Ünite 7: ÜLKELER ARASI KÖPRÜLER

A: BİR “DÜNYA” SAVAŞI

KONU BAŞLIKLARI

1. SAVAŞA GİDEN YOL2. SAVAŞIN NAŞLAMASI3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA

GİRMESİ4. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI

CEPHELER5. ÇANAKKALE CEPHESİ6. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

1. SAVAŞA GİDEN YOL

Sizce bu savaş nasıl başladı? Aşağıdaki fotoğraf size ne

çağrıştırıyor?

1. SAVAŞA GİDEN YOL

19. yüzyılda Avrupa’daki teknik ve bilimsel gelişmelerin sonucunda buhar gücüyle çalışan makineler yapılmıştır. Böylece sanayileşme başlatmıştır.

Fabrikalar kuruldu; ham madde ve pazar ihtiyacı ortaya çıktı.

Gelişmemiş Asya ve Afrika ülkelerini sömürge yoluyla denetim altına almaya başladılar bu da doğal bir rekabete yol açtı.

1. SAVAŞA GİDEN YOL

Sömürgeleşme başladığında en geniş sömürgeye sahip ülkeler İngiltere ve Fransa idi.

Ancak 19. yüzyıldan itibaren sömürgeleşme yarışına Almanya ve İtalya da katılmıştır.

Almanya’nın bir anda fazla gelişen sanayisi İngiltere’yi fazlasıyla rahatsız etti. İki devlet arasında bir yarış başladı.

1. SAVAŞA GİDEN YOL

Almanya 1870’de Alsas-Loren bölgesini Fransa’dan alınca Fransa bölgeyi geri almak için Almanya’yla gerginlikler yaşandı.

Rusya’nın Balkan politikası Avusturya-Macaristan İmparatorluğunu tedirgin ederken İngiltere bu politikasını destekliyordu.

1. SAVAŞA GİDEN YOL

İttifak Devletleri; Almanya Avusturya-Macaristan İtalya

İtilaf devletleri; İngiltere Rusya Fransa

Bütün bu gruplaşma Avrupa ‘da 20. yüzyılda büyük siyasi gerilimlere neden oldu.

1.SAVAŞA GİDEN YOL

Avrupa bu kutuplaşma içindeyken Osmanlı ne durumdaydı? Osmanlı’nın eski siyasi gücü ve ekonomik

durumu yoktu Ülke içinde ayaklanmalarla uğraşırken bir

yandan da sınırlarını korumaya çalışıyordu Avrupa’daki sanayileşmeyi takip edemediği

içi sanayi gerilemiş, Avrupa mallarının pazarı konumuna gelmiştir. Böylece Osmanlı fabrikaları kapanmaya başlamıştır.

1. SAVAŞA GİDEN YOL

Avrupa bu kutuplaşma içindeyken Osmanlı ne durumdaydı? Kapitülasyonlar nedeniyle gümrük vergisi

ödemeden sınırlarımıza girdiği için ucuza satılıyor ülke sanayisi oldukça zayıflıyordu. Bu da dış borç miktarını arttırıyordu.

Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında yenilgiye uğramış Doğu Trakya dışındaki Avrupa topraklarını kaybetmiş sınırları azalmıştır.

Devlet askerî ve ekonomik açıdan güçsüzleşmiştir.

Dünya Savaşı öncesi Osmanlı sınırları

2. SAVAŞIN BAŞLAMASI

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdı Ferdinand’ın Saraybosna ziyareti sırasında bir Sırplı tarafından öldürülmesi savaşın başlamasına bahane oldu.

Sırbistan’a savaş açıldı. Avrupa’da taraflar belli

olduğu için iki taraf birbirine savaş ilan etti.

Savaş zamanla diğer kıtalara yayıldı ve 1. Dünya Savaşı başlamış oldu.

Ferdinand

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Avrupa’nın hasta adam olarak nitelendirdiği Osmanlı’nın parçalanması durumunda toprakları aşağıdaki şekilde parçalanacaktı.

Bununla birlikte: İngiltere; Mısır, ve Kıbrıs’ı Fransa; Cezayir ve Tunus’u İtalya; Trablusgarp ve On İki Adaları Rusya; Kafkasları ele geçirmişti.

( Boğazları da ele geçirmek istiyordu.)

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Padişah V. Mehmet Reşat döneminde ülkeyi yöneten İttihat ve Terakki Partisi İtilaf Devletlerine güvenmiyor, İtilaf Devletleri de Osmanlı’nın savaşa girmesini istemiyordu. Almanya da Osmanlı’yı kendi yanında görmek istiyordu.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Almanya niçin Osmanlı’nın savaşa girmesini istiyordu? Osmanlı savaşa girerse Almanya

Avrupa’nın en kalabalık ordusundan yararlanabilecekti.

Osmanlı ordusu Alman subayların denetiminde modern silahlarla donatılacaktı

Osmanlı topraklarında nüfuz sahibi olacak ve İngiltere sömürgelerine giden yolları kapacaktı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Akdeniz’de İngiliz donanmasından kaçan Goben ve Breslaw adında iki Alman gemisi Osmanlı’ya sığındı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

İttihat ve Terakki Partisi (Enver Paşa ) ile Almanya arasında gizli bir anlaşma imzalandı.

Enver Paşaya göre Almanya yanında savaşa girilirse ; kaybedilen topraklar geri alınacak Kapitülasyonlar kaldırılacak Kafkaslardaki Orta Asya Türkleri ile

birleşerek Türk birliği sağlanacaktı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

İtilaf devletleri 24 saat içinde bu iki geminin Türk karasularından çıkarılmasını aksi takdirde savaş ilan edileceğini söyledi.

Osmanlı bu gemileri karasularından çıkarmayıp satın aldığını ileri sürdü ve isimleri değiştirilerek Yavuz ve Midilli isimleri verildi.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ

Gemilerin komutanı Osmanlı Devleti tarafından deniz komutanı olarak görevlendirildi.

Gemiler Karadeniz’e çıkarak Rusya’nın limanlarını bombaladılar.

İtilaf Devletleri Osmanlı’ya Osmanlı’da Almanya’nın yanında İttifak Devletleri’nin yanında savaşa dahil oldu.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

a. Galiçya, Makedonya ve Romanya Cepheleri Amaç ; müttefiklere yardım amacıyla

ordu gönderilmesi Rusya, Fransa ve Romanya ile savaşıldı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

b. Kanal Cephesi İngiltere’ye karşı Hindistan’la bağını

kesmek için açıldı. Mısır ve Süveyş Kanalı’nı ele geçirmek

planlanıyordu. İklim şartları ve imkan yetersizliği

nedeniyle Osmanlı yenildi. İngiltere Sina Yarımadasını ele geçirerek

Suriye sınırına kadar ilerlediler.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

c. Suriye-Filistin Cephesi Osmanlı Devleti tarafından İngilizleri

durdurmak için Süveyş Kanalı çevresinde açıldı.

İngilizler Suriye ve Filistin’in çoğunluğunu ele geçirdi.

Mustafa Kemal bu cephede Yıldırım Orduları 7. kolordu komutanı olarak görev aldı.

Halep’in kuzeyinde savunma oluşturarak İngilizleri durdurmayı başarmıştır.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

d. Hicaz-Yemen Cephesi Amaç Mekke ve Medine gibi kutsal

yerleri korumaktır. İngilizler ve bağımsızlık isteyen Arap

birliklerle savaşıldı. Yeterli destek olmadığı için fazla başarılı

olunamamasına rağmen savaş sonuna kadar Medine korundu.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

e. Kafkas(Doğu) Cephesi Rusların Erzurum ve Sarıkamış’ı işgal

etmesi üzerine Enver Paşa bölgede taarruz hareketi başlattı.

Amaç; Rusları durdurup Osmanlı üzerindeki emellerine son vermek, Orta Asya Türkleri ile birleşip Rusları savaş dışı bırakmaktı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

e. Kafkas(Doğu) Cephesi İklim şartlarının elverişsizliği nedeniyle

Osmanlı ordusunun çoğunluğu hastalık, açlık, salgın hastalık ve soğuk hava nedeniyle öldü.

Ruslar Osmanlı’nın güçsüzlüğünden faydalanarak Doğu Anadolu’da önemli toprakları ele geçirdi.

Daha sonra Mustafa Kemal Muş ve Bitlis’i işgal altından kurtardı.

3. OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞTIĞI CEPHELER

f. Irak Cephesi İngilizler tarafından açılmıştır. Amaç; Orta Doğu petrol bölgelerini ele

geçirmek, Ruslara Kafkaslar üzerinden yardım göndermek ve Osmanlı Devleti’nin İran üzerinden İngiliz sömürgelerine ulaşmasını önlemek.

İngilizler Musul’a kadar ilerlediler.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

İtilaf Devletleri tarafından açılan bir cephedir.

Amaç; Osmanlı’yı saf dışı etmek▪ Rusya’ya yardım göndermek▪ Balkan Devletleri’nin kendi yanlarında savaşa

girmesini sağlamak. Ordu bu savaşta kesin zafer kazanmıştır.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

Nusret Mayın Gemisi 17 Mart gecesi boğaza mayın döşedi ve 18 mart 1915 sabahı boğazı geçen İngiliz ve Fransız gemilerinin sulara gömülmesini sağladı.

Nusret mayın gemisi ve mürettebatı

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

Çanakkale’ye denizden geçmeyi başaramayan İngiliz ve Fransız ordusu karadan saldırıya geçmeye karar verdi.

İtilaf Ordusunda İngiliz ve Fransızlardan başka Avusturya, Yeni Zelanda (Anzak), Hindistan ve Cezayir’den getirilen askerler de vardı.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

İlk çıkarma harekatı 25 Nisan 1915’de Fransızlar tarafından gerçekleşti.

Silah ve teknoloji açısından zayıf olan Osmanlı Ordusu büyük bir direniş gösterdi.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

Mustafa Kemal Anafartalar Grup Komutanı olarak savaşın kazanılmasında üstün başarı sağladı.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

Sonuçları: Bu savaş Türk tarihine destansı özellikleriyle altın harflerle yazıldı.

Rusya savaştan çekildi ve Bolşevik İsyanı çıktı.

Savaş uzadı.Mustafa Kemal’in askeri başarısı

dünyaca tanındı.

4. ÇANAKKALE CAPHESİ

Sonuçları: Bulgaristan İttifak grubuna katıldı.

Hasta adam olarak adlandırılan Osmanlı’nın aslında o kadar da güçsüz olmadığı görüldü.

Çok sayıda genç nüfus savaşta öldüğü için ülke kalkınması zayıfladı.

5. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

1917’de Rusya savaştan çekildi ve Alman denizaltıları ABD gemilerini batırınca ABD İtilaf grubunda savaşa katıldı.

1. Dünya Savaşı’nın Sonuçları Savaş İttifak grubunun yenilgisiyle

sonuçlandı ve İtilaflar ateşkes istediler. Savaş sonunda Avrupa’nın siyasi yapısı

değişti.

5. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

Avusturya-Macaristan, Rus Çarlığı, Alman İmparatorluğu ve Osmanlı Devleti sona erdi. Çekoslovakya, Macaristan, Avusturya, Polonya, Yugoslavya gibi yeni devletler kuruldu.

5. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

Devletlerin yönetim şekli değişti. 30 Ekim 1918’de İtilaflarla Mondros

Ateşkes Anlaşmasını imzalayarak Osmanlı’da savaştan çekildi.

ABD Başkanı Wilson savaşa girmeden önce İtilaflara kendi adı altında bazı ilkeleri kabul ettirmişti.

5. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

Wilson İlkeleri: Yenen devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı alamayacaklar Silahlanma yarışına son verilecek Devletlerarası gizli anlaşmalar

imzalanmayacaktı Savaş sonrası sorun çıkmaması barışçıl

çözümler için uluslar arası bir cemiyet kurulacaktı.

5. DÜNYAYA BARIŞ HAKİM OLUYOR

Wilson İlkeleri doğrultusunda savaş sonucunda Milletler Cemiyeti kuruldu.