Wspomaganie podejmowania decyzji w zakresie wyboru …...Systemy zarzdzania treci i dokumentami elektronicznymi przez lata ewaluowały, wzboga-cane o nowe cechy i funkcjonalnoci. W

TOMASZ KOMOROWSKI

WSPOMAGANIE PODEJMOWANIA DECYZJI W ZAKRESIE WYBORU SYSTEMU

ZARZ�DZANIA DOKUMENTAMI (CMS/DMS)

Streszczenie

W niniejszej pracy poruszono problem wyboru systemu do zarz�dzania doku-

mentami elektronicznymi na przykładzie zadania realizowanego w projekcie Bal-

ticMuseums 2.0 Plus. Omówiono zagadnienia zwi�zane z procesem podejmowania

decyzji, a tak�e klasyfikacj� systemów zarz�dzania tre�ci�. Przedstawiono skrócon�

specyfikacj� wymaga� i kryteriów wyboru oraz dwie metody wyboru systemów

CMS/DMS: opart� o porównywark� CMSmatrix.org oraz diagram Hassego.

Słowa kluczowe: wspomaganie decyzji, systemy zarz�dzania dokumentami, diagram Hassego

1. Wprowadzenie

Problem wyboru odpowiedniego narz�dzia wspomagaj�cego organizacj� w zarz�dzaniu do-

kumentami cyfrowymi jest niezwykle zło�onym zagadnieniem. Oferta ponad dwóch tysi�cy goto-

wych rozwi�za� komercyjnych lub open source'owych systemów CMS (ang. Content Manage-

ment System) nie jest mo�liwa do szybkiego zweryfikowania, a ró�norodno�� funkcji, rozszerze�i modułów nie ułatwia ich porównania. Literuatura po�wi�cona zagadnieniom wspomagania decy-

zji [8, 9] wskazuje szereg metod o ró�nym stopiu zło�ono�ci, mog�cych mie� zastosowanie

w rozwi�zywaniu podobnych problemów. Wiele z nich opiera si� na agregacji ocen ekspertów,

o których czasem trudno z uwagi na ilo�� implementacji danego rozwi�zania lub ograniczone

�rodki finansowe zabud�etowane na zadania wyboru systemu.

Systemy zarz�dzania tre�ci� i dokumentami elektronicznymi przez lata ewaluowały, wzboga-

cane o nowe cechy i funkcjonalno�ci. W niektórych przypadkach trudno zaklasyfikowa� dane

rozwi�zanie i jednoznacznie wskaza� przeznaczenie systemu. Wiele z nich aspiruje do rozwi�za�kompleksowych wspomagaj�cych (poprzez liczne moduły i rozszerzenia) niemal ka�dy aspekt

zarz�dzania tzw. kontentem.

W niniejszym artykule uwag� skupiono na elementach procesu wspomagania decyzji w za-

kresie wyboru alternatywy decyzyjnej (systemu CMS/DMS). Ze wzgl�dów ekonomicznych wy-

korzystano do tego celu proste metody lub ogólnodost�pne narz�dzia.

• 2. Proces podejmowania decyzji

• Problem decyzyjny i alternatywy

Decyzja to "�wiadomy wybór jednego spo�ród rozpatrywanych i uznanych za mo�liwe wariantów

przyszłego działania" [3, s. 101]. Procesem podejmowania decyzji mo�na nazwa� zatem cykl

działa� zmierzaj�cych do rozwi�zania problemu wyboru wariantu (alternatywy). Koncentracja

aspekcie decyzyjnym, zło�ono�� problemów oraz warunki podejmowania decyzji determinuj�zastosowanie jednej lub kilku spo�ród kilkuset metod, których wybór sam w sobie jest skompli-

kowanym zagadnieniem wielokryterialnym. Podejmowanie decyzji implikuje wybór jednej ze

Tomasz Komorowski

Wspomaganie podejmowania decyzji w zakresie wyboru systemu zarz�dzania dokumentami

(CMS/DMS)

62

zbioru alternatyw. Słowo "alternatywa" i "wariant" s� w tym przypadku bardzo cz�sto stosowane

zamiennie. Ich znaczenie nie jest jednak dokładnie takie samo. Słownik j�zyka polskiego definiuje

"wariant" jako: "inne opracowanie tego samego tekstu lub inne rozwi�zanie jakiego� problemu"1.

"Alternatywa" z kolei koncentruje si� na aspekcie wyboru, co w tym samym �ródle opisane jest

jako: "dwie wykluczaj�ce si� mo�liwo�ci; lub te�: "konieczno�� wyboru mi�dzy dwiema wyklu-

czaj�cymi si� mo�liwo�ciami". Z logicznego punktu widzenia istniej� dwa rodzaje alternatyw.

Alternatywy zwykłe i alternatywy wykluczaj�ce [1, 2]:

• Alternatywa zwykła (nierozł�czna, niewykluczaj�ca) – zachodzi wówczas, kiedy mamy

do czynienia z co najmniej dwoma wariantami, których wybór jest prawdopodobny i ist-

nieje mo�liwo�� wyboru jednego (lub wi�cej ni� jednego wariantu) – stosowany spójnik

"lub". Mo�na j� przedstawi� za pomoc� wzoru: p�q, która jest prawdziwa wtedy i tylko

wtedy, gdy co najmniej jeden z elementów jest prawdziwy: p� � � � �q= (p ¬q) (¬p q)

(p�q).

• Alternatywa wykluczaj�ca (ekskluzja, kontrawalencja, alternatywa rozł�czna, ró�nica

symetryczna, suma poprzeczna, suma modulo 2, XOR, exclusive or, EOR) – kiedy wybór

jednego wariantu wyklucza wybór innego wariantu (ze zbioru wariantów nale�y wybra�tylko jeden) – stosowany spójnik "albo"; Alternatyw� wykluczaj�c� mo�na przedstawi�w postaci ró�nicy symetrycznej p�q, która jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy

p�q=(p� � �¬q) (¬p q), czyli tylko jeden z elementów jest prawdziwy.

Podejmowanie decyzji najcz��ciej sprowadza si� do wyboru alternatywy wykluczaj�cej. Wybór

wi�cej ni� jednego wariantu bardzo cz�sto ze wzgl�dów ekonomicznych nie mo�e by� optymalny.

W tym artykule skoncentrowano si� na ocenie alternatyw wykluczaj�cych, b�d�cych jednym

z niezb�dnych etapów podejmowania decyzji.

2. Etapy podejmowania decyzji

Proces podejmowania decyzji jest zło�on� procedur�, któr� mo�na podzieli� na nast�puj�ce, cy-

klicznie wyst�puj�ce, etapy: zdefiniowanie celu, zbieranie informacji, rozpoznanie dost�pnych

opcji, ocena i podj�cie decyzji, wprowadzenie decyzji w �ycie, monitorowanie i predykcja skut-

ków decyzji. Realizacja ka�dego z tych etapów wymaga zastosowania wła�ciwych technik, metod

i narz�dzi, a tak�e odpowiedniej wiedzy i do�wiadczenia. Dobór wymienionych składników musi

by� adekwatny do rodzaju i skali problemu decyzyjnego, a tak�e wielko�ci zasobów mo�liwych do

zaanga�owania w procesie decyzyjnym b�d�cych w dyspozycji decydenta [7, 8, 9]. Decyzja b�d�-ca wynikiem procesu opiniuj�cego realizowanego przez zespół ekspertów jest efektem wielu opi-

nii cz�stkowych. Wg Formana i Peniwatiego [6, s. 165–169] sposób agregacji eksperckich ocen

rozpatrywanych kryteriów jest zale�ny od sposobu nadawania przez nich ocen. Wyró�niaj� oni

dwa zasadnicze modele organizacji prac zespołu ekspertów. Jednym z nich jest współpraca przy

ocenie relacji mi�dzy atrybutami rozpatrywanej grupy, a drugim autonomiczne dokonywanie ocen

poszczególnych ekspertów [5, s. 387–396].

W dalszej cz��ci pracy, po�wi�conej zagadnieniom wyboru systemu CMS/DMS, przedstawiono

zało�enia i metody wykorzystane podczas realizacji czterech pierwszych etapów procesu podej-

mowania decyzji. Kolejne etapy: wprowadzenie decyzji w �ycie, monitorowanie i predykcja skut-

1 Słownik J�zyka Polskiego. PWN, Waraszwa 2008. hasło "alternatywa", "wariant".

63

ków decyzji, w momencie pisania artykułu nie zostały zako�czone. Wszystkie oceny eksperckie

zostały dokonywane w sposób autonomiczny, tzn. eksperci ne współpracowali ze sob� w trakcie

oceniania. Z powodu ogranicze� edytorskich nie przedstawiono mechanizmu doboru ekspertów,

ani sposobu agregacji ocen i weryfikacji ich zgodno�ci. Analiza w tym zakresie b�dzie przedmio-

tem osobnego opracowania.

3. Klasyfikacja systemów CMS

Systemy zarz�dzania zawarto�ci� (ang. Content Management Systems – CMS) s� rozwi�zaniami,

które maj� wspiera� u�ytkowników w zarz�dzaniu wszelkiego rodzaju dokumentami elektronicz-

nymi i/lub ich zawarto�ci�. Dokument elektroniczny (zawarto�� – content) w tym wypadku nale�y

rozumie� jako wszelka forma danych przyjmuj�ca posta� zarówno dokumentu okre�lonego typu:

obraz, dokument tekstowy, plik audio czy wideo, strona internetowa, jak i wpis na blogu, komuni-

kat, czy strona wiki. W zale�no�ci od przeznaczenia systemu CMS, rodzaju zarz�dzanej zawarto-

�ci oraz wbudowanych narz�dzi i funkcji systemu CMSy mo�na podzieli� na nast�puj�ce podkla-

sy:

• WCMS – Web Content Management System (Systemy Zarz�dzania Zawarto�ci� Stron

Internetowych),

• DMS – Document Management System (Systemy Zarz�dzania Dokumentami),

• DAMS – Digital Asset Management System (Systemy Zarz�dzania Cyfrowymi Zasoba-

mi),

• KMS – Knowledge Management System (Systemy Zarz�dzania Wiedz�),• ECMS – Enterprise Content Management System (Systemy Zarz�dzania Kontentem

Przedsi�biorstwa)..

Podział na podklasy systemów CMS został dokonany ze wzgl�du na rodzaj zarz�dzanej zawarto�ci

(contentu) i narz�dzia oraz funkcje, w jakie te systemy zostały wyposa�one.

WCMS jest systemem wykorzystywanym najcz��ciej do tworzenia i zarz�dzania serwisami stron

internetowych. Ich przeznaczenie i wbudowane narz�dzia s� dedykowane tworzeniu dokumentów

HTML (stron WWW) i wszelkich elementów osadzonych na tych stronach (galerie zdj��, kalenda-

rze, galerie filmów lub innych zasobów multimedialnych, fora dyskusyjne itp.). Głównym celem

stosowania tego typu systemów jest umo�liwienie u�ytkownikom nieposiadaj�cym umiej�tno�ci

programistycznych na wspólne tworzenie i publikowanie stron internetowych oraz zarz�dzanie

zasobami serwisu.

DMS'ami nazywane s� systemy komputerowe (lub zbiory programów komputerowych) u�ywane

do składowania i "�ledzenie losów" dowolnego typu dokumentu elektronicznego. DMS charakte-

ryzuj� si� mi�dzy innymi nast�puj�cymi funkcjami: składowanie plików, wysyłanie, �ci�ganie

(ang. storing, upload, download), kontrola dost�pu (ang. access controll), �ledzenie losów pilku

(ang. tracking), wersjonowanie (ang. versioning), współpraca pomi�dzy u�ytkownikami serwisu

(ang. collaborating), zarz�dzanie przepływami pracy (ang. workflow management). DMS w prze-

ciwie�stwie do WCMS nie traktuje kontentu jako zasób publikowalny, którego zawarto�� (tre��) powinna by� dost�pna dla u�ytkowników. Z tego punktu widzenia w DMS'ach ka�dy plik trakto-

wany jest jak zarz�dzalny obiekt, a nie jak np. element strony internetowej.

DAMS jest systemem wyposa�onym w mechanizmy i narz�dzia dedykowane dla zasobów multi-

medialnych. Głównym zadaniem tej grupy systemów jest składowanie, katalogowanie, dystrybu-

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011

Tomasz Komorowski


(CMS/DMS)

64

cja (kontrolowane udost�pnianie), opisywanie i przeszukiwanie wszelkich cyfrowych multime-

diów takich jak: obrazy, filmy, muzyka oraz dokumenty tekstowe. Funkcjami wyró�niaj�cymi

systemy DAMS s�: sczytywanie metatagów (informacji) z uploadowanych zasobów multimedial-

nych, silnik wyszukiwania zoptymalizowany pod k�tem przeszukiwania cyfrowych multimediów,

atrybuty zasobów adekwatne dla cyfrowych multimediów (np. prawa autorskie), narz�dzia pod-

gl�du multimediów, narz�dzia edycji multimediów, zadania i przepływy pracy ukierunkowane na

zarz�dzanie cyfrowymi multimediami. Dla uproszczenia mo�na zało�y�, �e DAMS s� systemami

DMS wyposa�onymi w narz�dzia dedykowanymi dla multimediów.

KMS to systemy zoptymalizowane pod k�tem dzielenia si� wiedz� w organizacji. W tego rodzaju

systemach główny nacisk poło�ony jest na zawarto�� przetwarzanych dokumentów i informacji.

Poni�szy rysunek prezentuje ramy procesu, w oparciu o które budowane s� systemy informatyczne

maj�ce wspiera� zarz�dzanie wiedz�.

Rysunek 1. Proces zarz�dzania wiedz� – famework

ródło: Opracowanie własne na podstawie: http://en.wikipedia.org/wiki/File:KM_Framework.png.

ECMS – to systemy przeznaczone do organizowania i składowania dokumentów danej organizacji

(firmy) lub innych "tre�ci" zwi�zanych z procesami danej organizacji. Systemy takie s� wyposa-

�one w funkcje charakterystyczne dla biznesowego uj�cia obiegu informacji/dokumentów, do

których nale�e� mog�: informacje o klientach i relacjach z klientami (Customer Relationship Ma-

nagement), informacje o transakcjach, raporty, zestawienia generowane dynamicznie, dodatkowe

moduły typu: zarz�dzanie dokumentami projektów, zarz�dzanie dokumentami kadrowymi itp.

Baza Wiedzy

Przechwytywa-

nie Wiedzy

Dost�p do

Wiedzy

Tworzenie

Wiedzy

Aplikacja

Wiedzy

Nabycie

Wiedzy

Dzielenie

si� Wiedz�Transfer

Wiedzy

Sieci

Wiedzy

65

4. Wybór systemu CMS/DMS

Definicja celu i wymaga�

Analiza i wybór systemu informatycznego klasy CMS/DMS do celów mi�dzynarodowego projek-

tu BalticMuseums 2.0 Plus podporz�dkowane były głównemu celowi. Tym celem było umo�li-wienie zdalnej współpracy nad cyfrowymi materiałami multimedialnymi grupie osób zaanga�o-

wanych w realizacj� tego projektu. W przedsi�wzi�ciu udział bierze sze�ciu partnerów: dwie insty-

tucje naukowe – Uniwersytet Nauk Stosowanych w Stralsundzie i Uniwersytet Szczeci�ski oraz

cztery muzea oceanograficzne – Niemieckie Muzeum Oceanograficzne w Stralsundzie, Akwarium

Gdy�skie, Litewskie Muzeum Morskie w Kłajpedzie i Muzeum Oceanu �wiatowego w Kalinin-

gradzie. Projekt Baltic Museums 2.0 realizowany jest w ramach South Baltic Cross-border Co-

operation Programme 2007–2013 i współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regio-

nalnego, w ramach Europejskiej Polityki Spójno�ci. Głównym celem projektu BalticMuseums 2.0

jest promocja i efektywne wykorzystanie dziedzictwa zgromadzonego w muzeach oceanograficz-

nych poprzez ponadgraniczne o�rodki informacji turystycznej, tak by zwi�kszy� ich atrakcyjno��i konkurencyjno��, szczególnie dla turystów zagranicznych [11]. Cyfrowe materiały multimedial-

ne gromadzone i przetwarzane w systemie CMS/DMS maj� by� wykorzystane do tworzenia e-

przewodników (ang. e-guide).

Wymagania dotycz�ce wybieranego systemu były determinowane przez:

• cel nadrz�dny: budowa kolekcji materiałów przeznaczonych do e-przewodników,

• udział w projekcie kilkudziesi�ciu osób z 4 pa�stw nadbałtyckich i konieczno�� zdalnej współ-

pracy przez Internet;

• specyfika prac nad cyfrowymi multimediami.

Specyfikacja opracowana podczas spotka� zespołów projektowych zakładała podział wymaga� na

cztery kategorie:

• Podstawowa funkcjonalno�� systemu (ang. basic system features),

• Edycja zawarto�ci (ang. content editing),

• Interfejs u�ytkownika (ang. user-interface related),

• Wymagania niefunkcjonalne (Non-functional requirements).

Opracowano równie� szereg wymaga� szczegółowych dot. systemu CMS/DMS, które zostały

uj�te w czterech kategoriach: podstawowe funkcjonalno�ci systemu (ang. basic system features),

edycja zawarto�ci (ang. content editing), dotycz�ce interfejsu u�ytkownika (ang. user-interface

related) oraz wymagania niefunkcjonalne (ang. Non-functional requirements). Ł�cznie wyspecyfi-

kowano 24 kryteria.

Podczas weryfikacji systemów CMS stwierdzono, i� zdefiniowane kryteria s� zbyt ogólne

i nie daj� mo�liwo�ci porównania systemów (kryteria były nieporównywalne), dlatego zdecydo-

wano o rozszerzeniu kryteriów na podkryteria i kryteria uzupełniaj�ce. Z 24 pierwotnych kryte-

riów i 4 kategorii (wymienionych w powy�szej tabeli, po rozszerzeniu powstało 6 kategorii (dwie

dodatkowe: Hosting technologies & requirements oraz pomini�ty we wcze�niejszych wymaga-

niach Workflow) i ł�cznie 56 kryteriów i subkryteriów. Pozwoliło to na bardziej rzeteln� ocen�analizowanych systemów.


Tomasz Komorowski


(CMS/DMS)

66

Wybór systemu CMS przy u�yciu cmsmatrix.org

Obecnie ilo�� systemów klasy CMS szacuje si� na ponad dwa tysi�ce. Wybór odpowiedniego

rozwi�zania spo�ród tak du�ej ilo�ci propozycji nie jest spraw� łatw�. Od kilku lat pojawiaj� si�narz�dzia, które maj� wspomóc decydenta w podj�ciu tej decyzji. Jedn� z najbardziej popularnych

porównywarek (ang. compare tool) systemów CMS jest www.CMSmatrix.org [4].

CMSmatrix pozwala na wyszukanie i porównanie ponad 1200 systemów do zarz�dzania zawarto-

�ci� (contentem) według kryteriów z nast�puj�cych dziesi�ciu kategorii:

1. Wymagania systemowe (ang. System Requirements),

2. Bezpiecze�stwo (Security),

3. Wsparcie (ang. Support),

4. Prostota u�ytkowania (ang. Easy of use),

5. Wydajno�� (ang. Performance),

6. Zarz�dzanie (ang. Management),

7. Interoperacyjno�� (ang. Interoperability),

8. Elastyczno�� (ang. Flexibility),

9. Aplikacje wbudowane (ang. Built-in Applications),

10. Handel (ang. Commerce).

Ł�cznie w 10 kategoriach znajduje si� 145 kryteriów. Dla wi�kszo�ci z kategorii mo�na wybra�jedn� z pi�ciu opcji:

• No (Nie – dana funkcja/cecha nie jest dost�pna),

• Limited (Wyst�puje w ograniczonej formie),

• Costs extra (Funkcja dost�pna za dodatkow� opłat�),• Free Add On (Funkcja dost�pna jako bezpłatny dodatek),

• Yes (Tak – funkcja wyst�puje).

Poniewa� specyfikacja wymaga� systemu CMS dla projektu BalticMuseums nie była przygo-

towana zgodnie z kryteriami porównywarki www.CMSmatrix.org, niezb�dne było dokonanie

odpowiedniego ich odwzorowania. Kryteria specyfikacji odwzorowano na kryteria uj�te w narz�-dziu dost�pnym w CMSmatrix.org. Wyniki takiego odwzorowania przedstawia poni�sza tabela 1.

Z uwagi na angloj�zyczno�� obu specyfikacji kryteriów pozostawiono oryginalny zapis wszyst-

kich pozycji.

Tabela 1. Odwzorowanie kryteriów specyfikacji wymaga� na kryteria wyboru CMSmatrix.org

No. BalticMuseums Criterion CMSmatrix.org Criterion (Category |

Criterion = Value)

1 Basic system features

1.1 Content preview no equivalent

1.2 Searching (any) Built-in Applications | Search Engine = Yes

1.3 Uploading content (any) Easy of Use | Mass Upload = Yes

1.4 Downloading content no equivalent

1.5 Grouping/ungrouping content Management | Asset Management = Yes

1.6 Deleting content Management | Asset Management = Yes;

67

No. BalticMuseums Criterion CMSmatrix.org Criterion (Category |

Criterion = Value)

1.7 Preserving content state from before ed-

it/delete operation Management | Asset Management = Yes

1.8 Viewing and setting content metadata,

including descriptive labels Easy of Use | Prototyping = Yes

1.9 Viewing and setting content access rights Easy of Use | Prototyping = Yes

2 Content editing

2.1 Editing plain text Easy of Use | WYSIWYG Editor = Yes

2.2 Editing rich formatted text Easy of Use | WYSIWYG Editor = Yes

2.3 Resizing images Easy of Use | Image resizing = Yes

2.4 Cropping images no equivalent

3 User-interface related

3.1 Support for drag&drop operations Easy of Use | Drag-N-Drop Content = Yes

4 Non-functional requirements

4.1 Based on a license-free, open-source

software System requirements | License = Open

4.2 Capable of handling required amount of

content and user activity no equivalent

4.3 User-friendly and simple to use by non-

specialists no equivalent

4.4 Compliant with W3C requirements and

Google recommendations Interoperability | XHTML Compliant = Yes

4.5 Respecting web coding standards no equivalent

4.6 Scalable (increasing amount of content

and user activity) no equivalent

4.7 Extensible (possible inclusion of other

museums in the system) no equivalent

Other functions (not given in the speci-

fication)

Easy of Use | Zip Archives = Yes

Management | On-line administration = Yes

Management | Trash = Yes

Management | Workflow Engine = Yes

Interoperability | FTP Support = Yes

Interoperability | UTF-8 Support = Yes

ródło: Opracowanie własne.


Tomasz Komorowski


(CMS/DMS)

68

Wyniki wyboru systemu CMS za pomoc� CMSmatrix.org

Zastosowany filtr zawieraj�cy kryteria z powy�szej tabeli zaprezentował list� nast�puj�cych

systemów:

1. Contao (TYPOlight),

2. DotNetNuke Community Edition,

3. DotNetNuke Enterprise Edition,

4. DotNetNuke Professional Edition,

5. EnterMedia Digital Asset Management and CMS,

6. FarCry Open Source CMS,

7. Mura CMS,

8. MySource Matrix,

9. Nuts CMS for enterprise,

10. Spearhead CMS.

Ka�dy z wy�ej wymienionych systemów został sprawdzony przez ekspertów i oceniony pod

k�tem przydatno�ci do realizacji celów projektu. Niestety, pomimo wysokiej oceny funkcjonalnej

niektórych rozwi�za�, �aden z nich nie był odpowiedni. Głównych przyczyn takiego stanu nale�a-

ło upatrywa� w nast�puj�cych czynnikach:

• brak wielu czołowych rozwi�za� klasy CMS w�ród zbioru porównywanych systemów

w CMSmatrix.org (pomimo zarejestrowanych ponad 1200 systemów),

• brak klasyfikacji systemów (WCMS, DMS, DAMS, KMS, ECMS) wskazuj�cej na prze-

znaczenie systemu jako kryterium wyszukiwania,

• ro�na interpretacja kryteriów – to samo kryterium (np. multimedia management ma inne

znaczenie w kontek�cie systemów WCMS i inne dla DAMS),

• brak mechanizmów weryfikuj�cych autentyczno�� i przydatno�� wpisów w bazie danych

narz�dzia CMSmatrix.org – rejestracji systemów dokonuj� producenci,

• brak mo�liwo�ci doprecyzowania kryteriów wyszukiwania – sko�czona lista 145 kryte-

riów nie zawiera wszystkich mo�liwych i po��danych opcji.

Ocena alternatyw za pomoc� diagramu Hassego

Do oceny alternatyw wykorzystuje si� metody porz�dkowania zbiorów kryteriów. Przy ocenie

wielokryterialnej najcz��ciej stosowane s� diagram Hassego, metody progowe (np. metoda

ELECTRE), hierarchizacja kryteriów i inne [10]. Celem stosowania tych metod jest uporz�dkowa-

nie zbioru elementów według przyj�tej reguły klasyfikacyjnej oraz wyró�nienie mo�liwie naj-

mniejszego podzbioru stanowi�cego podstaw� przy dokonywaniu wyborów.

Diagramem Hassego nazywa si� graf zorientowany G=(W,R), gdzie W oznacza zbiór porównywa-

nych elementów, natomiast R jest relacj� cz��ciowego porz�dku, R W ×W co mo�na zapisa� jako

[10, s. 16]:

(x, y) R � y "jest lepsze od" x,

W naszym przypadku "lepsze" oznacza, �e suma warto�ci wszystkich kryteriów dla elementu y

jest wi�ksza ni� dla elementu x, co mo�na przedstawi� wzorem:

69

lub z u�yciem sumy wa�onej:

gdzie wi – waga przypisana i-temu kryterium, .

Takie sumowanie kryteriów powoduje utworzenie jednego metakryterium z wielu kryteriów

cz�stkowych.

Do oceny wybrano 7 systemów CMS/DMS ró�nej klasy, które (według opisów producen-

tów i do�wiadcze� ekspertów wspomagaj�cych wybór) miały najwi�ksze mo�liwo�ci funkcjonalne

i cechy zbli�one do tych, które zostały zdefiniowane w wymaganiach. Poni�sza tabela prezentuje

wybrane systemy oraz ich wersje i klasyfikacj�. �aden z tych systemów nie wyst�pował

w CMSmatrix.org.

Tabela 2. Oceniane systemy CMS/DMS

Oznaczenie Nazwa Wersja Typ systemu

N1 ResourceSpace 4.3.2 DAMS

N2 Cynapse/Plone 3.1.3 CMS/DAMS

N3 TYPO3 4.6 CMS

N4 OpenKM 5.0.3 DAMS

N5 Alfresco CE 4.0 DMS

N6 NotreDAM 1.08 DAM

N7 EnterMedia 7.5 DAM


Ka�dy system został oceniony zgodnie z procedur� diagramu Hassego wykorzystuj�c zarówno

sum� wyników oceny poszczególnych kryteriów jak i sum� wa�on�. Wszystkie kryteria zagrego-

wano do 6 głównych kryteriów nadrz�dnych i wskazano wagi, gdzie najwy�ej oceniono przydat-

no�� funkcji systemu, a najmniejsz� wag� przypisano wymaganiom niefunkcjonalnym (tabela 3).

Tabela 3. Zagregowane kryteria oceny systemów CMS/DMS

Kryterium Nazwa Skrót Kierunek

preferencji Wagi

K1 Podstawowe funkcje systemu (Basic System

Features) BSF max 0,3

K2 Edycja zawarto�ci (Content Editing) CE max 0,2

K3 Funkcje powi�zane z interfejsem u�ytkownika

(User-Interface Related) UIR max 0,1

K4 Niefunkcjonalne wymagania (Non-Functional

Requirements) NFR max 0,05

K5 Technologia i wymagania hostingu (Hosting

Technologies & Requirements) HTR min 0,1

K6 Przepływy pracy (Workflow) W max 0,25



Tomasz Komorowski


(CMS/DMS)

70

Wyniki oblicze� zaprezentowane s� w postaci rankingów w poni�szych tabelach 4, 5 i 6.

Tabela 4. Ranking systemów wg sumy ocen cz�stkowych

Kryterium Ocena Ocena

Wa�ona

Znormalizowana

Ocena Wa�ona

N1 32,00 9,55 0,55

N3 32,00 8,45 0,72

N4 29,50 9,95 0,83

N7 26,50 9,20 0,80

N5 23,50 8,00 0,81

N2 8,00 5,40 0,49

N6 2,00 4,60 0,24


Tabela 5. Ranking systemów wg sumy wa�onych ocen cz�stkowych


Wa�ona

Znormalizowana

Ocena Wa�ona

N4 29,50 9,95 0,83

N1 32,00 9,55 0,55

N7 26,50 9,20 0,80

N3 32,00 8,45 0,72

N5 23,50 8,00 0,81

N2 8,00 5,40 0,49

N6 2,00 4,60 0,24


Wyniki dwóch powy�szych rankingów nie dawały jednoznacznej odpowiedzi, który system nale�y

wybra�. Równie� kryteria oceny systemów miały zró�nicowane skale punktowe dla ka�dego

z nich, st�d konieczne było obliczenie znormalizowanych ocen wa�onych (zaprezentowanych

tak�e w tabeli 5 i 6). Normalizacji dokonano wg wzorów:

W tabeli 6 przedstawiono ranking systemów wg znormalizowanych ocen wa�onych.

71

Tabela 6. Ranking systemów wg znormalizowanych sum wa�onych ocen cz�stkowych


Wa�ona

Znormalizowana

Ocena Wa�ona

N4 29,50 9,95 0,83

N5 23,50 8,00 0,81

N7 26,50 9,20 0,80

N3 32,00 8,45 0,72

N1 32,00 9,55 0,55

N2 8,00 5,40 0,49

N6 2,00 4,60 0,24


W tym przypadku uzyskali�my wynik wskazuj�cy na rozwi�zanie nr 4, czyli system OpenKM

(Open Knowledge Management) w wersji 5.0.3. Znormalizowana ocena wa�ona jest w tym przy-

padku najodpowiedniejsz� metod� pomiaru. Diagram Hassego dla znormalizowanych kryteriów

przedstawiono na poni�szym rysunku.

Rysunek 2. Diagram Hassego dla znormalizowanych kryteriów



Tomasz Komorowski


(CMS/DMS)

72

5. Podsumowanie

Zgodnie z interpretacj� diagramu Hassego najlepsz� alternatyw� jest N4, poniewa� nie ma al-

ternatywy lepszej. W tym uj�ciu alternatywa N3 jest najgorsza, natomiast N6 i N2 s� wariantami

gorszymi (bo wskazuje na to suma wa�ona kryteriów znormalizowanych), a w poszczególnych

kryteriach zdarza si�, �e wyst�puje ocena wy�sza (nie jest spełniona relacja przewy�szania). Wy-

bór systemu CMS/DMS jest zagadnieniem bardzo zło�onym, a jego wynik uzale�niony bezpo-

�rednio od sprecyzowanych wymaga� i zebranych informacji (danych) o dost�pnych alternaty-

wach. Bardzo du�e znaczenie ma tak�e dobór ekspertów oceniaj�cych systemy wg okre�lonych

kryteriów. Spo�ród metod wielokryterialnych powszechnie stosowanych do wyboru alternatyw

decyzyjnych najcz��ciej wybierane s� ró�ne warianty metody AHP (ang. Analytic Hierarchy Pro-

cess). Ta metoda mo�e mie� zastosowanie zarówno do wyboru wariantów decyzyjnych, jak i ewa-

luacji oraz badania istotno�ci ocen dokonywanych przez ekspertów. Zastosowanie metody AHP do

ww. problemu wyboru systemu CMS/DMS b�dzie tematem osobnego opracowania.

Bibliografia

[1] Adair J.: Anatomia biznesu. Podejmowanie decyzji. Wydawnictwo Studio Emka.

Warszawa 2001.

[2] Badania Operacyjne, pod red. W. Sikory, PWE, Warszawa 2008.

[3] Bolesta-Kukułka K.: Decyzje mened�erskie, PWE, Warszawa 2003.

[4] CMSmatrix Compare Tool: www.CMSmatrix.org.

[5] Dytczak M., Ginda G., Kwiesielewicz M.: Wybrane narz�dzia grupowego wspomagania

decyzji w zarz�dzaniu miastem, [w:] Knosala R. (red.) Komputerowo zintegrowane

zarz�dzanie, t. I. http://www.ptzp.org.pl/files/konferencje/kzz/artyk_pdf_2010/44

_Dytczak_ M.pdf.

[6] Forman E., Peniwati K.: Aggregating individual judgments and priorities with the Analytic

Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 108, 1999.

[7] Griffin R.: Podstawy zarz�dzania organizacjami, PWN, 2001.

[8] Miller D.W., Starr M.K.: Praktyka i Teoria decyzji, PWN, 1971.

[9] Robbins S.: Skuteczne podejmowanie decyzji, PWE,2005.

[10] Tarapata Z.: Optymalizacja decyzji inwestycyjnych, cz.I, �ródło:

http://tarapata.strefa.pl/p_efektywnosc_systemow_informatycznych/download/optymalizacj

a_decyzji_inwestycyjnych_czI.pdf.

[11] Tourism Information Products For Oceanographic Museums,

http://www.balticmuseums.org/project-aims.html.

73

DECISION SUPPROT FOR CHOOSING DOCUMENT MANAGEMENT SYSTEM

(CMS/DMS)

This paper discussed problem of choosing a system for electronic document

management on the example of an activity carried out in the BalticMuseums 2.0

Plus project. Also presented issues related to decision-making process, and the clas-

sification of content management systems. The author summarizes the specification

of requirements and selection criteria, and presents two simple methods to choose

the Content Management System (CMS/DMS) based on the comparison CMSma-

trix.org and Hasse diagram.

Keywords: decision support, document management systems, Hasse diagram

Tomasz Komorowski

Instytut Informatyki w Zarz�dzaniu

Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarz�dzania

Uniwersytet Szczeci�ski

ul. Mickiewicza 64, Szczecin

e-mail: [email protected]


Documents

Wspomaganie podejmowania decyzji w zakresie wyboru …...Systemy zarzdzania treci i dokumentami elektronicznymi przez lata ewaluowały, wzboga-cane o nowe cechy i funkcjonalnoci. W