รายงานโครงงานเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล

จดทำาโดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๔/๑ กลมท ๕

ครทปรกษา (โครงงาน)คณครราตร ศลารกษ

ประกอบการเรยนรายวชาประวตศาสตร รหสวชา ส ๓๑๑๐๒

โรงเรยนสกลราชวทยานกล ตำาบลธาตเชงชม อำาเภอเมอง จงหวดสกลนคร

สำานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต ๒๓รายชอคณะผจดทำา ชนมธยมศกษาปท ๔/๑ กลมท ๕

นายณฏฐณช

ราชบญเรอง

เลขท ๑๘

นายธราเทพ สานศษยเลขท ๑๙

นายปรวตร โสมแผวเลขท ๒๐

นายพชญา เปรมอดมเลขท ๒๑

นายอานนท บญสทธเลขท ๒๒

นางสาวปรารถนา

สวรรณพนธ

เลขท ๒๓

นางสาวภาวชญา

พลาวรรณเลขท ๒๔

นางสาวยศวด

สกลธนากร

เลขท ๒๕

นางสาวสรรตน

มลตะกรเลขท ๒๖

นางสาวสรวงชนก

ระเวงวรรณ

เลขท ๔๘

คำานำา

รายงานเลมนจดทำาขนเพอเปนสวนหนงของรายวชาประวตศาสตรชนมธยมศกษาปท ๔ เพอศกษาหาความรในเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล และไดศกษาอยางเขาใจเพอเปนประโยชนในการเรยน

คณะผจดทำาหวงวา รายงานเลมนจะเปนประโยชนกบผอานหรอนกเรยน นกศกษา ทกำาลงหาขอมลเรองนอย หากมขอแนะนำาหรอขอผดพลาดประการใด คณะผจดทำาขอนอมรบไวและขออภยมา ณ ทนดวย

คณะผจดทำา

สารบญ

บทคดยอ

จากการทำาโครงงานครงนทำาใหไดรถงวธการทางประวตศาสตร การสบคนขอมล การตความขอมลตางๆวาเราควรจะนำาขอมลแบบไหน มความนาเชอถอหรอไมในการทจะกลายมาเปนเปนโครงงาน ไดรถงกระบวนการ การทำางานกลมวาตองมความสามคค ประชาธปไตย ชวยเหลอกน งานกจะประสบความสำาเรจ

โครงงานนเปนเรองทเกยวกบความเปนมาของพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว ตงแตทรงพระเยาวจนถงเสดจสวรรคตโดยททางกลมของเราจะเนนไปดานการเมองการปกครอง

ของพระป นเกลาคอ การเสดจขนครองราชยสมบต ของกษตรย ๒ พระองค เปนเหตทำาใหเกดการแยงอำานาจและทำาใหรชกาลท ๔ มพระมหากษตรยถง ๒ พระองค

จงสามารถกลาวไดวาในขณะทพระป นเกลานนมเปนผบงคบบญชาทหารเรอโดยตรง มอำานาจทางการทหารคอนขางมาก อกทงตวพระป นเกลาเองนน สนใจวทยาการจากชาตยโรปเปนอยางยง สามารถพดจาภาษาองกฤษไดอยางคลองแคลว ทำาใหเปนทยอมรบของชาตยโรป สนธสญญาเบาวรงนน พระองคกเปนผมบทบาทหลกในการเจรจา ดวยเหตน พระจอมเกลาจงยกใหพระอนชาเปนกษตรยเสมอกน เปนการเสรมสรางอำานาจของกษตรยเอง และกนปญหาแยงชงราชบลลงก ตวพระจอมเกลาเองนนกคงสนทกบพระอนชาองคนอยไมนอย ผลจากการศกษาดงกลาวทำาใหผศกษาบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทวางไวทกประการ

ในการทำาโครงงานครงนกมปญหามากมาย เชน หนงสอในหองสมดคอนขางหายากเพราะบางกลมในหองกมเรองทมเนอหาเหมอนกนบาง เวบไซตแตละเวบกมความนาเชอถอนอย บางอยางกจรง บางอยางกเทจ ยากตอการสบคน และระยะเวลาในการทำางานกนอยมากทำาใหเราไมคอยมเวลาทจะไปสบคนงานทหองสมด แนวทางการแกไขของกลมเรา คอ หนงสอในหองสมดมนอย เรากสามารถไปหาหนงสอจากรานหนงสอตางๆ แลวอานใหเขาใจหรอใชโทรศพทถายรปไวอานอกได วตถประสงคคอการรและเขาในในเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล และการทำางานรวมกนแบบนทำาใหกลมเรามปญหา บางกทะเลาะกน แตในทสด เรากใหอภยซงกนและกน ทำาใหเกดความเขาใจซงกนและกน มความสามคคมากขน และ

เปนนำาหนงใจเดยวกน และดวยความพยายามและอดทน แกแลวแกอก จงทำาใหกลมของเรานนมผลงานทสำาเรจและถกตองแบบนออกมาได

กตตกรรมประกาศ

รายงานเลมนมความสมบรณและสำาเรจลลวงไดดวยความกรณาจากคณครราตร ศลารกษ คณครทปรกษาประจำารายวชาทไดดแลใหคำาปรกษาแนะนำา ชวยเหลอในการตรวจแกไขขอบกพรองตางๆใหรายงานเลมนเสรจเรยบรอย คณะผจดทำาขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงยง

ขอขอบคณเพอนรวมชนมธยมศกษาปท ๔ หอง ๑ ทกทาน และสมาชกในครอบครวผจดทำาทกคนทใหกำาลงใจมาโดยตลอด

คณคาและประโยชนการทำารายงานในครงน คณะผจดทำาขอมอบบชาพระคณแดบพการ ตลอดจนบรพาจารยทม สวนสำาคญยง ในการสรางพนฐานการศกษาใหแกคณะผจดทำาจนประสบผลสำาเรจตามความประสงค

คณะผจดทำา

ทมาและความสำาคญ

ในประวตศาสตรของชาตไทย จะมเพยงสองครงเทานนทในรชกาลเดยวจะมพระเจาแผนดนสองพระองคพรอมกน ครงแรกในสมยอยธยา สมเดจพระนเรศวรเมอเสดจขนเสวยราชยตอจากพระราชบดา กไดสถาปนาสมเดจพระเอกาทศรถขนเปนพระมหากษตรยพระองคท๒ ซงแมจะประทบทพระราชวงจนทรเกษมอนเปนวงหนา แตจารกในประวตศาสตรจะเรยกขานพระมหากษตรยในรชกาลนวา สมเดจพระเจาอยหวทงสองพระองคเสมอ

ในสมยรตนโกสนทรนน พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว เมอเสดจขนเสวยราชย กทรงปรารภถงรชกาลสมเดจพระนเรศวรมหาราช และทรงยกเจาฟาจฑามณ กรมขนอศเรศรงสรรค พระอนชารวมพระครรภ ขนเปนพระมหากษตรยเสมอพระองค ทรงพระนามวา พระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว เชนเดยวกน แมจะเสดจประทบยงพระราชวงบวรสถานมงคล ทเรยกโดยสนวาวงหนา แตกทรงดำารงพระอสรยยศเปนพระมหากษตรย แตเปนพระมหากษตรยพระองคท ๒ อนวงหนาพระองคอนๆทมมาในรชกาลกอนๆ จะมพระอสรยยศเปนแคกรมพระราชวงบวรฯ อนเปนเพยงตำาแหนงอปราชเทานน

คณะผจดทำาจงมความสนใจทจะจดทำาโครงงานเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล เพราะ เปนเรองทนาสนใจมากตอนกเรยนและสามารถไดความรและความบนเทงในเวลาเดยวกน เพอศกษาประวตความเปนมาของเหตการณทม ๒ กษตรย ใน ๑ รชกาล ประกอบกบการทำาความเขาใจในวธการทางประวตศาสตรซงจะนำามาใชในการทำาโครงงานครงน

วตถประสงค

๑. เพอศกษาความเปนมาของ ๒ กษตรย ๑ รชกาล๒. เพอใหนกเรยนนำาวธการทางประวตศาสตร ไปเปนแนวทางในการ

ทำาโครงงานเปนการสรางความรความเขาใจเพอใหไดมาซงองคความรใหมใหผอนไดรบรรบทราบขอมลทถกตองและเปนจรง

๓. เพอใหนกเรยนมความสามคคและความเปนประชาธปไตยในหมคณะ

ผลทคาดวาจะไดรบ

๑. นกเรยนมความรในเรอง ความเปนมาของ ๒ กษตรย ๑ รชกาล๒. นกเรยนสามารถนำาวธการทางประวตศาสตร ไปเปนแนวทางใน

การทำาโครงงานเปนการสรางความรความเขาใจเพอใหไดมาซงองคความรใหมใหผอนไดรบรรบทราบขอมลทถกตองและเปนจรง

๓. นกเรยนมความสามคคและความเปนประชาธปไตยในหมคณะ

ขอบเขตการศกษา

เนอหา : ศกษาคนควาจากเอกสาร และหนงสอตาง ๆ ทเกยวกบเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล ศกษาการทำาโครงงาน การใชวธการทางประวตศาสตร จากเอกสารทเกยวของระยะเวลา : เดอนมถนายน ๒๕๕๘ เดอนสงหาคม ๒๕๕๘–ผเกยวของ : ผรบผดชอบ นกเรยนมธยมศกษาปท ๔/๑ กลม ๕

ครทปรกษา คณคร ราตร ศลารกษสถานท : โรงเรยนสกลราชวทยานกล อำาเภอเมอง จงหวดสกลนคร

วธดำาเนนการ

ขนตอนการดำาเนนการ รายละเอยดกจกรรมขนท ๑ การกำาหนดเรองทจะศกษา

๑) สมาชกแตละคนหาหวขอทตนเองสนใจมากทสด๒) นำาหวขอแตละคนมาประชมปรกษาหารอ เพอเลอกหวขอทนาสนใจทสด ๓ หวขอ๓) ใหสมาชกไปสบคนขอมลทง ๓ หวขอน๔) เลอกหวขอทสมาชกตองการอยากรอยากเหนหรอมความสงสยมากทสด เปนหวเรองทจะศกษา

๕) นำาเรองทจะศกษามาตงหวเรองใหมทนาสนใจ ๖) นำาเสนอตอครทปรกษาโครงงาน

ขนท ๒ การรวบรวมหลกฐาน

๑) ใหสมาชกไปสบคนหาขอมลใหไดมากทสดจากแหลงขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบประเดนศกษาของกลม ไดแก หองสมด หนงสอตางๆ๒) สมาชกรวมกนคดเลอดขอมลทเกยวของ และแยกแยะเปนหวขอเรองตาง ๆ รวมทงเรยงตามลำาดบเหตการณ กอน-หลง เพองายตอการอางอง

ขนท ๓ การประเมนคณคาของหลกฐาน

๑) นำาขอมลทสบคนรวมรวมขอมล คดเลอกไวแลว นำามาวเคราะห ตรวจสอบความนาเชอถอเพอใหไดขอเทจจรง๒) หนงสอทคดเลอกไว ไดทงหมด ๕ เลม ๓) นำาหนงสอทคดเลอกไวมาเทยบเคยงขอมลกน วาสอดคลองกนหรอแตกตางกนหรอไม ๔) นำาขอมลทสอดคลองกนไปวเคราะหตอ ขอมลทแตกตางสบคนวาเปนเพราะสาเหตใด สวนขอมลทไมสอดคลองขดแยงกบขอมลสวนใหญจะไมนำาไปวเคราะหตอ

ขนท ๔ การตความ ๑) สมาชกรวมกนวเคราะหขอมล พจารณาวาผแตงหนงสอแตละเลมมเจตนาทแทจรงอยางไร โดยดจากลลาการเขยนของผบนทกและรปรางลกษณะโดยทวไป๒) พจารณาเนอหาขอมล วาผแตงแอบแฝงความหมายทแทจรงใดอกหรอไม๓) พยายามจบความหมายจากสำานวนโวหาร ทศนคต

ความเชอ ฯลฯ ของผเขยนและสงคมในยคสมยนนประกอบดวย

ขนท ๕ การนำาเสนอ ๑) เมอไดขอเทจจรงทผานการวเคราะห ตความแลว มาเชอมโยงเขาดวยกน๒) เรยบเรยงขอมลใหมโดยใชภาษาทเขาใจงายและมความตอเนองเปนเหตเปนผลกน๓) เรยงลำาดบเหตการณกอน-หลง๔) สรางองคความรใหม โดยจดเปนรายงานการศกษาคนควาและจดทำาเปนหนงสอเลมเลก๕) นำาเสนอผลงาน โดยวธการรายงานหนาชนเรยน

อปกรณและงบประมาณ

วสด/อปกรณ จำานวนเงน (บาท)

๑) คอมพวเตอร -๒) เครองปรน -๓) กระดาษเอ ๔ สขาว

๕๐

๖๔) ปากกา ดนสอ -๕) เขาเลม ๗๐

รวมทงสน ๑๒๐

*หมายเหต (-) ไมไดซอ

ผลการศกษาคนควา

ขณะยงทรงพระเยาวพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว มพระนามเดมวา เจาฟา

จฑามณ เปนทรจกกนในพระนามวา ทลกระหมอมฟานอย เปนพระราชบตรลำาดบท ๕๐ หรอ พระราชกมารพระองคท ๒๗ ในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย และเปนพระราชโอรสลำาดบท ๓ ทประสตแตสมเดจพระศรสรเยนทราบรมราชน พระองคพระราชสมภพเมอวนอาทตย เดอน ๑๐ ขน ๑๕ คำา ปมะโรง ตรงกบวนท ๔ กนยายน พ.ศ. ๒๓๕๑ ณ พระราชวงเดม คลองบางกอกใหญ อนเปนทประทบของสมเดจพระราชบดา ซงในครงนนเรยกวา พระบวรราชวงใหม อนเนองมาจากในขณะนนพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยดำารงพระอสรยยศทกรมพระราชวงบวรสถานมงคล โดยมคณหญงนก (ไมทราบสกล) เปนพระพเลยง พระองคมพระเชษฐารวมพระราชมารดา รวมทงสน ๓ พระองค ไดแก สมเดจเจาฟาชาย (สนพระชนมเมอประสต) สมเดจเจาฟามงกฏ (ภายหลงไดรบการสถาปนาขนเปน พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว) และสมเดจเจาฟาจฑามณ

ภายหลงพระองคประสตไดประมาณ ๑ ป พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกเสดจสวรรคตเปนผลใหสมเดจพระราชบดาของพระองคเสดจขนครองราชสมบตเปนพระมหากษตรยพระองคท ๒ แหงราชวงศจกร มพระนามวา พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย พระองคไดเสดจตามสมเดจพระราชบดามาประทบในพระบรมมหาราชวงพรอมกบพระราชมารดาและพระเชษฐา เมอพระองคมพระชนมายได ๑๒ พรรษา มการพระราชพธโสกนตอยางธรรมเนยมสำาหรบเจาฟา หลงจากนน เมอพระองคมพระชนษาได ๑๓ พรรษา ผนวชเปนสามเณร ณ วดพระศรรตนศาสดาราม เพอศกษาศลธรรมและพระศาสนา เมอพระองคลาผนวชทรงไดศกษาวชา

ตามแบบแผนราชสกลทจดใหเจานายเรยน โดยพระองคทรงศกษาอกษรสยามในสำานกสมเดจพระพทธโฆษาจารย (ขน) วดโมลโลกยาราม รวมพระอาจารยเดยวกบสมเดจพระเชษฐาของพระองค

เมอพระองคมพระชนมายได ๑๖ พรรษา พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยทรงพระประชวรและเสดจสวรรคต พระเจาลกเธอ กรมหมนเจษฎาบดนทร พระราชโอรสพระองคใหญในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยเสดจขนครองราชสมบตพระนามวา พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว พระองคจงสดจกลบไปประทบ ณ พระราชวงเดม พรอมกบพระราชมารดา สวนสมเดจพระเชษฐาของพระองคนนทรงสมณเพศประทบอย ณ วดมหาธาตและวดสมอราย เมอพระองคมพระชนมายได ๒๑ พรรษา ผนวชเปนพระภกษ ณ วดพระศรรตนศาสดาราม และเสดจไปประทบ ณ วดระฆงโฆษตาราม หลงจากลาผนวชพระองคจงเขารบราชการในพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

พระเจาแผนดนสยาม พระองคท ๒ ในรชกาลท ๔เมอพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวเสดจสวรรคตในวนท ๒

เมษายน พ.ศ. ๒๓๙๔ พระราชวงศและเสนาบดมมตเหนชอบใหถวายราชสมบตแกสมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟามงกฎ (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ในกาลตอมา) จงมอบหมายใหสมเดจเจาพระยาบรมมหาประยรวงศ (ดศ บนนาค) ไปเฝาเจาฟามงกฎ ณ วดบวรนเวศวหาร แตเจาฟามงกฎตรสวา ถาจะถวายพระราชสมบตแกพระองคจะตองอญเชญสมเดจฯ เจาฟากรมขนอศเรศรงสรรคขนครองราชยดวย เนองจากพระองคทรงเหนวาเปนผทมพระชะตาแรง ตองไดเปนพระมหากษตรย ดงนน จงไดมการเชญสมเดจฯ เจาฟากรมขนอศเรศรงสรรคขนทรงราชสมบตทกรมพระราชวงบวรสถานมงคล มพระราชพธบวรราชาภเษกและทรงรบพระบวรราชโองการใหพระเกยรตยศเสมอดวยพระเจาแผนดนพระองคท ๒ โดยไดรบการเฉลมพระปรมาภไธยจารกในพระสพรรณบฏวา

"พระบาทสมเดจพระปวเรนทราเมศร มหศเรศรงสรรค มหนตรวรเดชโชไชย มโหฬารคณอดลย สรรพเทเวศรานรกษ บวรจลจกรพรรดราชสงกาศ อภโตสชาตสงสทธเคราะหณ จกรบรมนาถ อศวรราชรามวรงกร บรมมงกฎนเรนทร สรยโสทรานชาธบดนทร เสนางคนกรนทร บวราธเบศร พลพยหเนตรนเรศวร มหทธวรนายก สยามาทโลกดลกมหาบรษรตนไพบลยพพฒนสรรพศลปาคม สนทรโรดมกจโกศล สตปดลเสวตรฉตร ศรรตนบวรมหาราชาภเศกาภสต สรรพทศทศพชตไชยอดมมไหสวรยมหาสวามนทร สเมกธรณนทรานราช บวรนารถชาตอาชาวศรย ศรรตนไตรสรณารกษ อกฤษฐศกดสรรพรษฎาธเบนทร ปวเรนทรธรรมมกราชบพตร พระป นเกลาเจาอยหว"

ภาพซาย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท๔

ภาพขวา พระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว

นบยอนไปในอดตตงแตสมยสโขทยเปนราชธาน สบมาจนถงสมยรตนโกสนทรนน พระเจาแผนดนมกจะทรงสถาปนาให สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาพระองคใหญทเกดจากพระอครมเหส เปนพระมหาอปราช ซงจะทรงดำารงตำาแหนงเปน พระเจาแผนดนตอจากพระองค แตบางรชกาลกทรงแตงตง สมเดจพระเจานองยาเธอทมความชอบตอแผนดนขนเปน พระมหาอปราช (เรยกในราชการวา กรมพระราชวงบวรสถานมงคล หรอ วงหนา) และตามหลกฐานเทาทมปรากฏใน พระราชพงศาวดารของไทยเรา การทพระเจาอยหวทรงแตงตงพระอนชาขนเปนพระเจาแผนดนพระองคท

สอง นน มเฉพาะ สมยกรงศรอยธยา คอ สมเดจพระนเรศวรมหาราชและสมเดจพระเอกาทศรถเทานน กอนทจะมาถงรชสมย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว และพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว การทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงสถาปนา พระเจานองยาเธอไวในตำาแหนงพระมหาอปราช และใหมพระราชอสรยยศเทยบเทาพระเจาแผนดนนน (The Second King) มหลายสาเหต แตสาเหตทสำาคญเปนเพราะพระปรชาสามารถในหลาย ๆ ดานของพระมหาอปราชพระองคนทไดเปนกำาลงสำาคญของชาตแผนดน๒กษตรย สรอยราวในราชสำานก

ดงททราบกนดแลววา ครงหนงในสมยกรงรตนโกสนทร ราชวงศวงศจกรไดมพระเจาอยหวถงสองพระองคครองราชสมบตปกครองประเทศรวมกน คอ สบเนองมาจากพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท๔) ทรงมพระอนชา (นองชาย) อยหนงพระองคนามวา สมเดจฯ“ เจาฟาจฑามณ ซงพระเจาอยหวรชกาลท ๔ ทรงใหความรกและเมตตาตอ”พระอนชาองคนมาก และพระอนชาเองกทรงใหความรกและเคารพตอพระเจาอยหวรชกาลท ๔ ผเปนพชายเชนกน ทงสองพระองคเปนพนองทประสตจากแมเดยวกน ประทบรวมกน ผานสขรวมทกขกนมาโดยตลอด ดวยความรกของพนองทมตอกน ประกอบกบพระเจาอยหวรชกาลท ๔ ทรงมวชาความรทางโหราศาสตร พระองคเหนวาดวงพระชะตาของสมเดจฯ เจาฟาจฑามณนนแขงแกรงมาก บารมไมไดนอยไปกวาพระองคเลย ตวของสมเดจฯเจาฟาจฑามณนนกรบราชการมาตงแตสมยรชกาลท ๓ เปนถงผบญชาการกรมทหารปนใหญ กรมทหารแมนปน เปนตน นบวาประสบการณมมากนก หากยกขนเปนกษตรยคกบพระองคแลวไซร กจะเปนผลดตอราชสำานกสบไป

พระองคจงมพระบรมราชโองการสถาปนาพระเกยรตยศ สมเดจฯเจาฟาจฑามณ ขนเปนพระมหากษตรยาธราชเจา มพระราชพธบวรราชาภเษก ทรงรบพระบวรราชโองการใหพระเกยรตยศเสมอดวยพระเจาแผนดน

พระองคท ๒ เฉลมพระปรมาภไธยจารกในพระสพรรณบฏวา พระบาท“สมเดจพระป นเกลาเจาอยหว”ในตนป พ.ศ. ๒๔๐๘ สมเดจพระป นเกลาฯ ทรงมพระอาการประชวรทหาสาเหตพระโรคไดไมแนชด พระจอมเกลาฯ เสดจพระราชดำาเนนไปทบเยยมไขทวงหนา (ธรรมศาสตร) เปนประจำาทกวน ดแลพระอนชาจนนาทสดทายของพระชนมชพ จนเวลาเชายำารง ตรงกบวนท ๗ มกราคม พ.ศ. ๒๔๐๘ สมเดจพระป นเกลาฯ เสดจสวรรคต รวมพระชนมพรรษา ๕๘ พรรษา หลงจากนนเพยง ๓ ปเศษ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาฯ รชกาลท ๔ กสวรรคต สนสดแผนดนสองกษตรย

กำาเนดรอยราว ระหวางลกพระจอมกบลกพระป นเหตการณหลงการสวรรคตของ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอย

หว รชกาลท ๔๑. ในทประชมพระราชวงศและขนนางไดมมตเอกฉนทเหนควรใหยก

ราชสมบตตกแกพระราชโอรสพระองคใหญของพระบาทสมเดจพระจอมเกลา รชกาลท๔ คอ สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาจฬาลงกรณฯ ขนเปนรชกาลท ๕ พระนามวาพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ขณะนนพระชนมาย ๑๕ พรรษา ปกครองพระบรมหาราชวง หรอวงหลวง

๒. ในทประชมพระราชวงศและขนนางไดมมตเอกฉนทเหนควรใหยกตำาแหนงกรมพระราชวงบวร(พระมหาอปราช,วงหนา) แกพระราชโอรสพระองคใหญของพระบาทสมเดจพระป นกลา พระนามวา พระเจาบวรวงศเธอ พระองคเจายอดยงประยรยศ ขนเปน กรมพระราชวงบวรวไชยชาญ ขณะนนพระชนมาย๓๑ พรรษา ปกครองพระราชวงบวร หรอวงหนา(ธรรมศาสตร) ในชวงตนรชกาลท ๕ ประมาณป พ.ศ. ๒๔๑๗ พระองคทรงรเรมปฏรปการปกครองประเทศโดยการดงอำานาจเขาศนยกลาง ทรงตงระบบหอรษฎากรพพฒน (ปจจบนคอ กระทรวงการคลง) เพอรวบรวมการเกบภาษทงหมดมาไวในทเดยว ซงทำาใหเจานายและขนนางผใหญบางทานไมพอใจ เพราะกระทบตอการเกบรายได โดยเฉพาะเจาวงหนาทแตเดมนนมรายไดถง ๑ ใน ๓ ของรายไดทงหมด ในทสดกมขาววาวงหนารเรม

สะสมกำาลงทหารซงมมากถง ๒,๐๐๐ นาย สถานการณทง ๒ วงเรมตงเครยด ความสมพนธของวงหลวงและวงหนาไดตดขาดลงบางสวน ชาวบานประชาชนหวนเกรงวาอกไมนานตองเกดสงครามระหวาง กษตรยกบอปราชเปนแน

แตแลว!!ในปเดยวกนนนเวลาประมาณหาทมเศษ ไดเกดไฟไหมขนทวงหลวงซงเปนจดอนตรายอยางยง เนองจากอยใกลคลงแสงและวดพระแกว ในเวลาเดยวกนนนกพบเหลาทหารวงหนาทดเหมอนจะบงเอญมาประจำาการอยบรเวณรอบๆจดเกดเหต และพยายามทจะเขามาชวยดบไฟแตกบมอาวธตดกายมาดวย ทหารวงหลวงเหนเขาจงขดขวางและปฏเสธความ

หลงจากเหตการณไฟไหมในวงหลวงผานไป สถานการณยงทวความตงเครยดเพมมากขน ตกรามบานชองการคาขายเงยบสนท เวลากลางวนไมตางอะไรกบเวลากลางคน ชาวบานในเกาะรตนโกสนทรตางพากนรำาลอไปตางๆนาๆ ไมนานนกวงหลวงจงเกณฑทหารราชองครกษออกมาลอมวงพรอมตดอาวธลาดตระเวนตลอดทงวนทงคน กรมพระราชวงบวรฯแหงวงหนาเหนกาลเปนเชนนนจงบญชาการทหารราชองครกษออกมาลอมวงเชนกน นบจำานวนพลได ๖๐๐ นาย

ปญหาตางๆยงไมทนคลคลาย กมาปรากฏตวแปรสำาคญของวกฤตการณครงนอก ๑ คน (มกลาวไวในบางชวงของหนงสอ โครงกระดกในต โดย ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช) คอ หมอมเจาหญงสายวงหลวง พระนามวา หมอมเจาฉววาด ปราโมช เจาหญงผมอปนสยเดดเดยว ปราดเปรยว แตกตางไปจากราชนารในสมยนน ครนเปนสาวแรกรนไดรบการหมนหมายใหไปเปนชายาเอกของ พระองคเจาคคณางคยคล แตมารภายหลงวาพระองคเจาคคณางคยคลมหมอมอยแลวในวง จงมทรงยอม และโยนสนสอดทองหมนทงหนาตางตำาหนกเรยราดไปกบพน จนพระองคเจาคคณางคยคลตองใหมหาดเลกมาเกบคนไป จากนนไมนานหมอมเจาหญงฉววาดจงเสกสมรสกบ พระองคเจาชายเฉลมลกษณ ผเปนพระอนชา (นองชาย) ของกรมพระราชวงบวรฯ หมอมเจาฉววาดจงเปนสะใภวงหนาอยางเตมตว เรมเอาพระทยออกหางจากวงหลวงขนตรงกบวงหนา ในวนเกด

เหตเพลงไหมทวงหลวง อยๆ ทานหญงฉววาดกวาจางเรอสำาเภาขนสมบตทงพระสวามหนไปยงเขมร เหมอนกบวาไปทำาความผดรายแรงรเหนเปนใจในเรองทเกดขน

เมอการณเปนเชนนยงตอกยำาในขาวทรำาลอ จนแพรกระจายไปจนถงวงหนา วา! พระเจาอยรชกาลท ๕ จะบญชาการใหทพวงหลวงบกเขาตวงหนาเพอจะจบตวกรมพระราชวงบวรฯใหได เมอทางวงหนาไดขาวมาเชนนน เหลาพระราชวงศ และขนนางของวงหนาจงทลเชญกรมพระราชวงบวรฯใหเสดจหนไปยงบรเวณทานำา(ทานำาธรรมศาสตร)โดยเรอพระทนงกลไฟทนทโดยมเจาคณจอมมารดาเอมผเปนแมและพระขนษฐากบคนสนทรวมแลวกวา ๖ คน ลองแมนำาเจาพระยาไปขนยงทาบางรกเพอขอลภยอยในสถานทตประเทศองกฤษ เนองจากพระองคทรงรจกมกคนกบนายนอกซ ทขณะนนดำารงตำาแหนงกงสลอย ทางสถานทตประเทศองกฤษใหการตอนรบเปนอยางดและในคนนนเองทางสถานทตกสงเรอกลไฟไปรบเจานายทยงอยในวงหนาเขาประทบยงสถานทตอกดวย

อะไรๆ ดเหมอนจะชดเจนขน หรอขาวลอทวาจะปลงพระชนมกรมพระราชวงบวรฯจะเปนเรองจรง? พระเจาอยหวรชกาลท ๕ ทรงเรงประชมหาทางออกรวมกบพระราชวงศและขนนางสายวงหลวง ซงทงหมดเหนพองตองกนวา การกระทำาของกรมพระราชวงบวรฯในครงนนอกจากจะประกาศความขดแยงอยางเปดเผยแลว ยงไดกอใหเกดความเสยหายทอาจรนแรงมากขนเพราะไดมบคคลท ๓ อยางทานกงสลประเทศองกฤษเขามาเกยวของ พระเจาอยหวรชกาลท ๕ เกรงวามหาอำานาจชาตตะวนตกจะฉวยโอกาสความแตกแยกในครงนเขาแทรกแซงทางการเมอง เพราะในเวลานนทงองกฤษ และฝรงเศสตางกหวงอำานาจเหนอเอกราชของสยามอย

ยงเรองเปนเชนนแลว พระเจาอยหวจงเสดจขนพระทนงสมมตเทวราชอปบต ในหมพระทนงจกรมหาปราสาท ทรงรบรางพระราชหตถเลขาเปนราชสารสงตรงไปยงกรมพระราชวงบวร ณ สถาทตองกฤษโดยมใจความสำาคญตอนหนงวา...

....ถง กรมพระราชวงบวรฯ ดวยการเกดขนครงนเปนการใหญทไมเคยมมากอน ฉนมความเสยใจอยางมาก เธอไปอาศยอยทบานกงสลองกฤษน“ดวยเหตใด ฉนไมไดคดจะฆาเธอ เธอมความหวาดหวนขอใด เธอมความสะดงหวนหวาดถงชวตจนคดการเกนไปดอกกระมง หรอมความผดใหญอยในใจจงไดมความรอนระแวงฉน ฉนไมไดโกรธเธอ เธอมาโกรธฉน”…“ขางเดยวฉนเสยใจนก เธอทำาการถงเพยงนจะพาใหเสยชอตดแผนดน...เธอจะคดตอไปอยางไรจงจะเปนการดการชอบ อยาใหราษฎรไดรบความเดอดรอนหวนหวาดตอไปเลย เจาคณมาบอกฉนวาเธอกลวฉนจะฆาเธอ การนฉนไมไดคดเลย เธอคดเหนอยางไรจงมหนงสอเปนสำาคญมาฉนใหรดวย

หลงจากทกรมพระราชวงบวรฯ ไดอานพระราชหตถเลขาทพระเจาอยหวรชกาลท ๕ สงมาแลวนน พระองคจงมพระราชสารเชงเปนขอเรยกรองสงกลบไปยงวงหลวง โดยมใจความสำาคญบางชวงดงน

...อยาตองไลบาวไพรขาหลวงออกจากวงหนาเลย ใหคงไวดงเดมขาพเจามประสงคทจะเหนบาวพลดนาย แลขนนางขาราชการทานใดเหนวามความผดกขอใหทางวงหลวงดำาเนนโทษไดตามหลกความยตธรรม ภาษอากรทวงหนาเคยเกบไดมาแตตนแลสงของทรพยสนทหามาไดนนขอใหคงไวดงเดม อยารบรอน... .เมอพระเจาอยหวไดทรงวนจฉยถงพระราชสารฉบบนแลว ทรงโปรดให สมเดจฯเจาฟามหามาลา และคณชายชวง (สมเดจเจาพระยาบรมมหาศรสรยวงศ) รวมถงเสนาบดทงหลายประชมปรกษาหารอเพอนำาขอเรยกรองนมาพจารณาวาขอความใดบางทควรจะยอมตามพระประสงคของกรมพระราชวงบวรฯ หลงจากนนกมราชสารประนประนอมกนอยหลายฉบบ จนกระทง ๒ ฝายเหนพองตองกน ในทสดฝายวงหลวงจงมพระราชสารอญเชญใหกรมพระราชวงบวรฯ เสดจกลบคนเขาประทบยงวงหนาดงเดม

ในการเสดจกลบของกรมพระราชวงบวรฯ นนพระเจาอยหวไดพระราชทานพระเกยรตยศเตมท โปรดใหจดขบวนไปรบเสดจ และจดเรอเกงสวนพระองคไปรบกรมพระราชวงบวรฯถงสถานทตองกฤษอยางสม

พระเกยรต แลเชญเสดจกรมพระราชวงบวรฯ เขายงพระบรมหาราชวงโดยขบวนพระเกยรตยศแหแหนเขายงวดพระศรรตนศาสดาราม ประทบยงเบองหนาองคพระแกว แลวใหกรมพระราชวงบวรฯเขาถอนำาพระพพฒนสตยาตามโบราณราชประเพณ ทงยงทรงโปรดใหมพระราชพธบำาเพญพระราชกศลเปนการใหญ นบเปนการปดฉากความบาดหมางระหวางวงหลวง และวงหนาลงโดยปราศจากความรนแรง

หลงจากงานพระราชพธบำาเพญพระราชกศล และถอนำาพพฒนสตยาผานไปแลว พระเจาอยหวทรงโปรดให พระเจานองยาเธอ พระองคเจาเทวญอไทยวงศ รางพระราชกฤษฎกาวาดวยพระราชอำานาจในการแตงตงองครชทายาทเพอเปนการปทางในอนาคต หากพระองคมพระราชประสงคทจะสถาปนาพระราชโอรสเจาฟาชายพระองคใหญของพระองคสบราชสมบตตอไป โดยมตองไปเปนวงหนา

เพราะในประวตศาสตรราชวงศนน วงหลวง และวงหนามกจะมความขดแยง โดยเฉพาะการซองสมกำาลงพล และความระแวงตอกนในเรองการสบราชบลลงก เพราะแตเดมนนหากพระเจาอยหวสวรรคตลง พระราชวงศทมอำานาจรองจากพระเจาอยหว และมกองกำาลงอยในมอกจะขนครองราชบลลงกทนท ซงพระราชวงศพระองคนนกคอ พระมหาอปราชแหงวงหนานนเอง พระมหาอปราช หรอวงหนาคอใคร สวนใหญกคอพระราชวงศทมความใกลชดทางเครอญาตมากทสด มความรความสามารถมากทสด เชน พระอนชาในพระเจาอยหว (นองชายกษตรย) หรอพระปตลาในพระเจาอยหว (ลง หรออาของกษตรย) หรอพระภาดา (พชาย หรอนองชายในลกษณะลกพลกนองของกษตรย) ดงนนเมอพระเจาอยหวรชกาลใดๆเรมมพระอาการประชวรมสดนก พระเจาอยหวจะรบสงใหเหลาทหารวงไปลอมตำาหนกทประทบของพระเจาลกเธอเจาฟาชายของพระองคไว เพอปองกนการลอบปลงพระชนม แลแยงชงราชบลลงกระหวาง อากบหลาน ลงกบหลาน พกบนอง ขนนางกบกษตรย เปนตน

ไมนานนก ในป พ.ศ. ๒๔๒๘ กรมพระราชวงบวรฯ กเสดจทวงคตลงดวยพระชนมายเพยง ๔๘ พรรษา พระเจาอยหวรชกาลท ๕ มทรงสถาปนา

พระราชวงศพระองคใดขนเปนพระมหาอปราชไปประทบยงวงหนาอกเลย และโปรดใหพระราชวงศฝายใน (พระราชวงศผหญง)วงหนายายเขามาประทบยงวงหลวง จากนนจงสถาปนาพระราชโอรส ซงเปนพระราชโอรสเจาฟาพระองคใหญ มพระนามวา สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟามหาวชรณหศ ทประสตแตสมเดจพระนางเจาสวางวฒนา พระบรมราชเทว ผเปนพระอครมเหส ขนเปนองครชทายาทพรอมกบสถาปนาพระราชอสรยยศคอ สยามมกฎราชกมาร ดงมพระนามวา สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจา“ ” “

ฟามหาวชรณหศ สยามมกฎราชกมาร ชาววงออกพระนามวา ทล”กระหมอมใหญ ซงขณะนนทรงมพระชนมมายเพยง ๗ พรรษาเทานน นบเปนครงแรกในกรงรตนโกสนทรทมการสถาปนาตำาแหนงสยามมกฎราชกมาร ใหเปนตำาแหนงรชทายาท แทนตำาแหนงพระมหาอปราช หรอวงหนา

ทลกระหมอมใหญพระองคน พระเจาอยหวรชกาลท ๕ ทรงหมายมนป นมอใหเปนพระเจาอยหวองคตอไป โปรดทจะใหประทบอยเคยงขางพระวรกายเพอเรยนรงานราชการเสมอ โปรดใหออกรบฎกาดวยพระองคเองตงแตยงทรงพระเยาว ในขณะเดยวกนนนพระราชโอรสพระองคอนๆ พระเจาอยหวจะสงไปเลาเรยนยงตางประเทศเพอทจะกลบมาเปนกำาลงสำาคญคอยชวยเหลองานพระเจาอยหวพระองคใหม และเมอถงเวลาอนสมควรแลว พระเจาอยหวจะสระราชสมบตไปประทบยงวงสวนดสตคอยเปนทปรกษาพระเจาอยหวพระองคใหม

แตเปนทนาเสยดาย ทลกระหมอมใหญทรงประชวรดวยพระโรคไขรากสาดนอย เสดจสวรรคตเมอวนศกร ท ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ ขณะมพระชนมายเพยง ๑๕ พรรษา ๖ เดอน นบเปนการสญเสยครงยงใหญของราชวงศจกร เพราะทลกระหมอมใหญพระองคนทรงเปนทรกใครของชาววง พระองคทรงเขยนบนทกประจำาวนเปนภาษาองกฤษไดตงแตทรงพระเยาว เลากนวา สมเดจพระนางเจาสวางวฒนา พระบรมราชเทวผเปนพระราชมารดาทรงเสยพระทยมากถงขนาดนำาฉากไปกนเปนทประทบ เพอบรรทมเฝาพระบรมศพในพระทนงดสตมหาปราสาท และการสวรรคตของ

ทลกระหมอมใหญในครงนกสงผลใหสมเดจพระนางเจาสวางวฒนาสญเสยตำาแหนงอครมเหสไปดวย

ดานหมอมเจาฉววาด ปราโมช ทไดกลาวไวในตอนทแลวนน หลงจากททานหลบหนไปยงเขมร ครงเวลาลวงเลยไป ทานจงตดสนพระทยคนสสยาม ซงตรงกบสมยรชกาลท ๖ โดยหมอมเจาฉววาดไดมบตรชายกบชาวเขมร ๑ คน ชอนด และทรงบวชเปนรปช ใชพระชนมชพอยางสงบ และสนชพตกษยเมอมพระชนมายได ๘๐ ป

สรปผล

จากการทำาโครงงานศกษาคนควาทางประวตศาสตรเรอง ๒ กษตรย ๑ รชกาล จากการคนควาจากหลกฐานชนรอง(ทตยภม) คอ บคคลผมความร หนงสอ เวบไซต พบวายำาคำาของวนท ๓ เมษายน พ.ศ. ๒๓๙๔ มการอญเชญเจาฟาใหญ (ยงทรงผนวชอย) และเจาฟานอย เขาไปยงพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม พรอมดวยเหลาเสนาบด พระสงฆราชาคณะ พระบรมวงศานวงศนอยใหญ ขาราชการฝายทหาร เมอทกอยางพรอมแลว "พระยาพพฒนโกษา" ไดกราบบงคมทลเชญ (มขอความยาวเหยยด) เจาฟาทงสองพระองคขนครองราชสมบตพรอมกนขนสบมหนตมหศรราชวงศ ดำารงศรราชสมบตขตตยราชประเพณพระมหากษตราธราชเจาลำาดบตอไป และแลวบานเมองสยามกบงเกดพระมหากษตรยปกครองกรงสยาม ขน ๒ พระองค ในสวนของพระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว ทรงประกอบพระราชพธบวรราชาภเษกในอก ๑ เดอนถดมาหากตองการรวา "เหตทมการแตงตงพระมหากษตรยเคยงคกน ๒ พระองค กเพราะวา"

๑. สมเดจกรมพระยาดำารงราชานภาพทรงไวในหนงสอ "นทานโบราณคด" เรอง "เมองไทยมพระเจาแผนดน ๒ พระองค" ซงเคยสงสยวาแรกอานหนงสอพงศาวดารกรงรตนโกสนทร วาเหตใดรชกาลท ๔ จงทรงสถาปนาสมเดจพระอนชาเปนพระเจาแผนดนอกพระองค จนเมอถงสมยรชกาลท ๖ วนหนงเจาพระยาภาณวงศฯ มาหา เวลานนทานไดอาย ๘๐ กวาแลว แตความทรงจำายงแมนยำา เมอสนทนากนจงนกถงเรองททลถวายราชสมบตทง ๒ พระองค ถามทานวาทราบหรอไม เมอรชกาลท ๓ เสดจสรรคต

๒. การรบรเรองราวสมยรชกาลท ๕ ในการครองราชยของกษตรยสยาม ๒ พระองค ในสมยรชกาลท ๕ ยงไมทราบขอเทจจรงเรองดวงพระชะตา ดไดจาก "พระราชนพนธราชประเพณตงมหาอปราช" ในรชกาลท ๕ กลาววา "เจาฟานอยซงเปนกรมขนอศเรศรงสรรค เปนทนบถอของคนเปนอนมาก และเปนพระอนชาคทกขคยากดวยกนมา ควรจะใหมยศใหญยงกวาพระบรมราชวงศานวงศและกรมพระราชบวรสถานมงคล ซงรบพระบณฑรมาแตกอน จงพระราชทานพระบวรราชาภเษกใหเปนพระบาทสมเดจ

พระปวเรนทราเมศร มหศวเรศรงสรรค พระป นเกลาเจาอยหว ไดรบพระบวรราชโองการพเศษกวาวงหนาทงปวงซงมแตกอน"

- ถาจะมองเรองการถวงดลยอำานาจในราชสำานกดวยกนเอง กเปนไปไดวา ฝายการทหาร (โดยพระป นเกลาฯ) มกำาลงเขมแขงกวามาก สามารถถวงอำานานกบเหลาขาราชการทรายรอบได (แตในความเปนจรงแลว ตลอดรชสมยรชกาลท ๔ พระป นเกลาฯ ทรงใชฐานะกษตรยพระองคท ๒ นอยมาก สวนมากจะทรงมพระราชดำารรวมกนในการปกครองบานเมอง)

- ถาจะมองเรอง "เปนใหญไดอก" กมโอกาสได เนองจากในขณะนนรชกาลท ๔ ยงไมมพระราชโอรส ทประสตจากอครมเหส ทำาใหตำาแหนงวงหนาไดสบทอดราชสมบตตอไปหากหมดรชสมยของพระองคกเปนไปได

ขอเสนอแนะ

ขอด๑. เขาใจวธการทางประวตศาสตร๒. ไดเรยนรเกยวกบเรองทศกษา๓. เปนประสบการณทสามารถใชไดอกในอนาคต๔. ความสามคคภายในกลมดมากขน๕. เปนผลงานสำาหรบใหรนนองไดดเปนแบบอยาง

ขอเสย๑. เวลาในการทำางานนอยเกนไป๒. มปญหามากมายภายในกลม๓. การบานเยอะมากขน๔. ความนาสนใจของการศกษานอยลง

อางอง

ศรพร ดาบเพชร, คมคาย มากบว และประจกษ แปะสกล. ประวตศาสตรไทย ม.๔-ม.๖. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน, ๒๕๕๑.พลบพลง คงชนะ. ประวตศาสตร ม.๓ ชวงชนท ๓ พมพครงท ๒. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ, ๒๕๕๒.พลบพลง คงชนะ และพชร ศรสงข. ประวตศาสตร ม.๓. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ, ๒๕๕๐.สนสา มงคง. วงหนารตนโกสนทร พมพครงท ๒(ฉบบปรบปรง). กรงเทพฯ : มตชน,๒๕๔๕ ดนย ไชยโยธา. ประวตศาสตรไทย : กรงธนบรถงกรงรตนโกสนทร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ๒๕๕๐.

พระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว. (๒๕๕๘). เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org/wiki/ พระบาทสมเดจพระป นเกลาเจาอยหว (วนทคนขอมล: ๖ กรกฎาคม ๒๕๕๘)๔ กนยา : รำาลกถงพระป นเกลา. (๒๕๕๒). เขาถงไดจาก http://www.trueplookpanya.com/new /cms_detail/knowledge/๘๘/ (วนทคนขอมล: ๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๘)เหตผลทร.๔ตงสมเดจพระปนเกลาเปนกษตรยอก๑พระองค. (๒๕๕๔). เขาถงไดจาก http://www.reurnthai.com/index.php?topic=๔๖๖๙.๐ (วนทคนขอมล: ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๕๘)