I Akademia Górniczo Hutnicza

Akademii Górniczo Hutniczej

„Ganbare Nippon, Ratujmy Nippon”

Katarzyna WolaK

Cały świat śledzi wydarzenia w Japonii. 11 marca trzęsienie ziemi o sile 9 stopni w skali Richtera oraz wywołana nim prawie dziesięciome-trowa fala tsunami niemal doszczęt-nie zniszczyły ten kraj. Dramatycz-ne zdjęcia zniszczeń, ostrzeżenia o zagrożeniu nuklearnym obiegają cały świat. Zginęły setki ludzi, za zaginionych uważa się tysiące, cier-

Duszpasterstwo Akademickie „U Szczepana”

• Msza Święta Akademicka – niedziela, godz. 19:30

• Spotkania formacyjne – po-niedziałek, godz. 19:30

• Wielkopostne rekolekcje akademickie w kościele św. Szczepa-na „Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?”. Szczegóły na ostatniej stronie „Trybów”.www.kraka.ksm.org.pl kraka_ksm@wp.pl

Rzeki Polski Karolina Pluta

Od 8 kwietnia do 7 maja na tere-nie AGH będzie można podziwiać wystawę fotografii „RZEKI POLSKI/RIVERS OF POLAND”. Zdjęcia do-kumentują piękno i niepowtarzalny urok polskich rzek oraz ich najbliższe-go otoczenia i żyjących tam gatunków zwierząt i roślin, promują nieodkryte dotąd turystycznie miejsca na mapie Polski. Autorami fotografii są m.in.: Artur Tabor, Michał Rząca, Maciej Omelaniuk.

Wystawa jest częścią ogólnopol-skiego projektu, który m.in. poprzez organizację spływów kajakowych połączonych ze sprzątaniem polskich rzek, pokazowe lekcje w szkołach,

pi cały naród. Fundacja Kyoto – Kra-ków uzyskała od Ministra Spraw We-wnętrznych i Administracji zgodę na przeprowadzenie zbiórki funduszy na rzecz poszkodowanych.

Naszą inicjatywę można znaleźć na Facebooku pod nazwą „Ganbare Nippon, Ratujmy Nippon” – akcja cha-rytatywna. Zebrane przez nas fundu-sze zostaną przekazane samorządowi japońskiego miasta Kesennuma, wo-jewództwu Miyag, które najbardziej ucierpiało w wyniku kataklizmu.

warsztaty ekologiczne czy konkursy promuje troskę o środowisko, aktyw-ną turystykę i przypomina turystom, wędkarzom i mieszkańcom okolicz-nych terenów, jak odpowiednio korzy-stać z dobrodziejstw rzek.

Zapraszamy na stronę www: kaja-kowypatrol.pl.

Ofiary można przekazywać bezpo-średnio na specjalne konto Fundacji Kyoto – Kraków:

58 1240 4650 1111 0010 3853 3210 z dopiskiem: Ganbare Nip-pon, Ratujmy Nippon

Fundusze na pomoc poszkodo-wanym zbiera także Caritas Polska. Osoby i instytucje mogą dokonywać wpłat na konto:

CARITAS POLSKA Bank PKO BP S.A. 70 1020 1013 0000 0102 0002 6526 Bank Millenium S.A. 77 1160 2202 0000 0000 3436 4384 z dopiskiem: JAPONIA

Pomoże także charytatywny sms wysłany pod numer 72 052 (koszt całkowity 2,46 zł).

Pragniemy przypomnieć, że trage-dia na ekranach telewizorów, to nie su-che fakty, ale dramat milionów ludzi. Prosimy o wsparcie i datki wszystkich ludzi dobrego serca.

II TRYBY nr 4/2011Akademia Górniczo Hutnicza

Wadze metale (miedź, ołów i żela-zo) ważono, dzielono i sprzedawano rzemieślnikom w detalu na potrzeby miejscowych warsztatów lub hurtowo do Europy. Dostępność surowców była w średniowieczu jedną z przyczyn rozwoju odlewnictwa.

Na Wydziale Odlewnic-twa przebadano do tej pory prawie 600 zabyt-ków metalowych znale-zionych w czasie prac archeologicznych pod płytą Rynku Głównego w Krakowie

Archeologiczne badania odsłoni-ły również Kramy Bogate – było to miejsce handlu luksusowymi towara-mi takimi jak drogie tkaniny, korzenie (przyprawy np. pieprz, goździki, im-bir), złoto, biżuteria.

Czy badania zabytków arche-ologicznych nie są domeną ar-cheologów?

Analizy przeprowadzane na Wy-dziale Odlewnictwa są cenną pomo-cą i uzupełnieniem prac archeologów i konserwatorów. Archeolodzy wydo-bywają obiekt, datują, opisują. Często brak im jednak informacji o technice wytwarzania czy składzie stopu. Zda-rzało się, że przedmiot, który wydawał się być złoty, był wykonany ze stopu bardzo dobrze imitującego złoto, co pokazały dopiero badania składu. Dzięki mikroskopom możemy lepiej rozpoznać i sfotografować zabytek. Jeśli konserwator zna jego skład che-miczny i stopień zniszczenia, to może dobrać właściwą metodę konserwacji. Inaczej bowiem konserwuje się wyro-by z żelaza, srebra, cyny czy mosią-dzu.

Na Wydziale Odlewnictwa prze-badano do tej pory prawie 600 zabyt-ków metalowych, przeprowadzono 661

T R Y B Y A G H

Średniowieczne pierścionki pod mikroskopemW poprzednim numerze opisaliśmy pracę Laboratorium Fizykochemicz-nego, które m.in. wykonuje analizę przydatności do spożycia wód mi-neralnych dostępnych w sklepach. Rozglądamy się dalej wokół siebie z pytaniem, gdzie można natknąć się na działania pracowników naszej Alma Mater. Tym razem bie-rzemy pod lupę Podziemia Rynku – oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Karolina Pluta

Współpraca Muzeum i Wy-działu Odlewnictwa

Jedno z największych podziem-nych muzeów na świecie: oddział Mu-zeum Historycznego Miasta Krakowa – Podziemia Rynku zostało otwarte 24 września 2009 r. Ponad cztery metry pod powierzchnią Rynku, na obsza-rze czterech tysięcy metrów kwadra-towych, można oglądać pozostałości najstarszych świeckich budowli Kra-

Studenci w czasie ćwiczeń badają próbki pod okiem mgr inż. Aldony Garbacz-Klempka

kowa. Badania archeologiczne na kra-kowskim Rynku Głównym rozpoczęto w sierpniu 2005 r. Zespół archeologicz-ny od początku nawiązał współpracę z Wydziałem Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej. Prace naukowo--badawcze związane z opracowaniem i przygotowaniem do konserwacji znalezionych zabytków metalowych prowadzą pracownicy Wydziału, La-boratorium metali, stopów i zabytków metalowych oraz studenci metalurgii.

Wyniki badańProwadzone pod płytą Rynku

Głównego prace przybliżyły historię tego miejsca: w XI w. było to rozległe cmentarzysko, na którym w wieku XII powstała przedkolacyjna osada, znisz-czona przez Tatarów w 1241 r. Lokacja miasta nastąpiła w roku 1257, wów-czas wytyczono Rynek.

Pierwsze próbki przebadane w la-boratorium w AGH pochodziły z bu-dynku Wielkiej Wagi, znajdującego się pomiędzy Sukiennicami (wylot od ul. Brackiej) a kościołem św. Wojcie-cha. Był to urząd wagi i kontroli jako-ści metali. Miasto miało monopol na sprzedaż ołowiu i miedzi. Kraków nie miał własnych metali, ale w okolicach Olkusza, Sławkowa eksploatowano złoża ołowiu, metale te przewożono do miasta z tamtych kopalń i hut, a miedź sprowadzano z Węgier. W Wielkiej

fot.

Piot

r Kw

arci

ak

III Akademia Górniczo Hutnicza

T R Y B Y A G H

analiz spektroskopowych, wykonano 770 fotografii i analiz skaningowych oraz 1120 fotografii mikroskopowych. Działania te przede wszystkim przy-gotowywały zabytki do konserwacji w celu wyeksponowania ich na wysta-wie – w Muzeum prezentowanych jest około 700 zabytków z metalu, drewna, ceramiki, kości. Poza tym stały się podstawą doświadczeń, które pozwo-liły na odtworzenie dawnych techno-logii i lepsze poznanie pracy średnio-wiecznych warsztatów wyrabiających ozdoby. Dzięki tej współpracy udało się zrekonstruować warsztat złotniczy oraz kowalski. Rekonstrukcję dużego pieca, m.in. na potrzeby filmu ilustru-jącego przebieg procesów technolo-gicznych w dawnym Krakowie, wyko-nano także na Wydziale Odlewnictwa AGH. Współpraca z zespołem arche-ologicznym pracującym pod Rynkiem Głównym trwa nadal, a wyniki badań są regularnie publikowane m.in. w li-teraturze technicznej.

Wkład w badanie historii od-lewnictwa

Zaangażowanie w badania archeolo-

Jak przebiega proces badania zabytku metalo-wego?

1. Dokumentacja fotograficzna.2. Określenie stanu zachowania

zabytku na podstawie analiz makro i mikroskopowych

3. Wstępne badanie składu che-micznego przed konserwacją.

4. Badanie składu chemicznego po konserwacji zabytku przy pomocy spektrometru fluorescencji rentgenow-skiej SPECTRO MIDEX (wykorzystu-je on promieniowanie rentgenowskie, które padając na badaną próbkę mate-riału metalowego powoduje, iż staje się ona źródłem wtórnej emisji promieni rentgenowskich, zwanych fluorescen-cją).

5. Badania uzupełniające m.in. analiza fluorescencji rentgenowskiej w mikroobszarze przy pomocy mi-kroskopu skaningowego oraz analiza produktów korozji metodą dyfrakcji rentgenowskiej.

6. Podsumowanie wyników oraz dokumentacja makro i mikrosko-powa obiektów po konserwacji.

giczne w Podziemiach Rynku przynio-sło ciekawe rezultaty z punktu widzenia technik wytwarzania, w tym odlewnic-twa. Do tej pory nie badano średnio-wiecznej biżuterii na tak szeroką skalę: znaleziono 200 średniowiecznych pier-ścionków. Nie było również tak łatwego dostępu do aparatury. Badania pokaza-ły, jakie stopy stosowano w średniowie-czu. Informacje te mogą posłużyć histo-rykom i historykom sztuki.

Współpraca Laboratorium z innymi jednostkami

Zabytki rynkowe z Krakowa to nie jedyne z badanych na Wydziale Odlew-nictwa AGH. Analizowane są również zabytki pochodzące z badań archeolo-gicznych w Olkuszu czy z Muzeum Morskiego w Gdańsku. Obecnie bada-na jest zawartość stopu miedzi z wra-ku statku, który zatonął w XV w. Te badania częściowo wykonywane są na miejscu, dzięki przenośnemu spektro-metrowi rentgenowskiemu SPECTRO xSORT. W Laboratorium odbywają się zajęcia pokazowe, również dla stu-dentów innych uczelni m.in. Studium konserwacji zabytków z Politechniki

Krakowskiej.

Artykuł powstał w oparciu o relacje i materiały pracownika Wydziału Odlew-nictwa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie mgr inż. Aldony Garbacz--Klempki, archeologa Wojciecha Głowy oraz Mirosława Rysiewicza, studenta V roku metalurgii na specjalności Odlewnictwo Artystyczne i Precyzyjne, a także materiały zamieszczone na stronach internetowych: http://www.labast.agh.edu.pl, http://archeowiesci.pl/2010/09/25/otwarto-podziemne-muzeum-w-krakowie. Zdjęcia udostępniono dzięki uprzejmości Wydziału Odlewnictwa AGH.

Fragment tygla do wytopu metali Średniowieczny pierścionek po konserwacji

Średniowieczny pierścionek przed konserwacją

fot.

Ald

ona

Gar

bacz

-Kle

mpk

a

IV TRYBY nr 4/2011Akademia Górniczo Hutnicza

n a m i a s t e c z k u . o r g

Postu POSTrzeganieTańce, hulańce, karnawałowe swa-wole… A po nim okres Wielkiego Postu. Czy studenci chętnie przesta-wiają się na odmienny tryb życia i czy ma to sens? Tymi i innymi aspektami wielkopostnymi urozma-iciłyśmy wieczór grupie studentów.

asia tarnoWsKa, anita WójciaK

Punkt zwrotnyPopielec jest początkiem Wielkie-

go Postu i wiąże się z posypywaniem głów popiołem podczas Mszy św. Dla niektórych może być „jednym z wielu obrzędów katolickich, który niczym się nie różni od pozostałych”. Jednak potwierdza się to, że jest pewnego ro-dzaju „punktem zwrotnym”, począt-kiem głębszej refleksji nad kruchością naszego życia, tudzież wyciszenia. Owych 40 dni jest „dobrą okazją do sa-modoskonalenia siebie poprzez podej-mowanie wyrzeczeń, udział w nabo-żeństwach, rekolekcjach. To fajny czas, by oderwać się od tego wszystkiego, od imprezowego cugu” – mówi jeden z an-kietowanych.

Przyjemnościom mówię „nie”„Na początku nie jest najgorzej, jed-

nak bardzo ciężko wytrwać do końca, więc każdego roku zastanawiam się, czy jest sens postanawiać” – przyznaje ankietowana. Rezygnacja ze słodyczy, alkoholu, hucznych imprez, mniej te-lewizji, Facebooka… (chyba, że ktoś utworzy wydarzenie „rekolekcje wiel-kopostne DA Na Miasteczku” – weź-miemy udział!). Mamy więc więcej czasu na modlitwę, czytanie Pisma Świętego, Drogę Krzyżową, rekolek-cje. Tym samym z niecierpliwością oczekujemy Świąt Wielkanocnych – bo są to najważniejsze święta w roku, Pan

śmierć zwycięża, a z drugiej strony – koniec poszczenia, można iść na im-prezę.

OdmiennośćPytamy, czy czas Wielkiego Postu

różni się od innych okresów w roku. I tu ankietowani przyznają, że tak, bo podejmujemy się wyrzeczeń, nie cho-dzimy na imprezy, są rekolekcje, Drogi Krzyżowe. Jednak przez początkowe dni nie odczuwa się tego tak bardzo. „Ale Wielki Tydzień to zdecydowanie

najbardziej wyjątkowy czas w moim religijnym rocznym kalendarzu”. „Post to czas rozmyślań nad swoim postępo-waniem, nad życiem i śmiercią” – sły-szymy. No tak… szczególnie sporo ich podczas wiosenno-świątecznych po-rządków.

Go go go…W kościele robi się tłoczniej…

i tym razem nie z powodu sesji. Gro-madzimy się, by wysłuchać nauk re-kolekcjonisty, a nuż do nas coś trafi, poruszy nasze serca… Staniemy się lepszymi, mądrzejszymi duchowo ludźmi. W piątki zaczynamy week-end… na kolanach. Podejmujemy trud Drogi Krzyżowej, próbujemy iść z Je-zusem. Po raz kolejny powtarzamy sobie, że nie jest grzechem upadać, ale trzeba się podnosić jak On i iść dalej. Specyficzna droga wiedzie przez Mia-steczko Studenckie. Gapiów, jak dwa tysiące lat temu, jest wielu. Wielu się przygląda, ale jeszcze więcej idzie i tym samym daje świadectwo o sobie i wierze. Po prostu idziemy… ku do-broci, ku ludziom, ku Bogu.

Odnaleźć sensu sensNa koniec coś, od czego w zasa-

dzie powinno się zacząć – pytanie o sens postanowień i praktyk wiel-kopostnych. Ci, którzy podejmują się jakichś mówią, że pozwalają le-piej przygotować się do tych Świąt, „bez tego nie odróżnilibyśmy tego czasu oczekiwania od zwykłych dni”. Nie jest to jakiś krótki epi-zod w naszym życiu, lecz owocuje też później, bo „trenuję swoją silną wolę, potrafię sobie czegoś odmó-

wić, zrobić coś dla innych, a nie tyl-ko podążać za swoimi zachcianka-mi” – zauważa ankietowana. Są też i tacy, dla których to nie ma sensu albo też jeszcze go nie dostrzega-ją. Można przecież odmówić sobie alkoholu, czy też imprez w innym czasie, a niekoniecznie ulegać temu postnemu trendowi. Poza tym… studenci poszczą w czasie sesji.

Jednak warto dostrzec też ten duchowy wymiar postu, a nie wspominać tylko bolące kolana po Drodze Krzyżowej, brak imprez i ubogie obiadki. Bo wszystko to ma zbliżać nas do Boga, kształto-wać naszą postawę i ukazywać, że jesteśmy w stanie dokonywać wiel-kich rzeczy – choćby nawet rezy-gnując ze słodyczy. Jest też więcej czasu dla innych i na dobre uczynki. Mamy silną wolę, nie pozwólmy jej jednak robić z nami, co chce.

Dziękujemy ankietowanym za wypo-wiedzi

Asia i Anita