UČIM VOLONTIRATIÎnvăc kit să volontiralesk

Izdavač / Izadavaču:ACT GrupaDr. Ivana Novaka 38, 40 000 Čakovectel: (040) 395-047www.act-grupa.hr

Volonterski ured Međimurjawww.volonterski-um.euvum@act-grupa.hr

Autori ilustracija / Autori alu ilustraciji:Ana Pintarić (naslovna, str. 6 i 12), Donatela Novinić (str. 8 i 11), Ivana Kiščinal (str 4),Klaudija Horvat (str. 2, 7, 15, 16, 18 i 19), Lucija Šubić (str. 3, 5 i 22),Marija Dombaj (str. 13), Rea Preksavec (str. 10), Sara Bernardić (str. 9, 14, 17)

Urednica / U pus înrînd: Maja Odrčić Mikulić

Lektura / U Lektură dîla: Zvonka Rakuša

Grafičko oblikovanje / Grafičkă formă: ACT Printlab d.o.o.

Tisak / Tiskălit: ACT Printlab d.o.o.

Naklada / Nakladalit: 100 komada

Čakovec, svibanj, 2017. / Śaktornje, maju, 2017.

Impe

rssu

m

Projekt se provodio uz financijsku podršku Ministarstva znanosti i obrazovanja.Projektu să provodulé ku financijska podrška dăla Ministarstvo znanosti i obrazovanja.

Sadržaj ove publikacije je isključiva odgovornost ACT Grupe i ne predstavlja nužno stav Ministarstva znanosti i obrazovanja.Sadržaju alu publikacijasta îj numa odgovornostu alu ACT Grîmada šî nu predstavalešči stavurlje alu Ministarstva znanosti i obrazovanja.

Ministarstvo znanostii obrazovanja

Projekt Učim volontirati nastao je 2016. godine suradnjom ACT Grupe

odnosno Volonterskog ureda Međimurja koji djeluje unutar nje, Udruge Sfera i

Osnovne škole Kuršanec. Ideja projekta bila je uključiti djecu, osnovnoškolce, iz

romskog naselja Kuršanec u volonterske aktivnosti čime smo željeli

unaprijediti njihova životna znanja i vještine radi što bolje integracije u

društvo te utjecati na razvoj njihove lokalne zajednice. Volonterski programi

kreirani su prema interesima i mogućnostima uključene djece. Iskustva s 8

volonterskih akcija ispričali su sami mali volonteri što je uvršteno u

dvojezičnu slikovnicu koja je pred vama, a koja će služiti za daljnje promicanje

volonterstva među djecom i mladima.

Margareta Mihalic, voditeljica projekta

Projektu Învăc kit să volontiralesk u năskut la anu 2016. îm una kooperacijă

ku ACT Grămada šî alor kancelarija dă volonter Međimura, kari lukră în

nontru ku jej, Associjacija Sfera šî iškula da primară lu Kuršanc. Ideja lu

projektusta u fost kit să baźi sama kupiji, dîm iškulă, dîm kumpanje alu

romilor Kuršancu îm aktivnosturlje alu volonterulor ku śe anj kivinjit kit să

înbunjenj alor kunuščere dă kust šî kompetencijurlje dă śe maj benj

integracijă îm društvă šî utecilenj pă lărźala dă alor zajednică. Programurlje

alu volonterilor îs kreirană pălîngă interesurlje šî mogućnosturlje alu kupiji śe

îs uključulic. Iskustvurlje dăla 8 akcijur volonterilor or spus sîngur volonteri

măkăčej śe îj pusă îm pă dóvăljimb kenvijă ku sliś śe vi dădînjenči, a kari u

sluguri dă maj dăparči promicilala dă volonter întri kupij šî tînjirémi.

Margareta Mihalic, kapu dă projekt

Uvo

dU

vodu

1

2

Zeleni centarNa koje sve načine možemo iskoristiti otpad? Prije odlaganja u spremnike, otpad je potrebno sortirati. U plave spremnike odlažemo papir, karton, novine i časopise. Zeleni spremnici služe

za odlaganje stakla poput boca, čaša, staklenki i ogledala. U žute spremnike odlažemo plastiku dok narančasti spremnik služi za odlaganje bio otpada – lišća, ljuski od jajeta, vrećice od čaja,

korice od voća. Pravilnim sortiranjem i recikliranjem otpada čuvamo našu planetu Zemlju.

3

Centru verđiPă kari kutoru modur pučenj hasnali gunojilje? Ménti śe su arunka îm kînc, gunojilje trăbă

sortiriliči. Îm kanta vînătă arunkînj piparošă, kartonur, nuvinj šî kenvij. Verđi kînc nji slugurešči dă arunkat ujeźi kašă ujagă, kljištar, zdoncur šî ščiklur. Îm kîncilje galbinji arunkînj plăstiś kînd

naranđastă kantă slugurešči dă arunkat bio gunojă - frunză, gujóśi dă óvă, vrečicur dă čaj, kozilje dă agrumi. Ku đirept sortirilala šî reciklaža dă gunojă apărînj planetu Pîmîntu.

Eko akcijaza Svjetski dan voda

Što su sve vode? Vode su jezera, mora, rijeke, potoci, močvare. Ona je važna za život svih živih bića. Koristi se za piće, pripremu hrane,

pranje i navodnjavanje.

Velike količine vode su zagađene – ljudi u njih bacaju plastični, stakleni i krupni otpad, a to uzrokuje umiranje riba i ostalih

životinja. Očuvanje voda važan je dio zaštite okoliša. Vode čuvamo pravilnim odlaganjem otpada i štedljivim korištenjem.

4

Eko akcija zua alu apa pă lumi albăŚe îs kutotu apilje? Apilje îs jezerurlje, morilje, rijekurlje, potośi, močvarurlje. Jé îj važnă dă kust alu tóči îm kust bičurlje. Sî hasnalešči dă but,dă făkut dîmnkat, dă spălari šî dă udat.

Mari količină dă apă îj zagadalită - ominji îm jé arunkă gunoji dîm plastiś šî dîm ujeź, bóglji dă gunojă a aje uzrokulešči murčušag lu peščilor šî alu élci živadur. Apărala dă api važnă îj

parči alu zaštită okolină. Apurlje apărînj ku đirept arunkala dă gunoji šî ku šparalală hasnikă.

5

6

Sadnja sadnicaI mi možemo imati vrt!

Naučili smo saditi povrće. U plastične smo čašice sipali zemlju i na nju položili sjemenke mrkve, krastavaca, salate, rotkvice te lukovice luka. Posijano smo sjeme prekrili tankim slojem

zemlje, zalili vodom te položili na osvjetljene prozore.

Sunčeva će svjetlost i toplina, kao i redovito zalijevanje pomoći sjemenju da isklija u presadnice koje ćemo presaditi u naš vrt.

7

Sîmănala dă sîmăncăŠî noj pučenj avé gard!

Nanj învăcat să sîmînănj lăgumi. Îm kljištară plastičnă anj răsăpit pîmănt šî pă jel anj pus sîmănca dă mărkoj, krastavec,sălatră, rotkvicur šî śépucur dă śépi. Sîmănată sîmănca anj akupiritu ku supciri sloju dă pîmănt, anj udatu ku apă šî anj pus langă osvetljenă ublośi.

Lumina dîla sóri šî kăldure , kašă totdauna uđeme u ažuta lu sîmănci să măji îm flancur pă kari ljonj sîmăna îm gardu anostru.

8

Sadnjapresadnica

Nakon što je naše sjeme proklijalo, sadnice mrkve, krastavaca, salate i rotkvice presadili smo u naš mali vrt. Da bi iz presadnica izraslo povrće,

vrt je potrebno zalijevati i plijeviti korov. Za rast biljaka potrebno nam je Sunce koje daje toplinu i svjetlost, tlo bogato mineralima i

vitaminima i voda.

9

Sîmînala dă flancurDăpă śe sîmănca anostră u mînat, flancurlje dă mărkojă, krastavec, sălatră šî rotkvicur anj sîmănat îm anostru gardul mik. Kit să jašă dîm flancurlje

anoštri lăgumi, gardu trăbă udat šî śupiljit dă drač.

Pîntru kriskutu lu biljś nji trăbuji Sori kari nji dă kălduri šă svetlă, pîmîntu găzdak ku mineralur šî vitaminur šî apă.

10

Osobna higijenaOdržavanje osobne higijene bitno je za naše zdravlje. Osobna higijena znači

redovito održavanje higijene ruku, tijela, kose i zuba.

Ruke je potrebno prati prije jela, nakon igranja s kućnim ljubimcima i na javnim površinama te nakon nužde.

Zube treba prati ujutro i navečer. Nakon slatkiša zube treba isprati vodom i jednom godišnje moramo posjetiti zubara.

11

Higijena améAcînjală dă anostră higijenă îjă tari bitnă pîntru sînătače

anostră. Higijena amé značalešći totdauna lot sama la higijena dă mînj, tijelă, păru šî đinci.

Mînjiljé trăbă spălači ménti dă mînkari, dăpă žoku ku živadu dîla kasă šî pă javnă površină šî dăpa nuždă.

Đinci trăbujă spălac điminjaca šî dîsara. Dăpă dulśem đinci trăbă skličinac ku apa šî udată pă an trăbă să mărźenj la zubar.

12

Pravila ponašanjaSastavili smo pravila ponašanja kojih ćemo se pridržavati u društvo drugih ljudi, posebno prijatelja. Pravi prijatelji slušaju jedni druge, pomažu si, zajedno se igraju i dijele igračke.

Važno je koristiti i 4 čarobne riječi – hvala, molim, oprosti i izvoli koje će nam pomoći pri rješavanju nesporazuma i sukoba.

Naša pravila:

Svi smo jednaki, svi imamo jednaka prava i osjećaje. Kad povrijedim prijatelja, ispričam se.

Kad se netko želi igrati mojim igračkama, posudim ih.Kad posudim igračku od prijatelja, vraćam je.

Kad nešto ne mogu, pitam za pomoć.Kad pomognem drugima, osjećam se ponosno i sretno.

Kad drugi priča, strpljivo čekam svoj red i pažljivo slušam što drugi govori.Ne vrijeđamo prijatelje.

Poštujemo svoje prijatelje, roditelje, učitelje.

Što znači biti dobar? Slušati roditelje, pomagati roditeljima i prijateljima, poštovati starije, ne upadati u riječ, pričekati svoj red, pozdraviti na ulici/školi.

13

Pravilur dă ponašanjeAnj pus pu u grîmadă pravilur dă ponašalit dă kari njonj acînje îm grîmada lu alci óminj, dă čiljin dă urtaśi anoštri. Pravă urtaś să askultă una pă alt, să ažută, una

îngrîmadă să žokă šî să înparcă ku žukurijiljé.

Važnoj kit sî hasnalenj šî 4 magičnă vorbi- să fij sînătos, ma rog, jartă šî na, kari nju ažuta dă rišilit svežilje šî njipirśipučilje.

Anoštri pravilur:

Toc îj ščenj ista, toc avenj ista pravur šî emocijur.Kînd uvredălesk pă urtakum, mă jert.

Kînd śinjiva gînđešči să žośi ku žukuriljem , lji dóv kečin.Kînd îm jov kečin žukuriji dăla urtak u întork.

Kînd śeva nu pot, întreb dă ažutari. Kînd ažut alu alci, mă sîmcu înkristat šî fulos.

Kînd altu svătešči, sufurat aščept rîndu amnjov šî ku samă puj ureči śe altu svătešči.Nu rušînjenj urtaśi.

Poštivilenj anoštri urtaśi, parenci, învăcători.

Śe značalešći să fij bun? Să askulc parenci, ažuc parenci šî urtaśi, poštivilešči bătărnji, nu lo dîm vorba, aščaptăc răndu a tov, pozdravalešči pă ulică/ iškulă.

14

Posjet domu za starije i nemoćne Strahoninec

Posjetili smo Dom za starije i nemoćne osobe u Strahonincu. Tamo smo upoznali starije koji su za nas imali spremne poruke: ne smijemo jesti puno slatkiša, moramo redovito prati zube,

puno učiti i završiti školu i najvažnije od svega – moramo biti dobri ljudi.

Mi smo im poklonili uskrsnu košaricu s pisanicama koje samo sami izradili i košaru s voćem, a pripremili smo i recitaciju i pjesme.

Oni se u domu nalaze jer su bolesni i stari i potrebna im je stalna njega i briga. Vole biti u domu, a dane provode međusobno se družeći, razgovarajući i odmarajući.

Na kraju posjete su nas počastili slatkišima i sokom.

15

Vizita la domu dă bătărnj šî njiažutac îm Strahoninc

Anj avut una vizită la bătărnji šî njiažutaci îm Strahoninc. Akulo anj kunuskut pă bătărnji kari dă noj or avut spremnă purunśală: nuj slobud să mînkănj mulči dulśem, trăbă la rînd să spălînj mînjiljé, mult să nji învăcînj šî iškula să završălenj šî maj važno dîm kutotu - trăbujă

să fijenj bunj óminj.

Noj ljanj poklonulit košară dă Pašč ku pisanicur kari noj sîngur anj făkut šî košară ku agrumi, a anj pripremilit šî recitacijur šî kînčiśi.

Jej îs îm dom adaje kă îs bičeź šî bătărnj šî lji trăbuji totdauna njegă šă stari. Plaśi să fijă îm dom, a zăljiljé provodlušči ku družulala ku una alt, svătešči šî să huđunješči.

Pă zadnji dă vizită njor častalit ku dulśem šî ku sok.

16

Posjet aziluNaša nova avantura odvijala se u Azilu za napuštene životinje. U Azilu

brinu za 300 napuštenih pasa. Naš cilj je bio obojiti tri male kućice koje će uljepšavati svakodnevicu ovim malim životinjama. Kućice smo oslikali

raznim oblicima, ostavili otiske dlana i motivacijske poruke.

Nakon napornog rada, igrali smo se s malim štencima.

17

Vizita la azilAnostră nóvă avantură su lunźit la Azilu dă živadurlje lăsači. Îm

Azil să staralešči dă 300 lăsac kînj. Anostru cilju u fost să farbalenj tri măkăčelji kučicur, kari or mîndri tótăzua lu živadurlje măkăčelji.

Kučicurlje anj slikilit ku dîm tótă felé dă formi, anj lăsat otiskurlje dă pălm šî motivacijskă purunśală.

Dîpă grou lukru, njanj žukat ku kîceji măkăčej.

18

19

20

Slikovnicu izradili:Kenvija îm sliś or făkutu:

Darija Oršuš, Helena Bogdan, Luka Horvat, Klaudija Knežević, Lorena Ignac,

Dario Kalanjoš, Luka Kalanjoš, Debora Ignac, Renato Bogdan, Karlo Oršuš,

Patricia Oršuš, Jagoda Oršuš, Samir Oršoš, Lea Oršuš, Sanja Oršuš, Romina

Oršuš, Leo Bogdan, Nikola Ignac, Nikola Oršoš, Ivana Oršuš, Magdalena Oršuš,

Lana Kalanjoš, Gabrijela Oršuš, Monika Horvat, Patricija Knežević

Projekt "Učim volontirati" Provodili: ACT Grupa, Udruga Sfera i Osnovna škola Kuršanec