SEKATORG A Z E T K A S Z K O L N A

W tym numerze

CZERWIEC 2021 STRONA | 1

C Z E R W I E C 2 0 2 1 | W Y D A N I E I

WSTĘP

> Wstęp

> Jak przetrwać covidowewakacje?

> Znajdź i posłuchaj!

> Wlej do głowy trochę

nowego języka!

> "Zmierzch" - recenzja książkiOsamu Dazaiego

> Choroba XXI wieku - FOMO

> Percy Jackson - recenzja

serii książek

> Wywiad z koniem> Gady - kochane zwierzęta

czy potwory?

> Przemówienie do rodziców

Witaj w kolejnym wydaniu naszej gazetki szkolnej!Bardzo dziękujemy za pozytywny odzew po poprzednimnumerze. Jesteśmy zmotywowani do działania! W dalszym ciągu funkcjonuje nasza skrytka mailowapod adresem: sekatormoralizator@gmail.com. Gorącozachęcamy do przesyłania swoich prac czy spostrzeżeń. Niedawno przeszliśmy w tryb stacjonarny.Ósmoklasiści napisali egzaminy, oceny końcowe są jużwystawione, a nazajutrz czekają nas wakacje!Przygotowaliśmy dla was ostatni już w tym rokuszkolnym numer "Sekatora".

Życzymy Wam spokojnych i wesołych wakacji.Spędźcie je z najbliższymi w cudownej atmosferze!Pamiętajcie o bezpieczeństwie swoim i innych, a także ouśmiechu. Miłego czytania!

J A K P R Z E T R W A Ć C O V I D O W E W A K A C J E ?

Wakacje tuż za rogiem, a pandemia nadal trwa. Wielu osobom pokrzyżowała ona plany, zwłaszcza na ten letniczas. Dla wszystkich, których wakacyjne plany nie zostaną zrealizowane i zostaną w domu, mam parę rad ipomysłów na to, aby te dwa miesiące nie poszły na marne :).

PATRYCJA LEŚNIEWSKA 7C

1. We Wrocławiu jest wiele atrakcji i miejsc, w których można spędzićdobrze czas. Może to być basen lub park wodny na ochłodę, wielepięknych parków i Ogród Botaniczny, jeśli chcesz odpocząć wśródprzyrody. A może zoo dla miłośników zwierząt? Nasze miasto ma o wielewięcej atrakcji. Na pewno znajdziesz coś, co wpadnie Ci w oko i będziedobrą okazją na Twój wypoczynek (oczywiście jeżeli miejsca takie jakbaseny, zoo itp. pozostaną otwarte).

2. W swojej najbliższej okolicy również można się dobrze bawić i dobrze wykorzystać czas. Spacery, jazda na rowerze, rolkach itd. tozdrowe atrakcje, które przydadzą się każdemu.

3. W gronie znajomych i przyjaciół jest często najlepsza zabawa. Jeśliokoliczności na to pozwalają, powinno się wykorzystać każdą możliwąchwilę i chęć na spotkanie się. Chodzenie z jednego na drugi koniecosiedla, pikniki na trawie, wspólny odpoczynek i zabawa... takie małerzeczy zawsze polepszają humor!

4. W czasie wakacji najlepiej spędzać czas na zewnątrz, jednak jest wielepowodów, przez które można zostać w domu. Zła pogoda, brak sił czychęci na spotkanie się na dworze lub zwykłe wyjście to dobra okazja, bynp. zadbać o siebie. Można zrobić domowe spa, odświeżającą i relaksującąkąpiel lub cokolwiek, co może sprawić, że poczujesz się ze sobą dobrze.

5. Na nudę w domu również jest wyjście - zaczynając od jogi po tworzeniesztuki... To najlepsza okazja na rozwijanie lub poznawanie swoich pasji.Możesz rozwinąć się artystycznie – malarstwo, rysunek, robótki ręczne.Fizycznie – joga. Możesz też rozwijać swój umysł i nauczyć się nowegojęzyka – teraz masz na to wszystko czas! A gdy szukasz jakichś atrakcji najeden wieczór – ciekawa książka, gra planszowa/komputerowa lub wieczórfilmowy to zawsze dobre rozwiązanie!

6. Aby przetrwać każde wakacje, trzeba też pamiętać o parupodstawowych, ale ważnych rzeczach. Bezpieczeństwo to podstawapodstaw – uważajcie na siebie! Gdy jedziecie w ciemności rowerem,zawsze miejcie odblaski. Odblaski przydadzą się też, gdy spacerujecie pociemku. Bądźcie ciągle czujni, nieważne gdzie się znajdujecie. Wakacje toniestety okazja na łatwe zrobienie sobie krzywdy, dlatego na dalszewycieczki bierzcie ze sobą apteczkę, a na te bliższe wyjścia w terenzaopatrzcie się w środki higieny, plastry i/lub bandaż. Przezorny zawszeubezpieczony :)! Oprócz tego pamiętajcie o aktualnych obostrzeniachsanitarnych.

Dotarliśmy do końca naszej listy! Mam nadzieję, że choć punkty mogłybyć oczywiste, to każdy, kto miał pustkę w głowie, wpadł na pomysł jaksobie poradzić i co robić na covidowych wakacjach. Mam również wielkąnadzieję, że spędzicie je miło i odpoczniecie.

Bawcie się dobrze i uważajcie na siebie!

CZERWIEC 2021 STRONA | 2

SEKATOR • GAZETKA SZKOLNA

Znajdź i posłuchaj!

Måneskin - Coraline

Go_A - Shum

The Dumplings - Tam gdziejest nudno, ale gdziebędziemy szczęsliwi

W L E J D O G Ł O W Y T R O C H Ę N O W E G O J Ę Z Y K A ! J A P O Ń S K I S Ł O W N I C Z E K - H I R A G A N A

Czym jest Hiragana? Hiragana to jeden z trzech japońskich alfabetów. Zapisujemy nim głównie okurigany, czyli końcówki gramatyczne,takie jak partykuły czy przedrostki. Nieraz jednak znajdziemy zapisane owym alfabetem różne wyrazy.

Hajimemashite! (はじめまして - Miło mi ciebie poznać/po raz pierwszy! )

Jak przedstawić się w języku japońskim? Zacznijmy od partykuły "Watashi wa" ( わ た し わ ) - to nasz początek zdania oznacza słowo "ja". Następnie musimyumieścić swoje imię. Wychodzi nam "Watashi wa (tu umieść swoje imię)". Ostatnim krokiem jest dodanie spójnika desu (です), żeby zdanie było poprawne i logiczne.

Watashi wa (twoje imię) desu. (UWAGA! Przy wypowiadaniu "desu" - "u" jest nieme i należy powiedzieć "des").

わたし わ (twoje imię) です . <-- zapis w znakach hiragany, czyt. łatasi ła (twoje imię) des. Aby brzmiało to bardzo oficjalnie,możemy dodać na koniec zdanie: Dōzo yoroshiku onegaishimasu (どうぞよろしくおねがいします ). Oznacza to: "miło ciępoznać", lecz w formie podanej wyżej, bardzo oficjalnej. Możemy to powiedzieć na przykład do swojego nowego szefa.

Go-kigen’yō (ごきげんよう) Bywaj!

MAJA RADZIKOWSKA, NICOLE RÖHRING 7C

CZERWIEC 2021 STRONA | 3

" Z M I E R Z C H " - R E C E N Z J A K S I Ą Ż K I O S A M UD A Z A I E G O

Książka pt. "Zmierzch" autorstwa Osamu Dazaiego przedstawia powojennąJaponię i problemy rodziny opisywane z perspektywy Kazuko - głównej bohaterki.Jej rodzina kilka lat po śmierci ojca zostaje zmuszona do wyjazdu na przedmieściaTokio. Tam coraz bardziej choruje jej matka, a jej młodszy, samoniszczący się bratNaoji, który powrócił z wojny, pije całymi dniami i nie radzi sobie ze swoimiproblemami, które go wyniszczają od środka. Krok po kroku jego poczynaniaprowadzą go ku śmierci... Kazuko jako jedyna w rodzinie ma w sobie wolę życia imimo jego nudy musi stawić czoło wielu emocjonalnym problemom i doświadczyćniejednokrotnie śmierci bliskich. Jednak pokazane przez Dazaiego myśli Kazukouzmysławiają nam, jak bardzo dziewczyna cierpi z powodu pustki i tęsknoty. SamaKazuko stara się znaleźć pociechę w życiu, ale nigdzie nie odnajduje tego, comogłoby ją uspokoić lub uszczęśliwić. Stosunek Kazuko do matki odzwierciedladawne tradycje i zachowania Japończyków. Wraz z jej śmiercią umiera stary świat.Kazuko nie potrafi zrozumieć osób mądrzejszych i starszych. Natomiast Naoji uciekado Tokio, gdzie znajduje grupę, z którą pije. Utwór Dazaiego przeczytałam w dwa dni. Choć książka mi się podobała, nierozumiałam wyborów głównej bohaterki, były dla mnie dosyć dziwne. Wydaje mi się,że najbardziej zapamiętałam moment, w którym Kazuko próbowała spalić jajazwykłego węża, myśląc, że są to jaja żmii. Od tego momentu wszystko w życiudziewczyny zaczęło się rujnować - jej matka choruje, obserwujemy powrót jejmłodszego brata z wojny oraz początek jego uzależnienia. “Zmierzch” jest powieścią delikatną i dosyć specyficzną, skupioną na życiuwewnętrznym głównej bohaterki. Razem z nią przeżywamy dylematy, frustracje ilęki. Było mi trudno zrozumieć wybory Kazuko. Choć nie mogłam pojąć niektórychfragmentów utworu, uważam, że spodobałby się on osobom, które lubią powieścipsychologiczne lub książki o historii powojennej czy o kulturze Japonii.

ALEKSANDRA GAŁĄZKA 6D

SEKATOR • GAZETKA SZKOLNA

Podróż do Japonii...

C H O R O B A X X I W I E K U - F O M O

FOMO (akronim z j. ang. od słów „Fear of missing out”) to lęk przed byciem nieobecnym czy nieuczestniczącym wzebraniach, konwersacjach lub ogólnych wydarzeniach. Wynika on z myśli, iż nasi bliscy razem spędzają czas bezobecności naszej osoby lub, w innym znaczeniu, że przegapiliśmy informację, która wpłynęłaby nanasze życie („popchnęła” nas do przodu). W dzisiejszych czasach strach ten dotyczy niemal każdego. Doświadczyć go można w zwykłych konwersacjach, gdy,przykładowo, wspomniane zostaną sytuacje, w których nie uczestniczyliśmy. Dziś FOMO bardzo mocno wiąże się ztechnologią. Narodziny mediów społecznościowych, idea dokumentowania wszystkiego, co robimy i to, że nosimy zesobą miniaturowy komputer, wpływa na to, iż możemy odczuwać właśnie ten strach w każdym momencie. "Fear ofmissing out" nie tylko może źle wpływać na nasze samopoczucie, ale przez istnienie mediów oraz telefonu również nanasz poziom skupienia, co nie sprzyja wykonywaniu pracy czy innych aktywności. Na szczęście istnieją sposoby by Fomozminimalizować.

MIŁOSZ PRZERWA 7C

P E R C Y J A C K S O N - R E C E N Z J A S E R I I K S I Ą Ż E K

Interesują cię mitologia grecka, niebezpieczne przygody oraz niestandardowe życie nastolatka? Jeśli tak, topowinieneś przeczytać serię książek "Percy Jackson" Ricka Riordana. To bardzo ciekawa powieść, napisana zrozumiałymi młodzieżowym językiem, z której można się wiele nauczyć. Głównym bohaterem jest Percy Jackson. Nie jest to jednak zwyczajny nastolatek. Chłopak jest wyrzucany z każdejszkoły przez różne nadzwyczajne wydarzenia, takie jak wystrzał z armaty w szkolny autobus. Jackson ma też dysleksję iADHD, lecz jak się późnej okazuje, jest to wynik bycia człowiekiem półkrwi! Percy w tragiczny sposób dostaje się naObóz Herosów, czyli obóz, na którym szkolone do przeżycia są dzieci takie jak on. Od tego czasu życie Percy’ego jestwypełnione walkami z potworami, zadufanymi bogami, mściwymi tytanami, którzy życzą mu śmierci, czarodziejkami,zamieniającymi ludzi w świnki morskie, trudnymi decyzjami oraz własnym przeznaczeniem. Podczas wszystkich przygódtowarzyszą mu jego najlepsi przyjaciele m.in. Annabeth i Grover, bez których na pewno byłoby mu dużo trudnej. Każdaksiążka to kolejna niezwykła, niebezpieczna i ciekawa przygoda, która prowadzi do wypełnienia jego przeznaczenia.

LENA MECH 7F

Pierwszym z nich jest obniżanie naszych oczekiwań. Gdy, naprzykład, dowiadujemy się o tym, że nie będziemy mogli byćna spotkaniu, nie możemy przesadzać. Niezdrowe jestmyślenie, iż każda przegapiona interakcja spowoduje, żebędziemy w „tyle”.

Następną radą jest świadomość, że to, co widzimy wInternecie, nie zawsze pokrywa się z prawdą. Nie możnaporównywać swojego życia do życia celebryty czy bliskiegowidzianego w mediach. Ich zdjęcia, filmy czy jakiekolwiekinne formy dokumentacji najczęściej przesadnieprzedstawiają, jak bardzo dobrze się ich twórcy bawią.

Ostatnim sposobem jest zmniejszenie czasu spędzonego wmediach społecznościowych. W dzisiejszych czasach mediastanowią świetne miejsce do komunikacji oraz rozrywki,dlatego bardzo trudno kompletnie przestać z nich korzystać.Jeśli mamy poważne problemy ze skupieniem się, chwiloweodłączenie może nam pomóc.

CZERWIEC 2021 STRONA | 4

SEKATOR • GAZETKA SZKOLNA

Na koniec dnia warto pamiętać, iż Fomo jest zjawiskiem naturalnym i możnajego odczucie minimalizować. Strach ten bardzo często tworzą media, dlategoteż warto zdrowo z nich korzystać i nie porównywać się do innych.

Podsumowując, ta seria książek jest ciekawa, młodzieżowa ibardzo wciągająca. Życie nastolatka, niebezpieczne przygody,wredni bogowie, przerażające potwory, dawka śmiechu orazzakazany związek to rzeczy, które na pewno znajdziecie wtych powieściach. Polecam je całym sercem osobom, którelubią mitologię, fantastykę i wartką akcję. Teraz pozostajepytanie, czy wystarczająco zainteresowałam cię tą serią, byśruszył na misje razem z Percym i jego przyjaciółmi?

W Y W I A D Z K O N I E M

KALINA ROGALA 7F

Oczywiście! Z wielką chęcią odpowiem na Twoje

pytania. Mają państwo przyjemność czytać wywiad

z nieziemską Debby!

Praca z początkującymi przypomina trochę pracę z dziećmi, a już mówiłam, jak

to jest. Niewymagająca fizycznie, ale męcząca psychicznie. Praca z osobami

zaawansowanymi wymaga lepszej kondycji, jednak jest dużo ciekawsza. Można

poskakać czy porobić coś interesującego, więc chyba wolę pracę z bardziej

doświadczonymi jeźdźcami.

G A D Y - K O C H A N E Z W I E R Z Ę T A C Z Y P O T W O R Y

Czy słusznie jest powiedziane, że gady są straszne? Sądzę, że nie i z chęcią udowodnię, iż temaluchy nie są groźne ani straszne. Niejedna osoba naoglądała się głupot o wężach. O tym, jakie są groźne, niebezpieczne, jadowite.Jednak czy ktoś się zastanowił, dlaczego atakowały? Z natury są spokojne - częściej unikajączłowieka, niż się na niego rzucają. Większość węży, zanim ugryzie, ostrzega człowieka- sycząc,podnosząc się, pokazując kły. Łatwo je zirytować drażniąc się z nimi, co skutkuje ugryzieniem.Jednak wiele gatunków węży nie posiada jadu bądź jest tak słaba, że nie stanowi dla nasniebezpieczeństwa. Teraźniejsze dinozaury, czyli jaszczurki, wiele po swoich przodkach nie odziedziczyły. Łuski iczasem kły to jedyne co je łączy. Więc dlaczego się ich boimy? Każdy z nas ma w sobie barierę,która wyolbrzymia nieznane rzeczy. Gdy słyszymy o hodowli jaszczurek w domu, większość osóbuzna hodowcę za wariata, przecież jak można trzymać coś tak obrzydliwego, co żywi sięowadami. Racja, żywią się tym, ale czy przez to są obrzydliwe? Chomiki również mają tendencjedo jedzenia owadów, a nikt ich nie nazywa obrzydliwymi. Są jaszczurki, które nie muszą jeśćowadów. Gekon orzęsiony żywi się różnymi galaretkami oraz papkami. Biczogony to jaszczurki,które w swojej diecie mają same rośliny. Agama brodata to psiak w skórze gada. Pomimo ich dość dużej wielkości (osiągają ok. 50 cmdługości) są najbardziej kochanymi gadami, z jakimi miałam do czynienia. Są bardzo mądre,można je nauczyć wielu rzeczy. Są przyjacielskie i kochane, nie atakują właścicieli, jest wręczprzeciwnie. Kiedy czują zagrożenie, będą bronić właściciela. Kochają dzieci jak i inne zwierzęta,lubią bawić się z psami, papugami czy kotami. Więc czy zasługują na miano strasznych potworówz twoich koszmarów?

MAJA PORAJ 7F

Moja praca polega, przede wszystkim, na cierpliwym wożeniu na swoim grzebiecie ludzi.

Czasem jest to jazda w kółko z małym dzieckiem, a czasem coś więcej! Osobiście

bardzo lubię swoją pracę, często ktoś wrzuci coś pysznego do schrupania - czy to

marchewkę, czy jabłko... albo weźmie na świeżutką, pyszniutką trawkę! To chyba

największy plus tej pracy.

Nie jest ona wymagająca, ogólnie polega na cierpliwym jeżdżeniu w kółko,

wytrzymując średnio wygodne klepanie po grzbiecie czy szarpanie pyska. Wymagane

jest ode mnie to, żebym znosiła i wybaczała wszelkie błędy oraz pomagała. Nie mówię,

że jest to złe, jednak trochę męczące. Ale mimo wszystko lubię pracę z młodszymi

adeptami jeździectwa.

Witamy serdecznie! Jestem dziennikarką z

gazetki szkolnej „Sekator”, czy mogłabym

prosić o krótki wywiad?

CZERWIEC 2021 STRONA | 5

SEKATOR • GAZETKA SZKOLNA

No to pierwsze pytanie - lubi Pani swoją

pracę? Na czym ona polega?

Wow! Taka nagroda jest bardzo kusząca...

Następne pytanie. Czy lubisz pracę z dziećmi?

Mogę to sobie tylko wyobrazić... Niewątpliwie jest to trudna

praca. Zatem jeszcze ostatnie pytanie! Wolisz pracę z

osobami zaawansowanymi czy z początkującymi?

Bardzo dziękujemy za tę cenną wiedzę!

Bardzo miło się z Panią rozmawiało.

Do zobaczenia!

F O T . M . P O R A J

F O T . A . C Y W I Ń S K A - R O G A L A

P R Z E M Ó W I E N I E D O R O D Z I C Ó W

Drodzy rodzice! Jako przedstawicielka młodzieży chciałabym, wykorzystując treść książki N.H Kleinbaum pt. "Stowarzyszenie umarłychpoetów", wyjaśnić wam - naszym opiekunom - co jest ważne dla nas, nastolatków. Wielu z Was, rodziców, zastanawia się,co oznaczają niektóre zachowania waszych dzieci bądź dlaczego zachowujemy się różnie w niektórych sytuacjach. Aleczy musi tak być? Czy rodzic nigdy nie będzie mógł zrozumieć nastolatka? Otóż ja chciałabym wam ukazać, co my,nastolatkowie, tak naprawdę czujemy i czego potrzebujemy z waszej strony. Przejdźmy do konkretów. Pewnie wielu z Was uważa, że dzieci w XXI wieku nie mają prawdziwych, poważnych problemów, przecież tylkosiedzimy przy komputerach i nie wypuszczamy z rąk telefonów. Więc jakie możemy mieć problemy? Wiele nastolatkówma problemy z akceptacją. Za wszelką cenę chcemy być akceptowani przez społeczeństwo, choć nie zdajemy sobie ztego sprawy. Udowodnił to jeden z bohaterów wcześniej wymienionej książki - John Keating, nauczyciel językaangielskiego w Akademii Weltona. Nauczyciel ten na jednej z lekcji przeprowadził eksperyment, który polegał na tym, żegrupka chłopców miała iść jeden za drugim. Pomimo tego, że na początku każdy szedł swoim tempem, po chwiliwszyscy zaczęli iść równo, a osoby, które stały i patrzyły na to, zaczynały klaskać. Pan Keating tym sposobem udowodnił,że nawet podświadomie działamy tak, aby nas akceptowano. W związku z tym proszę Was, abyście jako nasiopiekunowie pomagali nam odkryć siebie, i pozwalali być sobą. Kolejną ważną sprawą jest to, że chcielibyśmy, abyście traktowali nas na równi. Wielu rodziców uważa, że dziecko jestgłupsze, mniej poważne oraz że nie ma nic mądrego do powiedzenia. Otóż nastolatkowie również są inteligentni. Niechcemy być pomijani, chcemy, aby nasze zdanie było brane pod uwagę. Młodzież też ma coś do powiedzenia, dobrymprzykładem są uczniowie Akademii Weltona. Choć młodzi, to potrafili głosić swoje zdanie, bronić go. Jednak bylitraktowani poważnie tylko przez nauczyciela języka angielskiego, wcześniej wymienionego Johna Keatinga. Ostatnią najważniejszą rzeczą jest to, abyście pozwalali nam decydować o sobie. Wy jako rodzicie, za wszelką cenępróbujecie ochronić nas przed całym światem. Nie pozwalacie nam popełniać błędów, nie możemy decydować o swoimżyciu. Myślicie, że robicie to dla naszego dobra, lecz czy tak jest? Otóż nie. Brak możliwości decydowania o swoim życiudoprowadza do tego, że tracimy siebie. Jeden z głównych bohaterów wymienianej wcześniej książki, nie miał takichmożliwości, przez co utracił pasję, wiarę w siebie i stał się pustym człowiekiem, co zmusiło go do popełnieniasamobójstwa. Tak kończy się brak możliwości decydowania o swoim losie. Teraz kończę wypowiedź z nadzieją, że otworzyłam Wam oczy na rzeczy ważne dla każdego z nas - nastolatków. Znaciejuż większość problemów, jakie ma młodzież. Dziękuję za wysłuchanie i proszę, okazujcie miłość i zrozumienie waszymdzieciom.

LENA MECH 7F

P R Z E P I S N A F O N D A N T

Do przygotowania tego przepysznego przepisu nie będziesz potrzebował wieluskładników ani wysokich umiejętności. Całość wykonasz w ok. 20 minut, a uwierz,że będzie warto. Z tego przepisu wychodzą cztery pyszności o standardowymrozmiarze lub osiem muffinek :).

Składniki:- 120 g czekolady deserowej lub gorzkiej + ewentualnie kilka dodatkowych kostek- 90 g masła- 70 g cukru (najlepiej pudru)- 50 g mąki (najlepiej pszennej tortowej)- 3 średnie jaja- owoce (opcjonalnie)

Przejdźmy do roboty! Umyj ręce, przygotuj miejsce pracy i zaczynamy.Na początku musisz dokładnie ubić jajka z cukrem pudrem. W tym samym czasiewykonaj kąpiel wodną czekolady i masła. Do ubitych jajek z cukrem powoliwsypuj mąkę – mikser przełącz na średnie obroty. W kolejnym kroku dodajrozpuszczoną czekoladę z masłem i mieszaj do uzyskania gładkiej, gęstej masy. Wmiędzyczasie nagrzej piekarnik do 200*C (termoobieg) lub 210-220*C (grzałkagóra-dół). Jeśli chcesz zrobić fondant, gotowe ciasto przełóż doforemek/szklanych miseczek do połowy ich objętości, połóż na masę w naczyniukostkę czekolady i przykryj resztą masy. Jeśli chcesz zrobić suflet – po prostuprzełóż masę do foremki. Przygotowany deser włóż do nagrzanego piekarnika iwyciągnij po 7-10 minutach (aż ciasto będzie twarde na górze i zarumienione).Gotowe!Według uznania możesz nałożyć na swój deser owoce. Smacznego!

DARIA WIECHNO 7C

CZERWIEC 2021 STRONA | 6

SEKATOR • GAZETKA SZKOLNA

Delicious!

źródła: www.canva.com,redakcja: Aleksandra Gałązka, Patrycja Leśniewska, Lena Mech, Maja Poraj, Miłosz Przerwa, Maja Radzikowska, Kalina Rogala, Nicole Röhring, Daria Wiechnoopieka edycyjna: Wioletta Elimer