UVOD U INFORMATIKUOpći pojmovi iz informatike

1. OD ČEGA JE NASTALA RIJEČ INFORMATIKA

Riječ informatika je nastala kombinacijom francuskih riječi

INFORMation + AutomaTIQue

kao sinonim za automatsku obradu podataka

2. KAKO GLASI DEFINICIJA INFORMATIKE PO FRANCUSKOJ AKADEMIJI NAUKA I UMJETNOSTI ?

Informatika je nauka sistemskog i efikasnog obrađivanja informacija kao medija ljudskog znanja i medija za komuniciranje u području tehničkih, društvenih i drugih nauka a sve to uz pomoć savremenih tehničkih sredstava

(Francuska akademija nauka i umjetnosti, Pariz 1966)

3. KAKO GLASI DEFINICIJA INFORMATIKE U NOVOM TRENDU ?

Informatika je nauka koja se bavi proučavanjem i razvojem računara kao savremenih sredstava za obradu informacija, te primjenom računara u raznim oblastima ljudske djelatnosti .

4. ŠTA JE PODATAK ?

Podatak je bilo kakav zapis (u bilo kakvom obliku) u kojem je zabilježen neki događaj, pojava, činjenica ili zapažanje iz okoline.

5. RAZLIKA IZMEĐU PODATKA I INFORMACIJE ?

Podatak je bilo kakav zapis na nekom nosiocu informacija (papir, kamen, magnetni diskovi, optički diskovi, geni, itd). On postaje informacija kada krajnji korisnik pročita ili sazna sadržaj sa tog nosioca informacija . Dio koji se ne pročita ili ne sazna još uvijek ostaje podatak .

6. ŠTA JE INFORMACIJA PO RUSKOM FILOZOFU URSULU ?

Informacija predstavlja preslikavanje stanja jednog subjekta (izvora informacija) u stanje drugog subjekta (primaoca informacija) pri čemu ovo preslikavanje može biti različito za različite subjekte.

(Npr, nakon završenog predavanja, profesor ispituje učenike, pa učenike vrednuje po stepenu usvojenog znanja tj količini primljenih informacija i sposobnosti logičkog zaključivanja, ocjenama od 1 do 5)

7. KADA JE INFORMACIJA KORISNA ?

Informacija je korisna kada je:

1. Tačna

2. Potpuna

3. Blagovremena

Npr, korisna informacija

“Hayat Production organizuje finalno takmičenje ZMBT, u Dvorani Mladih, u subotu 1.10.2011 sa početkom u 20 sati “

Nije tačna slijedeća:

“Hayat Production organizuje finalno takmičenje ZMBT, u Dvorani Mladih, u subotu 8.10.2011 sa početkom u 20 sati “

Nije potpuna slijedeća:

“Hayat Production organizuje finalno takmičenje ZMBT, u Dvorani Mladih, u subotu “

Nije blagovremena ukoliko smo informaciju primili nakon održanog termina.

8. KOJE VRSTE INFORMACIJA POSTOJE ?

Postoje tri vrste informacija:

1. Činjenice – informacije koje se smatraju tačnim tj vjerodostojnim

2. Mišljenja – informacije za koje postoje konkretni pokazatelji koji ukazuju na njihovu tačnost

3. Vjerovanja – informacije koju izvjesni subjekti prihvataju kao tačne , mada za njih ne postoji nikakav konretni pokazatelj da su te informacije tačne

9. NABROJATI NEKE NOSIOCE INFORMACIJA ?

Postoje razni nosioci informacija:

1. Opći nosioci – novine, radio , televizija

2. Za biologe – neuroni u mozgu, geni

3. Za hemičare – atomi, molekule

4. Za fizičare – elektroni, joni, fotoni, talasi

5. Za informatičare – magnetni mediji, optički diskovi

6. ...

10. IZ KOLIKO NAJMANJE POKUŠAJA MOŽEMO POGODITI GDJE JE SMJEŠTEN BIJELI KRALJ ?

Broj pokušaja zavisi od broja polja na šahovskoj ploči koje posmatrate

Ukoliko je broj polja koji posmatrate 16 ( početna postava figura tj posmatrate samo prva dva reda= broj bitova odnosno pokušaja da saznate gdje je bijeli kralj smješten je

2x=16 slijedi x=4 (tj 4 pokušaja ili 4 bita)

Ukoliko je broj polja koji posmatrate 64 ( početna postava figura tj posmatrate samo prva dva reda= broj bitova odnosno pokušaja da saznate gdje je bijeli kralj smješten je

2x=64 slijedi x=6 (tj 6 pokušaja ili 6 bita)

11. ŠTA JE ENTROPIJA I ŠTA ONA IZRAŽAVA ?

Entropija je srednja količina informacija za određenu skupinu događaja.

Koristi se kada se želi procijeniti koji dogažaj iz jedne skupine događaja će se sigurno dogoditi. Npr, ako znamo koji događaj iz jedne skupine će se sigurno dogoditi tada je entropija jednaka nuli (u premijer ligi BiH znamo sigurno koji će klub pobijediti), jer događaj koji će se sigurno desiti ne nosi nikakvu informaciju

Entropija je najveća kada je neizvjesnost događaja najveća

12. OSNOVNE KARAKTERISTIKE ELEKTRONSKE OBRADE PODATAKA ?

1. Brzina

2. Repetitivnost (ponavljanje akcije)

3. Tačnost

4. Pouzdanost

5. Ekonomičnost

13. ŠTA JE RAČUNAR ?

Računar je svaki uređaj koji je sposoban da prima podatke od korisnika, da ih memoriše i obrađuje prema zadanim uputama (programima) i da saopći korisniku rezultate obrade

14. RAZLIKA IZMEĐU ANALOGNIH I DIGITALNIH SIGNALA ?

Signali koji su najrasprostranjeniji u prirodi su analogni signali (zvuk motora, cvrkut ptica, glas, govor itd). Ovi signali (zvukovi) imaju svoju boju koju karakterišu raznolike amplitude (najveća vrijednost talasa) periode (vrijeme trajanja jednog vala), frekvencije (brzine promjene talasa) i ovi signali su kontinuirani (neprekidni) u vremenu dok traju.

No računari ove signale nemogu prepoznati zbog nejednakih i različitih vrijednosti, pa je potrebno vršiti njihovu modifikaciju tj pretvorbu u oblika IMA SIGNAL (1) i NEMA SIGNAL (0) i tada dobijamo signal koji računar može obrađivati , digitalni signal

15. ŠTA JE UZORKOVANJE A ŠTA KVANTIZIRANJE ?

Uzorkovanje je proces uzimanja uzoraka analognog signala u određenom vremenskom intervalu u procesu digitalizacije

Kvantiziranje je proces očitavanja vrijednosti odgovarajueg analognog signala za posmatrani uzorak i njegovo pretvaranje u binarni oblik (kombinacija 0 i 1)

16. NABROJTE NEKE BROJNE SISTEME ?

1. Binarni (brojevi 0,1)

2. Oktalni (brojevi 0,1,2,3,4,5,6,7)

3. Dekadni (brojevi 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9)

4. Heksadekadni (brojevi 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F)

17. ŠTA KARAKTERIŠE SVAKI BROJNI SISTEM ?

Svaki brojni sistem karakteriše:

1. Njegova baza (za binarni 2, za oktalni 8, dekadni 10, heksadekadni 16)

2. Broj cifara datog sistema

Najveća cifra jednog sistema je za jedan manja od njegove baze (za binarni najveća cifra 1 za 1 manja od njegove baze /2/)

18. ZAŠTO JE BINARNI SISTEM NAJPOGODNIJI U RAČUNARSTVU ?

Digitaliziranjem signala, imamo samo dvije vrijednosti a to su 0 i 1, tj ima signala ili nema. S obzirom da su procesori izrađeni od poluprovodničkog materijala (silicijuma) čija je osobina da pri određenoj naponskoj vrijednosti propusti signal iste visine (zavisno do visnie napona +-5 V te se uzima kao vrijednost 1) a ispod te vrijednosti ne propušta (nema signala 0) najboljom pokazao binarni brojni sistem za proračune usamom procesoru

19. PRETVARANJE BINARNOG U DEKADNI BROJNI SISTEM?

(11011)2= (?)10

11011 = 1*24+1*23+0*22+1*21+1*20 = 16+8+0+2+1=27

(11011)2= (27)10

20. PRETVARANJE DEKADNOG U BINARNI BROJNI SISTEM?

(34)10= (?)2

34 : 2 = 17 : 2 = 8 : 2 = 4 : 2 = 2 : 2 = 1 : 2 = 0

0 1 0 0 0 1 (ostatke pri cjelobrojnom dijeljenju čitamo s desne u lijevu stranu )

(34)10= (100010)2

25. ŠTA SU INFORMACIONI SISTEMI I ŠTA JE NJIHOVA SREDNJA TAČKA ?

Informacioni sistem predstavlja skup ljudi, postupaka i opreme koji po određenoj organizaciji i metodama prikupljaju, zapisuju, obrađuju, memorišu i prikazuju informacije (Npr. Novinarske , radio i TV kuće, i sl.)

Srednja tačka svih informacionih sistema je čovjek jer oni i postoje zbog ljudi kako bi im brže i lakše pomogli u procesu prenosa informacija

26. VIDOVI PODRŠKE RAČUNARSKI BAZIRANIM INFORMACIONIM SISTEMIMA ?

1. Hardverska podrška

2. Softverska podrška

3. Kadrovska podrška

4. Edukacijska podrška

27. HARDVERSKA PODRŠKA INFORMACIONIM SISTEMIMA ?

U hardversku podršku spadaju

1. Računari

2. Prateća oprema

3. Mediji

Koji su odabani tako da na najbolji i najjeftiniji način omoguće efikasno generisanje neophodnih informacija

28. SOFTVERSKA PODRŠKA INFORMACIONIM SISTEMIMA ?

U softversku podršku spadaju

1. Pohranjeni podaci (baza podataka) kojima raspolaže konkretan informacioni sistem

2. Programi koji pretvaraju gore navedene podatke u upotrebljivu informaciju

3. Programi za upravljanje bazom podataka

4. Programi za planiranje

5. Editori teksta

6. Programi za razvoj aplikativnih softvera

7. ...

29. KADROVSKA PODRŠKA INFORMACIONIM SISTEMIMA ?

U kadrovsku podršku spadaju

1. Korisnici informacionih sistema

2. Računarski specijalci

U računarske specijalce spadaju:

1. Sistemski analitičari – prikuplja i analizira informacije za razvoj informacionih sistema

2. Projektant – prevodi zahtjev sistema od sistemskog analitičara u konkretan dizajn sistema

3. Programer – piše program za zadani konkretni dizajn sistema u softveru za razvoj aplikacija

4. Operater – unosi neophodne podatke u računarski sistem

30. EDUKACIJSKA PODRŠKA INFORMACIONIM SISTEMIMA ?

Edukacijska podrška podrazumijeva osposobljavanje ljudi unutar jednog informacionog sistema kako bi mogli odgovoriti traženom zadatku

Koordinator obuke je osoba koja razvija program obuke, upravlja realizacijom obuke osoblja informacionih servisa i krajnjih korisnika informacionih sistema

31. VRSTE INFORMACIONIH SISTEMA ?

1. Upravljački informacioni sistem (Management Information System)

2. Sistemi za podršku odlučivanje (Decision Support System)

3. Ekspertni sistemi

32. NAVEDI NEKE ASPEKTE UTJECAJA RAČUNARA NA DRUŠTVO I OKOLINU?

1. Sociološko ekonomski aspekt – automatizacijom procesa, smanjuje se broj radnika, proizvodi više i po jeftinijoj cijeni , dakle povećana produktivnost i umanjena mogućnost zaposlenja.

2. Konkurencija – proizvodnja većih količina uz manje radne snage daje nisku cijenu proizvoda koja je konkuretna onima koji proizvode ručno sa dosta radne snage sa manje količine gotovih proizvoda

3. Individualnost – formiranje velike baze podataka prilikom registracije korisnika koja bi se mogla zloupotrijebiti i tako narušiti privatnost korisnika

4. Lokalizacija i globalizacija pojedinca i društva – putem društvenih računarskih mreža se organizuje razni skupovi, koncerti, druženja političkih istomišljenika što je karakteristično za jednu globalizaciju. No ukoliko osoba provodi više vremena za računarom može biti asocijalna i praviti određene probleme u društvu

33. KAKO JE TEKAO RAZVOJ RAČUNARA KROZ HISTORIJU ?

1. P.n.e - Abacus

2. 1642 – Pascalova aritmetička mašina (samo sabirala i oduzimala principom diferencijala)

3. 1646 – Leibnizova mašina za računanje (sabirala, oduzimala množila i dijelila)

4. 1823 –Babbageova diferencijalna mašina (preteča današnjih digitrona)

5. 1833 – Babbageova analitička mašina (peteča današnjih račuara)

6. 1835 – Prvi programski jezik nazvan po prvom programeru ženi Adi Gordon

7. 1880 – Hollerithova mašina na bušene kartice (urašen prvi popis tanovništva SAD)

8. 1938 – Zuseov računar Z1 zasnovan na elektromehaničkim relejima

9. 1942 – John Atanasoff pravi prvi elektronski digitalni računar (memorija su kondenaztori)

10. 1946 – ENIAC kao najpoznatiji elektronski digitalni računar (memorije su vakuumske cijevi)

34. KARAKTERISTIKE PRVE GENERACIJE RAČUNARA ?

1. Prva generacija računara počinje 1951, pojavom računara UNIVAC I

2. Najpoznatiji računar IBM 650

3. Kako memorija koristile su se vakuumske elektronske cijevi

4. Glomazni, nepouzdani i veliki potrošači el.energije

5. Kapacitet memorije od nekoliko kilobajta do nekoliko desetina kilobajta

6. Brzina rada nekoliko stotina operacija u sekundi

35. KARAKTERISTIKE DRUGE GENERACIJE RAČUNARA ?

1. Druga generacija računara počinje 1959

2. Prvi računar se zvao TX0

3. Najpoznatiji računar bio IBM 7090

4. Prvi put se u elektronske sklopove ubacuju tranzistori

5. Manji, brži i pouzdaniji nego računari prve generacije

6. Koristila se magnetna memorija

7. Brzina rada nekoliko stotina hiljada operacija u sekundi

36. KARAKTERISTIKE TREĆE GENERACIJE RAČUNARA ?

1. Treća generacija računara počinje 1964, promocijom računara IBM 360

2. Najpoznatiji mini računar bio PDP-11 firme DEC

3. Prvi put se u elektronske sklopove ubacuju integralna kola (čipovi)

4. Manji, brži i pouzdaniji nego računari druge generacije

5. Koristila se glomazna magnetna memorija

6. Prvi put se koristi tastatura i monitor

7. Brzina rada nekoliko miliona operacija u sekundi

37. KARAKTERISTIKE ČETVRTE GENERACIJE RAČUNARA ?

1. Četvrta generacija računara počinje 1972,

2. Prvi kućni računar je ALTAIR 8080

3. Prvi PC računar je bio Apple II

4. Manji, brži i pouzdaniji nego računari trećegeneracije

5. Magnetne memorije zamijenjene elektronskim komponentama

6. Prvi put se koristi mikroprocesor kao minijaturni elektronski sklop

7. Brzina rada nekoliko stotina miliona operacija u sekundi

38. VRSTE RAČUNARA S OBZIROM NA VELIČINU ?

1. PC računari (desktop i laptop – koriste se za ličnu upotrebu)

2. Workstation - radna stanica namijenjena intentivnoj obradi velike količine podataka i za obradu grafike

3. Miniračunari – namijenjeni za istovremeno opsluživanje više korisnika

4. Mainframe računari – računari velike snage koriste se u vladinim agencijama, upravljanje letom aviona, svemirskih letjelica i sl

5. Superračunari – su računari najveće snage i rade se isključivo po narudžbi za vojne svrhe ili u posebnim naučnim istraživanjima

39. VON NEUMANNOVA ARHITEKTURA RAČUNARA ?

1. Ulazne jedinice – putem kojih računar prima podatke

2. Izlazne jedinice – preko kojih računar korisniku saopćava rezultate obrade

3. Centralna jedinica – služi za obradu i memorisanje podataka

40. ŠTA ČINI JEDAN RAČUNARSKI SISTEM ?

1. Hardware – skup komponenti tj ulaznih, izlaznih i jednica za obradu

2. Software – skup programa unutar jednog računarskog sistema

41. KOLIKO ULAZA SADRŽI JEDNA MEMORIJA ?

1. Adresni ulaz – preko kojih se memoriji saopštava adresa memorijske lokacije iz koje želimo da pročitamo ili u koju želimo da zapišemo podataka u binarnom obliku

2. Datotečni ulaz/izlaz – preko kojih se čita ili upisuje željeni podatak

3. Dva upravljačka uređaja – jedan saopštava da želimo čitati podatke a drugi da želimo pisati

42. KOJA JE NAJMANJA MEMORIJSKA JEDINICA ?

1. Najmanja memorijska jedinica je 1 bit. Bit ne nosi nikakvu informaciju

43. ŠTA JE BAJT ?

1. Bajt je najmanja memorijska jedinica koja nosi informaciju.

1 Bajt (B) = 8 bitova (b)

44. IZ KOLIKO FAZA SE SASTOJI ČITANJE INSTRUKCIJA PROCESORA IZ MEMORIJE?

1. Faza pripreme – dobavljanje instrukcija iz memorije

2. Faza izvršavanja – izvršavanje instrukcije u procesoru

45. KOJE VRSTE INSTRUKCIJA PROCESOR IZVRŠAVA ?

1. Instrukcije za prenos podataka – nalažu procesoru da premjesti neki podatak iz memorije računara u registar procesora i obrnuto

2. Aritmetičko/logičke instrukcije – nalaže procesoru da izvrši neku od elementarnih računskih operacija nad sadržajima registara ili memorije

3. Instrukcije za upravljanje tokom programa – omogućuju da se izvođenje programa nastavi od proizvoljne memorijske lokacije

4. Ulazno/izlazne instrukcije – omogućuju razmjenu podataka između registara procesora i ulaznih/izlaznih jednica umjesto memorije

46. ULAZNE JEDINICE RAČUNARSKOG SISTEMA ?

1. Tastatura (Keyboard)

2. Miš (Mouse)

3. Rotacijska kugla (Tracking ball) – ima istu ulogu kao i miš samo na principu pomjeranja kugle

4. Grafička ploča (Tablet) – služi za elektronsko crtanje

5. Skener – predstavlja uređaj za direktan prenos slike sa papirnog medija u računar

6. Palica za igru (Joystick) – praktična za upravljanje grafičkim objektima na računaru

7. Dodirna podloga (Touchpad) – set fotoosjetljivih ćelija za pomjeranje kursora

8. Mikrofon – unos zvuka u računar

9. Web kamera – unos video zapisa u računar

47. IZLAZNE JEDINICE RAČUNARSKOG SISTEMA ?

1. Monitor – (CRT - sa katodnim cijevima; LCD – kristalni display ; Plasma – display sa fosfornim plinovima

2. Štampači – (matrični , tintni, laserski i termalni)

3. Zvučnici

4. Multimedijalni projektori

48. JEDINICE ZA OBRADU, MEMORISANJE I ULAZNO/IZLAZNE JEDINICE ?

1. Matična ploča – ploča na kojoj su smješteni razni utori, čipovi, elektronska kola i vodiči za povezivanje komponenti

2. Mikroprocesor

3. Centralna memorija

4. Periferna memorija

5. Grafička kartica

6. Zvučna kartica

7. Modem

8. Mrežna kartica

9. Portovi

49. VRSTE MEMORIJE ?

1. Centralna memorija

2. Periferna memorija

50. CENTRALNA MEMORIJA ?

1. RAM (Random Access Memory) memorija1. SRAM – statički RAM brži od DRAM2. DRAM – dinamički RAM

1. DDR SDRAM – Double Data Rate Synchronous Random Access Memory2. DDR 2 SDRAM - Double Data Rate 2 Synchronous Random Access Memory3. DDR 3 SDRAM - Double Data Rate 3 Synchronous Random Access Memory

2. ROM (Read Only Memory) memorija1. PROM – u trenutku proizvodnje prazna. Korisnik može u nju upisati sadržaj samo jedanput2. EPROM – isto kao PROM ali je moguće brisanje podataka izlaganjem jakoj svjetlosti izvjesno vrijeme3. EEPROM – isto kao prom ali je moguće brisanje podataka putem električne energije

51. PERIFERNA MEMORIJA ?

1. Magnetna memorija1. Interni HDD (Hard Disk Drive) – kapacitet već u TB (Terabajtima)2. Eksterni HDD

2. Optički mediji1. CD ROM –Cpmact Disc kapaciteta od 650 – 750 MB2. DVD ROM – Digital Versatile Disc kapaciteta 4,7 - 21 GB3. BD – Blue ray Disc kapaciteta 250 GB

3. Flash memorije1. USB flash memory2. Memory card

52. MATIČNA PLOČA?

Matična ploča je najveća komponenta računarskog sistema na kojoj su smješteni utori za ulazno/izlazne uređaje, set elektronskih kola, integralna kola i magistrale koje povezuju te komponente

53. VRSTE SOFTVERA ?

1. Sistemski softver

2. Aplikativni softver

54. VRSTE SISTEMSKOG SOFTVERA ?

1. BIOS (Basic Input Output System)

2. Operativni sistem

55. RAZLIKA IZMEĐU BIOS-A I OPERATIVNOG SISTEMA ?

BIOS predstavlja skup instrukcija i podataka o procesoru, memoriji i ostalim ulazno izlanim komponentama računarskog sistema. Smješten je u ROM memoriji čije podatke možemo mijenjati samo na osnovu ponuđenih opcija a ne onako kako mi to želimo. Služi za testiranje ispravnosti komponenti računara

Operativni sistem je sistemski softver koji upravlja radom jednog računara

Prilikom paljenja računara prvo se pokreće BIOS a potom učitava operativni sistem u memoriju računara

56. VRSTE OPERATIVNIH SISTEMA ?

1. Operativni sistemi za upravljanje u realnom vremenu – obično vezani za neke proizvodne procese i proizvode se po narudžbi (Nucleus, LynxOS, ..)

2. Jednokorisnički i jednofunkcionalni – mogu izvršavati samo jednu komandu u jednom trenutku, druga komanda je moguća samo ako je prethodna završena (MS DOS, Palm OS)

3. Jednokorisnički i višefunkcionalni – mogu izvršavati više funcija u jednom trenutku slušati muziku dok radimo u više programa (Windows 95/98/Me/2000/Xp/Vista/7, i dr.)

4. Višekorisnički operativni sistemi – opslužuju više korisnika u jednom trenutku i obično se postavljaju na web servere i sl. (Linux, Windows 2003 Server)

57. KOJE OPERATIVNE SISTEME DANAS POZNAJETE ?