ЗАКОН ЗА ЕКСПРОПРИЈАЦИЈАСл. Весник на Р.Македонија бр.33/95 од 05.07.1995 годинаЧлен 15Со предлогот за експропријација се поднесува:1)извод од актот за планирање на просторот, односно актот што го заменува;2)нумерички податоци за недвижноста за која се предлага експропријацијаизготвени според постапка и начин предвидени со прописите за геодетски работи;3)понуда за видот и висината на надоместот за недвижноста за која се предлага експропријација;4)доказ за сопственоста на недвижноста што се нуди како замена за експроприраната недвижност и5)доказ за обезбедени средства за надомест на експроприраната недвижност.Член 17Органот за експропријација закажува расправа по предлогот за експропријација на која го повикува сопственикот, носителите на други имотни права на недвижноста и корисникот на експропријацијата. На расправата особено се утврдуваат постоењето на јавниот интерес, правото на сопственост и други имотни права, видот и висината на надоместот, како и други факти и околности од значење за експропријацијата.Расправата не може да се закаже пред 15 дена од доставувањето на предлогот за експропријација до сопственикот и носителите на други имотни права.Расправата може да заврши со порамнување (спогодба) за надомест.Порамнувањето од став 2 на овој член го заменува решението за експропријација, а постапките за експропријација и за определување на надоместокот се сметаат за правосилно завршени.Ако не се постигне спогодбата од став 2 на овој член, органот за експропријација во зависност од фактите и околностите утврдени во постапката ќе донесе решение по предлогот за експропријација.Член 19Против решението на органот за експропријација може да се изјави жалба до Комисија на Владата на Република Македонија.Жалбата од став 1 на овој член го одлага извршувањето на решението.Член 20Корисникот на експропријацијата се стекнува со владение врз експроприраната недвижност со денот на исполнувањето на спогодбата, односно одлуката на судот за надоместот.По исклучок од став 1 на овој член, а по барање на корисникот на експропријацијата, во случаи на итност или за отстранување на очигледна штета, органот за експропријација по претходна согласност на министерот за финансии може да одлучи недвижноста да му се предаде на корисникот во владение по донесувањето на првостепеното решение.Во случаите од став 2 на овој член сопственикот, односно носителот на друга имотни права, има право на надомест за некористење на недвижноста од денот на влегувањето во владение на корисникот на експропријацијата до денот на исполнувањето на спогодбата, односно одлуката на судот за надоместот.Кога сопственикот, односно носителот на правото на домување живее воекспроприраната станбена зграда, односно стан или врши дејност во експроприраната зграда или деловна просторија, има право и на времено сместување.Член 33За установеното право на службеност се плаќа надомест во висина на намалената вредност на недвижноста.Сопственикот на недвижноста има право на надомест на штета, кога со установувањето на правото на службеност сопственикот трпи штета.Намалената вредност и надоместот на штетата се утврдуваат во секој конкретен случај.Член 34

Надоместот за закуп се определува според висината на закупот што се остварува за исто или слично земјиште на слободен пазар.Ако со закуп се нанесе штета на сопственикот на недвижноста, тој има право на надомест на штета.Надоместот на штета се утврдува за секој конкретен случај.Член 35Надоместот, односно штетата при привремено ограничување на правото на користење и привремено заземање заради вршење на подготвителни работи на земјиштето се определува на начин како и за закуп.Член 39Со спогодбата се определува видот и висината на надоместот.Спогодбата се внесува во записник кој мора да ги содржи сите податоци неопходни за исполнување на обврските на корисникот на експропријацијата и поранешниот сопственик или носителот на други имотни права.Спогодбата е склучена кога двете страни ќе го потпишат записникот.Спогодбата има својство на извршна исправа.Член 40Корисникот на експропријацијата е должен во рок од 15 дена од денот насклучување на спогодбата, односно од правосилноста на одлуката, да јапредаде во владение недвижноста што се дава како надомест, односно да го исплати надоместот во пари.Ако корисникот на експропријацијата во рокот од став 1 на овој член не ја предаде недвижноста во владение, односно не го плати надоместот во пари должен е да плати надомест на штета, односно камата по есконтна стапка на Народната банка на Република Македонија на целиот или на дел од неисплатениот износ.Член 42Запишувањето, односно промената на носителите на права врз недвижностите во јавните книги се врши врз основа на правосилното решение за експропријација и спогодбата, односно одлуката на судот за надоместот.Член 43Со решение на органот за експропријација кога постои акт за планирање на просторот по постапка определена за експропријација на недвижности со овој закон, може да се одземе или ограничи правото на користење на недвижност во државна сопственост.Корисникот на правото од став 1 на овој член, има право на надомест за вложените средства.Член 45Со решение на органот за експропријација, донесено согласно со член 2 на овој закон, кога не се води постапка според одредбите на друг закон, може да се изврши уривање на објект без надомест изграден без одобрение за градба по 15 февруари 1968 година.Во случајот од став 1 на овој член имателот на објектот должен е во рокот што ќе му го определи органот за експропријација да го урне објектот и да го подигне материјалот.Трошоците на уривањето на објектот и преносот на материјалот паѓаат на товар на имателот на објектот.Член 45-јНовиот сопственик на градежното неизградено земјиште, не може да отпочне со градба и не може да влезе во владение на експроприраното земјиште за изградба на станбени, деловни и стопански објекти, додека на поранешниот сопственик од кој е експроприрано градежното неизградено земјиште, не му плати паричен надоместот, односно додека не достави доказ дека определениот надомест (со спогодба или судска одлука) е депониран на посебна сметка наменета за исплата за експроприраната недвижност.Член 50Правосилните решенија за експропријација што не се извршени и не е определен надомест, а

не се во согласност со член 2 на овој закон, по барање на поранешниот сопственик ќе се поништат, ако со посебен закон не е утврден јавен интерес.

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЕКСПРОПРИЈАЦИЈА“Сл. весник на Р Македонија” бр. 20/98 од 29.04.1998 год.Член 6Во членот 15 во точката 5 на крајот од реченицата се додаваат зборовите:“(сметка од која ќе се исплаќа надоместот или банкарска гаранција)”.Член 8Во членот 39 по ставот 1 се додава нов став 2 кој гласи:“Со склучувањето на спогодбата, поранешниот сопственик се стекнува со право на сопственост на недвижноста која му е дадена како надомест во замена за неговата сопственост”.Ставовите 2, 3 и 4 стануваат ставови 3, 4 и 5.Член 9Во членот 45 по ставот 2 се додава нов став 3 кој гласи:“Ако имателот на објектот не ја исполни обврската од ставот 2 на овој член, уривањето ќе го изврши органот надлежен за работите на урбанизмот”.

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЕКСПРОПРИЈАЦИЈА“Сл. весник на Р Македонија” број 40/99 од 06.07.1999 годинаЧлен 4Член 20 се менува и гласи:“Корисникот на експропријацијата се стекнува со владение врз експроприраната недвижност 15 дена од денот на постигнувањето на порамнувањето (спогодбата), од член 17 став 2 или на спогодбата од член 38 на овој закон, ако корисникот на експропријацијата и сопственикот на експроприраната недвижност поинаку не се договорат, односно со правосилноста на решението од член 17 став 4 на овој закон.По исклучок од став 1 на овој член, а по барање на корисникот на експропријацијата кога експропријацијата се врши врз основа на решение во случаи на итност произлезена од: природен настан (земјотрес, поплава,пожар); воени дејствија, терористички акти; реализација на усвоен детален урбанистички план; реализација на годишна програма во врска со планирањето, финансирањето, изградбата, реконструкцијата, одржувањето и заштита на магистралните, регионалните и локалните патишта, донесена согласно со Законот за јавни патишта од Владата на Република Македонија, Градот Скопје, односно соодветната општина; реализација на утврдената потреба за изградба на енергетски објекти во Стратегијата за развој на енергетиката во Република Македонија, усвоена од Владата на Република Македонија согласно со Законот за енергетика; реализација на одлуки за определување на услови за градба на објектисогласно со Законот за просторно и урбанистичко планирање; реализација на одлуки за изградба на објекти и изведување на работи предвидени со актите за планирање на просторот, донесени согласно со овој закон и други закони со кои е утврдено постоењето на јавен интерес, органот за експропријација, може да одлучи недвижноста да се предаде во владение по донесување на првостепеното решение.Итноста од став 2 на овој член за изградба на објекти од јавен интерес може да произлезе и од: утврдени рокови на градба; временски услови; кредитирање на изградбата условено со отпочнување на работите во одреден рок; вложување на домашен и странски капитал во стратешки гранки условен со фиксни рокови и слично.Во случаите од ставовите 2 и 3 на овој член, кога органот на експропријацијата по барањето на корисникот на експропријацијата, ќе одлучи недвижноста да му се предаде на корисникот во владение по донесување на првостепеното решение, согласно со одредбите на овој закон,

алтернативно ќе го утврди видот на надоместокот, а кај паричниот и приближниот износ кој му припаѓа на сопственикот на експроприраната недвижност и рокот на исполнувањето. Ако не постои соодветна недвижност која може да се даде во замена за експроприраната недвижност, надоместот се утврдува само во пари.Доколку сопственикот одбие да го прими надоместот од став 4 на овој членкорисникот на експропријацијата паричниот надомест го депонира во судили кај нотар. На овој вид депонирање соодветно се применуваат одредбите од Законот за облигационите односи и Законот за вршење на нотарски работи.Со стекнувањето на правото на владение владението се одзема на поранешниот владетел и се пренесува на новиот, со што тој се стекнува со можноста да го реализира градежниот проект заради кој е извршена експропријацијата.Корисникот на експропријацијата е должен да даде обесштетување заимотната штета што ќе настане за сопственикот на недвижноста од предвременото одземање на владението. Висината на обесштетувањето и рокот на неговото плаќање го утврдува органот на експропријацијата во самото решение.Органот кој ја спроведува експропријацијата е должен да состави записник, во кој ќе ја утврди состојбата на имотот пред доделувањето во владение, доколку состојбата на имотот е од значење за обесштетувањето.На сопственикот му се доставува примерок од записникот, потпишан од органот, корисникот на експропријацијата и сопственикот на недвижноста.Кога сопственикот, односно носителот на правото на користење на стан живее во експроприраната станбена зграда, односно стан или врши дејност во експроприраната зграда или деловна просторија има право на времено сместување”Одредбата од став 6 на овој член соодветно се применува и во случаите кога сопственикот е непознат или кога е неизвесно кој е сопственик или каде се наоѓа, или кога сопственикот е деловно неспособен, а нема застапник.”Член 21Ако корисникот на експропријацијата влезе во владение врз основа на ставовите 2 и 3 од член 20 на овој закон, а предлогот за експропријација во натамошната постапка биде позитивно решен сопственикот на експроприраната недвижност има право да ја бара разликата до полниот износ на надоместот ако утврдениот приближен износ на надоместот од став 4 на член 20 е помал од износот што согласно со овој закон му припаѓа. Во овој случај на разликата до полниот износ на сопственикот му припаѓа и камата во висина на есконтната каматна стапка на Народна банка на Република Македонија.Ако предлогот за експропријација на корисникот од став 1 на овој член вонатамошната постапка е правосилно одбиен тој со тоа го губи правото на владение врз експроприраната недвижност и истото му се враќа на поранешниот владетел.Во случајот од став 2 на овој член имотно- правните односи меѓу корисникот на експропријацијата и сопственикот на недвижноста на која му е вратено владението или друг носител на имотно право се решаваат согласно со прописите за имотното право.Одредбата на став 1 од овој член соодветно се применува и на случаите кога надоместот се состои во друга недвижност која по својата вредност е помала од експроприраната.”Член 7Во членот 39 ставовите 1 и 2 се менуваат и гласат:“Со спогодбата од член 17 став 2, односно од член 38 став 1 на овој закон особено се определува: видот на надоместот (давање на друга соодветна недвижност или плаќање во пари), висината на тој надомест ако е утврден во пари и рокот во кој треба да биде исплатен.Спогодбата се внесува во записник кој мора да ги содржи сите податоци неопходни за исполнување на обврските на корисникот на експропријацијата и поранешниот сопственик или носителот на други имотни права и тоа е основа за стекнување на сопственост врз недвижноста која на сопственикот му е дадена во замена на експроприраната недвижност.”Член 8Во членот 40 ставот 1 се менува и гласи:

“Корисникот на експропријацијата е должен во рокот утврден во спогодбата од член 17 став 2, односно член 38 став 1 од овој закон, односно во рок од 30 дена од денот на правосилноста на одлуката на судот да ја предаде во владение недвижноста што се дава како замена за експроприраната недвижност, односно да ги исплати надоместот во пари, освен во случаите кога тој надомест согласно со член 20 став 5 од овој закон веќе е депониран во судот или кај нотар.”

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЕКСПРОПРИЈАЦИЈАСл.Весник на Р.Македонија бр.31 од 05.05.2003 годинаЧлен 1Во Законот за експропријација ("Службен весник на Република Македонија" бр. 33/95, 20/98 и 40/99), во членот 15 точка 5 зборовите во заградата: "сметка од која ќе се исплаќа на-доместот или банкарска гаранција" се заменуваат со зборовите: "банкарска гаранција која ќе важи до целосна исплата на надоместот определен во управна или судска постапка".Член 2По членот 16 се додава нов член 16-а, кој гласи:Член 16-аКога корисникот на експропријацијата нуди во замена за експроприранатанедвижност друга недвижност, корисникот на експропријацијата на барање на поранешниот сопственик е должен да склучи договор за хипотека врз недвижноста што се нуди како замена за експроприраната недвижност. "Член 3По членот 43 се додаваат два нови члена 43-а и 43-6, кои гласат:"Член 43-аГрадежното земјиште во државна сопственост на кое постои право на користење (корисници - правни и физички лица) ќе се одземе од користење заради изградба на објекти и изведување на други работи од јавен интерес утврден со членот 2 на овој закон, со решение на органот за експропријација. На корисниците на градежното земјиште од ставот 1 на овој член им припаѓа надомест според одредбите на овој закон, ако правото на користење е врз основа на поранешна сопственост или е стекнато со надомест.Член 43-6Hа корисниците на градежното земјиште од членот 43-а став 1 на овој закон не им припаѓа надомест, ако правото на користење е стекнато без надомест.Товарот на докажување дека не е платен надомест паѓа на предлагачот."

ЗАКОН ЗА ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЕКСПРОПРИЈАЦИЈАСл. Весник на Р.Македонија бр.46/05 од 20.06.2005 годинаЧлен 45-јНовиот сопственик на градежното неизградено земјиште, не може да отпочне со градба и не може да влезе во владение на експроприраното земјиште за изградба на станбени, деловни и стопански објекти, додека на поранешниот сопственик од кој е експроприрано градежното неизградено земјиште, не му плати паричен надоместот, односно додека не достави доказ дека определениот надомест (со спогодба или судска одлука) е депониран на посебна сметка наменета за исплата за експроприраната недвижност.

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА КСПРОПРИЈАЦИЈАСл.Весник на Р.Македонија бр.10 од 21.01.2008 годинаЧлен 2Членот 19 се менува и гласи:"Против решението на органот за експропријација не е дозволена жалба и може да се поведе управен спор пред судот надлежен за управните спорови."Член 4По донесените првостепени решенија за експропријација пред денот на влегувањето во сила на овој закон, постапката ќе се спроведе според прописите што важеле до денот на влегувањето во сила на овој закон.

ЗАКОН ЗА ГРАДЕЖНОТО ЗЕМЈИШТЕ“Сл. весник на Р Македонија” бр.53 од 12.07.2001 год.Член 55На корисниците на градежното земјиште на кои земјиштето им е доделено по пат на јавно наддавање, односно непосредна спогодба (платено), правото на користење се трансформира во право на сопственост со денот на влегувањето во сила на овој закон, со приложување на валидни докази за начинот на плаќање.

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ГРАДЕЖНОТО ЗЕМЈИШТЕСлужбен весник на РМ, бр. 143 од 13.11.2008 годинаЧлен 3По членот 55 се додава нов член 55-а, кој гласи:Член 55-аЗапочнатите постапки за отуѓување и давање под закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија до влегувањето во сила на овој закон, ќе се завршат согласно со прописите за градежно земјиште што важеле до денот на влегувањето во сила на овој закон."

IV. ПОСЕБНИ СЛУЧАИ НА СТЕКНУВАЊЕ НА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕЧлен 501) Лице кое користи градежно неизградено и изградено земјиште пренесено од поранешен сопственик, може да стекне право на сопственост на тоа земјиште ако истото го користи врз основа на договор склучен со поранешен сопственик повеќе од 20 години од денот на склучувањето на договорот и кога ќе плати данок на промет за земјиштето.2) Постапка за стекнувањето на правото на сопственост од ставот 1 на овој член ја води органот на државната управа надлежен за работите на управување со градежното земјиште и се поведува врз основа на барање. 3) Кон барањето од ставот 2 на овој член се приложува:- доказ за идентификација на барателот, односно лицата кои се негови наследници според прописите на наследување (фотокопија од лична карта или патна исправа);- договор за купопродажба на земјиштето;- податоци за градежното земјиште (имотен лист од катастарот на недвижности или поседовен лист од катастарот на земјиште);- копија од катастарски план;- извод од урбанистички план;- изјава заверена на нотар во која сопственикот на земјиштето или неговиот законски наследник признава дека земјиштето е продадено.

ЗАКОН ЗА ЈАВНОТО ПРАВОБРАНИТЕЛСТВОСл.Весник на Р.Македонија бр. 47/97 од 19.09.1997 годинаЧлен 11

Јавниот правобранител пред поведувањето постапка пред суд презема потребни дејствија заради спогодбено решавање на спорниот имотно-правен однос.Лицето кое ќе одлучи да поведе судска постапка против Република Македонија, може да се обрати до јавниот правобранител заради спогодбено решавање на спорниот однос. Јавниот правобранител се произнесува по предлогот за спогодбено решавање на спорниот однос во рок од 15 дена. Доколку во тој рок тоа не се произнесе, се смета дека не е прифатен предлогот на лицето за спогодбено решавање на спорниот однос.Член 12Ако јавниот правобранител оцени дека не треба да се поведе постапка пред суд или друг орган или треба да се повлече тужба, се откаже од тужбеното барање или од предлог за извршување, да се признае барање на противната странка или да се склучи порамнување, ќе побара од државниот орган што го застапува да се изјасни за натамошното застапување.Ако меѓу јавниот правобранител и државниот орган што го застапува не се постигне согласност за прашањата од став 1 на овој член, јавниот правобранител ќе побара за тоа да одлучи Владата на Република Македонија.

ЗАКОН ЗА ОПШТАТА УПРАВНА ПОСТАПКАСл.Весник на Р.Македонија бр.38 од 26.05.2005 годинаI. ОСНОВНИ НАЧЕЛАЧлен 1(1) Според овој закон се должни да постапуваат министерствата, другите органи на државната управа, организации утврдени со закон и други државни органи, кога во управните работи, непосредно применувајќи ги прописите решаваат за правата, обврските или правните интереси на физички лица, правни лица или на други странки (во натамошниот текст: странки).(2) Според овој закон се должни да постапуваат и правни и други лица на кои со закон им е доверено да вршат јавни овластувања кога решаваат за работите од ставот (1) на овој член.(3) Според овој закон се должни да постапуваат органите на општината, на градот Скопје и на општините во градот Скопје, кога во вршењето на надлежностите решаваат во управни работи за права, обврски или правни интереси на странките во согласност со закон.Начело на еднаквост, непристрасност и објективностЧлен 6Органите во управната постапка се должни да обезбедат, еднаква, непристрасна и објективна примена на законите и другите прописи во решавањето на управните работи.Начело на одговорностЧлен 11(1) Органите од членот 1 на овој закон, кога решаваат во управни работи, се одговорни за штетите предизвикани со преземање на незаконити дејствија или со незаконито одбивање да се преземе соодветно дејствие.(2) Органите од членот 1 на овој закон се одговорни и за писмените информации кои ги даваат на странките, дури и кога давањето на информации не е задолжително во постапката.Конечно решениеЧлен 15(1) Решение против кое не е изјавена жалба во управната постапка, или пак жалбата е искористена, а со кое странката се стекнала со некое право, односно со кое на странката и е определена некаква обврска, е конечно во управната постапка.(2) Конечно решение во управната постапка може да се поништи, укине или измени само во случаите утврдени со закон.Правосилност на решениеЧлен 16(1) Решение против кое не може да се изјави жалба, ниту да се поведе управен спор, а со кое странката стекнала определени права, односно со кое на странката и се определени обврски е правосилно решение. (2) Решението станува правосилно и доколку странката се откаже од правото на жалба.

(3) Правосилно решение во управна постапка може да се поништи, укине или измени само во случаите утврдени со закон.Употреба на изразот "орган"Член 20Под орган што ја води управната постапка, односно што решава во управни работи се подразбираат министерствата, другите органи на државната управа, други државни органи, органите на општината, на градот Скопје и на општините во градот Скопје, правни и други лица на кои со закон им е доверено вршење на јавни овластувања, ако со закон поинаку не е определено.Член 24(1) Ниеден орган не може да преземе определена управна работа од надлежност на друг орган.(2) Органот надлежен за решавање во определена управна работа може само врз основа на изрично законско овластување да го пренесе врз друг орган решавањето на таа работа.(3) Стварната и месната надлежност не можат да се менуваат со договор на странките, со договор на органите и странките, ниту со договор на органите, освен ако со закон поинаку не е определено.4. Разгледување на списите и известување за текот на постапкатаЧлен 77(1) Странките имаат право да ги разгледуваат списите на предметот и на свој трошок да ги препишат потребните списи. Разгледувањето и препишувањето на списите се врши во присуство и под надзор на службено лице.(5) Странката и секое друго лице кое ќе го стори веројатен својот правен интерес во предметот, како и заинтересираните државни органи, имаат право да бидат известувани за текот на постапката.1.3. Достава со јавна објаваЧлен 86(1) Доколку живеалиштето, односно седиштето на странката е непознато за органот чие писмено се доставува, или кога се работи за акти кои се однесуваат на повеќе странки, органот доставата ја врши со јавна објава.(2) Објавата органот ја врши преку дневен печат кој е дистрибуиран на целата територија на Република Македонија, во текот на два последователни дена.(3) По објавите од ставот 2 на овој член, органот на свој трошок ќе изврши и еднократна објава во "Службен весник на Република Македонија", односно во службеното гласило на општината, градот Скопје и општините во градот Скопје.(4) По извршените објави од ставовите (2) и (3) на овој член, се смета дека странката е уредно известена за писменото.Член 105(1) Поднесокот е поднесен во рокот, ако пред да истече рокот стигнал до органот на кој требало да му биде предаден.Член 129-а(1) За работите во кои според закон или според природата на работите постапката се поведува по барање на странката во форма и содржина утврдени со закон, органот што ја води постапката е должен да донесе решение по барањето во рок пропишан со материјалниот закон.(2) Во случаите од ставот (1) на овој член, ако надлежниот орган не донесе решение во пропишаниот рок ќе се смета дека барањето на странката е уважено, во постапка и под услови пропишани со закон.”Член 140(1) Странката е должна да ја изнесе точно, вистинито и определено фактичката состојба врз која го заснова своето барање.(2) Ако не се во прашање факти што се општо познати, странката е должна за своите наводи да понуди докази и по можност да ги поднесе.

Ако самата странка не постапи така, службеното лице кое ја води постапката ќе ја повика да го стори тоа. Од странката нема да се бара да прибави и да поднесе докази што побрзо и полесно може да ги прибави органот што ја води постапката, ниту да поднесува такви уверенија за кои органите не се должни да ги издаваат според членот 175 од овој закон. Член 142Ако во текот на постапката се појави лице кое до тогаш не учествувало вопостапката како странка и бара да учествува во постапката како странка, службеното лице кое ја води постапката ќе го испита неговото право да биде странка и за тоа ќе донесе заклучок. Против заклучокот со кој не се признава тоа својство е допуштена посебна жалба.Член 144(1) Органот може по скратена постапка да ја реши работата непосредно:1) ако странката во своето барање навела факти или поднела докази врз основа на кои може да се утврди состојбата на работата, или ако таа состојба може да се утврди врз основа на општо познати факти или факти што му се познати на органот;2) ако состојбата на работата може да се утврди врз основа на службени податоци со кои органот располага, а не е потребно посебно сослушување на странката заради заштита на нејзините права, односно правни интереси;Член 217(1) Кога е во прашање преземање на исклучително итни мерки, со цел заобезбедување на јавниот мир и безбедност или заради отстранување нанепосредна опасност за животот и здравјето на луѓето или за имотот, надлежниот орган, односно овластеното службено лице на надлежниот орган (член 33) од овој закон може да донесе и усно решение.(2) Органот кој според ставот (1) на овој член донел усно решение, може да го нареди неговото извршување без одлагање.(3) Органот што донел усно решение е должен да и го издаде на странката во писмена форма најдоцна во рок од осум дена од денот на донесувањето на усното решение.XV. ПОВТОРУВАЊЕ НА УПРАВНАТА ПОСТАПКА1. Поведување на повторување на постапкатаЧлен 249Постапката окончана со решение против кое нема редовно правно средство во управната постапка (конечно во управната постапка) ќе се повтори, ако:1) се дознае за нови факти, или се најде или се стекне можност да се употребат нови докази кои, сами или во врска со веќе изведените и употребените докази, би можеле да доведат до поинакво решение ако тие факти, односно докази биле изнесени или употребени во поранешната постапка;2) решението е донесено врз основа на лажна исправа или лажен исказ на сведок или вештак, или ако дошло како последица од некакво дело казниво според Кривичниот законик;3) решението се заснова врз пресуда донесена во кривична постапка, а таапресуда е правосилно укината;4) решението е поволно за странката и е донесено врз основа на невистинити наводи на странката, со кои органот што ја водел постапката бил доведен во заблуда;5) решението на органот што ја водел постапката се заснова врз некое претходно прашање, а надлежниот орган тоа прашање подоцна го решил поинаку во суштествените точки;6) во донесувањето на решението учествувало службеното лице кое според законот морало да биде изземено;7) решението го донело службеното лице на надлежниот орган што не било овластено за негово донесување;8) колегијалниот орган што го донел решението не решавал во составот предвиден со важечките прописи или ако за решението не гласало пропишаното мнозинство;9) на лицето кое требало да учествува во својство на странка не му била дадена можност да учествува во постапката и 10) странката не ја застапувал застапникот по закон, а според законот требало да ја застапува.

Член 250(1) Повторување на управната постапка може да бара странката, а органот што го донел решението со кое постапката е окончана може да поведе повторување на постапката по службена должност.(2) Поради околностите наведени во членот 249 точки 1, 6, 7 и 8 на овој закон, странката може да бара повторување на постапката само ако без своја вина не била во состојба во поранешната постапка да ги изнесе околностите поради кои бара повторување.(3) Од причините наведени во членот 249 точки 6 до 10 на овој закон, стр анката не може да бара повторување на постапката, ако тие причини без успех биле изнесени во поранешната постапка.(4) Јавниот обвинител може да бара повторување на постапката под истите услови како и странката.Член 251Ако решението по кое се бара повторување на управната постапка било предмет на управен спор, повторување може да се дозволи само поради оние факти кои органот ги утврдил во поранешната управна постапка, а не и поради оние што ги утврдил судот во својата постапка.Член 252(1) Странката може да бара повторување на постапката во рок од еден месец, и тоа:1) во случајот од членот 249 точка 1 на овој закон од денот кога странката можела да изнесе нови факти, односно да употреби нови докази;2) во случаите од членот 249 точки 2 и 3 на овој закон од денот кога странката дознала за правосилна пресуда донесена во кривичната постапка, а ако постапката не може да се спроведе, од денот кога дознала за запирањето на таа постапка или за околностите поради кои постапката не може да се поведе, односно за околностите поради кои нема можности за кривично гонење;3) во случајот од членот 249 точка 5 на овој закон од денот кога странката можела да употреби нов акт (пресуда, решение);4) во случајот од членот 249 точки 4, 6, 7 и 8 на овој закон од денот кога странката дознала за причината за повторување и 5) во случајот од членот 249 точки 9 и 10 на овој закон од денот кога решението и е доставено на странката.(2) Ако рокот определен во ставот (1) на овој член би почнал да тече пред да стане решението конечно во управната постапка, тој рок ќе се смета од денот кога решението станало конечно, односно од доставувањето на конечното решение од надлежниот орган.(3) По истекот на рокот од пет години од доставувањето на решението на странката, повторување не може да се бара ниту може да се поведе по службена должност.(4) По исклучок и по рокот од пет години повторување може да се бара, односно да се поведе само од причините наведени во членот 249 точки 2, 3 и 5 од овој закон.Член 253(1) Управната постапка може да се повтори од причините наведени во членот 249 точка 2 на овој закон и ако кривичната постапка не може да се спроведе или ако постојат околности поради кои не може да се поведе постапка.(2) Пред донесување на заклучокот за повторување на управната постапка од причините наведени во членот 249 точка 2 на овој закон, службеното лице ќе побара известување од органот надлежен за кривично гонење, за тоа дали кривичната постапка е запрена, односно дали постојат околности поради кои постапката не може да се поведе. Службеното лице не мора да побара такво известување ако настапила застареност на кривичното гонење, или ако настапила смрт на лицето на чија кривична одговорност се укажува во барањето за повторување на управната постапка, односно ако околностите поради кои постапката не може да се поведе самото службено лице може со сигурност да ги утврди. Член 254

Странката е должна во предлогот за повторување на постапката да ги направи веројатни околностите врз кои го заснова предлогот, како и околноста дека предлогот е ставен во законски рок.2. Решавање за повторување на постапкатаЧлен 255(1) Предлогот за повторување на постапката странката му го предава или испраќа на органот што за предметот решавал во прв степен или на органот што го донел решението со кое е окончана постапката.(2) За предлогот за повторување решава оној орган што го донел решението со кое е окончана постапката.(3) Кога повторување се бара по решение што е донесено во втор степен,првостепениот орган што ќе го прими предлогот за повторување, ќе ги приклучи списите на предметот кон предлогот и ќе му ги испрати на органот што решавал во втор степен.Член 256(1) Кога органот што е надлежен за решавање по предлогот за повторување ќе го прими предлогот, должен е да испита дали предлогот е навремен и изјавен од страна на овластено лице, и дали околноста на која се заснова предлогот е сторена веројатна.(2) Ако условите од ставот (1) на овој член не се исполнети, надлежниот орган со свој заклучок ќе го отфрли предлогот.(3) Ако условите од ставот (1) на овој член се исполнети, надлежниот орган ќе испита дали околностите, односно доказите што се изнесуваат како причина за повторување се такви што да можат да доведат до поинакво решение, па ако утврди дека не се, ќе го одбие предлогот со свое решение.Член 257(1) Ако надлежниот орган не го отфрли ниту одбие предлогот за повторување врз основа на членот 256 од овој закон, ќе донесе заклучок да се дозволи повторување на постапката и ќе определи во кој обем ќе се повтори постапката. Во повторувањето на постапката по службена должност, надлежниот орган ќе донесе заклучок со кој се дозволува повторување, ако претходно утврди дека за повторувањето се исполнети законските услови. Поранешните дејствија во постапката врз кои не влијаат причините за повторување нема да се повторуваат.(2) Кога тоа според околностите на случајот е можно, а е во интерес на забрзувањето на постапката, надлежниот орган може, штом ќе го утврди постоењето на условите за повторување, да премине на оние дејствија одпостапката што треба да се повторат, не донесувајќи посебен заклучок со кој се дозволува повторувањето.(3) Кога по предлогот за повторување одлучува второстепениот орган, тој сам ќе ги изврши потребните дејствија во повторената постапка, а по исклучок, ако најде дека тие дејствија побрзо и поекономично ќе ги изврши првостепениот орган, ќе му наложи да го стори тоа и материјалот за тоа да му го достави во определен рок.Член 258Врз основа на податоците прибавени во поранешната и во повторената постапка, надлежниот орган донесува решение за работата што била предмет на постапката, и со него поранешното решение што било предмет на повторувањето може да го остави во сила или да го замени со ново. Во овој друг случај, а со оглед на сите околности на одделен случај, органот може поранешното решение да го поништи или да го укине.Член 259Против заклучокот донесен по предлогот за повторување на постапката, како и против решението донесено во повторената постапка, може да се изјави жалба само кога тој заклучок, односно решение го донел првостепениот орган. Ако заклучокот или решението го донел второстепениот орган, може непосредно да се поведе управен спор.Член 260(1) Предлогот за повторување на постапката, по правило, не го одлага извршувањето на решението по кое се бара повторување, но органот што е

надлежен за одлучување за предлогот, ако смета дека предлогот заповторување ќе биде уважен, може да реши да се одложи извршувањетододека не се одлучи за прашањето за повторување на постапката.(2) Заклучокот со кој се дозволува повторување на постапката, го одлагаизвршувањето на решението против кое е дозволено повторувањето.XVI. ОСОБЕНИ СЛУЧАИ НА ПОНИШТУВАЊЕ, УКИНУВАЊЕ И МЕНУВАЊЕ НА РЕШЕНИЕ1. Менување и поништување на решение во врска со управен спорЧлен 261Органот против чие решение навремено е поведен управен спор може доокончувањето на спорот, ако ги уважува сите барања на тужбата, да го поништи или измени своето решение од оние причини од кои судот би можел да го поништи таквото решение, ако со тоа не се повредува правото на странката во управната постапка или на трето лице.2. Барање за заштита на законитостаЧлен 262(1) Против правосилно решение донесено во работа во која не може да се води управен спор, а судска заштита не е обезбедена ни надвор од управниот спор, јавниот обвинител на Република Македонија има право да поднесе барање за заштита на законитоста, ако смета дека со решението е повреден законот.(2) Барање за заштита на законитоста според ставот (1) од овој член, може да се поднесе во рок од еден месец од денот кога решението му е доставено на јавниот обвинител на Република Македонија, а ако не му е доставено, во рок од шест месеца од денот на доставувањето на странката.(3) За барање за заштита на законитоста против решение што во управнапостапка го донел орган на државната управа или правно и друго лице на кое со закон му е доверено да врши јавно овластување, решава органот определен со закон кој е надлежен за решавање по жалба против побиваното решение.(4) По повод барањето за заштита на законитоста, надлежниот орган може да го укине побиваното решение или да го одбие барањето. Против решението донесено по барањето за заштита на законитоста не е допуштена жалба.3. Поништување и укинување по правото на надзорЧлен 263Во работите во кои учествуваат две или повеќе странки со спротивни интереси, решението може да се укине само по согласност на заинтересираните странки.Член 264(1) Решението може да го поништи или да го укине по правото на надзорвторостепениот орган. Ако нема второстепен орган, решението може да гопоништи или да го укине органот што е овластен со закон да врши надзор над работата на органот што го донел решението.4. Укинување и менување на правосилно решение со согласност или по барање на странката5. Вонредно укинувањеЧлен 266(1) Извршното решение може да се укине само ако тоа е потребно со цел за отстранување на тешка и непосредна опасност по животот и здравјето на луѓето, јавната безбедност, јавниот мир и поредок или по јавниот морал, ако тоа не би можело да се отстрани успешно со други средства со кои помалку би се засегнувало во стекнатите права. Решението може да се укине само делумно, во обем колку што е неопходно да се отстрани опасноста или да се заштитат наведените општи јавни интереси.(2) Ако решението го донел првостепениот орган, тоа решение може, во смисла на ставот (1) од овој член, да го укине второстепениот орган, а ако нема второстепен орган, органот што со закон е овластен да врши надзор над работата на органот што го донел решението.

(3) Против решението со кое се укинува поранешното решение е допуштена жалба, само кога тоа решение го донел првостепен орган. Во спротивно, против таквото решение може непосредно да се поведе управен спор.(4) Странката која поради укинување на решението трпи штета има право на надоместок само на стварната штета. За решавање по барањето за надоместокот на штетата е надлежен во прв степен судот кој според Законот за управните спорови би бил надлежен за решавање на управниот спор против решение донесено врз основа на овој член. За износот на надоместокот судот решава по свое уверување, земајќи ги предвид сите околности на случајот.6. Огласување на решението за ништовноЧлен 267За ништовно се огласува решението:4) што го донел органот без претходно барање на странката (член 129), а со кое решение странката дополнително, изречно или молкум не се согласила.Член 268(1) Решението може во секое време да се огласи за ништовно по службенадолжност, или по предлог од странката или од Јавниот обвинител на Република Македонија.(2) Решението може да се огласи за ништовно во целост или делумно.(3) Решението го огласува за ништовно органот што го донел или второстепениот орган, а ако нема второстепен орган, органот што со закон е овластен да врши надзор над работата на органот што го донел решението.(4) Против решението со кое некое решение се огласува за ништовно или се одбива предлогот на странката или на Јавниот обвинител на Република Македонија за огласување на решението за ништовно е допуштена жалба. Ако нема орган што решава по жалбата, против таквото решение може непосредно да се поведе управен спор.7. Правни последици од поништувањето и укинувањетоЧлен 269(1) Со поништувањето на решението и со огласувањето за ништовно се поништуваат и правните последици што ги произвело таквото решение.(2) Со укинување на решението не се поништуваат правните последици што решението веќе ги произвело, но се оневозможува натамошно произведување на правни последици од укинатото решение.(3) Органот кој ќе дознае за решение со кое е повреден законот, а повредата може да биде причина за повторување на постапката, односно за поништување, укинување или менување на решението, должен е без одлагање за тоа да го извести органот надлежен за поведување постапка и за донесување решение.ЧЕТВРТИ ДЕЛИЗВРШУВАЊЕXVII. 1. Општи одредбиЧлен 270(1) Решението донесено во управната постапка се извршува откако ќе стане извршно.(2) Првостепеното решение станува извршно со:1) истекот на рокот за жалба, ако жалба не е изјавена;2) доставување на странката, ако жалба не е допуштена;3) доставување на странката, ако жалбата не го одлага извршувањето и4) доставување на странката на решението со кое жалбата се отфрла или се одбива.(3) Второстепеното решение со кое е изменето првостепеното решение станува извршно кога ќе и се достави на странката.(4) Ако во решението е определено дека дејствието што е предмет на извршувањето може да се изврши во оставениот рок, решението станува извршно со истекот на тој рок. Ако со решението не е определен рок за извршување на дејствието, решението станува извршно во рок од 15 дена од денот на донесувањето на решението. Определениот рок за извршување на

решението, односно пропишаниот рок од 15 дена за извршување почнува да тече од денот кога решението, во смисла на ставовите (2) и (3) од овој член, ќе стане извршно.(5) Извршувањето може да се спроведе и врз основа на порамнување, но само против лице кое учествувало во порамнувањето.(6) Ако решението се однесува на две или повеќе странки што во постапката учествуваат со идентични барања, жалбата само од една таква странка, ја спречува извршноста на решението.Член 271(1) Заклучокот донесен во управната постапка се извршува откако ќе стане извршен.(2) Заклучокот против кој не може да се изјави посебна жалба, како и оној против кој може да се изјави посебна жалба што не го одлага извршувањето на заклучокот, станува извршен со соопштувањето односно со доставувањето на странката.(3) Кога со закон или со самиот заклучок е определено дека жалбата го одлага извршувањето на заклучокот, заклучокот станува извршен со истекот на рокот за жалба, ако жалба не е изјавена, а ако е изјавена со доставувањето на решението до странката со кое жалбата се отфрла или се одбива.(4) Во другите случаи заклучокот станува извршен под условите пропишани за извршност на решението во членот 270 ставови (3), (4) и (6) на овој закон.(5) Одредбите на овој закон за извршувањето на решението, важат и за извршувањето на заклучокот.Член 272Извршувањето на решението донесено во управната постапка, се спроведува заради остварување на парични побарувања или непарични обврски.Член 273(1) Кога постои можност извршувањето да се спроведе на повеќе начини и со примена на разни средства, извршувањето ќе се спроведе на оној начин и со примена на она средство кое доведува до целта, а што е за извршителот најповолно.(2) Во неработни денови, во денови на државни и други празници и неработни денови кои се празнуваат, како и ноќе, дејствијата на извршување можат да се спроведат само ако постои опасност од одлагање и ако органот што го спроведува извршувањето издал писмен налог за тоа.Член 274(1) Извршувањето се спроведува против лице кое е должно да ја исполни обврската (извршител).(2) Извршувањето се спроведува по службена должност или по предлог од странката.(3) По службена должност извршувањето се спроведува кога тоа го налага јавниот интерес. Извршувањето што е во интерес на странката се спроведува по предлог од странката (барател на извршувањето).Член 275(1) Извршувањето на решението се спроведува по административен пат(административно извршување), а во случаите предвидени со овој закон по судски пат (судско извршување).(2) Административното извршување го спроведуваат органите на државната управа според одредбите на овој закон, односно на посебен закон, а судското извршување надлежниот суд според прописите што важат за судското извршување.Член 276(1) Извршувањето заради исполнување на непарична обврска на извршителот, се спроведува по административен пат. (2) Извршувањето заради исполнување на парични обврски, се спроведува по судски пат. По исклучок, извршувањето заради исполнување на парични обврски од примањата по основа на работен однос, може да се спроведе по административен пат по согласноста на извршителот.Член 277(1) Административното извршување го спроведува органот што решавал за

работата во прв степен, ако со посебен пропис не е определен за тоа друг орган.(2) Административното извршување на решенијата на оние органи што не се со закон овластени самите да ги извршуваат своите решенија, го дозволува и го спроведува органот на државната управа во чија надлежност спаѓаат работите на општата управа, ако со закон не е определена надлежност на друг орган.(3) Органот за внатрешни работи е должен да му даде на органот надлежен за спроведување на извршувањето, на негово барање, помош во спроведувањето на извршувањето.Член 278(1) Органот надлежен за спроведување на административното извршувањедонесува по службена должност или по барање од барателот на извршувањето заклучок за дозвола на извршувањето. Со заклучокот се утврдува дека решението што треба да се изврши станало извршно и се определува начинот на извршувањето. Против овој заклучок е допуштена жалба до надлежниот второстепен орган.(2) Заклучокот за дозвола на извршувањето на решението што е донесено во управна работа по службена должност, органот надлежен за спроведување на административното извршување е должен да го донесе без одлагање кога таквото решение станало извршно, а најдоцна во рок од 30 дена сметајќи од денот кога решението станало извршно, ако со посебни прописи поинаку не е определено. Недонесувањето на заклучок до тој рок, не ја исклучува обврската за негово донесување.(3) Кога административното извршување не го спроведува органот што решавал во прв степен, барателот на извршувањето поднесува предлог за извршување до органот што го донел решението што треба да се изврши.Ако решението станало извршно, органот става на решението потврда дека станало извршно (потврда на извршноста) и го доставува заради извршување до органот надлежен за извршување. Тие истовремено ќе предложат начин на извршување.(4) Кога по службена должност ќе се спроведе извршување на решение на орган, правни и други лица кое не се овластени за спроведување на извршувањето, тие заради извршување се обраќаат до органот надлежен за извршување на начинот пропишан во ставот (3) на овој член.Член 279(1) Административното извршување што го спроведува органот што решавал за работата во прв степен, се спроведува врз основа на решението што станало извршно и на заклучокот за дозвола на извршувањето.(2) Административното извршување што го спроведува некој друг орган, се спроведува врз основа на решението на кое е ставена потврда на извршноста и на заклучокот за дозвола на извршувањето.Член 280(1) Во постапката на административното извршување, може да се изјави жалба која се однесува само на извршувањето, а со неа не може да се побива правилноста на решението кое се извршува.(2) Жалбата му се изјавува на надлежниот второстепен орган. Жалбата не го одлага започнатото извршување. Во поглед на рокот за жалба и на органот надлежен за решавање по жалбата, се применуваат одредбите од членовите 227 до 231 на овој закон.Член 281(1) Административното извршување ќе се запре по службена должност и спроведените дејствија ќе се поништат, ако се утврди дека обврската е извршена, дека извршувањето не било воопшто допуштено, дека било спроведено спрема лице кое не е во обврска, или ако барателот на извршувањето се откаже од своето барање, односно ако извршниот наслов е поништен или укинат.(2) Административното извршување ќе се одложи, ако се утврди дека во однос на извршувањето на обврската е дозволен почек, или наместо привремено решение што се извршува е донесено решение за главната работа кое се разликува од привременото решение. Одлагањето на извршувањето го одобрува органот што го донел заклучокот за дозвола на извршувањето.

Член 282(1) Паричните казни изречени според овој закон се извршуваат согласно со Законот за прекршоците.(2) Паричната казна се наплатува во корист на Буџетот на Република Македонија.Член 283(1) Кога треба да се спроведе судско извршување на решение донесено и во управната постапка, органот чие решение треба да се изврши става на решението потврда на извршноста (член 278 став (3)) и му го доставува заради извршување на судот надлежен за извршување.(2) Решението донесено во управната постапка што содржи потврда на извршноста е основа за судското извршување. Тоа извршување се спроведува според прописите што важат за судското извршување.2. Извршување на непарични обврскиЧлен 284Извршувањето заради остварување на непарични обврски на извршителот се спроведува преку други лица или по пат на принуда.а) Извршување преку други лицаЧлен 285(1) Ако обврската на извршителот се состои во извршување на дејствие што може да го изврши и друго лице, а извршителот не го изврши воопшто или не го изврши во целост, ова дејствие ќе се изврши преку друго лице на трошок на извршителот. Извршителот мора претходно да биде опоменат на тоа.(2) Во таков случај, органот што го спроведува извршувањето може со заклучок да му наложи на извршителот однапред да го положи износот што е потребен за намирување на трошоците на извршувањето, а пресметката да се изврши дополнително. Заклучокот за полагање на овој износ е извршен.б) Извршување по пат на принудаЧлен 286(1) Ако извршителот е должен нешто да допушти или да трпи, па постапува спротивно на таа обврска, или ако предмет на извршување е дејствие на извршителот што не може наместо него да го изврши друго лице, органот што го спроведува извршувањето ќе го принуди извршителот на исполнување на обврската со поднесување на барање за поведување на прекршочна постапка.(2) Органот што го спроведува извршувањето најпрвин ќе му се закани на извршителот со примена на принудно средство, ако својата обврска не ја изврши во определениот рок. Ако извршителот во текот на тој рок преземе некое дејствие спротивно на својата обврска, или ако определениот рок безуспешно истече, принудното средство на заканата ќе се изврши веднаш, а истовремено ќе се определи нов рок за извршување на дејствието.Член 287Ако извршувањето на непарична обврска, не може воопшто или не може навремено да се спроведе со примена на средствата предвидени во членовите 285 и 286 на овој закон, извршувањето, според природата на обврската, може да се спроведе и со непосредна принуда, доколку со пропис е допуштено такво извршување.Член 288(1) Кога врз основа на решение е спроведено извршување, а решението подоцна е поништено или изменето, извршителот има право да бара да му се врати она што му е одземено, односно да се врати во состојбата која произлегува од новото решение.(2) За барањето на извршителот решава органот што го донел заклучокот за дозвола на извршувањето.XVIII. ИЗВРШУВАЊЕ ЗАРАДИ ОБЕЗБЕДУВАЊЕ И ПРИВРЕМЕН ЗАКЛУЧОК1. Извршување заради обезбедувањеЧлен 289

(1) Заради обезбедување на извршувањето може со заклучок да се дозволи извршување на решението и пред тоа да стане извршно, ако без тоа би можело да биде осуетено или значително отежнато извршувањето по извршноста на решението.(2) Ако се работи за обврски што се извршуваат принудно само по предлог од странката, предлагачот мора опасноста од осуетување или отежнување на исполнувањето да ја стори веројатна, а органот може извршувањето од ставот (1) на овој член да го услови со давање на обезбедување согласно со членот 220 став (2) на овој закон.(3) Против заклучокот донесен по предлог од странката за извршување заради обезбедување, како и против заклучокот донесен по службена должност, е допуштена посебна жалба. Жалбата против заклучокот со кој е определено извршување заради обезбедување не го одлага спроведувањето на извршувањето.Член 290(1) Извршување заради обезбедување може да се спроведува по административен или судски пат.(2) Кога извршувањето заради обезбедување се спроведува по судски пат, судот постапува според прописите што важат за судското извршување.Член 291Извршување на привременото решение (член 220) може да се спроведе само во оној обем и во оние случаи доколку е допуштено извршување заради обезбедување (членови 289 и 290).Член 295(1) Функционерот кој раководи со органот на државната управа, односно орган на управување во правното или друго лице на кое со закон му е доверено вршење на јавни овластувања надлежен за водење на постапката е должен да се грижи во органот односно во правното или друго лице на кое со закон му е доверено вршење на јавни овластувања правилно да се применува овој закон, а особено управните работи да се решаваат во пропишаните рокови, како и да се грижи за стручноусовршување на службените лица кои работат врз решавање на управните работи.(2) Функционерот кој раководи со органот на државната управа, односно органот на управување во правното или друго лице на кое со закон му е доверено вршење на јавни овластувања е должен најмалку еднаш годишно да ја известува Владата на Република Македонија за работата на решавањето во управната постапка.(3) Службеното лице на органот кое ја води управната постапка е одговорно, ако по негова вина дојде до неизвршување на определени процесни дејствија.ПОСЕБНИ ОДРЕДБИ КОГА ПО ИСКЛУЧОК СЕ ПРИМЕНУВА ЧЛЕНОТ 129-а ОД ОВОЈ ЗАКОНЧлен 293-а(1) Поднесоците со кои странките се обраќаат до органите од член 1 на овој закон (во натамошниот текст: надлежните органи) заради остварување на некое право, обврска или правен интерес, под услови утврдени со закон, во случај кога по нив органот нема да постапи во пропишаниот рок, ќе се смета дека согласно со членот 129-а од овој закон се уважени доколку се поднесени во посебно пропишана форма и содржина определени со материјалниот закон или подзаконски акт.(2) Поднесоците од ставот (1) на овој член се поднесуваат на пропишан образец кој покрај упатство за негово пополнување и потребните докази кои се приложуваат ги содржи и условите пропишани со материјалниот закон, како и елементите од членовите 64 и 65 на овој закон. Поднесоците од ставот (1) на овој член се поднесуваат на два идентични обрасци со еден прилог на докази.(3) При приемот на поднесокот лицето овластено за прием на поднесоци е должно со потпис да го потврди приемот на вториот образец кој останува кај подносителот, со наведување на називот на органот, денот на приемот и прилозите кои се доставени.(4) Надлежниот орган не може да го отфрли како некомплетен поднесокот од ставот (1) на овој член кој е правилно пополнет и кон кој се приложени бараните прилози наведени во образецот и е должен да одлучи по истиот во рокот пропишан во материјалниот закон.

(5) Надлежниот орган може во рок од три дена од приемот на поднесокот да провери дали истиот е уредно пополнет и дали ги содржи сите потребни прилози.(6) Доколку надлежниот орган утврди дека поднесокот содржи формален недостаток ќе постапи согласно со членот 65 од овој закон. Доколку надлежниот орган утврди дека кон поднесокот не се доставени сите прилози ќе постапи согласно со членот 140 став (3) од овој закон.Член 293-б(1) Доколку надлежниот орган по поднесокот од членот 293-а став (1) на овој закон не донесе решение во рокот пропишан со материјалниот закон, подносителот има право во рок од три дена од истекот на тој рок да поднесе барање до функционерот кој раководи со органот, односно раководното лице на органот кој постапува по поднесокот, за донесување на решение со кое ќе се констатира дека настапиле законските услови за примена на членот 129-а од овојзакон. (2) Функционерот кој раководи со органот, односно раководното лице на органот кој постапува по поднесокот од членот 293-а став (1) на овој закон е должен да донесе решение најдоцна во рок од пет дена од приемот на барањето со кое ќе се констатира дека настапиле законските услови за примена на членот 129-а од овој закон, откако ќе утврди дека:- поднесокот не содржи формални недостатоци,- доставени се сите прилози,- поминал рокот за решавање пропишан со материјалниот закон и- барањето од ставот (1) на овој член е навремено.(3) Доколку функционерот кој раководи со органот, односно раководното лице на органот не донесе решение согласно со ставот (2) од овој член, подносителот има право да поведе управен спор пред надлежен суд.(4) Доколку функционерот кој раководи со органот, односно раководното лице на органот со пречекорување на овластувањата или неизвршување на службената должност не донесе решение согласно со ставот (2) од овој член ќе сноси одговорност под услови и во постапка пропишани со закон.”Член 298Решавањето на предметите во управната постапка започнато пред денот на влегувањето во сила на овој закон, ќе продолжи во согласност со одредбите на овој закон.Член 300До денот на влегувањето во сила на упатството за пропишување на обрасците од членот 296 став (2) на овој закон, во управната постапка ќе се применуваат постојните обрасци.

ЗАКОН ЗА СОПСТВЕНОСТ И ДРУГИ СТВАРНИ ПРАВА“Сл. весник на Р Македонија” бр. 18 од 5.03.2001 год.Употреба на туѓа недвижност заради изведување на работиЧлен 24Сопственикот на недвижноста на која е нужно да се извршат работи потребни за нејзина употреба или користење, на негово барање, односно по предлог на надлежниот орган, може привремено да употреби туѓо земјиште заради изведување на работи, поставување на скелиња и слично, ако тоа не може на друг начин да се изведе.Оној кој што употребил туѓа недвижност за потребите од став 1 на овој член е должен, штом престане потребата за таква употреба, да ја доведе недвижноста во состојба во која се наоѓала пред тоа, а настанатата штета да ја надомести според општите прописи за одговорност за штета.За употребата на земјиште од став 1 на овој член, по барање на сопственикот на недвижноста, која е привремено употребена, се плаќа правичен надоместок, кој не може да биде помал од оној на кој би имал право ако би била спроведена нецелосна експропријација на неговото земјиште според Законот за експропријација.Стекнување сопственост врз основа на правно делоЧлен 144

Врз основа на допуштено правно дело чија цел е стекнување сопственост, сопственоста преоѓа од дотогашниот сопственик на стекнувачот, на начин определен со закон.Правното дело со кое се стекнува сопственост на недвижност, покрај суштествените елементи коишто треба да ги содржи, треба да биде склучено во писмена форма, ако со закон поинаку не е предвидено.Стекнувањето сопственост врз основа на правно дело не влијае на правата на трети лица на таа ствар, освен ако со закон поинаку не е определено.Стекнување на недвижностЗапишување на сопственост во јавна книгаЧлен 148Право на сопственост на недвижност врз основа на правно дело, се стекнува со запишување во јавната книга за запишување на правата на недвижностите или на друг соодветен начин определен со закон.Основањето, запишувањето и одржувањето на јавната книга за запишување на правата на недвижностите, се вршат на начин и постапка пропишани со посебен закон.Правното дејство на запишувањето настанува од моментот кога барањето или исправата за запишување е примена во органот што ја води јавната книга.На подрачјата каде што јавните книги не се установени во согласност со законот за запишување на правата на недвижностите, правото на сопственост на недвижностите се стекнува со поединечно запишување во јавните книги.Стекнување со предбележување и прибележувањеЧлен 149Ако не се исполнети сите претпоставки што се бараат за запишување во јавната книга на правата на недвижностите, а е побарано запишување на правото на сопственост, стекнувањето на правото ќе се предбележи.Со предбележувањето правото на сопственост ќе биде стекнато под услов дополнително да следи оправдување на тоа предбележување.Ако предбележувањето дополнително се оправда, правото на сопственост е стекнато во моментот кога било поднесено барањето за запишување на правото во јавната книга.Член 152Кога повеќе лица склучиле со отуѓувачот правни дела заради стекнување сопственост на иста недвижност, сопственост ќе стекне она лице кое во добра верба прво побарало кај надлежниот орган запишување во јавната книга на недвижности, доколку се исполнети и сите други претпоставки за стекнување на сопственост.Бришење на запишаната сопственост од став 1 на овој член и запишување во своја корист може да бара лице на кое отуѓувачот му отуѓил недвижност и ја предал во владение, ако докаже дека стекнувачот не бил во добра верба, бидејќи во моментот кога го склучил правното дело со отуѓувачот знаел дека недвижноста веќе е уредно отуѓена на друг и предадена во владение.Барање за бришење може да се поднесе во рок од три години од денот на извршеното запишување.Односот на отуѓувачот и лицата со кои ги склучил правните дела, а тие не стекнале сопственост на недвижноста, се уредува според одредбите на облигационото право. Стекнување со одлука на државен органЧлен 154Со одлука на суд или на друг орган се стекнува сопственост во случаите и под условите определени со закон.Право на сопственост се стекнува во моментот на правосилноста на судската одлука, односно конечноста на одлуката на друг орган, ако со закон не е нешто друго определено, ниту произлегува од целта заради која одлуката е донесена.Со стекнување право на сопственост со одлука на суд или друг орган не престануваат стварните права кои им припаѓале на другите лица на таа ствар, освен оние за кои тоа е

определено со таа одлука или со посебен закон, или според природата на стварта не можат понатаму да постојат.Член 155Право да бара запишување на правото на сопственост во јавната книга има секое физичко и правно лице, кое со одлука на судот или друг орган ќе стекне право на сопственост на недвижност.Сопственоста на недвижноста стекната со одлука на судот или друг орган не може да се спротивстави на правото на оној што, потпирајќи се во запишаното во јавната книга, во добра верба го запишал своето право на недвижноста уште додека не било запишано правото кое е стекнато со одлука на судот или друг орган.Престанок на правото на сопственостЧлен 164Правото на сопственост престанува со пропаѓањето на стварта.Врз остатоците од стварта, сопственикот го задржува правото на сопственост.ДЕЛ ВТОРИВЛАДЕНИЕПоим и видовиОддел 1Непосредно и посредно владениеЧлен 167Владение на определена ствар има секое лице, кое непосредно или со посредство на полномошник, врши фактичка власт на стварта (непосредно владение).Владение на ствар има и лицето кое фактичката власт на стварта ја врши преку друго лице на кое, по основа на плодоуживање, врз основа на договор за залог, договор за закуп, договор за послуга или на некое друго правно дело, му ја дало стварта во непосредно владение (посредно владение).Во случај кога владетелот од став 2 на овој член е во таков однос со некое трето лице, третото лице е непосреден владетел, а тој е посреден владетел.ПредавањеЧлен 174Владението се пренесува со предавање на стварта врз основа на правно дело. Предавањето е извршено во моментот кога стекнувачот со волја на преносителот ќе се најде во положба да извршува власт на определена ствар.Заштита на владениетоЧлен 182Владетелот на ствари и права има право на заштита на владението од смеќавање или одземање.Владетелот кој владението го стекнал со неовластено одземање од друг со сила, закана, заблуда, со измама или со злоупотреба на доверба има право да го штити своето владение. Тој нема право да го штити само од она лице од кое неовластено го одзел, но откако владението ќе му стане мирно, ќе може да го штити и од него.Остварување на заштитаЧлен 183Правото на заштита на владението се остварува во рок од 30 дена од денот на сознанието за смеќавањето или одземањето и за сторителот, а најдоцна во рок од една година од настанатото смеќавање или одземање.Правото на заштита на владението се остварува во посебна постапка пред суд (постапка заради смеќавање или одземање на владение) или со самопомош.Владението, кое на владетелот му било одземено, не престанало ниту било прекинато ако владетелот, служејќи се со своето право на заштита на владението повторно го воспоставил или изнудил негово воспо ставување. Судска заштитаЧлен 184

Владетелот на кого неовластено му е смеќавано или одземено владението, овластен е да бара од судот да се утврди чинот на смеќавање или одземање, да се нареди воспоставување на владетелска состојба каква што била во моментот на смеќавањето или одземањето и да се забрани такво, или слично смеќавање или одземање за во иднина.Судот ја дава оваа заштита на владението во посебна постапка според последната мирна состојба на владението и настанатото смеќавање или одземање, без оглед на законитоста на владение, совесноста на владетелот, како и без оглед на тоа колку смеќавањето или одземањето на владението е во определен јавен интерес.Заштита на владението на наследницитеЧлен 187Секој наследник е овластен да го штити владението што од оставителот преминало на наследниците, од неовластеното смеќавање или одземање на трето лице.Дозволена самопомошЧлен 189Држателот има право на самопомош против оној што неовластено го вознемирува или му го одзел владението, под услов опасноста да е непосредна, самопомошта да е нужна и начинот на нејзиното вршење да им одговара на приликите во кои постои опасност.Престанок на владениетоЧлен 190Владението на ствар престанува кога стварта ќе пропадне, кога ќе се загуби и кога е очигледно дека нема да биде вратена и кога владетелот по своја волја ќе ја напушти.На дотогашниот владетел му престанува владението кога стварта му ја одзело друго лице, ако тој не остварил заштита на своето владение.II. Право на залогЧлен 225Правото на залог е стварно право врз туѓа ствар со кое се обезбедува побарувањето на заложниот доверител со давање во залог (заложување) на определена ствар или право во корист на заложниот доверител, кој е овластен да располага со туѓата ствар, на начин што по истекот на рокот на пристигнатоста да бара намирување на своето побарување од вредноста на таа ствар или право (со продавање на заложената ствар), пред доверителите кои на таа ствар или право немаат засновано право на залог, како и пред заложните доверители кои право на залог врз таа ствар стекнале по него, без разлика на промената на сопственикот назаложената ствар.Намирувањето на побарувањето од став 1 на овој член под услови, начин и постапка утврдена со закон може да се изврши и со стекнување на право на сопственост врз заложената ствар или право, ако тоа е предвидено со договор за залог.Одредбите со кои се регулира правото на залог на соодветен начин ќе се применуваат и на преносот на сопственоста заради обезбедување на намирувањето на побарувања, ако со закон поинаку не е определено.Член 226Правото на залог може да се заснова врз основа на договор (договорно заложно право), судска одлука (судско заложно право) и закон (законско заложно право) на начин определен со закон.Договорниот залог се стекнува со склучување на договорот за залог и со запишување во соодветните јавни книги кога заложената ствар е недвижност, а кога заложената ствар се подвижни ствари или права, договорниот залог се стекнува со склучување на договорот за залог и со предавање на стварта во владение на заложниот доверител (нерегистриран залог), односно со склучување на договорот за залог и со попис на заложната ствар, без предавање на стварта во владение на заложниот доверител (регистриран залог).Судскиот залог се стекнува со судска одлука донесена во постапката за присилно обезбедување на побарувањата и со запишување во соодветните јавни книги. Законските одредби со кои се уредува судската постапка за обезбедување на парични побарувања ги определува условите под кои судот може да одлучи да се заснова судско заложно право.

Законскиот залог се стекнува со исполнување на условите предвидени во посебните закони.Член 227Заложниот доверител и заложниот должник можат да бидат сите физички и правни лица во рамките на нивната правна и деловна способност.Член 228Правото на залог може да постои на подвижни ствари, недвижности и на права.Врз правото на залог од став 1 на овој член се применуваат одредбите за залог содржани во посебни закони.Член 230Правото на залог се однесува на цела ствар, на дел на стварта, на нејзините плодови се додека не се одвоени, како и на нејзините составни делови и припадоци.Правото на залог може да се заснова за идна, орочена како и за условна обврска.Заложниот доверител може да заснова право на залог на постојниот залог во корист на трето лице без согласност на заложниот должник (подзалог).Член 231Заложената ствар го обезбедува побарувањето на заложниот доверител до целосно намирување на неговото побарување, без оглед на подоцнежната поделба на стварта (неделивост на залогот).Член 233Правото на залог може да се пренесе на друг заедно само со преносот на побарувањето кое со тоа заложно право е обезбедено (акцесорност на залогот).

ЗАКОН ЗА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕСлужбен весник на РМ бр.82/08, од 8.07.2008 година IV. ПОСЕБНИ СЛУЧАИ НА СТЕКНУВАЊЕ НА ПРАВО НА СОПСТВЕНОСТ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕЧлен 501) Лице кое користи градежно неизградено и изградено земјиште пренесено од поранешен сопственик, може да стекне право на сопственост на тоа земјиште ако истото го користи врз основа на договор склучен со поранешен сопственик повеќе од 20 години од денот на склучувањето на договорот и кога ќе плати данок на промет за земјиштето.2) Постапка за стекнувањето на правото на сопственост од ставот 1 на овој член ја води органот на државната управа надлежен за работите на управување со градежното земјиште и се поведува врз основа на барање.3) Кон барањето од ставот 2 на овој член се приложува:- доказ за идентификација на барателот, односно лицата кои се негови наследници според прописите на наследување (фотокопија од лична карта или патна исправа);- договор за купопродажба на земјиштето;- податоци за градежното земјиште (имотен лист од катастарот на недвижности или поседовен лист од катастарот на земјиште);- копија од катастарски план;- извод од урбанистички план;- изјава заверена на нотар во која сопственикот на земјиштето или неговиот законски наследник признава дека земјиштето е продадено.

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ПРИВАТИЗАЦИЈА И ЗАКУП НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ВО ДРЖАВНА СОПСТВЕНОСТСлужбен весник на РМ, бр. 165 од 30.12.2008 година Член 8Во членот 17 став (1) по точката 6 сврзникот на крајот на реченицата се брише и се додава нова точка 7, која гласи:

7) физички лица, сегашни корисници на градежно изградено земјиште во државна сопственост кои правото на користење на градежното земјиште го стекнале врз основа на стекнато право на сопственост на објект со правна основа од поранешен сопственик на земјиштето;”.Точката 7 станува точка 8.Членот 14 се менува и гласи:(5) Градежното земјиште може да се приватизира во рамките на градежната парцела чија површина е дефинирана со детален урбанистички план, урбанистички план за село, урбанистички план вон населено место, ако со актот врз основа на кој е стекнато правото на користење површината не е определена.Член 17Започнатите постапки за приватизација на градежно земјиште во државна сопственост согласно со Законот за приватизација и закуп на градежно земјиште во државна сопственост (“Службен весник на Република Македонија” број 4/2005 и 13/2007), ќе продолжат според одредбите на овој закон.Започнатите постапки по барања за отуѓување на градежното изградено земјиште во сопственост на Република Македонија, согласно со Уредбата за начинот и постапката за отуѓување на градежно изградено земјиште сопственост на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” број 13/2003, 59/2003, 84/2003, 20/2004, 43/2004 и 69/2004), до влегувањето во сила на овој закон ќе продолжат според одредбите на овој закон.Започнатите постапки по барања за отуѓување на градежно изградено земјиште согласно Уредбата за начинот и постапката за отуѓување на градежно изградено земјиште сопственост на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” број 13/2003, 59/2003, 84/2003, 20/2004, 43/2004 и 69/2004), ќе продолжат според Уредбата, ако: - барателите го платиле данокот на промет на недвижности и права и е исплатена цената за земјиштето,- барателите примиле архивски заведен договор од Министерството за финансии, заради плаќање на данок на промет на недвижности и цена за земјиштето и ако го платат во рокот определен во договорот, односно до 31 март 2009 година, доколку не е определен рок во договорот и - во случаите од алинеите 1 и 2 на овој член е во тек оставинска постапка или треба да се води оставинска постапка за барателот.

ЗАКОН ЗА ГРАДЕЖНОТО ЗЕМЈИШТЕ“Сл. весник на Р Македонија” бр.53 од 12.07.2001 год.Член 51На корисниците на градежното земјиште по основа на купени станбени и други објекти на земјиште во општествена сопственост, односно сопственост на Република Македонија (со или без дефинирано дворно место), кои платиле надоместок за земјиштето, правото на користење на градежно земјиште се трансформира во право на сопственост со денот на влегувањето во сила на овој закон, ако поднесат валидни докази дека надоместокот за земјиштето е платен.Во случај надоместокот од став 1 на овој член да не е платен, правото на користење се трансформира во право на сопственост доколку корисникот плати надоместок утврден со овој закон, во спротивност правото на користење се трансформира во право на долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија.Член 52Правото на користење од став 1 на овој член се трансформира во право на сопственост само во рамките на градежната парцела дефинирана со урбанистичкиот план или акт за планирање на просторот кој важел на денот на купувањето на објектот, но во согласност и со фактичките или правни промени на градежната парцела настанати врз основа на акти донесени од надлежни органи.Член 54Правото на користење на градежното земјиште кое било стекнато со општествен капитал по основа на доделување или по основа на користење на објект изграден на градежно земјиште,

за вршење на стопанска или друга дејност на општествено правно лице и друго лице, а кое не можело да биде носител на правото на сопственост независно дали извршило или не трансформација на општествениот капитал, со денот на влегувањето во сила на овој закон се трансформира во право на долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија.На корисниците на земјиштето од став 1 на овој член може со договор да им се пренесе во сопственост целото или дел од тоа земјиште по решавањето на денационализацијата на градежното земјиште, на начин утврден со овој закон.Член 55На корисниците на градежното земјиште на кои земјиштето им е доделено по пат на јавно наддавање, односно непосредна спогодба (платено), правото на користење се трансформира во право на сопственост со денот на влегувањето во сила на овој закон, со приложување на валидни докази за начинот на плаќање.Член 57За трансформација на правото на користење на градежното земјиште во право на сопственост, сопственикот со Република Македонија склучува договор. Договорот во име на Република Македонија го склучува министерот кој раководи со Министерството за транспорт и врски. Договорот за трансформација на правото на користење има правно дејство само ако е склучен во писмена форма и е правна основа за стекнување на правото на сопственост, односно право на долготраен закуп на градежното земјиште.Член 66По барањето за спроведување на трансформацијата на правото на користење на градежното земјиште, одлучува министерот кој раководи со Министерството за транспорт и врски.

3АКОН ЗА ПРИВАТИЗАЦИЈА И ЗАКУП НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ВО ДРЖАВНА СОПСТВЕНОСТСл. Весник на Р.Македонија бр.4/05, од 17.01.2005 годинаЧлен 17(1) Градежното земјиште, на кое постои право на користење на физички лица стекнато со надомест, се приватизира од државна сопственост во сопственост на корисниците на градежното земјиште при што за приватизацијата на градежното земјиште не се плаќа надомест, ако е стекнато со надомест со:1) јавно наддавање;2)непосредна спогодба со надомест;3) доделување на земјиштето од надлежен орган со надомест;4) доделување на земјиштето во замена за експроприрана недвижност;5) доделување на земјиштето за замена на одземено од владение градежно земјиште од поранешен сопственик;6) предимствено право на користење на градежното земјиште за површината на градежното земјиште која е поранешна сопственост на корисникот на предимственото право и7) други случаи кога ќе се утврди дека правото на користење е стекнато со надомест (дооформување на градежна парцела со надомест, предимствено право на градба со дооформување на градежна парцела со надомест и друго).(2) Физичките лица наследници на лицата од ставот (1) на овој член според прописите за наследување, не плаќаат надомест за приватизација на градежното земјиште.

ЗАКОН ЗА КАТАСТАР НА НЕДВИЖНОСТИСл.Весник на Р.Македонија бр.40 од 26.03.2008 годинаНејавување на странка на јавниот огласЧлен 151(1) Во случај странката да не се јави во периодот определен со јавниот оглас од членот 140 на овој закон, недвижноста која е евидентирана во катастарот на земјиште ќе се запише врз

основа на податоците од катастарот на земјиште согласно со членовите 128 ставови (2) и (3), 146 и 147 од овој закон со забелешка дека тоа се податоципреземени од катастарот на земјиште во однос на кои поголема правна сила имаат податоците за носителите на правата од исправите за правниот основ или актите на надлежните органи, а недвижноста која не е евидентирана во катастарот на земјиште ќе остане со незапишано право.(2) Потврдата за запишување на правата на недвижностите во катастарот на недвижностите во случајот од ставот (1) на овој член се доставува на начин утврден со членот 150 од овој закон.Усогласување по службена должностЧлен 153Од објавувањето на решението од членот 152 на овој закон во "Службен весник на Република Македонија" до почетокот на примена на катастарот на недвижности за цела или дел од катастарска општина, Агенцијата по службена должност ја запишува во катастарот на недвижности последната промена на податоците за недвижноста спроведена во катастарот на земјиште по издавање на потврдата за запишување од членот 149 став (1) на овој закон.Запишување на незапишани права на недвижности по востановен катастар на недвижностиЧлен 159(1) Запишување на правата на недвижности кои во систематското запишување останале незапишани, по востановувањето на катастарот на недвижности се врши со поднесување на пријава за запишување од странка, кон која се прилага правен основ за запишување и геодетски елаборат.(2) Запишувањето од ставот (1) на овој член се врши согласно со одредбите од членовите 145, 146, 147, 148, 149 и 150 на овој закон кои се однесуваат на постапката на систематско запишување на правата на недвижностите.(3) Агенцијата е должна да го изврши бараното запишување на промената или да ја одбие пријавата за запишување во рок не подолг од 15 дена од денот на приемот на пријавата за запишување.Запишување и одбивање на пријава за запишувањеЧлен 172(1) Агенцијата е должна да го изврши бараното запишување на промената или да ја одбие пријавата за промена на недвижноста во рок не подолг од еден ден за промени кои се спроведуваат без геодетски елаборат и во рок не подолг од три дена за промени кои се спроведуваат со геодетски елаборат за геодетски работи во функција на одржување на катастарот на недвижностите.(2) По запишување на промената во катастарот на недвижностите, односно по одбивањето на пријавата за запишување на промената, на подносителот на барањето или на лицето во чија корист се врши промената ќе му се достави потврда.Отстранување на технички грешкиЧлен 174(1) Како технички грешки се сметаат грешки направени при прибирањето и запишувањето на податоците за недвижностите, а кои настанале:- по однос на податоците за недвижностите како резултат на грешка во пресметување на површината на парцелата, односно зградата или посебниот дел од зградата на парцелата и - во означување на адресните податоци за недвижностите и личните и адресните податоци за носителите на правата на недвижностите.(2) При одржување на катастарот на недвижностите се отстрануваат и грешките кои се однесуваат на податоците за правата и за носителите на правата на недвижностите запишани при востановување и одржување на катастарот на недвижностите направени при внесување на податоците во катастарскиот операт, односно на катастарските планови што се утврдува со увид во правниот основ за запишување.

(3) Грешките од ставовите (1) и (2) на овој член се отстрануваат по пријава на странка и по службена должност, со потврда за исправка на грешка. Потврдата за исправка на грешка, односно за одбивање на пријавата за исправка на грешка се доставува согласно со одредбите од членот 150 на овој закон.ХI. СУДСКА ЗАШТИТАУтврдување на основаност на пријавата за запишувањеЧлен 176(1) Во случај на одбивање на пријавата за запишување при востановување и одржување на катастар на недвижности, подносителот на пријавата за запишување има право да поднесе тужба пред надлежен суд со која ќе бара утврдување на основаност на поднесената пријава за запишување и дозвола за запишување на правото на недвижноста на име на лицето чија пријава за запишување е одбиена.(2) Во постапката од ставот (1) на овој член се утврдува дали се исполнети условите за запишување на правото согласно со овој закон, при што не се впушта во оценување на правниот основ за запишување. (3) При утврдување на основаноста на поднесената пријава за запишување, зависно од видот на запишувањето судот ги користи податоците од катастарот на недвижностите, односно катастарот на земјиште и изјавата за идентификација од членот 67 став (4) на овој закон.ХI. СУДСКА ЗАШТИТАУтврдување на основаност на пријавата за запишувањеЧлен 176(1) Во случај на одбивање на пријавата за запишување при востановување и одржување на катастар на недвижности, подносителот на пријавата за запишување има право да поднесе тужба пред надлежен суд со која ќе бара утврдување на основаност на поднесената пријава за запишување и дозвола за запишување на правото на недвижноста на име на лицето чија пријава за запишување е одбиена.(2) Во постапката од ставот (1) на овој член се утврдува дали се исполнети условите за запишување на правото согласно со овој закон, при што не се впушта во оценување на правниот основ за запишување.(3) При утврдување на основаноста на поднесената пријава за запишување, зависно од видот на запишувањето судот ги користи податоците од катастарот на недвижностите, односно катастарот на земјиште и изјавата за идентификација од членот 67 став (4) на овој закон.Член 206Решавањето на предметите за запишување на правата на недвижностите, за спроведување на промени во катастарот на недвижностите, за издавање на податоци од премерот и катастарот на недвижностите и за заверка на геодетски елаборати за извршени геодетски работи за посебни намени, започнато пред денот на влегувањето во сила на овој закон, ќе продолжи во согласност со одредбите на овој закон,освен за предметите по кои се постапува од страна на надлежна второстепена комисија, односно надлежен суд, за кои решавањето ќе продолжи во согласност со одредбите на Законот за премер, катастар и запишување на правата на недвижностите („Службен весник на Република Македонија" број 27/86, 17/91, 84/2005, 109/2005 и 70/2006).Член 207Идентификацијата на податоците за катастарските парцели и на зградите, посебните делови на згради и други објекти прибрани со премерот и содржани во геодетските елаборати изготвени во согласност со Законот за премер, катастар и запишување на правата на недвижностите ("Службен весник на Република Македонија" број 27/86, 17/91, 84/2005, 109/2005 и 70/2006) и подзаконските прописи донесени врз основа нанего, ќе ја врши Агенцијата во постапката на запишување на правата на недвижностите по службена должност.Член 216

Во катастарот на недвижностите ќе се запишува правото на користење на градежно земјиште до правосилно окончување на постапките за приватизација и закуп на градежно земјиште во државна сопственост.Член 217При востановување и одржување на катастар на недвижности не се запишува право на користење на катастарските парцели во државна сопственост кои имале карактер на земјоделско земјиште и се запишани во катастарот на земјиште со корисничко право, а во меѓувреме добиле карактер на градежно земјиште.Член 218При востановување на катастарот на недвижностите, услов за запишување во катастарот на недвижностите не претставува постоење на заверката од надлежен орган, односно доказот за платен данок на исправите за правните дела склучени меѓу физички, односно правни лица и Јавното претпријатие за стопанисување со станбен и деловен простор и неговите правни претходници или со градежните претпријатија, пред започнување на примената на Законот за вршење на нотарски работи ("Службен весник на Република Македонија" број 59/96 и 25/98), односно пред влегувањето во сила на Законот за даноците на имот ("Службен весник на Република Македонија" број 80/93, 3/94, 71/96, 54/2000 и 24/2003).

KRIVI^EN ZAKONIK(Slu`ben vesnik na RM 37/96 od 29 juli 1996 god.)OP[T DELGlava prvaOSNOVNI ODREDBI

Krajna nu`da^len 10

(1) Ne e krivi~no delo ona delo {to e storeno vo krajna nu`da.

(2) Krajna nu`da postoi koga deloto e storeno so cel storitelot da otstrani od sebe ili od drug, istovremena neskriena opasnost {to na drug na~in ne mo`ela da se otstrani, a pritoa storenoto zlo ne e pogolemo od zloto {to se zakanuvalo.

Krivi~na odgovornost^len 11

(1) Krivi~no e odgovoren storitelot koj e presmetliv i {to krivi~noto delo go storil so umisla ili od nebre`nost.

(2) Za krivi~no delo storeno od nebre`nost, storitelot e krivi~no odgovoren samo koga toa go opredeluva zakonot.

Umisla^len 13

Krivi~noto delo e storeno so umisla koga storitelot bil svesen za svoeto delo i go sakal negovoto izvr{uvawe ili koga bil svesen deka poradi negovoto storuvawe ili nestoruvawe mo`e da nastapi {tetna posledica, no se soglasil so nejzinoto nastapuvawe.

Stvarna zabluda^len 16

(1) Ne e krivi~no odgovoren storitelot koj vo vreme na izvr{uvaweto na krivi~noto delo ne bil svesen za nekoe negovo obele`je opredeleno so zakon ili ako pogre{no smetal deka postojat okolnosti spored koi, dokolku tie navistiia postoele, toa delo bi bido dozvoleno.

Pravna zabluda^len 17

(1) Ne e krivi~no odgovoren storitelot na krivi~no delo koj od opravdani pri~ini ne znael i ne mo`el da znae deka toa delo e zabraneto.

(2) Ako storitelot na krivi~noto delo mo`el da znae deka deloto e zabraneto, mo`e da se kazni poblago.

2. Podgotvuvawe i obid na krivi~no deloPodgotvuvawe^len 18

(1) Toj koj{to so umisla podgotvuva izvr{uvawe na krivi~no delo, }e se kazni samo koga toa zakonot izre~no go opredeluva.

(2) Podgotvuvaweto na krivi~no delo mo`e so zakon da se opredeli kako posebno krivi~no delo ili so zakon mo`e da se propi{e kaznuvawe za podgotvuvawe na opredeleno krivi~no delo.

(3) Koga zakonot propi{uva kaznuvawe za podgotvuvawe na opredeleno krivi~no delo podgotvuvaweto mo`e da se sostoi vo nabavuvawe ili vo prisposobuvawe na sredstva za izvr{uvawe na krivi~no delo, vo otstranuvawe na pre~kite za izvr{uvawe na krivi~no delo, vo dogovorawe, planirawe ili organizirawe so drugi izvr{iteli na krivi~no delo, kako i vo drugi dejstvija so koi se sozdavaat uslovi za neposredno izvr{uvawe na krivi~noto delo, a koi ne pretstavuvaat dejstvo na izvr{uvawe.

Obid^len 19

(1) Toj koj{to so umisla }e zapo~ne izvr{uvawe na krivi~no delo, no nema da go dovr{i, }e se kazni za obid na krivi~no delo za koe spored zakon mo`e da se izre~e zatvor od pet godini ili pote{ka kazna, a za obid na drugo krivi~no delo samo koga zakonot izre~no propi{uva kaznuvawe i za obid.

(2) Storitelot }e se kazni za obid vo granicite na kaznata propi{ana za krivi~noto delo, a mo`e da se kazni i poblago.

Nepodoben obid^len 20

Storitelot koj }e se obide da izvr{i krivi~no delo so nepodobno sredstvo ili sprema nepodoben predmet, mo`e da se oslobodi od kazna.

Dobrovolno otka`uvawe^len 21

(1) Storitel koj podgotvuval ili se obidel da izvr{i krivi~no delo, no dobrovolno se otka`al od negovoto izvr{uvawe, mo`e da se oslobodi od kazna.

(2) Vo slu~aj na dobrovolno otka`uvawe, storitelot }e se kazni za onie dejstvija {to pretstavuvaat nekoe drugo samostojno krivi~no delo.

3. Sou~esni{tvo vo krivi~no deloSoizvr{itelstvo^len 22

Ako pove}e lica, so u~estvo vo dejstvo na izvr{uvawe ili na drug na~in, zaedni~ki storat krivi~no delo, sekoe od niv }e se kazni so kaznata propi{ana da toa delo.

Pottiknuvawe^len 23

(1) Toj koj{to drug so umisla }e go pottikne da stori krivi~no delo }e se kazni kako da go storil samiot.

(2) Toj koj{to drug so umisla go pottiknuva na izvr{uvawe krivi~no delo za koe spored zakonot mo`e da se izre~at pet godini zatvor ili pote{ka kazna, a nema da se napravi ni obid za delo, }e se kazni kako za obid na krivi~no delo.

Pomagawe^len 24

(1) Toj koj{to na drug so umisla }e mu pomogne vo izvr{uvawe na krivi~no delo }e se kazni kako da go storil samiot, a mo`e da se kazni i poblago.

(2) Kako pomagawe vo izvr{uvaweto na krivi~no delo }e se smeta osobeno: davawe soveti ili upatstva kako da se izvr{i krivi~noto delo, stavawe sredstva za raspolagawe na storitelot za izvr{uvawe na krivi~noto delo, otstranuvawe na pre~kite za izvr{uvawe na krivi~noto delo, kako i odnapred veteno prikrivawe na krivi~noto delo na storitelot, na sredstvata so koi e izvr{eno krivi~noto delo, na tragite na krivi~noto delo ili na predmetite pribaveni so krivi~noto delo.

Granici na krivi~nata odgovornost i na kaznivosta na sou~esnicite^len 25

(1) Soizvr{itelot e krivi~no odgovoren vo granicite na svojata umisla ili nebre`nost, a pottiknuva~ot i pomaga~ot - vo granicite na nivnata umisla.

(2) Soizvr{itelot, pottiknuva~ot ili pomaga~ot koj dobrovolno go spre~il ili seriozno se obidel da go spre~i izvr{uvaweto na krivi~noto delo, mo`e da se oslobodi od kazna. Toa va`i i vo slu~aj na podgotvuvawe na krivi~no delo, bez ogled dali so zakon e opredeleno kako posebno krivi~no delo ili so zakon e propi{ano kaznuvawe za podgotvuvawe na opredeleno krivi~no delo (~len 18 stav 2).

(3) Li~nite odnosi, svojstva i okolnosti poradi koi zakonot ja isklu~uva krivi~nata odgovornost ili dozvoluva osloboduvawe od kazna, ubla`uvawe ili poostruvawe na kaznata, mo`at da se zemat predvid samo za onoj izvr{itel, soizvr{itel, pottiknuva~ ili pomaga~ kaj kogo postojat takvi odnosi, svojstva i okolnosti.

5. Na~in, vreme i mesto na izvr{uvawe krivi~no deloNa~in na izvr{uvawe krivi~no delo^len 29

(1) Krivi~noto delo mo`e da se izvr{i so storuvawe ili so nestoruvawe.

(2) Krivi~noto delo mo`e da bide izvr{eno so nestoruvawe samo koga storitelot go propu{til storuvaweto {to bil pravno dol`en da go izvr{i, a propu{taweto ima ednakvo zna~ewe kako predizvikuvaweto na posledicata na deloto so storuvawe.

Glava trinaesettaZNA^EWE NA IZRAZITE NA OVOJ ZAKONIK^len 122

(6) Kako slu`beno lice, koga toa e ozna~eno kako storitel na krivi~no delo se smeta:

a) izbran ili imenuvan funkcioner vo Sobranieto na Republika Makedonija, vo Vladata na Republika Makedonija, vo organite na dr`avnata uprava, vo sudovite i drugi organi i organizacii {to vr{at opredeleni stru~ni, upravni i drugi raboti vo ramkite na pravata i dol`nostite na Republikata, vo lokalnata samouprava, kako i lica koi postojano ili povremeno vr{at slu`bena dol`nost vo ovie organi i organizacii,

b) ovlasteno lice vo pravno lice na koe so zakon ili so drug propis donesen vrz osnova na zakon mu e dovereno vr{ewe na javni ovlastuvawa, koga dol`nosta ja vr{i vo ramkite na tie ovlastuvawa,

v) lice koe vr{i opredeleni slu`beni dol`nosti vrz osnova na ovlastuvawe dadeno so zakon iln so drugi propisi doneseni vrz osnova na zakon,

(8) Kako odgovorno se smeta lice vo pravno lice na koe so ogled na negovata funkcija ili vrz posebno ovlastuvawe vo pravnoto lice mu e doveren opredelen krug na raboti {to se odnesuvaat na izvr{uvawe na zakonskite propisi ili na propisite doneseni vrz osnova na zakon ili op{t akt na pravnoto lice vo upravuvaweto, koristeweto i raspolagaweto so imot, rakovodeweto so proizvodniot ili nekoj drug stopanski proces ili nadzorot nad niv. Kako odgovorno lice se smeta i slu`beno lice koga se vo pra{awe dela kaj koi kako storitel e ozna~eno odgovorno lice, a ne se predvideni vo glavata za krivi~ni dela protiv slu`benata dol`nost, odnosno kako krivi~ni dela na slu`beno lice predvideni vo nekoja druga glava na ovoj zakonik.

(9) Koga kako izvr{itel na krivi~no delo e ozna~eno slu`beno ili odgovorno lice, site lica navedeni vo stavovite 6 i 8 mo`at da bidat storiteli na tie dela dokolku od zakonskite obele`ja na oddelno delo ne proizleguva deka storitel mo`e da bide samo nekoe od tie lica.

(11) Isprava e sekoj predmet {to e podoben ili odreden da slu`i kako dokaz na nekoj fakt {to ima vrednost za pravnite odnosi.

(20) Pod zna~itelna imotna korist, vrednost ili {teta, se podrazbira korist, vrednost ili {teta {to odgovara na iziosot na 50 prose~ni mese~ni plati vo stopanstvoto vo vremeto na izvr{uvaweto na deloto.

(21) Pod korist, vrednost ili {teta od golemi razmeri, se podrazbira korist, vrednost ili {teta {to odgovara na iznosot na 250 prose~ni mese~ni plati vo stopanstvoto vo vremeto na izvr{uvaweto na deloto.

Izmama^len 247

(1) Toj koj{to so namera za sebe ili za drug da pribavi protivpravna imotna korist }e dovede nekogo vo zabluda so la`no prika`uvawe ili so prikrivawe fakti ili }e go dr`i vo zabluda i so toa }e go navede da stori ili da ne stori ne{to na {teta na svojot ili tu| imot, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini.

(4) Ako storenata {teta nadminuva zna~itelna vrsdnost, storitelot }e se kazni so zatvor od edna do deset godini.

^len 252

(1) Toj koj{to zastapuvaj}i gi imotnite interesi na nekoe lice ili gri`ej}i se za negoviot imot nema da ja ispolni svojata dol`nost ili }e gi zloupotrebi dade-nite ovlastuvawa so namera da pribavi imotna korist ili da go o{teti liceto ~ii imotni interesi gi zastapuva ili za ~ij imot se gri`i, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do edna godina.

(2) Ako deloto od stav 1 go stori staratel, polnomo{nik, zastapnik ili advokat, }e se kazni so zatvor od tri meseci do tri godini.

(3) Goneweto se prezema po privatna tu`ba.

Glava triesettaKRIVI^NI DELA PROTIV SLU@BENATA DOL@NOSTZlouotreba na slu`benata polo`ba i ovlastuvawe^len 353

(1) Slu`beno lice koe so iskoristuvawe na svojata slu`bena polo`ba ili ovlastuvawe, so pre~ekoruvawe na granicite na svoeto slu`beno ovlastuvawe ili so neizvr{uvawe na svojata slu`bena dol`nost }e pribavi za sebe ili za drug nekakva korist.ili na drug }e mu nanese {teta, }e se kazni so zatvor od {est meseci do tri godini.

(2) Ako storitelot na deloto od stav 1 }e pribavi pogolema imotna korist ili }e predizvika pogolema imotna {teta ili pote{ko }e gi povredi pravata na drug, }e se kazni so zatvor od {est meseci do pet godini.

(3) Ako storitelot na deloto od stav 1 pribavi zna~itelna imotna korist ili nanese zna~itelna {teta, storitelot }e se kazni so zatvor od edna do deset godini.

Falsifikuvawe slu`bena isprava^len 361

(1) Slu`beno lice koe vo slu`bena isprava, kniga ili spis }e vnese nevistiniti podatoci ili nema da vnese nekoj va`en podatok ili so svoj potpis, odnosno so slu`ben pe~at }e zaveri slu`bena isprava, kniga ili spis so nevistinita sodr`ina ili so svoj potpis, odnosno so slu`ben pe~at }e ovozmo`i pravewe slu`bena isprava, kniga ili spis so nevistinita sodr`ina, }e se kazni so zatvor od tri meseci do pet godini.

(2) So kaznata od stav 1 }e se kazni i slu`beno lice koe ispravite od toj stav }e gi upotrebi vo slu`bata kako da se vistiniti ili }e gi uni{ti, prikrie ili vo pogolema mera }e gi o{teti ili na drug na~ip }e gi napravi neupotreblivi.

Falsifikuvawe slu`bena isprava^len 361

(1) Slu`beno lice koe vo slu`bena isprava, kniga ili spis }e vnese nevistiniti podatoci ili nema da vnese nekoj va`en podatok ili so svoj potpis, odnosno so slu`ben pe~at }e zaveri slu`bena isprava, kniga ili spis so nevistinita sodr`ina ili so svoj potpis, odnosno so slu`ben pe~at }e ovozmo`i pravewe slu`bena isprava, kniga ili spis so nevistinita sodr`ina, }e se kazni so zatvor od tri meseci do pet godini.

(2) So kaznata od stav 1 }e se kazni i slu`beno lice koe ispravite od toj stav }e gi upotrebi vo slu`bata kako da se vistiniti ili }e gi uni{ti, prikrie ili vo pogolema mera }e gi o{teti ili na drug na~ip }e gi napravi neupotreblivi.

(3) Odgovorno lice vo pravno lice koe raspolaga so dr`aven ili op{testven imot koe }e gi stori delata od stavovite 1 i 2 }e se kazni so kaznata propi{ana za tie dela.

Protivzakonita naplata i isplata^len 362

Slu`beno lice ili odgovorno lice vo pravno lice koe raspolaga so dr`aven ili op{testven imot koe od nekogo }e naplati iznos {to toj ne e dol`en da go plati ili }e mu naplati pove}e otkolku {to e dol`sn da plati ili koe pri isplatata ili predavaweto na predmetite }e isplati ili }e predade pomalku otkolku {to bil dol`en, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri godini

Glava triesetiprvaKRIVI^NI DELA PROTIV PRAVOSUDSTVOTONeprijavuvawe podgotvuvawe na krivi~no delo^len 363

(1) Toj koj{to znae deka se podgotvuva izvr{uvawe na krivi~no delo za koe spored zakonot mo`e da se izre~e kazna zatvor od pet godini ili pote{ka kazna, pa vo vremeto koga se u{te bilo mo`no da se spre~i negovoto izvr{uvawe ne go prijavil toa, a deloto bilo vo obid ili izvr{eno, }e se kazni so pari~na kazra ili so zatvor do edna godina.

(2) Ako ne e prijaveno podgotvuvawe na krivi~no delo za koe spored zakonot mo`e da se izre~e kazna do`ivoten zatvor, storitelot }e se kazni so kazna zatvor od edna do pet godini.

(3) Nema da se kazni za neprijavuvawe na podgotvuvawe krivi~no delo od stav 1, lice na koe storitelot mu e bra~en drugar, krven srodnik vo prava linija, brat ili sestra, posvoitel ili posvoenik ili lice koe so storitelot `ivee vo trajna vonbra~na zaednica.

Neprijavuvawe krivi~no delo ili storitel^len 364

(1) Slu`beno lice koe svesno }e propu{ti da prijavi krivi~no delo za koe doznalo vo vr{eweto na svojata dol`nost, ako za toa delo spored zakonot mo`e da se izre~e kazna zatvor od pet godini ili pote{ka kazna, a deloto se goni po slu`bena dol`nost, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor od edna do tri godini.

(2) Nema da se kazni za deloto od stav 1 lice na koe storitelot mu e bra~en drugar, krven srodnik vo prava linija, brat ili sestra, posvoitel ili posvoenik ili lice koe so storitelot `ivee vo trajna vonbra~na zaednica.

Pomagawe na storitel vo izvr{eno krivi~no delo^len 365

(1) Toj koj{to }e skrie storitel na krivi~no delo za koe goneweto se prezema po slu`bena dol`nost ili so prikrivawe na orudijata, tragite, predmetite ili na drug na~in }e mu pomogne da ne bide otkrien ili toj koj{to krie osudeno lice ili prezema drugi dejstvija so koi se odi kon toa da ne se izvr{i kaznata, izre~enite merki na bezbednost ili da ne se primenat vospitnite merki upatuvawe vo vospitna ustanova ili vo vospitno-popraven dom, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do edna godina.

(2) Toj koj{to }e mu pomogne na storitel na krivi~no delo za koe e propi{ana kazna zatvor od pet godini ili pote{ka, }e se kazni so zatvor od tri meseci do pet godini.

(3) Toj koj{to }e mu pomogne na storitel na krivi~no delo za koe e propi{ana kazna do`ivoten zatvor, }e se kazni so zatvor od edna do deset godini.

(4) Kaznata za deloto od stav 1 ne mo`e da bide pote{ka spored vidot nitu spored visinata od kaznata propi{ana za krivi~noto delo izvr{eno od storitelot na deloto.

(5) Nema da se kazni za deloto od stavovite 1, 2 i 3 lice na koe storitelot mu e bra~en drugar, krven srodnik vo prava linija, brat ili sestra, posvoitel ili posvoenik ili lice koe so storitelot `ivee vo trajna vonbra~na zaednica.

La`no prijavuvawe na krivi~no delo^len 366

(1) Toj koj{to }e prijavi drug deka storil krivi~no delo za koe goneweto se prezema po slu`bena dol`-nost, a znae deka ne e storitel, }e se kazni so zatvor od tri meseci do tri godini.

(2) Toj koj{to so podmetnuvawe tragi ili predmeti na krivi~no delo ili na drug na~in }e predizvika poveduvawe na krivi~na postapka za krivi~no delo za koe goneweto se prezema po slu`bena dol`nost protiv lice za koe znae deka ne e storitel }e se kazni so zatvor od edna do tri godini.

(3) Toj koj{to }e prijavi deka storil krivi~no delo za koe goneweto se prezema po slu`bena dol`not, iako ne go stori }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri meseci.

(4) So kaznata od stav 3 }e se kazni i toj koj{to }e prijavi deka e storeno krivi~no dslo za koe goneweto se prezema po slu`bena dol`nost, iako znae deka toa delo ne e storeno.

Davawe la`en iskaz^len 367

1) Svedok, ve{tak, preveduva~ ili tolkuva~ koj pred sud ili vo upravna, prekr{o~na ili disciplinska postapka }e dade la`en iskaz, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do tri meseci.

(2) So kaznata od stav 1 }e se kazni stranka koja pri izveduvawe dokaz so soslu{uvawe na stranki vo procesna ili vo upravna postapka }e dade la`en iskaz, a vrz ovoj iskaz e zasnovana odpukata donesena vo taa postapka.

(3) Ako la`niot iskaz od stav 1 e daden vo krivi~na postapka, storitelot }e se kazni so zatvor od tri meseci do pet godini.

(4) Ako loradi deloto od stav 3 nastapile osobeno te{ki posledici za obvinetiot, storitelot }e se kazni so zatvor od edna do deset godini.

(5) Ako storitelot dobrovolno go otpovika svojot la`en iskaz pred da se donese pravosilna odluka, mo`e da se oslobodi od kazna.

Spre~uvawe na doka`uvawe^len 368

(1) Toj koj{to so namera da go spre~i ili ote`ne doka`uvaweto }e skrie, uni{ti, o{teti ili delumno ili celosno }e stori neupotrebliva tu|a isprava ili predmet {to slu`i za doka`uvawe, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do edna godina.

(2) So kaznata od stav 1 }e se kazni i toj koj{to so ista namera }e otstrani, uni{ti, rasipe, pomesti ili premesti me|nik, zemjomerski ili drug znak za sopstvenost ili za drugo pravo vrz nedvi`nost ili za pravo na upotreba na voda, ili toj koj{to so ista namera la`no }e postavi vakov znak.

Samovlastie^len 392

(1) Toj koj{to samovlasno pribavuva nekoe svoe pravo ili pravo {to smeta deka mu pripa|a, }e se kazni so pari~na kazna ili so zatvor do {est meseci.

(2) Toj koj{to samovlasno pribavuva nekoe svoe pravo ili pravo {to smeta deka mu pripa|a, so upotreba na sila ili so seriozna zakana deka }e napadne na `ivotot ili teloto, }e se }azni so pari~na kazna ili so zatvor od {est meseci do tri godini.

(3) So kaznata od stav 2 se kaznuva toj koj{to deloto od stavovite 1 i 2 go stori za drug.

(4) Goneweto za dejstvoto od stav 1 se prezema po privatna tu`ba, a za stavovite 2 i 3 po predlog.