmy oskrzelowej, narkolepsji i w chorobie Parkinsona

- na przełomie lat 50 i 60 zdano sobie sprawę, że uzależnia psychicznie i stanowi zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu

AMFETAMINAAMFETAMINA

- typowa amina sympatykomimetyczna o działaniu pośrednim

- nasila uwalnianie DA, NA i 5-HT

- blokuje ich wychwyt zwrotny

- hamuje aktywność monoaminooksydaz A i B wzrost stężenia monoamin w szczelinie synaptycznej osłabienie procesu ich inaktywacji przez wychwytywanie zwrotne i rozkład enzymatyczny nasilenie oddziaływania katecholamin na receptory DA

MECHANIZM DZIAŁANIA AMFETAMINYMECHANIZM DZIAŁANIA AMFETAMINY

MECHANIZMY EFEKTÓW MECHANIZMY EFEKTÓW OŚRODKOWYCH AMFETAMINOŚRODKOWYCH AMFETAMIN

Hipotezy:Hipotezy:

- nasilenie aktywności układu DA w strukturach limbicznych jest bezpośrednio związane z działaniem działaniem euforyzującym, a zatem i uzależniającymeuforyzującym, a zatem i uzależniającym amfetamin

- pobudzenie unerwienia DA zwojów podstawy mózgu jest odpowiedzialne za aktywację psychomotoryczną, aktywację psychomotoryczną, stereotypię ruchową i inne czynności kompulsywnestereotypię ruchową i inne czynności kompulsywne


OŚRODKOWE DZIAŁANIE AMFETAMIN

- działanie anorektycznedziałanie anorektyczne – nasilenie transmisji 5-HT w bocznej części podwzgórza i stymulacja ośrodka sytości

- pobudzenie aktywności DA i NA w układzie nigrostriatalnym – regulacja aktywność motoryczną i regulacja aktywność motoryczną i napięcie mięśniowenapięcie mięśniowe

- pobudzenie aktywności DA i NA w układzie limbicznym i korze przedczołowej – procesy kojarzeniowe i procesy kojarzeniowe i emocjonalneemocjonalne


- pobudzenie aktywności DA i NA w tworze siatkowatym pnia mózgu – podtrzymanie stanu aktywności mózgupodtrzymanie stanu aktywności mózgu

- desynchronizacja zapisu korowego EEGdesynchronizacja zapisu korowego EEG

- pobudzenie psychiczne z przyspieszeniem procesów pobudzenie psychiczne z przyspieszeniem procesów reakcji na bodźcereakcji na bodźce

- zniesienie odczucia zmęczenia i przejściowy wzrost zniesienie odczucia zmęczenia i przejściowy wzrost koncentracjikoncentracji

- bezsenność ze spłyceniem redukcją faz snu bezsenność ze spłyceniem redukcją faz snu wolnofalowego i paradoksalnegowolnofalowego i paradoksalnego


- amfetaminy nienie polepszają wydolności psychicznej i fizycznej organizmu

- ich „pozytywne efekty” to głównie wynik wpływu euforyzującegoeuforyzującego, przejściowego polepszenia samopoczucia i utraty samokrytycyzmu

- aktywacja ośrodka oddechowego

- znoszenie działania depresyjnego ogólnych anestetyków

- podnosi próg bólowy i nasila działanie morfiny i kwasu acetylosalicylowego


Rozwój tolerancji i sensytyzacji Rozwój tolerancji i sensytyzacji

- amfetaminy wywołują stopniowy rozwój tolerancji na działanie euforyzujące z jednoczesnym osłabieniem efektów krążenia – główna przyczyna zwiększania dawki - tolerancja również na działanie anorektyczne i hipertermiczne

- nasileniu podlegają zaburzenia psychiczne typu schizofrenii paranoidalnej


MECHANIZM SCHIZOFRENII PARANOIDALNEJ - hipotezyMECHANIZM SCHIZOFRENII PARANOIDALNEJ - hipotezy- stopniowa kumulacja aktywnych ośrodkowo metabolitów o działaniu psychozomimetycznym (np. α–metylotyramina) - stopniowy spadek „wrażliwości” somatodendrytycznych autoreceptorów DA (D2; ciała neuronów DA w SN i VTA) zahamowanie autoregulacyjnego mechanizmu kontrolującego uwalnianie DA (sprzężenie zwrotne) kolejne dawki leku mogą stymulować coraz większych ilości neuroprzekaźnika pobudzenie psychomotoryczne zmiany w liczbie lub powinowactwie receptorów DA


- podobne efekty ośrodkowe i schizofreniczne obserwowano po stosowaniu innych psychostymulantów, np. kokaina, a także morfina, fencyklidyna (D1)

- zaburzenia psychiczne towarzyszące fencyklidynie są najlepiej oddającymi symptomatologię schizofrenii

- dotyczą bowiem zarówno objawów pozytywnychobjawów pozytywnych (wytwórczych) – omamy, urojenia objawów negatywnychobjawów negatywnych – chłód emocjonalny, mniejsza sprawność intelektualna, powierzchowny kontakt z rzeczywistością

PATOMECHANIZM SCHIZOFRENIIPATOMECHANIZM SCHIZOFRENIIRola DA w patomechanizmie schizofrenii wg CarlssonaRola DA w patomechanizmie schizofrenii wg Carlssona

- układ DA i Gluukład DA i Glu regulują aktywność neuronów GABAGABA w jądrach wzgórza mózgu- układ GABA z kolei kontroluje czynność tzw. „filtrafiltra” wzgórzowego – przesiew informacji sensorycznych napływających do kory- neurony GABA wzgórza stymulująstymulują działanie filtra filtra regulującego przepływ informacji do kory- nadmierne otwarcie filtrafiltra – ”przeładowanie” informacyjne kory – omamy, halucynacje, urojeniaomamy, halucynacje, urojenia- Glu pobudzaGlu pobudza, DA hamujeDA hamuje neurony GABA wzgórza – odpowiednio nasilającnasilając lub blokującblokując w/w czynności filtra

PATOMECHANIZM SCHIZOFRENIIPATOMECHANIZM SCHIZOFRENII- antagoniści dla aminokwasów pobudzających antagoniści dla aminokwasów pobudzających (fencyklidyna) działają psychozowytwórczo(fencyklidyna) działają psychozowytwórczo- antagoniści DA (neuroleptyki) przeciwpsychotycznieantagoniści DA (neuroleptyki) przeciwpsychotycznie

amfetaminyamfetaminy

nasilenie aktywności DA mózgunasilenie aktywności DA mózgu

hamowanie działania filtra we wzgórzu – przepływ hamowanie działania filtra we wzgórzu – przepływ informacji sensorycznych informacji sensorycznych

wystąpienie objawów psychotycznychwystąpienie objawów psychotycznych


- sensytyzacja nie występuje u wszystkich osób uzależnionych- po długotrwałym stosowaniu amfetamina silnie uzależnia i może spowodować po odstawieniu zespół zespół abstynencyjny, głównie o charakterze psychicznymabstynencyjny, głównie o charakterze psychicznym- objawy abstynencji złe samopoczucie wzrost drażliwości niepokój stany lękowe zaburzenia wegetatywne ze strony układu krążenie i pokarmowego


- wpływ anorektycznywpływ anorektyczny- dotyczy wszystkich przedstawicieli grupy związków psychopobudzających, wykorzystywane klinicznie

- pochodne działające pobudzająco na układ 5-HT mózgu- przykłady: fenfluraminafenfluramina i deksfenfluraminadeksfenfluramina- efekty ogólnie uspakajające, w wyższych dawkach objawy splątania, senność, nasileniestanów depresji psychicznej


- nietypowe działanie nasenne fenfluraminy jest pożądane w terapii otyłości ze względu na kłopoty z dawkowaniem amfetamin wywołujących uporczywą bezsenność- oba specyfiki mogą też uzależniać


- mechanizm działania anorektycznego fenfluraminy jest związany z wpływem na układ 5-HT mózgu i metabolizm układ 5-HT mózgu i metabolizm węglowodanówwęglowodanów

- hamujące działanie tego leku na łaknienie jest blokowane przez antagonistów 5-HT oraz leki obniżające antagonistów 5-HT oraz leki obniżające jej poziom w OUNjej poziom w OUN

- fenfluramina nasila zużycie glukozyglukozy co prowadzi do chwilowego pobudzenia ośrodka otyłości


- hipoteza o roli proporcji stężeń tryptofanuproporcji stężeń tryptofanu, prekursora 5-HT, do sumy stężeń 5 aminokwasówdo sumy stężeń 5 aminokwasów (tyrozyny, fenyloalaniny, leucyny, izoleucyny i waliny), w regulacji w regulacji czucia głoduczucia głodu

- potrawy bogate w węglowodany zwiększają stężenie 5-HT w mózgu przez zwiększenie prekursora tryptofanu dla OUN

- tryptofan współzawodniczy z wymienionymi aminokwasami o transport przez barierę krew – mózg



produkty bogate w węglowodany

zwiększone wydzielanie insuliny wzmożone wbudowywanie aminokwasów do mięśni

wzrost względnego stężenia tryptofanu w surowicy

wzmożone przenikanie tryptofanu do mózgu

nasilenie syntezy i stężenia 5-HT w podwzgórzu


PODSTAWOWY PROCES FIZJOLOGICZNY REGULUJĄCY PODSTAWOWY PROCES FIZJOLOGICZNY REGULUJĄCY ŁAKNIENIE NA DRODZE SPRZĘŻENIA ZWROTNEGOŁAKNIENIE NA DRODZE SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO

- osoby otyłe – słabszy wzrost stężenia tryptofanu w OUNsłabszy wzrost stężenia tryptofanu w OUN po obciążeniu węglowodanami- fenfluramina zwiększa stężenie 5-HT w mózgu, nasilając stężenie 5-HT w mózgu, nasilając jej wydzielanie i blokując wychwyt zwrotnyjej wydzielanie i blokując wychwyt zwrotny- hamuje głód węglowodanowy, doprowadzając do uczucia sytości

- SSRISSRI powodują m. in. osłabienie łaknienia i zmniejszenie masy ciała (efekty ubiczne)



fenfluramina i deksfenfluramina – efekty ubocznefenfluramina i deksfenfluramina – efekty uboczne- neurotoksyczne- uszkodzenie i degeneracja aksonów układu 5-HT- nadciśniepłucne - uzależnienie

- zapisywane pacjentom z bardzo wysokim indeksem masy ciała (30% nadwagi) oraz z 27% nadwagi z innymi czynnikami ryzyka (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia)- terapia nie powinna przekraczać 3 miesięcy

METABOLIZM I DZIAŁANIE OBWODOWE METABOLIZM I DZIAŁANIE OBWODOWE AMFETAMINAMFETAMIN

- po podaniu doustnym bardzo szybko się wchłaniają

- metabolizm – wątrobawątroba – oksydacyjna deaminacja i hydroksylacja pierścienia aromatycznego

METABOLIZM I DZIAŁANIE METABOLIZM I DZIAŁANIE OBWODOWE AMFETAMINOBWODOWE AMFETAMIN

- biologiczny okres półtrwania racemicznej amfetaminy, u ludzi wynosi 4-8 godzin- mogą powstawać aktywne pochodne – αα-metylotyramina-metylotyramina oraz p-metoksyamfetaminyp-metoksyamfetaminy (działanie halucynogenne)- część niezmetabolizowanej amfetaminy (30-40%) i jej pochodne są wydalane przez nerki (pH alkaliczny moczu – zmniejszenie wydalania, kwaśny odczyn przyspieszone wydalanie)- pobudzają układ przywspółczulny- podnoszą ciśnienie krwi- przyspieszają akcję serca- ujawniają lub nasilają zaburzenia rytmu i choroby niedokrwiennej serca - ciężkie arytmie to najczęstsza przyczyna zgonów

METABOLIZM I DZIAŁANIE METABOLIZM I DZIAŁANIE OBWODOWE AMFETAMINOBWODOWE AMFETAMIN

- przedawkowanie może powodować krwotoki domózgowe- silnie kurczą zwieracz pęcherza moczowego – wykorzystywane w terapii uciążliwego moczenia nocnego, jako źródło bólu i utrudnienia przy oddawaniu moczu- spłycenie snu- podwyższenie temperatury ciała w mechanizmie ośrodkowym- nasilenie aktywności psychoruchowej- kurczy naczynia- wzmaga metabolizm tkankowy – produkcja i hamowanie oddawania ciepła przez organizm- toksyczność amfetamin wzrasta w wyższej temperaturze otoczenia

WSKAZANIA TERAPEUTYCZNEWSKAZANIA TERAPEUTYCZNE

TERAPIA OTYŁOŚCITERAPIA OTYŁOŚCI

- fenfluramina i deksfenfluraminafenfluramina i deksfenfluramina- ograniczenia – uzależniają, zaburzają krążenie, nasilają bóle wieńcowe, zaburzają psychikę- skuteczność ograniczona rozwojem tolerancji – zwiększenie dawki – wzrost efektów ubocznych- taka farmakoterapia otyłości niebezpieczna i obarczona dużym ryzykiem- środki pomocnicze we wstępnym okresie terapii- wszystkie leki z grupy amfetamin działają anorektycznie - chlorfentermina, fenmetrazyna, metamfetaminachlorfentermina, fenmetrazyna, metamfetamina


PRZYPADKI WYJĄTKOWO OPORNYCH NARKOLEPSJI (NAPADOWA SENNOŚĆ)

PRZYPADKI OPORNYCH NA INNE LECZENIE, MOCZENIACH NOCNYCH

PEWNE POSTACIE PADACZKI w połączeniu z barbituranami, w celu zmniejszenia ataktycznego i depresyjnego wpływu barbituranów na OUN


PRZECIWSKAZANIA - DEPRESJA- nie podnoszą nastroju, a zwiększają napęd – ryzyko samobójstw

ZESPÓŁ TZW. NADAKTYWNOŚCI RUCHOWEJ u dzieci z zaburzeniami psychicznymi- w wyniku zjawiska tolerancji receptorowej aktywności unerwienia katecholaminergicznego mózgu, nadmiernie pobudzonego w chorobie

OSTRE ZATRUCIEOSTRE ZATRUCIE- przebieg bardzo dramatyczny- objawy psychotyczne- niewydolność układu krążenia

- objawy ze strony OUNobjawy ze strony OUNniepokój, oszołomienie, drżenie mięśniowe, wzrost napięcia psychicznego i drażliwości, bezsenność gorączka, omamy, aż do delirium, wzrost agresywności i libido, napady paniki, tendencje samobójcze, krwotoki domózgowe, śpiączka

- objawy obwodoweobjawy obwodowebóle głowy, „bicie serca”, objawy choroby niedokrwiennej serca, zaburzenia rytmu serca, pocenie, suchość w ustach, wymioty, nudności, wzrost ciśnienia krwi, zapaść krążeniowa

LECZENIE OSTREGO ZATRUCIA LECZENIE OSTREGO ZATRUCIA AMFETAMINĄAMFETAMINĄ

- leki dopaminolityczne – neuroleptyki

- środki obniżające ciśnienie krwi oraz zakwaszenie moczu dla szybszego wydalenia amfetaminy

ZATRUCIE PRZEWLEKŁEZATRUCIE PRZEWLEKŁE

- objawy jakościowo podobne do zatrucia ostrego, ale o słabszym nasileniu- przewaga zaburzeń psychicznych (objawy paranoidalne) nad krążeniowymi- zmniejszenie masy ciała- stan ogólnego wyczerpania

- objawy psychiczne ustępują szybko po odstawieniu leku, choć obserwowano przypadki utrzymywania się ich miesiącami czy latami

- w odstawieniu – obniżony nastrój, wzmożony lęk, dysforia, zaburzenia snu

INTERAKCJE AMFETAMIN Z INNYMI LEKAMIINTERAKCJE AMFETAMIN Z INNYMI LEKAMI

- z lekami na układ współczulny- z lekami na nadciśnienie- na nadczynność tarczycy- w chorobie wieńcowej- u chorych psychicznie- z inhibitorami MAO - z lekami działającymi depresyjnie ośrodkowo

- z alkoholem i barbituranami potęgowanie efektów amfetaminy

- stosowane dla dopingu w sporcie wyczynowym

CHARAKTERYSTYKA KOKAINYCHARAKTERYSTYKA KOKAINY

- kokaina jest alkaloidem- to metylobenzyloekgoninametylobenzyloekgonina, pochodna tropanu, zbudowana z ekgoniny połączonej wiązaniami estrowymi z alkoholem metylowym i kwasem benzoesowym


- bezbarwna krystaliczna substancja, nie rozpuszczalna w wodzie

- chlorowodorek kokainy, krystaliczny proszek, sól rozpuszczalna w wodzie, gorzki smak


- dobrze wchłania się z błon śluzowych przewodu pokarmowego i układu oddechowego- błony śluzowe – po kilku minutach w osoczu- iniekcja – natychmiast w osoczu- po kilku godzinach w różnych tkankach całego organizmu (mózg, wątroba, nerki, śledziona)- metabolizm w wątrobie i w osoczu do benzoiloektoniny i estru metylowego ekgoniny- eliminowana z moczem w ciągu około 72 godzin

EFEKTY KOKAINY U LUDZIEFEKTY KOKAINY U LUDZI

- miejscowo znieczula błony śluzowe- aktywuje obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy- na obwodzie pobudza zakończenia nerwów współczulnych zwężenie naczyń krwionośnych przyspieszenie akcji serca podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi pobudzenie czynności oddechowych zwiotczenie mięśni gładkich oskrzeli i przewodu pokarmowego


- niskie dawki w OUNniskie dawki w OUN – pobudzenie (arousal), uczucia subiektywne: euforia, poczucie wzmożonej czujności i energii

- wyższe dawkiwyższe dawki – objawy tzw. „cocaine highcocaine high” – gadulstwo, ekscytacja, samozadowolenie, nasilenie wrażeń czuciowych, zmniejszenie apetytu i pragnienia oraz ograniczenie snu

- bardzo wysokie dawkibardzo wysokie dawki – zaburzenia pamięci, myślenia i osądów, wzrost aktywności ruchowej, lęk, objawy paranoidalne, omamy wizualne i słuchowe, depresje, poczucie bezradności prowadzące do samobójstw, uczucie wyczerpania, brak apetytu


- efekty skorelowane z poziomem kokainy w osoczu- osobnicza tolerancja lub wrażliwość modyfikuje te zależności

- u niektórych osób, już po jednorazowym podaniu obserwuje się: silne podniecenie paranoje delirium omdlenia zaburzenia układu sercowo-naczyniowego (wysokie nadciśnienie, arytmie, ostry ból w klatce piersiowej) śmierć


- wielokrotne stosowanie – zależność psychiczna i zależność psychiczna i zaburzenia psychicznezaburzenia psychiczne- uzależnienie od kokainy związane z jej efektami efektami subiektywnymisubiektywnymi, które inicjują i podtrzymują tzw. zachowanie poszukiwawcze (seeking behaviorseeking behavior)- efekty odstawienia:efekty odstawienia: uczucie głodu narkotykowego – cravingcraving depresja, zmęczenie, letarg wzrost pobierania pokarmu (cocaine-crashcocaine-crash)- wtórne objawy odstawienia:wtórne objawy odstawienia: zaburzenia nastroju i osobowości anhedonia dysforia osłabienie pamięci i koncentracji

MECHANIZM DZIAŁANIA KOKAINYMECHANIZM DZIAŁANIA KOKAINY

- hamowanie wychwytu zwrotnego DA, 5-HT i NA ze szczeliny synaptycznej- najsilniej hamuje wychwyt 5-HT5-HT (Ki = 0.14 μM)- nieco słabiej DADA (Ki = 0.64 μM)- najsłabiej NANA (Ki = 1.60 μM)

- kokaina wiąże się do białek transporterów wychwytu transporterów wychwytu zwrotnego DAzwrotnego DA i blokuje je- wiązanie do receptora do odpowiedniego miejsca DA, odbywa się na drodze interakcji allosterycznej (bez zmian w konformacji cząsteczki DAT) mechanizm kompetytywnego hamowania wychwytu zwrotnego DA (dwa miejsca wiązania na DAT dla DA i dla kokainy




- wiązanie do 5-HTT – blokowanie wychwytu zwrotnego 5-HT – wzrost neuroprzekaźnictwa 5-HT, modulacja podstawowej i stymulowanej przez kokainę aktywności DA szlaku mezoakumbalnego- wiązanie do NAT - do receptora 5-HT3

- do receptorów muskarynowych M1 i M2

- do receptora sigma- do tajemniczego miejsca „X”


ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIEZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE

- zastosowanie ze względu na działanie miejscowo z znieczulające- okulistyka i otorynolaryngologii- stosowana w postaci roztworu

FORMY WYSTĘPOWANIA I SPOSOBY FORMY WYSTĘPOWANIA I SPOSOBY PRZYJMOWANIAPRZYJMOWANIA

krystaliczny proszekkrystaliczny proszek- przyjmowana w sposób wziewny do nosa- wcierana w dziąsła lub w środek małżowiny usznej- doustnie – znosi uczucie głodu- na błonę śluzową języka- palona (dodawana do papierosów, skrętów do marihuany)- iniekcje są rzadkością

FORMY WYSTĘPOWANIA I SPOSOBY FORMY WYSTĘPOWANIA I SPOSOBY PRZYJMOWANIAPRZYJMOWANIA

crackcrack- palenie (papierosy, skręty, fajki wodne, tulejki)- wdychanie par (podgrzewana na łyżce lub folii)

pasta kokainowapasta kokainowa- otrzymywana z liści kokainy- wyłącznie palona- uszkadza płuca


Documents

WYKŁAD 6 ŚRODKI PSYCHOSTYMULUJĄCE I ICH WPŁYW NA ORGANIZM CZŁOWIEKA