29
València. Pau Rausell Köster [email protected] CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les polítiques culturals

València. Pau Rausell Köster [email protected] CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

València.

Pau Rausell Köster

[email protected]

CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA

GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS

La perspectiva Econòmica de les polítiques culturals

Page 2: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

Aproximación al concepto de política cultural. Definición y principales elementos constitutivos.

Definiendo la cultura, la Conferencia Mundial sobre Política Cultural consideró que era una fuente de renovación intelectual y crecimiento humano. "Es la cultura lo que proporciona al hombre la capacidad de reflexionar. Lo que hace que seamos seres humanos racionales, dotados de juicio crítico y sentido de compromiso moral. Es a través de la cultura que el hombre se expresa, es consciente de si mismo, reconoce su imperfección, cuestiona sus actos, busca incansablemente nuevos significados y produce obras a través de las cuales trasciende sus limitaciones.“1

1. UNESCO, Conferencia Mundial sobre Política Cultural (Ciutat de Méxic, 1982), Document final, op. cit

Aparece la funcionalidad social de la cultura¡¡¡

El papel de la Economía de la Cultura ha servido para racionalizar la aproximación

a los fenómenos culturales

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 3: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

¿Por qué la cultura ha de ser objeto de la atención

pública?

Razones históricas: “Cultura y poder”Primer Capítulo del Libro

Políticas y Sectores Culturales en la

Comunidad Valenciana. cultura y poder. Edit Tirant lo Blanch. València 1999.

Primer Capítulo del Libro Políticas y Sectores

Culturales en la Comunidad Valenciana.

cultura y poder. Edit Tirant lo Blanch. València 1999.

Racionalidad de la intervención pública

Consenso democrático

Dimensión económica creciente

Seguir a Definición de PC

Supuesto impacto electoral de la política cultural

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 4: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 5: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Racionalidad de la intervención pública•La enfermedad de Baumol

•Bienes tutelares o preferentes. (la bondad intrínseca de la cultura?)

•Fallos de mercado.

• - el valor educativo y formativo de la cultura.

• - el valor simbólico.

• - la cultura como proceso investigador.

• - la demanda de generaciones futuras.

• - el valor de opción

Justificaciones

Caps 1 y 2 de del Libro Frey, B.(2000): Economía

del Arte. Edit La Caixa. Colección de Estudios

Económicos. Barcelona.

Caps 1 y 2 de del Libro Frey, B.(2000): Economía

del Arte. Edit La Caixa. Colección de Estudios

Económicos. Barcelona.

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 6: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Derecho a la culturaEl derecho a la cultura, incluido en la “Declaración Universal de los Derechos del Hombre” de 1948 ha sido uno de los elementos claves en la aparición de las políticas culturales: Todos los individuos tiene derecho a participar libremente en la vida cultural de las comunidad .

Este derecho a la cultura aparece recogido en la mayoría de los textos constitucionales de los países occidentales (Art 149 de la Const.Española declara que es un deber y atribución esencial del Estado)

Democratización de la cultura Responsabilidad del sector público

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 7: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

Definición de la política cultural

1“Conjunto de principios operacionales, prácticas sociales conscientes y deliberadas y procedimientos de gestión administrativa y presupuestaria, de

intervención o no intervención que deben servir de base a la acción del Estado tendente a la satisfacción de ciertas necesidades culturales mediante el empleo óptimo de recursos materiales y humanos de los que la sociedad

dispone en un momento dado” (UNESCO. Conferencia de Mónaco 1.967).

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 8: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Industrias culturales

Prácticas culturales

Sectores creativos

Recursos culturales

Consumo de Cultura Ocio

Ubicación de la política cultural en el sector cultural

Políticas Culturales

Marco metodoógico

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 9: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Grado de acuerdo sobre los objetivos y valoresAlto Débil

Grado decerteza sobre

los medios, los

Alto Proceso programadoRutinas, automatismos, noacontecimientos. Tecnificaciónburocratización y planificación

Proceso negociado.Debates ideológicos, rcurso a laexperiencia y a la tradición.Controversias oficiales ycompromisos ocultos

hechos y elconocimiento

Débil Proceso pragmáticoRecursos a los “expertos”,empirismo (lo mejor que se pueda),búsqueda de variantes estratégicas

Proceso caóticoPrevención ; descentralización,recurso a la autoridad o al hombreprovidencial

El estilo decisorio de la política cultural

(**) Meny, I., Thoeneing, J.C(1992):Las políticas públicas. Ariel Madrid

Política culturalPolítica cultural

Marco metodoógico

València Febrer 2002

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 10: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Provisión directa de bienes y servicios.

Información.Incentivos y desincentivos.Legislación.

Marco metodoógico

Conservación/preservación

Diseminación/promoción

Defensa de la creaciónFormaciónInvestigación

Diferentes modos de acción:

Desde los objetivos. Desde las formas de

intervención.

València Febrer 2002

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 11: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

2) La dimensión económica

La creación, producción, distribución, consumo i conservación de formas simbólicas puede constituir un elemento básico en la configuración de los sistemas económicos territoriales

Los estudios de impacto económico han evidenciado que las actividades culturales pueden contribuir a la economía de un territorio en tres sentidos

• En primer lugar porque las actividades culturales son también actividades económicas, generadoras de renta y ocupación.

• En segundo lugar porque estas actividades pueden favorecer decisiones de localización en el territorio considerado de otras actividades económicas o de profesionales cualificados

• Y en tercer lugar, en ciertos casos, por el efecto proveedor. Especialmente en el caso de las industrias culturales.

También, cuando hablamos de cultura estamos tratando con sistemas de transmisión de las formas simbólicas que afectan y tienen que ver con procesos de aprendizaje y cambio. Así, parece razonable que el desarrollo de redes culturales facilita la configuración de espacios económicos y sociales sensibles a los procesos de innovación productiva i cambio social, es decir facilita les dinámicas de adaptación a entornos cambiantes

Marco metodoógico

Page 12: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

2) La dimensión económica

Marco metodoógico

Gráfico 4: Evolución de la ocupación en actividades culturales

0

50

100

150

200

250

300

350

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Mil

es

Artes gráficas, reproducción desoportes grabados, fabricacióndeaparatos de imagen y sonido, yfabricación de instrumentosmusicalesOtras actividades artísticas y deespectáculos

Actividades de radio y televisión y deagencias de noticias

Actividades cinematográficas y devídeo

Edición

Actividades de bibliotecas, archivos,museos y otras institucionesculturales

Page 13: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

2) La dimensió econòmica

Marco metodoógico

Estimación (1998-2002) de la participación del VABpm en el PIB de la CV

012345

Page 14: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

2) La dimensió econòmica

Marco metodoógico

Gráficos 5

450 Euros 1999

Page 15: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

Rasgos de las políticas

culturales desde los años 80

Políticas culturales de la complejidad

Nuevas relaciones entre economía y cultura•La relación entre cultura y trabajo •La relación entre cultura y generación de riqueza •Cultura y jerarquía urbana •La cultura como factor de competividad de un territorio •La cultura como elemento de creatividad y de innovación

Los procesos de regionalización y descentralización cultural

El crecimiento de la demanda cultural

Cultura y globalización

València Febrer 2002

a. El origen de las políticas culturales.a. El origen de las políticas culturales.

Page 16: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

•La democratización de la cultura.

b. Paradojas.b. Paradojas.

JazzPop/

Rock OperaMúsica Clásica Teatro Ballet Leer

Nunca asisten 96,2 76,7 97,1 90,5 75,4 97 51,8Más de 2 veces al año 1,6 11,5 0,9 4,8 11 0,9

Hábitos de consumo cultural en España 1998 (%)

....y los efectos redistributivosAño 1999 Especta Recaudación precio medio Sesiones esp/sesionAuditori Nacional 486.511 1.331.010.016 2.736 262 1.857 Palu de la Música (Bna) 172.375 447.769.641 2.598 176 979 L'auditori (BNA) 123.500 440.550.000 3.567 95 1.300 Liceu (BNA) 34.030 259.493.100 7.625 15 2.269 Palu de la Música (Valencia) 213.592 225.816.506 1.057 336 636 Auditori Alfredo Kraus 70.285 120.537.000 1.715 77 913 Teatro d ela Maestranza 54.320 101.657.458 1.871 47 1.156 Auditorio Principe Felipe (Oviedo) 76.639 100.885.757 1.316 68 1.127 Teatro Zaragoza 98.638 94.681.830 960 161 613 Teatro Victoria Eugenia (Donostia) 32.924 90.882.226 2.760 44 748 Teatro Campoamor (Oviedo) 26.189 59.495.100 2.272 33 794 Sociedad Filarmónica (Bilbao) 28.530 54.435.000 1.908 34 839 Palcio de Festivales (santander) 20.597 54.211.875 2.632 36 572

Page 17: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

•La democratización de la cultura.

b. Paradojas.b. Paradojas.

No asisten81%

Asistencia Alta2%Asistencia Media

5%

Asistencia Baja12%

Espectadores de teatro de la ciudad de Valencia. 2001 (trabajo de Roberto Luna, UVEG)

Page 18: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Algunas paradojas en la implementación efectiva de las políticas culturales. Temas para el debate

Asistents al Liceu de Barcelona *

3,1% de la població de l’àrea metropolitana de BNA

2,5% Clase alta0,4% Clase Mitja0,2% Clase Baixa

Page 19: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Los técnicos

en cultura

Los técnicos

en cultura

Los agentes

culturales

Los agentes

culturales

Los expertos y

especialistas

Los expertos y

especialistas

Los políticos

Los políticos

Los ciudadano

s?

Los ciudadano

s?

Page 20: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

  

 PRIVADO

 PUBLICO

 Grupo

 Político Cultural

 Órgano de gobierno

 Agentes de la oferta

 Grupos de demanda

 Otros grupos (económico- administrativos)

 Sociedad

 Beneficios

 -Status prestigio y dinero-Satisfacción de la demanda individual. 

 - Facilidad en la gestión de gobierno.-Prestigio en la acción de gobierno.- Discurso favorable por los agentes culturales.- rentas electorales

 - Rentas

 - Satisfacción de demandas específicas- Reducción de los precios

 - Rentas- Rentas políticas

 - Cualquiera creíble socialmente. 

 Argumentos legitimadores

  

 

-Cohesión social

 -Tecno-productivos -Efectos externos

 - Igualdad- Pluralidad- Bien público

 - Impactos socioeconómicos

 - Cualquiera que cumpla ciertos requisitos de “razonabilidad” científica  

Tipo (ocurrencial)

 (extensiva, identitaria) (emblemática) (compensatoria)

  (Compensatoria de oferta)

 (compensatoria de demanda)

 (Compensatoria transitiva)

 (democrática)

b. Una lectura de economía política de la b. Una lectura de economía política de la política cultura.política cultura.

Page 21: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico b. Una lectura de economía política de la b. Una lectura de economía política de la

política cultura.política cultura.

Page 22: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

. Campus Tarongers Setembre 011

El sistema cultural localEl sistema cultural local

El Sistema Cultural Local

Demanda

ENTIDADESSUPRALOCALES

Ayuntamientos

Población+

Visitantes

Oferta

Oferta

Real Latente

DemandaPolit. Cultural

Presupuestos

Agentes

Culturals

Instituciones

Empresas

Estructura Económica Estructura Social Estructura Demográfica

Consumo

EFECT. ARRASTRE

EFECT. ARRASTRE.

Recursos (patr.,historicos,

simbolicos... )

PRODUCCIÓN

Infraestructuras

EXHIBICIÓN CONSUMO DEMANDA

Tipología

NIVEL I

Relaciones entre entidades

locales y supralocales.

NIVEL II

Relaciones entre los

elementos que influyen en la

oferta y demanda. NIVEL III

Relaciones entre diferentes

SCL

Page 23: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

La relación entre equipamientos y programaciónLa relación entre equipamientos y programación

Page 24: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

El impacto económico de los equipamientosEl impacto económico de los equipamientos

Page 25: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

El impacto económico de los equipamientosEl impacto económico de los equipamientos

Page 26: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Marco metodoógico

El impacto económico de los equipamientosEl impacto económico de los equipamientos

Page 27: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

La ubicación de la La ubicación de la Comunidad Valenciana en Comunidad Valenciana en el sistema cultural nacionalel sistema cultural nacional

Page 28: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

La Cultura com a estratègia de desenvolupament•Infrastructures dels sectors culturals.•Condicions de la demanda.•L'oferta cultural Les Polítiques Culturals

•Anàlisi de dades•Els SCL

Cohesió Territorial.Dimensió Econòmica.Cultura i Qualitat de Vida

• Diagnòstic Sectorial

• Anàlisi Municipal

• Diagnòstic Global: Anàlisi de Problemes

• Propostes d’Actuació

Page 29: València. Pau Rausell Köster Pau.Rausell@uv.es CURS DEL PLÀ DE FORMACIÓ CONTINUA GESTIÓ D’EQUIPAMENTS CULTURALS LOCALS La perspectiva Econòmica de les

Los sistemas culturales de Los sistemas culturales de la Comunidad Valencianala Comunidad Valenciana