WARSZTATY GRUPOWE Z KOMPETENCJI - ec.europa.eu · Komunikacja interpersonalna jest to jedna z form porozumiewania się ludzi. Jest procesem wymiany wiadomości między przynajmniej

1

Projekt finansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

WARSZTATY GRUPOWE

Z KOMPETENCJI

SPOŁECZNYCH I AKTYWNEGO

PORUSZANIA SIĘ PO RYNKU

PRACY

Podręcznik dla trenera

Warszawa 2014

2


Dzień 1

Zajęcia organizacyjno –

integracyjno – motywujące

Komunikacja

interpersonalna

Cele ogólne warsztatów:

a) Integracja grupy; poznawanie siebie

b) wypracowanie wspólnych norm i zasad obowiązujących w grupie

c) uzyskanie informacji o skutecznej komunikacji między ludźmi

(komunikacja werbalna i niewerbalna)

d) poznanie i ćwiczenie zasad uważnego słuchania i dobrej komunikacji

e) lepsze rozumienie komunikatów przekazywanych różnymi kanałami.

3


1 POWITANIE

CZAS: 5 min

MATERIAŁY: brak

CEL: 1. Uświadomienie uczestnikom grupy korzyści z udziału w warsztatach aktywizacyjnych, zapoznanie ich z ogólną tematyką zajęć; przedstawienie metod i form realizacji. 2. Przedstawienie tematyki zajęć danego dnia, metod ich realizacji i ram organizacyjno - czasowych

METODA PRACY: Mini wykład prowadzących

OPIS: Prowadzący przedstawiają się uczestnikom, przedstawiają co będzie przedmiotem całych warsztatów aktywizujących, następnie podają temat dnia i ramy organizacyjno – czasowe.

UWAGI: Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu przerw. Zakres czasowy ćwiczeń proponowanych w pierwszym dniu warsztatów przekracza ramy czasowe, wybór konkretnych pozycji zależy od prowadzących i poziomu funkcjonowania grupy.

2 BEZLUDNA WYSPA

CZAS: 15 min

MATERIAŁY: Brak

CEL: 1. Nawiązanie osobistego kontaktu z uczestnikami 2. Zapoznanie się z członkami grupy, przełamanie lodów, zabawa

METODA PRACY: Burza mózgów

OPIS: Uczestnicy siadają w kręgu, prowadzący podaje instrukcję: jedziemy na bezludną wyspę i bierzemy ze sobą różne przedmioty. Prowadzący mówi: mam na imię np. Tomek i na bezludną wyspę zabieram telewizor. Później każdy z uczestników po kolei przedstawia się i mówi jaki przedmiot zabiera ze sobą. Prowadzący mówi czy ten przedmiot może wziąć czy nie, zależy to od tego czy uczestnik powie przedmiot na pierwszą literę swojego imienia, jeśli tak, to przedmiot zabiera ze sobą, jeśli nie, to podaje inną nazwę przedmiotu.

UWAGI: Brak

4


3 KTO TAK JAK JA LUBI…

CZAS: 15 min

MATERIAŁY: krzesła

CEL: 1. Nawiązanie osobistego kontaktu z uczestnikami 2. Zapoznanie się z członkami grupy, przełamanie lodów, zabawa

METODA PRACY: Grupowa

OPIS: Uczestnicy siadają na krzesłach w kręgu (krzeseł jest o jedno mniej niż uczestników), jeden z uczestników wchodzi do środka kręgu i mówi: „Kto tak jak ja lubi …”, np. jeść lody. Te osoby, które też lubią jeść lody wstają i szybko zmieniają krzesło. Osoba, która zostanie bez krzesła, zostaje w kręgu i wymyśla rzecz, którą lubi.

UWAGI: brak

4 KONTRAKT

CZAS: 30 min

MATERIAŁY: Duży arkusz papieru, mazaki, taśma do przymocowania karty na ścianę

CEL: Ustalenie zasad panujących na warsztatach

METODA PRACY: Dyskusja w grupie

OPIS: Prowadzący prosi grupę o sugestie dotyczące zasad panujących w grupie podczas warsztatów i zapisuje każdą z nich na tablicy. Ważne, aby w kontrakcie znalazły się takie zasady, które: - zwiększą poczucie bezpieczeństwa w grupie (np. „nie oceniamy się”, „nie wyśmiewamy”, „zachowujemy dyskrecję”, itp.) - dadzą możliwość indywidualnego wpływu na to, co się dzieje w grupie (np. „Każdy ma prawo wyrazić własne zdanie”) - zapewnią dobrowolną aktywność („Nie zmuszamy nikogo do wypowiedzi”, „Mam prawo odmówić udziału w jakimś ćwiczeniu”) - określą dogodne warunki do wspólnej pracy („Zaczynamy punktualnie”, „Mówimy po kolei”, „Nie przerywamy sobie”, „Wyłączamy telefony komórkowe”). Prowadzący pyta grupę, czy satysfakcjonuje ją taki zbiór zasad, na potwierdzenie każda osoba podpisuje się pod Kontraktem. Następnie wyjaśnia zasady kontrowersyjne i ustala, czy powinny znaleźć się na liście. Informuje grupę, że lista wywieszana będzie na początku każdego spotkania gwoli przypomnienia.

UWAGI: Im więcej zasad zostanie zaproponowanych przez uczestników, a mniej przez prowadzącego, tym lepiej. Prowadzący nie powinien osądzać propozycji, tylko po prostu je zapisywać

5


5 CZYJA TO WIZYTÓWKA?

CZAS: 20 min

MATERIAŁY: kartki papieru, kartoniki (wzorce wizytówek) kolorowe flamastry, szpilki lub agrafki.

CEL: 1. Wzajemne poznanie uczestników, 2. Przełamanie pierwszych lodów, 3. Znoszenie barier między ludźmi

METODA PRACY: praca indywidualna, wypowiedzi na forum

OPIS: Każdy uczestnik ma kartkę papieru, długopis, flamastry, szpilki lub agrafki. Jego zadaniem jest stworzenie własnej wizytówki, która zawiera następujące informacje: ulubiony sposób spędzania wolnego czasu, ulubiony kolor, ulubiona potrawa, ulubione miejsce. Proponuję, aby prowadzący też wziął udział w takiej autoprezentacji. Następnie prowadzący zbiera kartki, miesza i rozdaje losowo. Uczestnicy sprawdzają, czy nie dostali swojej kartki. Ta część zabawy polega na tym, żeby jak najszybciej odszukać osobę, która przygotowała daną wizytówkę. Następnie uczestnicy prezentują, każdy na forum, informacje zamieszczone w wizytówce. Na zakończenie krótkie podsumowanie: czy trudno było stworzyć taką wizytówkę? Co było łatwe, a co trudne?.

UWAGI: 1. Warto jest przygotować prezentację lub plakat przedstawiający schemat wizytówki, aby uczestnicy na bieżąco mogli samodzielnie kontrolować na jakim etapie wykonania zadania są. 2. Innym wariantem tego ćwiczenia jest prezentacja w parach. Po przygotowaniu przez wszystkich uczestników wizytówek i ich wspólnym odnalezieniu, można podzielić grupę na 2 – osobowe zespoły, poprosić, aby wymienili się wizytówkami a następnie zastanowili się/ porozmawiali z partnerem o jego wizytówce i zaprezentowali kolegę/koleżankę grupie. Tym sposobem doskonalimy umiejętność twórczego myślenia, słuchania, analizowania wnioskowania.

6 JAK DOJŚĆ DO ULICY „POGODY DUCHA”

CZAS: 35 min.

MATERIAŁY: kartki papieru, mazaki, duży arkusz brystolu,

CEL: Ćwiczenie to informuje prowadzącego o oczekiwaniach i potrzebach uczestników szkolenia. Sugeruje jakie ćwiczenia powinny zostać zrealizowane, aby te potrzeby i oczekiwania mogły zostać zaspokojone.

METODA PRACY: Praca indywidualna, następnie dyskusja w grupie

OPIS: Ćwiczenie to dotyczy problemu odpowiedzialności za samego siebie i współodpowiedzialności za prowadzenie warsztatów.

6


I część

Prowadzący prosi uczestników, aby przypomnieli sobie różne sytuacje ze swojego życia, problemy, z którymi się stykają. Następnie każdy z uczestników dzieli kartkę na pół pionową linią, po jednej stronie pisze: co mogę zmienić - co zależy ode mnie, po drugiej stronie linii pisze: czego nie można zmienić - co nie zależy ode mnie. Uczestnicy wpisują (lub rysują) swoje przykłady po jednej i drugiej stronie kartki i opisują wg polecenia. Następnie wspólnie omawiane są przykłady na forum grupy.

Na koniec tej części ćwiczenia prowadzący rozmawia z uczestnikami o tym, że w życiu więcej pogody ducha znajdą ci ludzie, którzy umieją rozróżnić to, co należy zaakceptować, bo nie można tego zmienić, i mają odwagę zmieniać, to co mogą zmienić. Droga do ulicy Pogody Ducha jest jednak trudna i trzeba stale jej szukać.

II część Uczestnicy warsztatów dostają kartki i mazaki. Przez kilka minut zastanawiają się i próbują odpowiedzieć sobie na pytanie, co chcą osiągnąć i do czego dojść podczas szkolenia. Następnie zapisują na kartkach w formie dokończenia zdania: „To było dobre szkolenie ponieważ: -………………….. -………………….. -………………….., itd.” (w przypadku osób, które mają problem z zapisaniem może pomóc prowadzący bądź osoba, która wcześniej skończyła). Kolejnym etapem jest odczytanie przez każdego uczestnika swoich zdań i zapisywanie ich przez prowadzącego na wspólnej planszy. Będzie możliwość porównania czy potrzeby grupy są jednorodne czy niejednorodne. Podsumowując ćwiczenie prowadzący może zadać uczestnikom szkolenia pytania, np.:

Jaki masz wpływ na realizację tych potrzeb, w jaki sposób możesz sam na to wpłynąć?

Co Ci daje osiągniecie danego celu (tu należy wskazać na konkretną potrzebę)?

Co należy zrobić, aby dany punkt został zrealizowany?

UWAGI: Ćwiczenie to oprócz funkcji diagnostycznej dla prowadzącego spełnia jednocześnie funkcję motywacyjną dla uczestników. Należy tylko zachęcać ich do szerokich wypowiedzi, następnie podsumowywać, podkreślając jak ważna jest ich aktywność.

7 UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNE

CZAS: 10 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej umiejętności interpersonalnych

METODA PRACY: Mini wykład trenera

OPIS:

7


Trener przedstawia podstawowe pojęcia: - definicja umiejętności interpersonalnych; - jakie są umiejętności interpersonalne

UWAGI: Umiejętności interpersonalne to inaczej umiejętności społeczne, umiejętności komunikacyjne, umiejętności interakcyjne, umiejętności relacyjne, kompetencje społeczne, które wykorzystujemy w relacjach z innymi ludźmi w celu: • osiągnięcia oczekiwanej skuteczności (podejście związane z potrzebą władzy i statusu) • inicjowania i podtrzymania pozytywnych relacji z innymi ludźmi (podejście związane z potrzebą aprobaty i akceptacji) Kluczowe umiejętności interpersonalne, to umiejętności: • nawiązywania kontaktu z innymi, • komunikacyjne: umiejętności uważnego słuchania, nadawania, przemawiania, • zarządzania przekazem niewerbalnym i werbalnym, • negocjacyjne, • rozwiązywania konfliktów, • pracy zespołowej, • zachowań asertywnych, • wywierania wpływu, • delegowania uprawnień, • adaptacji społecznej. Sam fakt przyswojenia sobie umiejętności interpersonalnych nie jest warunkiem wystarczającym do bycia sprawnym interpersonalnie. Nieodzowne jest posiadanie wiedzy społecznej umożliwiającej dokonanie analizy sytuacji i zastosowanie adekwatnej strategii postępowania oraz odpowiedniej postawy interpersonalnej nacechowanej pozytywnym nastawieniem do innych i do siebie.

8 KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA

CZAS: 20 min

MATERIAŁY: Kolorowe obrazki z różnymi sposobami komunikacji

CEL: Uświadomienie uczestnikom rodzajów komunikacji oraz ważności gestów, mimiki, tonu głosu w porozumiewaniu się z ludźmi

METODA PRACY: Mini wykład trenera, grupowa aktywność uczestników

OPIS: Mini-wykład trenerów prowadzących Wszyscy porozumiewamy się ze sobą. Dzięki sprawnemu komunikowaniu się ludzie: - spotykają się - wymieniają informacje - pomagają sobie, wpływają na siebie - zakładają związki partnerskie

8


- budują zaufanie - dowiadują się czegoś o sobie i o tym, jak ich widzą inni - rozwiązują konflikty, itp. Komunikacja interpersonalna jest to jedna z form porozumiewania się ludzi. Jest procesem wymiany wiadomości między przynajmniej dwiema osobami. W komunikacji interpersonalnej wiadomości przekazywane są za pomocą sygnałów. Możemy wyróżnić sygnały:

werbalne (słowa), niewerbalne (głos, gesty, mimika, postawa ciała itp.).

Aby wystąpił proces komunikowania się musi być: nadawca, odbiorca, wspólny dla nadawcy i odbiorcy kod (język), kanał (środek komunikacji) i komunikat. Brak któregokolwiek z elementów może spowodować zakłócenia w komunikacji językowej.

Komunikacja jest skuteczna, gdy odbiorca rozumie informację zgodnie z zamierzeniami nadawcy: · intencja nadawcy jest jasna dla odbiorcy · odbiorca uważnie słucha · odbiorca nie osądza i nie ocenia wypowiedzi nadawcy Nadawca to osoba nadająca komunikat. Odbiorcą nazywamy osobę, do której ten komunikat jest kierowany. Kanał to środek przekazywania informacji: fale akustyczne lub świetlne. Szumem natomiast jest wszystko to, co zakłóca proces komunikacji, zarówno na poziomie nadawcy, odbiorcy jak i kanału. Po stronie nadawcy i odbiorcy szum może mieć związek z postawami, uprzedzeniami, przekonaniami, poglądami, doświadczeniami, przeżywanymi aktualnie emocjami. Szum stanowią również różnego typu zaburzenia mowy. W kanale komunikacyjnym - szumem może być hałas z otoczenia, np. ruch uliczny, włączone radio lub telewizor. Ćwiczenie „Formy komunikowania się”

9


Prowadzący daje uczestnikom różne obrazki i prosi całą grupę, aby dopasowała te obrazki do odpowiednich sposobów komunikowania się zapisanych na kartkach, jak: mowa (słowa); ton głosu; mimika twarzy; gesty (ruchy głowy, rąk, dłoni); postawa (pozycja) ciała; kontakt wzrokowy (spojrzenie).

UWAGI: Ta część jest typowo teoretyczna i stanowi wstęp do omówienia rodzajów komunikacji. Będzie to wymagało od prowadzącego dużego zaangażowania i pomysłowości, aby uczestnicy nie znudzili się wykładem. Wykład należy uatrakcyjniać demonstracją i pokazem (można wykorzystać do tego różnego rodzaju fotografie czy schematy – szczególnie przy omawianiu komunikacji niewerbalnej).

9 RODZAJE KOMUNIKACJI

CZAS: 25 min.

MATERIAŁY: Schemat rodzajów komunikacji

CEL: Uświadomienie uczestnikom rodzajów komunikacji oraz ważności gestów, mimiki, tonu głosu w porozumiewaniu się z ludźmi

METODA PRACY: Mini wykład trenera, aktywność uczestników

OPIS: Trener prowadzący przedstawia uczestnikom schemat rodzajów komunikacji. Zadaje pytanie czy ktoś z grupy wie co oznaczają poszczególne rodzaje komunikacji. Wspólnie z uczestnikami grupy próbuje określić definicje.

KOMUNIKACJA WERBALNA – POROZUMIEWANIE SIĘ ZA POMOCĄ SŁÓW Najważniejszym elementem komunikacji za pomocą słów jest SŁUCHANIE. Aby

treść (werbalna) 7%

sposób mówienia 38% mowa ciała

55%

Elementy wpływające na odbiór przekazu

10


dobrze zrozumieć co chce nam przekazać druga osoba musimy nauczyć się jej słuchać. 1. Stoimy lub siedzimy naprzeciwko, w niewielkiej odległości 2. Staramy się utrzymywać kontakt wzrokowy z rozmówcą, nie uciekamy spojrzeniem 3. Nie wykonujemy niepotrzebnych gestów, nie rozpraszamy 4. Traktujemy drugą osobę z szacunkiem, nie przerywamy wypowiedzi 5. Nie kończymy zdań za rozmówcę Prowadzący mówi uczestnikom, że poza przekazem werbalnym (słowem) ważnym sposobem porozumiewania się jest także przekaz niewerbalny. Podczas normalnej rozmowy dwóch osób, tylko niecałe 7% informacji przekazywanych jest za pomocą słów - werbalnie. 38% to sposób mówienia, np.: ton głosu, tempo, barwa. Pozostałe 55% informacji przekazywane jest poprzez „język ciała”, np.: mimika, gesty, oczy, dystans interpersonalny, ubiór – niewerbalnie (można poprosić uczniów o podanie wszystkich sposobów komunikowania się niewerbalnego). W rzeczywistości informacje werbalne i niewerbalne uzupełniają się wzajemnie. W sytuacji niezgodności obu rodzajów komunikatów, te o charakterze werbalnym uznawane są za nieprawdziwe. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA – (mowa ciała, język ciała) - zespół niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie. Obejmuje: wygląd fizyczny, ruch ciała, gesty, wyraz twarzy, ruch oczu, dotyk, głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się. Nie zawiera gestów, które zawierają słowa, takich jak język migowy, ani słów pisanych lub przekazywanych elektronicznie. Komunikaty niewerbalne informują o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd. Nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane świadomie (gesty czy wyrazy mimiczne). Mowa ciała to: wygląd, oznaki dbałości o higienę osobistą, kontakt wzrokowy (lub unikanie), unoszenie brwi, marszczenie brwi, zaciskanie ust, uśmiech, nagłe czerwienienie twarzy lub blednięcie, łzy, nerwowe tiki, nadmierne pocenie się, gestykulacja (lub jej całkowity brak), pozycja ciała, układ oraz ruchy rąk i nóg, dotykanie, fizyczny dystans od innych ludzi (odległość). Wszędzie niezależnie od wzorców kulturowych podobnie okazuje się i odbiera: radość, gniew, lęk, smutek, zaskoczenie i odrazę, Warto zwracać szczególną uwagę na pozycję i ruchy ciała, twarz, zwłaszcza oczy usta, ramiona, ręce i dłonie, a także na nogi. Jeśli chcesz aby odbierano Cię jako osobę pewną siebie, ale bez elementów arogancji, nonszalancji czy lęku, czyli osobę otwartą, uczciwą, szczerą i sympatyczną, to należy uwzględnić poniższe wskazówki. ● pozycja i ruchy ciała- zwróć się twarzą i stopami w stronę rozmówcy. Wskazana jest swoboda, naturalność. Nie kul się (co oznacza lęk), nie stój nad kimś jak kat

11


nad dobra duszą (agresja). Ma Ci być wygodnie, nic nie może boleć. Jeśli chodzisz – to spokojnie i zdecydowanie, co oznacza samokontrolę i pewność siebie. Nie przebieraj nogami, nie człap, nie szuraj (niepewność). Nie przysuwaj się zbyt blisko i nie uciekaj za daleko. Jeśli pochylasz się, a rozmówca odchyla nie przysuwaj się! Siedzą nie wiercąc się lub stój bez nerwowego kręcenia się Twoja nadpobudliwość utrudnia innym skupienie uwagi. ● twarz- powinna być odprężona i pogodna, z lekkim uśmiechem, także w oczach. Uśmiech nie może być grymasem wyszczerzania się z martwym okiem i nie może przechodzi w wybuchy niekontrolowanej wesołości (ośmieszysz kogoś i zrobisz sobie wroga). Zakazane jest puste, bezmyślne spojrzenie(oznacza znudzenie). Nie wpatruj się w rozmówcę uporczywie. Nagłe przerwanie kontaktu wzrokowego oznacza niechęć, poczucie winy, chęć ukrycia czegoś, opór lub znudzenie i chęć odejścia. ● ramiona i ręce – nie wymachuj ramionami bez przerwy (nadpobudliwość), nie trzymaj rąk bez ruchu- to żywa część ciała, więc gestykuluj dla podkreślenia istotnego fragmentu wypowiedzi. Wskazany jest umiar, lepiej za mało niż za dużo. Nie bębnij palcami po stole (zniecierpliwienie), nie dotykaj stale rekami twarzy lub części własnej (a tym bardziej cudzej) garderoby (oznacza niepewność, niepokój, szukanie oparcia). ● dłonie - powinny by otwarte i skierowane ku górze lub swobodnie oparte na kolanach (otwartość, szczerość). Zaciśnięte w pięści wyrażają złość. Wykręcanie i ściskanie palców oraz wyłamywanie stawów to niepokój. Bawienie się przedmiotami sugeruje brak samokontroli. Dłonie podpierające głowę oznaczają zmęczenie, zniechęcenie, bezsilność. ● nogi – powinny spoczywać swobodnie, w żadnym wypadku nie skrzyżowane i cofnięte, co w zestawieniu ze skrzyżowanymi, podniesionymi ramionami oznacza nieufność, rezerwę, lęk lub agresje. Nie machaj nogą (znudzenie). Dziewczęta ( zwłaszcza w mini spódniczkach nogi powinny trzymać blisko siebie) Mowa ciała odbierana najczęściej jako przyjazna Częsty kontakt wzrokowy, pogodny wyraz twarzy z miłym zachęcającym ciepłym uśmiechem, aprobujące potakiwanie głową, spokojne, otwarte dłonie, skierowane częściej ku górze, swobodne ruchy ramion i dłoni, lekkie pochylenie ciała do przodu, rozluźnione mięsnie (nie drżą nie są usztywnione), miłe i ciepłe brzmienie głosu, dotyk. Mowa ciała świadcząca o zdecydowaniu i zainteresowaniu Kontakt wzrokowy do ¾ czasu rozmowy, patrzenie prosto w oczy, twarz nie zasłania w żaden sposób, lekkie przechylenie głowy na bok, spokojna rozluźniona ciała przy słuchaniu, lekkie napięcie ciała przy mówieniu, ramiona opuszczone, umiarkowana gestykulacja, otwarte dłonie, poważny ton. Mowa ciała odbierana najczęściej jako wroga (agresywna) Unikanie wzroku przez częste odwracanie głowy lub wychylanie się nad rozmówcę i

12


spoglądanie ponad jego głową (oznacza tez obłudę),nieprzenikniony lub nieprzyjemny wyraz twarzy, zaciskanie ust, uśmiech politowania, sarkastyczny, złośliwy, lekceważący lub ironiczny, unoszenie brwi przy zaciśniętych ustach, ściskanie dłoni w pięści, nadmierna gestykulacja( w tym grożenie palcem), częste pocieranie nosa, krzyżowanie (i zaciskanie) rak i nóg, odchylanie się i odsuwanie , napięte (drżące) mięsnie, podniesiony, ostry napastliwy głos. Mowa ciała świadcząca o zalęknieniu Częste odwracanie wzroku i przymykanie oczu, częste mruganie, zaczerwieniona lub nagle poblakła twarz, silne pocenie się zasłanianie dłonią ust, nerwowe kiwanie głową, ogólna nadpobudliwość ruchowa (ruchy na boki, wiercenie się, pocieranie szyi i karku, stykanie ściskanie, wykręcanie palców), krzyżowanie (i zaciskanie) rak i nóg, drżące mięsnie. Trener prowadzący wyjaśniając uczestnikom poszczególne elementy mowy ciała powinien demonstrować zachowania. Może poprosić uczestników o naśladowanie gestów i mimiki, dla łatwiejszego przyswojenia. KOMUNIKACJA PARAWERBALNA – TO PRZEDE WSZYSTKIM SIŁA NASZEGO GŁOSU Jeżeli chcemy być komunikatywni to powinniśmy używać świadomie głosu i adekwatnie do treści wypowiedzi. Aby komunikat był zgodny zarówno w przekazie słownym jak i pozasłownym ważny jest odpowiedni ton głosu, tempo mówienia, akcentowanie, intonacja. Można zaprezentować uczestnikom kilka wypowiedzi, zarówno błędnych jak i poprawnych, w których siła naszego głosu decyduje o przekazie i odbiorze wypowiedzi. Można też poprosić uczestników aby sami podali kilka przykładów.

UWAGI: brak

10 CO MAM NA MYŚLI?

CZAS: 10 min.

MATERIAŁY: Karteczki kolorowe

CEL: Nauka odczytywania mowy niewerbalnej

METODA PRACY: Praca w grupie

OPIS: Uczestnicy losują karteczki, na których mają wypisane zadania. Mogą je wykonać używając tylko komunikacji niewerbalnej (bez słów). Zadaniem grupy jest odgadnąć przekaz poszczególnych osób. Prowadzący pomagają osobom, które nie potrafią czytać lub nie wiedzą, w jaki sposób wykonać zadanie. Przykładowe zadania dla uczniów: · powiedz „jestem znudzony” · powiedz „nie obchodzi mnie to” · powiedz „jestem wściekły”

13


· powiedz „jestem zaskoczony” · powiedz „jestem smutny” · powiedz „jestem w panice” · powiedz „nie rób tego więcej” używając palca wskazującego · powiedz „jestem zmęczony” · powiedz „jestem zakochany” · powiedz „coś tu brzydko pachnie” · powiedz „jestem obrażony”

UWAGI: Na zakończenie ćwiczenia następuje podsumowanie – nazwanie elementów „mowy ciała”. Prowadzący może także zapytać uczestników: „Jak się czuliście?”, „Z czym mieliście trudności?”, itp.

11 ŁAŃCUCH MIMÓW

CZAS: 15 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Utrwalenie wiedzy o mowie niewerbalnej


OPIS: 3 – 4 uczestników zajęć wychodzi z sali na korytarz. Reszta grupy wraz z osobą prowadzącą wymyśla czynność, którą ci uczestnicy będą musieli pokazać (np. smażenie jajecznicy, robienie prania, etc.). Jedna osoba spośród tych, które zostały w sali ma za zadanie pokazać pierwszej poproszonej z korytarza osobie daną czynność. Może używać wyłącznie gestów!!! Nie można w tym ćwiczeniu używać słów. Następnie pierwsza osoba z korytarza pokazuje czynność drugiej osobie, ta trzeciej itd. aż wszystkie osoby z korytarza naśladują tę czynność. Zadaniem ostatniej osoby jest odgadnąć jaka to czynność. Wtedy też grupa porównuje ostatnią odegraną scenkę z oryginałem.

UWAGI: brak

12 CO MNIE TO OBCHODZI?

CZAS: 15 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Uzmysłowienie najczęściej występujących blokad komunikacji interpersonalnej.


OPIS: Prowadzący dzieli zespół na trzyosobowe grupy poprzez odliczanie do trzech – każda osoba zapamiętuje swój numer. Przez 2 minuty „jedynki” będą mówiły do „dwójek” na dowolny temat. Zadanie „dwójek” polega na robieniu wszystkiego, aby okazać brak zainteresowania. „Trójki” są obserwatorami, którzy potem opowiedzą na czym polegało niesłuchanie. Osoby bez przydziału można dołączyć jako

14


drugiego obserwatora do grupy. Po upływie przewidzianego czasu „trójki” przekazują wyniki obserwacji (uwaga – mówią o tym, co widziały, a nie o swoich wyobrażeniach, myślach, osądach czy emocjach). Sporządzamy listę wszystkich symptomów niesłuchania. Mogą pojawić się na niej: brak kontaktu wzrokowego, zajmowanie się własnym ciałem, ubraniem, teczką, notatkami, plamami na suficie czy podłodze, tym, co dzieje się za oknem, odwrócenie się tyłem lub bokiem, mówienie czegoś nie na temat, a nawet informowanie wprost o braku zainteresowania.

UWAGI: Wykonanie listy symptomów uzmysłowi, jak nie należy się zachowywać i czego nie robić podczas prowadzenia rozmowy, co będzie przydatne przy następnym ćwiczeniu, a także w życiu codziennym. Na zakończenie ćwiczenia prowadzący może także zadać uczestnikom następujące pytania: · czy trudno było porozumiewać się w następujących warunkach? · czy zachowania niewerbalne utrudniają czy ułatwiają komunikację i dlaczego?

13 SŁUCHANIE AKTYWNE

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Rozwijanie i ćwiczenie umiejętności aktywnego słuchania

METODA PRACY: Mini wykład trenera, praca w grupach, aktywność uczestników

OPIS: Trener, zanim zaprosi uczestników do wzięcia udziału w tym ćwiczeniu, przedstawia następujące zagadnienia; - wprowadza pojęcia aktywnego słuchania; - tłumaczy na czym ono polega. Słuchanie jest ważne, bo umożliwia dobrą komunikację między ludźmi ich wzajemne rozumienie się. Zachowania, które świadczą o niewłaściwym słuchaniu to, m. in.: · ziewanie · spoglądanie na zegarek w trakcie rozmowy · przerywanie · wtrącanie się · zmienianie tematu. Zachowania, które są kluczowe dla dobrego słuchania to: · utrzymywanie kontaktu wzrokowego · zadawanie pytań · skupienie na temacie rozmowy · nie przerywanie · wykazywanie zainteresowania tym, co mówi rozmówca. Ćwiczenie: Uczestnicy dzielą się w pary i opowiadają o sobie (jakąś ciekawą historię, moje

15


hobby, moje najlepsze wakacje itd.) oraz słuchają się aktywnie nawzajem. Po wysłuchaniu historii partnera uczestnicy przedstawiają na forum usłyszaną historię. W podsumowaniu należy zwrócić uwagę na elementy aktywnego słuchania, których używali uczestnicy.

UWAGI: Gdy w grupie są osoby, które mają problemy z mówieniem, mogą przedstawić informacje o sobie za pomocą gestów.

14 TRUDNOŚCI

CZAS: 25 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Uzmysłowienie zachowań i odczuć utrudniających porozumiewanie się.

METODA PRACY: Praca w parach, praca grupowa, dyskusja

OPIS: Uczestnicy piszą (rysują) na kartce, co im sprawia trudności w porozumiewaniu się z innymi, zwracając uwagę na to, co sami robią, a nie co robią inni: „Co takiego robię, co mi przeszkadza w porozumiewaniu się?”. Na napisanie mają 15 minut. Po zakończeniu pracy odczytują swoje uwagi, a prowadzący zapisuje je na tablicy dodając własne.

UWAGI: Komunikowanie się jest nieefektywne, gdy:

słucha się tylko tego, co chce usłyszeć (nastawienie się wyłącznie na „wyłapanie” określonych informacji),

przerywa się czyjąś wypowiedź (jest to oznaką złego wychowania i denerwuje rozmówcę),

kończy się za kogoś zdanie (jakby się chciało powiedzieć „wiem już o co Ci chodzi, mogę to powiedzieć szybciej i lepiej”), demonstrując tym samym zniecierpliwienie,

skupia się głównie na własnej osobie i na tym, co się samemu za chwile powie,

interesuje się przede wszystkim własnym punktem widzenia, nie zadaje się pytań otwartych, ale zamknięte, przy których wystarczą

odpowiedzi „tak” lub „nie”, nie daje się partnerowi szansy na lepsze poznanie siebie, ocenia się często, wydając wyrok, zamiast podkreślić, że to tylko moje zdanie

i mogę się mylić.

15 MOWA CIAŁA

CZAS: 20 min.

MATERIAŁY: Brak

CEL: Uświadomienie znaczenia mowy ciała

METODA PRACY: Praca w parach, praca grupowa, dyskusja

OPIS:

16


Grupa dzieli się na pary. Każda z par ma za zadanie odegrać miedzy sobą scenki:

Jedna osoba mówi drugiej miłe rzeczy, ale z ponurą, nieprzyjemną miną, następnie zamiana ról,

Jedna osoba drugiej mówi miłe rzeczy z miłą i przyjazną miną, następnie zamiana ról

Uczestnicy dyskutują w grupie, czy łatwiej było uwierzyć osobie z przyjazną miną, czy miało to dla nich znaczenie, z jaką miną wypowiadał się ich partner.

UWAGI: Brak

16 PODSUMOWANIE WARSZTATÓW, EWALUACJA

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak

CEL: Podsumowanie warsztatu.

METODA PRACY: Dyskusja grupowa

OPIS: Prowadzący powtarza z grupą najważniejsze elementy zajęć, pyta o ich samopoczucie i o to, co najlepiej zapamiętali.

UWAGI: Brak

17


DZIEŃ 2

Samoocena. Czy lubię

siebie?. Bilans mocnych

i słabych stron

Odkrywanie własnych

umiejętności i możliwości

Cele ogólne warsztatów:

a) pogłębienie refleksji uczestników nad sobą, uświadomienie własnych mocnych i słabych stron,

b) rozpoznawanie własnych potrzeb i celów oraz rozwijanie zdolności

konstruowania realistycznych planów dążenia do nich

c) rozwijanie zdolności dokonywania realistycznej oceny osobistego wpływu

na zdarzenia

d) budowanie stabilnej i adekwatnej samooceny.

18


1 POWITANIE

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak

CEL: Przedstawienie tematyki zajęć danego dnia, metod ich realizacji i ram organizacyjno - czasowych

METODA PRACY:

Mini wykład trenera

OPIS:

Trener przedstawia uczestnikom co będzie przedmiotem całego podaje temat dnia

i ramy organizacyjno - czasowe; przypomina warunki ustalonego kontraktu.

UWAGI:

Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu przerw.

2 SŁONECZKO

CZAS: 15 min.

MATERIAŁY: Kartki papieru, kredki, flamastry, długopisy, mazaki

CEL: Budowanie stabilnej i adekwatnej samooceny.

METODA PRACY: Praca indywidualna, praca w grupie, aktywność uczestników

OPIS: Prowadzący prosi, aby każdy z uczestników narysował na kartce słońce z promieniami. W środku słońca uczestnik wpisuje swoje cechy, jaki jest. Następnie daje swoją kartkę z rysunkiem pozostałym uczestnikom, którzy w miejscu promyków wpisują/rysują cechy, które według nich posiada dana osoba. Na koniec ćwiczenia podpisana kartka wraca do właściciela, który może porównać, czy cechy wpisane przez niego zgadzają się z cechami wpisanymi przez innych uczestników.

UWAGI: brak

3 JESTEM, POTRAFIĘ

CZAS: 10 min.

MATERIAŁY: Kartki papieru, kredki, flamastry, długopisy, tablica/arkusz papieru, mazaki

CEL: Próba zdefiniowania pojęcia i analiza własnych umiejętności.

METODA PRACY: Praca indywidualna, praca w grupie, aktywność uczestników

19


OPIS: Każdy z uczestników przygotowuje dwie kartki, na jednej pisze „jestem” i zostawia wypunktowane (tyle ilu jest uczestników zajęć) miejsce na wpisanie cech charakteru, na drugiej pisze „potrafię” i również zostawia wypunktowane miejsce. Następnie każdy z uczestników z pomocą drugiej osoby przykleja na plecach obie kartki. Z tymi kartkami przemieszcza się po sali a inni uczestnicy wpisują na kartki cechy charakteru danej osoby i to co potrafi robić. Na koniec ćwiczenia każdy uczestnik zdejmuje z pleców kartki sprawdza co inni uczestnicy napisali na jego temat. Omówienie ćwiczenia.

UWAGI: brak

4 KIM JESTEM?

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: Czyste arkusze papieru A3, kolorowe czasopisma, nożyczki, klej

CEL: 1. Kształtowanie umiejętności mówienia o sobie, określania swoich zainteresowań 2. Budowanie umiejętności prezentowania siebie

METODA PRACY: Praca indywidualna

OPIS: Każdy uczestnik otrzymuje kartkę A3, na środku rysuje swoją twarz. Następnie z kolorowych czasopism uczestnicy wycinają ulubione przedmioty, kolory, potrawy, zajęcia, zwierzęta, a także fotografie pokazujące czynności i wszystko, co potrafią i lubią robić, co jest ważne w ich życiu, po czym przyklejają na kartkę tworząc kompozycję plastyczną. Na zakończenie każdy uczestnik prezentuje swoją pracę.

UWAGI: brak

5 MOCNE I SŁABE STRONY

CZAS: 15 min.

MATERIAŁY: Arkusze papieru, klej, karteczki z wypisanymi mocnymi i słabymi stronami

CEL: 1. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i nazywania mocnych i słabych stron 2. Poszerzanie słownictwa uczestników

METODA PRACY: Praca grupowa

OPIS: Prowadzący dzieli uczniów na dwie grupy (tak, aby w każdej grupie była osoba czytająca). Uczestnicy otrzymują zestawy karteczek z wypisanymi mocnymi i słabymi stronami oraz arkusze papieru. Dzielą arkusz na dwie części. Na jednej wpisują „mocne”, na drugiej „słabe” strony. Zadaniem uczestników jest rozpoznać mocne i słabe strony na karteczkach i przykleić je po odpowiedniej stronie kartki.

UWAGI: brak

20


6 MOJE DOBRE STRONY

CZAS: 25 min

MATERIAŁY: czyste kartki – po jednej dla każdego uczestnika

CEL: 1. Przedstawienie własnego spojrzenia na siebie oraz otrzymanie od innych informacji zwrotnej na własny temat 2. Rozwinięcie i wzmocnienie spostrzegania własnych atutów 3. Uświadomienie uczestnikom istnienia uniwersalnych umiejętności, które rozwinięte w warunkach szkolnych, domowych i towarzyskich mogą znaleźć zastosowanie w pracy zawodowej

METODA PRACY: Aktywność uczestników

OPIS: Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący wyjaśnia cel ćwiczenia. Podkreśla, że znajomość siebie odgrywa ogromną rolę w wyborze właściwej drogi życiowej. Wspomina o istniejącej wśród ludzi tendencji do skupiania się na własnych wadach z pominięciem zalet i mocnych stron. Taka skłonność często utrudnia lub uniemożliwia właściwe zaprezentowanie się pracodawcy. Warto skupić się na kilku pozytywnych cechach. Prowadzący podkreśla, że owe mocne strony mogą dotyczyć cech i umiejętności bardzo podstawowych i pozornie banalnych, np. gotowanie dobrej zupy pomidorowej albo cierpliwość w kontakcie z młodszym rodzeństwem. Każdy z uczestników otrzymuje czystą kartkę, na której wypisuje w kolumnie 3 swoje mocne strony, po czym zagina kartkę, tak żeby słowa stały się niewidoczne. Następnie wszyscy uczestnicy wstają i po kolei podchodzą do wybranych przez siebie 3 kolegów, prosząc ich o wpisanie na kartkę jednej pozytywnej opinii o sobie. Po każdej wpisanej opinii zaginają kartkę tak, żeby następna osoba nie sugerowała się poprzednim zapisem. Każda osoba otrzymuje w efekcie listę 6 pozytywnych informacji na własny temat (3 wpisane przez siebie i 3 przez kolegów). Niektóre z nich mogą się oczywiście powtarzać, co oznacza, że są ważniejsze lub bardziej widoczne. Uczestnicy ponownie siadają w kręgu. Prowadzący prosi chętne osoby o odczytanie swojej listy, zaznaczając jednocześnie, żeby wybrały po 1 zalecie, która mogłaby im w przyszłości przydać się w pracy. W razie problemów ze znalezieniem takiego odniesienia prowadzący prosi grupę o pomoc. Prowadzący na zakończenie może skorzystać z listy przymiotników opisujących ludzi w sposób pozytywny, informując, że pozwoli ona na głębszą analizę własnych cech. Każda osoba słucha i zapisuje te przymiotniki, które go najlepiej opisują. Następnie ochotnicy czytają wybrane przez siebie określenia. Zwykle okazuje się, że można odkryć w sobie o wiele więcej cech niż na początku ćwiczenia. Przykładowe przymiotniki: Ambitny, przewidujący, troskliwy, lojalny, przyjazny, twórczy, bezpośredni, lubiany, uczynny, uprzejmy, rozsądny, utalentowany, ciekawy, miły, wesoły, cierpliwy, rzetelny, wierny, wrażliwy, dobry, silny, wspaniałomyślny, dociekliwy, obowiązkowy, solidny, dojrzały, odpowiedzialny, spokojny, dokładny, odważny, spostrzegawczy wytrwały, dowcipny, opanowany, stanowczy, zaradny, dyskretny, operatywny,

21


staranny, zdecydowany, dzielny, opiekuńczy, sumienny, zdolny, sympatyczny zdyscyplinowany, pomysłowy, szczery, zgodny, hojny, praktyczny, zorganizowany Prowadzący na bieżąco powinien wyjaśniać niezrozumiałe słowa.

UWAGI: Jeśli Uczestnicy zgłaszają trudność w wyszukaniu u siebie „aż” 3 cech pozytywnych, warto ich jednak zachęcić do tego ćwiczenia. Jeśli większość uczestników nie pisze, można to ćwiczenie przeprowadzić w parach podczas odgrywania scenek. Jedna osoba z pracy mówi o swoich mocnych stronach, zaczynając od słów: „ moją mocną stroną jest…” „ lubię w sobie to, że …” „ cenię w sobie to, że …” Druga osoba uważnie słucha, a następnie uczestnicy zamieniają się rolami. Jeśli jakaś para ma wyraźne kłopoty, można zamienić się rolami i opowiadać o tym, jakie według nas kolega/koleżanka ma mocne strony, co może w sobie lubić, co może w sobie cenić. Osoba słucha o sobie samym, później rewanżuje się partnerowi.

7 JESTEM DUMNY

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: W przypadku zastosowania metody do definiowania pojęć należy przygotować kartki papieru w 4 różnych formatach oraz pisaki

CEL: 1. Uświadomienie sobie własnych sukcesów i osiągnięć, wzmacnianie poczucia własnej wartości poprzez akceptację grupy; definiowanie swoich marzeń i planów; wzajemna motywacja 2. Definiowanie własnych mocnych i słabych stron w kontekście sukcesu.

METODA PRACY: Praca grupowa

OPIS: Przypomnienie / wyjaśnienie uczestnikom pojęcia sukcesu (można zapytać grupę jak rozumie słowo sukces) Odwołujemy się do własnego przyjemnego doświadczenia, które było naszym osiągnięciem, sukcesem. Następnie prowadzący zwraca się do uczestników mówiąc, że każdy z pewnością nauczył się lub zrobił w ostatnim czasie coś pozytywnego z czego może być dumny. Uczestnicy siedzą w kole i po kolei uzupełniają początek zdania: „Jestem dumny z tego, że……” Na przykład: - … że mam pracę - … że umiem jeździć na rowerze - … że potrafię dokładnie sprzątać, etc. Po zakończeniu tego ćwiczenia możemy zadać pytania:

Czy trudno jest przypominać sobie coś pozytywnego?

Jak się czujemy gdy otwarcie wypowiadamy się o swoich sukcesach?

Co szczególnie podobało się Wam u innych uczestników?

Co moglibyście sami kiedyś wypróbować?

Czy nasze sukcesy możemy zamienić na mocne strony?

22


W jaki sposób coś staje się naszą mocną stroną? Po zakończeniu serii pytań i odpowiedzi prowadzący mówi: „Jak wiecie marzenia często się spełniają. Niech każdy z was pomyśli teraz o sukcesie, który chciałby osiągnąć. Coś co chcielibyście zrobić, z czego będziecie dumni. Zastanówcie się jak będzie wyglądał wasz sukces.” Należy dać uczestnikom 5 minut na zastanowienie i następnie poprosić o to aby każdy opowiedział o swoim marzeniu. Można zadać pytanie, jakie mocne strony, które już osoba posiada może wykorzystać w celu zrealizowania swojego marzenia?

UWAGI: brak

8 ODKRYWANIE WŁASNYCH UMIEJĘTNOŚCI I MOŻLIWOŚCI

CZAS: 55 min. I etap – 15 min. II etap –15 min. III etap – 10 min. IV etap – 15 min.

MATERIAŁY: Tablice/kartki papieru i flamastry, lista różnych umiejętności przygotowana przez prowadzącego, ilustracje przedstawiające różne umiejętności, kartki w postaci kwiatka dla każdego ucznia

CEL: 1. Próba zdefiniowania pojęcia i analiza własnych umiejętności. 2. Ćwiczenie umiejętności prezentowania siebie, mówienia o sobie na forum grupy 3. Przełamywanie lęku przed mówieniem o sobie 4. Budowanie poczucia własnej wartości


OPIS: I część Prowadzący wyjaśnia pojęcie umiejętności, którego znajomość jest niezbędna do wykonania ćwiczenia (materiały dla uczestników). Każdy uczestnik podaje przykład jakiejś umiejętności. Następnie prowadzący zadaje uczestnikom pytanie: co to są umiejętności i jakie możemy wymienić umiejętności. Następnie czeka, aż uczestnicy się wypowiedzą, uzupełniając informacje (jeśli pierwsza część ćwiczenia wydaje się za trudna, można przejść już bezpośrednio do pytania co osoby lubią robić). Uczestnicy zastanawiają się co lubią robić. Następnie każda osoba prezentuje swoje umiejętności, a prowadzący stara się je podzielić na grupy dotyczące: rzeczy np. wykonywanie precyzyjnych prac w stolarni, prace manualne, mycie, czyszczenie, krojenie, wycinanie lub ludzi np. wykonywanie poleceń, mówienie, przekonywanie, obsługiwanie, skuteczne porozumiewanie się, pomaganie, informacje/ pomysły/dane: rysowanie, malowanie, kopiowanie\ itd. II część - wykonawszy powyższe zadanie, każdy uczestnik otrzymuje kartkę w postaci kwiatu (trzypłatkowego), musi wybrać min. dwie lub trzy umiejętności, którymi najbardziej lubi się posługiwać, czyli te które sprawiają mu największą przyjemność i wpisać (lub przykleić) w dwóch płatkach (materiały uczestników). III część – teraz uczestnicy korzystając z listy swoich najcenniejszych umiejętności,

23


prezentują je ponownie na forum grupy mówiąc. np.: „Jestem bardzo pomocna. Lubię pracować na dworze. Utrzymuje ład i porządek w miejscu pracy.” IV część - uczestnicy znają już swoje umiejętności. Zadaniem każdego z nich jest zastanowienie się wspólnie z innymi członkami grupy, w jakiej pracy mógłby je wykorzystać. Prowadzący spisuje odpowiedzi na tablicy i wspólnie z grupą podsumowuje ćwiczenie.

UWAGI: Prowadzący na pierwszym etapie ćwiczenia wspólnie z uczestnikami stara się przybliżyć pojęcie: co to są umiejętności. Mówi, że umiejętności można określić innymi słowami, których wiele osób woli używać: jako talenty dane przez Boga, dary, zdolności i inne. Nazwa nie jest istotna, ważne jest to, co każdy z nas może wykorzystać w domu i w pracy. Zwróć uwagę uczestników na to, że posiadają wiele cennych umiejętności. Niektóre mogą zostać wykorzystane w kolejnej, podejmowanej przez nich pracy. Umiejętności, których uczestnicy nie posiadają, a które według nich mogłyby zwiększyć szansę uzyskania danej pracy, można rozwijać poprzez odpowiednie szkolenia, kursy, praktyki, samokształcenie, itp. Podkreśl także, że sztuka dopasowania swych umiejętności do wymagań określonych w ogłoszeniu dotyczącym pracy i przekonanie pracodawcy o możliwościach wykorzystania tych umiejętności na danym stanowisku może znacznie zwiększyć szansę na odniesienie sukcesu.

9 ODKRYWANIE WŁASNYCH UMIEJĘTNOŚCI I MOŻLIWOŚCI – c.d.

CZAS: 25 min.

MATERIAŁY: Słownik, kartki, długopisy, karta A2, plansze w tekście łatwym do czytania nt. zdolności i umiejętności, klej

CEL: 1. Próba zdefiniowania własnych zdolności i umiejętności. 2. Identyfikacja ograniczeń wynikających z niepełnosprawności


OPIS: Z wykorzystaniem słownika oraz na zasadzie burzy mózgów prowadzący wspólnie z grupą definiuje pojęcia „zdolności” i „umiejętności”. Na dużej podzielonej na pół planszy po jednej stronie zapisujemy hasło „zdolności”, a po drugiej „umiejętności”. Wręczamy uczestnikom kartki z łatwym do czytania tekstem, opisującym przykłady różnych umiejętności i zdolności. Ich zdaniem jest je rozróżnić i przykleić w odpowiednich miejscach na kartce. Na zakończenie prowadzący omawia zadanie. Podkreśla, że umiejętności i zdolności przenikają się nawzajem, aa kluczem do sukcesu jest rozwój osobisty i praca. Do omówienia można użyć przykładu „talent muzyczny”, który jest wrodzony, ale niećwiczony zanika.

UWAGI: brak

24



CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak




UWAGI: Brak

10 REALNA OCENA WŁASNYCH MOŻLIWOŚCI

CZAS: 25 min.

MATERIAŁY: Fotografie, wycinki z gazet przedstawiające różne stanowiska pracy i przykładowe czynności do wykonania przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną

CEL: 1. Zdobywanie wprawy w wyrażaniu własnych upodobań związanych z wykonywaniem pracy zawodowej 2. Ćwiczenie zdolności realnej oceny własnych możliwości 3. Kształtowanie umiejętności wyboru prac i sytuacji, w których mogą być wykorzystane nasze zdolności i możliwości


OPIS: Uczestnicy otrzymują kilkanaście przykładowych fotografii i wycinków z gazet, przedstawiających różne stanowiska pracy i przykładowe czynności do wykonania przez osoby niepełnosprawne intelektualnie. Każdy wskazuje wśród nich te, które chciałby wykonywać i uzasadnia dlaczego. Następnie grupa wspólnie wybiera kilka z nich i stara się opisać, biorąc pod uwagę umiejętności i kwalifikacje, jakie należy posiadać, aby taką pracę wykonywać.

UWAGI: W powyższym ćwiczeniu następuje konfrontacja pomiędzy tym, co uczestnik chce robić, a tym, co może robić. Warto uświadomić uczestnikom, że kariera oparta wyłącznie na marzeniach może okazać się nierealna, że każdy z nas musi zrozumieć i zaakceptować poziom swoich możliwości. Musimy tez zaznaczyć, że przy określonym wsparciu można dokonać wyboru bardziej realistycznego.

25


DZIEŃ 3

Instrumenty i segmenty

rynku pracy

Cele ogólne warsztatu:

a) zdobycie wiedzy na temat rynku pracy i źródeł informacji istotnych dla realizacji celów zawodowych,

b) poszerzenie wiedzy na temat sposobów nabywania wiedzy oraz możliwości kształcenia/ nabywania nowych kwalifikacji,

26


1 POWITANIE

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak

CEL:

Przedstawienie tematyki zajęć danego dnia, metod ich realizacji i ram organizacyjno

- czasowych

METODA PRACY:


OPIS: Trener przedstawia uczestnikom co będzie przedmiotem całego podaje temat dnia i ramy organizacyjno - czasowe; przypomina warunki ustalonego kontraktu.

UWAGI: Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu przerw.

2 RYNEK PRACY - CO TO JEST?

CZAS: 15 min

MATERIAŁY: tablice/kartki papieru i flamastry, materiały dla uczestników.

CEL: próba zdefiniowania przez uczestników pojęcia praca?

METODA PRACY: praca grupach, aktywność uczestników

OPIS: W grupach uczestnicy przygotowują, na podstawie „burzy mózgów” definicję:

a) rynek pracy; b) pracodawca; c) pracownik; d) osoba poszukująca pracy;

Definicję przedstawiają w formie bilbordu – reklamy (wykorzystując dostępne materiały). Każda grupa przedstawia swoją definicję z tematyki rynku pracy. Na koniec analizowana jest definicja zgodnie ze słownikiem ekonomicznym. Prowadzący może zadać na koniec pytania dodatkowe:

po co ludzie pracują? czy praca jest obowiązkiem czy przyjemnością? czy ludzie wolą pracować czy odpoczywać?

Przeznacz 5 – 10 minut na dyskusję, poproś uczestników o odpowiedź na pytanie, czym dla nich jest praca. Następnie spisz na kartce papieru wszystkie odpowiedzi. Przedstaw wspólną definicję pracy. Zakończ pytając, czy każdy może pracować?. Te odpowiedzi także spisz.

UWAGI: Proszę zachęcać do wypowiedzi wszystkich uczestników warsztatów. Informacja dla prowadzącego:

27


Rynek pracy jest miejscem, na którym spotykają się pracownicy oferujący świadczenie swojej pracy z przedsiębiorstwami, które poszukują pracowników, aby wytwarzać towary i usługi. Praca polega na wykonywaniu określonych zadań, czynności, za które otrzymuje się wynagrodzenie. Osoba, która jest zatrudniona w zakładzie pracy nazywa się pracownikiem, a osoba która zatrudnia – pracodawcą. Każdy pracownik rozpoczynając pracę podpisuje umowę z pracodawcą dotyczącą warunków pracy. W umowie napisane jest: od i do kiedy będzie pracował, ile godzin dziennie, ile będzie zarabiał i jakie będzie miał obowiązki. Każdy pracownik ma pewne prawa, ale i obowiązki których musi przestrzegać. Praca ma wiele zalet: organizuje dzień, czyni człowieka potrzebnym, sprawia że wykonuje się coś pożytecznego, zdobywa się uznanie i szacunek, poznaje się nowych kolegów i koleżanki, praca pozwala także zarabiać pieniądze na własne wydatki.

3 DLACZEGO WARTO JEST PRACOWAĆ?

CZAS: 20 min

MATERIAŁY: Długopisy, karteczki samoprzylepne w dwóch kolorach, kamyki, taśma, waga

CEL: Określenie powodów dlaczego ludzie pracują

METODA PRACY: praca grupach, aktywność uczestników

OPIS: Każdy z uczestników otrzymuje kilka samoprzylepnych karteczek w jednym kolorze, na których wypisują powody, dla których warto pracować (+) – każdy powód na osobnej karteczce. Po wykonaniu zadania prosimy o przeliczenie kartek, a następnie o indywidualne przedstawienie swoich propozycji grupie oraz podanie liczby zapisanych karteczek. Kolejnym etapem ćwiczenia jest przyklejanie karteczek do kamyczków oraz położenie karteczek na jednej z szal wagi. Następnie każdy uczestnik otrzymuje karteczki w innym kolorze, na których wypisuje powody, dla których nie warto podjąć pracy (-). Analogicznie wszyscy uczestnicy postępują z karteczkami, które zawierają minusy. Następuje wizualizacja efektu ćwiczenia. Uczestnicy mogą zobaczyć, ze z pracy wypływa więcej korzyści niż negatywnych cech.

UWAGI: Ćwiczenie to aktywizuje grupę, pomaga generować nowe pomysły. Daje możliwość spostrzeżenia wielu plusów płynących z faktu zatrudnienia osoby. Uczy również sztuki dyskusji, perswazji, przedstawiania argumentów. Daje możliwość spojrzenia na zatrudnienie jako na wartość, z której dobrze jest skorzystać, bo pozytywnych stron płynących z bycia pracownikiem jest o wiele więcej niż negatywów. Jeśli większość uczestników nie będzie potrafiła pisać, to proponuję zrobić bardzo uproszczoną formę ćwiczenia, czyli burze mózgów, podczas której każdy uczestnik podaje kilka powodów dlaczego warto jest pracować. Prowadzący zapisuje je na tablicy. Następnie wspólnie z grupą je omawia.

4 INSTRUMENTY RYNKU PRACY

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: Rzutnik, ekran

28


5 ŚWIAT ZAWODÓW

CZAS: 95 min

MATERIAŁY: ekran, plansze, filmy – możliwie jak najwięcej, (ew., zdjęcia z różnych zakładów pracy, gdzie już pracują lub praktykują osoby niepełnosprawne - w zależności od zasobów trenera).

CEL: Przekazanie wiedzy na temat możliwych obszarów pracy dla uczestników warsztatu, analiza różnych zawodów, czynności zawodowych. Pokazanie, że osoby niepełnosprawne mogą pracować i pracują w różnych zakładach pracy.

METODA PRACY: aktywność uczestników

OPIS: Trener wspólnie z uczestnikami ogląda film z miejsc pracy, praktyk. Następnie zachęca uczestników do dzielenia się wrażeniami po projekcji zadając pomocnicze pytania:

1. Jakie prace wykonywały osoby na filmie? 2. Czy chciałbym wykonywać taką pracę? 3. Co mi się w niej podobało, a co nie? 4. Czy jest to trudna praca?

6 JAKIE ZNAM ZAWODY

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY: Tablica/arkusz papieru, mazaki

CEL: Analiza znajomości różnych zawodów, uczestnicy przekonują się, jaka jest ich wiedza w tym zakresie

METODA PRACY: Praca grupowa, aktywność uczestników

OPIS: Prowadzący wypisuje na tablicy litery alfabetu, następnie prosi uczestników o wymienianie po jednym zawodzie na daną literę: A………………….. B…………………..

CEL: Zapoznanie uczestników z instrumentami rynku pracy

METODA PRACY: Mini wykład trenera, praca grupowa

OPIS: Prowadzący przedstawia krótki wykład (może być w formie prezentacji multimedialnej) na temat istniejących instrumentów rynku pracy (np. staż, przygotowanie zawodowe) oraz różnych form zdobywania doświadczenia zawodowego (np. praktyki, wolontariat). Po prezentacji wspólna dyskusja na temat przedstawionego materiału.

UWAGI: Brak

29


Z………………….. Następnie ze wszystkich wynotowanych zawodów wybierają po jednym według klucza: Zawód, przy wykonywaniu którego będziemy mieli kontakt z drugim człowiekiem, Zawód, przy wykonywaniu którego będziemy mieli kontakt z maszynami, wydobywaniem i przetwarzaniem surowców, Zawód, przy wykonywaniu którego będziemy mieli kontakt z przyrodą. Zawód, przy wykonywaniu którego będziemy mieli kontakt z różnego rodzaju danymi liczbowymi, Zawód, przy wykonywaniu którego będziemy mieli kontakt z działalnością artystyczną.

UWAGI: Prowadzący zachęca każdego z uczestników do aktywności i wypowiedzi

7 ANALIZA MIEJSC PRACY

CZAS:

40 min

MATERIAŁY:

Flipchart, tablice/kartki papieru i flamastry.

CEL:

- pobudzanie do aktywności intelektualnej;

- pogłębienie wiedzy na temat różnych zawodów poprzez analizę miejsc pracy

osób z najbliższego otoczenia

METODA PRACY:

aktywność uczestników

OPIS:

ETAP I: Prowadzący dzieli uczestników na dwie grupy. Każda grupa w czasie 5

min. ma wymienić jak najwięcej znanych im zawodów, w których można pracować i

czynności jakie można wykonywać. Następnie zawody, czynności, wymieniane są

na forum grupy i zapisywane w celu stworzenia katalogu znanych zawodów.

Jest to doskonały wstęp do przejścia do następnego etapu ćwiczenia.

Etap II: Prowadzący prosi uczestników szkolenia, aby wybrali sobie po dwie osoby

z najbliższego otoczenia, które pracują (np. rodzice, rodzeństwo, przyjaciel) i

przeanalizowali wspólnie z grupą ich miejsca pracy pod kątem:

1. Co robi dana osoba? ( np. pracuje jako kucharz) 2. Gdzie pracuje? 3. Jakie powinna mieć wykształcenie? 4. Jakie czynności wykonuje w ramach swoje pracy? 5. Jakie trzeba mieć umiejętności, aby taką pracę wykonywać? 6. Czy zdaniem uczestników jest to ciekawa praca? 7. Czy ktoś chciałby podobną podjąć i dlaczego?

Dzięki odpowiedziom na te pytania można stworzyć taki bardzo ogólny opis

różnych „stanowisk pracy”.

30


UWAGI:

Warto dla ułatwienia stworzyć uczestnikom szablon, na którym zostaną zapisane

wszystkie te pytania.

8 ZATRUDNIENIE

CZAS: 60 min

MATERIAŁY: Materiały uczestników

CEL: Zapoznanie uczestników warsztatów z pojęciem „zatrudnienie”. Wyjaśnienie różnic pomiędzy poszczególnymi rodzajami umów (umowa o pracę, umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa stażowa)

METODA PRACY: Mini wykład trenera, aktywność grupy

OPIS: Prowadzący z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej wyjaśnia uczestnikom warsztatów czym jest zatrudnienie. Omawia kolejno rodzaje umów zawieranych z pracodawcą. Wykorzystuje podczas zajęć aktywność grupy, odpowiada na pytania, wyjaśnia wątpliwości, etc.

UWAGI: Warto wykorzystać materiały przygotowane dla beneficjentów w „easy-to-read”


CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak




UWAGI: Brak

31


DZIEŃ 4

Szanse i zagrożenia

wynikające z podjęcia

zatrudnienia

Metody aktywnego

poszukiwania pracy


a) Określenie własnych celów życiowych i predyspozycji zawodowych b) uświadomienie sobie szans i zagrożeń wynikających z podjęcia

zatrudnienia

c) poszerzenie wiedzy na temat metod rekrutacji i selekcji stosowanych

przez pracodawców

d) poznanie sposobów poszukiwania pracy.

32


1 POWITANIE

CZAS: 10 min

MATERIAŁY:

Brak

CEL:


- czasowych

METODA PRACY:


OPIS:


i ramy organizacyjno - czasowe; przypomina warunki ustalonego kontraktu;

UWAGI:

Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie

danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne

ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu

przerw.

2 OKREŚLENIE CELÓW ZAWODOWYCH

CZAS: 60 min.

MATERIAŁY: Tablice/kartki papieru i flamastry, długopisy

CEL: uczestnicy starają się stworzyć swój plan działania, który ułatwi im podjęcie zatrudnienia.

METODA PRACY: Praca indywidualna, wypowiedzi na forum

OPIS: Każdy uczestnik otrzymuje listę pytań (prowadzący może je po kolei czytać) i próbuje przy pomocy prowadzącego odpowiedzieć na nie. Z uwagi na to, że większość uczestników szkolenia nie potrafi czytać, ani pisać, a grupy są małe, proponuję, aby to prowadzący czytał po kolei pytania a uczestnik próbował przy wsparciu grupy na nie odpowiedzieć. Zdaniem prowadzącego jest spisanie odpowiedzi na oddzielnej kartce papieru i podsumowanie wypowiedzi każdego uczestnika. Proponowane pytania:

1. Co chciałbyś robić, gdzie pracować? 2. Co trzeba zrobić, żeby w przyszłości podjąć pracę? 3. Czego osoba musi się dowiedzieć, nauczyć, aby osiągną swój cel? 4. Na kogo może liczyć, kto jej może ci pomóc? 5. Jakie można napotkać przeszkody? 6. Jakie posiadasz umiejętności, mocne strony zainteresowania, które mogą Ci

pomóc w realizacji celu? 7. Ile czasu potrzebujesz na realizację celu (patrz: podjęcie zatrudnienia). Tutaj

z uwagi na słabą orientację w czasie uczestników szkolenia możemy zastosować pomoc dookreślenie czasu, typu: do świąt, do wakacji, do

33


niedzieli (pokazując to rysunkowo) itd. Na zakończenie: dyskusja na temat, czy było łatwe określenie swoich celów zawodowych, czy tez trudne i dlaczego.

UWAGI: Ćwiczenie może sprawić pewne trudności prowadzącemu, dlatego też proponuję przygotowanie sobie do każdego pytania dodatkowych pomocy np. obrazkowych. Gwarantuję osiągnięcie bardzo dobrych efektów .

3 PRÓBA OCENY WŁASNYCH PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY: Tablice/kartki papieru i flamastry. ew. film pokazujący jakie czynności mogą wykonywać i gdzie pracować osoby niepełnosprawnością intelektualną.

CEL: Uczestnicy dzielą się własnymi doświadczeniami zawodowymi z praktyk, staży, pracy

METODA PRACY: aktywność uczestników

OPIS:

Prowadzący zadaje grupie pytania dotyczące ich doświadczeń zawodowych.

Zachęca uczestników do dzielenia się nimi z grupą.

Pomocnicze pytania:

1. Czy masz już a sobą jakieś doświadczenia zawodowe (praktyki, staże, zatrudnienie itd.?

2. Czy taka aktywność Ci się podobała? 3. Czego się nauczyłeś? 4. Jakie umiejętności wykorzystywałeś/ aś przy tej pracy? 5. Co było dla Ciebie łatwe, a co trudne?.

Trener zapisuje na tablicy wszystkie doświadczenia zawodowe, o których mówią uczestnicy. Następnie odczytuje je i podkreśla, jak ważne jest zdobywanie doświadczenie zawodowe (niekoniecznie wynikające z podejmowania płatnej pracy, ale np. z praktyk, staży) dla nas wszystkich, gdyż każdy człowiek do dokonania świadomego wyboru potrzebują konkretnego, życiowego doświadczenia. Dzięki takim doświadczeniom osoba sama siebie odkrywa, swoje możliwości, co lubi robić, to ułatwia jej dokonanie wyboru pracy.

UWAGI: Ważna jest znajomość grupy. Dzielenie się doświadczeniami jest bardzo cenne, pod warunkiem, ze się takowe posiada. W przypadku jeśli nie ma w grupie osoby, która pracowała można zrezygnować z tego ćwiczenia lub też, co jest bardziej wskazane, włączyć krótki film np. z praktyk zawodowych w zakładzie pracy, gdzie osoby z niepełnosprawnością intelektualną się wypowiadają na tego co robią i następnie omówić.

34


4 IDENTYFIKACJA SZANS I ZAGROŻEŃ WYNIKAJĄCYCH Z PODJĘCIA ZATRUDNIENIA

CZAS: 60 min.

MATERIAŁY: Kartki samoprzylepne w dwóch kolorach, długopisy, tablica/arkusz papieru, mazaki

CEL: Uczestnicy starają się dokładnie sobie uświadomić sobie szanse i zagrożenia, jakie płyną z podjęcia zatrudnienia

METODA PRACY: Aktywność uczestników, wypowiedzi na forum

OPIS: Część I: Uczestnicy wspólnie zastanawiają się, jakie mają obawy związane z podjęciem pracy. Tak samo zastanawiają się nad swoimi nadziejami i szansami związanymi z zatrudnieniem. Następnie spisują obawy (każdą obawę na oddzielnej karteczce) na kartkach samoprzylepnych w jednym kolorze (np. czerwonym) i analogicznie szanse (np. na kartkach zielonych). Prowadzący rysuje na tablicy schemat wagi:

Następnie prosi uczestników o przyklejenie karteczek z obawami na jednej szali, a na drugiej karteczek z szansami. Wspólnie liczą karteczki na poszczególnych szalkach i zastanawiają się, czy więcej mają obaw, czy nadziei związanych z podjęciem zatrudnienia. Część II: uczestnicy wspólnie zastanawiają się w jaki sposób mogą poradzić sobie z każdą obawą – strategie rozwiązywania problemów.

UWAGI: Szanse i zagrożenia wynikające z zatrudnienia uczestnicy mogą wpisać również do swoich materiałów.

5 WAŻENIE PLUSÓW I MINUSÓW

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY: Kartki papieru dla każdego uczestnika, pisaki

CEL: Kształtowanie umiejętności świadomego podejmowania decyzji.

METODA PRACY: Praca indywidualna, dyskusja grupowa

OPIS: Prowadzący wyjaśnia uczestnikom, że jeśli podjęcie jakiejś decyzji jest dla nas

35


6 AKTYWNE SZUKANIE PRACY

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY:

Tablice/kartki papieru i flamastry, materiały dla

uczestników

CEL:

Uczestnicy zastanawiają się gdzie szukać pracy, a Ci którzy mają już takie

doświadczenia dzielą się nimi z pozostałymi członkami grupy.

METODA PRACY:

Burza mózgów, aktywność uczestników

OPIS:

Prowadzący prosi uczestników szkolenia o zastanowienie się, gdzie można szukać pracy, a osoby które już szukały, o podzielnie się swoimi dotychczasowymi doświadczeniami w jej szukaniu: jak szukali, gdzie szukali, z jakim skutkiem, czy było to łatwe czy trudne zadanie? Z jakimi problemami się spotkali? Prowadzący zapisuje odpowiedź na kartce papieru. Następnie prosi uczestników, aby zastanowili się, w jakich instytucjach mogą uzyskać pomoc w znalezieniu pracy. Ponownie spisuje odpowiedzi na kartce. Na zakończenie podsumowuje wskazując na różne sposoby poszukiwania pracy i instytucje do których warto się zwrócić się o pomoc w tej sprawie, uzupełniając i systematyzując to, co już zostało powiedziane.

UWAGI: Jeśli większość uczestników nie ma doświadczenia w poszukiwaniu pracy

trudne możemy spróbować sprawdzonej metody „za i przeciw”. Metoda „za i przeciw” polega na tym, że próbujemy określić wszystkie pozytywne i negatywne strony skutku naszej decyzji. Prosi uczestników, aby zastanowili się przez 5 minut nad jakąś sytuacją z ich życia, która wymaga od nich podjęcia decyzji, może to być np. zakup nowej bluzki, wyjście z koleżanką do kina, wyjazd na urlop, itp. Kiedy uczestnicy już określą taką sytuację rozdaje każdemu kartkę papieru. Następnie prosi, aby każdy podzielił kartkę na połowę (narysował pionową kreskę). Po jednej stronie postawić należy plus a po drugiej minus. Na górze kartki napisać daną sytuację, np. wyjście z koleżanką do kina. Teraz każda z osób musi się zastanowić jakie są pozytywne i negatywne skutki tego wyjścia i zapisać kolejno po obu stronach kartki. Pozytywnym skutkiem będzie np. miłe spędzenie popołudnia, obejrzenie nowego filmu, negatywnym może być np. wydanie pieniędzy, które były odkładanie na inny cel, itp. Każda osoba pracuje indywidualnie. Prowadzący może pomagać zapisać w razie potrzeby. Następnie każdy uczestnik prezentuje na forum swoją wagę. Po której stronie mamy więcej zapisanych skutków to z reguły przeważa szale o podjęciu decyzji. Na podsumowanie ćwiczenia prowadzący może zapytać: - „czy trudno było wypisać wszystkie plusy i minusy?” - „czy kiedykolwiek zastanawialiście się nad decyzja w taki sposób?” - „czy warto jest się zastanawiać?” - „co może spowodować decyzja podjęta na gorąco?”.

36


można przejść od razu do kolejnego ćwiczenia.

7 IDEALNY PRACOWNIK – IDEALNA PRACA

CZAS: 90 min.

MATERIAŁY: Arkusze papieru, mazaki, kredki, karty do połączenia w pary, karta „Mapa myśli – droga do pracy” (materiały dla uczestników)

CEL: Identyfikacja sposobów poszukiwania pracy, określenie skuteczności poszczególnych metod


OPIS: Ćwiczenie składa się z kilku etapów: ETAP I: Trener dzieli grupę na zespoły 2-3-osobowe. Każdemu zespołowi wręcza pustą kartkę papieru. Połowa zespołów ma za zadanie postawić się w roli pracodawców i wypisać najwięcej możliwości znalezienia pracowników do swojej firmy. Zadaniem pozostałych zespołów jest wypisanie możliwie największej ilości sposobów znalezienia pracy. Na wykonanie zadania grupy mają ok. 5 - 7 minut. Następnie trener prosi o uporządkowanie propozycji w kolejności od najbardziej do najmniej skutecznych. Każda grupa wybiera swojego przedstawiciela, który omawia na forum efekty pracy i przedstawia uzasadnienie wyborów. Prezentacje powinny stanowić punkt wyjścia do dyskusji nad różnorodnością metod poszukiwania pracy i ich skutecznością.

ETAP 2: Trener rozdaje uczestnikom karty przedstawiające różne alternatywy poszukiwania pracy, które należy połączyć w pary (należy wcześniej je przygotować) w następujący sposób:

Sieć kontaktów – networking Osoby znajome, rodzina, przyjaciele mogą być cennym źródłem informacji o wolnych miejscach pracy. Często też ich poparcie może okazać się przydatne w momencie podejmowania przez pracodawcę decyzji o zatrudnieniu.

Targi pracy Uczestnictwo w targach pracy daje możliwość osobistego spotkania się z pracodawcami i stwarza szanse nawiązania nowych kontaktów.

Kontakt bezpośredni Czasami skuteczną metodą poszukiwania pracy może być nawiązanie bezpośredniego kontaktu z pracodawcą. Jedną z możliwości jest nawiązanie telefonicznego kontaktu z osobą, która jest odpowiedzialna za rekrutację w firmie, dopytanie o to, jakie warunki trzeba spełnić, by ubiegać się o pracę, a następnie wysłanie dokumentów aplikacyjnych zgodnie z podanymi wskazówkami. Stosowanie

37


tej metody ma sens jedynie wówczas, gdy nie spotkamy się z odmową w kwestii przesłania dokumentów aplikacyjnych.

Internetowe strony firm Często zdarza się, że aktualne oferty pracy zamieszczane są bezpośrednio na stronach internetowych firm. Warto zaglądać tam regularnie szczególnie wtedy, gdy szukamy określonego typu pracy w określonej instytucji.

Internet Ogłoszenia o wolnych miejscach pracy dostępne są na stronach firm doradczych, w odpowiednich działach portali i innych serwisach.

Agencje pośrednictwa pracy Agencje pośrednictwa pracy poszukują kandydatów na różne stanowiska pracy, warto zatem zostawić swoje CV – jest duża szansa, że jeżeli pojawi się oferta zgodna z naszymi preferencjami, zostaniemy zaproszeni na spotkanie.

Urzędy pracy Urzędy pracy prowadzą rejestr oferowanych miejsc pracy na danym obszarze, który podlega pod dany urząd. Warto też nawiązać kontakt z pośrednikiem pracy, przedstawić swoje oczekiwania i poprosić o informację w sytuacji, gdy pojawi się oferta zgodna z naszymi preferencjami.

Ogłoszenia prasowe Jest wiele gazet, które zamieszczają oferty pracy (np. poniedziałkowy dodatek „Gazety Wyborczej”).

Lokalne organizacje społeczne Kluby, stowarzyszenia, organizacje młodzieżowe, wyznaniowe mogą okazać się pomocne podczas poszukiwania pracy.

Ogłoszenia własne Własne ogłoszenia o poszukiwaniu pracy można zamieścić np. w: prasie lokalnej, radiu, gazetach ogłoszeniowych. ETAP 3: Ostatnim etapem ćwiczenia jest praca indywidualna. Każdy uczestnik tworzy własną Mapę myśli – drogi do pracy (materiały dla uczestników)

38


UWAGI: Podczas dyskusji prowadzący powinien zwrócić uwagę uczestników na następujące kwestie:

a) Pracy można poszukiwać na rynku jawnym (oficjalnym, do którego dostęp mają wszyscy – ogłoszenia, targi pracy, urzędy pracy itp.) oraz na rynku ukrytym (o którym wiedzą nieliczni – znajomi, rodzina, osobisty kontakt z pracodawcami).

b) Skuteczność poszukiwania pracy na rynku jawnym wynosi ok. 20%, zaś na rynku ukrytym ok. – 80%.

c) Pracodawcy znajdują pracowników głównie poprzez sieć kontaktów (z polecenia), na podstawie referencji innych pracodawców, analizy ofert złożonych w firmie, a następnie w wyniku rekrutacji zewnętrznej.

d) Najlepsze efekty daje łączenie wielu metod poszukiwania pracy – wszystkie sposoby mogą okazać się skuteczne.

e) Szukanie pracy wymaga czasu. f) Podstawowymi zasadami podczas poszukiwania pracy są cierpliwość i

wytrwałość – nie należy zniechęcać się nawet wtedy, gdy różne metody zawodzą.

g) Są 2 zasadnicze strategie poszukiwania pracy: szukanie jakiejkolwiek pracy szukanie pracy zgodnej z zainteresowaniami i oczekiwaniami.

Drogi do pracy

Gdzie poszukam

ogłoszeń?

Gdzie zamieszczę

swoją ofertę?

Jakie jeszcze

strony internetowe

odwiedzę?

Co jeszcze zrobię?

Z kim

porozmawiam?

39


8 ANALIZA OFERT PRACY

CZAS:

60 min.

MATERIAŁY:

Prowadzący przygotowuje tekstem łatwym do czytania, z

wykorzystaniem wycinków prasowych przykładowe

ogłoszenie o pracę, przynosi na zajęcia oferty pracy z

lokalnych gazet

CEL:

Omówienie i analiza ofert pracy zamieszczanych w gazetach lokalnych, w rubryce

praca.

METODA PRACY:

aktywność uczestników

OPIS:

Uczestnicy dzielą się na grupy dwuosobowe i analizują wspólnie z trenerem

ogłoszenia prasowe, pod kątem, jakie informacje zawiera ta oferta, na jakie

stanowisko jest poszukiwana osoba, jakie kwalifikacje są wymagane. Następnie

przedstawiciel każdej grupy stara się przedstawić w kilku zadaniach informację

zawartą w ogłoszeniu.

UWAGI:

Prowadzący na zakończenie może podsumować to, co zostało powiedziane

dotychczas i zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• Warto porównać wymagania stawiane przez pracodawcę z własnymi

umiejętnościami. Nie ma sensu odpowiadać na te oferty, których wymagań nie

spełniamy (jeżeli np. w ofercie zaznaczone jest, że kandydat powinien wykazać

się 3-letnim doświadczeniem w pracy na stanowisku, nie ma sensu wysyłać swojej

oferty, gdy w rzeczywistości pracowało się np. 3 miesiące.

• Warto zwrócić uwagę na kolejność stawianych wymagań (zwykle jest tak, że te

wymienione na początku i akcentowane w ogłoszeniu są kluczowe z punktu

widzenia zadań wykonywanych na danym stanowisku). Ich brak powinien

jednoznacznie przesądzić o rezygnacji z aplikowania na dane stanowisko.

• Warto odpowiadać wyłącznie na te ogłoszenia, które przynajmniej w minimalnym

stopniu odpowiadają naszym oczekiwaniom – w przeciwnym razie tracimy

niepotrzebnie czas, który mógłby być wykorzystany efektywniej.

• Nie ma sensu odpowiadać na każde ogłoszenie, które w jakikolwiek sposób wiąże

się z naszymi zainteresowaniami czy też zamieszczone zostało przez wymarzonego

pracodawcę.

• Na ogłoszenia zamieszczone w prasie należy odpowiadać tak szybko, jak to

możliwe.

• Niektóre ogłoszenia, oferujące pracę mało atrakcyjną pod względem zarobków

czy innych warunków, celowo są niejasne lub akcentują jedynie zalety pracy, nie

wspominają nic o wymaganiach, po to, aby przyciągnąć jak największą liczbę

zainteresowanych. Warto zatem, analizując oferty pracy, być czujnym.

40


9 ZABAWA RUCHOWA - LUBIMY SIĘ WZAJEMNIE

CZAS: 15 min.

MATERIAŁY: dowolny przedmiot, np. piłka, owoc, kamyk itp.

CEL: zabawa, ruch, aktywność, podniesienie nastroju

METODA PRACY: Praca w grupach

OPIS: Wszyscy uczestnicy ustawiają się w kręgu. Pierwszy (prowadzący) bierze do ręki wybrany przedmiot, np. jabłko, podchodzi do wybranej osoby z kręgu i podając jej przedmiot mówi: „Lubię Cię” (wymieniając imię wybranej osoby), bo…, np. „Lubię Ci Aniu, bo się zawsze uśmiechasz”. Osoba obdarzona przedmiotem podchodzi do kolejnego uczestnika zabawy mówiąc jej: „Lubię Cię (imię), bo…(uzasadniam). Zabawa trwa tak długo dopóki każda osoba z kręgu zostanie obdarowana komplementem i sama go ofiaruje.

Uwagi: brak

10 MOJE WŁASNE OGŁOSZENIE O PRACĘ

CZAS:

60 min.

MATERIAŁY: kilka wycinków prasowych z ogłoszeniami o pracę, kartki papieru i pisaki, materiały dla uczestników;

CEL: Stworzenie własnego ogłoszenia o pracę.

METODA PRACY: aktywność uczestników,

OPIS: Uczestnicy dzielą się na grupy dwuosobowe i każda otrzymuje przykładowe wizytówki stworzone na potrzeby ćwiczenia. Następnie grupa stara się stworzyć wizytówkę wybranej osoby z zespołu. W efekcie zostają stworzone dwie wizytówki (własne ogłoszenia o pracę) i zaprezentowane na forum.

UWAGI:

Osoby poszukujące pracy rzadko wykorzystują rozpowszechnianie własnej oferty,

aby ją znaleźć. Tymczasem pracodawca, zanim zamieści w prasie swoje

ogłoszenie, często przegląda najpierw rubrykę „Szukam pracy”. Własna oferta to

krótka informacja o kwalifikacjach kandydata i rodzaju poszukiwanej pracy. Można w

niej zamieścić także inne cechy istotne dla pracodawców, takie jak: wiek, specjalne

umiejętności, uprawnienia, dyspozycyjność.

Prowadzący może rozpisać na dużej karcie flipcharta:

„Wizytówka” – ogłoszenie (oferta) powinna:

41


BYĆ KRÓTKA – zbyt obszerna męczy czytającego i może go zniechęcić.

ZAINTERESOWAĆ CZYTAJĄCEGO – warto użyć nietypowego sformułowania,

które odróżni tę ofertę od innych.

ZAWIERAĆ KONKRETNE INFORMACJE: kto i jakiej pracy szuka, jak się z nim

skontaktować

11 BUDOWANIE „SIATKI KONTAKTÓW”

CZAS:

45 min.

MATERIAŁY:

Brystol, kolorowe kółeczka kartonowe, pisaki,

CEL:

stworzenie sieci własnych kontaktów

METODA PRACY:

aktywność uczestników,

OPIS:.

Grupa dzieli się na dwa zespoły dwuosobowe. Każda grupa dostaje brystol wraz z

kolorowymi kółeczkami. Uczestnicy zastanawiają się i wypisują jak najwięcej osób,

które mogliby wykorzystać jako sieć swoich kontaktów. Każdy kontakt na osobnym

kółeczku. Następnie przyklejają kółeczka na brystol i dorysowują linie łączące. W ten

sposób powstaje grupowa sieć kontaktów. Ostatnim etapem ćwiczenia jest

prezentacja grup na forum.

UWAGI:

Trener mówi o tym, że eksperci w dziedzinie budowania i wykorzystywania siatki

kontaktów twierdzą, że każdy człowiek to potencjalny kontakt z setkami innych osób.

Dlatego budując własną sieć kontaktów, zwiększamy szanse na dotarcie do osoby,

która pomoże nam znaleźć pracę.


CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak




UWAGI: Brak

42


DZIEŃ 5

Przygotowanie

dokumentów aplikacyjnych

Kreowanie wizerunku (wizaż,

autoprezentacja,

przygotowanie do

rozmowy

kwalifikacyjnej)


a) Nabycie umiejętności przygotowania dokumentów aplikacyjnych

b) nabycie umiejętności przygotowywania się do rozmowy kwalifikacyjnej

c) kreowanie wizerunku i podnoszenie kompetencji w zakresie

autoprezentacji

43


1 POWITANIE

CZAS: 10 min

MATERIAŁY:

Brak

CEL:


- czasowych

METODA PRACY:


OPIS:


i ramy organizacyjno - czasowe; przypomina warunki ustalonego kontraktu;

UWAGI:

Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie

danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne

ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu

przerw.

2 JAK NAPISAĆ CV?

CZAS: 20 min.

MATERIAŁY: Paski z fragmentami CV

CEL: Rozwijanie umiejętności pisania CV


OPIS: Prowadzący rozpoczyna od zadania pytań: 1. Czy uczestnicy wiedzą, jakie dokumenty wymagane są przy ubieganiu się o pracę? 2. Czy próbowali takie dokumenty opracować? W poszukiwaniu pracy stosujemy wiele metod, lecz dobrze przygotowane dokumenty aplikacyjne posiadają szczególną wartość. Kiedy pracodawca szuka pracownika, któryś z kandydatów musi wygrać. Szanse na zatrudnienie zwiększa atrakcyjnie przygotowany. Życiorys i list motywacyjny. Zatem można powiedzieć, że dokumenty aplikacyjne to „Moja broszura handlowa”. Następnie prowadzący prosi uczestników o dobranie się w pary (co najmniej jedna osoba powinna potrafić czytać). Każda dwójka otrzymuje kopertę z paskami papieru, na których są zamieszczone fragmenty przykładowego schematu życiorysu. Zadaniem każdego zespołu jest złożenie CV z poszczególnych fragmentów we właściwym porządku (układzie). Po zakończeniu prac chętne pary prezentują swój pomysł na układ CV. Pozostali uczestnicy sprawdzają swoje propozycje (Jest to czas na poprawki, weryfikację i

44


wyjaśnienia). Podsumowaniem ćwiczenia jest mini – wykład prowadzącego.

UWAGI: Życiorys zawodowy, określany często Curriculum Vitae, czyli przebieg Życia – (CV), to dokument zawierający uporządkowane informacje na temat przebiegu drogi edukacyjnej i zawodowej. CV może być wykorzystywane do wielu różnych celów: - przy ubieganiu się o pracę w odpowiedzi na ogłoszenie, - przy szukaniu pracy, kiedy wysyłamy swoje CV do różnych firm lub umieszczamy go w serwisach internetowych, - w agencjach pośrednictwa personalnego, które umieszczają nasze dane w bazach danych, Jego przygotowanie jest ważnym krokiem w poszukiwaniu pracy. CV jest dokumentem, zwykle stanowiącym pierwszy obraz kandydata na wolne miejsce pracy dla pracodawcy, analizującego nadesłane CV, dokonującego na ich podstawie pierwszej selekcji kandydatów aplikujących na wolne miejsce pracy. Na podstawie tego właśnie dokumentu pracodawca tworzy obraz danej osoby. To, co człowiek napisze w CV powinno, zatem wywołać wrażenie przemyślanego, konsekwentnego postępowania zawodowego i przekonać, że jest osobą wartą spotkania czy zaproszenia na rozmowę kwalifikacyjną z pracodawcą. Krótkie wskazówki dla uczestników: 1. Informacje, które powinien zawierać życiorys to: a) Dane osobowe (imię, nazwisko, data urodzenia, adres, telefon). b) Wykształcenie c) Odbyte szkolenia / kursy d) Doświadczenie zawodowe e) Dodatkowe umiejętności istotne z punktu widzenia pracy, o jaką się ubiegasz. f) Referencje: opinia o Tobie od dyrektora szkoły, wychowawcy, byłego pracodawcy. 2. Tekst CV nie powinien być dłuższy niż 1-2 kartki drukowane jednostronnie 3. Bądź konkretny, zwięzły, precyzyjny: masz podać konkretne informacje. 4. Stosuj pełne nazwy, nie skróty, czytający nie musi ich rozumieć np. zamiast „CKU” napisz „Centrum Kształcenia Ustawicznego”. 5. Na końcu umieść klauzulę o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych zawartych w aplikacji. 7. Do CV możesz dołączyć lub wkleić (elektronicznie) zdjęcie. 8. Dostosuj CV do stanowiska, o które się starasz. 9. Napisz je na komputerze, koniecznie na białym papierze formatu A-4. 10. Z prawej strony pod tekstem podpisz się (odręcznie). 11. Przed wysłaniem sprawdź swoje CV.

3 ZABAWNY ŻYCIORYS

CZAS: 10 min

MATERIAŁY:

Brak

CEL:

Podniesienie energii w grupie

45


METODA PRACY:

Aktywność grupy

OPIS:

Dzielimy uczestników na kilkuosobowe zespoły, każdy uczestnik dostaje kartkę

papieru, długopis

i pisze początek swojego życiorysu – 3-5 zdań. Następnie składa kartkę tak, żeby

można było zobaczyć ostatnie zdanie. Kartkę podaje osobie siedzącej po prawej

stronie, która pisze kolejne 3 – 5 zdań nawiązując do treści ostatniego widocznego

zdania i podaje dalej w prawą stronę. Kiedy kartka wróci do właściciela, dopisuje

krótkie zakończenie i następuje głośne odczytywanie powstałych w ten sposób

zabawnych życiorysów.

UWAGI:

Ćwiczenie ma charakter zabawy, służy podniesieniu energii w grupie.

3 MÓJ LIST MOTYWACYJNY

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: Kartki A2, długopisy

CEL: Ćwiczenie tworzenia własnych dokumentów aplikacyjnych

METODA PRACY: Indywidualna lub grupowa

OPIS: Na początek prowadzący podaje kilka niezbędnych informacji dotyczących pisania listu motywacyjnego i omawia przykładowy schemat listu motywacyjnego. Następnie dzielimy uczestników na zespoły. Przygotowujemy jedno ogłoszenie prasowe (w tylu egzemplarzach, ile mamy zespołów) i prosimy, aby każdy z nich przygotował list motywacyjny do tego właśnie ogłoszenia. Na zakończenie zespoły prezentują swoje listy motywacyjne. Następnie na zakończenie prowadzący zadaje pytania: 1. Które części listu motywacyjnego sprawiały trudności w przygotowaniu? 2. Gdzie można szukać pomocy w przygotowywaniu listu motywacyjnego? 3. Który z przygotowanych listów motywacyjnych najbardziej nam się podobał, był przekonywujący i dlaczego? 4. Jakich zasad przestrzegano podczas przygotowywania listu motywacyjnego?

UWAGI: Towarzyszącym Życiorysowi, Curriculum Vitae (CV) i wymaganym przez pracodawców, dokumentem jest list motywacyjny. List motywacyjny jest pisemną ofertą, którą kierujesz do pracodawcy. Nazwa „list motywacyjny” sugeruje jego cel, tym samym treść i zawartość. List motywacyjny przedstawia nasze motywy, czyli powody, którymi kierowaliśmy się prezentując pisemnie pracodawcy własną ofertę. Jeśli list będzie dobrze napisany, to osoba czytająca (pracodawca, ktoś odpowiadający za rekrutację w firmie) uzyska właściwe wyobrażenie o tym, kim jesteś i co potrafisz. Może być skuteczną rekomendacją Twojej osoby. Unikaj

46


kopiowania gotowych wzorów listów motywacyjnych zamieszczonych np. w książkach czy Internecie. Jest to źle odbierane przez pracodawców. Zastanów się, co zrobić (napisać), aby pracodawca wybrał właśnie Twoją ofertę? Wskazówki dla uczestników: 1. Pamiętaj o podstawowych różnicach między listem motywacyjnym a CV. W liście motywacyjnym, w opisowej, nie tak formalnej jak w CV i bardziej indywidualnej formie nawiązujesz do faktów, które zamieściłeś / zamieściłaś w CV, rozwijając wybrane najbardziej istotne z punktu widzenia wymagań stanowiska, o które się ubiegasz lub te, na które nie ma miejsca w tak formalnym dokumencie jak CV. 2. Wykaż zainteresowanie i motywację do podjęcia pracy. 3. Okaż znajomość specyfiki danej firmy, odwołując się do swojej wiedzy o niej. 4. Zamieszczaj informacje dodatkowe, to one często zachęcają osobę czytającą / pracodawcę do spotkania. 5. Bądź uczciwy / uczciwa, nie koloryzuj. 6. Unikaj zwrotów „zawsze”, „nigdy”, „na pewno”, „najlepszy”. 7. Nie stosuj gróźb, nie strasz, nie spekuluj na temat strat, na wystąpienie których nie masz wpływu. 8. Unikaj podkreśleń i pisania całych zdań pogrubionym drukiem, gdyż to wpływa ujemnie na czytelność dokumentu. 9. „Rysuj” i prezentuj swoje pozytywny obraz własnej osoby. 10. Używaj zwrotów grzecznościowych np. „Szanowny Pan”, „Zwracam się z prośbą”, „Z wyrazami szacunku”, „Z poważaniem”. 11. Nie istnieje jeden, uniwersalny list motywacyjny. Treść tego dokumentu powinna mieć indywidualny charakter dostosowany do potrzeb konkretnej firmy i stanowiska, o jakie się ubiegasz. 12. Poproś w liście motywacyjnym o rozmowę kwalifikacyjną. 13. List motywacyjny przygotuj i wydrukuj na białym papierze formatu A-4. 14. Nie zapomnij listu motywacyjnego podpisać własnoręcznie. 15. Zachowaj kopię dla siebie. 16. Sprawdź dokument przed wysłaniem / złożeniem go w firmie.

4 SZTUKA PROWADZENIA ROZMOWY KWALIFIKACJNEJ

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: zdjęcia przedstawiające osoby: różnie ubrane, z różnych zawodów, z cała gamą min, fryzur i makijaży. Pełna różnorodność.

CEL: Zwrócenie uwagi na wagę naszego wyglądu i zachowania podczas pierwszego kontaktu z pracodawcą. Często zdarza się, że nie zważamy na istotne elementy w naszym wyglądzie, czy ubiorze, które wydają nam się neutralne, natomiast dla pracodawcy mogą być decydującym sygnałem stanowiący o tym, czy nas zatrudni, czy nie. Wspólna weryfikacja tego typu danych i poddanie obiektywnej ocenie są tu niezwykle istotne i dają możliwość spojrzenia z dystansem i z pewną dozą samokrytyki na pewne przyzwyczajenia związane z naszym stylem autoprezentacji.

47


METODA PRACY: Praca indywidualna, aktywność uczestników,

OPIS: Prowadzący wraz z uczestnikami próbuje odpowiedzieć na pytanie: co to jest rozmowa kwalifikacyjna (materiały dla uczestników). Następnie rozmawia o tym, jak powinna wyglądać osoba ubiegająca się o pracę. Pomocne będą tu przygotowane wcześniej wycinki z gazet, fotografie przedstawiające osoby ubrane, uczesane w różny sposób. Prosimy uczestników o odpowiednie dobranie i przyklejenie na kartce papieru tych ubrań, butów, sposobów zrobienia makijażu, czy ułożenia fryzury, które są odpowiednio dobrane na rozmowę kwalifikacyjną. Dyskutujemy o powstałych pracach, zastanawiamy się wspólnie nad oceną wyglądu, zadbaniem o higienę i innymi ważnymi elementami składającymi się na efekt pierwszego wrażenia.

UWAGI Brak

5 JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO ROZMOWY KWALIFIKACYJNEJ?

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: flipchart, papier, flamastry, materiały dla uczestników

CEL: Pokazanie, jak należy przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej.


OPIS:. Uczestnicy wspólnie zastanawiają się nad odpowiedzią na kolejne pytanie. Prowadzący zapisuje pomysły na flipcharcie. 1. Jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej? 2. Czego nie wolno robić podczas rozmowy kwalifikacyjnej? 3. Co koniecznie należy zrobić podczas rozmowy?

UWAGI: Brak

6 JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO ROZMOWY KWALIFIKACYJNEJ CD.

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: flipchart, papier, flamastry, zał. 2, materiały dla uczestników

CEL: udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak rozmawiać z pracodawcą


OPIS:. Uczestnicy tworzą listę pytań najczęściej zadawanych przez pracodawcę. Po stworzeniu listy, grupa wspólnie zastanawia się co powinna odpowiedzieć na każde z nich.

UWAGI: Kilka najczęściej zadawanych pytań podczas rozmowy kwalifikacyjnej: 1. Proszę opowiedzieć coś o sobie. Jak Pani sama siebie by opisała.

48


2. Dlaczego stara się Pani właśnie o tę pracę? 3. Czy ma Pani doświadczenie zawodowe? Czym się Pani zajmowała? 4. Co Panią motywuje w pracy? Jakie są Pani największe osiągnięcia (w miejscu pracy oraz w sferze poza zawodowej? 5. Jaka dotychczasowa praca przyniosła Pani najwięcej satysfakcji? Co spodziewa się Pani robić za 5-10 lat? 6. Co jest Pani najmocniejszą stroną? 7. Zainteresowania i hobby. 8. Kiedy może Pani rozpocząć pracę? 9. Jakiej wysokości zarobków Pani oczekuje (np. przypuszczam, że płaci Pan standardowe stawki, odpowiada mi to. Liczę na uczciwy zarobek za dzień pracy).

7 AUTOPREZENTACJA – CZYLI ROZMOWA KWALIFIKACYJNA W PRAKTYCE

CZAS: 110 min. (około 15 min. na osobę)

MATERIAŁY: kamera, odtwarzacz DVD, telewizor, dyktafon

CEL: Odegranie próbnej rozmowy z pracodawcą, co umożliwi wypróbowanie i utrwalenie nabytej wiedzy podczas dwóch ostatnich sesji.

METODA PRACY: Aktywne uczestnictwo

OPIS:. Trener informuje uczestników, że odegranie próbnej rozmowy z pracodawcą umożliwi wypróbowanie i dopasowanie do siebie (do własnego temperamentu, sposobu wysławiania się) tych sposobów i technik odpowiadania na pytania, które powinniście wykorzystać w czasie prawdziwej rozmowy kwalifikacyjnej. Próby te będziecie wykonywać w nie stresujących warunkach, mając wokół siebie życzliwe osoby, od których dowiecie się, co robicie dobrze, a nad czym jeszcze musicie popracować. Prowadzący dzieli grupę na 3-osobowe zespoły, gdzie każdy będzie odgrywał kolejno rolę pracodawcy, kandydata do pracy i obserwatora. Poproś, aby wszyscy kolejno odgrywali scenkę. Nagraj ją. Po zakończeniu każdej rozmowy przedstaw film nagrany w jej trakcie Poproś osobę, która odgrywała role kandydata do pracy, aby opowiedziała co myśli o swoim zachowaniu w czasie próbnej rozmowy kwalifikacyjnej, jak jej było, co czuła, co było dobre, a co chciałaby zmienić. Poproś uczestników zespołu, aby opowiedzieli o swoich spostrzeżeniach na temat mocnych i słabych stron kandydata podczas próbnych rozmów kwalifikacyjnych. Zadbaj o to, by w odgrywanych scenkach wzięli aktywny udział wszyscy uczestnicy szkolenia.

UWAGI: Kamera wideo byłaby bardzo przydatna w przeprowadzeniu tej sesji. Nagrywamy na niej próby wykonywane przez wszystkich członków grupy. Obserwacja własnych zachowań przez uczestnika grupy skraca znacznie czas niezbędny na przyswojenie sobie nowych wiadomości dotyczących zachowań w czasie rozmowy. Jeżeli trener

49


nie dysponuje kamerą warto ją na czas tej sesji wypożyczyć. INNA FORMA TEGO ĆWICZENIA: CEL: Przećwiczenie teoretycznej wiedzy w praktyce jest niezwykle istotne. Wyuczenie się pewnych zachowań w konkretnej sytuacji niweluje częściowo stres, pozwala poczuć się pewniej, zmniejsza chaos informacyjny wprowadzając w nasze działania pewną strukturę. Obejrzenie nagrania pozwala dodatkowo na dostrzeżenie pewnych danych, których nie do końca możemy być świadomi. Zdanie sobie z nich sprawy pozwala na wprowadzenie niezbędnych przed prawdziwą rozmową kwalifikacyjną korekt. PRZEBIEG: Każda z osób poproszona zostaje o przygotowanie się do rozmowy z pracodawcą. Na początku proponowana jest uczestnikom rozmowa telefoniczna (umówienie się na spotkanie), która jest nagrywana na dyktafon. Następnie w pomieszczeniu ustawiona zostaje kamera, osoby zaś wchodzą pojedynczo do pomieszczenia i w kilku słowach prezentują się pracodawcy (w tej roli: osoba prowadząca zajęcia). Dodatkowo warto zwrócić uwagę uczestników na język ciała (sposób siadania, gestykulowania etc.). Następnie scenki zostają odtworzone. Odbywa się wspólna dyskusja nad każdą z nich dotycząca sposobu przeprowadzenia rozmowy (plusy i minusy dotyczące sfery werbalnej i niewerbalnej w kontakcie pracownik-pracodawca).

UWAGI: Warto, aby każda osoba wzięła udział w tym ćwiczeniu. Proszę zachęcać wszystkich uczestników szkolenia, nawet jeśli na początku się denerwują.


CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak




UWAGI: Brak

Zał.1 Zrób na przyszłym pracodawcy dobre wrażenie:

Załóż czyste ubranie

Zadbaj o higienę i użyj dezodorantu

50


Zabierz ze sobą potrzebne dokumenty (dyplomy, zaświadczenia itp.)

Wyjdź z domu 10 minut wcześniej - weź poprawkę na to, że autobus może się spóźnić albo możesz trafić na korek uliczny.

Przy powitaniu uśmiechnij się, podaj rozmówcy rękę i powiedz przyjaźnie „Dzień dobry”.

Uważnie słuchaj zadawanych pytań.

Odpowiadaj jasno, głosem zdecydowanym i przekonującym.

Patrz w oczy rozmówcy, zwłaszcza, gdy odpowiadasz na pytanie.

Bądź miły i uprzejmy - uśmiechaj się, by rozmówca wiedział, że jesteś do niego przyjaźnie nastawiony.

Nie garb się .

Zapytaj, kiedy i jak zostaniesz poinformowany o wyniku rozmowy.

Po zakończeniu rozmowy podziękuj swojemu rozmówcy.

Zał. 2

KILKA NAJCZĘŚCIEJ ZADAWANYCH PYTAŃ PODCZAS ROZMOWY KWALIFIKACYJNEJ:

1. Proszę opowiedzieć coś o sobie. Jak Pani sama siebie by opisała. 2. Dlaczego stara się Pani właśnie o tę pracę? 3. Czy ma Pani doświadczenie zawodowe? Czym się Pani zajmowała? 4. Co Panią motywuje w pracy? Jakie są Pani największe osiągnięcia (w

miejscu pracy oraz w sferze poza zawodowej? 5. Jaka dotychczasowa praca przyniosła Pani najwięcej satysfakcji? Co

spodziewa się Pani robić za 5-10 lat? 6. Co jest Pani najmocniejszą stroną? 7. Zainteresowania i hobby. 8. Kiedy może Pani rozpocząć pracę? 9. Jakiej wysokości zarobków Pani oczekuje (np. przypuszczam, że płaci

Pan standardowe stawki, odpowiada mi to. Liczę na uczciwy zarobek za dzień pracy).

51


DZIEŃ 6

Prawa i obowiązki

pracownika

Podsumowanie udziału

w warsztatach - motywacja do

podjęcia aktywności


a) Uświadomienie praw i obowiązków pracownika z niepełnosprawnością

b) Powtórzenie i podsumowanie warsztatów

c) Kształcenie umiejętności planowania,

d) Motywowanie uczestników do dalszej aktywności na rynku pracy

52


2 PRAWA I OBOWIĄZKI PRACOWNIKA

CZAS: 30 min

MATERIAŁY: Materiały uczestników, flipchart, mazaki

CEL: Uświadomienie uczestnikom warsztatów praw i obowiązków pracownika (w szczególności pracownika niepełnosprawnego)

METODA PRACY: Mini wykład trenera, burza mózgów

OPIS: Prowadzący wyjaśnia uczestnikom czym są prawa i obowiązki pracownika, gdzie one są spisane, gdzie można się zwrócić, jeśli zauważymy, że nasze prawa są łamane. Następnie prosi uczestników, aby zastanowili się jakie prawa posiada pracownik. Zapisuje wszystkie odpowiedzi na tablicy, następnie uzupełnia je (jeśli jest potrzeba) o te wynikające z kodeksu pracy i „ustawy o rehabilitacji…”. Wyjaśnia uczestnikom niezrozumiałe kwestie. Kolejnym krokiem jest ustalenie z uczestnikami obowiązków pracownika. Ćwiczenie jest wykonywane analogicznie do poprzedniego.

UWAGI: Warto wykorzystać materiały przygotowane dla beneficjentów w „easy-to-read”

3 ZASADY BHP – OBOWIĄZEK PRACOWNIKA

CZAS: 30 min

MATERIAŁY: Materiały uczestników, prezentacja multimedialna, flipchart, mazaki

CEL: Zapoznanie uczestników z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy

METODA PRACY: Mini wykład trenera, burza mózgów, prezentacja multimedialna

1 POWITANIE

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Brak

CEL: Przedstawienie tematyki zajęć danego dnia, metod ich realizacji i ram organizacyjno - czasowych

METODA PRACY: Mini wykład trenera

OPIS: Prowadzący przedstawia uczestnikom co będzie przedmiotem całego podaje temat dnia i ramy organizacyjno - czasowe; przypomina warunki ustalonego kontraktu;

UWAGI: Dla ułatwienia można przygotować prezentację lub plakat, na którym wyraźnie danego dnia będzie rozpisany rozkład dnia (ramy czasowe i poszczególne ćwiczenia). Pozwala to uczestnikom na pełną orientację oraz dotrzymywanie czasu przerw.

53


OPIS: Prowadzący wspólnie z grupą próbuje zdefiniować zasady BHP. Następnie prosi uczestników o wymienienie tych zasad, które znają, bądź z którymi się już spotkali. Zapisuje odpowiedzi na tablicy. Następnie przy pomocy prezentacji multimedialnej przedstawia zasady BHP w podziale na zasady dotyczące drogi do pracy, wykonywania obowiązków w pracy oraz posługiwania się urządzeniami na stanowisku pracy. Uczestnicy samodzielnie próbują definiować przedstawione na prezentacji symbole i znaki.

UWAGI: Brak

4 UMIEJĘTNOŚĆ PRACY ZGODNIE Z INSTRUKCJĄ

CZAS: 20 min

MATERIAŁY: Instrukcja napisana dużymi literami, przygotowana też w tekście łatwym do czytania

CEL: - nabywanie i doskonalenie postępowania zgodnie z określonymi procedurami - zapoznanie uczniów z prawidłowymi zasadami zachowania się po przyjściu do pracy, ćwiczenie tej umiejętności


OPIS: Prowadzący ma w ręku instrukcję napisaną dużymi literami, z użyciem języka łatwego do czytania, tekst jest wzbogacony obrazkami. Instrukcja napisana dużymi drukowanymi literami: • Przywitaj się, powiedz wszystkim dzień dobry. • Podpisz listę obecności. • Załóż ubranie do pracy. • Wyjmij wszystkie potrzebne ci rzeczy do pracy. • Rozpocznij pracę. Wraz z instruktorem zewnętrznym odgrywa scenkę „Jak należy się zachować po przyjściu do pracy”. Scenka zawiera następujące elementy: witanie się z innymi ludźmi, podpisywanie listy obecności, zakładanie odzieży ochronnej, podchodzenie do stanowiska pracy, przygotowanie stanowiska pracy, rozpoczęcie pracy (scenka może dotyczyć pracy w restauracji, np. przy nakrywaniu stołów). Prowadzący zachęca dwóch uczestników do odegrania tej scenki. Pozostali uczestnicy obserwują scenkę, a po jej odegraniu analizują wraz z aktorami.

UWAGI: Brak

5 CO TO JEST INSTRUKCJA?

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Przykładowe instrukcje stworzone w formie obrazkowej, pisemnej(obsługi urządzeń, z produktów spożywczych), książki kucharskie napisane w tekście łatwym do czytania

54


CEL: - zapoznanie uczniów z pojęciem instrukcja, rodzajami instrukcji i zasadami korzystania z instrukcji


OPIS: Prowadzący przedstawia uczestnikom różne instrukcje, np. obsługi miksera, przyrządzania potrawy według instrukcji pisemnej i obrazkowej zawartej na opakowaniach produktów. Prowadzący wspólnie z uczestnikami omawia wszystkie czynności.

UWAGI: Brak

6 MOJA INSTRUKCJA

CZAS: 10 min

MATERIAŁY: Czyste kartki papieru, przykładowe instrukcje

CEL: - kształtowanie umiejętności tworzenia instrukcji


OPIS: Prowadzący rozdaje uczestnikom czyste kartki papieru. Następnie prosi uczestników, aby spróbowali samodzielnie stworzyć instrukcję wykonywania prostej czynności np. robienia kanapki. Prowadzący zwraca uwagę na podstawowe elementy, które powinna zawierać każda instrukcja. Uczestnicy próbują samodzielnie lub w małych grupach stworzyć instrukcje, a następnie tworzona jest i zapisywana instrukcja wspólnie na tablicy. Uczestnicy mogą stworzyć dowolne instrukcje. Ważne w tym ćwiczeniu jest omówienie, które ma zwrócić uwagę grupy na to jak ważne jest dobrze udzielona instrukcja. Jak udzielać instrukcji aby innym ludziom pomóc i abyśmy zostali zrozumiani, gdy np. poprosimy kogoś o wykonywanie jakiejś czynności.

UWAGI: Brak

7 ZAPLANUJ SWÓJ DZIEŃ

CZAS: 30 min.

MATERIAŁY: Arkusze szarego papieru, kredki, farby, pisaki

CEL: - kształcenie umiejętności racjonalnego planowania dnia - przestrzeganie zasady punktualności i odpowiedzialności na stanowisku pracy.

METODA PRACY: Praca indywidualna

OPIS: Prowadzący opowiada przyszłym, potencjalnym pracownikom, że oprócz czasu spędzonego w miejscu pracy muszą mieć także czas na toaletę wieczorną i poranną, dojazdy do pracy i domu, czas na obowiązki domowe i relaks po pracy. Muszą tak zaplanować swój dzień, aby z jednej strony zdążać na czas do pracy i sumiennie wykonywać swoje obowiązki, z drugiej zaś nie zapominać o swoich

55


innych potrzebach. Racjonalne planowanie dnia spowoduje, że pracownik będzie pracował efektywnie i będzie miał satysfakcję z wykonywanej pracy. Będzie zadowolony on sam i jego pracodawca. Zadanie: Prowadzący dzieli uczestników na grupy, każda z nich układa własny plan dnia z uwzględnieniem godzin (w zależności od możliwości uczestników plan będzie układany ze zdań lub obrazków). Przykłady: 06.30 -pobudka 06.30- 7.00- toaleta poranna 07.00-07.20- śniadanie 07.20- 07.40- dojazd do pracy 07.40- 08.00- podpisanie listy obecności i przygotowanie się do pracy (np. zmiana odzieży) 08.00 rozpoczęcie pracy 11.00- 11.15- przerwa śniadaniowa 15. 00- 15.15- zakończenie pracy, zmiana odzieży 15.15- 15.35- powrót do domu 15.35- 16.00- obiad 16.00-18.00- czas na odpoczynek, spacer, kino, teatr, telewizję spotkanie ze znajomymi.... 18.00-19.30- obowiązki domowe 19.30– 20. 30- czas na realizację własnych zainteresowań (muzyka, komputer, telewizja...) 20.30-21.30 - przygotowanie się do pracy (przygotowanie odzieży, pakowanie torebki, plecaka...) 21.30- 22.00- toaleta wieczorna 22.00 sen Prowadzący analizuje wykonane zadanie, zwraca uwagę na punktualność w rozpoczynaniu i kończeniu pracy.

UWAGI: W zależności od umiejętności uczestników warsztatów (umiejętność czytania lub jej brak) posługują się oni zdaniami lub dobierają właściwe obrazy.

8 PLANOWANIE PRZYSZŁOŚCI – LINIA ŻYCIA

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY: Kartki papieru dla każdego uczestnika, pisaki, kolorowe kredki

CEL: Uświadomienie uczestnikom ważności planowania działań Doskonalenie umiejętności planowania w praktyce.

METODA PRACY: Praca indywidualna, dyskusja grupowa

56


OPIS: I cz. Prowadzący rozdaje uczestnikom kartki papieru. Prosi aby narysowali na nich poziomą linię łączącą oba brzegi kartki. Z lewej strony kartki, na linii należy zaznaczyć gruba kropką punkt. To data naszych urodzin. Pod punktem należy ją wpisać. Następnie na drugim końcu kartki, po prawej stronie należy zaznaczyć drugi punkt. To będzie data naszej śmierci. W pierwszej połowie linii należy zaznaczyć aktualna datę – rok 2009. Punkt naszych urodzin łączymy z punktem 2009r. kolorowym łukiem. Drugi łuk należy narysować od punktu 2009r. do punktu śmierci. Zaznaczamy go innym kolorem. Łuk po lewej stronie symbolizuje dotychczasowe życie, a łuk po prawej stronie lata, które jeszcze pozostały do przeżycia. Pod lewym łukiem należy wpisać swoje dotychczasowe osiągnięcia, np. w nauce, sporcie, pracy, w życiu osobistym. Pod prawym łukiem należy wpisać to co chcielibyśmy osiągnąć w przyszłości. Następnie każda osoba prezentuje swoja linię życia i omawia ją na forum. Prowadzący na podsumowanie może zadać pytania: - „czy trudno było określić swoje oczekiwania co do przyszłości?” - „czy poczuliście się zaskoczeni tym, jak wiele już osiągnęliście w swoim życiu?” - „czy dzięki temu ćwiczeniu dowiedzieliście się czegoś więcej o sobie i pozostałych osobach w grupie?”

UWAGI: Należy poprosić uczestników o zachowanie rysunków, posłużą do następnego ćwiczenia.

9 PLANOWANIE Z NLP

CZAS: 45 min.

MATERIAŁY: Kartki papieru, pisaki

CEL: Kształtowanie pozytywnego myślenia o własnych możliwościach.

METODA PRACY: Praca indywidualna, dyskusja w grupie.

OPIS: Informacja dla prowadzącego: NLP – to neurolingwistyczne programowanie, czyli edukacja optymizmu życiowego i sukcesu dla każdego na jego miarę. Prowadzący rozdaje uczestnikom kartki papieru mówiąc jednocześnie, że teraz będziemy planować nie jeden dzień, nie całe życie ale konkretny cel w życiu. Zachowane rysunki z linią życia bardzo nam się przydadzą. Proszę aby każdy z Was wybrał jedną rzecz którą zapisał pod prawym łukiem. To jest nasz cel. Każdy z was ma teraz swój cel, który należy odpowiednio zaplanować. Teraz trzeba zapisać ten cel w formie dokonanej na kartce (jeśli np. celem była zmiana pracy – zapisujemy zmieniłem pracę, albo pracuję w …..). teraz musimy się cofnąć ku teraźniejszości, określając działania i ich terminy, które należy wykonać, aby uzyskać zamierzone rezultaty i zapisujcie je pod wyznaczonym celem. Kiedy plany są już gotowe warto zapytać: - „czy ktoś miał trudności z jego wykonaniem? (jeśli wystąpiły to jakie to były

57


trudności?)” - „ Czy umiecie powiedzieć na podstawie tego ćwiczenia jak możemy osiągnąć cel? (ważne aby uczestnicy na podstawie zrobionego ćwiczenia sami odpowiedzieli, że cel osiągamy stopniowo). Wówczas prowadzący może powiedzieć, że takie stopniowe osiąganie celów to tzw. „metoda małych kroków” – aby osiągnąć zamierzony cel musimy działać powoli, zdobywając małe sukcesy. Takim sposobem osiągniemy cel który sobie zaplanowaliśmy. Ważną informacją dla uczestników jest, że w osiągnięciu celu sprzyja nam częste wyobrażanie go sobie, myślenie o nim – tzw. Zakotwiczenie. Bo jeśli czegoś bardzo chcemy i wytrwale do tego dążymy to na pewno nam się uda.

UWAGI: brak

10 PODSUMOWANIE, EWALUACJA

CZAS: 50 min.

MATERIAŁY: Mazaki, materiały dla uczestników

CEL: Podsumowanie całości warsztatów, przypomnienie i utrwalenie treści zajęć

METODA PRACY: Praca grupowa, powtórzenie najważniejszych treści dnia oraz dni poprzednich; następnie praca indywidualna

OPIS: Prowadzący dla utrwalenia treści powtarza krótko z grupą najważniejsze elementy zajęć. Następnie na w dwóch różnych miejscach prowadzący rozkłada kartony – na jednym znajduje się kontur walizki, na drugim - kosz. Prosi uczestników, aby podeszli do kartek z konturami walizki i kosza i wpisali w kontur walizki, co im się najbardziej podobało na zajęciach, czego się nauczyli, co chcą zabrać ze sobą, a do symbolicznego kosza na śmieci wrzucili (zapisali) to, co im się nie podobało lub najmniej podobało, co nie będzie im przydatne. Przy pomocy walizek i koszy każdego z uczestników następuje powtórzenie materiału. Prowadzący poczynając od pierwszego dnia warsztatów pyta co uczestnicy zapamiętali, czego się nauczyli, a co uznali za nieprzydatne.

UWAGI: Brak

11 INFORMACJA ZWROTNA, POŻEGNANIE

CZAS: 20 min.

MATERIAŁY: brak

CEL: Wzmocnienie pozytywne uczestników.

METODA PRACY: Wypowiedzi na forum

OPIS:. Na zakończenie trener żegna się z grupą dając każdemu uczestnikowi pozytywna informację zwrotną

UWAGI: brak

Documents

WARSZTATY GRUPOWE Z KOMPETENCJI - ec.europa.eu · Komunikacja interpersonalna jest to jedna z form porozumiewania się ludzi. Jest procesem wymiany wiadomości między przynajmniej