Hoe werkt CM aan het verminderen van de ongelijkheid

in de gezondheidszorg?

Sigrid Vancorenland, stafmedewerker; Dr. Michiel Callens, departementsdirecteur;

Dienst onderzoek en ontwikkeling, LCM

ACW sociale week 18 november 2011

INHOUD

I. Sensibilisatie rond gezondheidsongelijkheid bij de CM medewerkers.

II. Initiatieven vanuit de regionale ziekenfondsen.

III. Werkgroep meest kwetsbaren op de landsbond.

IV. Medewerking aan wetenschappelijk onderzoek rond gezondheidsongelijkheden.

IV. Beleidsbeïnvloeding.

I. Sensibilisatie rond gezondheidsongelijkheid bij de CM medewerkers.

I. Sensibilisatie bij CM personeel

Gezondheidsongelijkheid als jaarthema op R&D in 2008 – 2009:• Gezondheidsongelijkheid als rode draad doorheen de

CM-Info publicaties

• Onderzoek gezondheidsongelijkheden bij CM leden (2008)• Onderzoek toont aan dat er ook een uitgesproken

gezondheidsongelijkheid bestaat bij onze leden

• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheden (2008 – 2009)• De ongelijkheid binnen de eigen ledenpopulatie

aanpakken• Een grotere bewustwording van deze problematiek

creëren in de eigen organisatie

I. Sensibilisatie bij CM personeel

• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid• Er werden 4 onderzoeksthema’s gekozen:

• De toegankelijkheid tot de sociale betalende derde • De toegankelijkheid tot het OMNIO statuut• Het beheer van de problematiek van de personen ‘niet in regel’• De gezondheidspromotie die meer specifiek toegespitst werd op de meest

kwetsbare groepen

• De regionale ziekenfondsen konden zich inschrijven op 1 van deze thema’s

• Voor elk thema werd een werkgroep samengesteld, bestaande uit:• dienst R&D,• deskundigen van het nationaal secretariaat,• deskundigen van de deelnemende ziekenfondsen.

I. Sensibilisatie bij CM personeel

• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid• Deze werkgroepen kwamen op regelmatige basis bijeen

om de actie-onderzoeken uit te werken

• Juni 2009: resultaten dag• Voorstelling van de eerste resultaten van de actie-

onderzoeken• Lessen getrokken over de toe te passen methodes en

strategieën bij het beheer van actie-onderzoeken.

• Globaal resultaat actie-onderzoeken: bewustwording in de organisatie gecreëerd om specifiek rond kansarmen te werken

I. Sensibilisatie bij CM personeel

• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid• Voorbeeld actie-onderzoek: OMNIO statuut (verhoogde

tegemoetkoming voor lage inkomens)

• Doelstelling: via vernieuwd communicatie-materiaal meer leden tot bij ons krijgen voor een OMNIO aanvraag

• Verspreiding van materiaal via intermediairen (verenigingen waar armen het woord nemen, OCMW’s, apothekers, huisartsen, CM kantoren, …)

• Verdere procedure: lid neemt contact op met ons

• naar CM personeel

II. Initiatieven vanuit de regionale ziekenfondsen.

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenb) Armoedewerking c) Vlaamse werkgroep kansarmoeded) Diensten maatschappelijk werk

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenDe initiatieven om gezondheidsongelijkheid te

bestrijden vanuit de regionale ziekenfondsen werken op een aantal terreinen:

• Een duidelijke communicatie naar de kansarmen toe (vb: leescomités)

• Gezondheidspromotie op maat van kansarmen (vb: goed-gevoel-stoel, bewegen op voorschrift, gezondheidswandelingen, sociaal restaurant, …)

• Beschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen (vb: vorming via welzijnsschakels, film rond sociale betalende derde)

• Zorgverstrekkers informeren over beschermende maatregelen (vb: symposium voor huisartsen rond sociale betalende derde)

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenEen duidelijke communicatie naar de kansarmen toe • Voorbeeld: leescomité in CM Midden-Vlaanderen, CM

Leuven, CM Sint Michielsbond (in opstart)• nalezen van reeds opgemaakte brieven en folders door

personen uit de doelgroep• om na te gaan of ze leesbaar en begrijpbaar zijn voor mensen

in armoede• de brieven en folders aanpassen aan de gegeven

opmerkingen• In samenwerking met:

• leerpunt Gent (lager geschoolden lezen brieven na) in CM-Midden Vlaanderen

• in CM Leuven met het buurthuis ‘t Lampeke, CAW en Open School• In 2009 haalde CM Midden Vlaanderen de Wablieft prijs

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenGezondheidspromotie op maat van kansarmen • Voorbeeld 1: goed-gevoel-stoel (proefproject in CM Midden-

Vlaanderen)• Project rond geestelijke gezondheidszorg bij mensen in

armoede• Methodiek is uitgewerkt door VIGEZ, in samenwerking met

CEDES, met de financiële steun van de Vlaamse overheid• In 3 sessies wordt gesproken over:

• Draaglast (met welke problemen wordt men geconfronteerd)• Draagkracht (over welke kracht bezit men om deze lasten te dragen)• De balans tussen draagkracht en draaglast• Een aantal ‘goed-gevoel-acties’ (mensen weerbaarder maken en nieuwe

krachten ontwikkelen)• In 2011 werden 5 ‘goed-gevoel’-reeksen georganiseerd• In samenwerking met welzijnsschakels en andere lokale

organisaties waar armen het woord nemen

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenGezondheidspromotie op maat van kansarmen • Voorbeeld 2: bewegen op voorschrift (BOV) in CM Leuven

• Bevorderen van een actieve levensstijl door personen regelmatig te laten deelnamen aan een bewegingsaanbod op maat

• Artsenteam wijkgezondheidscentrum geeft voorschrift voor gezonde beweging

• Een beweegcoach adviseert en coacht de deelnemers.• De Buurtsportmedewerker van de Stad voorziet mee in het

beweeg-aanbod op maat.• CM als partner in het organiseren en faciliteren van het

aanbod• Concreet initiatief: yoga (organisatie CM ism RISO Vlaams

Brabant)

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenBeschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen • Voorbeeld 1: vorming ‘Hoe besparen op ziektekosten’ op

koffienamiddag van welzijnsschakels in CM Turnhout• Belangrijk:

o geen actie vanuit CM organiseren,o maar wel iets plannen op een activiteit van een kansarmoede vereniging

o Invalshoek ‘de portemonnee van de mensen’ is een goede manier om binnen te geraken binnen een welzijnsschakel

• Vooraf afgecheckt met vrijwilligers kansarmoedeorganisaties of verstaanbaarheid ok was vorming werd nog bijgeschaafd

• Vorming gegeven op koffienamiddag door plaatselijke consulent en maatschappelijk werker

• Achteraf mogelijkheid tot vragen stellen aan maatschappelijk werker mogelijk latere contactpersoon binnen CM

• Positieve reacties, mensen hebben er veel aan gehad

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenBeschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen • Voorbeeld 2: kortfilm gemaakt in samenwerking tussen CM

Brugge en welzijnsschakelo Inhoud film: mensen in armoede die naar dokter gaan en

gebruik maken van sociaal betalende derde (via klever ‘1’ achteraan of via kaartje SBD)

o Spelers in film: mensen uit armoedeverenigingo Doelstelling: aan andere armoedeverenigingen tonen welke

mogelijkheden er bestaan rond sociaal betalende derde, aan de mensen in armoede tonen wat de mogelijkheden zijn

a) Initiatieven regionale ziekenfondsenZorgverstrekkers informeren over beschermende

maatregelen • voorbeeld: symposium voor huisartsen rond

gezondheidsongelijkheid en sociaal betalende derde in CM Leuven• Sensibiliseren rond gezondheidsongelijkheid (presentatie Sara

Willems)• Getuigenissen van 3 personen in armoede• Aanmoediging voor gebruik SDB (dienshoofd

huisartsengeneeskunde KUL)• Informeren over het systeem van de sociaal betalende derde

(diensthoofd gezondheidszorg CM Leuven)

b) Armoedewerking (KAAP CM Oostende)

• Doelstelling: • toegankelijkheid van de gezondheidszorg verbeteren• Het opvangen van een hiaat (oa het leggen van contact)

tussen de administratie/de reguliere dienstverlening en de persoon.

• Methodieken:• Outreachend werken en presentietheorie= naar de mensen

toe gaan, het recht tot bij hen brengen• Aanklampend werken= proberen om de moeilijk bereikbare

leden te bereiken door langs te gaan, te bellen, te zoeken naar een contactmogelijkheid en te blijven proberen contact te leggen tot het recht in de ziekteverzekering in orde is.

• Drempelverlagend werken= In overleg gaan met mensen in armoede over de verschillende drempels die mensen ondervinden (vb: leesbaarheid brieven, lange wachttijden loket)

• Samenwerking met externe organisaties zoals Beweging van mensen met laag inkomen en kinderen in Oostende

c) Vlaamse werkgroep kansarmoedeWerkgroep Vlaamse ziekenfondsen rond thema

kansarmoede (2 maandelijks):• Informeren rond beschermingsmaatregelen

(vb: nieuwe regeling sociale betalende derde)• Gezamenlijke acties uitwerken

(vb: deelname aan 17/10 werelddag tegen armoede)• Intervisie over projecten die in elk ziekenfonds lopen:

• De ervaringen worden gedeeld met elkaar.• Er wordt van elkaars projecten geleerd (succesfactoren,

hindernissen, …).• Het gebruikte materiaal wordt gedeeld (vb: powerpoints)• Er worden ideeën opgedaan voor nieuwe projecten.

d) Dienst MW

• De pro-actieve acties aan de meest kwetsbaren.• Het onderzoeken van invalidedossiers met een

erkenning FODSZ minstens 12 punten en geen hulp van derden ZIV en vice versa

• Initiatieven om omnio’s te vinden• Informatie aan chronisch zieken over hun sociale

voordelen (Infopunt, maar ook prioriteit en pro-actief van diensten MW)

• Signalenbehandeling diensten MW

III. Werkgroep ‘Aandacht voor de meest kwetsbaren’ landsbond.

III. Werkgroep ‘Aandacht voor de meest kwetsbaren’ landsbond.

• Samenstelling werkgroep: • diensten van het NS (directie, medische directe,

maatschappelijk werk, socio-educatieven, gezondheidspromotie, studiedienst),

• de bewegingen (Ziekenzorg CM en Altéo),• vertegenwoordigers van chronisch zieken

• Doelstellingen:• Initiatief nemen voor en opvolgen van maatregelen

rond meest kwetsbaren (vb: sociaal betalende derde, maatregelen chronisch zieken)

• Resultaten onderzoek• Acties van de verschillende diensten / bewegingen

delen met elkaar• Samenkomst: 4 keer per jaar

IV. Medewerking aan wetenschappelijk onderzoek rond gezondheidsongelijkheden.

III. Medewerking aan wetenschappelijk onderzoek• Onderzoek rond gezondheidsongelijkheden:

• Als CM zelf onderzoek uitvoeren• Vb: gezondheidsongelijkheid bij CM-leden

• Door CM data beschikbaar te stellen voor wetenschappelijk onderzoek

• voorbeeld: ‘Sociale ongelijkheid bij niet georganiseerde inenting tegen baarmoederhalskanker’

• Doelstelling:• (blijven) sensibiliseren rond de

gezondheidsproblematiek• Aanbevelingen doen vanuit onderzoek om

gezondheidsongelijkheid te verminderen• Vb: inenting baarmoederhalskanker

besluit: sociale ongelijkheid als de inenting op het initiatief

van de vrouw gebeurtaanbeveling om vaccinatie systematisch te organiseren

V. Beleidsbeïnvloeding.

IV. Beleidsbeïnvloeding

• Beleid beïnvloeden meer beschermende maatregelen• Sociale betalende derde• Verhoging invaliditeitsuitkeringen tot aan de

armoedegrens• Via onderzoek chronisch zieken aanbevelingen

formuleren om de ziektekosten binnen de perken te houden