w przypadku stwierdzenia - szybka-diagnoza.orgszybka-diagnoza.org/pliki/Sesja5_Algorytmy_postepowania_01_fin.pdf · Poprawna interpretacja badań obrazowych ... szybka właściwa

Algorytmy postępowania w przypadku stwierdzenia

objawów wskazujących na potencjalną

chorobę nowotworową

PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI

Opracowanie: Prof. dr. hab. med. Walentyna Balwierz Klinika Onkologii i Hematologii Dziecięcej, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy

w Krakowie, P-A Instytut Pediatrii CM UJ

DZIECI RÓWNIEŻ CHORUJĄ NA NOWOTWORY!

Wczesne rozpoznanie zwiększa szansę na wyleczenie

Nowotwory wieku rozwojowego

Rodzaj nowotworu Szczyt zachorowania Guzy embrionalne neuroblastoma retinoblastoma niemowlęta hepatoblastoma

Ostra białaczka limfoblastyczna 2-5 r. ż.

Guzy mózgu 5-10 r. ż

Choroba Hodgkina osteosarcoma młodzież guz Ewinga ostra białaczka szpikowa

Fibrosarcoma niemowlęta 10-14 r. ż.

Gonadalne guzy chłopcy: niemowlęta zarodkowe młodzież dziewczęta: wiek dojrzewania

Nowotwory wieku dziecięcego Postępowanie

Postępowanie w chorobie nowotworowej obejmuje

kilka etapów

Podejrzenie lub wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej

Ustalenie rozpoznania i określenie zaawansowania choroby i innych ważnych czynników rokowniczych, zakwalifikowanie do odpowiedniej grupy ryzyka

Zastosowanie odpowiedniego leczenia (chirurgia, chemioterapia, radioterapia, leczenie wspomagające)

Sprawowanie opieki po zakończeniu leczenia choroby nowotworowej

Opieka paliatywna - w przypadku braku szans na wyleczenie

Nowotwory wieku rozwojowego Postępowanie

Wczesne rozpoznanie lub podejrzenie

Zadanie dla:

wszystkich lekarzy

poprzez zbieranie szczegółowego wywiadu

dokładne badanie i obserwację pacjentów

uświadamianie społeczeństwa o wczesnych objawach choroby nowotworowej

pielęgniarek

pracowników laboratoriów medycznych

pacjenta/rodziców/opiekunów

Nowotwory wieku rozwojowego Wczesne objawy

Mogą być niecharakterystyczne, zbliżone do objawów występujących w innych schorzeniach wieku dziecięcego

Zależą

od rodzaju nowotworu

od miejsca, w którym zaczyna wzrastać guz

Nowotwory wieku dziecięcego Wczesne rozpoznanie

Regularne badanie lekarskie, szczególnie jamy brzusznej, wsparte USG

przyczyni się do wzrostu wczesnej wykrywalności neuroblastoma i innych guzów w jamie brzusznej

powinno być uznane za alternatywną formę skryningu dla wczesnego rozpoznawania choroby nowotworowej

Nowotwory wieku dziecięcego Wczesne wykrywanie

Przypadkowe rozpoznania neuroblastoma

Kraj Odsetek dzieci

Wielka Brytania 8

Polska 12.5

Dania 14

Austria 27

Niemcy 30

Różnice w częstości przypadkowych rozpoznań są prawdopodobnie wynikiem odmiennej organizacji i realizacji opieki zdrowotnej nad małym dzieckiem

Nowotwory wieku rozwojowego Wczesne rozpoznanie

Narastająca niedokrwistość

Przedłużająca się, nie wyjaśniona gorączka, bóle kostne, utrzymujące zapalenie jamy ustnej, utrata masy ciała, powinny skłaniać do kontrolnych, dokładnych badań lekarskich i laboratoryjnych

Możliwości i znaczenie wczesnego rozpoznawania nowotworów

u dzieci i młodzieży

Nie można bagatelizować zmiany w źrenicy na fotografii

Wczesne rozpoznanie w tej chorobie decyduje nie tylko o wyleczeniu, ale także umożliwia zachowanie gałki ocznej z użytecznym widzeniem

Wyniki chemioterapii skojarzonej miejscowym leczeniem dzieci siatkówczakiem

wewnątrzgałkowym

Wstępne wewnątrzgałkowe zaawansowanie wg R-E:

Liczba zajętych gałek (odsetek)

Postać jednostronna

n=44

Postać dwustronna

n=62

Ogółem

n=106

I

II

III

IV

V

0

2 (4,5)

4 (9)

1 (2)

37 (84)

15 (24%)

4 (6,5)

7 (11%)

3 (5%)

33 (53)

15 (14)

6 (6)

11 (10)

4 (4)

70 (66)

wg R-E: wg Reese-Ellswortha

Charakterystyka pacjentów



Aby wcześnie rozpoznać nowotwór muszą być spełnione następujące warunki Konieczna jest znajomość objawów klinicznych nowotworów

występujących u dzieci i młodzieży Stwierdzenie objawów, które mogą sugerować chorobę

nowotworową, wymaga niezwłocznego jej potwierdzenia lub wykluczenia

Dokładne zebranie wywiadu Nie lekceważenie stwierdzanych objawów, ich utrzymywania się

i narastania pomimo zachowawczego leczenia Nie można pominąć występowania w rodzinie poważnych chorób,

w tym nowotworów niedoborów immunologicznych chorób metabolicznych i związanych z niestabilnością chromosomów przyczyn zgonów wśród członków rodziny


Dokładne badania lekarskiego w każdej sytuacji i okoliczności zgłoszenia dziecka, przyczyni się do wcześniejszego rozpoznania – przypadkowej diagnozy

Wykorzystanie wszystkich metod badania fizykalnego klatki piersiowej, jamy brzusznej, głowy: oglądanie, opukiwanie, osłuchiwanie

Nie ograniczanie badania WYŁĄCZNIE do stanu miejscowego


Wczesne kierowanie do badania radiologicznego klatki piersiowej lub USG jamy brzusznej

Poprawna interpretacja badań obrazowych

Wczesna weryfikacja histopatologicznych stwierdzanych

Prawidłowe pobieranie materiału do badania histopatologicznego

Nie zwlekanie z ponownym pobraniem materiału


W przypadku podejrzenia lub rozpoznania choroby nowotworowej niezwłoczne kierowanie pacjenta do ośrodka onkologii i hematologii dziecięcej

szybka właściwa diagnoza

niezwłoczne wdrożenie odpowiedniej terapii

zwiększenie szansy na wyleczenie



Badania w kierunku nowotworów powinny być jak najszybciej podjęte w przypadku występowania takich objawów, jak

Przewlekły wyciek z ucha Nawracająca gorączka, bóle kostne lub utykanie Poranne bóle głowy, nudności i wymioty, zaburzenia

równowagi, niedowłady Łatwe męczenie się, narastająca bladość,

objawy skazy krwotocznej Guz na szyi i brak odpowiedzi na leczenie

antybiotykami Guzek w różnych częściach ciała Upośledzona drożność nosa Trudności w połykaniu Białawy odblask z oka



Badania w kierunku nowotworów powinny być jak najszybciej podjęte w przypadku występowania takich objawów, jak wytrzeszcz gałek ocznych i lub wylewy okularowe obrzęk twarzy i szyi powiększenie obwodu brzucha, opór badalny

w jamie brzusznej skrzywienie kręgosłupa, bóle pleców niefizjologiczne krwawienie z dróg rodnych niewyjaśniony krwiomocz utrata masy ciała problemy z oddawaniem moczu i stolca

(przewlekłe zaparcia) przewlekłe lub uporczywe biegunki zmiany zachowania


Z jednej strony należy dążyć do jak najszybszego ustalenia diagnozy

Z drugiej strony rozpoznanie nowotworu nie może być postawione zbyt pochopnie

Niekiedy w celu wykluczenia lub potwierdzenia nowotworu zachodzi konieczność powtarzania badań

Czasem niezbędna jest dłuższa obserwacja dziecka

Rozważne postępowanie zapobiega błędom oraz zapewnia właściwą diagnozę i terapię

Działania zmierzające do poprawy wczesnego rozpoznawania nowotworów


Program szkoleń

W całym kraju realizowanie szkoleń i kursów w dziedzinie onkologii i hematologii dziecięcej dla lekarzy POZ-u i pediatrów

lekarzy różnych specjalności

specjalizujących się w onkologii i hematologii dziecięcej

pielęgniarek

diagnostów

wychowawców, rodziców i pacjentów



lepszego poznania typowych i niecharakterystycznych objawów chorób nowotworowych wieku rozwojowego

zwiększenia czujności onkologicznej

poprzez niebagatelizowanie objawów zgłaszanych przez pacjenta lub jego rodziców

dokładnego badania fizykalnego dziecka przy każdej okazji zgłaszania się do lekarza, np. szczepienie ochronne

badania bilansowe

infekcja

bóle brzucha

zmiana zachowania

badania kontrolne z powodu jakiejkolwiek innej wcześniej rozpoznanej choroby

nie ograniczania się do badania miejscowego

I. Szkolenia i kursy dla lekarzy POZ-u, pediatrów, chirurgów, laryngologów i innych w celu



II. Opracowanie algorytmów postępowania w szczególnych sytuacjach, np.

przewlekły kaszel, utrzymujący się pomimo leczenia antybiotykami

nie zwlekać ze skierowaniem do zdjęcia radiologicznego klatki piersiowej

powtarzające się lub przewlekające się bóle brzucha

nie zwlekać ze skierowaniem na USG jamy brzusznej



II. Opracowanie algorytmów postępowania w szczególnych sytuacjach, np. skrzywienie i/lub ból kręgosłupa

nie zwlekać z dokładnym badaniem neurologicznym i diagnostyką obrazową

przewlekłe zaparcia stolca dokładne palpacyjne badanie jamy brzusznej badanie „per rectum” nie zwlekanie z wykonaniem USG jamy brzusznej

przewlekłe stany zapalne w zakresie ucha i nosogardzieli nie zwlekać z diagnostyka w kierunku nowotworu



III. Wprowadzenie przesiewowej diagnostyki USG jamy brzusznej u pacjentów do 10 r. ż. ?????

USG jamy brzusznej co 6 miesięcy

USG innych regionów ciała



Oczekiwane korzyści zdrowotne

zwiększenie odsetka pacjentów rozpoznawanych i leczonych w I i II stopniu zaawansowania choroby

zwiększenia odsetka wyleczeń chorób nowotworowych co najmniej o 10% w stosunku do obecnej wartości (około 70%)

poprawa jakości życia wyleczonych z nowotworów



Problem!!!

Pomimo licznych szkoleń dotyczących wczesnych objawów choroby nowotworowej obserwuje się ciągle jeszcze zbyt dużo dzieci z opóźnionym rozpoznaniem

Dlatego należy wprowadzić jeszcze inne sposoby postępowania



I. Systematyczna poprawa warunków realizowania zadań

II. Sprawozdawczość z przebiegu postępowania diagnostycznego

III. Rozsądny nadzór nad prawidłowością postępowania diagnostycznego

IV. Wyróżnienia, Nagrody , Inne??

Nowotwory wieku dziecięcego Guzy lite

Opóźnienia rozpoznania

Wyleczalność

stopień I 95-100%

stopień IV < 25 %

Nowotwory wieku dziecięcego Opóźniona diagnoza

Duża masa nowotworu

większa jest liczba komórek nowotworowych

bardziej intensywna terapia

skuteczność leczenia mniejsza

większe ryzyko powikłań

Nowotwory wieku dziecięcego

Dalsza poprawa wyników leczenia nowotworów u dzieci wymaga

wcześniejszego rozpoznawania

zmniejszenie odsetka 4 stopnia zaawansowania !!!!

Documents

w przypadku stwierdzenia - szybka-diagnoza.orgszybka-diagnoza.org/pliki/Sesja5_Algorytmy_postepowania_01_fin.pdf · Poprawna interpretacja badań obrazowych ... szybka właściwa