UNIVERZITET CRNE GORE

FAKULTET ZA SPORT I FIZIČKO VASPITANJE

RELACIJE MOTORIČKOG, MORFOLOŠKOG I KOGNITIVNOG STATUSA SA

USPEŠNOŠĆU IZVOĐENJA GIMNASTIČKIH ELEMENATA KOD STUDENATA

SPORTA I FIZIČKOG VASPITANJA

(Polazna istraživanja doktorske disertacije)

Kandidat: Mentor:

Mr.sc Besim Halilaj Prof Dr Dejan Madič

Nikšić, Novembar 2016

2

SADRŢAJ

1. UVOD.................................................................................................................................3

2. TEORIJSKI OKVIR RADA.............................................................................................5

2.1 Pregled dosadašnjih istraživanja........................................................................................5

3. PROBLEMI, PREDMET I CILJEVI ISTRAŢIVANJA............................................12

4. HIPOTEZE ISTRAŢIVANJA........................................................................................13

5. METOD RADA................................................................................................................14

5.1 Tok i postupci istraživanja.................................................................................................14

5.2 Uzorak ispitanika..............................................................................................................15

5.3 Uzorak mjernih instrumenata...........................................................................................15

5.3.1 Uzorak bazičnomotoričkih testova....................................................................................15

5.3.2 Uzorak specifičnomotoričkih testova................................................................................16

5.3.3 Uzorak antropometrijskih mera........................................................................................17

5.3.4 Uzorak kognitivnih testova................................................................................................18

5.4 Uzorak testova za procenu uspešnosti vežbanja na spravama........................................19

5.5 Statistička obrada podataka..............................................................................................20

6. ZNAČAJ ISTRAŢIVANJA...........................................................................................21

LITERATURA...............................................................................................................22

3

1. UVOD

Sportska gimnastika dio je grupe polustrukturalnih sportova konvencionalnog karaktera, gdje

preovladavaju pokreti acikličkog sadržaja, koji se odvijaju u skladu sa konvencijama, na osnovu

ranije odreĎenih kriterijuma, gdje je osnovni cilj da se obave što skladniji i ljepši pokreti,

s'posebnim značenjem da vježbe na spravama i slobodnim tijelom, utiču na transformaciju

(promjenu) personaliteta ličnosti. Putem univerzalne definicije o gimnastici, želim da iznesem na

vidjelo njenu ulogu, značaj bavljenja gimnastikom, kao i njen uticaj na poboljšanje opštih

sposobnosti čovjeka. (Dashi, Bashkurti, Kaçurri, & Hoxholli, 2000) kao i (Mahmuti, 2012) ističu

da: "Pod gimnastikom treba podrazumijevati ukupnost radnji fizičkih pokreta, sa i bez sprava,

mogućih za njihovo obavljanje, bez starosne i polne razlike, u cilju jačanja zdravlja, povećanja

fizičkih vrijednosti, formiranja pokretačkih izražaja, razvijanja sposobnosti orijentacije u

prostoru i vremenu, kao i sticanja osnova sportske tehnike. O pokretačkim (motoričkim)

sposobnostima (Aliu, 1997) ističe: "Motoričke sposobnosti su integralni dio antropološkog

statusa, koje se bez sumnje karakterišu čovjekovim modifikacijskim rezultatima, koje je

vremenom razvio kao procese od nezamjenljivog značaja. Zajednička karakteristika motoričkih

sposobnosti je nastup ili izražaj kao dimenzije personalnosti u vršenju pokretnih aktivnosti. Sam

njihov naziv jasno govori da su to aktivnosti, koje uglavnom odgovaraju manifestnim pokretnim

efektima ljudskog bića." Osim opštih ljudskih pokretnih sposobnosti, za večinu sporta veoma

važna uloga je tipologija ličnosti, odnosno konstrukcija tela i morfološke karakteristike za koje

najpoznatije tipologije ljudi po morfološkim karakteristikama su Kretschmerova (1921),

Sheldonova (1939) i Conradova (1941). Po Kretschmeru postoje: leptosomni piknički, i atletski

tip; po Conradu postoje: metroplastični, hiperplastični i hipoplastični; po Sheldonu postoje:

ektomorfni mezomorfni i endomorfni, tipovi ljudi po telesnoj konstituciji (Nushi, 2001) i

(Madić, 2000).

Nivo inteligencije nesumnjivo igra odlučujuću ulogu pri snalaženju čovjeka u prostoru i

vremenu. Inteligencija je opšti koncept, koji obuhvata sposobnost individu da djeluje na

svrsishodan način, radi racionalnog razmišljanja za efektno suočavanje sa sredinom, (Wechsler,

1958). Inteligencija je opšta mentalna sposobnost za rješavanje problema, sposobnost

apstraktnog poimanja (razmišljanja), sposobnost rasuĎivanja / rezonovanja, sposobnost učenja i

shvatanja, sposobnost korištenja iskustava (sticanja iskustva), sposobnost prilagoĎavanja sredini

4

i dr. bazirajući se na podatke gore citiranih, ovim izražavam svoju orijentaciju istraživanja kroz

prostor sportske gimnastike, uključujući motoričke sposobnosti studenata, morfološke

karakteristike, kao i kognitivnog statusa odnosno nivo inteligencije. Glavni razlog mog

opredjeljenja za istraživanje prostora motoričkih sposobnosti, morfološke karakteristike i nivoa

inteligencije u populaciji studenata Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport Univerziteta u

Prištini, je zahtjev za postizanje kvaliteta u neprestanom profesionalnom radu nastavnog procesa

u predmetu sportska gimnastika, takoĎe i davanje doprinosa gimnastici i uopšte gimnastičkoj

zajednici. Stalno me zaokupljalo da, osim uticaja koje mogu imati motoričke sposobnosti, i

morfološke karakteristike istražim, putem naučnih nalaza, koliko nivo inteligencije utiče na

izvoĎenju gimnastičkih elemenata, kao i koje su veze i uticaji meĎu njima, primjenjujući

standardizovane testove, kao što su testovi “Eurofit”, koje koristi većina evropskih i svjetskih

zemalja, preko kojih ćemo dobiti podatke, koji će nam dati informacije, da bi uvidjeli, da li

motoričke sposobnosti, morfološke karakteristike i inteligencija imaju ili nemaju pozitivan uticaj

prilikom izvoĎenja gimnastičkih elemenata.

TakoĎe, putem realizacije ovog značajnog istraživanja, težimo da ponudimo značajne

pokazatelje gimnastičkoj zajednici uopšte, zbog činjenice da istraživanja ovakve prirode i nadalje

popunjavaju mozaik istraživanja mnogih autora. Autori (Petković & Hmjelovjec, 2013) su istakli

da "Sportska gimnastika za muškarce i žene zauzima značajno mjesto u životu mladih

generacija, kao sport sa velikim mogućnostima uticaja na svestrani i harmonični razvoj slobodne

i samostalne personalnosti. Ona je osnovna potreba i sport savremenog čovjeka".

5

2. TEORIJSKI OKVIR RADA

2.1 Pregled dosadašnjih istraţivanja

(Delas, Banin, & Katic, 2007) U cilju identifikacije bimotornih sistema koji determinišu

performansu kompetitivnih gimnastičkih elemenata kod djevojčica šestog razreda osnovne škole,

prethodno su definisanistrukturalni faktori morfoloških karateristika i osnovne motoričke

sposobnosti, praćene odnosom morfološko-motornih faktora, koji su dobiveni odreĎivanjem

kriterijuma varijabli, procenjujući specifične motoričke sposobnosti u takmičarskoj gimnastici

kod 126 djevojčica uzrasta 12 godina, ±3 meseci. Analize 17 morfoloških merenja su pokazale

tri morfološka faktora: faktor mišićne mase i adipoza voluminoznosti tela, faktor uzdužne telesne

dimenzionalnosti i faktor poprečne dimenzionalnosti ruke. Analize faktora 16 motoričkih

varijabli proizvele su četiri motorička faktora: opšti mkotorički faktor (motorički sistem); opšti

faktor brzine, faktor eksplozivne snage tipa (eksplozivnost ruku); i faktor fleksibilnosti ruku i

nogu. Tri značajne korelacije, primer, linearne kombinacije, su objasnile povezanost imeĎu

grupe od sedam latentnih varijabli morfološkog i osnovnog motroičkog sistema i pet varijabli

vrednovanjem znanja u takmičarskoj gimnastici. Prva neosporana linearna kombinacija se

bazirala na povolnjom i dominantnom uticaju opšteg motoričkog faktora (sistem koji integriše

celokupnu telesnu kombinaciju, eksplozivnost nogu, relativnu snagu ruke, frekvenciju pokretanja

ruke i telesnu fleksibilnost) na performansi gimnastičkih elemenata, premet (kolut), stoj na

rukama i povlačenje unazad i u manjoj meri vježbama na gredi i dvostrukom okretu na prstima

za 180 stepeni (double leg pirouette for 180°). Korelacija izmeĎu nespornih faktora, dodatno

objašnjavaju ulogu poprečne dimenzionalnosti skeleta ruke, fleksibilnost ruke i eksplozivnost u

izvoĎenju premeta i preskoka konja(squat vault), dokkorelacija prvog para nespornih faktora

objašnjava nepogodan uticaj obimnosti adipose u izvoĎenju preskoka konja(squat vault) i okreta

unazad na vratilu(backward pullover mount).

Autori (Petkovic, J., Muratovic, A., & Tanase, D. G., 2013) su istražili korelacije motoričkih

dimenzija studenata Fakulteta za sport i fizičko vaspitanje sa nastavnim sadržajima sportske

gimnastike. Cilj istraživanja je da se izračuna, utvrdi i definiše stepen korelacije pojedinih

motoričkih sposobnosti sa nastavnim sadržajima sportske gimnastike za studente Fakulteta za

6

sport i fizičko vaspitanje (premet naprijed i premet nazad) sa generalnom hipotezom koja glasi:

“IzmeĎu primjenjenih motoričkih testova i specifičnih motoričkih zadataka očekuje se statistički

značajna korelacija. Uzorak ispitanika ovog istraživanja bila je grupa od 50 studenata, koja se

podvrgla grupi testova, kao što su: testovi za procjenu eksplozivne snage, testovi za procjenu

repetitivne snage, testovi za procjenu statičke snage, testovi za procjenu koordinacije, testovi za

procjenu fleksibilnosti i variabli za procjenu motoričkih zadataka iz sportske gimnastike, gdje su

elementi premet naprijed i premet nazad. Na osnovu dobijenih rezultata, a prema formulisanom

generalnom cilju i osnovnoj hipotezi, može se konstatovati prihvatanje hipoteze, jer su dobijeni

statistički značajni koeficijenti korelacije izmeĎu većine primjenjenih testova i specifičnih

motoričkih dimenzija.”

Autori (Halilaj & Vehapi, 2009) su istražili odnosi izmeĎu eksplozivne i repetitivne snage i

različitih gimnastičkih elemenata. Šezdeset studenata muškaraca u dobi od 20-24 godine, koji su

redovni studenti Fakulteta tjelesnog obrazovanja i sporta u Prištini obuhvaćeni su ovim

istraživanjem. Cilj istraživanja je bio utvrĎivanje značaja snage kao faktora u realizaciji

gimnastičkih elemenata. Set primijenjenih testova je podijeljen u dvije kategorije. Prvi set

testova se sastoji od osam različitih testova koji mjere dvije vrste snage: eksplozivnu i

repetitivnu. Od manifestiranih varijabli, putem faktorske analize izvučena su dva latentna

faktora, a oni služe kao predviĎajuće varijable za uspjeh u realizaciji gimnastičkih elemenata u

disciplinama: hvataljke (ruče), vježbe na parteru, vratilo, krugovi i opći uspjeh u svim

disciplinama koji je bio jedna od varijabli izvedena kao suma rezultata iz svih disciplina.

Rezultati pokazuju da faktor snage igra veoma važnu ulogu u gimnastici i veoma je važan u

naglašavanju rada na razvoju ovih komponenti da bi se osigurala osnova za uspješan studijski

program u tjelesnom odgoju i sportu.

(Lopes & Postigo, 2012) su istražili odnos izmeĎu fizičkog nivoa i kognitivne funkcije. Cilj ove

studije bio je da istraži odnose izmeĎu kognitivnih varijabli (prostorne sposobnosti, rasuĎivanje,

numeričke sposobnosti, induktivno rezonovanje, verbalno rasuĎivanje i shvatanje)i fizičkih nivoa

u sportskoj performansi (područje agilnosti, koordinacije, horizontalno skakanje skok u dalj i

trčanje sprintom). Dve studije su bile performanse. U prvom slučaju primijenili smo bateriju

poznatih standardizovanih testova i bateriju testova fizičkog vrednovanja na 400 subjekata. Kod

primjenjenih faktoralnih analiza na fizičkim nivoima i znanim varijablama, pronaĎeni su opšti

7

faktor kognitivnih varijabila i opšti faktor u fizičkim nivoima TakoĎe, pronaĎen je nizak odnos

izmeĎu dva faktora. U drugoj studiji su uporeĎene poznate sposobnosti sa ljudima elitnog i

amaterskog sporta. Rezultati pokazuju da elitni gimnastičari prezentuju više sposobnosti od

amaterskih sportista. Ona treba da bude relevantna radi objašnjenja opšte serije varijabila

obuhvaćenih u sportskoj performansi.

(Ancuta, 2013) Istražila mišljenja rumunskih trenera na uvježbavanju emocionalne inteligencije

u konkurentnoj gimnastici. Ciljevi studije bili su da se uvidi nivo specijalizovanih znanja u

mentalnoj pripremi gimnastičara, ako imaju program emocionalnog razvoja u svojoj ekipi, ako

koriste programe uvježbavanja psihološkog i emocionalnog razvoja primjenjenog na treninzima

ili konferencijama, programe izražene efikasnosti u razvijanju emocionalne inteligencije

gimnastičara, vježbe i načini njihovog poboljšanja. Podaci iz analize upitnika usmjerenog ka

stručnjacima umjetničke gimnastike pokazali su da je proces pripremljen za emocionalni razvoj

još uvijek u svom povoju i zahtjeva najveću pažnju i uključenje onih iz sportskih sala. Glavni cilj

je nalaženje potrebe za razvoj emocionalne inteligencije i razvijanje programa emocionalne

pripreme gimnastičara u cilju poboljšanja sportske performanse. U tom smislu analizirali smo

mišljenja stručnjaka iznoseći na uvid hitnu potrebu za izbor programa emocionalnog razvoja i

njihovog obuhvatanja u programima psihološkog uvježbavanja.

(Spasovska, 2013) Je u svojoj studiji,kod studenata Fakulteta Fizičke Kulture u Skoplju utvrdila

značajne veze izmeĎu eksplozivne snage sa uspješnim tehničkim izvoĎenjem u gimnastičkom

elementu koluta nazad iz mjesta na parteru. U istraživanju je testirano 68 muškaraca prve godine

studija na Fakultetu Fizičke Kulture u Skoplju. Bazirajući se na vrstu testova izabrano je svega 8

prediktorskih variabili za procjenu eksplozivne snage, dok je za kriterijsku variablu uzet

gimnastički element kolut nazad iz mjesta na parteru. Ocjenu izvoĎenja gimnastičkog elementa

koluta nazad iz mjesta na parteru obavila su četiri kvalifikovana suca. Upotrebom metode

regresivne analize, zasnovan uticaj primjenjenih testova za procjenu eksplozivne snage u

uspješnom izvoĎenju gimnastičkog elementa koluta nazad iz mjesta na parteru.

(Mellos, Dallas, Kirialanis, Fiorilli, & Cango, 2014) Su istražili poreĎenje izmeĎu fizičke

kondicije kod gimnastičara i njihovih vršnjaka neatleta. Cilj ove studije bio je da se procjeni

status i poboljšanje fizičkih uslova kod gimnastičara muškaraca, starosne dobi od 9-12 godina i

8

da se uporede ovi rezultati sa rezultatima neatleta. Studijom je obuhvaćeno 57 gimnastičara sa

iskustvom od 4-5 godina vježbanja i učešća na takmičenjima i 74 neatleta iste starosne dobi. Svi

učesnici su dvaput testirani u intervalu od 12 mjeseci sa 9 zavisnih variabli izabranih iz Testa

Eurofit. Rezultati su pokazali, da su gimnastičari imali bolje rezultate od neatleta tokom cijelog

testiranja sa (p<0.01). Osim poboljšanja kod tehnike bacanja, koji su izgleda više vezani za

starosno doba, vidnog poboljšanja bilo je i u tehnici izbacivanja. Ovapoboljšanja su bila vidnija

kod gimnastičara sa (p<0.01), dok su poboljšanja fleksibilnosti grudi i tehnike balansiranja,

primećena samo kod grupe neatleta. Tokom trčanja (sprint) 30m poboljšanje je zapaženo samo

kod neatleta. Nijedna grupa nije pokazala neko poboljšanje kod trbušnjaka i sklekova, ali su bili

podvrgnuti testu prednjeg preklona (sit and rich).Zaključeno je, da status i poboljšanje fizičkih

uslova u fazi prije adoloscencije, u značajnoj je sprezi sa izvoĎenjem, trajanjem i vrstom fizičke

aktivnosti, kao i motoričke aktivnosti, koja treba da bude u školskom planu i programu a koja

treba da primijeni uslove snage leĎa, balansa i programa fleksibilnosti.

(Gorosito, 2013) Je istražio relativnu snagu, koja zahtjeva adekvatno izvoĎenje elementa laste

(Swallow) u prstenu: Predloženi test. Ova studija analizira vezu izmeĎu relativne snage kod

gimnastičara i vrijeme u sekundama koje gimnastičar može da izdrži u tehnici laste u prstenu, u

cilju identifikovanja minimalne relativne snage potrebne za dobro izvoĎenje ovog elementa.

Osim ovog, predložena je i jedna jednoručna vježba radi ocjene prilagodivosti metode vježbanja

za uslove tehnike laste. Štaviše, odnosi u tijelu gimnastičara vrednovani su na način da se

postigne izvoĎenje i uvidi da li ovi parametri predstavljaju prednost ili ne u izvoĎenju tehnike

laste u prstenu. Test primjenjen za poreĎenje relativne snage, visine gore-dole, kao i visine

raširenih ramena (ruku), nasuprot gore navedenoj tehnici i održanja vremena na 14-ti visoki

elitarni nivo muških gimnastičara iz Argentinske ekipe. Vidna veza je naĎena sa (p<0.01)

izmeĎu relativne snage i vremena u sekundama izvedene tehnike laste od strane gimnastičara,

svedočeći da izvoĎenje ovog elementa u prstenu objašnjava skoro 90% relativne snage

gimnastičara. Nema korelacije izmeĎu tehnike zadržavanja laste, održanja vremena i visine i

odnosa raširenih ramena (ruku). Ovi rezultati mogu biti korisno sredstvo za gimnastičare i

trenere, kao i saznanje da su fizički uslovi gimnastičara pogodni za izvoĎenje ove tehnike laste u

prstenu.

9

(Zuhric & Smajlovic, 2004) Na selektiranom uzorku od 127 učenika I, II i III razreda Druge

gimnazije u Sarajevu izmjerene su 21 motorička varijabla kao indikatori latentnih dimenzija:

fleksibilnosti, repetitivne snage, ravnoteže, eksplozivne snage, segmentarne brzine i

koordinacije. Učenice su bile uključene u tromjesečni program treninga ritmičke gimnastike u

okviru redovne nastave izbornog predmeta-sport. Cilj programa bio je savladavanje složene

motoričke strukture bez rekvizita u ritmičkoj gimnastici. Nakon tromjesečnog programa obuke,

izvršeno je utvrĎivanje prediktivne vrijednosti motoričkih sposobnosti na uspješnost u realizaciji

deset složenih motoričkih struktura, koje pripadaju obaveznoj koreografiji svakog slobodnog

sastava u vježbanju bez rekvizita u ritmičkoj gimnastici. Primjenom regresione analize dobijen je

visok koeficijent multiple korelacije koji potvrĎuje da primjenjena baterija testova bazičnih

motoričkih sposobnosti ima visok stepen prediktivnih vrijednosti u pogledu ostvarivanja uspjeha

u izvoĎenju vježbi bez rekvizita u ritmičkoj gimnastici.

(Hedbavny & Kalichová, 2013) Istraživanje se bavi uticajem čvrstoce sposobnosti na kvalitet

obavljanja statičke strukture položaja - stoj na rukama. Da bi testirali jačinu sposobnosti izabrano

je baterija testova: broj sklekova u minuti i izdržljivost u izvoĎenju savijanja trupa u sedećem

položaju(trunk backward bend in sitting position). Testirane su zavisne promene iz tri testa -

istrajnost u položaju -stoj na rukama na stabilometrik platformi, istrajnost u položaju - stoj na

rukama i vrednovanje kvaliteta učinka u položaju-stoj na rukama. Za utvrdjivanje odnosa

izmedju varijabli, upotrebljen je Parsonov koeficijent korelacije. Rezultati su pokazali da postoji

statistički značajna veza na osnovu kojih su izvedene smernice za praktičnu obuku.

(Ismail, Kane, & Kirkendall, 1976) ispitali su povezanost izmedju intelektualnih i

neintelektualnih variabli. Rezultati ovog ispitivanja dozvoljavaju stvaranje logicnih zakljucaka o

povezanosti izmedju mjera intelektualne sposobnosti i odabranih mjera antropometrijskih,

motorickih i konativnih osobina. Rezultati narocito ukazuju na pozitivnu povezanost izmedju

nekih motorickih zadataka, posebno koordinacije i ravnoteze, i dobro poznatih mjera

inteligencije i skolskog uspjeha. Taj je zakljucak, stvoren na osnovu ispitivanja britanske djece,

slican onim zakljuccima do kojih su dosli Ismail i drugi ispitivanjem americke djece u ranijem

istrazivanju u okviru istog programa. Zbog toga ovo ispitivanje sluzi kao potvrda valjanosti

rezultata dobivenih u ranijem istrazivanju, izvrsenom u drugacijoj kulturi. Medjutim,

ukljucivanjem varijabli licnosti ovo je istrazivanje dobilo jednu dimenziju koju ce biti potrebno

10

dalje ispitati da bi se jasnije shvatilo na koji je nacin licnost povezana s interakcijom motorickih i

kognitivnih varijabli. Nadjeno je da neurotizam i ekstravertiranost imaju znacajne korelacije s

cetiri ekstrahirana faktova, ali su velicina i smjer povezanosti varirali u odnosu na pojedine

faktore i spol djece.

(Madić, 2000) Na uzorku od 260 studenata druge i treće godine Fakulteta fizičke kulture u

Novom Sadu ispitani su uticaji različitih antropoloških karakteristika i sposobnosti na njihovu

uspešnost vežbanja na spravama, pri čemu su tretirani sledeći antropološki subprostori:

morfološki, bazično-motorički, specifično-motorički, kognitivni i konativni. Nakon analiza

strukture antropološkog prostora u celini, kao i po pojedinim antropološkim podprostorima,

analizirani su uticaji antropoloških dimenzija na uspešnost vežbanja na spravama. Analizirajući

relacije celokupnog tretiranog antropološkog prostora sa uspešnošću vežbanja na spravama,

utvrĎeno je da neke od antropoloških dimenzija koje prilikom analiza relacija pojedinih

antropoloških subprostora sa uspešnošću vežbanja na spravama nisu pokazale statistički značajan

uticaj, kada se posmatraju u interakciji sa ostalim antropološkim dimenzijama, pokazuju

statistički značajan uticaj. Statistički značajan pozitivan uticaj na uspešnost vežbanja na

spravama imaju faktori: snaga gornjeg dela tela u uslovima različite koordinativne složenosti i

faktor sinergije i regulacije tonusa, kao i kognitivne sposobnosti predstavljene efikasnošću

paralelnog procesora centralnog nervnog sistema. Statistički značajan negativan uticaj na

uspešno vežbanje na spravama imaju morfološki faktori dimenzionalnosti skeleta i mase tela,

kao i faktor potkožnog masnog tkiva. Konativni faktori statistički značajno ne utiču na uspešno

vežbanje na spravama kod studenata fizičke kulture. Na osnovu dobijenog modela antropoloških

karakteristika i sposobnosti potrebnih za uspešno vežbanje na spravama predložene su norme

koje će služiti kao pokazatelji spremnosti za vežbanje na spravama, kao i postupci za

unapreĎenje nastave Vežbi na spravama i vrednovanja studenata na praktičnom delu ispita.

Zanimljivo je navesti sledeće radove kao pokušaje diferencijacije ljudi na osnovu morfoloških

karakteristika.

Malacko, Bala, Patarić (1981) ispitujući strukturu morfološkog prostora studenata Univerziteta u

Novom Sadu izolovali su tri latentne dimenzije: potkožno masno tkivo, longitudinalna

dimenzionalnost skeleta, masa i voluminoznost.

11

Obzirom da se ovo istraživanje bavi populacijom studenata fizičke kulture prikazaće se neki od

modela strukture morfoloških karakteristika dobijenih u istraživanjima na takvom uzorku.

Hošekova i Jeričevićeva (1982) su na uzorku studenata fizičke kulture definisanih kao

selekcionisani uzorak sa obzirom na morfološki i motorički status, koristeći 32 antropometrijske

mere, utvrdili latentnu morfološku strukturu studenata fizičke kulture. U navedenom istraživanju

autori su izolovali četiri primarna morfološka faktora koji su definisani kao: longitudinalna

dimnzionalnost skeleta, transverzalna dimenzionalnost skeleta, masa i voluminoznost tela i

potkožno masno tkivo. Faktori transverzalne dimenzionalnosti skeleta i mase i voluminoznosti

tela su bile nešto drugačije strukture nego kod istraživanja koja su izvedena na

neselekcionisanim uzorcima ispitanika istog uzrasta.

Momirović, Mraković, Hošekova i Metikoš (1987) su na uzorku od 96 studenata fizičke kulture,

koristeći 17 antropometrijskih mera, faktorskom komponentnom analizom utvrdili egzistenciju

tri latentne morfološke dimenzije prvog reda od kojih je prva determinisana varijablama za

procenu longitudinalne dimenzionalnosti skeleta, druga, varijablama za procenu potkožnog

masnog tkiva, dok je treća bila definisana merama voluminoznosti pojedinih delova tela, širinom

ručnog zgloba, lakta, širinom ramena i telesnom masom. Autori su zaključili da je struktura

trećeg faktora specifična za studente fizičke kulture, a izolovane faktore definisali kao:

mezomorfija, endomorfija i ektomorfija.

12

3. PROBLEM, PREDMET I CILJ ISTRAŢIVANJA

Problem istraživanja je da se utvrdi relacije motoričkog, morfološkog i kognitivnog statusa sa

uspešnošću izvoĎenja gimnastičkih elemenata kod studenata sporta i fizičkog vaspitanja.

Predmet istraživanja su motoričke sposobnosti, morfološke karakteristike i inteligencija kod

studenata muškaraca Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport Univerziteta u Prištini, koji su

odslušali i uspješno položili ispit iz predmeta “Sportska Gimnastika”.

U skladu sa predmetom i definisanjem problema ovog istraživanja, postavili smo i glavni cilj

istraživanja.

Glavni cilj istraživanja je da se utvrdi odnosi i uticaji izmeĎu motoričkih sposobnosti,

morfološke karakteristike i inteligencije sa uspešnošću izvoĎenja gimnastičkih elemenata kod

studenata sporta i fizičkog vaspitanja. Da se utvrdi da li studenti sa najboljom performansom

motoričkih sposobnosti imaju i najviši nivo inteligencije. TakoĎe, da se istražuje uticaj

motoričkih sposobnosti, morfološke karakteristike i nivoa inteligencije u izvoĎenja gimnastičkih

elemenata.

U skladu sa glavnim ciljem istraživanja, iznijeti su i podciljevi istraživanja:

1. Da se utvrdi stanje motoričkih sposobnosti studenata;

2. Da se utvrdi stanje morfoloških karakteristike studenata;

3. Da se utvrdi stanje nivoa inteligencije studenata;

4. Da se utvrdi, da li postoji statistički značajna povezanost izmeĎu motoričkih sposobnosti i

morfološke karakteristike;

5. Da se utvrdi, da li postoji statistički značajna povezanost izmeĎu motoričkih sposobnosti i

nivoa inteligencije;

6. Da se utvrdi, da li postoji značajna statistička veza izmeĎu motoričkih sposobnosti i izvoĎenja

gimnastičkih elemenata;

7. Da se utvrdi, da li postoji značajna statistička veza izmeĎu morfoloških karakteristika i

izvoĎenja gimnastičkih elemenata;

8. Da se utvrdi, da li postoji značajna statistička veza izmeĎu nivoa inteligencije i izvoĎenja

gimastičkih elemenata;

9. Da se utvrdi, nivo uticaja motoričkih sposobnosti na realizaciju gimnastičkih elemenata;

10. Da se utvrdi, nivo učešča morfološke karakteristika na ostvarenje gimnastičkih elemenata;

13

11. Da se utvrdi, da li nivo inteligencije utiče na ušpjesnost izvodjenja gimnastičkih elemenata.

4. HIPOTEZE ISTRAŢIVANJA

Na osnovu glavnog cilja istraživanja postavili smo generalnu hipotezu (Hg):

Hg. Nivo motoričkih sposobnosti, morfološke karakteristike i inteligencije imaju statistički

značajan uticaj na uspješnost izvoĎenja gimnastičkih elemenata;

Osim generalne, postavili smo i sljedeće alternativne hipoteze:

H1 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu motoričkih sposobnosti;

H2 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu morfoloških karakteristika;

H3 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu motoričkih sposobnosti i morfološke

karakteristike;

H4 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu motoričkih sposobnosti i nivoa inteligencije;

H5 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu motoričkih sposobnosti i realizacije elemenata u

sportskoj gimnastici, to podrazumeva da će studenti sa višim nivoom motoričkih sposobnosti

postići bolje rezultate u gimnastičkim elementima;

H6 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu morfoloških karakteristika i realizacije

elemenata u sportskoj gimnastici, to podrazumeva da će studenti sa manjim nivoom potkožnog

masnog tkiva, mase i voluminoznosti iz morfoloških karakteristika postići bolje rezultate u

gimnastičkim elementima;

H7 Očekuje se značajna statistička veza izmeĎu nivoa inteligencije i realizacije elemenata u

sportskoj gimnastici, to podrazumeva da će studenti sa višim nivoom inteligencije postići bolje

rezultate u gimnastičkim elementima;

14

5. METOD RADA

5.1 Tok i postupci istraţivanja

Uzorak za ovo istraživanje činiće studenti-muškarci sa Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport

Univerziteta u Prištini. Tok i procedura istraživanja biće sačinjeni od nekoliko faza:

prva faza obuhvata:

- izradu projekta,

- identifikaciju uzorka za testiranje i merenje,

- realizaciju merenja i prikupljanje podataka,

- ubacivanje rezulata na računaru,

- obradu rezultata,

- interpretacju rezultata,

- publikaciju naučnog rada kao i odbrana teme.

Mjerenja i testiranja, će se izvršiti u oblasti motoričkih sposobnosti što obuhvata: Uzorak

bazično-motoričkih testova koordinacije, ravnoteže, brzine alternativnih pokreta, gipkosti,

eksplozivne snage i opšte snage, i testovi za procenu specifične motorike če biti kompozitnog

tipa (po tri ponavljanja) pri čemu su kompozite predstavljali identični motorički zadaci.

Za testiranje motoričkih sposobnosti izabrali smo standardne, validne i pouzdane testove i biće

korišteni shodno procedurama i standardima Eurofit-a za mjerenja i fizička testiranja, koja se

primjenjuju od strane većine evropskih zemalja, a koji su validni i verodostojni.

Mjerenja i testiranja obaviće se u sali sportske gimnastike Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport

Univerziteta u Prištini, pod istim uslovima za sve testirane.

Mesto mjerenja mora biti dovoljno prostrano i osvjetljeno, a temperatura vazduha takva da se

svučeni ispitanici osjećaju prijatno (od 17 C do 22 C);

U sali pre početka mjerenja neophodno je pripremiti dva radna mesta za mjerenja. Razmak

izmeĎu tih mesta mora da bude najmanje 5 metara;

Ispitanici koji se mjere, nasebi imaju samo sportsku odjeću;

Zbog zamora istih grupa mišića, testiranja se neće obaviti istog dana za iste grupe mišića;

Rezultati mjerenja čitat će se dok je instrument na merenom parametru ispitanika, a osoba koja

evidentira podatke radi kontrole, glasno će ponavljati rezultate pre upisa u mjernu listu

ispitanika;

15

Osobe koje će izvršiti mjeranja i procjenu motoričkih sposobnosti biće profesori Fizičkog

vaspitanja koji su edukovani o načinu testiranja i mjerenja istraživanih prostora.

Antropometrijske mere za procenu dimenzionalnosti skeleta izabrali smo mere za procenu

longitudinalne, transverzalne, potkožnog masnog tkiva, mase i voluminoznosti. Uslovi i tehnika

merenja sprovedeni su u skladu sa zahtevima Internacionalnog biološkog programa (IBP).

Za mjerenje inteligencije izabrali smo test nazvan Raven SPM (Standard Progressive Matrices)

Standardni test inteligencije, koji mjeri opšti faktor inteligencije, koji je poznat kao faktor G.

Test će izvesti profesionalci iz oblasti psihologije, odnosno licencirani klinički psiholog, dok će

se testiranje nivoa inteligencije realizovati u učionicama ove institucije.

Iz sportske gimnastike izabraćemo gimnastičke elemente iz nastavnog programa druge godine

osnovnih studija.

TakoĎe izabrali smo starosno doba testiranih, i opšti uspjeh tokom studija.

5.2 Uzorak ispitanika

Ova studija obuhvatiće 200 studenata-muškaraca, koji su odslušali i uspješno položili ispit iz

programa za drugu godinu sportske gimnastike na Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport

Univerziteta u Prištini, ispitanici su uzrasta 21 – 23 godine.

5.3 Uzorak mjernih instrumenata

5.3.1 Uzorak bazično-motoričkih testova

Motorički prostor pokrićemo testiranjem koordinacije, ravnoteže, brzine alternativnih pokreta,

gipkosti, eksplozivne snage i opšte snage.

Testovi za procenu koordinacije celog tela:

1) okretnost na tlu (BKTL),

2) provlačenje i preskakanje (BPRE) i

3) koordinacija sa palicom (BKPA).

Testovi za procenu ravnoteţe:

4) stajanje na jednoj nozi poprečno na klupici otvorenih očiju (BRPO),

5) stajanje na jednoj nozi uzdužno na klupici otvorenih očiju (BRUZ) i

16

6) flamingo (BFLA).

Testovi za procenu brzine alternativnih pokreta:

7) taping nogama o zid (BTPZ),

8) taping rukom (BTPR) i

9) taping nogom (BTPN).

Testovi za procenu gipkosti:

10) pretklon sedeći raznožno (BGPS),

11) duboki pretklon na klupi (BGPR) i

12) odnoženje ležeći o boku (BGNO).

Testovi za procenu eksplozivne snage:

13) skok udalj iz mesta (BSKD),

14) sprint 20 metara (BT20) i

15) odraz napred iz upora ležećeg za rukama (BODN).

Testovi za procenu opšte snage:

16) izdržaj u zgibu (BIZG),

17) zgibovi na vratilu, pothvatom (BZGB),

18) horizontalni izdržaj na leĎima (BHIZ),

19) podizanje trupa ležeći na leĎima (BTRB) i

20) stisak šake (BSTI).

5.3.2 Uzorak specifično-motoričkih testova

Testovi za procenu specifične motorike če biti kompozitnog tipa (po tri ponavljanja) pri čemu su

kompozite predstavljali identični motorički zadaci.

Testovi za procenu specifične snage u veţbanju na spravama:

1) odraz nazad iz upora ležećeg za rukama (SNAZ),

2) skok vertikalno sa odskočne daske (SKOK),

17

3) prednoženja ležeći na leĎima za 15 sekundi (SP15),

4) zanoženja ležeći na trbuhu za 15 sekundi (SZ15),

5) penjanje na konopac (SKNP),

6) izdržaj u visu stražnjem na ripstolu (SIZV).

Testovi za procenu specifične gipkosti u veţbanju na spravama:

7) zaručenje (SZAR),

8) most (SMOS),

9) prednoženje ležeći na leĎima (SPRD).

Testovi za procenu specifične koordinacije u veţbanju na spravama:

10) koordinacija na tlu (SSTL),

11) osmica na razboju (SK8),

12) stav u uporu (SSTP).

5.3.3 Uzorak antropometrijskih mera

Antropometrijske mere za procenu longitudinalne dimenzionalnosti skeleta:

1. telesna visina (AVIS),

2. dužina noge (ADNO),

3. dužina natkolenice (ADNA) i

4. dužina ruke (ADRU).

Antropometrijske mere za procenu transverzalne dimenzionalnosti skeleta:

5. dijametar skočnog zgloba - bimaleolarna širina (ASKC),

6. dijametar ručnog zgloba - bistiloidna širina (ARUC),

7. dijametar lakta - bikondilarna širina nadlaktične kosti (ALAK) i

8. dijametar kolena -bikondilarna širina bedrene kosti (AKOL).

Antropometrijske mere za procenu mase i voluminoznosti:

9. obim grudnog koša (AOGR),

10. obim nadlaktice u (kontrahovanom položaju) (AOND),

11. obim potkolenice (AOPT) i

12. telesna težina (ATEZ).

18

Antropometrijske mere za procenu potkoţnog masnog tkiva:

13. debljina kožnog nabora nadlaktice (AKNA),

14. debljina kožnog nabora leĎa (AKLE),

15. debljina kožnog nabora trbuha (AKTR) i

16. debljina kožnog nabora potkolenice (AKPO).

5.3.4 Uzorak kognitivnih testova

Test Inteligenije

Progresivna matrica Ravena je neverbalni test koji se može upotrebiti na pojedinačan i grupni

način, obično u obrazovnim okruženjima. Ovaj test se sastoji od 60 zadataka koji se

upotrebljavaju za merenje abstraktnog razmišljanja i smatra se neverbalnom procenom fluidne

inteligencije (Bilker, Hansen, Brensinger, Richard, Gur, & Gur, 2012). Ovo je najupotrebljeniji i

najpopularniji test koji se primenjuje po grupama odrasta od 5 do starijih godišta (Kaplan &

Saccuzzo, 2009). Test je formiran od 60 pitanja sa mnogobrojnim alternativnim odgovorima,

počevši od lakih pa do najtežijih pitanja (Kaplan & Saccuzzo, 2009). Ovaj test je pripremljen za

merenje opštih sposobnosti razvoja (faktor G, pokazuje opštu inteligenciju). Test je prvobitno

razvijen od strane John C. Raven, 1936 godine (Raven, 1936). Na svakom zadatku, od subjekta

se zahteva da identifikuje elementa koji nedostaje radi kompletiranja figure i da zadatak izvrši na

osnovu odreĎenog modela.

13. Raven SPM (Standard Progressive Matrices), koji je poznat kao faktor G pokazuje opštu

inteligenciju.

Iz demografskih (drugih) podataka obuhvatićemo starosno doba, kao i opšti aktuelni uspjeh

tokom studija.

19

5.4 Uzorak testova za procenu uspešnosti veţbanja na spravama

Iz sportske gimnastike u ovom istraživanju koristi čemo vežbe podeljene na: 1) one koje

predstavljaju sudare i za koje je potrebna velika eksplozivna snaga; 2) one koje predstavljaju

klatna i za čije izvoĎenje nije potrebna posebno velika snaga; 3) one koje predstavljaju izdržaje

ili premeštanja tela uz veliko učešće akciono različite snage.

Svi testovi če biti kompozitni, po tri pokušaja, pri čemu su kompozite predstavljali

identični motorički zadaci (izabrane vežbe na spravama i tlu).

- Vežbe koje sa biomehaničkog aspekta predstavljaju sudare i podrazumevaju veliku

eksplozivnu snagu:

1. Preskok - konj za preskok postavljen popreko: raznoška (GRAZ)

2. Kolut leteći na tlu (GKLT)

3. Rondat (premet strance sa okretom)(GRON)

- Vežbe koje sa biomehaničkog aspekta predstavljaju klatnasta kretanja i izvode se uz

malo učešće snage:

4. Njihanje u visu prednjem na vratilu i saskok zanjihom (GNJH)

5. Njihanje u visu prednjem i prednjihom prekopit grčeno na krugovima (GKRG)

6. Njihanje u potporu na razboju i upor zanjihom (GUPZ)

7. Iz upora prednjeg na konju sa hvataljkama kolo odnožno (GKNJ)

8. Zamasi u uporu na vratilu i saskok unazad (GZM.

9. Njihanje u uporu na razboju i saskok zanjihom (GZAN)

- Vežbe u kojima se položaj tela održava ili se telo premešta uz veliko učešće akciono

različite snage:

10. Kolut nazad kroz stav u uporu (iz seda sunožno na tlu) (GKNZ).

11. Iz visa prednjeg na vratilu zgibom uzmak (GZGU)

12. Upor usklopno na razboju (GSKL)

13. Prednos i vučenjem stav na ramenima na malom razboju (GVCR.

20

Ocjenjivanje će obaviti 5 kompetentnih stručnjaka, gdje se minimalne i maksimalne ocjene

eliminišu dok se od triju drugih ocjena uzima prosjek, koji se upisuje kao konačna ocjena po

sledećim zahtevima:

Ocena 1 - vežba nije izvedena.

Ocena 2 - vežba je izvedena uz znatna odstupanja u tehnici i držanju tela.

Ocena 3 - vežba je izvedena uz manja odstupanja u tehnici i uz loše držanje tela.

Ocena 4 -vežba je izvedena uz manja odstupanja u tehnici i uz dobro držanje tela.

Ocena 5 - vežba izvedena sa dobrom tehnikom i dobrim držanjem tela.

Ocena 6 - vežba izvedena sa velikom amplitudom uz odličnu tehniku i dobro držanje tela.

Potrebno je da se ponovi i istakne da je svaki ispitanik istu vežbu izveo tri puta, uz

odgovarajuću pauzu izmeĎu izvoĎenja, a da je svaki ocenjivač ocenio sva tri izvoĎenja. Prema

tome, za svaku vežbu (tri izvoĎenja) ispitanik je dobio po 9 ocena.

5.5. Statistička obrada podataka

U obradi rezultata ovog istraživanja koristiće se sledeće metode:

I to: osnovni statistički parametri,

- Minimalni rezultat (min)

- Maksimalni rezultat (max)

- Aritmetička sredina (mean)

- Standardna devijacija (std.dev.)

- Koeficijent varijabilnosti (KV %)

- Mjere asimetrije (skewes-kurotsis)

- Normalna raspodjela testirana metodom Kolmogorov-Smirnov (Max D)

- Korelaciona analiza

- Kanonička diskriminativna analiza, T-test, radi utvrĎivanja razlika izmeĎu grupa

- Faktorska analiza, metoda glavnih komponenata, komunaliteti i rotacije faktora OBLIMIN

tehnikom

- OdreĎivanje utjecaja prediktnog skupa varijabli sa kriteriskim varijablima obaviće se

regresivnom analizom.

Svi rezultati biće obraĎeni u statističkom paketu za Windows (SPSS).

21

6. ZNAČAJ ISTRAŢIVANJA

Istraživanje je orijentisano na utvrdjivanje strukture i povezanost morfološkog i motoričkog

prostora te nivoa inteligenciju kod studenata u odnosu na izvoĎenje elemenata sportske

gimnastike. Istraživanja u ovoj oblasti u kojima predmet studije su proctor motoričkih

sposobnosti, morfološke karakteristike kao i dimenzije ličnosti personalnosti u odnosu na sport

uopšte, mnogi autori kako u prošlosti tako i danas u modernom dobu, dali su i nastavljaju pružiti

značajan doprinos u sportskoj nauci. MeĎutim, obrada nivoa inteligencije kao opšti koncept i kao

opšta mentalna sposobnost apstraktnog mišljenja i njena inkorporacija da se sagleda uticaj na

izvoĎenje gimnastičkih elemenata, kao i korelativne veze izmeĎu motoričkih sposobnosti,

morfološke karakteristike i inteligencije, kao studiju (istraživanja) po sebi, ima poseban značaj,

zbog činjenice da su rijetka istraživanja ove problematike. Većina dosadašnjih istraživanja za cilj

su imale motoričke sposobnosti čovjeka, kao i njihov uticaj na izvršenje odreĎenih gimnastičkih

zadataka ali, ni u jednom istraživanju osim (Ismail, Kane, & Kirkendall, 1976) nije tretiran uticaj

inteligencije u izvoĎenju gimnastičkih elemenata, kao i veze sa motoričkim spobnostima. Uzorak

od 200 studenata Fakulteta za Fizičko Vaspitanje i Sport Univerziteta u Prištini, omogućiće nam

da realizujemo istraživanje kako bi shvatili nivo uticaja motoričkih sposobnosti, morfološke

karakteristike i inteligencije u izvoĎenju elemenata sportske gimnastike. Istraživanje će nam

pružiti mogućnost da utvrdimo da li postoji statistička značajna povezanost izmeĎu motoričkih

sposobnosti, morfološke karakteristike i inteligencije i njihov uticaj u gimnastičkom sportu.

Realizacija ovog projekta biće novi model istraživanja u oblasti gimnastike na Kosovu i šire,

otvarajući nove perspektive i u drugim sportovima a ne samo u gimnastici.

22

Bibliography

Aliu, M. (1997). Biomotorika. Prishtinë: Universiteti i Prishtinës.

Ancuta, R. N. (2013). Opinion study of Romanian coach the emotional intelligence in

gymnastics training and competition. STUDIA UBB Educatio Artis Gymnastiae,LVIII,4, , 37‐46.

Bilker, W. B., Hansen, J. A., Brensinger, C. M., Richard, J., Gur, R. E., & Gur, R. C. (2012).

"Development of abbreviated nine-item forms of the Raven's standard progressive matrices test".

Retrieved from http://www.it1me.com/learn?s=Raven%27s_Progressive_Matrices.

Dashi, E., Bashkurti, B., Kaçurri, A., & Hoxholli, K. (2000). Gjimnastika mbi vegla. Tiranë:

Shtëpia botuese ''OMSCA''.

Delas, S., Banin, J., & Katic, R. (2007). Effects of Biomotor Structures on Performance of

Competitive Gymnastics Elements in Elementary School Female Sixth-Graders. Faculty of

Natural Sciences, Mathematics and Kinesiology University of Split, Split, Croatia , 979-985.

Gorosito, M. A. (2013). Relative strength requirement for swallow element proper execution: a

predictive test. Science of Gymnastics Jurnal vol.5., num.3., , 59-67.

Halilaj, B., & Vehapi, S. (2009). Odnosi izmeĎu eksplozivne i repetitivne snage i različitih

gimnastičkih elemenata. SPORTEKSPERT Vol. II, No. 2, , 69-73.

Hedbavny, G. P., & Kalichová, B. M. (2013). Influence of Strength Abilities on Quality of the

Handstand. International Journal of Medical, Health, Biomedical and Pharmaceutical

Engineering, , Vol:7,, 294-300.

Hošek, A. J. (1982). Latentna struktura morfološkog statusa studenata fakulteta za fizičku

kulturu. . Kineziologija , 14: 2, 9-21, Zagreb.

23

Hošek-Momirović, A. (1978). Povezanost morfoloških taksona sa manifestnim i latentnim

dimenzijama koordinacije. . Doktorska disertacija, Fakultet za fizičku kulturu, Zagreb.

Ismail, A. H., Kane, J., & Kirkendall, D. R. (1976). Povezanost izmedju intelektualnih i

neintelektualnih varijabli. Kineziologija , Vol 6, 38-45.

Kaplan, R., & Saccuzzo, D. P. (2009). Standardized tests in education, civil service, and the

military.(7 ed.. Belmont, CA: Wadsworth. 325-327. Belmont, CA: Wadsworth.

Kuqo, S. (2004). Bazat e terminologjise se gjimnastikes. Tirane: "ERIK" botime.

Kuqo, S., Mara, F., & Kotorri, N. D. (2005). Terminologjia e gjimnastikes ne edukimin fizik dhe

ne sport. Tirane: "ERIK" botime.

Lopes, G. O., & Postigo, B. S. (2012). Relationship between physical prowess and cognitive

function. The Spanish Journal of Psychology Vol 15, Núm. 1 , 29-34.

Madić, D. (2000). Povezanost antropoloških dimenzija studenata fizičke kulture sa njihovom

uspešnošću vežbanja na spravama. Doktorska disertacija, Novi Sad.

Mahmuti, F. (2012). Gjimnastika. Tetovë: Arbëria Desing.

Malacko, J. B. (1981). Struktura morfoloških i motoričkih dimenzija studenata fizičke kulture

Univerziteta u Novom Sadu. . Fakultet fizičke kulture u Novom sadu, Novi Sad.

Mellos, V., Dallas, G., Kirialanis, P., Fiorilli, G., & Cango, A. D. (2014). Comparison between

physical conditioning status and improvement in artistic gymnasts and non-athletespeers. Science

of Gymnastics Journal vol.6., num.1., , 33-43.

24

Nushi, P. (2001). Psikologjia. Prishtinë: Libri Shkollor.

Petković, J., & Hmjelovjec, I. (2013). Sportska gimnastika. Podgorica: MN Grafokarton, Bjelo

Polje.

Petkovic, J., Muratovic, A., & Tanase, D. G. (2013). Korelacije motorickih dimensija studenata

Fakulteta za sport i fizicko vaspitanje sa nastavnim sadrzajima sportske gimnastike. Sport

Mont.Jul 2013 - br. 37-39/XI , 74-79.

Raven, J. C. (1936). Mental tests used in genetic studies: The performance of related individuals

on tests mainly educative and mainly reproductive. MSc Thesis, University of London.

Spasovska, K. (2013). The connection between the explosive strength with the successful

technical execution on the gymnastic element tumble back from a static position on floor

exercise of the students at ffk in Skopje. Research in physical education, sport and health, 125-

127.

Wechsler, D. (1958). The Measurement and Appraisal of Adult Intelligence. Kansas city:

Waverly Press, Baltimore, Md., U.S.A.

Zivcic, K. (2007). AKROBATSKA ABECEDA. ZAGREB: Graficki zavod Hrvatske.

Zuhric, L. S., & Smajlovic, N. (2004). Utjecaj motorickih sposobnosti na uspjesnost izvodjenja

vjezbe bez rekvizita u ritmickoj gimnastici. Sportski Logos godina 2., broj 3., , 88-93.