Univerzitet u Banjoj Luci.docx

UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

PRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET

Jelena Samac

CROCODILIA

-SEMINARSKI RAD-

Studijski program: Biologija

Predmet: Zoologija hordata II

Mentor: Doc.dr Dragojla Golub

Student: Jelena Samac

Broj indeksa: 189/12

Banjaluka, jun 2015.

SADRŽAJ

1.UVOD......................................................................................................................................3

2. EVOLUTIVNI RAZVOJ........................................................................................................4

3.MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE RECENTNIH KROKODILA...................................5

4.KLASIFIKACIJA KROKODILA...........................................................................................7

5.PREGLED DANAŠNJIH GRUPA KROKODILA.................................................................8

5.1. Familia Aligatoridae.........................................................................................................8

5.2.Familia Crocodylidae-pravi krokodili.............................................................................11

5.3.Familia Gavialidae..........................................................................................................14

6. ZAKLJUČAK.......................................................................................................................15

7. LITERATURA.....................................................................................................................16

2

1.UVOD

Pedmet ovog seminarskog rada su krokodili, njihov evolutivni razvoj, morfološke

karakteristike, sitematika recentnih grupa kao i opis vrsta. Krokodili su najsavršeniji i

najkrupniji gmizavci prilagođeni poluvodenom načinu života. Spadaju u staru grupu

gmizavaca, koja uključuje krokodile, aligatore, kajmane i gavijale. Različita evolutivna

tumačenja se vezuju za ove gmizavce. Morfološke karakteristike i zoogeografska oblast ih u

prvom redu izdvaja od ostalih gmizavaca.

Cilj ovog seminarskog rada je upoznavanje sa anatomijom, morgologijom, evolucijom,

sistematikom, rasprostranjenjem i načinom života krokodila.

3

2. EVOLUTIVNI RAZVOJ

Krokodili su nastali tokom trijasa od tekodontnog terestričnog pretka, koji se hranio insektima

i imao dvonožni način kretanja, u okviru filogenetske linije Crocodylotarsi †. Sve

karakteristike ukazuju na to da su preci recentnih grupa endotermni gmizavci. Njihova

ektotermija je sekundarna i po svemu sudeći je vezana za njihovo stanište i lov iz zasjede.

Protosuchia † je prva poznata grupa krokodila. Karakterističan rod ove grupe je Protosuchus†

pronađen u stijenama Amazona, a potiču iz kasnog trijasa. Protosuchus † je bio dug oko

jedan metar, sa četveronožnim kretanjem i sa znatno dužim zadnjim ekstremitetima. To je

jasno ukazivalo na porijeklo krokodila od tekodontnih grupa. Lobanja je imala karakteristike

krokodila, sa zaravnjenim krovom i redukovanim gornjim sljepočnim otvorom, kao i gornjim

orbitalnim. Oštri zubi ukazivali su na karnivoran način ishrane. U stopalu su dobro razvijeni

astragalus i kalkaneus, kao i kod današnjih krokodila. Proksimalni dio izduženog pubisa ne

učestvuje u formiranju acetabuluma. Pripadnici ovog roda imali su sa dorzalne strane dva niza

koštanih ploča, amficelne kičmene pršljenove. Prema fosilinim ostacima, pronađenim u

stijenama kopna, ukazuje na to da su bili terestrični karnivorni gmizavci. To su bili aktivni

dugonogi Terrestrisuchs i bipedalni Saltoposuchus koji su imali relativno malo tijelo. Postoji

više tumačenja evolucije krokodila, po jednom, najstarija fosilna grupa bila je grupa

Sphenosuchia. Po savremenijem tumačenju evolucije krokodilia takson Crocodylomorpha

uključuje sve fosilne i recentne grupe krokodila, dok takson Crocodylia obuhvata samo

današnje grupe. Krokodili su još početkom jure zauzeli semiakvatične ekološke niše. Način

lova iz zasjede kod krokodila, koji podrazumjeva dugo zadržavanje pod vodom, doveo je do

morfoloških i fizioloških adaptacija koji omogućavanju dugu apneu. Četvorodijelno srce

recentnih krokodila je vezano za njihov aktivan način života i pored toga što nemaju

endotermiju. Današnji krokodili, Eusuchia, pojavili su se još u ranoj kredi. Kod ovih

krokodila hoane su smejštene sasvim pozadi, u oblasti pterigoidnih kostiju. Posebni nabori

zadnjeg dijela jezika i zadnjeg dijela nepca, potpuno odvajaju puteve vazduha od usne duplje,

što predstavlja adaptaciju na život u vodi. Eusuchia se diferenciraju u tri filogenetske linije:

krokodili, gavijali i aligatori. Krokodili sa uskom njuškom su danas široko rasprostranjeni u

tropskim i suptropskim krajevima. Aligatori sa širokom njuškom su krokodili Sjeverne i

Južne Amerike kao i Dalekog Istoka, dok su gavijali sa izuzetno uskom njuškom krokodili

Indije.

4

3.MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE RECENTNIH KROKODILA

Red krokodila spade u infraklasu Archosauria, podkasu Diapsida klase gmizavaca. Krokodili

su po monogo čemu najsličniji mezozojskim gmizavcima i malo su se promijenili u

posljednjih 65 godina. Većinu vrsta odilikuju velike dimenzije tijela. Opštim oblikom

podsjećaju na guštere. Glava i trup su dorzoventralno spoljošteni, a rep je bočno spljošten.

Lobanja krokodila je najčešće široka i zaravnjena u postorbitalnom dijelu, posebno kod grupa

koje se hrane krupnim kopnenim kičmenjacima. Na prednjim nogama imaju pet, a na zadnjim

četiri prsta. Prsti zadnjih nogu su spojeni plovnim kožicama. Prilikom kretanja na kopnu

ekstremiteti se postavljaju ispod tijela, tako da se krokodili mogu kretati prilično brzo. Za

razliku od ostalih gmizavaca, oko se zatvara pokretima donjeg kapka koji ima koštani

elemenat (tarsus), i sposobnost akomodacije oka je mala. Tijelo im je pokriveno koštanim

pločama koje nisu međusobno srasle. Na ovim pločama leže rožne ploče. Usna duplja se

može potpuno odvojiti od ždrijela pomoću gularnog nabora koji se podiže sa poda usne

duplje. Na taj način mogu držati otvorena usta u vodi, a da pri tome ne dođe do ulaska vode u

pluća i crijevni kanal. Krokodili su poznati po tome da imaju osjetljive receptore pritiska koji

se nalaze između zuba i vilica. Zahvaljujući ovim receptorima krokodili mogu regulisati

intenzitet ugriza. Zubi su tekodontni i usađeni su u jamice vilica. Glaveni skelet krokodila

karakteriše visok stepen pneumatizacije. Lobanja krokodila ima niz primitivnih odlika

Archosauria. U kičmenom stubu postoji 23 do 24 presakralna pršljena. Imaju 9 vratnih

pršljenova, 14-15 grudnih i slabinskih, dva krstačna i 30 do 40 repnih pršljenova. Pršljenovi

su procelni, izuzev atlasa, krstačnih pršljenova i prvog repnog pršljena. Grudni i nekoliko

zadnjih vratnih pršljenova nose rebra sa uncinatnim nastavcima. U ramenskom pojasu nema

interklavikule, dok klavikule postoje. Nozdrve su na prednjem kraju njuške i mogu se

zatvarati debelim ivicama. U morfološkom pogledu, organi su kod krokodila najsloženije

građeni, posebno centralna nosna komora. Pluća krokodila su složene građe sa velikom

respiratornom površinom u odnosu na zapreminu pluća. Krokodili imaju i poseban način

ventilacije pluća. Kod njih postoji vezivna dijafragma za koju se vezuje jetra koja se pokreće

kontrakcijama dva mišića. Mišić m. diaphragmaticus, koji se vezuje za karlični pojas, povlači

jetru kaudalno, pri čemu se vazduh usisava u pluća, a m.transversus abdominalnog zida,

zajedno sa pokretima rebara, pomjera jetru u kranijalnom smjeru, pri čemu dolazi do

pražnjenja pluća. Prema tome, krokodili su sposobni za ventilaciju pluća prilikom trčanja.

Vomeronazalni organ ne postoji kod ovih gmizavaca, tj. redukuje se tokom embrionalnog

5

razvića. Spoljašnje uho krokodila se sastoji od dva nabora kože koji sakrivaju timpanalnu

membranu. Unutrašnje uho krokodila je sličnije pticama nego ostalim gmizavcima, posebno

kohlearni dio. Percepcija zvuka je najizraženija u rasponu od 100 do 4.000Hz. Srce krokodila

je četverokomorno i potpuno je odvojeno na desnu vensku i lijevu arterijsku polovinu. Do

mješanja venske i arterijske krvi ne dolazi u srčanim komorama već u aortinim lukovima,

tačnije na mjestu ukrštanja blizu srca i naziva se foramen panizzae. Cerebralne hemisfere

imaju korteks i predstavlja jedinstvenu pojavu kod današnjih gmizavaca. Blizu analnog

otvora i ispod guše nalaze se žlijezde koje luče sekret jakog mirisa na mošus, što se dovodi u

vezu sa polnim životom. Analni otvor je u obliku uzdužne pukotine i ne posjeduju mokraćnu

bešiku. Krokodili ne mogu da stvaraju urin veće osmotske vrijednosti. Višak soli se izlučuje

preko sublingvalnih žlijezda i zahvaljujući tome mogu da žive u zaslanjenim ili slanim

vodama. Krokodili nemaju heteromorfni polni sistem. Nakon pet mjeseci od sparivanja sa

mužjacima, ženke polažu jaja na kopnu u rupe koje same iskopaju. Položena jaja ženke

zatrpavaju i rijetko se udaljavaju od gnjezda u narednih tri mjeseca embrionalnog života. Jaja

imaju čvrstu kalcifikovanu ljusku, većina legala varira od 18 jaja, pa i u prirodnim

populacijama obično dominiraju ženke koje su u nekim slučajevima i do deset puta brojnije

od mužjaka. Nemaju spoljašnjih morfoloških odlika koje bi ukazivale na pol. Izuzetak su

gavijali kod kojih samo mužjaci imaju loptasto proširenje na vrhu njuške.

Broj jaja se kreće od 20-90, što zavisi od vrste životinje. Po izleganju mladih, majke ih čuvaju

naredna dva mjeseca. Krokodili su karnivorni gmizavci. Hrane se pretežno ribom, ali

napadaju i druge životinje naročito ptice. Mladunci se hrane insektima, zatim ribama i

postepeno prelaze na sve veći plijen. U ventrikulusu želuca nalaze se gastroliti koji pokretima

snažne muskulaturom ovog dijela želuca usitnjavaju hranu. Dužina odraslih životinja je

različita, od oko 1 do 7,5 m. Krokodili su duguživeći gmizavci. Životni vijek krokodila se

kreće oko 20 godina, a neke vrste aligatora dostižu starost od 50 godina. Zabilježeni su

slučajevi starosti od oko 100 godina kod američkog aligatora u zarobljeništvu. Krokodili

imaju razvijen socijalni život. Postoji saradnja jedinki prilikom lova, kao i hijerarhijski odnosi

mužjaka tokom sezone parenja. Ovi gmizavci su monogamni barem tokom seksualne faze

godišnjeg reproduktivnog ciklusa.

6

4.KLASIFIKACIJA KROKODILA

Regnum: Animalia

Phyllum: Chordata

Subphyllum: Vertebrata

Classis: Reptilia

Subclassis: Archosauria

Ordo: Crocodylia

Subordo: Protosuchia †

Subordo: Mesosuchia †

Subordo: Eusuchia

Familia: Alligatoridae

(Aligator, Caiman, Melanosuchus, Paleosuchus)

Familia: Crocodylidae

(Crocodylus, Osteolaemus, Tomistoma)

Familia: Gavialidae

(Gavialis)

7

5.PREGLED DANAŠNJIH GRUPA KROKODILA

Današnja fauna krokodila obuhvata 23 vrste svrstane u 8 rodova i tri porodice. Po broju vrsta

čine samo 10% od ukupnog broja vrsta ovih gmizavaca poznatih u fosilnom stanju. Recentni

krokodili se na osnovu morfoloških odlika klasifikuju u tri porodice: Alligatoridae,

Crocodylidae i Gavialidae.

5.1. Familia Aligatoridae

Za razliku od pravih krokodila, kod aligatora zubi na prednjem dijelu donje vilice ( četvrti

mandibularni zub) nisu vidljivi jer ulaze u otvore gornje vilice. Imaju zaobljenu široku

njušku. Ove životinje danas su rasprostranjene u Sjevernom i Južnoj Americi i jednom dijelu

Azije. U ovu familiju se ubrajaju dvije vrste aligatora, američki aligator-Aligator

mississippiensis sa dužinom od 5,5 m i znatno je veći od kineskog krokodila-Aligator

sinensis, kao i nekoliko vrsta kajmana (Melanosuchus, Caiman, Paleosuchus). U rod Caiman

ubrajaju se Caiman crocodilus-krokodil-kajman, C.latirostris, C.yacare (nejasan status). Rod

Melanosuchus obuhvata vrstu Melanosuchus niger-crni kajman. Kajmanima pripada i rod

Paleosuchus sa dvije vrste Paleosuchus palpebrosus i Paleosuchus trigonatus. Vrste iz roda

Paleosuchus se odlikuju snažno razvijenim oklopom, po čemu liče na stare grupe krokodila,

odakle potiče i ime roda. Naseljavaju oblast Amazonije i visoravni Mata Groso u Brazilu. Ovi

kajmani se razlikuju od drugih kajmana po tome što nemaju koštane nabore oko i ispred očiju.

Neke vrste kajmana Južne Amerike su male veličine, Paleosuchus trigonatus (Slika 1) je sa

dužinom od 1,5 m je najmanji krokodil Novog svijeta.

8

Slika 1 Paleosuchus trigonatus

(https://www.google.ba/search?q=paleosuchus+trigonatus)

Aligatori za razliku od kajmana, imaju čvrstu koštanu pregradu koja se pruža uzdužno kroz

nosnu šupljinu. Kajmani imaju najširu lobanju među današnjim krokodilima, mogu se naći u

Meksiku, Južnoj Americi i na Karibima.

Alligator mississippiensis - američki aligator - jedan od dvije vrste roda Aligator, ova vrsta

živi na jugu SAD, gdje nastanjuje hidrografske lokaliteta koje se često poklapaju sa ljudskim

naseljima (Slika 2). Odlikuje ih dužina tijela i do 5,5 m i tamna boja tijela. Ima široku glavu,

okruglastu njušku i snažno oklopljena leđa. Imaju veliki četvrti zub, koji odgovara šupljini na

gornjoj čeljusti.

9

https://www.google.ba/search?q=paleosuchus+trigonatus

Slika 2 Alligator mississippiensis-američki aligator

(http://www.biologija.rs/krokodili_severne_i_juzne_amerike.html)

Caiman crocodilus -kajman naočarac , poznat je i pod imenom obični kajman.

Ova vrsta živi duž cijelog basena rijeka Amazon i Orinoko i ima najveće područje

rasprostranjenosti, među vrstama ove porodice (Slika 3). Dužina odrasle životinje je između

1,5 i 1,8 m. Naziv naočarac je dat zbog lučnog koštanog nabora koji spaja očne duplje i liči na

nosni luk naočara.

Slika 3 Caiman crocodilus-kajman naočarac


10

http://www.biologija.rs/krokodili_severne_i_juzne_amerike.html


Melanosuchus niger- crni kajman

Rasprostranjen je na području vodenih ekosistema na sjeveru Južne Amerike. Pripada

opasnim vrstama za ljude, često ga love radi kože. Ima ravnu njušku, koja se naglo smanjuje

pri vrhu. Crni kajman (Slika 4) ima vomer koji je isturen na nepcu, što je izuzetak kod

krokodila. Takođe crni kajman ima veoma izražene orbite. Na donjoj čeljusti crni kajman ima

sive pruge. Postoje dokazi da anakonde napadaju crne kajmane, koji mogu biti dugi i do 5 m.

Slika 4 Melanosuchus niger-crni kajman


5.2.Familia Crocodylidae-pravi krokodili

Ova familija obuhvata vrste koje nastanjuju slane vode, močvare mangrova, kao i donjih

tokova velikih rijeka. Vrste iz ove familije su relativno skromnih dimenzija, pa se mogu držati

u zatočeništvu kao kućni ljubimci. Ovi krokodili su široko rasproctranjeni u Indo-Pacifičkom

regionu. Oni zalaze takođe u Indo-Australijski arhipelag, sve do sjeverne Australije.

Najpoznatija tipska vrsta krokodila je Crocodylus niloticus i široko je rasprostranjen po Africi

i na ostrvu Madagaskar. Najveći današnji krokodili pripadaju ovoj grupi. Postoje međutim i

krokodili patuljci ove grupe. Takav je zapadno-afrički patuljasti krokodil Osteolaemus

tetraspis čija je maksimalna dužina oko dva metra. Ovaj krokodil ima znatno razvijeniji

koštani oklop od drugih krokodila. Koštane ploče se nalaze i u oblasti grla, po čemu je rod

Osteolaemus dobio ime.

11


Crocodylus niloticus -nilski krokodil

Jedan od tri vrste krokodila koji žive u Africi i druga najveća vrsta krokodila, poslije

estuarskog krokodila. Često napada ljude, ne prijeti mu istrebljenje, ali populacije u mnogim

afričkim držama su u opasnosti od nestajanja (Slika 5).

Slika 5 Crocodylus niloticus-nilski krokodil

(http://www.wildphotons.co.uk/pages/gallery-wildlife/africa.php?gall_id=39)

Crocodylus porosus -indopacifički, estuarijski krokodli je rasprostranjen na području

jugoistočne Azije i na području sjeverne Australije (Slika 6). Ovaj krokodil je poznat pod

nazivom morski krokodil. Predstavlja veliku opasnost za čovjeka i odgovoran je za mnoge

smrtne slučajeve. To je najveći krokodil na svijetu. Ima jake noge koje mu omogućuju da

podigne tijelo i vrlo dobro hoda na kopnenom području.

12

http://www.wildphotons.co.uk/pages/gallery-wildlife/africa.php?gall_id=39

Slika 6 Crocodylus porosus- indopacifički, estuarijski krokodil

(http://www.reptarium.cz/content/photo_rd_02/Crocodylus-porosus-03000030135_01.jpg)

Tomistoma schlegelii -sundski gavijal, lažni gavijal

Dostiže dužinu do 5 metara. Gubica mu je neobično uska i izdužena, i u gornjoj i u donjoj

čeljusti ima uske i zašiljene zube. Svijetlo smeđe do tamno smeđe tijelo je obilježeno brojnim

prugama i pjegama. Ova vrsta živi isključivo u slatkoj vodi jezera, rijeke i močvare. Područje

koje naseljavaju obuhvata Malajsko poluostrvo i ostrva Borneo, Sumatra i Java (Slika 7).

Slika 7 Tomistoma schlegelii-sundski gavijal, lažni gavijal

(https://www.google.ba/search?q=gavijali&biw)

13

https://www.google.ba/search?q=gavijali&biw

http://www.reptarium.cz/content/photo_rd_02/Crocodylus-porosus-03000030135_01.jpg

5.3.Familia Gavialidae

Postoji samo jedna vrsta Gavialis gangeticus (Slika 8) koja je nekada naseljavala velike

rijeke Pakistana, Indije i Burme. Danas isključivo žive na sjevernom dijelu Indijskog

podkontinenta u sjevernoj Indiji, Pakistanu, Nepalu, Bangladešu, Butanu i Mijanmaru.

Mandibularna simfiza se kod gavijala nalazi između 23. i 24. zuba u donjoj vilici. Uska

njuška predstavlja adaptaciju na ishranu ribama koje love naglim bočnim trzajem vilica.

Gavijali mogu biti dugi i preko šest metara.

Slika 8 Gavialis gangeticus

(https://www.google.ba/search?q=gavijali&bi)

14

https://www.google.ba/search?q=gavijali&bi

6. ZAKLJUČAK

Na osnovu pregledane literature u predhodnim poglavljima opisan je red krokodila. Odlikuje

ih gušteroliko tijelo, glava i trup su dorzoventralno spljošteni, a rep bočno spljošten.

Predstavljaju jedine do danas preživjele potomke velikih gmizavaca Archosauria. Zbog

koštanog oklopa krokodile nazivaju i oklopnim gmizavcima.

Evolutini razvoj krokodila vezuje se za tekodontnog terestničnog pretka. Po savremenom

evolutivnom tumačenju takson Crocodylia obuhvata samo današnje grupe. Svi danas živući

krokodili žive u vodenim i kopnenim staništima, zahvaljujući posebnim adaptacijama sistema

organa, prvenstveno sistema organa za disanje. Borave u sporotekućim rijekama, jezerima i

velikim barama. Ishrana bogata mesom i tehnika lova iz zasjede ih svrstava u opasne

životinje. Rasprostranjeni su na svim kontinentima osim Evrope. Dugovječni su, žive 80 do

100 godina. Često se love radi kože koja se koristi u modnoj industriji.

.

15

7. LITERATURA

1. Ćupić, V., Kataranovski D., Popović N., Palić T. (2002): Egzotični ljubimci. Beograd

2. Mikavica D., Radević M. (2009): Diverzitet antropogeno opasnih životinja. Univerzitet u

Banjoj luci, Prirodno-matematički fakultet.

3 .Tomović Lj., Kalezić M. (2007): Hordati. Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu.


https://sr.wikipedia.org/wiki/







16







https://sr.wikipedia.org/wiki/


Documents

Univerzitet u Banjoj Luci.docx