Van Blad Spelen Voor Pianisten J. Riemsdijk 2011

5/13/2018 Van Blad Spelen Voor Pianisten J. Riemsdijk 2011 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/van-blad-spelen-voor-pianisten-j-riemsdijk-2011 1/

38

Van blad spelen voor pianistenJeroen Riemsdijk

In aansluiting op het artikel van Sara Beerninle over wetenschappelijk onderzoelenaar het a prima vista spel in Piano Bulletin 2010/1 brengt Jeroen Riemsdijk eeri

aantal aspecten van het van blad spelen vanuit de praktijk. Jaoen Riemsdijk geift

mea dan tien jaar les in het vak Van Blad Spelen aan tweedejaars pianisten aan het

conservatorium te Maastricht en leidt er een. opleiding co-repeiitie. Samen met

.Alejandro Serena Llinares werkt hij aan een methode voor het bladlezen. Hij gaat in op

enkele wetenschappelijke termen, vergelijkt methoden voor beginners en gevorderden

en geeft een aantal korte oifeningen.1

et a prima vista spel betreft strikt genomen het onvoorbereid uitvoeren van

genoteerde rnuz iek, het op het eerste zicht lezen. Hoe 'wenselijk het voor

pianisten ook is om daar goed in te zijn, rrunsteris zo belangrijk is een bredere

context: het vermogen om snel (lees: in leorte tijd) en goed van blad te kunnen spelen. Het

a prima vista spel op zichzelf is als vaardigheid op hoog niveau vooral van belang bij

het begeleiden van bijvoomeeld audities of meer in het algemeen voor vverkzaarnheden

van een co-repetitor aan een operahuis of conservatoriurn. Het is daarnaast voor

menig pianist heel prettig in staat te zijn in relatief korte tijd een stuk de baas te zijn.

Bij het instuderen van stukken met een hoge moeilijkheidsgraad en grotere com-

plexiteit hebben een snelleertempo en goede leesvaardigheid de nodige voordelen. Die

zijn vaak praktisch van aard.

Naast het ontwikkelen van een hoger leestempo is het voor pianisten sorris lastig

om overzicht en focus te behouden als ze van een partituur spelen, ook als het stuk

al goed gekend is.Daarom is het een belangrijk leerdoel om gemakkelijk van blad te

kunnen spelen, ongeacht of iemand voor kortere of langere tijd met een stuk bezigis.Dit artikel gaat vooral over de leesvaardigheid en -snelheid. Het a prima vista speZ,

dus het op het eerste gezicht spelen, vormt daar een onderdeel van.

Orrder-wijsktrrrdfge vraagstukken

\Vat ismogelijk om in een kvvartier te leren?Wat in een uur en vvatin een dag? In

rrrijn lessen in het van blad spelen staan onder meer deze en andere vragen centraal.

Hoe snel kan een student lezen? Hoe snel denkt iernand na?Hoe snel zijnproblemen te

herkennen? Hoe snel zijn problemen op te lossen? Meestal is in een paar minuten vvel

duidelijk 'waar iernarid staat met zijn leesvaardigheden en hoe snel iemand muzikaal

denkt. In een hoofdvakles wordt de aandacht - en daarrnee dewaarde van het snelleren

en begrijpen - in de praktijk begrijpelijker~vijs vaak ondergeschikt gemaakt aan lang-

durige arbeid aan het uitdiepen en perfectioneren van repertoirestukken. Uiteindelijk

rrioet een student voor een volgende groepsles of optreden goed voorbereid zijn.

Studenten die in de beroepsopleiding echter specifiek aan het van blad spelen 'werkeri,

kunnen veel wirist behalen met het verbeteren van het spel in het algemeen, orndat het

veelal noopt om in diepte te 'werlcen aan belangrijke vaardigheden en aspecten van

het leren leren.

Zo leidt het ontelbare keren doorspelen van een stuk niet zelden tot een onbewust

inslijten van een stuk, vvaardoor een student problemen kan krijgen om zijn concentratie



tebehouden. Bij het leren van blad lezen staan ook andere vaardigheden centraal dan

aileen het leren lezen, zeals het beheersen van elementaire technieken, het beheersen

van complexere ritmen en een instant kennis van praktische harmonie. Buiten kijf

staat dat het verbeteren van dergelijke aspecten gevolgen heeft voor het spelniveau en

het speelbewustzijn als geheel.

Kernwoorden bij het verbeteren van het vanblad lezen zijn: 1.1ezen en 2. snelheid.

De vraag kan gesteldworden: hoe belangrijk issnelheid van leren? Geeft een langzaam

leer- en interpretatieproces niet veel meer diepgang en betekenis? Twee leerrnodellen

vormen schijnbare tegenpolen. 1. Langzaam leren, uit het hoofd spelen, tijd nemen

om een interpretatie op te bouwen. 2. Snelleren/lezen, van blad spelen en het stellen

van deadlines. Is de een te prefereren boven de ander? Wat mij betreft vullen deze

twee kanten elkaar aan en zijn ze niet met elkaar in strijd. Grote snelheid van leren

gaat in de regel samen met een goed overzicht. Dat isvergelijkbaar met bijvoorbeeld

een goed ruimtelijk inzicht, waarin ook ruimte blijft voor details. Het denken en

waarnemen vanuit het geheel en vanuit het detail vormen een aanvulling op elkaar.Het denken vanuit een groot geheel is een enorme pre en geeft aandacht aan detail

juist betekenis. Ik kom wel studenten tegen die denken dat 'snelheid' en 'denken en

waarnemen vanuit het geheel' van een oppervlakkige muzikale instelling getuigen.

Het tegendeel iswaar. Zij die in het begin van het leerproces teveel vanuit het detail

werken, werken in de regel onnodig langzaam en hebben meer moeite om verbanden

te leggen tussen verschillende passages en zijn zeker minder snelle zichtlezers. Het is

juist een groter overzicht vanwaaruit meer betekenis kan worden gegeven aan details.

Chunken

AIsbasismoet bij het a prima vista spel een aantal schijnbaar simpele regelsworden

gevolgd. Stop niet, aarzel niet en herhaal niet. Deze regels zijn voor ongeoefende lezers

behoorlijk moeilijk te realiseren en stoppen, aarzelen en herhalen blijken hardnekkige

gewoonten.Voor de gevorderde lezer zijner weer andere doelen, die temaken hebben

met architectuur van een stuk, de klank, het lezen van moeilijkere stukken en het

meteen muzikale en expressieve betekenis kunnen scheppen.

De snelheid en aard van het van blad leren spelen verlopen bij iedereen anders.

Dat hangt onder meer samen met hoe het gevoel en verstand op elkaar inwerken. Dat

kan, zeker onder jonge musici, nogal verschillen.

In complexere piano-uittreksels kunnen onervaren lezers gemakkelijk in details

verstrikt raken en verdwalen. In een enkel geval lukt het studenten met voldoende

theoretische bagage en technische vaardigheden om in korte tijd om te schakelennaar een snellere leesmodus, wanrieer ze leren lezen en waarnemen vanuit grotere

informatiegroepen en -pakketjes. Er zijn ook studenten, die op een bag niveau blijven

hangen omdat ze traag denken, langzaam ccnclusies trekken, moeilijk kunnen

omschakelen van denken naar doen en fouten (noten en ritme) vaak niet herkennen.

Het leerproces is dan een grotere inspanning. Zijn eenmaal de nodige basisvaardig-

heden verworven, dan kan het leerproces sneller verlopen, rnits de student er tijd en

moeite aan besteedt. Uiteindelijk worden voor het van blad spelen op een hoger

niveau heel wat intellectuele en fysieke vermogens geeist.

Het denken in pakketjes, mappen en groepen wordt chunken genoemd. Chunken

houdt in dat informatie wordt gecodeerd, dat meerdere tekens tot een patroon worden

gereduceerd, een Gestalt of map. Bekende en vanzelfsprekende voorbeelden daarvan

zijn het waarnemen van akkoorden(combinaties), toonscorten, elementaire technieken 39



en ritrnische groepen, metrum en maatsoorten. Expertlezers zijn ook goed in bet

chunken van bijvoorbeeld melodiscbe contouren en van frasen- en kunnen grotere

blokken soorten informatie onmiddellijk als een gebeel zien. Chunken is een kwestie van

snelle berkenning en parate kennis. Het chunken kan worden verbeterd met techniek-

oefeningen waarin bet tempo, de intensiteit en de moeilijkbeidsgraad worden opge-

bouwd. Chunken is ook een kwestie van ervaring door veel van blad te lezen.

Zo is een goede oefening, die ook nog een beroep doet op bet tastgevoel, bet

cbromatiscb opscbuiven van akkoorden. Begonnen kan worden met bijvoorbeeld

majeur-drieklanken in de grondliggingen en die chrornatisch opschuiven. Dat is een

oefening die ecbt interessant wordt als naar een metronoomsnelbeid van bijvoorbeeld

120 per akkoord wordt gestreefd. Di t kan vervolgens worden gedaan met allerlei drie-

en viersternmi ge akkoorden in toenemende complexi tei t .

Een vergelijkbare oefening is de volgende:

Il

,~

Neem na elke twee noten een tel rust. Die rust kan worden gebruikt om de

volgende maat te lezen. Wenselijk is een tempo te nemen dat net baalbaar is, waar-

door de uitdaging bet grootst is en de speler gedwongen wordt om snel na te denken

en te reageren. Daarna kunnen drie en vier noten genomen worden per maat. Zo'n

dril-oefening werkt zeer effectief en geeft in bet algemeen snelle verbeteringen. Het is

een goede training bladzijdenlang dergelijke oefeningen te doen en langzaam aan de

complexiteit van de akkoorden te vergroten en bet tempo te verhogen.?

1 3 5

c1 '1

--

f. -& .~ -& e- ~

C C m C 4 C m 4 C 5 +

I'l - -

f. rr~ & 1 t ! & ,.~ -&- l'I~ '-& f'I'~,~

0 O m C~4 O m 4 OS+

I'l

-f. v . . . . . v " ' " v .. , v u " . . . . .

D I > D~m D b A O b m 4 O b S +

1 1

-=.-f..

u . . . . . . . . . . u . . . . .D O m D 4 O m 4 05+

c - :

<)

<

0..--0

0

01

s ::

D b

~;::l

(:Q

0s ::

.~

0,

40



Technieken

De kennis en vaardigheid van het van blad lezen staan ni et op zichzelf, Be1angrijk

voor een hoger nive au van bladlezen is sirnpelweg het beheersen van elementaire

technie ke n, zeals toonladde rs, drieklanken, octavenspel, sprongenspel, staccatospel en

repeteertechniek." Het ver6jnen van een 'bodymap' gericht op het verbeteren van

deze vaardigheden is ook een vorm van 'chunkeri' en biedt gelegenheid om het spel

op een fysiek niveau in balans te brengen.

Van blad spelen is niet alleen een kwestie van lezen, maar ook van nadenken en

anticiperen: het vermoeden dat zich een bepaalde passage zal aandienen. Nadenken

houdt in dat je weet wat je speelt, dat je snel conclusies kunt trekken en snel kunt

ornschakelen van denken naar do en . Om een eerrvoudig voorbeeld te geven: een passage

die er globaal uitziet als een chrornatische reeks. Zo'n chunk kan snel 'gescand' worden

op everituele afwijkingen. Een ervaren lezer beheerst het inspelen op verwachtings-

patronen en is in staat om snelle oplossingen in complexere passages aan te dragen.

Een meer ervaren lezer leest de richting en intervallen van een loopj e en Diet slechtsde noten afzonderlij k.

Dat toetsorie ntatie een belangrijk vermogen is bij het van blad spele n moge

duidelijk zijn. Dat houdt verband met hoe goed de interne voorstelling van het toetsen-

bord is en hoe zek:er verhouding en afstand tussen de toetsen zonder zicht op de toetsen

worden ervaren. Een eenvoudige oefening daarvoor is de volgende.

Speel een akkoord in octaafsprongen

1. Me teen hand.

2. Me t beide handen tegelij kertij d.

3. In tegenbeweging.

Dek eve ntueel de toetse n afs Bepaal de doelsnelheid, bijvoorbeeld kwart: 144.

Be1angrijke is ook het beheerse n en herkennen van specifieke akkoorden, te

beginnen met verminderde en overmatige vierklanken. Deze maken de leerling bewust

van hoe witte en zwarte toetsen zich tot elkaar verhouden.

Oefening. Hoeveel verminderde akkoorden zij n er? Hoeveel overmatige drieklanken?

•

Drie versch illende verm inderde akkoorden V ier verschillende overmatige akkoorden

Een oefening in het snel visueel herkennen van verminderde akkoorden is bijvoor-

beeld het beantwoorden van de vraag hoeveel verminderde akkoorden zich bevinden

in de inleiding van Beethovem Sonaie Pathltique.vind die in zo kort mogelijke tijd.

Vooruitlezen

Een veelvoorkomend probleem is de neiging om nog een keer te lezen wat al

gespeeld is. Dat remt de snelheid van het van bladlezen. Di t teruglezen vormt overigens

geen hindernis voor gevorderde lezers. Die kunnen vaker en sneller naar voren en

achteren springen zonder dat het afremt.s Er is een goede oefening om het teruglezenaf te leren, namelijk door het afdekken van partituur van wat al gespeeld is. Daarvoor

is een assistent nodig. Die kan ook met een Yinger of pen vooruitwijzen, maar dat is 41



gedefinieerd worden. Het blijft bij een vage 'diagnose' en het probleemgebied wordt

veel te wijd genomen, sorns matenlang, terwijl het dan gaat om een enkele noot, tel

of stukje van een frase. Ook worden er vaak geen prioriteiten gesteld, waardoor

onnodig wordt stilgestaan bij een enkele kwestie. Oefengewoonten zijn niet zelden

zeer inefficient.

Direct na het voorspelen kan een korte evaluatie worden gedaan. Had de tijd

beter benut kunnen worden? Zijn de prioriteiten goed gesteld?

Vervolgens kan een lijstje worden opgesteld met nieuwe prioriteiten. Corrigeer

vervolgens kort de fouten en speel opnieuw voor. Een goede evaluatie van de werk-

wijze helpt een volgende keer beter te studeren. Zo'n opdracht werkt goed in een

groepsles.

Door deadlines gedurende het leerproces in te bouwen wordt geleerd hoofd- en

bijzaken te scheiden. Dat dwingt om beter te plannen, alert te zijn tijdens het studeren

en om de tijd beter en effectiever te gebruiken.

Orkestuittreksels

Een belangrijk vennogen in relatie tot het van het van blad spelen is het reduceren

van orkestuittreksels.De probleemstelling bij het reduceren is:hoe kan departij vereen-

voudigd worden zonder het karakter te verliezen?\Velke noten kunnen worden weg-

gelaten?Wat iseen elegant en goed klinkend alternatief voor wat er gedrukt staat?Dit

helpt te leren denken in hoofd- en bijzaken en uit te gaan van een muzikaal geraamte.

Reduceren dwingt om te denken tijdens het spelen. Een goede training is om de

deadline minimaal te houden, omdat dit dwingt het minder relevante deel weg te

laten. Hoe beter het vennogen tot reduceren wordt beheerst, hoe beter als regel het

lees- en speloverzicht is.

Gepubliceerde methodes

De gepubliceerde van-blad-speel-methoden kunnen globaal worden ingedeeld in

methoden voor (gevorderde) beginners en voor (aspirant-)conservatoriumstudenten.

Rond dejaren '70 zijnvier methoden verschenen voor gevorderden. De bekendste

iswaarschijnlijk wel Kurt Hernnanns Vom B la ttB (een tekstboek en vier oefenboeken).

De oefenboeken bevatten een selectie kortere stukken uit de pianoliteratuur, per

thematiek geordend. Het is vooral een pleidooi voor het beheersen van elementaire

technieken. Hermann stipt veel relevante, pianistieke kwesties kort aan,maar de enkele

gegeven voorbeelden uit de literatuur maken niet zo maar een goede bladlezer. Als

methode voor het van blad spelen ishet materiaal ontoereikend.Geschikter voor het bestuderen van het van blad spelen zijn de volgende twee

methoden. Ich Spiele vom Blatt I en II van \Vilhelm Keilmann? en B la tt sp ie le n f ur

Pianisten vanVlastimil T'ichyl". Hierin vinden we trefoefeningen, tweestemmigheid,

akkoordstudie, hulplijntjes, maat en ritme, cadensen. Hoewel er wat meer sprake isvan

driloefeningen en de gegeven thematiek relevant is,blijft het materiaal onvoldoende

om er fundamentele vooruitgang mee te kunnen boeken.

Keilman geeft een apart vel met een checklist met punten waar je bij het lezen op

moet letten:

I. Sleutel en wisseling van sleutel.

II. Toonsoort en voortekens.

III. Maatsoort, maatwisseling, ritmische moeilijkheden.

IV Tempo, vastgesteld door de muzikale inhoud en de moeilijkheidsgraad. 43



44

V Vonn (a-b-a).

VI. Snappen van enkele patronen:

a) Toonladders b) Akkoordbrekingen c) Motiefherhalingen d) Sequensen.

VII. Vingerzettingen.

VIII. Sprongen.

IX. Dynamiek en voordrachtaanduidingen.

Met een checklijst kan de partituur 'gescand' worden op relevante informatie.

Door dat vaker te doen gaat het scannen steeds sneller.

Wel sprakevan gestructureerde dril-oefeningen iser in demethode van 0.Gartenlaub,

voormalig professor aan het Conservatoire National Superieur de Musique in Parijs,

Haar vijfdelige Preparation au Dechiffrage Pianistique (1969/1970) geeft genoeg leerstof

om succes te kunnen boeken in het verbeteren van het bladlezen. Een deel van de

effectiviteit zit in de kwantiteit van oefeningen en een systematische opbouw van

eenvoudig naar complex, herhaling van patronen, het leren herkennen van interval-

len, het blind spelen van sprongen, het oefenen van ritmische varianten in linker- en

rechterhand en akkoordspel.

Een vergevorderde student van mij, die zijn van blad spelen wilde verbeteren, heeft

deze methode een paar maanden lang dagelijks een uur geoefend (dat is wel een

voorwaarde) en zijn progressiewas opmerkelijk. Zijn vertrouwdheid met het notenlezen

is uitermate verbeterd en er waren ook andere positieve neveneffecten die zijn spel

in het algemeen op een hoger peil hebben getild. Dat laatste geeft aan, dat het lezen

een vervlechting is van algemene pianistieke en leesvaardigheden. Zijn verbeterde

'interne representatie' van het toetsenbord leverde een opmerkelijke verbetering vanzijn spel op, waarin meer rust en overzicht kwam.

Uit een studie onder klarinet- en trompetstudenten van McPherson 11blijkt dat

tweederde deel van leesfouten het ritme betrof. Goede lezers zijn beter in staat tot

structural rhythm, de perceptie van een grotere ritmische groep.12Voor pianisten is het

daarbij van belang om ritmes met twee handen te leren. Een goede drilmethode daar-

voor is Flip-a-Rhythm IIII van Sheila M. Nelson. Zij geeft in vier verschillende maat-

soorten een degelijke opbouw van eenvoudige naar complexe ritmen voor twee handen

tegelijkertijd. \Vie serieus met de oefeningen aan de gang gaat,kan snel vooruitgaan en

bereikt binnen de kortste tijd een beduidend hoger niveau van ritmische complexiteit.

De winst die met zulke ritmische training kan worden behaald in het spelen lees-

niveau is aanzienlijk. Ik heb gevorderde beginners flink zien vooruitgaan door deze

boekjes systematisch door te nemen.l '

Voor beginners en beginnende gevorderden bestaan de nodige leesmethoden.l'' Het

merendeel daarvan is relatief eenvoudig van opzet en komt niet veel verder dan het

niveau van een normale pianomethode, uitgebreid met tips (vaakvan slechts een blad-

zijde aan het begin van een boekje) die gericht zijn op specifiek het van blad lezen.15

Zo raadt Alan Bullard aan in zijn voorwoord: 'Probeer het in een keer goed te

spelen ', 'Speel door', 'Blijf proberen' en 'Doe het aan het begin van je oefentijd'. Jane

Smisor Bastien werkt met een logboek om de vooruitgang bij te houden. Joan Last

heeft twee verschillende methoden waarvan de opzet van haar Rhythmic Reading (Sight

Reading Pieces) Grade 1-2 een stuk wordt voorafgegaan door een ritmische oefening.

Een aantal van deze boekjes is geschreven met het oog op organisaties als het ABRSM

(theAssociated Board of the Royal Schools of Music), waar het van blad spelen blijkbaar



een vast onderdeel van het curriculum vormt. Van de mij bekende methoden is zes-

delige Sight Reading And Rhythm Every Day van Helen Marlais (met Kevin Olson)

misschien wel het meest constructief, Zij schenkt aandacht aan herkenning van toon-

soort, maatsoort, patronen, interval, articulatie en dynamiek. Het is de vraag of het

nodig is om daarvoor per se haar boekjes aan te schaffen, want zolang er geen sprake

is van een echte mil, kunnen zulke thema's ook in de les behandeld worden met

eigen oefenstof of speelliteratuur. Ook zij schenkt veel aandacht aan ritmen, maar de

boekjes van Sheila Nelson zijn effectiever.

Docenten kunnen mogelijk meer de diepte in gaan als ze zulk oefenmateriaal uit-

breiden met eigen oefeningen.

Hardy (1998) stelt de volgende richdijnen op voor het van blad spelen van materiaal

dat ongeveer twee graden lager ligt dan het actuele speelniveau.

1. Speel twee bladzijden per dag.

2. Doe een voorstudie voordat je begint te spelen.

3. Gebruik een metronoorn en tel hardop.

4. Houd je ogen gericht op de muzieknoten.

5. Neem een langzaam tempo en speel door zonder te corrigeren.

6. Speel een stuk slechts een keer.

Er zijn slechts weinig methoden die beogen om het van blad lezen te verbeteren

vanuit een systematische training. Ik geloof dat een opbouw van eenvoudig naar meer

complex vanuit een thernatische aanpak veel nut kan hebben. De Flip-a-rhythm boeken

zijn "vat dat betreft exemplarisch. Veel boeken blijven op het niveau van tips steken.

Mogelijk kan dat een Aha-Erlebnis geven, maar dat blijft een uitzonderingVolgens mij

isoefenmateriaal dat uitgaat van een dril, bijvoorbeeld van eenvoudige naar complexeakkoorden, zeer welkom.

SolIege en irnprovisatie

Uit onderzoek onder jonge spelers tussen 6 en 9 jaar (Yang 1994)16 blijkt, dat

solmisatie en ritmische training op die leeftijd tot enorme verbeteringen leidt.

Voor het bladlezen ispatroonherkenning relevant. Oefeningen voor het verbeteren

van patroonherkenning kunnen bestaan uit bijvoorbeeld geleide improvisaties, zeals

het afinaken van een melodie en het leren improviseren op een vast ritme.l"

Het van blad spelen als vast onderdeel van de les voor zowel beginners als gevor-

derden kan een belangrijke impuls geven aan het verbeteren van een aantal vermogens

die belangrijk zijn voor het pianospel in het algemeen. Het dwingt leerlingen om

meer bewust bezig te zijn met het versnellen van het leerproces en dat geeft op de

lange termijn grate voordelen voor een beter overzicht, een beter reactievermogen

en meer bewustzijn van wat wordt gespeeld.

Vingerzettingen en notities in de partituur

Een aspect van het van blad spelen verdient nog aandacht. Bij veel studenten kan

de manier van aantekeningen maken in de partituuur aanzierilijk worden verbeterd.

De partituur wordt soms volgeschreven met (slordige) notities, veelal tijdelijke reminders.

Er bestaat een verschil tussen aantekeningen die bedoeld zijn om binnen of meteen

na de les aan details te herinneren en aantekeningen die duidelijkheid creeren in de

partituur en ook na enige tijd hun nut behouden. Het doel van een goede notatie-

wijze is om het overzicht te vergroten en visuele en mentale duidelijkheid te scheppen 45


http://slidepdf.com/reader/full/van-blad-spelen-voor-pianisten-j-riemsdijk-2011 8/9

46

in de partituur. Heldere aantekeningen dragen bij tot een beter visueel (en daarmee

mentaal!) overzicht van de partituur.

Een goede vingerzetting vinden is vaak een hele kunst. Het bepalen van een

goede vingerzetting draagtsoms bij tot een beter begrip van een stuk en verbetert de

rust in het spel en de orientatie op de toetse n. In de praktijkzijn vingerzettingen vaak

visueel onoverzichtelijk genoteerd. Het isbelangrijk vast te stellenwaar vingerzettingen

het beste kunnen worden genoteerd: onder, boven of naastde noten, en zijndie extra

notities allemaal wel zo nodig? Welke kunnen worden weggelaten? Oefen in het

minimum aantal noodzakelijke notities om de partituur overzichtelijker te maken.

Slotadviezen

Tot slot nog een aantal suggesties voor het verbeteren van het van blad spelen.

• Veel doen: dagelijkse gewoonte.

• Zoek de uitdagingen op: benut deadlines.

• Ga samenspelen in duo- of kamermuziekverband.• Wees niet bang om fouten temaken.

• Bluf (totdatje dat niet meer nodig hebt).

'Bluf' klinkt misschien wat oppervlakkig, maar een dosis lef en onbezonnenheid

hebben, kan geen kwaad. Een Pietje precies die bang is fouten te maken, trekt vaak

aanhet kortste eind. Dat betekent niet dat professionele lezers gebrek aanprecisie aan

de dag leggen.

De psychische staatvan depianist en de instelling van spelen zijnvanbelang, naast

muzikale, mentale, visuele en auditieve aspecten.

Met dank aan Alejandro Serena Llinares enJoris van Loon.

Overzich tsartikelen

Beer nink, S., 'A prima vista spel, het fenomeen ontrafeld'. P ia n o B u ll et in 2010/1.

Lehmann,A.C., &Kopiez, R. 'Sight-reading. In: S.Hallam, 1 . Cross &M.Thaut (Eds.): T he O xfo rd h an db oo k oj

mus ic psychology (344-351). Oxford: Oxford University Press, 2009.

Hardy, D., 'Teaching Sight-Reading at the Piano: Methodology and Significance'. P ia n o P e dagogy Fo rum Vi,

m.2/ Mei 1,1998.

Wristen, E., 'Cognition and Motor Execution in Piano Sight-Reading: A Review of Literature' UPDATE:

A pp lic at io ns o f R es ea rc h in M u sic E d uc ati on , 2 00 5.

Noten:

1 Uitwerking van een lezing van de auteur voor EPTA Nederland in Maastricht op 9 oktober 2010.

2 Wristen (2005), biz. 49.

3 Met Alejandro Serena Llinares ben ik een 'dril'-methode aan het uitwerken om het bladleze n te

verbeteren. Ervaringen met 'ruw materiaal' en metronoom geeft b.v. de opmerkelijke conclusie dat

moilen gemakkelijker zijn te lezen dan kruisen.

Thema van rnijn volgende boek, dat gericht is om elementaire techniek in balans (eenvoud, rust en

onbevangenheid) te brengen.

Het afdekken van de toetsen is overigens geen heihg middel. Zolang dat het lezen maar niet afremt,

kan dit middel ingezet worden om overmatig kijken op de toetsen tegen te gaan. Zoals veel processen

bij ervaren lezers mel gaan, geldt dat ook voor orientatie op de toetsen.

Wristen (2005), biz. 49.

Ook wel 'Perceptual span' genoemd.

Kurt Herrmann (1972), V om B la tt. Tekstbook en 4 oefenboeken.

Edition Peters 1970.

4

5

6

7

8

9



10 Universal Edition 1972.11 McPherson, G. (1994), 'Factors and abilities influencing sightreachng skill in music' .J ou rn al o f R es ea rc h

in M u si c E du ca ti on . 42,217-231.

12 Wristen (2005), b12.50.

13 Laing, D.R. (2007), T he effect o f rhyth m p attern in structio n o n the sig ht-rea din g a ch ievem ent o f w in dinstrumentalis ts . University of Missouri-Columbia. Dissertatie. Laing komt in zijn onderzoek bij blazers

tot de conclusie dat ritmische training geen invloed heeft op het bladlezen. Mijn ervaringen lijken dat

tegen te spreken. Zij n onderzoek heeft de nodige beperkingen en strekken zich uit tot een periode

van minder dan een maand met slechts 4 lesuren.

14 Last,]. (1953), R hythm ic R ea ding (Sig ht R ea din g P ieces) G ra de 1-2 As so c ia te d B oa rd .

Last,]. (1986), S ig ht R ea din gfo rT od ay. P ia no G ra de 1-8 T o D ip lom a.

ALCM (1989), S ig ht r ea d in g t es ts .

Sight Reading and Rhythm Every Day - Book 1-6 .

Smisor Bastien.]. (1990), A LineA Day Sight Reading G rade 1-4, van 7 tot 11 jaar.

Lawson, P . (1995), Sig ht-R eading F or Fun G rad e 1-6.

Hall, P . en McArdle, F (1996), P ia no T im e S ig ht-R ea d in g 1-3. T he O xfo rd P ia no M etho d.

Bullard, A. (2001), T he S ig ht-R ea di ng S ou rc eb oo k 2001 Grade 1-3.

Marlais, H. (2005), Sight Read ing And Rhythm EvelY D ay 1-6 ALC M D iplom a S igh t Reading Tests .

Bradley, D.lTobin, R. S ig ht Read ing M ade E asy Boo ,~ 1-5.

ABRSM (2008), P ia no Sp ecim en Sig ht R ea ding Tests G ra de 1-8.

Hardy, P . (1998) spreekt over C omm er cia l S ig ht re ad in g b oo ks en zij geeft een korte analyse van de

volgende van methoden:

- Havill, 1. (1967), You C an S igh t-Rea d, bo oks one a nd tw o.

- Bastien,]. (1977), Mu sic ia ns hip fo r th e O ld er B eg in ne r.

- Sandercook (1979), He lp Your se lf t o S ig h t- Re adi ng .

- Olson,1.F (1982), Right From the Start. A Ra pid P iano Read er.

- Andrews, Ringhofer, Sclater en Toyich (1983), K ey s to S ig ht-R ea din g a nd M us ic ia ns hip .

- Butler,]. (1983), Sight-Reading is Fun .

- Grove, D. (1985), P ra ctic al S ig ht-R ea din gfo r B eg in ne rs , b oo b o ne a nd tw o.

- Richmond, H. (1985), S ig h t- Re adi ng S ec re ts .

- Hickman, D. (1986), Music S pe ed R ea din gfo r B eg in ne rs .

- Berlin, B. (1986), Four Stas S ig ht-R ea din g a nd E ar T ests.

- Sheftel, P (1986), F olk So ng s A ro und the R io rld .

- Kowalchyk, G. en Lancaster, E.1. (1988), S ig ht-re ad in g a nd E ar T ra in in g in G lO V e? "P ia n o Me th o d.

- Guhl, 1. (1989), The Magi c R ea de r.

- Tan, NJ (1991), Th e We ll -P r ep a re d P ia n is t.

- Burkes en Daley (1982), Mu si c Mac hi ne .

15 Hardy (1998) geeft een aantal criteria waar goede bladleesmethoden aan zouden moeten voldoen.

1. Sight-reading instruction books need to be graded into levels with a well-sequenced and systematic

approach.2. They need to be one to two grade levels in difficulty less than the student's repertoire level.

3. The music needs to be interesting.

4. They need to be multi-key and employ a variety of rhythms.

5. The material should represent all of the different style periods.

6. Reading instructions should be based on research findings.

7. There should be a diagnostic test or some other form of assessment.

16 Wristen, B. (2005), b12.52.

17 Zie ook: Wristen, B. (2005), b12.51.

47

Documents

Van Blad Spelen Voor Pianisten J. Riemsdijk 2011