UNTK 04 Nisan 2015 Teknisyen Kursu€¦ · 04/04/2015 UNTK 2015 Teknisyen Kursu Yasal Düzenlemeler ICRP yada IAEA’ninBasic Safety Series No.115, (1996) (BSS)” radyoaktif atıkların

Uzm.Fiz.Bağnu UYSALDEÜ Tıp Fakültesi Nükleer Tıp AD

UNTK 04 Nisan 2015Teknisyen Kursu

Giriş

Radyoaktif madde taşımacılığıTıbbi, endüstriyel, araştırma amaçlı radyoizotoplardan radyoaktif atık ve nükleer yakıt

çevriminde olan maddelerin taşınmasına kadar uzanan bir çeşitlilik içerir.

Radyoaktif paket taşımacılığının büyük kısmını kısa yarı ömürleri de dikkate alınarak çoğunlukla tıpta teşhis ve tedavi amaçlı kulanılan radyoizotopları içeren paketler oluşturmaktadır.

Radyoaktif madde taşınmasında amaç;Görevlilerin ve çevrenin güvenliği açısından ,güvenlik standartlarının belirlenmesi ve en

yüksek seviyede uygulanmasıdır.

04/04/2015UNTK 2015 Teknisyen Kursu

Yasal düzenlemeler

Türkiye’de radyoaktif maddelerin özellikle; kara, hava, deniz yolu ile güvenli taşınması sistemi

IAEA’nın taşıma güvenliği yönetmelikleri Taşıma standartlarını belirleyen uluslararası belli başlı kuruluşların IATA-International Air Transport AssociationDGR-Dangerous Goods RegulationsIMO-International Maritime OrganizationIMDG-International Maritime Dangerous Goods , tehlikeli maddelerin taşınmasına yönelik hazırlanmış olan tavsiye ve talimatları çerçevesinde ve bir dizi uluslararası antlaşmalar ile belirlenmiştir. Radyoaktif maddelerin güvenli taşınma yönetmeliği ( 8.07.2005-Sayı:25869) (TAEK)


RADYOAKTİF MADDE TAŞIMACILIĞINDA KULLANILAN PAKET TİPLERİ

Adi Paketler ( Excepted Packages ) Endüstriyel Paketler ( Industrial Packages ) A– Tipi Paketler ( Type A – Packages)

B – Tipi Paketler ( Type B – Packages )


Adi paketler

Adi maddeler çok düşük radyoaktivite içeren maddelerdir

Radyoaktivite içeren saat,elektronik cihaz gibi mamul madde paketleri, Doğal uranyum, doğal toryum, tüketilmiş uranyum ve diğer radyoaktif maddeleri içeren

paketler, Radyofarmasötikler, immunoassay takımları, küçük kapalı kontrol kaynakları içeren

paketler,

Adi paketlerde paketlenmemiş bir aletin yüzeyinden 10 cm uzaklıkta herhangi bir noktada radyasyon seviyesi 0.1 mSv/ h ' den daha fazla ve paket yüzeyinin herhangi bir noktasında radyasyon seviyesi 5 mikroSv/h ' den daha fazla olamaz. Adi paketler büyük bir tehlike içermemekle beraber, yine de bu paketlere dikkatli bir şekilde davranılmalı ve güvenilir bir şekilde taşınmalıdır.


Endüstriyel paketlerDüşük özgül aktiviteli madde ( Low Specific Activity Material - LSA ) Yüzeyi bulaşmış cisimleri ( Surface Contaminated Object - SCO ) taşımada kullanılır.

Düşük Özgül Aktiviteli Madde ( LSA ):Yapısı itibariyle birim kütlesi başına düşen aktivitenin çok düşük olduğu maddedir.

3 gruba ayrılır:

LSA – I : Fiziksel olarak solunum ya da sindirim yoluyla meydana getirebileceği önemli bir doz etkisinin ortaya çıkması için oldukça büyük kütlesine maruz kalmayı gerektirecekDoğada kendiliğinden bulunan uranyum, toryum gibi radyoizotopları içeren ve bu radyoizotopların kullanılması amacı ile işlenen maden cevherleri,Işınlanmamış katı haldeki doğal uranyum veya fakirleştirilmiş uranyum ya da doğal toryum veya bunların katı ve sıvı bileşikleri karışımları.

LSA –II : Tahmini özgül aktivitesi katı ve gazlar için 10-4 A2 / g ve sıvılar için ise 10-5 A2 / g değerini aşmayan radyoaktif madde.

Konsantrasyon sınırı 0.8 TBq/L’ye kadar olan Trityumlu su .

LSA – III :. Katı radyoaktif atık ve aktiflenmiş maddeler de dahil olmak üzere toz halinde olmayan katılar, radyoaktivitenin maddenin tamamında düzgün dağılım gösterdiği beton, seramik veya zift gibi katı bağlama malzemeleri ile radyoaktif madde içeren katı maddeler,


Endüstriyel paketlerYüzeyi Bulaşmış Cisim ( SCO ):

Kendisi radyoaktif olmayan, fakat radyoaktivitenin yüzeyinde dağıldığı cisim, cihaz ya da malzeme olup bunlar da temel olarak 2 gruba ayrılır:

* SCO - I * SCO - II

SCO - I : Ortalama 300 cm2 yüzey üzerinde,

1. Sabit Olmayan Bulaşma: beta ve gama yayıcılar ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları için 4 Bq/cm2'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 0.4 Bq/cm2'yi,

2. Sabit Bulaşma:. beta ve gama yayıcıları ve düşük düzeyde zehirleyici özelliğe sahip alfa yayıcıları çin 4x104 Bq/cm2 'yi veya diğer tüm alfa yayıcıları için 4x103 Bq/cm2'yi,

SCO –II : Yüzeyi üzerinde sabit ve sabit olmayan bulaşma, SCO – I için belirlenen uygulanabilir sınırları aşan katı cisimlerdir.


A-tipi paketlerKüçük fakat önemli aktiviteye sahip maddenin güvenli ve ekonomik taşınması için tasarlanmış paket tipidir.

A1, A Tipi Paketlerde özel formlu radyoaktif maddeler için izin verilen maksimum aktivite değerini,dağılma, saçılma veya sızıntıya neden olmayacak bir kapsül içinde muhafaza edilen veya dağılıp saçılması mümkün olmayan katı halde özel hazırlanmış radyoaktif maddeyi

A2, A Tipi Paketlerde özel formlu radyoaktif maddelerin haricindeki diğer radyoaktif maddeler için izin verilen maksimum aktivite değerlerini göstermektedir.özel hazırlanmış dışında kalan radyoaktif maddelere ait türetilen radyoaktivite değerleridir

Bu tip paketlerin içeriklerinin toplam aktivitesi, içersindeki radyoaktif çekirdeklerin varlıklarına göre uygun olarak sınırlandırılmış olup; bu sınırlama özel formlu radyoaktif madde olup olmadığına bağlıdır. Bu limitler, radyoaktif maddenin çevreye yayılması sırasında dış radyasyonun ya da bulaşmanın en düşük seviyede olmasını sağlar.


A1 ve A2 için genel değerler

İçinde sadece beta ve gama yayıcı radyoizotopların varlığı biliniyorsaA1 0.1 TBqA2 0.02 TBq

İçinde yalnızca alfa izotopların varlığı biliniyorsaA1 0.2 TBqA2 9*10 -5

Bilgi yoksaA1 0.001 TBqA2 9*10 -5


B-tipi paketlerB– Tipi Paketler, normal taşıma koşulları dışında ciddi kaza durumlarında taşıdığı radyoaktif maddenin açığa çıkmasını engelleyecek şekilde ve genellikle bir defa kullanılmak üzere tasarlanmış paket tipidir.

B– Tipi Paketler tek taraflı onay B ( U ) ya da çok taraflı onay B ( M ) ile taşınır. Bunlar:

B( U ) : Yalnız paket tasarımının yapıldığı ülkenin yetkili otoritesinin onayı yeterlidir. B ( M ) : Paket tasarımının yapıldığı ülkenin yetkili otorite onayının yanı sıra; sevkiyatın geçtiği yol

üzerindeki ülkelerle birlikte, sevkiyatın yapıldığı ülkenin yetkili otoritesinin de onayı gerekmektedir.

. B–Tipi paket içeriklerine örnek olarak medikal ya da araştırma amaçlı radyoizotoplar, endüstriyel, medikal ya da araştırma amaçlı kaynaklar ile ışınlanmış ya da ışınlanmamış nükleer yakıtlar verilebilir.


Radyoaktif madde taşıyan paketlerin sınıflandırılması

Radyoaktif madde paket ve kolileri taşıma indisi ( TI ) ve yüzey radyasyon seviyelerine göre;

1. I– BEYAZ Sınıf – I2. II- SARI Sınıf – II3. III- SARI Sınıf – III

Taşıma İndisi ( TI ): Radyoaktif madde taşıyan paketin veya paketlenmemiş LSA – I madde veya SCO – I ’ in yüzeyindeki radyasyon seviyesi kontrolünün bir ölçüsüdür.

Taşıma indisi ( TI ); yüzeyden 1 m mesafede mrem / h olarak ölçülen radyasyon seviyesinin birimsiz değeridir.


Radyoaktif Maddenin Güvenli Taşınması Yönetmeliği

Madde:61: Paketler veya koliler,I-BEYAZ, II-SARI veya III-SARI şeklindesınıflandırılırlar:a) Bir paket veya kolinin hangi sınıfa girdiğini belirleyebilmek için TI ve yüzey radyasyon seviyesi koşullarının ikisi de hesaba katılır. TI ve yüzey radyasyon seviyesi farklı sınıflara karşılık geliyorsa bu durumda paket veya koli bir üst sınıfa dahil edilir.I-BEYAZ sınıfı en alt sınıf kabul edilir.b) Taşıma indisi Yönetmelikte belirtilen işlemlere uygun olarak hesaplanır.c) Yüzey radyasyon seviyesi 2 mSv/h değerinden daha büyük ise paket veya koli özel koşullu taşımaya tabi tutulur.d) Özel uygulama ile gönderilecek paket, koli ya da diğerleri III-SARI sınıfına dahil edilir.


Tip A Taşıyıcıların Özellikleri

Sınıflandırma ve paket işaretleri

1 metrede maksimum doz hızı (µSv/ saat)

Maksimum yüzey doz hızı (µSv/ saat)

BEYAZ I 1 5

SARI II 10 500

SARI III 100 2000


Paketlerinin Transport İndeksine Göre Sınıflandırılması

Transport indeksi ( TI ) : 1 metredeki maksimum doz hızı (mikroSv / h) / 10)

Sınıflandırma ve paket işaretleri

Yüzeydedoz hızı

(µSv/ saat)

1 metrede doz hızı (µSv/ saat)

Transport İndeksi (TI)

BEYAZ I 5 0.05- 1 0

SARI II > 5< 500 < 10 0 < TI <1

SARI III >500< 2000

>10< 100 1 < TI < 10


Plakalama

Adi paket dışında radyoaktif paket taşıyan büyük taşıma kabı ve tankların görünür yüzlerine model ve boyutları aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi olan plakalar yapıştırılır.


Radyoaktif Maddeleri Taşıma Kuralları I

Taşıma kuralları, hastane içi ve uluslararası taşıma için aynıdır

Uygun paketleme ve etiketleme yapılmalıdır

Taşıyıcı kabın üstünde radyoaktif maddenin adı, miktarı ve tarih olmalıdır


Radyoaktif Maddeleri Taşıma Kuralları II

Radyoaktif maddeler kalın kurşun kaplar içinde taşınmalı

Kurşun kalınlığın seçiminde, radyonüklidin cinsi, enerjisi, aktivite miktarı ve taşıma zamanı önemli rol oynar

Yüksek enerjili beta’lar için, düşük atom ağırlıklı madde ile içerden kaplı kurşun bir taşıyıcı kullanılmalıdır


Radyoaktif Madde Dağıtım Koşulu

Radyoaktif maddeleri diğer kişi ve kuruluşlara satış yapmak üzere, ithal lisansı almış olan firmalar yalnız lisans almış kişi ve kuruluşlara dağıtım yapmak zorundadır.


Taşıma İzni

Radyoaktif madde ithal,ihraç ve transit geçiş izinleri takiben Kurum tarafından gerek görülen hallerde gümrüklerde veya taşımanın başlayacağı noktada Radyoaktif maddenin güvenli taşınması yönetmeliğine uygunluğu radyasyon güvenliği uzmanları tarafından incelenerek izin belgesi düzenlenir.


Radyoaktif Materyal İçeren Paketlerin Kabul Edilmesi Paketler açılmadan önce koruyucu giysiler giyilmeli

Paket havalandırılmalı bir ortamda açılmalı

Paket içinde ve dışında bulaş kontrolü yapılmalı, varsa radyasyon güvenliği birimine haber verilmeli

Paket dışı ve içindeki taşıyıcının üzerindeki bilgilerin (madde adı ve aktivitesi) aynı olup olmadığı kontrol edilmeli

Paket açıldıktan sonra aktivitesi ölçülmeli ve uygun yerde saklanmalı



Giriş• .

Radyoaktif atıklar, İnsan ve çevre sağlığına büyük zararlar verebileceği için diğeratıklardan farklı şekilde değerlendirilmeleri gerekir.

Radyoaktif materyalin kullanım yada kaybından sonra uygun olmayan bir yönetim sergilenmesi(özellikle de kapalı kaynaklar için), toplum bireylerinin maruziyeti yada ekipman, bina yada toprağın kontaminasyonu ile sonuçlanabilir.

Farklı radyoaktivite miktarı, fiziksel ve/veya kimyasal durumlarda olabilirler. Atıkyönetimi planlanırken tüm koşullar gözönünde bulundurulmalıdır.


Temel prensipler

Radyoaktif atık insan sağlığını koruma açısından kabul edilebilir düzeydeyönetilmelidir.

Radyoaktif atık çevre sağlığını koruma açısından kabul edilebilir düzeydeyönetilmelidir.

Uygun yasal çerçeve ile yönetilmelidir.

Radyoaktif atığın oluşumu en düşük düzeye getirilmelidir.


Temel gereklilikler ÜRETİLEN RADYOAKTİF ATIĞI MÜMKÜN OLAN EN AZ SEVİYEDE TUTMAK (Radyoaktif işlemlerin önceden

planlanması,çalışmaların minimum radyoaktiviteyle gerçekleştirilmesi,atıkların hacminin mümkün olduğu kadarküçük tutulması)

RADYOAKTİF ATIKLARI DİĞER ATIKLARLA KARIŞTIRMAMAK

ATIKLARI BAŞTAN SINIFLANDIRARAK AYRI AYRI TOPLAMAK

UYGUN YÖNTEMLE UZAKLAŞTIRMAK

ATIKLARI TOPLUM VE ÇEVRE SAĞLIĞINI EN AZ ETKİLEYECEK ŞEKİLDE YÖNETMEK

RADYOAKTİF ATIK YÖNETİMİNİN HER AŞAMASINI UYGUN ŞEKLDE KAYIT ETMEK

TÜM UYGULAMALARI LİSANS SAHİBİNİN SORUMLULUĞUNDA VE OTORİTENİN KONTROLÜNDE GERÇEKLEŞTİRMEK.


Yasal Düzenlemeler

ICRP yada IAEA’nin Basic Safety Series No.115, (1996) (BSS)” radyoaktif atıkların güvenli yönetim konusundaki yayınlar gibi diğer uluslararası tavsiyeler.

“RADYOAKTİF MADDE KULLANIMINDAN OLUŞAN ATIKLARA İLİŞKİN YÖNETMELİĞİ” (Resmi Gazete Tarih/Sayı: 02.09.2004 / 25571 (TAEK)

RADYOAKTİF ATIK YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ: (Resmi Gazete Tarih Sayı:09.03.2013/28582

Radyoaktif atıkların güvenli biçimde yönetimi, uygun yasalar, düzenleyici birkurulus, kompetan bir isletme ve uygun biçimde eğitim almıs personel

gerektirir.Radyoaktif materyallerin bulunduğu tüm projelerin erken asamalarında atık yönetimi göz önünde bulundurulmalı ve planlanmalıdır.)


Radyoaktif Atıklar1.Yüksek seviyeli atıklar:Nükleer santrallarda enerji üretimi sırasında oluşan atıkları ihtiva eder. Bunlar Sr-90, Cs-137, gibi fisyon ürünleri ve Zn-65, Co-60, gibi aktivasyon ürünleridir.

2.Orta seviyeli atıklar:Nükleer yakıt çevriminden oluşan atıklar ve bu tür yakıtlarla kontamine olmuş maddeler bu sınıfa girer.

3.Düşük seviyeli atıklar:Radyoizotopların tıp, endüstri, tarım ve araştırmalarda kullanılması sonucu ortaya çıkan ve genellikle kısa yarılanma süresine sahip atıklar


Sınıflandırma

Fiziksel Formuna Göre Kimyasal Formuna Göre Biyolojik Materyal İçeriğine Göre İçerdiği Radyoizotopa göre

Işıma Türü Yarı Ömür Enerji Aktivite


Fizilsel forma göre katı

Enjektör,iğne,kateter -özel kaplarda toplanmalıdır

Boş şişe ,kolon vb cam eşya –özel kaplarda toplanmalıdır

Radyonüklid jeneratörler – ana radyonüklidin yarı ömrü önemlidir

Kapalı kaynaklar (Referans kaynakları,kalibrasyon kaynakları )

Eldiven, pamuk, swab, emici kağıt vb

Hayvan deneylerinin artıkları

Tedavi hastalarının yiyecek artıkları, biyolojik artıklar

Hasta çarşaf ve giysileri 04/04/2015UNTK 2015 Teknisyen Kursu

Radyoaktif Atıklar

Hastane ve kliniklerin nükleer tıp departmanlarında önemli miktarlarda radyoaktif atık oluşmaz.

Esas olarak bu radyoaktif atıklar bekletilmek suretiyle radyoaktif olmaktan çıkarılır.

Nükleer Tıp merkezlerinde radyoaktif maddelerin kullanılması sonucu açığa çıkan atıklar 65 günden daha az fiziksel yarılanma süresine sahip olduklarından düşük seviyeli atık sınıfına girerler.Bu atıkların bekletme ile radyoaktif niteliklerinin kaybolacağı ve normal tahliye işlemlerin tabi tutlacağı kabul edilmektedir.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRw&url=http://diskapieah.gov.tr/RGK/sorular.html&ei=uqHtVPe5AYr0UpGDgaAC&bvm=bv.86956481,d.d24&psig=AFQjCNEjo7d6WHNOCrrJtExWbZf5lFDZBg&ust=1424945958319899

Radyoaktif Madde Kullanımından Oluşan Atıklara İlişkin Yönetmelik 02.09.2004 / 25571

Madde 8-10 : Katı atık sınırı <1 μSv/SaatKanalizasyon I-131 sınırı <10 Bq/mLTıbbi atık bertaraf tesislerine gönderilecek katı atık torbalarının yüzeyindekiradyasyon doz hızı hiçbir şekilde 1 μSv/saat (0.1 mrem/h) değerini aşamaz.Ölçümler, atılan radyoaktif maddenin yaydığı radyasyonu ölçebilecek uygundedeksiyon cihazı ile yapılır.Madde 14-15 :Atıklarla İlgili Kayıtlar Yönetmeliğe uygun olarak tutulur ve her yıl kurumagönderilir.

UNTK 2015 Teknisyen Kursu

Katı atıklarlarla ilgili uyulması gerekli hususlar

Radyoaktif katı atıklar kalın tıbbi atık poşetlerine doldurulur, ağzı bağlanır, üzerine radyoziotopun cinsi, ve o günün tarihi yazılan etiket yapıştırılarak atık odasına gönderilir,

Atık odasında, kurşun konteynırda en az 10 yarı ömür bekletildikten sonra yüzey dozu ölçülür,

Radyasyon dozu TAEK limitlerinin altına inmişse; tıbbi atık olarak işlem görmesi için, radyasyon dozu, torbanın atılma tarihi yazılarak imzalanır.


RADYOAKTİF KATI ATIK ETİKETİKuruluşun Adı : Radyoizotop : Yüzey Radyasyon Dozu : Torbanın Etiketlenme Tarihi : Torbanın Atılma Tarihi : Sorumlu Kişi : Teslim Alan Kişi :

…………….tarihinde …………Üniversitesi ………… Fakültesi………………Anabilim Dalı‟ndan ……..adet radyoaktif katı atık torbasınıTıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde bertaraf edilmek üzereteslim aldım.Teslim Eden Teslim Alan xxxxxx xxxxxx


Sıvı atıklarla ilgili hususlar

Şişe ve enjektörlerde kalan radyoaktif sıvı materyal, sıvı sintilasyonnumuneleri (Beta sayımı) ,

Radyoaktif tanı/ tedavi uygulanan hastanın vücut sıvıları

Radyoaktif malzemenin yıkanmasıyla oluşan atık yıkama suları

I-131 tedavisi gören hastaların idrar ve dıskılarını ihtiva eden sıvı atıklar, kanalizasyon sistemine, hastane çıkısında tek bir noktadan bağlanır, radyasyon uyarı isareti konulur, düzenli olarak ölçüm yapılır.

Bu noktadaki I-131 konsantrasyonu mililitrede 10 Bq degerini geçemez


Gaz halindeki atıklarla ilgili hususlar

Uçucu radyoaktif maddeyle çalışırken oluşan radyoaktif buhar (İyot), radyoaktifuygulama yapılan hastanın solumasıyla çıkan gaz (akciğer ventilasyon)

Kimyasal Formuna göre Su fazındaki atıklar, tehlikeli/Toksik kimyasallar, uçucular, yanıcılar vb.

Biyolojik materyal içeriğine göre Kan, idrar ve diğer vücut sıvıları ile enfeksiyöz materyalleri (Doku, hücre kültürü

vb)

İçerdiği radyoizotopa göre Işıma Türü (α, β ve γ), Yarı Ömür, Enerji, Aktivite (Yüksek aktivite: Jeneratör veya

radyonüklid tedavide kullanılan bazı kaynaklar; Düşük aktivite: Enjektör, şişe, in-vitro test tüpleri)


YöntemlerAyrıştırmaRadyoaktif çalışmaların yapıldığı her alanda daha önce yapılmış olan sınıflandırma koşullarını karşılayacak sayıda ve özellikte, radyasyon işareti taşıyan radyoaktif atık kutusu bulunmalıdır .

Koşullandırma Katı atıkların hacmi mümkün olduğunca küçültülerek tıbbi atık olarak atılmaya, depolama veya kalıcı bekletme alanlarına taşımaya uygun paketler haline getirilmelidir.

Sıvı atıklar buharlaştırılarak veya katıya emdirilerek katı hale getirilebilir, kanalizasyona verilecek asit artıklar nötrleştirilir.Biyolojik atıklar yakılmaya, depolanmaya veya tıbbi atık olarak atılmaya hazırlanmak üzere dondurulur, kireçlenir veya kimyasal muameleye tabi tutulabilir.


DepolamaGeçici

Radyoaktif ömrünü tüketene kadar uygun koşullarda bekletmek ve daha sonra “tıbbi atık” olarak sertifikalı alıcıya teslim etmek

Uygun etiketleme (Tarih, radyonüklidin adı, aktivitesi b.)

Uzun süreli/Kalıcı Çok uzun yarı ömürlü atıkları sertifikalı depolama merkezlerine göndermek (Her aşamada kayıt tutulmalı)

Yakarak yok etmek Bazı katı biyolojik atıklar radyoaktiviteleri belli seviyeye indikten sonra özel

fırınlarda yakılarak kül haline getirilebilir.


Radyoaktif Atıkların depolanması


Radyoaktif Atıkların depolanması


Radyoaktif atıkların depolanması


Çevreye verme Atıklar sınıflandırılmalarına ve özelliklerine göre tıbbi atık olarak

sertifikalı bir toplayıcıya, kanalizasyon sistemine ya da atmosfere verilebilir.

Alfa kaynağı içermemeli ve içerdiği radyonüklidlerin yarı ömrü < 100 gün olmalı

Yüzey radyasyon doz hızı < 1μSv/saat olmalı,

Taşınmaya dayanıklı 150 mikron kalınlığında, üzerinde görülebilecek büyüklükte “Uluslararası Klinik Atıklar” işareti bulunan kırmızı plastik torbalara konulmalı, Bu atıklar evsel nitelikli atıklar ile aynı araca yüklenmemeli..


Alfa yayıcı içermemeli,

Beta ve gama radyoaktivitesi içeren çözeltilerin konsantrasyonu < 3.7 Bq/mL olmalı,

Sadece H-3 veya C-14 içeren çözeltilerin radyoaktivite konsantrasyonu <37 Bq/mL olmalı,

I-131 tedavisi alan hastaların biyolojik atıkları hastaneden kanalizasyon sistemine düzenli olarak ölçülen (<10 Bq/mL) ve radyasyon işareti konulmuş tek bir noktadan verilmeli.

İzin verilen miktardaki sıvı radyoaktif atık altında “T” dirsek olmayan ve üzerinde radyoaktivite işareti olan tek bir lavabodan kanalizasyon sistemine su ile seyreltilerek bırakılır.

Sadece suda çözünebilen veya dağılabilen radyoizotoplar kanalizasyona verilebilir, katı/tortu varsa filtre ile tutulur. Kimyasal ve toksik maddeler için çevre ile ilgili otoriteden ayrıca izin alınır

Bir defada kanalizasyon sistemine verilecek toplam aktivite < 2.5 XALImin değeri (Bir ayda <25 X ALImin ) <100 MBq olmalıdır.

Sıvı atıkların kanalizasyon sistemine verilmesi(Kuruluşa ait atık sistemi önceden TAEK bildirilerek izin alınmak koşuluyla)


ICRP – 61’E GÖRE ALI Min. (Annual Limit on Intake)DEĞERLERİ

F-18 109.74 dk 4X108

Tc-99m 6.02 st 1X109

I-131 8.04 g 8X105

Y-90 64.1 st 5X106

H-3 12.15 y 1X109

C-14 5730 y 4X107

Cr-51 27.7 g 2X108


Yarı ömrü 100 günü aşan izotoplar TAEK yönetmeliği kapsamında değildir, kullanım ömürlerini tükettiklerinde ulusal depolama merkezlerine teslim edilmeleri önerilmektedir:

Co-57(271g), Ba-133 (10 y), Cs-137(30y) gibi kalibrasyon ve kalite kontrolü kaynakları

Ge-68/Ga-68 jeneratörleri (270 gün)


Radyoaktif atıklarla ilgili tüm uygulamalardan atığın oluştuğu merkezin lisans sahipleri sorumludur.

Eğitim vermek, eğitimin etkinliğini ölçmek ve bu eğitimleri n kaydını tutmak lisans sahibinin sorumluluğundadır.

Sağlık fizikçileri

Radyoaktif atık üreten çalışanlar

Atıkların taşınmasından sorumlu personel

Atık bekletme alanlarının temizliğinden sorumlu personel

EĞİTİLMELİ

Eğitim


Özet BSS gereklilikleri ve diğer IAEA yayınları atık yönetimi ile ilgili

genel kuralları formüle etmiştir. Etkin bir ulusal altyapı ve politika gereklidir Atıkların atılması ile ilgili ulusal regülasyonlar mevcut olmalı ve

hastanelerdeki yerel kuralların temelini oluşturmalıdır.

Radyonüklidlerin iyi planlı bir kullanımı, atık yönetim sistemi içintemeldir.

Departmanda, atıkların ayrıştırılması için bir sistem bulunmalıdır. Uygun kaplar da bu gruba girer.

Atıkların saklanması için bir alan olmalıdır.


Diagnostik Nükleer Tıp Bölümü

Örnek Radyokorunum Kılavuzu

RADYOAKTİF ATIK

YEREL KURALLAR


YEREL KURALLAR 1

Radyokorunum KılavuzuRADYOAKTİF ATIK

Eldivenler, kağıt örtüler vb

•Radyofarmasötikler hazırlık ve enjeksiyonunun yapıldığı odalarda süreklibiçimde plastik torbalarda toplanmalıdır.•Torba dolduğunda, kapatın ve kitli odada bekletin. .•Beklenen atılma tarihini yazın (bugünün tarihi+14 gün)•Atmadan önce, yüzeydeki harici dozu kontrol edin. Eğer doz hızı zeminaktiviteyi geçmezse, torba normal çöp gibi atılabilir.•Eğer doz hızı zemin aktiviteyi geçerse, yeni atılma tarihini yazın ve torbayı 14gün daha tutun.

Diagnostik Nükleer Tıp Bölümü


YEREL KURALLAR 2


Kullanılmış şırıngalar ve iğneler vb.

•Süreki olarak, radyofarmasötiklerin hazırlandığı ve enjeksiyonların yapıldığıodada toplanacaktır.•Kap dolduğu zaman,kapatın ve odadaki çeker ocağa koyun.•Beklenen atılma tarihini yazın (bugünün tarihi+4 hafta) ve kabı kurşun zırhınarkasında koyun.•Atmadan önce, yüzeydeki harici dozu kontrol edin. Eğer doz hızı zeminaktiviteyi geçmezse, tehlikeli diğer maddeler gibi atılabilir

•Eğer doz hızı zemin aktiviteyi geçerse, yeni atılma tarihini yazın ve 4 haftadaha tutun.


YEREL KURALLAR 3Radyokorunum Kılavuzu

RADYOAKTİF ATIK

Tc-99m kalıntısı içeren şişeler

•Süreki olarak, radyofarmasötiklerin hazırlandığı ve enjeksiyonların yapıldığıodada toplanacaktır.•Kap dolduğu zaman,kapatın ve odadaki çeker ocağa koyun.•Beklenen atılma tarihini yazın (bugünün tarihi+4 hafta) ve kabı kurşun zırhınarkasında koyun.•Atmadan önce, yüzeydeki harici dozu kontrol edin. Eğer doz hızı zeminaktiviteyi geçmezse, diğer cam ürünler gibi atılabilir•Eğer doz hızı zemin aktiviteyi geçerse, yeni atılma tarihini yazın ve 4 haftadaha tutun.


YEREL KURALLAR 4Radyokorunum Kılavuzu

RADYOAKTİF ATIK

Tl-201, In-111 ve Ga-67 kalıntısı içeren şişeler

•Kalıntı aktiviteyi ölçün.•Şişeyi orijinal kurşun zırhına koyun ve odada bekletin.•Eğer aktivite 100 MBq’den küçükse, şişeyi açın ve içeriği kanalizasyona dökün.Odadaki lavaboyu kullanın.Yeterli miktarda su ile yıkayın. Şişeyi çalkalayınve normal cam gibi atın. Çalışırken koruyucu eldiven ve giysi kullanın.•Lavabonun kontaminasyonunu kontrol edin. Kontaminasyon saptanırsa kontrolEdin.•Eğer kalıntı aktivite >100 MBq ise,saklama süresini hesaplayın. Şişe üzerineatılım tarihini yazın ve çeker bacanın bulunduğu yere yerleştirin.


YEREL KURALLAR 5


Teknesyum jeneratörü

•Kullanılmış jeneratörü taşıma kabına koyun.•Kabı, ara saklama için odaya koyun .•Kaydı tutun (jeneratör numarası ve bugünün tarihi)•Kullanılmış jeneratörler 8 haftada bir üretici tarafından alınır. Kapları çıkarılmadan önce kontaminasyon açısından kontrol edin. Sökülme tarihini kaydedin.•,Eğer kontaminasyon saptanırsa radyasyon güvenlik görevlisini arayın.


YEREL KURALLAR 6


Kapalı KaynaklarFloood kaynaklar, kontrol kaynakları

•Kaynağı, ara saklama için odaya koyun•Kaydı tutun (kaynak bilgileri ve bugünün tarihi)

•Son atılım radyasyon güvenliği görevlisi tarafından yapılacaktır


Documents

UNTK 04 Nisan 2015 Teknisyen Kursu€¦ · 04/04/2015 UNTK 2015 Teknisyen Kursu Yasal Düzenlemeler ICRP yada IAEA’ninBasic Safety Series No.115, (1996) (BSS)” radyoaktif atıkların