FIZIKA 8UDHËZUES MËSUESI

Fizika 8 — 3

Për ju mësues!

Udhëzuesi për mësuesin bën pjesë në serinë e botimeve të teksteve të Fizikës 8 të shtëpisë botuese“Longman”. Në të trajtohen, në mënyrë analitike, modele funksionale mësimi për programin e Fizikës së klasës së 8. Këto modele synojnë t’u vijnë në ndihmë mësuesve dhe janë në përshtatje me kurrikulat dhe me moshën e nxënësve. Në çdo tematikë shfrytëzohen burime të ndryshme dhe mësuesi/ja mund t’i përdorë ato në funksion të rezultateve të të nxënit sipas temave të ndryshme mësimore. Është synuar që pjesa kryesore e mësimit të zhvillohet në klasë, duke krijuar hapësira pune për nxënës të çdo niveli dhe me një pjesë e vogël është menduar të punohet në shtëpi, zakonisht rubrika “?”, me qëllimin e rimarrjes së njohurive dhe të koncepteve thelbësore. Kjo do t’i shërbejë kryesisht qëndrueshmërisë së njohurive kryesore dhe përdorimit praktik të tyre. Nga ana tjetër, ushtrimet janë frymëzuar nga jeta e përditshme, në mënyrë që nxënësit jo vetëm t’i përvetësojnë njohuritë në mënyrë aktive, por edhe të orientohen drejt dhe të jenë të suksesshëm në situata të ndryshme që u ofron jeta. Gjithashtu, kemi paraqitur tema për orët e lira apo ato që ne i quajmë projekte, të cilat janë të thjeshta, lehtësisht të zbatueshme dhe të orientuara drejt jetës reale.

Duke ditur se çfarë ndodh në klasë dhe duke jetuar me shqetësimet e përditshme profesionale, shpresojmë që me këtë tekst udhëzues t’ju vijmë sadopak në ndihmë në përgatitjen tuaj, duke paraqitur modele me karakter orientues e sugjerues, të cilat mund të pasurohen me informacion të përditësuar. Një burim i frytshëm për këtë është edhe adresa e internetit www.fizik.si, ku nxënësit mund të vëzhgojnë eksperimente të ndryshme që kanë lidhje me temat e këtij teksti.

Ju urojmë suksese në zbatimin e kurrikulës dhe në përmbushjen e standardeve të kërkuara për arritjet e nxënësve!

4 — Udhëzues mësuesi

Fizika 8 — 5

PËRMBAJTJA

I. PLANIFIKIMI VJETOR I PROGRAMIT

II. PLANIFIKIMI TREMUJOR I PROGRAMIT

III. PLANET DITORE TË TEMAVE MËSIMORE

KAPITULLI 1. Forcat dhe lëvizja 1.1. Lëvizja dhe shpejtësia

1. Llogaritja e shpejtësisë, e largësisë dhe e kohës2. Njësi të tjera të shpejtësisë3. Veprimtari praktike. Sa shpejt lëvizni?4. Shpejtësia e insekteve5. Lëvizja njëtrajtësisht e ndryshuar6. Llogaritja e shpejtësisë mesatare

1.2 Grafi kët e lëvizjes 7. Si e ka përshkuar rrugën Albani?8. Shembuj të grafi këve të varësisë largësi-kohë 9. Grafi kët e varësisë shpejtësi-kohë10. Veprimtari praktike. Llogaritja e shpejtësisë dhe e nxitimit11. Ushtrime12. Siguria rrugore13. Përsëritje. Lëvizja dhe shpejtësia 14. Projekt. Respektimi i rregullave të qarkullimit rrugor 15. Projekt. Respektimi i rregullave të qarkullimit rrugor

KAPITULLI 2. Drita dhe tingulli 16. Drita. Burimet e dritës17. Përhapja e dritës në vij ë të drejtë. Hij et 18. Eklipset 19. Veprimtari praktike. Hij et 20. Veprimtari praktike. Përhapja e dritës në hapësirë21. Veprimtari praktike. Matja e shpejtësisë së dritës22. Përsëritje e njohurive23. Test i tremujorit të parë24. Vlerësim i portofolit të nxënësit

6 — Udhëzues mësuesi

25. Pasqyrimi i dritës 26. Shëmbëllimi në pasqyrën e rrafshët. Shikimi pas kthesave 27. Përmbledhje. Përsëritje për pasqyrimin e dritës28. Përthyerja e dritës 29. Pasqyrimi i brendshëm i plotë. Zbatimet. Prizmat30. Thjerrat31. Veprimtari praktike. Përdorimi i thjerrave32. Funksionimi i syrit dhe i aparatit fotografi k. Kujdesi për sytë33. Veprimtari praktike. Përthyerja e dritës34. Përsëritje për përthyerjen e dritës 35. Pse na duhen ngjyrat? Ngjyrat e objekteve36. Filtrat me ngjyra. Ndryshimi i ngjyrave të objekteve37. Veprimtari praktike. Ngjyrat38. Detyra. Thjerrat Fresnel39. Përsëritje. Ngjyrat e dritës 40. Prodhimi i tingullit41. Vala e zërit. Fortësia dhe lartësia e tingullit42. Dëgjimi i tingullit. Veshi43. Përsëritje. Të dëgjuarit dhe tingulli44. Jehona. Përdorimi i jehonës45. Matja e shpejtësisë së tingullit. Ultratingujt46. Përsëritje. Pasqyrimi i tingullit47. Detyra. Jehona48. Veprimtari praktike. Krij imi i melodive muzikore49. Përdorimi dhe rreziqet që vij në nga drita dhe tingulli50. Përsëritje. Drita dhe tingulli51. Test i tremujorit të dytë52. Vlerësim i portofolit të nxënësit

KAPITULLI 3. Elektriciteti dhe magnetizmi53. Drita e padukshme54. Komunikimi55. Gatimi. Përdorimi i rrezeve ultravjollcë56. Përdorimi i rrezeve në mjekësi57. Vrojtimi i qiellit. Zbatime në astronomi58. Radioastronomia. Astronomia e rrezeve X dhe gama59. Detyra. Imazheria mjekësore 60. Pyetje dhe problema 61. Si kthehet hekuri në magnet? Çmagnetizimi i magneteve. Fusha magnetike62. Fusha magnetike e Tokës63. Përsëritje. Magnetizmi64. Fusha magnetike rreth një përçuesi drejtvizor

Fizika 8 — 7

65. Ku përdoren elektromagnetet? Releja dhe çelësi magnetik66. Veprimtari praktike. Fusha magnetike e magnetit shufër67. Detyra. Magnetizmi dhe elektromagnetet68. Përsëritje. Elektriciteti dhe magnetizmi 69. Test i tremujorit të tretë70. Vlerësim i portofolit të nxënësit

IV. SHTOJCA Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçRezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësModel testi

8 — Udhëzues mësuesi

PLAN

I VJE

TOR

DHE

PLAN

ET T

REMU

JORE

TË

FIZI

KËS

VIII

Plan

i mës

imor

vjet

or: K

lasa V

III Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izikë

Tem

atika

t Sh

përn

darja

e pë

rmba

jtjes

së lë

ndës

Shta

tor-D

hjet

or (2

4 orë

) Ja

nar-M

ars (

28or

ë)

Prill-

Qers

hor (

18 o

rë)

Kapi

tulli

1. Fo

rcat

dhe

lëv

izja

Lëviz

ja dh

e shp

ejtës

ia 1.

Lloga

ritja e

shpe

jtësis

ë, e l

argë

sisë d

he e

kohë

s 2.

Njës

i të tje

ra të

shpe

jtësis

ë 3.

Vepr

imta

ri pr

aktik

e. S

a shp

ejt lë

vizni?

4.

Shpe

jtësia

e in

sekte

ve

5. Lë

vizja

njëtra

jtësis

ht e n

drys

huar

6.

Lloga

ritja e

shpe

jtësis

ë mes

atare

Gr

afikë

t e lë

vizjes

7.

Si e

ka pë

rshku

ar rr

ugën

Alba

ni?

8. Sh

embu

j të gr

afikë

ve të

varë

sisë l

argë

si-ko

hë

9. Gr

afikë

t e va

rësis

ë shp

ejtës

i-koh

ë 10

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. Ll

ogar

itja e

shpe

jtësis

ë dhe

e n

xitim

it 11

. Ush

trime

12. S

iguria

rrug

ore

13. P

ërsë

ritje.

Lëviz

ja dh

e shp

ejtës

ia

14. P

rojek

t. Res

pekti

mi i r

regu

llave

të qa

rkullim

it rru

gor

15. P

rojek

t. Res

pekti

mi i r

regu

llave

të qa

rkullim

it rru

gor

Fizika 8 — 9

16

. Drita

. Bur

imet

e dritë

s 17

. Për

hapja

e dr

itës n

ë vijë

të dr

ejtë.

Hijet

18

. Ekli

pset

19

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. H

ijet

20. V

eprim

tari

prak

tike.

Për

hapja

e dr

itës n

ë ha

pësir

ë 21

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. M

atja e

shpe

jtësis

ë së d

ritës

22. P

ërsë

ritje

e njo

huriv

e 23

. Tes

t i tr

emuj

orit

të p

arë

24. V

lerës

im i p

orto

folit

të nx

ënës

it

KAPI

TULL

I 2.

Drita

dhe

tin

gulli

25

. Pas

qyrim

i i dr

itës

26. S

hëmb

ëllim

i në p

asqy

rën e

rrafs

hët. S

hikim

i pas

kth

esav

e 27

. Për

mble

dhje.

Për

sërit

je pë

r pas

qyrim

in e d

ritës

28. P

ërthy

erja

e dritë

s 29

. Pas

qyrim

i i br

ends

hëm

i plot

ë. Zb

atime

t. Priz

mat

30. T

hjerra

t 31

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. P

ërdo

rimi i

thjer

rave

32

. Fun

ksion

imi i

syrit

dhe i

apar

atit fo

togra

fik. K

ujdes

i për

sy

të 33

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. P

ërthy

erja

e dritë

s 34

. Për

sëritj

e për

përth

yerje

n e dr

itës

35. P

se na

duhe

n ngjy

rat?

Ngjyr

at e o

bjekte

ve

36. F

iltrat

me ng

jyra.

Ndrys

himi i

ngjyr

ave t

ë obje

kteve

37

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e. N

gjyra

t 38

. Det

yra.

Thje

rrat F

resn

el 39

. Për

sërit

je. N

gjyra

t e dr

itës

40. P

rodh

imi i

tingu

llit

41. V

ala e

zërit.

For

tësia

dhe l

artës

ia e t

ingull

it 42

. Dëg

jimi i

tingu

llit. V

eshi

43. P

ërsë

ritje.

Të d

ëgjua

rit dh

e ting

ulli

44. J

ehon

a. Pë

rdor

imi i

jehon

ës

45. M

atja e

shpe

jtësis

ë së t

ingull

it. Ul

tratin

gujt

46. P

ërsë

ritje.

Pas

qyrim

i i tin

gullit

47

. Det

yra.

Jeho

na

48. V

eprim

tari

prak

tike.

Kriji

mi i m

elodiv

e muz

ikore

49

. Për

dorim

i dhe

rrez

iqet q

ë vijn

ë nga

drita

dhe t

ingull

i 50

. Për

sërit

je. D

rita dh

e ting

ulli

51. T

est i

trem

ujor

it të

dyt

ë 52

. Vler

ësim

i por

tofo

lit të

nxë

nësit

10 — Udhëzues mësuesi

53. D

rita e

padu

kshm

e 54

. Kom

uniki

mi

55. G

atimi

. Për

dorim

i i rre

zeve

ult

ravjo

llcë

56. P

ërdo

rimi i

rreze

ve në

mjek

ësi

57. V

rojtim

i i qie

llit. Z

batim

e në a

stron

omi

58. R

adioa

stron

omia

59. A

stron

omia

e rre

zeve

X dh

e gam

a 60

. Pye

tje d

he p

roble

ma

KAPI

TULL

I 3. El

ektri

citet

i dh

e m

agne

tizm

i

61. S

i kthe

het h

ekur

i në m

agne

t? Çm

agne

tizim

i i ma

gnete

ve. F

usha

ma

gneti

ke

62. F

usha

mag

netik

e e T

okës

63

. Për

sërit

je. M

agne

tizmi

64

. Fus

ha m

agne

tike r

reth

një pë

rçues

i dr

ejtviz

or

65. K

u për

dore

n elek

troma

gnete

t? Re

leja

dhe ç

elësi

magn

etik

66. V

eprim

tari

prak

tike.

Fus

ha m

agne

tike

e mag

netit

shufë

r 67

. Det

yra.

Magn

etizm

i dhe

ele

ktrom

agne

tet

68. P

ërsë

ritje.

Elek

tricite

ti dhe

ma

gneti

zmi

69. T

est i

trem

ujor

it të

tret

ë 70

. Vler

ësim

i por

tofol

it të

nxën

ësit

Fizika 8 — 11

PLAN

IFIK

IMI I

TREM

UJOR

IT T

Ë PA

RË (S

HTAT

OR-D

HJET

OR)

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izikë

Kl

asa:

VIII

Ka

pitu

lli

Te

mat

mës

imor

e

Situ

ata e

par

ashi

kuar

e të

nxë

nit

Me

todo

logj

ia dh

e ve

prim

tarit

ë e

nxën

ësve

Vler

ësim

i

Burim

et

(2

4 or

ë)

1.1. F

orca

t dh

e lëv

izja

1.2 D

rita

dhe t

ingu

lli

1. Llo

garitj

a e sh

pejtë

sisë,

e lar

gësis

ë dhe

e ko

hës

Mësu

esi/ja

shkru

an në

dërra

sën e

zezë

fjalët

lëviz

je dh

e pr

ehje.

Për

3 mi

nuta

nxën

ësit d

uhet

të sh

kruajn

ë sa m

ë sh

umë f

jalë q

ë lidh

en m

e to.

Të n

xëni

t D

emon

strim

V

eprim

tari p

rakti

ke

Pun

ë në g

rup d

he

punë

indiv

iduale

D

iskuti

m L

ojë m

e role

H

ulumt

ojmë d

he

zbulo

jmë

Di, d

ua të

di,

mëso

va

Vëz

hgo-

anali

zo-

disku

to

Për

vijim

i të

mend

uarit

R

ishiki

m në

dysh

e S

tuhi m

endim

esh

Rrje

ti i di

skuti

mit

Men

do, p

uno n

ë dy

she,

disku

to R

rjeti i

disk

utimi

t K

onso

lidim

i të

nxën

it

Rrjet

i i dis

kutim

it

Rish

ikim

në

dysh

e

Zbati

me pr

aktik

e br

enda

dhe j

ashtë

kl

ase

Pro

dukt

(pos

ter)

Vëz

hgim

�

Vl

erës

imi

i për

gjigje

ve

me go

jë;

�

Vler

ësi

mi i p

unës

në

grup

; �

Vl

erës

imi

i akti

viteti

t gja

të de

batev

e në

klas

ë; �

Vl

erës

imi

i dety

rave

të

shtëp

isë;

�

Vetëv

ler

ësim

; �

Int

ervis

të me

një l

istë

tregu

esish

; �

Vë

zhgi

m me

një l

istë t

ë plo

të tre

gues

ish,

�

Prez

antim

me g

ojë os

e me

shkri

m,

makin

a lod

ër,

fletë

A4

proje

ktor,

lap

top,

pa

mje t

ë tru

pave

qe

lëvizi

n: au

tobus

i, tre

ni,

aero

plani,

para

shuti

sti,

sfera

etj.

revis

ta sh

kenc

ore,

vizati

me të

grafi

keve

të

ndrys

hëm,

tek

sti F

izika

8,

Udhë

zues

për

m

ësue

sin;

Flet

ore

pune

për

nxën

ësin;

ma

terial

e nga

inter

neti;

karto

në,

burim

e drite

, obje

kte të

nd

ryshm

e, ma

terial

e nga

en

ciklop

edi a

revis

ta,

poste

ra;

fotog

rafi;

komp

juter

; tel

efon

, vide

okas

etë,

CD

inter

aktiv

e, ka

bineti

i Fizi

kës

2. Nj

ësi të

tjera

të sh

pejtë

sisë

Lepu

ri dhe

bres

hka j

anë n

ë një

garë

shpe

jtësie

me n

jëri-tj

etrin.

Si

men

doni,

kush

e fito

n gar

ën? P

se?

3. Ve

prim

tari

prak

tike.

Sa s

hpejt

lëv

izni?

Në je

tën e

përd

itshm

e shp

esh t

hemi

se tr

upat

lëvizi

n shp

ejt

ose n

gada

lë. N

xiten

nxën

ësit t

ë tre

gojnë

disa

trup

a që l

ëvizi

n sh

pejt o

se ng

adalë

. 4.

Shpe

jtësia

e ins

ektev

e

A ke

ni vë

zhgu

ar nd

onjëh

erë i

nsek

te që

lëviz

in? Ç

farë j

u ka

bërë

përsh

typje?

A jen

i hab

itur k

ur ke

ni pa

rë se

sa të

vogla

jan

ë dhe

sa sh

pejt l

ëvizi

n?

5. Lë

vizja

njëtra

jtësis

ht e

ndrys

huar

Sh

trohe

t pye

tja: S

i ndr

ysho

n shp

ejtës

ia e l

ëvizj

es së

autob

usit

kur n

iset n

ga st

acion

i dhe

deris

a mbë

rrin n

ë stac

ionin

tjetër

? Le

johen

nxën

ësit t

ë shp

rehin

men

dimet

e tyre

lirsh

ëm, a

shtu

si e m

endo

jnë.

6. Llo

garitj

a e sh

pejtë

sisë

mesa

tare

Jeni

duke

udhë

tuar m

e mak

inë dh

e shih

ni va

zhdim

isht s

e sa

trego

n shp

ejtës

imatë

si i m

akinë

s. A

do të

ndrys

hojë

shpe

sh

vlera

ai? P

o në s

emafo

rë?

7. Si

e ka

përsh

kuar

rrug

ën

Alba

ni?

Jeni

duke

udhë

tuar m

e fam

iljen n

ë Vlor

ë. Si

mun

d ta

përsh

kruan

i rrug

ën që

bën m

akina

? A m

und t

a par

aqes

im

grafi

kisht

mëny

rën e

lëviz

jes së

një o

bjekti

? 8.

Shem

buj të

grafi

këve

të

varë

sisë l

argë

si-ko

hë

Shtro

het p

yetja

: Ç’ku

ptoni

me fa

ktin s

e një

trup l

ëviz

në

mëny

rë të

njëtr

ajtsh

me m

e shp

ejtës

i 7 m

/s?

9. Gr

afikë

t e va

rësis

ë shp

ejtës

i-ko

hë

Disk

utohe

t: Kur

them

i që n

jë tru

p lëv

iz me

shpe

jtësi

kons

tante?

Ç’llo

j lëviz

jeje k

ryen a

i? 10

. Vep

rimtar

i pra

ktike

. Llo

garitj

a e sh

pejtë

sisë d

he e

nxitim

it

Shkr

im i s

hpejt

ë: S

hkru

ani s

imbo

let e

këtyr

e mad

hësiv

e fizi

ke:

rruga

, koh

a, sh

pejtë

sia,

nxitim

i, si d

he si

mbole

t e ty

re

përka

tëse.

Vepr

imtar

ia zg

jat rr

eth 4-

5 minu

ta.

12 — Udhëzues mësuesi

11. U

shtrim

e Ni

sen n

ga sh

tëpia

dy vë

llezë

r për

të va

jtur n

ë shk

ollë.

Njër

i sh

kon d

uke v

rapu

ar dh

e tjet

ri duk

e ecu

r. Ci

li pre

j tyre

shko

n më

shpe

jt? A

mun

d ta l

logar

isni s

hpejt

ësinë

me t

ë cilë

n vini

në

shko

llë? Ç

farë m

adhë

sish n

a nev

ojiten

?

�

Orë t

ë lira

�

De

tyrë

për v

lerës

im p

ër

një gr

up te

mash

të

caktu

ara;

�

Te

st në

përfu

ndim

të

një ko

he të

ca

ktuar

; V

lerës

im i

porto

folit

12. S

iguria

rrug

ore

Mësu

esi/ja

shkru

an në

tabe

lë Si

guria

rrug

ore d

he fto

n nx

ënës

it të j

apin

mend

ime n

ë lidh

je me

të. M

ë pas

para

qiten

dis

a pam

je të

qarku

llimit t

ë mak

inave

dhe t

ë këm

bëso

rëve

në

rrugë

.

13. P

ërsë

ritje.

Lëviz

ja dh

e sh

pejtë

sia

Një l

ojtar

i gjat

ë një

ndes

hjeje

futbo

lli i ta

kon t

ë për

shko

jë një

rru

gë rr

eth 12

km. C

ila m

adhë

si na

duhe

t për

të gj

etur

shpe

jtësin

ë mes

atare

të lë

vizjes

së lo

jtarit?

14

-15.

Proje

kt. R

espe

ktimi

i rre

gulla

ve të

qarku

llimit r

rugo

r A

keni

dëgju

ar pë

r mon

edhë

n shp

ërfill

ëse?

Mar

rim nj

ë gotë

dh

e ven

dosim

një l

etër b

ixhoz

i dhe

mbi

të një

mon

edhë

. Çfar

ë do

të nd

odhë

me m

oned

hën n

ëse i

japim

një g

oditje

letrë

s?

16. D

rita, b

urim

et e d

ritës

Përfy

tyron

i vete

n tua

j në n

jë dh

omë p

lotës

isht të

errë

t. Sho

ku

juaj m

e një

elektr

ik do

re nd

riçon

një o

bjekt

të dh

omës

. Çfar

ë do

të sh

ihni n

ë këtë

mjed

is të

errë

t? 17

. Për

hapja

e dr

itës n

ë vijë

të

drejt

ë. Hi

jet

Krye

jmë k

ëtë pr

ovë:

Marri

m një

qiri t

ë nde

zur d

he dy

karto

në

me vr

imë.

Një n

xënë

s she

h flak

ën në

përm

jet vr

imav

e të d

y ka

rtonë

ve. Z

hven

dosim

pak n

jërin

karto

n. A

mund

ta sh

ohim

fla

kën?

Kur

e sh

ohim

? 18

. Ekli

pset

Para

qiten

në vi

deo-

proje

ktor p

amje

të nd

ryshm

e të e

klips

it të

Diell

it dhe

të H

ënës

dhe d

iskuto

het r

reth

pozic

ionev

e Diel

l, To

kë, H

ënë.

19. V

eprim

tari p

rakti

ke. H

ijet

Një n

xënë

s for

mon m

e dua

r figu

ra të

ndrys

hme t

ë cila

t pr

ojekto

hen n

ë ekra

n. A

vare

t form

a e hi

jes ng

a for

ma e

trupit

?20

. Vep

rimtar

i pra

ktike

. Pë

rhap

ja e d

ritës n

ë hap

ësirë

Jemi

pra

në n

jë liq

eni m

e ujë

të q

etë e

të p

astër

. Ju

mund

të

dallo

ni qa

rtë gu

rët n

ë fun

d të t

ij. Ps

e ndo

dh kj

o gjë?

Pa

raqit

en pa

mje t

ë qiel

lit të

natës

me v

ideo-

proje

ktor.

21. V

eprim

tari p

rakti

ke. M

atja e

sh

pejtë

sisë s

ë dritë

s Im

agjin

oni n

jë ko

hë m

e sh

i. Me

gjithë

se rr

ufeja

ndod

h sh

umë

larg,

na du

ket s

e dritë

n e sh

ohim

në ça

st. P

se nd

odh k

jo?

22. P

ërsë

ritje t

ë njoh

urive

Nj

ë sfer

ë rro

kullis

et në

një u

lluk t

ë pjer

rët. Z

bret

me sh

pejtë

si va

zhdim

isht e

më t

ë mad

he, k

urse

ngjite

t me s

hpejt

ësi g

jithnjë

e m

ë të v

ogël.

Tre

goni

një sh

embu

ll të n

gjash

ëm m

e këtë

. 23

. Tes

t i tre

mujor

it të p

arë

24

. Vler

ësim

i por

tofoli

t të

nxën

ësit

Secil

i nxë

nës m

err n

ë ban

kë pu

nimet

e por

tofoli

t të tij

në

tremu

jorin

e par

ë.

Fizika 8 — 13

PL

ANIF

IKIM

I I TR

EMUJ

ORIT

TË

DYTË

(JAN

AR-M

ARS)

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izikë

Kl

asa:

VIII

Kapi

tulli

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata e

par

ashi

kuar

e të

nxë

nit

Me

todo

logj

ia dh

e ve

prim

tarit

ë e

nxën

ësve

Vler

ësim

i

Burim

et

(2

8 or

ë)

2. Dr

ita d

he

tingu

lli

25. P

asqy

rimi i

dritë

s Ma

rrim

një pa

sqyrë

dhe m

e anë

të sa

j ndr

ysho

jmë d

rejtim

in e

një tu

fe dr

ite. A

keni

një sh

pjegim

për k

ëtë du

kuri?

�

De

mons

trim

�

Ve

prim

tari p

rakti

ke

�

Punë

në

grup

dhe p

unë

indivi

duale

�

Di

skuti

m �

Lo

jë me

ro

le �

Hu

lumtim

dh

e zbu

lim

�

Di, d

ua të

di,

mës

ova

�

Vëzh

gim-

anali

zë-d

iskuti

m �

Pë

rvijim

i të

mend

uarit

�

Ri

shiki

m në

dysh

e �

St

uhi

mend

imes

h �

Rr

jeti i

disku

timit

�

Zbati

me

prak

tike b

rend

a dh

e jas

htë kl

asës

�

Vëzh

gim

�

Prod

ukt

(pos

ter)

�

Përg

jigje

me go

jë �

Pu

në në

gr

up

�

Deba

t �

De

tyra

shtëp

ie �

Ve

tëvler

ësim

�

Int

ervis

të me

një l

istë

tregu

esish

�

Pr

ezan

tim

me go

jë os

e me

shkri

m �

Pr

ojekt

�

De

tyrë p

ër

një gr

up te

mash

të

caktu

ara

�

Test

�

Porto

fol

pasq

yra

thjer

ra tw

nd

ryshm

e pr

izma

apar

at fot

ogra

fik

tabela

mës

imor

e fle

të A4

pr

ojekto

r lap

top

karto

në

burim

e drite

ob

jekte

të nd

ryshm

e viz

atime

të

grafi

këve

të

ndrys

hëm

teksti

Fizi

ka 8

Ud

hëzu

es p

ër

Mës

uesin

Fl

etor

e Pu

ne pë

r nx

ënës

in ma

terial

e nga

en

ciklop

edi d

he

revis

ta ma

terial

e nga

int

erne

ti po

stera

fot

ogra

fi ko

mpjut

er

26. S

hëmb

ëllim

i në

pasq

yrën e

rrafs

hët.

Shiki

mi pa

s kthe

save

Qënd

rojm

ë për

para

një p

asqy

re. Ç

farë v

ëmë r

e pra

pa sa

j? Lë

vizni

në lid

hje m

e pas

qyrë

n, p.s

h., ng

rini la

rt do

rën e

majt

ë. Sh

ikoni

me ku

jdes ç

do të

ndod

hë m

e shë

mbëll

imin.

27

. Për

mble

dhje.

Pë

rsër

itje pë

r pas

qyrim

in e d

ritës

Shkru

hen n

ë tab

elë te

rmat:

pasq

yrë, k

ënd i

rënie

s, rre

ze dr

ite,

kënd

i pas

qyrim

it, rre

ze e

pasq

yruar

, shë

mbëll

im dh

e u

kërko

het n

xënë

sve t

ë shk

ruajn

ë një

shkri

m të

shpe

jtë.

28. P

ërthy

erja

e dritë

s Ma

rrim

një go

të qe

lqi m

e ujë

dhe v

endo

sim br

enda

saj n

jë lug

ë. Sh

ikojm

ë gotë

n nga

sipë

r. Si

duke

t luga

? Heq

im lu

gën

dhe n

ë fun

din e

enës

vend

osim

një m

oned

hë m

etalik

e. Në

ç’p

ozici

on du

ket s

e ndo

dhet

ajo?

29. P

asqy

rimi i

br

ends

hëm

i plot

ë. Zb

atime

t. Priz

mat

Viza

toni n

jë pr

izëm

trekë

ndor

dhe t

rego

ni çfa

rë fig

ure ë

shtë

baza

? Po f

aqet

anës

ore t

ë tij?

Par

aqite

n në p

rojek

tor pr

izma

të nd

ryshë

m op

tikë d

he ka

limi i

dritë

s nëp

ër to

. 30

. Thje

rrat

Vend

osim

një x

ham

zmad

hues

mbi

një tu

fë let

rash

ose m

bi një

copë

akull

i. Çfar

ë ndo

dh?

31. V

eprim

tari

prak

tike.

Pë

rdor

imi i

thjer

rave

Në

natyr

ë sho

him: n

jë pik

ë ves

e, co

pën e

qelqi

t te fe

nerë

t e

makin

ave,

xham

at e s

yzev

e. Të

gjith

a këto

trup

a shë

rbejn

ë si

thjer

ra. N

xënë

sit m

und t

ë jap

in ed

he sh

embu

j të tje

rë ku

pë

rdor

en th

jerra

t, si d

ylbi, a

para

te fot

ogra

fike,

mikro

skop

ë etj.

32. F

unks

ionim

i i sy

rit dh

e i ap

arati

t fotog

rafik

. Ku

jdesi

për s

ytë

1) M

arrim

një d

homë

të er

rët d

he në

faqe

n e pë

rpar

me ha

pim

një vr

imë t

ë mad

he. V

ërejm

ë shë

mbëll

imin

e një

trupi

të nd

riçua

r, në

letër

gjys

më të

tejdu

kshm

e.

2) S

ot do

të nd

ërtoj

më nj

ë mod

el të

thjes

htë të

syrit:

Një

balon

ë 5 lit

ërsh

e e m

bush

im m

e ujë

dhe v

endo

sim në

të nj

ë thj

errë

përm

bledh

ëse.

Drejt

ojmë m

bi të

dritë

n që v

jen ng

a një

burim

dhe d

o të v

ëmë r

e shë

mbëll

iminn

ë reti

në. K

y “sy

” nuk

ka

as iri

s, as

qepa

lla…

14 — Udhëzues mësuesi

33. V

eprim

tari

prak

tike.

Pë

rthye

rja e

dritë

s Mb

i faqe

n e nj

ë libr

i ven

dosn

i një

pllak

ë qelq

i. Shik

oni

shkro

njat e

librit

në nd

odhe

n nën

pllak

ë dhe

krah

asoji

ni me

sh

kronja

t e tje

ra të

librit.

tel

efon

video

-kas

etë

CD in

terak

tive

34. P

ërsë

ritje p

ër

përth

yerje

n e dr

itës

Form

ojmë f

llusk

a sap

uni d

he sh

ohim

fytyr

ën to

në dh

e tru

pa të

tje

rë pë

rreth

aty.

35. P

se na

duhe

n ng

jyrat?

Ngjy

rat e

ob

jektev

e

Në na

tyrë q

ëndr

ojmë p

ranë

një s

hatër

vani

dhe d

ielli n

dodh

et pr

apa n

esh.

A ju

tërhe

q vëm

endje

n ndo

një du

kuri?

36. F

iltrat

me ng

jyra.

Ndrys

himi i

ngjyr

ave t

ë ob

jektev

e

Në dh

omën

e er

rët, n

ë ven

d të p

erde

s ven

dosim

bluz

ën e

kuqe

dhe e

ndriç

ojmë m

e dritë

të gj

elbër

. Bluz

a duk

et e z

ezë

seps

e thit

h ngjy

rën e

gjelb

ër dh

e nuk

pasq

yron a

snjë

rreze

në

syrin

tonë

. 37

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e.

Ngjyr

at De

mons

trohe

t rre

thi i n

gjyra

ve ku

janë

ngjyr

osur

7 se

ktorë

dhe

shihe

t se g

jatë r

rotul

limit n

gjyra

t nuk

dallo

hen m

ë dhe

rreth

i ng

jan po

thuaj

i bar

dhë.

38. D

etyr

a. T

hjerra

t Fr

esne

l A

e ken

i lexu

ar lib

rin “F

ari n

ë fun

d të b

otës”

të Zh

yl Ve

rnit?

Di

skuto

het m

ë nxë

nësit

rreth

5-6 m

inuta.

39

. Për

sërit

je. N

gjyra

t e

dritë

s Si

tuata

të pë

rgati

tura n

ga te

mat e

mëp

arsh

me.

40. P

rodh

imi i

tingu

llit

Dy vi

zore

me m

adhë

si të

ndrys

hme i

fikso

jmë m

e shir

it ngji

tës

në bu

zë të

trye

zës,

në m

ënyrë

që të

dalin

jash

të sa

j. Bëji

ni viz

oret

që të

vibr

ojnë,

në fil

lim të

shku

rtrën

pasta

j të gj

atën.

41. V

ala e

zërit.

For

tësia

dhe l

artës

ia e t

ingull

it Mb

ështj

ellim

një k

arton

në fo

rmën

e hin

kës d

he e

fikso

jmë m

e një

ngjitë

s shir

it. Dë

gjojm

ë një

muzik

ë me v

olum

të ulë

t. Anë

n e n

gush

të të

hinkë

s e af

rojm

ë të v

eshi.

Pas

taj af

rojm

ë anë

n e

ngus

htë të

hink

ës te

goja.

42

. Dëg

jimi i

tingu

llit.

Vesh

i Të

gjith

ë e di

më se

natën

kur ë

shtë

qetës

i, ting

ujt dë

gjohe

n më

mirë

. Kom

enton

i shp

rehje

n pop

ullor

e “na

ta ka

vesh

ë”.

43. P

ërsë

ritje.

Të

dëgju

arit d

he tin

gulli

Shkru

hen n

ë tab

elë fja

lët: ti

ngull

, amp

litudë

, frek

uenc

ë, zh

urmë

, ndo

tje ak

ustik

e dhe

u kë

rkohe

t nxë

nësv

e të

shkru

ajnë n

jë sh

krim

të sh

pejtë

. 44

. Jeh

ona.

Përd

orim

i i jeh

onës

Pa

raqit

et me

vide

o-pr

ojekto

r pjes

ë nga

filmi

“Ben

i ecë

n vetë

”, fra

gmen

ti i je

honë

s. 45

. Matj

a e sh

pejtë

sisë

së tin

gullit

. Ultra

tingu

jt Sh

ikoni

dhe i

nterp

reton

i figu

rën 2

.6 f. 4

5 në l

ibër.

46. P

ërsë

ritje.

Pas

qyrim

i i tin

gullit

Pa

raqit

ni në

mën

yrë sk

emati

ke nj

ë ting

ull dh

e një

zhur

më.

Çfar

ë dall

imi v

ëmë r

e?

47. D

etyr

a. Je

hona

Në

një h

umne

rë ju

e pë

rfton

i jeho

nën p

as 4

seko

ndas

h.

Fizika 8 — 15

Shpe

jtësia

e zë

rit në

ajër

është

340 m

/s. S

a e gj

erë ë

shtë

humn

era?

48

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e.

Krijim

i i me

lodive

mu

zikor

e

Në sh

kallë

n do

max

hor n

otat q

uhen

: Do-

Re-M

i-Fa-

Sol-L

a-Si

-Do

. Çdo

notë

ka nj

ë fre

kuen

cë m

ë të l

artë

se no

ta pa

raar

dhës

e. Di

feren

ca e

freku

enca

ve të

dy no

tave q

uhet

ton

muzik

or.

49. P

ërdo

rimi d

he rr

eziqe

t që

vijnë

nga d

rita dh

e tin

gulli

Jeni

në ra

dhën

e fun

dit në

një s

allë k

once

rti. Ju

shihn

i më

parë

godit

jen e

daull

es, p

astaj

dëgjo

ni tin

gullin

e sa

j. Pse

nd

odh k

ështu

? 50

. Për

sërit

je. D

rita dh

e tin

gulli

Situa

ta të

përg

atitur

a nga

tema

t e m

ëpar

shme

.

51. T

est i

trem

ujor

it të

dy

të

52. V

lerës

im i p

orto

folit

të

nxën

ësit

Secil

i nxë

nës k

a në b

ankë

punim

et e p

ortof

olit të

tij gj

atë

tremu

jorit t

ë dytë

.

16 — Udhëzues mësuesi

PL

ANIF

IKIM

I I TR

EMUJ

ORIT

TË

TRET

Ë (P

RILL

-QER

SHOR

) Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izikë

Klas

a: V

III

Kapi

tulli

Te

mat

mës

imor

e

Situ

ata e

par

ashi

kuar

e të

nxë

nit

Me

todo

logj

ia dh

e ve

prim

tarit

ë e

nxën

ësve

Vler

ësim

i

Burim

et

Dr

ita d

he ti

ngul

li El

ektri

citet

i dhe

m

agne

tizm

i

(18 o

rë)

53. D

rita e

padu

kshm

e Në

verë

, në n

jë dit

ë me d

iell, l

ëkur

a nxih

et më

shum

ë në m

al se

sa në

fush

ë. Ps

e nd

odh k

jo?

� De

mons

trim

� Ve

prim

tari p

rakti

ke

� Pu

në në

grup

dhe

punë

indiv

iduale

�

Disk

utim

� Lo

jë me

role

� Hu

lumtim

dhe

zbuli

m �

Di, d

ua të

di,

mëso

va

� Vë

zhgim

-ana

lizë-

disku

tim

� Pë

rvijim

i të

mend

uarit

�

Rish

ikim

në dy

she

� St

uhi m

endim

esh

� Rr

jeti i

disku

timit

� Zb

atime

prak

tike

bren

da dh

e jas

htë

klasë

s

� Vë

zhgim

�

Prod

ukt

(pos

ter)

� Pë

rgjig

je me

go

jë �

Punë

në g

rup

� De

bat

� De

tyra s

htëpie

�

Vetw

vlerë

sim

� In

tervis

të me

një

listë

tregu

esish

�

Prez

antim

me

gojë

ose m

e sh

krim,

�

Proje

kt

� De

tyrë p

ër nj

ë gr

up te

mash

të

caktu

ara

� Te

st �

Porto

fol

magn

et sh

ufër

magn

et nw

form

w pa

tkoi

heku

r ele

ktrom

agne

t tab

ela m

ësim

ore

pamj

e nga

inter

neti

fletë

A4

karto

na ob

jekte

të nd

ryshm

e pr

ojekto

r lap

top

poste

ra

fotog

rafi

vizati

me të

grafi

kwve

të

ndrys

hëm

teksti

Fizi

ka 8

Ud

hëzu

es p

ër M

ësue

sin

Flet

ore

Pune

për n

xënë

sin

mater

iale n

ga in

terne

ti ma

terial

e nga

encik

loped

i dhe

re

vista

shke

ncor

e ko

mpjut

er

telef

on

video

kase

të,

CD in

terak

tive

54. K

omun

ikimi

As

trono

mët i

vrojto

jnë yj

et me

pajis

je e

mjete

të nd

jeshm

e nda

j rrez

eve t

ë pa

duks

hme.

Për ç

’arsy

e? S

i men

doni?

55

. Gati

mi. P

ërdo

rimi i

rreze

ve

ultra

vjollc

ë Ku

r shk

ojmë n

ë plaz

h dhe

bëjm

ë ban

jë die

lli, lë

kua j

onë n

xihet.

Çfar

ë e sh

kakto

n kë

të nx

irje?

56. P

ërdo

rimi i

rreze

ve në

mj

ekës

i Tr

egoh

en ra

ste të

përd

orim

it të r

reze

ve X

në

aero

port

dhe n

ë mjek

ësi. A

ju ës

htë

dash

ur n

donjë

herë

të bë

ni gr

afi të

dh

ëmbit

? Ç’llo

j rrez

esh e

bëjnë

të m

undu

r kë

të dia

gnos

tikim

? 57

. Vro

jtimi i

qiellit

. Zba

time n

ë as

trono

mi

Para

qiten

pamj

e të s

istem

it diel

lor, të

To

kës d

he pl

anetë

ve të

tjerë

. 58

. Rad

ioastr

onom

ia.

Astro

nomi

a e rr

ezev

e X dh

e ga

ma

Para

qitet

në pr

ojekto

r një

film i s

hkur

tër

mbi v

alët e

radio

s (w

ww.yo

utube

.com/

watch

?v=s

RX2E

Y5Ub

to) dh

e disk

utohe

t për

njoh

uritë

që

nxën

ësit k

anë.

59. D

etyra

. Imaz

heria

mj

ekës

ore

Ju nd

odh q

ë gjat

ë një

loje f

utboll

i të nd

ieni

dhim

bje në

gju.

Dokto

ri ju t

hotë

se m

und

të ke

ni dë

mtua

r liga

mente

t e gj

urit.

Çfar

ë iu

reko

mand

on ai

? 60

. Pye

tje dh

e pr

oblem

a Si

tuatë

për d

iskuti

m: D

etet d

he liq

enet

na

duke

n me n

gjyrë

blu,

ndër

sa ku

r mar

rim

ujin e

tyre

na de

l që ë

shtë

pa ng

jyrë.

Ku

“hum

bi” ng

jyra?

Fizika 8 — 17

61. S

i kthe

het h

ekur

i në

magn

et? Ç

magn

etizim

i i ma

gnete

ve. F

usha

mag

netik

e

Po t’i

afro

jmë n

jë or

e çeli

ku m

e zem

bere

k një

mag

net, o

ra m

und t

ë mos

funk

siono

jë.

Disa

pjes

ë për

bërë

se të

saj m

und t

ë ma

gneti

zohe

n gjith

monë

. Mës

uesi/

ja u

trego

n nxë

nësv

e bus

ullën

dhe i

pyet

si fun

ksion

on aj

o. 62

. Fus

ha m

agne

tike e

Tok

ës

Ku

r shp

ërnd

ajmë p

luhur

in e h

ekur

it mbi

karto

nin e

vend

osur

mbi

magn

et, pj

esa

më e

madh

e e pl

uhur

it për

qend

rohe

t te

skaje

t e dy

mag

netev

e, nd

ërsa

një s

asi e

vo

gël g

jende

t rre

th pje

sëve

të tje

ra.

Ç’tre

gon k

jo?

63. P

ërsë

ritje.

Mag

netiz

mi

Për t

ë nda

rë m

betur

inat p

rej h

ekur

i e

çelik

u pre

j meta

leve t

ë tjer

a, sh

frytëz

ohet

fuqia

ngritë

se e

magn

eteve

të m

ëdha

. Kë

to ma

terial

e më p

as ric

ikloh

en.

64. F

usha

mag

netik

e rre

th një

pë

rçues

i dre

jtvizo

r Nd

ërton

i një

elektr

omag

net të

thjes

htë.

65. K

u për

dore

n ele

ktrom

agne

tet? R

eleja

dhe

çelës

i mag

netik

Eksp

erim

entet

treg

ojnë s

e fus

ha

magn

etike

e një

bobin

e rrite

t shu

më ku

r br

enda

saj fu

tim nj

ë shu

fër he

kuri.

Pra,

fusha

mag

netik

e e kr

ijuar

nga n

jë bo

binë

është

më e

fuqis

hme s

e ajo

e kriju

ar ng

a një

spirë

e ve

tme.

66. V

eprim

tari p

rakti

ke. F

usha

ma

gneti

ke e

magn

etit s

hufër

Pa

raqit

en në

proje

ktor p

amje

të fus

hës

magn

etike

. 67

. Det

yra.

Magn

etizm

i dhe

ele

ktrom

agne

tet

Shkru

ani n

ë flet

ore 1

0 fjal

ë kyç

e në l

idhje

me el

ektric

itetin

dhe m

agne

tizmi

n. 68

. Për

sërit

je. E

lektric

iteti d

he

magn

etizm

i Pa

raqit

et ha

rta e

konc

eptev

e për

ele

ktrici

tetin

dhe m

agne

tizmi

n dhe

dis

kutoh

et rre

th ko

ncep

teve k

ryeso

re.

69. T

est i

trem

ujor

it të

tret

ë

70. V

lerës

im i p

orto

folit

të

nxën

ësit

Secil

i nxë

nës k

a në b

ankë

punim

et e

porto

folit t

ë tij g

jatë t

remu

jorit t

ë tre

të.

18 — Udhëzues mësuesi

I. PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE TË TREMUJORIT TË PARË

SHTATOR-DHJETOR

Fizika 8 — 19

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

1. L

loga

ritja

e s

hpej

tësi

së,

e la

rgës

isë

dhe

eko

hës

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Mës

uesi

/jash

krua

n në

dërr

asën

e z

ezë

fjalë

t lë

vizj

e dh

e pr

ehje

. Për

3 m

inut

a nx

ënës

it du

het t

ë sh

krua

jnë

sa m

ë sh

umë

fjalë

që

lidhe

n m

e to

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

përk

ufiz

ojnë

shp

ejtë

sinë

e tr

upit.

2.

Të

dallo

jnë

kur n

jë tr

up k

ryen

lëvi

zje

të n

jëtr

ajts

hme

dhe

lëvi

zje

të n

drys

huar

. 3.

Të

lloga

ritin

shp

ejtë

sinë

, lar

gësi

në d

he k

ohën

duk

e pë

rdor

ur fo

rmul

a.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

, la

rgës

i, ko

hë,

sim

bole

t e

tyre

, lë

vizj

e e

njët

rajts

hme

dhe

lëvi

zje

e nd

rysh

uar.

Mje

tet:

teks

tii n

xënë

sit

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e pë

r lëv

izje

n në

lënd

ën e

Ditu

risë

së N

atyr

ës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke: N

ëlis

tën

e nx

ënës

ve m

und

tëpë

rfsh

ihen

fjal

ëtë

tilla

si:

mak

ina,

sho

feri,

vend

ndod

hje,

trup

refe

rimi,

traj

ekto

re, k

ali,

kalo

rësi

, pilo

ti, a

vion

i etj.

Kur

list

a të

jetë

e m

jaftu

eshm

e, n

xënë

sit p

unoj

në n

ë gr

upe

duke

bas

hkëp

unua

r dh

e sy

nojn

ë që

të

sig

uroj

në të

pak

tën

3 te

rma

për

grup

. Duk

e sh

qyrt

uar

grup

imet

, ven

dosi

n nj

ë em

ërtim

të p

ërsh

tats

hëm

, të

cilin

e p

ërdo

rin

si ti

tull.

Se

cili

grup

shpj

egon

ars

yet t

hem

elor

e pë

r org

aniz

imin

e li

stës

. Vep

rim

tari

a nx

it di

skut

imin

e n

xënë

sve.

Pë

rviji

mi i

të m

endu

arit:

Mës

uesi

/ja o

rien

ton

nxën

ësit

nëpë

rmje

t pye

tjeve

: Çfa

rë ës

htë s

hpejt

ësia

? Ku

r lëv

izja

quh

et e

njët

rajts

hme?

K

ur l

ëviz

ja q

uhet

e n

drys

hues

hme?

Më

pas

shkr

uan

në t

abel

ë fo

rmul

at e

llo

gari

tjes

së s

hpej

tësi

së,

të l

argë

sisë

dhe

të

kohë

s du

ke

përd

orur

sim

bole

t për

katë

se.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t pun

ojnë

she

mbu

llin

1, 2

dhe

3 d

he s

hkëm

bejn

ë m

endi

met

e ty

re p

ër z

gjid

hjen

e u

shtr

imev

e. M

ësue

si/ja

m

onito

ron

punë

n e

tyre

dhe

jep

udhë

zim

et p

ërka

tëse

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit

nxën

ësit

do t

ë vl

erës

ohen

për

mën

yrën

e p

ërku

fizim

it të

shp

ejtë

sisë

së

trup

it, p

ër d

allim

in e

lë

vizj

es s

ë nj

ëtra

jtshm

e dh

e të

lëvi

zjes

së

ndry

shua

r, si

edh

e pë

r llo

gari

tjen

e sh

pejtë

sisë

, të

larg

ësis

ë dh

e të

koh

ës, d

uke

përd

orur

fo

rmul

at p

ërka

tëse

. D

etyr

ë sh

tëpi

e: M

und

t’u je

pet n

xënë

sve

si d

etyr

ë ru

brik

a “?

” në

faqe

n 7.

20 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

2. N

jësi

të tj

era

të s

hpej

tësi

së

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Lepu

ri dh

e br

eshk

a ja

nënë

një

garë

shpe

jtësie

me

njër

i-tjet

rin. S

i men

doni

, kus

h e f

iton

garë

n? P

se?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

një

si të

ndr

yshm

e të

rru

gës

dhe

të k

ohës

, për

të p

ërca

ktua

r nj

ësitë

e tj

era

të s

hpej

tësi

së.

2.Të

njo

hin

lidhj

et m

idis

një

sive

mat

ëse.

3.

Të k

raha

sojn

ë te

orik

isht

shp

ejtë

sitë

e tr

upav

e të

ndr

yshë

m.

Fjal

ët k

yç:n

jësi

mat

ëse

të r

rugë

s, t

ë ko

hës

dhe

të s

hpej

tësi

së.

Mje

tet:

teks

tii n

xënë

sit

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e

nxën

ësve

në

lënd

ën e

Bio

logj

isë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:P

yete

n nx

ënës

it: A

ësh

tëgj

ithm

onë

e pë

rsht

atsh

me

qërr

uga

tëm

atet

në

met

ër?

Pse?

Mës

uesi

/ja u

kë

rkon

nxë

nësv

e të

sje

llin

shem

buj n

ga je

ta e

për

dits

hme.

A ës

htë g

jithm

onë e

për

shta

tshm

e që k

oha

të m

atet

në s

ekon

da?

Mba

jtja

e st

rukt

urua

r e

shën

imev

e:

Shtr

ohet

pye

tja: C

ilat

janë

disa

njës

i të

tjera

të

shpe

jtësis

ë? P

unoh

et n

ë ta

belë

she

mbu

lli 4

dhe

ud

hëzo

hen

nxën

ësit

të m

bajn

ë sh

ënim

e në

flet

oren

e k

lasë

s, d

uke

stru

ktur

uar

të d

hëna

t e u

shtr

imit,

form

ulën

që

duhe

t zba

tuar

dhe

nj

ësin

ë e

shpe

jtësi

së. M

ë pa

s nxë

nësv

e u

kërk

ohet

që

këtë

shp

ejtë

si ta

shp

rehi

n në

met

ër p

ër se

kond

ë.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë kr

ijojn

ë dy

ush

trim

e, k

u të

për

dori

n nj

ësi t

ë nd

rysh

me

të s

hpej

tësi

së d

he ia

japi

n sh

okut

të

ban

kës

për t

a zg

jidhu

r. M

ë pa

s, at

a kë

mbe

jnë

fleto

ret d

he k

ontr

ollo

jnë

zgjid

hjen

e n

jëri

-tjet

rit.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit,

nxë

nësi

t vl

erës

ohen

për

për

cakt

imin

e n

jësi

ve t

ë sh

pejtë

sisë

të

trup

it, p

ër n

johj

en e

lid

hjev

e m

idis

një

sive

mat

ëse,

si e

dhe

për k

raha

sim

in e

shp

ejtë

sive

të tr

upav

e të

ndr

yshë

m.

Det

yrë

shtë

pie:

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e si

det

yrë

rubr

ika

“?”

në fa

qen

8 dh

e të

kri

jojn

ë nj

ë pr

oble

më,

ku

e pa

njoh

ur të

jetë

shp

ejtë

sia

dhe

të s

hpre

het n

ë ki

lom

etër

për

sek

ondë

.

Fizika 8 — 21

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 3

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

na

tyrë

s Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore.

3. V

eprim

tari

prak

tike.

Sa s

hpej

t lëv

izni

?

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Në

jetën

e p

ërdi

tshm

e sh

pesh

the

mi

se t

rupa

t lëv

izin

shp

ejt o

se n

gada

lë. N

xite

n nx

ënës

it të

treg

ojnë

dis

a tr

upa

që

lëvi

zin

shpe

jt os

e ng

adal

ë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë re

nditi

n tr

upa

që lë

vizi

n sh

pejt

ose

ngad

alë.

2.

Të

mat

in la

rgës

inë

dhe

kohë

n pë

r të

lloga

ritu

r shp

ejtë

sinë

mes

atar

e.

3. T

ë pu

nojn

ë në

gru

p.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

, la

rgës

i, ko

hë,

sim

bole

t e

tyre

, nj

ësi m

atës

e të

rrug

ës d

he k

ohës

, dhe

shp

ejtë

sisë

.

Mje

tet:

met

ërsh

irit

me

gjat

ësi 5

0 m

, 4

kona

pla

stik

ë, 6

kro

nom

etra

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

në

lënd

ën e

Ditu

risë

së

Nat

yrës

dhe

të F

izik

ës n

ë kl

asën

e s

htat

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eBa

shkë

bise

dim

: Fill

imis

ht m

ësue

si/ja

iu b

ën të

njoh

ur q

ëllim

in e

vep

rim

tari

së n

xënë

sve

për t

ëllo

gari

tur

shpe

jtësi

tëe

disa

sho

këve

të

klas

ës.

Shtr

ohet

pye

tjet:

Cila

t jan

ë mad

hësit

ë që n

a ne

vojit

en p

ër të

për

cakt

uar s

hpejt

ësin

ë? M

e çfa

rë e

mas

im rr

ugën

? Po

koh

ën?

Kry

erja

e p

unës

: Nda

hen

nxën

ësit

në g

rupe

pre

j 8 v

etas

h, d

he s

ecili

t i n

dahe

t de

tyra

. Një

ri p

rej n

xënë

sve

krye

n lë

vizj

e (v

rapu

esi)

duke

ndr

yshu

ar r

itmin

e e

cjes

nga

një

ri k

on n

ë tje

trin

, nxë

nësi

tjet

ër m

ban

shën

ime

dhe

gjas

htë

nxën

ësit

të p

ajis

ur m

e kr

onom

etër

m

atin

koh

ën. M

ësue

si/ja

udh

ëzon

nxë

nësi

t të

ndje

kin

hapa

t e r

ubri

kës

“Met

oda”

në

Flet

oren

e P

unës

. Më

pas

nxën

ësit

grup

ohen

për

të

llog

aritu

r sh

pejtë

sinë

mes

atar

e të

vra

pues

ve t

ë gr

upev

e dh

e vl

erat

e m

atje

ve t

ë kr

yera

t’i

shën

ojnë

në

një

tabe

lë. D

isku

tohe

t m

e nx

ënës

it ps

e llo

gari

tet s

hpej

tësi

a m

esat

are

e se

cilit

vra

pues

në

fund

të 3

0 m

dhe

a k

anë

krye

r m

atje

të s

akta

për

larg

ësin

ë dh

e ko

hën.

C

ilat j

anë g

abim

et q

ë mun

d të

ken

ë bër

ë gja

të p

unës

? V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

ren

ditje

n e

trup

ave

që lë

vizi

n sh

pejt

ose

ngad

alë,

për

mat

jen

e la

rgës

isë

dhe

të k

ohës

për

të ll

ogar

itur s

hpej

tësi

në m

esat

are,

si e

dhe

për p

unën

dhe

kom

unik

imin

në

grup

.

22 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 4

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e. 4

. Shp

ejtë

sia

e in

sekt

eve

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: A

ken

i vëz

hgua

r nd

onjëh

erë

inse

kte

qëlëv

izin

? Çf

arë

ju

ka b

ërë

përs

htyp

je? A

jen

i ha

bitu

r ku

r ke

ni p

arë

se s

a të

vog

la j

anë

dhe

sa

shpe

jt lëv

izin

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërca

ktoj

në m

ënyr

ën e

gje

tjes

së s

hpej

tësi

së s

ë in

sekt

eve.

2.

Të p

ërdo

rin

mje

te të

thje

shta

për

të k

ryer

mat

je.

3.Të

arg

umen

tojn

ë pë

rgjig

jet e

tyre

.

Fjal

ët k

yç:i

nsek

t, sh

pejtë

si, h

ulum

tim.

Mje

tet:

pipë

z, in

sekt

e, m

etër

, kro

nom

etër

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në n

ë lë

ndën

e B

iolo

gjis

ë dh

e në

fu

shën

e z

oolo

gjis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eIm

agjin

atë

e dr

ejtu

ar: M

ësue

si/ja

par

aqet

një

situ

atë

prob

lem

ore:

Imag

jinon

i një

mer

iman

gëqë

del n

ga n

jëe

çarë

e m

urit,

kon

trol

lon

për

ushq

im d

he k

theh

et m

e shp

ejtës

i në b

rend

ësi t

ë së ç

arës

. Dy

fëmijë

, Lin

da d

he E

gi, t

ë nxi

tur n

ga k

ures

htja

, dua

n të

gjej

në n

jë m

ënyr

ë për

të g

jetur

sh

pejtë

sinë e

lëvi

zjes

së m

erim

anga

ve. Ç

farë

do

t’u su

gjer

onit

ju a

tyre

? St

uhi

pyet

jesh

: Mës

uesi

/ja s

hkru

an p

yetje

t në

tab

elë:

A m

und

të p

ërdo

rim n

jë pi

pëz

të g

jatë

për

të

parë

se

cila

nga

mer

iman

gat

lëviz

më

shpe

jt? Ç

farë

mad

hësis

h du

het t

ë mat

im p

ër të

gjet

ur sh

pejtë

sinë

? Çf

arë m

jete

sh d

uhet

të p

ërdo

rim p

ër të

mat

ur k

ëto

mad

hësi?

Si d

o të

vep

rojm

ë që

prov

a të

jetë

e r

regu

llt?

A d

uhet

t’i p

ërsë

risim

disa

her

ë m

atjet

? Ps

e? P

se b

ërtit

i Egi

, kur

Lin

da s

ugjer

oi q

ë, pë

r të

mat

ur sh

pejtë

sinë

e tyr

e, m

und

t’i d

etyr

onin

të k

alon

in p

ërm

es p

ipëz

ës?

A ës

htë e

tike q

ë hul

umtim

i të k

ryhe

t në k

ëtë m

ënyr

ë? Ç

farë

pro

blem

esh

mun

d të

dal

in n

ga m

atjet

? R

ishi

kim

në

dysh

e: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t t’u

japi

n pë

rgjig

je p

yetje

ve të

mës

ipër

me.

Më

pas

ata

disk

utoj

në n

ë dy

she

dhe

përg

jigje

t e

tyre

dis

kuto

hen

edhe

me

nxën

ësit

e tje

rë.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m t

ë m

ësim

it, n

xënë

sit

vler

ësoh

en p

ër p

ërca

ktim

in e

mën

yrës

për

gje

tjen

e sh

pejtë

sisë

së

inse

ktev

e, p

ër

përd

orim

in e

mje

teve

të th

jesh

ta p

ër të

kry

er m

atje

të m

adhë

sive

që

nevo

jiten

, si e

dhe

për a

rgum

entim

in e

për

gjig

jeve

e ty

re.

Fizika 8 — 23

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 5

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 5.

Lëv

izja

një

traj

tësi

sht e

ndr

yshu

ar

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Shtr

ohet

pye

tja:

Si n

drys

hon

shpe

jtësia

e l

ëviz

jes s

ë au

tobu

sit k

ur n

iset

nga

stac

ioni

dhe

der

isa m

bërr

in n

ë st

acio

nin

tjetë

r? L

ejoh

en

nxën

ësit

të sh

preh

in m

endi

met

e ty

re li

rshë

m, a

shtu

si e

men

dojn

ë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

sje

llin

shem

buj t

rupa

sh q

ë kr

yejn

ë lë

vizj

e nj

ëtra

jtësi

sht t

ë nd

rysh

uar.

2.

Të p

ërku

fizoj

në n

xitim

in n

ë lë

vizj

en n

jëtr

ajtë

sish

t të

ndry

shua

r.

3.Të

dal

lojn

ë lë

vizj

en e

për

shpe

jtuar

dhe

të n

gada

lësu

ar, d

uke

u ni

sur n

ga s

henj

a e

nxiti

mit.

Fjal

ët k

yç:s

hpej

tësi

fill

esta

re, n

xitim

po

zitiv

, nx

itim

ne

gativ

, nj

ësi

e nx

itim

it.

Mje

tet:

teks

tii

nxën

ësit,

la

p to

p,

proj

ekto

r.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve p

ër k

once

ptin

e n

drys

him

it të

shp

ejtë

sisë

gja

të l

ëviz

jes

së t

rupa

ve t

ë m

arra

në

klas

ën e

gja

shtë

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

:Par

aqite

n në

proj

ekto

r tru

pa të

ndry

shëm

që

lëvi

zin,

p.s

h.,n

jëae

ropl

an o

se n

jëtr

en, t

opii

hok

ejit

kur

rrës

hqet

mbi

aku

ll os

e nj

ë sf

erë

që r

rësh

qet

mbi

dys

hem

e. U

kër

kohe

t nx

ënës

ve t

ë pë

rshk

ruaj

në s

i nd

rysh

on s

hpej

tësi

a gj

atë

kohë

s së

lëvi

zjes

. Gja

të p

ërsh

krim

it sy

nohe

t që

të z

hvill

ohet

fjal

ori m

e te

rma

fizik

e.

Përv

ijim

i i

të m

endu

arit:

U

lih

et 2

-3 m

inut

a ko

hë n

xënë

sve

të m

endo

hen

rret

h py

etje

ve: S

a llo

jesh

ësht

ë lëv

izja

e n

drys

huar

? Ci

la

mad

hësi

rrite

t apo

zvo

gëlo

het?

Si m

und

të p

ërku

fizoj

më

lëviz

jen n

jëtra

jtësis

ht të

ndr

yshu

ar?

Më

pas

dëgj

ohen

dis

a pr

ej ty

re. M

ësue

si/ja

jep

përk

ufiz

imin

e n

xitim

it dh

e sh

krua

n në

tabe

lë f

orm

ulën

, duk

e tr

egua

r se

V0 ë

shtë

shp

ejtë

sia

fille

star

e. U

treg

on n

xënë

sve

njës

inë

e nx

itim

it dh

e së

bas

hku

me

një

nxën

ës p

unoj

në n

ë ta

belë

she

mbu

llin

5 dh

e 6.

Nxë

nësi

t e tj

erë

mba

jnë

shën

ime

në fl

etor

en e

kla

sës.

Sh

troh

et p

yetja

: Çfa

rë ll

oj lë

vizj

e ësh

të rë

nia

e lirë

? D

isku

tohe

t she

mbu

lli i

para

shut

istit

(par

aqite

t në

proj

ekto

r), i

cili

po

bie

me

shpe

jtësi

fu

ndor

e. Ç

farë

ndo

dh n

ë ças

tin k

ur a

i hap

par

ashu

tën?

Pë

rfor

cim

: Bëh

et p

ërm

bled

hja

e nj

ohur

ive

të m

arra

në

lidhj

e m

e sh

pejtë

sinë

, lëv

izje

n e

ndry

shua

r, sh

pejtë

sinë

mes

atar

e, l

ëviz

jen

njët

rajtë

sish

t të

ndr

yshu

ar; p

ër p

ërku

fizim

in e

nxi

timit,

si e

dhe

për

dalli

min

e lë

vizj

es s

ë pë

rshp

ejtu

ar d

he t

ë ng

adal

ësua

r, du

ke u

ni

sur n

ga s

henj

a e

nxiti

mit.

24 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 6

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 6.

Llo

gari

tja e

shp

ejtë

sisë

mes

atar

eD

etyr

ë pë

r vle

rësi

m. F

letë

Pun

e 1.

3 Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Je

ni d

uke

udhë

tuar

me

mak

inë

dhe

shih

ni v

azhd

imish

t se

sa

treg

on s

hpejt

ësim

atës

i i

mak

inës

. A

do

të n

drys

hojë

shpe

sh v

lera

ai?

Po n

ë se

maf

orë?

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të s

hpje

gojn

ë ku

ptim

in fi

zik

të sh

pejtë

sisë

mes

atar

e.

2.Të

nje

hsoj

në s

hpej

tësi

në m

esat

are

në lë

vizj

en e

ndr

yshu

eshm

e m

e an

ën e

form

ulës

së s

hpej

tësi

së.

3.Të

llog

ariti

n sh

pejtë

sinë

mes

atar

e në

ush

trim

e që

kan

ë të

bëj

në m

e lë

vizj

en e

ndr

yshu

ar.

Fjal

ët k

yç:s

hpej

tësi

m

esat

are,

rrug

ë ko

hë,

njës

i mat

ëse.

Mje

tet:

Flet

orja

e P

unës

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve n

ë lë

ndën

e G

jeog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:D

isku

tohe

t m

e nx

ënës

it si

gje

ndet

larg

ësia

kur

njo

him

shp

ejtë

sinë

dhe

kohë

ndh

e ku

r nj

ohim

la

rgës

inë

dhe

shpe

jtësi

në. U

kër

kohe

t nxë

nësv

e të

shkr

uajn

ë fo

rmul

at, d

uke

përd

orur

sim

bole

t për

katë

se.

Prak

tikë

e zb

atua

r: U

shp

ërnd

ahen

nxë

nësv

e fle

të fo

rmat

i A4

dhe

udhë

zohe

n të

zgj

idhi

n us

htri

met

në

Flet

ën e

Pun

ës 1

.3. U

sill

et n

ë vë

men

dje

se d

uhet

të n

djek

in të

gjit

ha h

apat

për

zgj

idhj

en e

tyre

, duk

e sh

krua

r më

parë

të d

hëna

t dhe

duk

e zb

atua

r for

mul

ën d

he n

ë fu

nd d

uke

shën

uar

njës

itë e

mad

hësi

ve f

izik

e. M

onito

rohe

t pu

na e

nxë

nësv

e pë

r rr

eth

25 m

inut

a dh

e fle

tët

mbl

idhe

n pë

r t’u

vl

erës

uar.

Pë

rfor

cim

: Bëh

et n

jë p

ërm

bled

hje

e nj

ohur

ive

të m

arra

në

lidhj

e m

e sh

pejtë

sinë

, lëv

izje

n e

ndry

shua

r dh

e sh

pejtë

sinë

mes

atar

e. U

je

pet

nxën

ësve

një

ush

trim

i pl

otës

ues,

si:

Një

mak

inë

lëviz

me

shpe

jtësi

mes

atar

e 18

m/s

. Sa

ësh

të r

ruga

që

përs

hkon

mak

ina

gjat

ë 10

m

inut

ave?

Pas

i u li

het k

oha

e ne

vojsh

me,

pye

ten

nxën

ësit

si a

rsye

tuan

për

zgj

idhj

en e

tij d

he, n

ë va

rësi

të k

ohës

, ush

trim

i zgj

idhe

t në

tabe

lë o

se je

pet p

ër d

etyr

ë sh

tëpi

e.

Fizika 8 — 25

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 7

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

7. S

i e k

a pë

rshk

ruar

rrug

ën A

lban

i?

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Jeni

duk

eud

hëtu

ar m

e fa

milj

en n

ëVl

orë.

Si m

und

ta

përs

hkru

ani

rrug

ën q

ë bë

n m

akin

a? A

mun

d ta

par

aqes

im g

rafik

isht

mën

yrën

e

lëviz

jes s

ë një

objek

ti?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ësm

ësim

ore:

1.Të

për

shkr

uajn

ë rr

ugën

që

bën

një

trup

kur

lëvi

z.

2.Të

par

aqes

in g

rafik

isht

var

ësin

ë la

rgës

i-koh

ë.

3.Të

llog

ariti

n sh

pejtë

sinë

e tr

upit

me

të d

hëna

t e ta

belë

s.

Fjal

ët

kyç:

graf

iku

i va

rësi

së

larg

ësi-k

ohë,

sh

pejtë

si, t

abel

ë.

Mje

tet:

teks

ti,ta

bela

me

graf

ikun

e

varë

sisë

larg

ësi-k

ohë.

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e

nxën

ësve

nga

lënd

a e

Mat

emat

ikës

dhe

e G

jeog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:M

ësue

si/ja

shk

ruan

në

tabe

lë: S

i mun

d të

par

aqite

t gra

fikish

t mën

yra

e lëv

izjes

sënj

ëobj

ekti?

Nxë

nësi

t di

skut

ojnë

rret

h m

ënyr

ave

që n

johi

n.

Udh

ëzue

si i

të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Nda

het

klas

a në

gru

pe m

e ng

a 4

nxën

ës d

he u

dhëz

ohen

që

për

rret

h 10

min

uta

të l

exoj

në

teks

tin. M

ë pa

s sh

kruh

en p

yetje

t në

tabe

lë p

ër s

ecili

n gr

up:

1. Ç

farë

lëvi

zjeje

ka

krye

r Alb

ani?

Pse

?

2. Ç

’treg

on p

jesa

A e

graf

ikut

? Ku

e ku

ptoj

më?

3.

Ç’tr

egon

pjes

a B

e gra

fikut

? Ku

e ku

ptoj

më?

4.

Ç’tr

egon

pjes

a C

e gra

fikut

? Ku

e ku

ptoj

më?

5.

Si j

anë s

hpejt

ësitë

në p

jesët

A d

he C

?

6. N

ë cilë

n pj

esë A

lban

i lëv

iz m

e shp

ejtë

si m

ë të m

adhe

? Ku

e ku

ptoj

më?

U

lihe

t 5

min

uta

kohë

nxë

nësv

e që

t’u

për

gjig

jen

pyet

jeve

të

mës

ipër

me

dhe

fillo

jnë

disk

utim

et s

ipas

gru

peve

. Më

pas

disk

utoh

et

rret

h fig

urës

1.7

a, b

, c n

ë lid

hje

me

graf

ikun

e v

arës

isë

larg

ësi-k

ohë.

R

ishi

kim

në

dysh

e: S

ipas

gru

peve

nxë

nësi

t llo

gari

tin s

hpej

tësi

në e

lëvi

zjes

së

Alb

anit

në s

ecilë

n pj

esë

të lë

vizj

es s

ë tij

. Akt

iviz

ohen

nx

ënës

në

tabe

lë d

he p

yete

n si

ars

yetu

an d

uke

mar

rë të

dhë

nat n

ga ta

bela

. Mës

uesi

/ja th

otë

se p

ër të

par

aqitu

r gr

afik

isht

lëvi

zjen

e

obje

ktit

përd

oren

edh

e m

ënyr

a të

tjer

a.

26 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 8

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e. 8

. She

mbu

j të

graf

ikëv

e të

var

ësis

ë la

rgës

i-koh

ëD

etyr

ë pë

r Vle

rësi

m. F

letë

Pun

e 1.

4 Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Sh

troh

et p

yetja

: Ç’k

upto

ni m

e fa

ktin

se

një

trup

lëvi

z në

mën

yrë t

ë njët

rajts

hme m

e shp

ejtës

i 7 m

/s?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

për

cakt

ojnë

vle

rën

e la

rgës

isë

dhe

kohë

s ng

a gr

afik

u.

2.Të

llog

ariti

n sh

pejtë

sinë

mes

atar

e.

3.Të

inte

rpre

tojn

ë në

përm

jet g

rafik

ut ll

ojin

e lë

vizj

es s

ë tr

upit.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

mes

atar

e,

larg

ësi,

kohë

, pje

rrës

i.

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 1

.4, f

letë

form

ati A

4

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve p

ër k

once

ptin

e n

drys

him

it të

shp

ejtë

sisë

gja

të lë

vizj

es s

ë tr

upav

e të

zhv

illua

ra n

ë te

mat

e m

ësip

ërm

e.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:

Shtr

ohet

pye

tja p

ër d

isku

tim:C

ilat j

anë m

adhë

sitëf

izik

e tëd

omos

dosh

me p

ër të

lloga

ritur

shpe

jtësin

ë e

trup

it?

Prak

tikë

e zb

atua

r: U

shp

ërnd

ahen

nxë

nësv

e fle

ta fo

rmat

i A4

dhe

udhë

zohe

n të

zgj

idhi

n us

htri

met

në

Flet

ën e

Pun

ës 1

.4. U

sill

et n

ë vë

men

dje

se d

uhet

të s

hkru

ajnë

për

gjig

je të

plo

ta d

he të

sak

ta, d

uke

i arg

umen

tuar

ato

. Mon

itoro

het p

una

e nx

ënës

ve p

ër r

reth

25

min

uta

dhe

në fu

nd fl

etët

mbl

idhe

n pë

r t’u

vle

rësu

ar.

Përf

orci

m:

Bëhe

t nj

ë pë

rmbl

edhj

e e

njoh

uriv

e të

mar

ra n

ë lid

hje

me

shpe

jtësi

në,

para

qitje

n gr

afik

e të

var

ësis

ë la

rgës

i-koh

ë dh

e

shpe

jtësi

në m

esat

are.

U je

pet n

xënë

sve

usht

rim

i plo

tësu

es i

mëp

osht

ëm: N

jë m

akin

ë lëv

iz m

e sh

pejtë

si m

esat

are

36 k

m/h

, kur

se n

jë tje

tër

me

shpe

jtësi

10 m

/s. C

ila p

rej t

yre

ka s

hpejt

ësi m

ë të

mad

he?

Pasi

iu li

het k

oha

e ne

vojsh

me,

nxë

nësi

t pye

ten

si a

rsye

tuan

për

zgj

idhj

en e

us

htri

mit

dhe,

në

varë

si të

orë

s së

mës

imit,

ush

trim

i zgj

idhe

t në

tabe

lë o

se je

pet s

i det

yrë

shtë

pie.

Fizika 8 — 27

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 9

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

9. G

rafik

ët e

var

ësis

ë sh

pejtë

si-k

ohë

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Dis

kuto

het

rret

h py

etje

s: K

ur t

hem

i që

një

trup

lëvi

z m

e sh

pejtë

si ko

nsta

nte?

Ç’ll

oj lë

vizj

eje k

ryen

ai?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë nd

ërto

jnë

graf

ikun

e lë

vizj

es së

një

obj

ekti

me

shpe

jtësi

kon

stan

te.

2. T

ë an

aliz

ojnë

tabe

lën

2 dh

e fig

urën

1.9

. 3.

Të

inte

rpre

tojn

ë gr

afik

ët e

var

ësis

ë së

shp

ejtë

sisë

nga

koh

a.

Fjal

ët

kyç:

graf

iki

varë

sisë

sh

pejtë

si-k

ohë,

nx

itim

po

zitiv

, nx

itim

neg

ativ

, tab

elë.

Mje

tet:

teks

tii n

xënë

sit

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e

nxën

ësve

në

lënd

ën e

mat

emat

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Di -

Dua

tëdi

-M

ësov

a: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

ndër

tojn

ëgr

afik

un e

var

ësis

ë sh

pejtë

si-k

ohë

për n

jëtr

akto

r,i c

ili lë

viz

me

shpe

jtësi

6

m/s

. Si ë

shtë

ky

graf

ik?

Di -

Dua

të d

i - M

ësov

a: S

htro

het p

yetja

për

dis

kutim

: Po

kur t

rupi

, gja

të n

jë in

terv

ali t

ë cak

tuar

koh

e e n

drys

hon

shpe

jtësin

ë? U

dhëz

ohen

nx

ënës

it të

lexo

jnë

teks

tin p

ër të

ana

lizua

r ta

belë

n 2

dhe

figur

ën 1

.9. U

kër

kohe

t të

bëjn

ë nj

ë pë

rshk

rim

të lë

vizj

es s

ë nj

ë rr

ëshq

itëse

je

me

rula

. Çfa

rë m

und

të t

hem

i për

nxi

timin

kur

shp

ejtës

ia z

vogë

lohe

t? M

ë pa

s vi

johe

t m

e in

terp

retim

in e

gra

fikëv

e në

fig

urën

1.1

1 dh

e bë

het d

allim

i mid

is lë

vizj

es së

për

shpe

jtuar

dhe

asa

j të

ngad

alës

uar.

D

i -

Dua

të

di -

Mës

ova:

Bëh

et n

jë p

ërm

bled

hje

e nj

ohur

ive

të m

arra

në

lidhj

e m

e sh

pejtë

sinë

, lëv

izje

n e

ndry

shua

r, sh

pejtë

sinë

m

esat

are,

lëvi

zjen

një

traj

tësi

sht t

ë nd

rysh

uar,

jepe

t për

kufiz

imi i

nxi

timit

si e

dhe

dalli

mi i

lëvi

zjes

së

përs

hpej

tuar

dhe

të n

gada

lësu

ar,

duke

u n

isur

nga

she

nja

e nx

itim

it.

Det

yrë

shtë

pie

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e si

det

yrë

rubr

ika

“?”

në fa

qen

13.

28 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

0

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

10. V

eprim

tari

prak

tike.

Llog

aritj

a e

shpe

jtësi

sëdh

e e

nxiti

mit

Det

yrë

për v

lerë

sim

. Fle

tore

Pun

e 1.

5

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Shkr

imi

shpe

jtë. S

hkru

ani

sim

bole

t e

këty

re

mad

hësi

ve f

izik

e: r

ruga

, koh

a, s

hpejt

ësia

, nxi

timi,

si d

he s

imbo

let

e ty

re p

ërka

tëse

. Vep

rim

tari

a zg

jat r

reth

4-5

min

uta.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërca

ktoj

në fo

rmul

ën q

ë ne

vojit

et p

ër të

llog

aritu

r mad

hësi

në e

pan

johu

r.

2.Të

llog

aris

in s

hpej

tësi

në m

esat

are.

3.

Të v

endo

sin

sakt

ë nj

ësitë

e m

adhë

sive

fizi

ke.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

mes

atar

e,

larg

ësi,

kohë

, nxi

tim.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 1

.5, f

letë

form

ati A

4

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve p

ër te

mat

e z

hvill

uara

më

sipë

r. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Sht

rohe

t pye

tja p

ër d

isku

tim:C

ilat j

anë

mad

hësit

ëfiz

ike

tëdo

mos

dosh

me

për

tëllo

garit

urnx

itim

in e

tr

upit?

Nxë

nësi

t shp

rehe

n në

lidh

je m

e to

dhe

mës

uesja

i sh

krua

n në

tabe

lë. M

ë pa

s nj

ë nx

ënës

shk

ruan

form

ulën

e p

lotë

të n

xitim

it.

Prak

tikë

e zb

atua

r: U

shp

ërnd

ahen

nxë

nësv

e fle

të fo

rmat

i A4

dhe

udhë

zohe

n të

zgj

idhi

n us

htri

met

në

Flet

ën e

Pun

ës 1

.5. U

sill

et n

ë vë

men

dje

se d

uhet

të

shkr

uajn

ë pë

rgjig

je t

ë pl

ota

dhe

të s

akta

duk

e i a

rgum

entu

ar a

to d

he t

ë ve

ndos

in s

aktë

një

sitë

e m

adhë

sive

fiz

ike.

Mon

itoro

het p

una

e nx

ënës

ve p

ër rr

eth

30 m

inut

a dh

e fle

tët m

blid

hen

për t

’u v

lerë

suar

. Pë

rfor

cim

: U s

illet

në

kujte

së n

xënë

sve

se g

jatë

orë

s së

ard

hshm

e do

të v

ijojn

ë m

e zg

jidhj

en e

ush

trim

eve,

për

të k

omen

tuar

dhe

për

të

shpj

egua

r paq

artë

sitë

gja

të z

hvill

imit

të te

mav

e m

ësim

ore

që k

anë

të b

ëjnë

me

rrug

ën, k

ohën

, shp

ejtë

sinë

, nxi

timin

, sim

bole

t e n

jësi

të

përk

atës

e, si

edh

e fo

rmul

at p

ër ll

ogar

itjen

e ty

re.

Fizika 8 — 29

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

1

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

11. U

shtr

ime

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Nise

n ng

a sh

tëpi

a dy

vëll

ezër

për

tëva

jtur n

ëshk

ollë.

Njër

i shk

on d

uke

vrap

uar

dhe

tjetr

i du

ke e

cur.

Cili

prej

tyre

shk

on m

ë sh

pejt?

A m

und

ta l

loga

risni

sh

pejtë

sinë m

e të c

ilën

vini

në s

hkol

lë? Ç

farë

mad

hësis

h na

nev

ojite

n?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

llog

ariti

n vl

erën

e s

hpej

tësi

së d

he n

xitim

it.

2.Të

inte

rpre

tojn

ë gr

afik

ët e

var

ësis

ë la

rgës

i- ko

hë d

he s

hpej

tësi

- koh

ë.

3.Të

arg

umen

tojn

ë pë

rgjig

jet e

tyre

.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

, nx

itim

, gr

afik

ët e

var

ësis

ë la

rgës

i-koh

ë dh

e sh

pejtë

si-k

ohë,

një

si m

atës

e.

Mje

tet:

teks

ti i

nxën

ësit,

Fl

eta

e Pu

nës

1.5,

ta

bela

të

gr

afik

ëve.

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë te

mat

e z

hvill

uara

.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eSt

uhi p

yetje

sh: D

isku

tohe

t situ

ata

e të

nxën

it dh

e th

ekso

het s

ei p

ari a

rrin

më

përp

ara

nësh

kollë

,sep

setë

njëj

tën

rrug

ëe

bën

për

një

kohë

më

të sh

kurt

ër. M

ë pa

s sh

tohe

n pë

r dis

kutim

me

nxën

ësit

pyet

jet e

mëp

osht

me:

- Ç

farë

par

aqet

gra

fiku

i var

ësisë

larg

ësi k

ohë?

- Ç

farë

treg

on v

ija e

drejt

ë hor

izon

tale

në g

rafik

? Po

vija

e la

kuar

?

- Çfa

rë p

araq

et g

rafik

u i v

arës

isë sh

pejtë

si - k

ohë?

- Ç

farë

treg

on v

ija e

drejt

ë hor

izon

tale

në g

rafik

?

- A m

und

të d

allo

jmë l

lojin

e lëv

izje

s duk

e u n

isur n

ga sh

enja

e nx

itim

it?

Akt

iviz

ohen

nxë

nës

të n

ivel

eve

të n

drys

hme

dhe

nxite

n të

shp

rehi

n m

endi

met

e ty

re li

rshë

m.

Përv

ijim

i të

men

duar

it: P

araq

iten

tabe

lat e

gra

fikëv

e të

var

ësis

ë la

rgës

i-koh

ë dh

e sh

pejtë

si-k

ohë

dhe

u kë

rkoh

et n

xënë

sve

të b

ëjnë

in

terp

retim

in e

tyr

e, d

uke

u ba

zuar

edh

e në

ato

çka

tha

në n

ë si

për.

Më

pas

udhë

zohe

n të

pun

ojnë

ush

trim

e 1,

2, 3

në

faqe

n 15

në

teks

t. A

ta d

uhet

të a

rgum

ento

jnë

përg

jigje

t e ty

re.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit,

nxë

nësi

t do

të v

lerë

sohe

n pë

r llo

gari

tjen

e vl

erës

së

shpe

jtësi

së d

he të

nxi

timit,

për

inte

rpre

timin

e

graf

ikëv

e të

var

ësis

ë la

rgës

i-koh

ë dh

e sh

pejtë

si-k

ohë,

si e

dhe

për a

rgum

entim

in e

për

gjig

jeve

e ty

re.

30 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

2

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e12

. Sig

uria

rrug

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Mës

uesi

/ja s

hkru

an n

ëta

belë

Sigu

ria

rrug

ore

dhe

fton

nxën

ësit

të ja

pin

men

dim

e në

lidh

je m

e të

. Më

pas

para

qite

n di

sa p

amje

të

qark

ullim

it të

mak

inav

e dh

e të

këm

bëso

rëve

në

rrug

ë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

për

kufiz

ojnë

iner

cinë

dhe

ligj

in e

par

ë të

Nju

toni

t.

2.Të

për

kufiz

ojnë

koh

ën e

reag

imit,

larg

ësin

ë e

reag

imit,

të fr

enim

it dh

e të

nda

limit.

3.

Të o

rien

tohe

n dr

ejt n

ë si

tuat

a re

ale.

Fjal

ët k

yç:

koha

e r

eagi

mit

dhe

larg

ësia

e

reag

imit,

e f

reni

mit

dhe

e nd

alim

it, in

erci

a,

mas

a.

Mje

tet:

teks

ti i n

xënë

sit,

lap

top,

pro

jekt

or.

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

kanë

. nxë

nësi

t në

lënd

ën e

edu

kim

it qy

teta

r dhe

TIK

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Imag

jinat

ë e

drej

tuar

: Mës

uesi

/ja p

araq

et n

jësi

tuat

ëpr

oble

mor

e: Im

agjin

oni n

jë ga

rëm

e kua

j. N

jëka

lëës

htëd

uke v

rapu

ar m

e shp

ejtës

i dhe

, pa

pritu

r, nd

alon

. Çfa

rë d

o të

ndo

dhë

me

kalo

rësin

? D

isku

timi z

gjat

rre

th 3

-4 m

inut

a. A

rrih

et n

ë pë

rfun

dim

in s

e çf

arë

ësht

ë in

erci

a dh

e nx

ënës

it sje

llin

shem

buj t

ë tje

rë të

ngj

ashë

m n

ga je

ta re

ale.

Më

pas

përk

ufiz

ohet

duk

uria

e in

erci

së d

he li

gji i

par

ë të

Nju

toni

t.

Udh

ëzue

sit

e të

lex

uari

t nd

ërve

prue

s: N

ë kë

të f

azë

mës

uesi

/ja u

dhëz

on n

xënë

sit

për

një

lexi

m p

rodu

ktiv

të

teks

tit, d

uke

bërë

të

kupt

ohet

koh

a e

reag

imit

dhe

larg

ësia

e r

eagi

mit,

e f

reni

mit

dhe

e nd

alim

it. M

ë pa

s nx

ënës

it pu

nojn

ë m

e te

kstin

dhe

në

fleto

re

shkr

uajn

ë pë

rgjig

jet p

ër p

yetje

t e d

hëna

. R

ishi

kim

në

dysh

e: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

puno

jnë

usht

rim

in e

mëp

osht

ëm:

Në

një

auto

stra

dë, s

hpejt

ësia

mak

simal

e e

lejua

r ës

htë

130

km/h

në

kohë

të th

atë

dhe

110

km/h

në

kohë

me

shi.

Dy

pika

të k

ontr

ollit

të p

olic

isë

rrug

ore j

anë 2

50 k

m la

rg n

jëra-

tjetr

ës.

a) N

ë au

tom

jet e

ka

përs

hkua

r kë

të la

rgës

i për

1 o

rë e

20

min

uta.

Nës

e ju

do

të is

hit p

unon

jës i

polic

isë r

rugo

re, a

do

ta g

jobi

snit

drejt

uesin

e

auto

mjet

it? S

i e a

rgum

ento

ni k

ëtë f

akt?

b)

Një

auto

mjet

tjet

ër e

përs

hkoi

kët

ë lar

gësi

në n

jë di

të sh

iu p

ër 2

orë

e 30

min

uta.

A i

ka sh

kelu

r rre

gulla

t e q

arku

llim

it dr

ejtue

si i a

utom

jet?

N

xënë

sit d

isku

tojn

ë m

e nj

ëri-t

jetr

in p

ër p

ërgj

igje

t e g

jetu

ra d

he m

ë pa

s di

skut

imet

zhv

illoh

en m

e të

gjit

hë k

lasë

n.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërku

fizim

in e

iner

cisë

dhe

për

kufiz

imin

e li

gjit

të p

arë

të N

juto

nit,

të

kohë

s së

reag

imit,

larg

ësis

ë së

reag

imit,

të fr

enim

it dh

e të

nda

limit,

si e

dhe

për o

rien

timin

dre

jt në

situ

ata

real

e.

Fizika 8 — 31

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

3

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e. 1

3. P

ërsë

ritje.

Lëv

izja

dhe

shp

ejtë

sia

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Një

lojta

ri gj

atë

një

ndes

hjeje

futb

olli

i tak

on t

ëpë

rshk

ojë

një r

rugë

rret

h 12

km

. Cila

mad

hësi

na d

uhet

për

të g

jetur

shpe

jtësin

ë mes

atar

e të

lëviz

jes së

lojta

rit?

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërca

ktoj

në fo

rmul

ën q

ë ne

vojit

et p

ër të

llog

aritu

r mad

hësi

në e

pan

johu

r.

2.Të

kra

haso

jnë

shpe

jtësi

të e

trup

ave

të n

drys

hëm

. 3.

Të v

endo

sin

sakt

ë nj

ësitë

e m

adhë

sive

fizi

ke.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

mes

atar

e, l

argë

si,

kohë

, nx

itim

, një

si.

Mje

tet:

teks

tiFi

zika

8, f

aqe

18, 1

9, la

ps,

vizo

re, f

letë

form

ati A

4.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve p

ër lo

jën

e fu

tbol

lit d

he të

lënd

ës së

Edu

kim

it Fi

zik.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke: N

xënë

sit

disk

utoj

nëm

e nj

ëri-t

jetr

in n

ë lid

hje

me

situ

atën

e t

ënx

ënit

dhe

një

nxën

ës s

hkru

an

form

ulën

në

tabe

lë. M

ësue

si/ja

u k

ërko

n nx

ënës

ve të

sje

llin

shem

buj t

ë tje

rë lë

vizj

esh

të n

drys

hues

hme.

Si g

jend

et s

hpej

tësi

a m

esat

are

e nj

ë tr

upi q

ë lë

viz

në m

ënyr

ë të

ndr

yshu

eshm

e? M

und

të b

ëhet

një

har

të k

once

pti m

e ko

ncep

tet k

ryes

ore.

Pr

aktik

ë e

zbat

uar:

U s

hpër

ndah

en n

xënë

sve

fletë

form

ati A

4 dh

e ud

hëzo

hen

të z

gjid

hin

usht

rim

et n

ë fa

qen

18 d

he 1

9 të

teks

tit. A

ta

ndah

en n

ë dy

gru

pe d

he p

unoj

në n

ë m

ënyr

ë të

pav

arur

; gru

pi A

pun

on u

shtr

imet

me

num

ër te

k dh

e gr

upi B

ush

trim

et m

e nu

mër

çi

ft. U

risi

llet n

ë vë

men

dje

se d

uhet

të sh

krua

jnë

përg

jigje

të p

lota

dhe

të s

akta

, duk

e i a

rgum

entu

ar a

to d

he të

ven

dosi

n sa

ktë

njës

itë e

m

adhë

sive

fiz

ike.

Mon

itoro

het

puna

e n

xënë

sve

për

rret

h 30

min

uta

dhe

më

pas

aktiv

izoh

en n

xënë

s në

tab

elë

për

të p

araq

itur

zgjid

hjet

e ty

re.

Përf

orci

m: N

xite

n nx

ënës

it të

mar

rin

pjes

ë pë

r të

par

aqitu

r zg

jidhj

et e

tyr

e dh

e të

jenë

të

vëm

ends

hëm

për

të

bërë

kor

rigj

ime

të

mun

dshm

e të

për

gjig

jeve

që

japi

n sh

okët

e g

rupi

t dhe

info

rmoh

en s

e në

orë

n vi

jues

e do

të z

hvill

ojnë

një

bis

edë

me

një

puno

njës

të

polic

isë

rrug

ore.

32 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

4 dh

e 15

Dat

a___

____

____

____

____

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

14-1

5. P

rojek

t. Re

spek

timi i

rre

gulla

ve

të q

arku

llim

it rr

ugor

1.

Bis

edë

me

një

puno

njës

të p

olic

isë

rrug

ore

2. N

dërt

imi

i nj

ë po

ster

i m

e rr

egul

lat

e qa

rkul

limit

rrug

or

Situ

ata

e të

nxë

nit:

A k

eni d

ëgju

ar p

ër m

oned

hën

shpë

rfillë

se?

Mar

rimnj

ë go

të

dhe

vend

osim

një

letër

bix

hozi

dhe

mbi

të

një

mon

edhë

. Çf

arë

do t

ë nd

odhë

me

mon

edhë

n në

se i

japi

m n

jë go

ditje

letr

ës?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

dis

kuto

jnë

rret

h du

kuri

së së

iner

cisë

. 2.

Të p

araq

esin

mat

eria

le d

he in

form

acio

ne rr

eth

sigu

risë

rrug

ore.

3.

Të tr

egoj

në ç

’janë

mak

inat

e s

igur

ta.

Fjal

ët k

yç:i

nerc

i, ko

d rr

ugor

, lar

gësi

e fr

enim

it et

j.

Mje

tet:

Flet

ore

Pune

1.5

, fle

të fo

rmat

i A4,

vi

zatim

e e

kriji

me

të n

xënë

sve,

mon

edhë

, nj

ë le

tër b

ixho

zi, g

otë.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nx

ënës

ve n

ë lë

ndën

e E

duki

mit

Qyt

etar

dhe

Tek

nolo

gjis

ë së

Inf

orm

acio

nit,

si d

he m

e lë

ndën

e E

duki

mit

Figu

rativ

.M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Ora

I. D

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:N

xënë

sit d

isku

tojn

ë lir

isht

për

njo

huri

tëqë

kanë

rret

h ko

ncep

tit të

iner

cisë

.Ndë

r sh

umë

trup

a në

nat

yrë,

iner

cia

hase

t edh

e te

mje

tet e

tran

spor

tit. K

ur m

jete

t e tr

ansp

ortit

nis

en m

e sh

pejtë

si të

mad

he, u

dhët

arëv

e u

duke

t si

kur

i “të

rheq

” di

kush

nga

pas

. Po

kësh

tu, n

ëse

auto

mje

ti që

ësh

të d

uke

lëvi

zur,

fren

on p

apri

tur,

trup

at e

udh

ëtar

ëve

zhve

ndos

en

përp

ara.

Kjo

gjë

mun

d të

vër

ë në

rrez

ik je

tën

e ud

hëta

rëve

në

këtë

aut

omje

t, pr

anda

j duh

en z

batu

ar d

isa

rreg

ulla

të c

aktu

ara,

si p

.sh.

, ve

ndos

ja e

rrip

it të

sigu

rim

it. P

ër k

ëtë

qëlli

m ë

shtë

ftua

r për

të b

ised

uar n

jë p

unon

jës i

pol

icis

ë rr

ugor

e.

Prak

tikë

e zb

atua

r: Zh

villo

het

bise

da m

e pu

nonj

ësin

e p

olic

isë

rrug

ore.

Kjo

bis

edë

duhe

t fo

kusu

ar t

e rr

egul

lat

e ko

dit

rrug

or d

he

krye

sish

t në

shka

qet e

aks

iden

teve

rrug

ore.

O

ra I

I. In

form

ohen

nxë

nësi

t që

një

orë

më

parë

se

do të

pun

ojnë

për

kri

jimin

e n

jë ta

bele

, ku

të p

asqy

rohe

n rr

egul

lat e

qar

kulli

mit

rrug

or, n

ë m

ënyr

ë që

ata

të

grum

bullo

jnë

mat

eria

le i

nfor

mue

se d

he f

igur

ativ

e. T

ë nd

arë

në g

rupe

i p

ërzg

jedh

in m

ater

iale

t dh

e i

grup

ojnë

sip

as t

emës

së

seci

lit g

rup

(p.s

h. p

ër k

ëmbë

sorë

t, pë

r çi

klis

tët,

për

auto

mje

tet

etj.)

. Ata

pun

ojnë

duk

e di

skut

uar

e du

ke

treg

uar

për

ngja

rje n

ga je

ta e

për

dits

hme,

për

të

cila

t kan

ë dë

gjua

r ng

a të

afë

rmit

a ng

a m

edia

t. N

xite

n nx

ënës

it të

bëj

në v

izat

ime,

du

ke k

riju

ar p

oste

ra m

e sy

nim

e nd

ërgj

egjë

sim

i pë

r pë

rdor

uesi

t e

rrug

ës.

Në

përf

undi

m,

nxën

ësit

para

qesi

n ta

bela

t që

pun

uan.

M

ësue

si/ja

mot

ivon

nxë

nësi

t që

kanë

qen

ë m

ë ak

tivë

në d

isku

time

dhe

ata

që k

anë

para

qitu

r kri

jime

e vi

zatim

e në

lidh

je m

e te

mën

.

Fizika 8 — 33

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

6

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e16

. Dri

ta, b

urim

et e

dri

tës

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Përfy

tyro

jeni v

eten

tuaj

nën

jëdh

omëp

lotë

sisht

tëer

rët.

Shok

u ju

aj m

e nj

ë elek

trik

dor

e ndr

içon

një

objek

t të d

hom

ës. Ç

farë

do

të sh

ihni

në k

ëtë m

jedis

të er

rët?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

se

kur d

he p

se i

shoh

im tr

upat

. 2.

Të tr

egoj

në ç

’ësh

të d

rita

. 3.

Të k

lasi

fikoj

në tr

upat

në

varë

si të

dri

tës

që a

ta k

anë.

Fjal

ët k

yç:d

rita

, bur

ime

drite

, tru

pa të

ndri

çuar

.

Mje

tet:

teks

tii n

xënë

sit,

elek

trik

dor

e, o

bjek

te të

ndry

shm

e.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së së

Nat

yrës

.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eM

arrë

dhën

ietp

yetje

-për

gjig

je: U

kër

kohe

t nxë

nësv

e të

rend

itin

njoh

uritë

që

ata

kanë

për

dritë

n, d

uke

i ori

entu

ar të

thon

ëse

çfa

rë

ësht

ë dr

ita d

he s

i për

hape

t aj

o. U

dre

jtohe

n nx

ënës

ve p

yetje

t e m

ëpos

htm

e: A

ësh

të d

rita

shka

ku i

ndiji

mit

tonë

të

të p

arit?

Cilë

t tr

upa

shoh

im?

Çfa

rë i

shka

kton

drit

a e d

iellit

enës

me u

jë? A

them

i se a

jo z

otër

on en

ergj

i? S

i për

hape

t ajo

?

Përm

bled

hja

pohi

m-m

bësh

tetje

: Udh

ëzoh

en n

xënë

sit q

ë pë

r rre

th 5

min

uta

të le

xojn

ë te

kstin

dhe

më

pas

bëhe

t një

dis

kutim

i ha

pur

se a

shtu

si d

rita

edh

e tin

gulli

ësh

të fo

rmë

e en

ergj

isë.

PO

HIM

: Dri

ta ë

shtë

val

ë en

ergj

ie.

MBË

SHTE

TJE

e FA

KTE

: Val

a e

dritë

s ës

htë

tërt

hore

, sep

se g

rim

cat

e m

jedi

sit

lëku

nden

pin

gul

me

drej

timin

sip

as t

ë ci

lit a

jo

përh

apet

. V

izat

ohet

figu

ra n

ë ta

belë

dhe

më

pas

sille

n sh

embu

j të

buri

mev

e të

dri

tës

dhe

të tr

upav

e të

ndr

içua

r duk

e ci

lësu

ar p

se q

uhen

të ti

llë.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit

të n

ënvi

jëzo

jnë

me

një

vijë

bur

imet

e d

rite

dhe

me

dy v

ija t

rupa

t e

ndri

çuar

; diel

li, t

oka,

pa

sqyr

a, h

ëna,

flak

a e z

jarr

it, rr

ufeja

, syr

i, re

ja, e

kran

i i k

ompj

uter

it.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit,

nxë

nësi

t vle

rëso

hen

për s

hpje

gim

in s

e ku

r dhe

pse

i sh

ohim

trup

at, p

ër p

ërku

fizim

in e

dri

tës,

si

edhe

për

kla

sifik

imin

e tr

upav

e në

var

ësi t

ë dr

itës q

ë at

a ka

në.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Në

një

dhom

ë të

err

ët D

rita

ni i

drej

ton

fene

rin

Shpë

timit.

Kë

do të

shi

hni,

Dri

tani

n ap

o Sh

pëtim

in?

Pse?

34 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

7

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e17

. Për

hapj

a e

dritë

s në

vijë

të

drej

të. H

ijet

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Kry

ejm

ë kë

tëpr

ovë:

Mar

rim n

jëqi

ri të

ndez

ur d

he d

y ka

rton

ë m

e vr

imë.

Një

nxën

ës s

heh

flakë

n në

përm

jet v

rimav

e të

dy

kart

onëv

e. Zh

vend

osim

pak

njër

in

kart

on. A

mun

d ta

shoh

im fl

akën

? Ku

r e sh

ohim

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në m

ënyr

ën e

për

hapj

es së

dri

tës.

2.

Të k

ryej

në e

kspe

rim

ente

të th

jesh

ta p

ër të

arr

itur n

ë pë

rfun

dim

e.

3.Të

për

kufiz

ojnë

hije

n e

plot

ë dh

e gj

ysm

ëhije

n.

Fjal

ët k

yç:h

ije e

plo

të, g

jysm

ëhije

, dri

të.

Mje

tet:

llam

bë e

lekt

rike

, një

tub

plas

tik 2

0-25

cm

, dy

kart

onë

me

vrim

ë, q

iri,

sfer

ë jo

e te

jduk

shm

e.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së së

Nat

yrës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Prak

tikë

e dr

ejtu

ar: K

ryej

më

eksp

erim

ente

t e m

ëpos

htm

e.Ek

sper

imen

ti 1

. Mar

rim

një

tub

plas

tik 2

0-25

cm

të g

jatë

dhe

nëp

ërm

jet t

ij sh

ohim

llam

bën

elek

trik

e të

nde

zur.

E pë

rkul

im tu

bin

pa

e s

hkëp

utur

nga

syr

i dhe

për

piqe

mi t

ë sh

ohim

llam

bën

përm

es ti

j. A

mun

d ta

shoh

im?

Pse?

Në ç

’për

fund

im a

rrijm

ë? E

kspe

rim

enti

2.

Mar

rim

një

per

de d

he e

ndr

içoj

më

nga

një

buri

m p

ikës

or d

rite

. Mid

is ty

re v

endo

sim

një

sfe

rë të

pat

ejdu

kshm

e. Ç

farë

do

të v

ëmë

re n

ë per

de?

Çfar

ë për

fund

imi n

xjer

rim?

Përv

ijim

i të

men

duar

it: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

teks

tin p

ër r

reth

5-6

min

uta.

Më

pas

ata

pyet

en: S

i për

hape

t drit

a? Ç

farë

quh

et

reze

drit

e? Ç

’janë

hije

t? K

ur h

ija e

form

uar q

uhet

e pl

otë?

Çfa

rë q

uhet

gjy

smëh

ije?

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t u

japi

n pë

rgjig

je p

yetje

ve t

ë m

ësip

ërm

e. A

ta m

und

të p

lotë

sojn

ë nj

ëri-t

jetr

in.

Më

pas

shtr

ohet

për

di

skut

im p

yetja

e m

ëpos

htm

e: G

jatë

tran

smet

imit

në te

leviz

ion

të n

jë nd

eshj

eje fu

tbol

li që

zhv

illoh

et n

atën

, duk

et q

ë loj

tarë

t nuk

kan

ë vet

ëm n

jë

hije,

por

disa

. Pse

ndo

dh k

jo?

Nxë

nësi

t jap

in m

endi

me

dhe

plot

ësoj

në n

jëri

-tjet

rin.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

m

ësim

it,

nxën

ësit

vler

ësoh

en

për

përc

aktim

in

e m

ënyr

ës

së

përh

apje

s së

dr

itës,

kr

yerje

n e

eksp

erim

ente

ve të

thje

shta

për

të a

rritu

r në

përf

undi

me

të rë

ndës

ishm

e, si

edh

e pë

r për

kufiz

imin

e h

ijes

së p

lotë

dhe

të g

jysm

ëhije

s.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Si m

und

të k

raha

soni

lart

ësin

ë e

trup

ave

nga

gjat

ësia

e h

ijeve

të

tyre

në

një

ditë

me

diel

l? V

izat

ojen

i fig

urën

.

Fizika 8 — 35

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

8

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

18. E

klip

set

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Para

qite

n në

vide

o-pr

ojek

tor

pam

je të

ndry

shm

e të

ek

lipsi

t të

Die

llit d

he të

Hën

ës d

he d

isku

tohe

t rre

th p

ozic

ione

ve D

iell,

To

kë, H

ënë.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërku

fizoj

në e

klip

set s

i duk

uri n

atyr

ore.

2.

Të n

johi

n ka

rakt

eris

tikat

e e

klip

sit t

ë di

ellit

. 3.

Të n

johi

n ka

rakt

eris

tikat

e e

klip

sit t

ë hë

nës.

Fjal

ët k

yç:e

klip

s, d

iell,

hën

ë.

Mje

tet:

teks

tiFi

zika

VII

I, ta

bela

mës

imor

etë

eklip

sit

tëD

ielli

t e të

Hën

ës, l

ap to

p, v

ideo

-pro

jekt

or.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e F

izik

ës s

ë kl

asës

së

shta

të.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

ePa

rash

ikim

nga

term

at p

arap

rakë

: Mës

uesi

/ja s

hkru

an n

ëta

belë

fjalë

n ek

lips

dhe

fton

nxën

ësit

tësh

krua

jnë

ato

qëdi

nënë

lidhj

e m

ë kë

të d

ukur

i nat

yror

e as

tron

omik

e. D

isku

tohe

t se

në të

kal

uarë

n ek

lipsi

i D

ielli

t ngj

allte

shu

më

frik

ë te

nje

rëzi

t e p

aditu

r, nd

ërsa

sot

ës

htë

një

duku

ri sh

umë

inte

resa

nte

dhe

për n

jerë

zit m

bete

t mbr

esël

ënës

e.

Udh

ëzue

si p

ër të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë te

kstin

, për

3-4

min

uta,

e m

ë pa

s py

eten

: Çfa

rë ja

në e

klip

set?

Ci

la ës

htë v

endo

sja e

plan

etëv

e për

të p

asur

eklip

sin e

Diel

lit a

po të

Hën

ës?

R

ishi

kim

në

dysh

e: N

ë kë

të f

azë

nxën

ësit

puno

jnë

në f

leto

ren

e kl

asës

. A

ta n

dajn

ë dy

kol

ona

dhe

shkr

uajn

ë në

sec

ilën

kolo

në

kara

kter

istik

at e

ekl

ipsi

t të

Die

llit d

he të

Hën

ës.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m t

ë m

ësim

it, n

xënë

sit

do t

ë vl

erës

ohen

për

për

kufiz

imin

e e

klip

seve

si

duku

ri n

atyr

ore,

për

njo

hjen

e

kara

kter

istik

ave

të e

klip

sit t

ë D

ielli

t dhe

të H

ënës

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: G

jeni

mat

eria

le të

tjer

a pl

otës

uese

në

lidhj

e m

e ek

lipsi

n e

Die

llit d

he të

Hën

ës d

he p

araq

itini

ato

në

tabe

lë

me

dy k

olon

a.

36 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

9

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e19

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e.H

ijet

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Një

nxën

ës fo

rmon

me

duar

figu

ra të

ndry

shm

e të

ci

lat

proj

ekto

hen

në e

kran

. Tw

tje

rwt

disk

utoj

në r

reth

pye

tjes:

A v

aret

fo

rma

e hije

s nga

form

a e t

rupi

t?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë pë

rkuf

izoj

në h

ijen

dhe

gjys

mëh

ijen.

2.

Të

treg

ojnë

fakt

orët

që

ndik

ojnë

në

form

imin

e h

ijes

dhe

gjys

mëh

ijes.

3.

Të

puno

jnë

në g

rup

për t

ë pl

otës

uar t

abel

a dh

e pë

r të

ndër

tuar

gra

fikë.

Fjal

ët k

yç:h

ija d

he g

jysm

ëhija

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 2

.2, b

urim

dri

te, l

etër

, gër

shër

ë, v

izor

e os

e m

etër

, ekr

an p

ër të

pro

jekt

uar h

ijen.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së s

ë N

atyr

ës d

he të

Mat

emat

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i nj

ohur

ive

para

prak

e: D

isku

tohe

t m

e nx

ënës

it si

tuat

a e

tënx

ënit

duke

sht

ruar

pye

tjen:

Çfa

rëvë

më

re k

ur r

ritet

larg

ësia

e

burim

it ng

a tr

upi p

.sh.,

nga

duar

t ton

a? P

o ku

r zv

ogëlo

het l

argë

sia e

trup

it ng

a ek

rani

? A

rrih

et n

ë pë

rfun

dim

in s

e fo

rma

e hi

jes

vare

t nga

fo

rma

e tr

upit,

sep

se d

rita

për

hape

t në

vijë

të d

rejtë

. Pr

aktik

ë e

drej

tuar

: Mës

uesi

/ja n

dan

nxën

ësit

në g

rupe

. Sec

ili g

rup

ka m

jete

t e

tij d

he s

ecili

nxë

nës

ka r

olin

e t

ij. U

dhëz

ohen

të

përd

orin

një

mën

yrë

për t

ë sh

ënua

r se

sa e

qar

të a

po e

zbe

htë

ësht

ë hi

ja, p

.sh.

, një

shk

allë

nga

1 d

eri n

ë 5.

Nxë

nësi

t plo

tëso

jnë

në g

rup

rezu

ltate

t për

mat

jet e

kry

era

dhe

ndër

tojn

ë nj

ë gr

afik

të v

arës

isë

të z

mad

him

it të

hije

s-la

rgës

i nga

ekr

ani.

Kës

hillo

hen

të p

unoj

në n

ë qe

tësi

dhe

të re

spek

tojn

ë nj

ëri-t

jetr

in.

Punë

indi

vidu

ale:

Në

këtë

fazë

nxë

nësi

t mun

d të

pun

ojnë

në

mën

yrë

indi

vidu

ale

rubr

ikën

“Sh

qyrt

imi i

rez

ulta

teve

. Për

fund

imet

”.

Mon

itoro

het p

una

e ty

re d

he je

pen

udhë

zim

e pë

r paq

artë

sitë

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit,

nxë

nësi

t vl

erës

ohen

për

për

kufiz

imin

e h

ijes

dhe

të g

jysm

ëhije

s, p

ër r

endi

tjen

e fa

ktor

ëve

që

ndik

ojnë

në

form

imin

e h

ijes d

he g

jysm

ëhije

s, s

i edh

e pu

nën

në g

rup

për t

ë pl

otës

uar t

abel

a dh

e pë

r të

ndër

tuar

gra

fikë.

Fizika 8 — 37

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

0

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e20

. Ve

prim

tari

prak

tike.

Përh

apja

e

dritë

s në

hap

ësir

ë

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Jem

i pra

nënj

ëliq

eni m

e uj

ëtë

qetë

e të

past

ër. J

u m

und

të

dallo

ni q

artë

gur

ët n

ë fun

d të

tij.

Pse n

dodh

kjo

gjë?

Par

aqite

n pa

mje

të q

ielli

t të

natë

s m

e vi

deo-

proj

ekto

r.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

viz

atoj

në p

amje

të q

ielli

t të

natë

s.

2.Të

inte

rpre

tojn

ë vi

zatim

et e

tyre

. 3.

Të ll

ogar

itin

kohë

n që

i du

het d

ritë

s pë

r të

përs

hkru

ar n

jëla

rgës

itë

cakt

uar.

Fjal

ët k

yç:d

ritë

, shp

ejtë

si, t

eles

kop,

një

si të

larg

ësiv

e të

mëd

ha, p

.sh.

, vit

dritë

etj.

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 2

.3, p

amje

të n

drys

hme

tëqi

ellit

, lap

to

p, p

roje

ktor

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë

që

nxën

ësit

kanë

në

lë

ndën

e

Eduk

imit

Figu

rativ

dh

e tw

G

jeog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke: D

isku

tohe

t rre

th s

ituat

ës s

ëtë

nxën

it dh

e u

kërk

ohet

nxë

nësv

e të

treg

ojnë

se n

ëci

lat m

jedi

se të

tjer

a pë

rhap

et d

rita

. Nga

ana

tjet

ër d

rita

e d

ielli

t, du

ke p

ërsh

krua

r hap

ësir

ën d

iell-

tokë

, për

hape

t në

zbra

zëti

dhe

në a

jër.

Pë

rviji

m i

të m

endu

arit:

Sht

rohe

t pye

tja: Ç

farë

mje

ti m

und

të p

ërdo

rim

, në

mën

yrë

që o

bjek

tet

që n

dodh

en la

rg të

na

duke

n af

ër?

Ju n

jihni

te

lesk

opin

dhe

dyl

binë

. Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë vi

zato

jnë

pam

je të

qie

llit t

ë na

tës.

Më

pas

ata

pyet

en s

e si

mun

d ta

vro

jtojm

ë se

cilin

pre

j ty

re.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Në

këtë

faz

ë nx

ënës

it pu

nojn

ë në

dys

he p

ër t

ë zg

jidhu

r us

htri

met

3 d

he 4

. Pas

i iu

lih

et k

oha

e ne

vojsh

me,

ak

tiviz

ohen

nxë

nës

në ta

belë

për

të p

araq

itur z

gjid

hjet

. Ata

pye

ten

si a

rsye

tuan

dhe

arg

umen

tojn

ë m

endi

min

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it, n

xënë

sit v

lerë

sohe

n pë

r vi

zatim

et e

pam

jeve

të q

ielli

t të

natë

s, p

ër in

terp

retim

in e

tyre

dhe

për

llo

gari

tjen

eko

hës

që i

duhe

t dri

tës

për t

ëpë

rshk

ruar

një

larg

ësi r

elat

ivis

ht s

hum

ëtë

mad

he.

38 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

1

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

21. V

eprim

tari

prak

tike.

Mat

ja e

shp

ejtë

sisë

së

dri

tës

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Imag

jinon

i nj

ëko

hëm

e sh

i. M

egjit

hëse

rru

feja

ndod

h sh

umë l

arg,

na

duke

t se d

ritën

e sh

ohim

në ç

ast.

Pse n

dodh

kjo

?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

një

mën

yrë

për m

atje

n e

shpe

jtësi

së s

ë dr

itës.

2.

Të tr

egoj

në n

ë ci

lat m

jedi

se p

ërha

pet d

rita

. 3.

Të z

gjid

hin

usht

rim

e m

e si

tuat

a të

jetë

s re

ale.

Fjal

ët k

yç:d

ritë

, shp

ejtë

si, m

jedi

s.

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 2

.4

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

nga

Ditu

ria

e N

atyr

ës d

he M

atem

atik

a.

Met

odol

ogjia

dhe

vepr

imta

ritë

e n

xënë

sve

Lexi

m i

drej

tuar

: Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ële

xojn

ëm

ater

ialin

në

Flet

ëpu

ne 2

. 4. P

asi u

lihet

koha

e n

evoj

shm

e,at

a py

eten

: Cila

t jan

ë m

ënyr

at q

ë për

dorë

n sh

kenc

ëtar

ët p

ër m

atjen

e sh

pejtë

sisë s

ë drit

ës?

A ja

në p

ërm

irësu

ar m

etod

at e

krye

rjes s

ë eks

perim

ente

ve m

e kal

imin

e ko

hës?

Pë

rviji

m i

të

men

duar

it: D

isku

tohe

t m

e nx

ënës

it ta

bela

në

faqe

n 27

në

lidhj

e m

e sh

kallë

n e

pasa

ktës

isë

së v

lerë

s. Ci

la ë

shtë

vler

a e

përh

apje

s së

shp

ejtës

isë s

ë dr

itës?

Arr

ihet

në

një

përf

undi

min

e p

ërba

shkë

t se

drita

për

hape

t me

shpe

jtësi

shu

më

të m

adhe

. Në

zbra

zëti

shpe

jtësi

a e

përh

apje

s ës

htë

300

mijë

km

/s. A

fërs

isht

po

kaq

ësht

ë ed

he s

hpej

tësi

a e

përh

apje

s së

saj

në

ajër

. Si ë

shtë

shpe

jtësia

e dr

itës n

ë m

jedise

të n

drys

hme (

p.sh

., në

ujë

apo

në q

elq)?

R

ishi

kim

në

dysh

e: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

puno

jnë

në

fleto

ren

e kl

asës

ush

trim

et e

rub

rikë

s “P

yetje

”. A

ta d

isku

tojn

ë në

dys

he d

he

më

pas

një

nxën

ës a

ktiv

izoh

et n

ë ta

belë

për

të d

isku

tuar

zgj

idhj

et m

e të

gjit

hë k

lasë

n. P

yete

t si a

rsye

toi p

ër të

arr

itur n

ë pë

rfun

dim

e të

sa

kta.

Nxë

nësi

t e tj

erë

plot

ësoj

në.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërca

ktim

in e

mën

yrës

për

mat

jen

e sh

pejtë

sisë

së

dritë

s dh

e ar

syet

imin

në

zgj

idhj

en e

det

yrav

e m

e si

tuat

a ng

a je

ta re

ale.

D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: N

ë qo

ftë s

e nj

ë ve

turë

do

të l

ëviz

te m

e sh

pejtë

si 3

00 k

m/h

, sa

ditë

do

t’i d

uhes

hin

afër

sish

t pë

r të

pë

rshk

ruar

larg

ësin

ë që

dri

ta e

bën

në

1 se

kond

ë?

Fizika 8 — 39

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

2

Dat

a __

____

____

____

____

_ Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

22. P

ërsë

ritje

e n

johu

rive

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Një

sferë

rro

kulli

set

në n

jë ul

luk

të p

jerrë

t. Zb

ret

me

shpe

jtësi

vazh

dim

isht e

më t

ë mad

he, k

urse

ngj

itet m

e shp

ejtës

i gjit

hnjë

e më t

ë vo

gël.

Treg

oni n

jë sh

embu

ll të

ngj

ashë

m m

e kët

ë. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

treg

ojnë

cili

ësh

të sh

kaku

që

bën

trup

in të

ndr

ysho

jë s

hpej

tësi

në e

tij

2.

Të d

allo

jnë

lloje

t e lë

vizj

eve

të tr

upav

e.

3.

Të g

jejn

ë m

adhë

sitë

fizi

ke n

ëpër

mje

t gra

fikëv

e.

Fjal

ët

kyç:

sh

pejtë

si

e tr

upit,

sh

pejtë

si,

kohë

, rr

ugë.

Mje

tet:

sfer

ë, u

lluk

i pje

rrët

, har

ta e

kon

cept

eve.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

atnd

ërku

rrik

ular

e: K

jo t

emë

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

në

lënd

ën e

Fiz

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i id

eve:

Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it në

lidh

je m

e nj

ohur

itë k

ryes

ore

të k

apitu

llit:

njës

itë e

ndr

yshm

e të

shp

ejtë

sisë

, llo

gari

tja e

sh

pejtë

sisë

mes

atar

e, g

jetja

e l

argë

sisë

që

ka p

ërsh

kuar

një

obj

ekt,

ndër

timi

i gr

afik

ut t

ë va

rësi

së l

argë

si-k

ohë,

shp

ejtë

si-k

ohë,

sh

pejtë

sisë

fund

ore,

për

cakt

imi i

lëvi

zjes

së o

bjek

tit m

e an

ë të

gra

fikut

dhe

shp

jegi

mi m

e an

ë të

she

mbu

jve

të li

gjit

të p

arë

të N

juto

nit.

Rrj

eti

i di

skut

imit:

Me

përg

jigje

t e

nxën

ësve

for

moh

et h

arta

e k

once

ptev

e (s

hihn

i në

faq

en p

asar

dhës

e).

Më

pas

kalo

het

në

inte

rpre

timin

e g

rafik

ëve,

p.s

h., d

isku

tohe

t nës

e gr

afik

u i v

arës

isë

larg

ësi-k

ohë

ësht

ë nj

ë vi

jë e

dre

jtë h

oriz

onta

le, ç

farë

mun

d të

them

i pë

r shp

ejtë

sinë

e o

bjek

tit e

tj.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Pun

ohen

ush

trim

e pë

r llo

gari

tjen

e sh

pejtë

sisë

mes

atar

e dh

e të

nxi

timit,

duk

e pë

rdor

ur n

jësi

të p

ërka

tëse

. G

jitha

shtu

këm

bëng

ulet

që

nxën

ësi t

ë pë

rdor

ë si

mbo

let e

mad

hësi

ve fi

zike

dhe

të o

rien

tohe

t sak

të n

ë sh

ndër

rim

in e

një

sive

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

cakt

imin

e s

hkak

ut q

ë e

bën

trup

in të

ndr

ysho

jë s

hpej

tësi

në e

tij,

për d

allim

in e

lloj

eve

të lë

vizj

eve

të tr

upav

e, si

edh

e pë

r gje

tjen

e vl

erës

së

mad

hësi

ve fi

zike

nëp

ërm

jet g

rafik

ëve.

40 — Udhëzues mësuesi

MO

DEL

I H

AR

TËS

SË K

ON

CEP

TEV

E

Forc

a dh

e lë

vizj

a

përs

hpej

ting

adal

ësim

LËVIZJE

Larg

ësia

e p

ërsh

kuar

d

= v m

t

Koha

e p

lotë

t

= d

/ v m

Shpe

jtësi

mes

atar

e

Nxi

timi

a =

v - v

0/

t

Shfo

rmon

Shka

kton

FORC

Ë

Ndr

ysho

n gj

endj

en e

bash

këve

prim

Trup

at

Ndr

ysho

n sh

pejtë

sinë

e

preh

je

Fizika 8 — 41

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

3

Dat

a __

____

____

____

____

_ Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

23. T

est i

trem

ujor

it të

par

ë (S

htat

or-D

hjet

or)

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.

Të id

entif

ikoj

në ll

oje

të n

drys

hme

lëvi

zjes

h e

të d

allo

jnë

ndry

shim

in m

idis

ty

re.

2.

Të n

jehs

ojnë

shpe

jtësi

në, r

rugë

n, k

ohën

dhe

nxi

timin

.

Fjal

ët

kyç:

sh

pejtë

si

e tr

upit,

sh

pejtë

si,

kohë

, rr

ugë,

dri

të, s

hpej

tësi

, mje

dis,

shp

ejtë

si f

illes

tare

, nx

itim

poz

itiv

dhe

nega

tiv, n

jësi

e n

xitim

it et

j.

Mje

tet:

test

et p

arap

ërga

titen

në

fletë

form

ati A

4.Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Ky

test

form

uloh

et

në b

azë

të n

johu

rive

të

fitua

ra n

ga n

xënë

sit

në l

ëndë

n e

Fizi

kës

gjat

ë tr

emuj

orit

të p

arë.

M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Një

mod

el te

sti n

dodh

et n

ë ru

brik

ën “

Shto

jcë”

. K

rite

ret e

har

timit

të te

stit

janë

: -

Iden

tifik

imi i

pro

blem

it e

zgjid

hja

40%

, -

përd

orim

i i m

jete

ve p

rakt

ike

dhe

situ

atav

e re

ale

40%

, -

shkr

imi n

ë te

rmin

olog

jinë

e fiz

ikës

20%

. Te

sti ë

shtë

i pa

jisur

edh

e m

e ta

belë

n e

pikë

ve p

ër v

lerë

sim

.

42 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

4

D

ata

____

____

____

____

___

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 24

. Vle

rësi

m i

port

ofol

it të

nxë

nësi

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t: Se

cili

nxën

ës m

err

në b

ankë

pun

imet

e

port

ofol

it të

tij n

ë tr

emuj

orin

e p

arë.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

për

shkr

uajn

ë sh

kurt

imis

ht p

ërm

bajtj

en e

por

tofo

lit.

2.

Të e

vide

ntoj

në p

unim

et m

ë të

real

izua

ra.

3.

Të v

lerë

sojn

ë rë

ndës

inë

e pl

otës

imit

të p

orto

folit

.

Fjal

ët k

yç: p

anai

r, po

rtof

ol.

Mje

tet:

det

yrat

e p

unua

ra n

ë kl

asë,

në

shtë

pi, p

roje

kte

dhe

mat

eria

le të

tjer

a.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

kjo

orë

mës

imi l

idhe

t me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

me

Art

in P

amor

, TIK

, si d

he m

e gj

uhën

dhe

kom

unik

imin

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve:

Nxë

nësi

t pun

ojnë

në

grup

e dy

she,

duk

e vë

zhgu

ar p

orto

folin

e n

jëri

-tjet

rit.

Seci

li nx

ënës

mba

n sh

ënim

e pë

r pu

nim

et m

ë të

mir

a dh

e at

o që

duh

en p

ërm

irës

uar,

duke

për

doru

r nj

ë sh

kallë

vle

rësi

mi n

ga 1

-5. M

ë pa

s se

cili

shpr

eh v

lerë

sim

et e

tij p

ër p

orto

folin

e s

hoku

t. N

xënë

sit,

të c

ilët k

anë

man

gësi

të d

etyr

ave

ose

dety

ra p

ër të

për

mir

ësua

r, m

und

të p

lotë

sojn

ë at

o në

sht

ëpi.

N

ë fu

nd m

ësue

si/ja

bën

një

vle

rësi

m të

por

tofo

lave

më

të m

irë

të k

lasë

s.

Dis

kuto

het

me

nxën

ësit

rret

h de

tyra

ve q

ë i

kanë

rea

lizua

r m

e m

ë sh

umë

dësh

irë

dhe

çfar

ë do

të

doni

n të

për

mir

ëson

in g

jatë

pe

riud

hës n

ë va

zhdi

m.

Fizika 8 — 43

II. PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE TË TREMUJORIT TË DYTË

JANAR-MARS

44 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

1. P

asqy

rim

i i d

ritë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t: M

arri

m n

jë p

asqy

rë d

he m

e an

ë të

saj n

drys

hojm

ë dr

ejtim

in e

një

tufe

dri

te. A

ken

i një

shp

jegi

m p

ër k

ëtë

duku

ri?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë pë

rshk

ruaj

në d

ukur

inë

e pa

sqyr

imit

të d

ritë

s.

2. T

ë fo

rmul

ojnë

ligj

et e

pas

qyri

mit

të d

ritë

s. 3.

Të

shpj

egoj

në p

asqy

rim

in d

ifuzi

v dh

e të

rreg

ullt.

Fjal

ët k

yç: p

asqy

rim

, rre

ze rë

nëse

, rre

ze

pasq

yrue

se, k

ënd

i rën

ies d

he k

ënd

i pas

qyri

mi,

ligj i

pas

qyri

mit.

Mje

tet:

teks

ti, ta

bela

të p

asqy

rim

it të

dri

tës,

pas

qyra

.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së së

N

atyr

ës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke: D

isku

tohe

t rre

th s

ituat

ës s

ë të

nxë

nit d

he a

rrih

et n

ë pë

rfun

dim

in se

çdo

sip

ërfa

qe p

asqy

ron

dritë

n që

bie

në

të, p

rand

aj i

shoh

im tr

upat

e n

drys

hëm

. Kjo

duk

uri q

uhet

pas

qyri

m i

dritë

s.

Mar

rëdh

ënie

t pye

tje p

ërgj

igje

: Mës

uesi

/ja v

izat

on fi

gurë

n 2.

9 në

tabe

lë d

he s

ë ba

shku

me

nxën

ësit

përk

ufiz

ojnë

term

at: r

reze

rënë

se,

rrez

e pas

qyru

ese,

kënd

i rë

nies

dhe

kën

d i p

asqy

rimit.

Kër

kon

nga

nxën

ësit

të tr

egoj

në s

ipër

faqe

të tj

era

që sh

ërbe

jnë

si p

asqy

rë e

rraf

shët

. A

ta m

und

të p

ërm

endi

n si

përf

aqen

e u

jit të

qet

ë, s

ipër

faqe

n e

një

plla

ke x

ham

i të

lëm

uar,

sipë

rfaq

en e

pas

qyrë

s et

j. A

ta u

për

gjig

jen

pyet

jeve

, si:

A e

pasq

yroj

në n

jëllo

j drit

ën të

gjit

ha si

përfa

qet?

Shp

jego

het p

asqy

rim

i difu

z dh

e ai

i rr

egul

lt.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

’u ja

pin

përg

jigje

pye

tjeve

të m

ësip

ërm

e. M

ë pa

s at

a di

skut

ojnë

në

dysh

e dh

e pë

rgjig

jet e

ty

re d

isku

tohe

n ed

he m

e nx

ënës

it e

tjerë

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

shkr

imin

e d

ukur

ive

të p

asqy

rim

it të

dri

tës,

për

form

ulim

in e

lig

jeve

të p

asqy

rim

it të

dri

tës,

si e

dhe

për s

hpje

gim

in e

pas

qyri

mit

difu

ziv

dhe

të rr

egul

lt.

Fizika 8 — 45

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

2.Sh

ëmbë

llim

i në

pasq

yrën

e rr

afsh

ët. S

hiki

mi

pas

kthe

save

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Q

ëndr

ojm

ëpë

rpar

a nj

ëpa

sqyr

e. Ç

farë

vëm

ë re

pr

apa

saj?

Lëv

izni

në

lidhj

e m

e pa

sqyr

ën, p

.sh.

, ngr

ini l

art d

orën

e

maj

të. S

hiko

ni m

e ku

jdes

çdo

të n

dodh

ë m

e sh

ëmbë

llim

in.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

rend

itin

disa

kar

akte

rist

ika

të s

hëm

bëlli

mit

në p

asqy

rën

e rr

afsh

ët.

2.Të

për

kufiz

ojnë

shë

mbë

llim

in re

al d

he s

hëm

bëlli

min

vir

tual

. 3.

Të v

izat

ojnë

rrug

ën e

rrez

es s

ë dr

itës

nga

obje

kti d

eri n

ë sy

rin

tonë

.

Fjal

ët k

yç: s

hëm

bëlli

m re

al d

he sh

ëmbë

llim

vitu

al,

peri

skop

.

Mje

tet:

pasq

yrë

e rr

afsh

ët, o

bjek

te të

ndry

shm

e, fl

etë

form

ati A

4,

vizo

re, l

aps.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

në

lënd

ën e

Edu

kim

it Fi

gura

tiv d

he të

Ditu

risë

së

Nat

yrës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

: Dis

kuto

het n

ë lid

hje

me

situ

atën

e të

nxë

nit d

he a

rrih

et n

ë pë

rfun

dim

in se

shëm

bëlli

mi ë

shtë

i an

asje

lltë

me

trup

in. M

ë pa

s je

pet p

ërku

fizim

i i s

hëm

bëlli

mit

real

dhe

shë

mbë

llim

it vi

rtua

l. N

xënë

sit r

endi

tin d

isa

kara

kter

istik

a të

tje

ra të

shë

mbë

llim

it në

pas

qyrë

n e

rraf

shët

dhe

mës

uesi

/ja i

shkr

uan

ato

në ta

belë

. Le

xim

për

mbl

edhj

e në

dys

he. N

ë kë

të fa

zë të

mës

imit,

udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë pa

ragr

afin

“Sh

ikim

i pas

kth

esav

e”. M

ë pa

s py

eten

: Si a

rrijm

ë të

shoh

im o

bjek

tet p

as p

enge

save

? Sa

ësh

të k

ëndi

i pa

sqyr

imit

të rr

ezes

së d

ritë

s, k

ur k

ëndi

i rë

nies

ësh

të 4

50 ? S

i du

hen

vend

osur

pas

qyra

t?

Punë

indi

vidu

ale:

U k

ërko

het n

xënë

sve

të v

izat

ojnë

në

fleto

ren

e kl

asës

rrug

ën e

rrez

es së

dri

tës

nga

obje

kti q

ë nd

odhe

t pas

pen

gesë

s de

ri n

ë sy

rin

tonë

, duk

e iu

refe

ruar

figu

rës 2

.13.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it v

lerë

sohe

n pë

r ren

ditje

n e

disa

kar

akte

rist

ikav

e të

shë

mbë

llim

it në

pas

qyrë

n e

rraf

shët

pë

r për

kufiz

imin

e s

hëm

bëlli

mit

real

dhe

shë

mbë

llim

it vi

tual

, si e

dhe

për v

izat

imin

e rr

ugës

së

rrez

eve

të d

ritë

s ng

a ob

jekt

i der

i në

syri

n to

në.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Në

shtë

pi, n

xënë

sve

mun

d t’u

jepe

t det

yrë

të n

dërt

ojnë

një

per

isko

p të

thje

shtë

.

46 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 3

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 3.

Përm

bled

hje.

Përs

ëritj

e pë

r pas

qyri

min

e

dritë

s Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Sh

kruh

en n

ëta

belë

term

at: p

asqy

rë, k

ënd

i rën

ies, r

reze

dr

ite, k

ënd

i pas

qyrim

it, rr

eze e

pas

qyru

ar, s

hëm

bëlli

m d

he u

kër

kohe

t nx

ënës

ve të

shkr

uajn

ë nj

ë sh

krim

të s

hpej

të.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

kri

jojn

ë fja

li të

sakt

a fiz

ike

me

fjalë

t e d

hëna

. 2.

Të tr

egoj

në s

e pa

sqyr

imi i

dri

tës b

ëhet

sip

as d

y lig

jeve

3.

Të z

bato

jnë

njoh

uritë

në

usht

rim

e dh

e si

tuat

a re

ale.

Fjal

ët k

yç:p

asqy

rë, k

ënd

i rën

ies,

rrez

e dr

ite, k

ënd

i pa

sqyr

imit,

shëm

bëlli

m, r

reze

e p

asqy

ruar

.

Mje

tet:

teks

ti Fi

zika

8, f

letë

form

ati A

4, vi

zore

, lap

s.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e M

atem

atik

ës d

he të

Edu

kim

it Fi

gura

tiv.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke:L

exoh

en d

isa

prej

shkr

imev

etë

tyre

.Më

pas u

kër

kohe

t nxë

nësv

e të

form

uloj

nëlig

jet e

pas

qyri

mit

të

dritë

s du

ke b

ërë

edhe

një

për

mbl

edhj

e të

njo

huri

ve k

ryes

ore

mbi

pas

qyri

min

e d

ritë

s.

Përv

ijim

i të

men

duar

it: P

asi m

ësue

si/ja

bin

det q

ë nj

ohur

itë k

ryes

ore

janë

për

vetë

suar

, ori

ento

n nx

ënës

it dr

ejt z

gjid

hjes

së

usht

rim

eve

1-5

të ru

brik

ës “

Pyet

je”.

Duh

et të

treg

ojnë

kuj

des

në u

shtr

imin

4 p

ër të

për

cakt

uar s

aktë

kën

din

e pa

sqyr

imit,

nis

ur n

ga p

ërku

fizim

i i

tij d

he k

ëndi

n e

plot

ë. U

lë k

ohën

e n

evoj

shm

e dh

e ak

tiviz

on n

xënë

s të

nive

leve

të n

drys

hme

për t

ë dh

ënë

përg

jigje

t e ty

re. D

isku

timet

sh

trih

et n

ë të

gjit

hë k

lasë

n.

Punë

në

dysh

e: N

ë kë

të fa

zë, n

xënë

sit p

unoj

në n

ë dy

she

usht

rim

in 6

. Ata

dis

kuto

jnë

me

njër

i-tje

trin

se k

u du

hen

vend

osur

pas

qyra

t pë

r të

parë

mak

inat

e tj

era

në rr

ugë.

Udh

ëzoh

en q

ë sk

ica

të v

izat

ohet

më

vizo

re d

he la

ps. T

rego

hen

para

nxë

nësv

e id

etë

në sk

icat

më

të

sakt

a.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër k

rijim

in e

fjal

ive

të sa

kta

fizik

e, p

ër fo

rmul

imin

e d

y lig

jeve

të p

asqy

rim

it të

dri

tës,

si e

dhe

për z

batim

in e

njo

huri

ve n

ë us

htri

me

dhe

situ

ata

real

e.

Fizika 8 — 47

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 4

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

4.Pë

rthy

erja

e d

ritë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t: M

arri

m n

jë g

otë

qelq

ime

ujë

dhe

vend

osim

bre

nda

sajn

jëlu

gë.

Shik

ojm

ë go

tën

nga

sipë

r. Si

duk

et lu

ga?

Heq

im lu

gën

dhe

në fu

ndin

e e

nës

vend

osim

nj

ë m

oned

hë m

etal

ike.

Në ç

’poz

icio

n du

ket s

e ndo

dhet

ajo

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërsh

krua

jnë

një

eksp

erim

ent p

ër d

ukur

inë

e pë

rthy

erje

s së

dritë

s.

2.Të

form

uloj

në li

gjet

e p

ërth

yerje

s së

dri

tës.

3.

Të k

raha

sojn

ë kë

ndin

e rë

nies

dhe

kën

din

e pë

rthy

erje

s kur

dri

ta k

alon

nga

një

mje

dis

në n

jë tj

etër

.

Fjal

ët k

yç:p

ërth

yerje

e d

ritë

s,

rrez

e rë

nëse

, rre

ze e

për

thye

r, kë

ndit

i rën

ies

dhe

kënd

it i

përt

hyer

jes.

Mje

tet:

gotë

qel

qi, l

ugë,

ene

qelq

i me

fund

tëgj

erë,

pl

lakë

të b

ardh

ë, u

jë, e

lekt

rik,

laps

, viz

ore.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në n

ë lë

ndën

e M

atem

atik

ës d

he të

Edu

kim

it Fi

gura

tiv.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke:D

isku

tohe

t me

nxën

ësit

rret

h si

tuat

ës së

të n

xëni

t: A

rrih

et n

ëpë

rfun

dim

inse

kur

dri

ta n

drys

hon

mje

dis,

pra

nga

ajri

në

ujë

ajo

përt

hyhe

t pra

ndr

ysho

n dr

ejtim

in e

saj,

pran

daj l

uga

e zh

ytur

në

gotë

n m

e uj

ë du

ket e

thye

r dhe

m

oned

ha d

uket

e z

hven

dosu

r më

lart

. Jep

en p

ërku

fizim

et e

rrez

es rë

nëse

, rre

zes

së p

ërth

yer,

kënd

it të

rëni

es d

he k

ëndi

t të

përt

hyer

jes.

(Fig

ura

ësht

ë vi

zatu

ar m

ë pa

rë n

ë ta

belë

). K

ërki

m h

ulum

tim. Z

hvill

ohet

eks

peri

men

ti i m

ëpos

htëm

nga

dy

nxën

ës (m

e ud

hëzi

met

e m

ësue

ses)

: Mar

rim n

jë en

e qelq

i me f

und

të

gjer

ë. Ve

ndos

im p

ingu

l me f

undi

n e e

nës n

jë pl

lakë

të b

ardh

ë, në

të ci

lën ja

në sh

ënua

r dy

bosh

te p

ingu

le. H

edhi

m u

jë de

ri në

niv

elin

e bos

htit

horiz

onta

l. M

e anë

të n

jë ele

ktrik

u lës

hojm

ë një

rrez

e der

i sa

ajo

të sh

trih

et n

ë plla

kë d

he të

kal

ojë n

ë pik

ën e

prer

jes s

ë bos

htev

e. Vr

ojto

jmë m

e ku

jdes

. Çfa

rë n

a tr

egon

eksp

erim

enti?

Si j

anë k

ëndi

i rë

nies

dhe

kën

di i

përt

hyer

jes?

Nga

vëz

hgim

i dhe

hul

umtim

i for

mul

ohen

së b

ashk

u m

e nx

ënës

it dy

ligj

et e

përt

hyer

jes së

drit

ës.

Punë

indi

vidu

ale:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë vi

zato

jnë

rrug

ën e

rrez

es s

ë dr

itës

kur d

rita

kal

on n

ga a

jri n

ë qe

lq d

he n

ga q

elqi

në

ajër

. M

ësue

si/ja

mon

itoro

n pu

nën

dhe

jep

udhë

zim

et p

ërka

tëse

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it v

lerë

sohe

n pë

r shp

jegi

min

e d

ukur

inë

e pë

rthy

erje

s së

dri

tës,

për

form

ulim

in e

ligj

eve

të p

ërth

yerje

s së

dri

tës,

si e

dhe

për v

izat

imin

e rr

ugës

së

rrez

eve

të d

ritë

s ku

r dri

ta n

drys

hon

mje

dis.

48 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 5

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 5.

Pasq

yrim

i i b

rend

shëm

i pl

otë.

Zba

timet

. Pri

zmat

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Vi

zato

ni n

jëpr

izëm

trek

ëndo

r dhe

treg

oni ç

farë

figur

e ësh

tëba

za?

Po

faqe

t anë

sore

të ti

j? P

araq

iten

në p

roje

ktor

pri

zma

të n

drys

hëm

opt

ikë

dhe

kalim

i i

dritë

s në

për t

o.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

shp

jego

jnë

pasq

yrim

in e

bre

ndsh

ëm të

plo

të.

2.Të

treg

ojnë

se

çfar

ë nd

odh

me

kalim

in e

rrez

eve

të d

ritë

s në

për p

rizë

m.

3.Të

viz

atoj

në rr

ugën

e rr

ezev

e të

dri

tës n

ë pe

risk

opin

pri

zmat

ik.

Fjal

ët k

yç:p

asqy

rim

i br

ends

hëm

i pl

otë,

pr

izm

a, d

ritë

sin

jaliz

uese

, fib

ra o

ptik

e.

Mje

tet:

teks

ti Fi

zika

8, f

letë

A4,

laps

viz

ore,

lap

top,

pro

jekt

or

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë fu

shën

e M

atem

atik

ës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke:N

ga e

kspe

rim

enti

nëor

ën e

kal

uar f

orm

ulua

m d

y lig

jet e

për

thye

rjes

së d

ritë

s. D

isku

tohe

t rre

th

tyre

. Çfa

rë n

dodh

kur

kën

di i

rëni

es rr

itet g

radu

alish

t? S

hpje

gohe

t me

anë

të n

jë fi

gure

se k

ur n

dodh

pas

qyri

mi i

bre

ndsh

ëm i

plot

ë dh

e tr

egoh

et se

ç’k

upto

het m

e kë

nd k

ritik

. Le

xim

i dr

ejtu

ar: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

nënç

ësht

jen

“Pri

zmat

”. D

isku

tohe

t për

per

isko

pin

priz

mat

ik d

he p

ër d

rita

t si

njal

izue

se. M

ësue

si/ja

fton

nxë

nësi

t të

përs

hkru

ajnë

rrug

ën e

rrez

eve

të d

ritë

s dh

e ta

viz

atoj

në a

të te

per

isko

pi p

rizm

atik

. Më

pas

disk

utoh

et p

ër p

yetje

n: S

a he

rë p

ërth

yhet

rrez

ja e

dritë

s gja

të k

alim

it në

priz

ëm?

Nxë

nësi

t lex

ojnë

në

teks

t pje

sën

për f

ibra

t opt

ike

dhe

evid

ento

jnë

fakt

in s

e në

një

fibë

r opt

ike

drita

pës

on p

asqy

rim

të b

rend

shëm

të p

lotë

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

shp

jegi

min

e p

asqy

rim

it të

bre

ndsh

ëm të

plo

të, p

ër p

ërsh

krim

in s

e çf

arë

ndod

h m

e ka

limin

e rr

ezev

e të

dri

tës

nëpë

r pri

zëm

, si e

dhe

për v

izat

imin

e rr

ugës

së

rrez

eve

të d

ritë

s në

per

isko

pin

priz

mat

ik.

Fizika 8 — 49

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 6

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 6.

Thje

rrat

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Ven

dosi

m n

jëxh

am z

mad

hues

mbi

një

tufë

le

tras

h os

e m

bi n

jë c

opë

akul

li. Ç

farë

ndo

dh?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

vet

itë q

ë gë

zojn

ë th

jerr

at.

2.Të

dal

lojn

ë th

jerr

at p

ërm

bled

hëse

nga

ato

shpë

rnda

rëse

. 3.

Të p

ërku

fizoj

në k

arak

teri

stik

at e

thje

rrav

e.

Fjal

ët k

yç:t

hjer

rapë

rmbl

edhë

se, t

hjer

ra

shpë

rnda

rëse

, kar

akte

rist

ika

të th

jerr

ave.

Mje

tet:

teks

tiFi

zika

8, q

iri,

shkr

epës

e, k

arto

ni z

i, vi

zore

, thj

errë

përm

bled

hëse

, thj

errë

shpë

rnda

rëse

.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së

së N

atyr

ës d

he n

ë fu

shën

e k

inem

atog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eIm

agjin

atë

e dr

ejtu

ar: D

isku

tohe

t rre

th s

ituat

ës s

ë të

nxë

nit,

ku n

xënë

sit p

ërgj

igje

n se

letr

at d

igje

n, n

dërs

a ak

ulli

shkr

in. A

ta m

und

të

treg

ojnë

se

kanë

lexu

ar n

ë lib

ra s

e ës

htë

djeg

ur v

arka

vet

ëm s

e rr

ezet

e d

ielli

t kal

onin

nëp

ër n

jë x

ham

të m

adh

zmad

hues

. Evi

dent

ohet

th

jerr

a pë

rmbl

edhë

se, e

cila

i m

bled

h rr

ezet

në

një

pikë

që

quhe

t vat

ër.

Mba

jtja

e st

rukt

urua

r e s

hëni

mev

e: N

xënë

sit n

dahe

n në

dy

grup

e. S

ecili

gru

p ve

ndos

në

vijë

të d

rejtë

sen

det:

qiri

un e

nde

zur,

njër

in

prej

xha

mav

e dh

e ka

rton

in. A

ta d

uhet

ta p

ërfto

jnë

shëm

bëlli

min

e fl

akës

në

kart

on. P

ërfa

qësu

es të

gru

peve

të tj

era

ngre

në p

yetje

, si:

Ps

e kur

për

dorim

thjer

rë p

ërm

bled

hëse

për

ftojm

ë dy

shëm

bëlli

me,

të z

vogë

luar

dhe

të z

mad

huar

?

Pse k

ur q

iriu

ndod

het s

hum

ë afër

thjer

rës n

uk p

ërfto

het s

hëm

bëlli

m?

etj.

M

ë pa

s nx

ënës

it st

rukt

uroj

në n

johu

ritë

e ty

re, d

uke

i plo

tësu

ar a

to e

dhe

me

kara

kter

istik

at e

thje

rrav

e.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërku

fizim

in e

kar

akte

rist

ikav

e të

thje

rrav

e, p

ër v

etin

ë që

gëz

ojnë

th

jerr

at, s

i dhe

për

dal

limin

e th

jerr

ave

përm

bled

hëse

nga

ato

shp

ërnd

arës

e.

50 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 7

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

7.Ve

prim

tari

pra

ktik

e.Pë

rdor

imii

th

jerr

ave

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Në n

atyr

ësho

him

: një

pikë

vese

, cop

ën e

qelq

it te

fene

rët e

m

akin

ave,

xham

at e

syze

ve. T

ë gjit

ha k

ëto

trup

a sh

ërbe

jnë s

i thj

erra

. Nxë

nësi

t mun

d të

japi

n ed

he s

hem

buj t

ë tje

rë k

u pë

rdor

en th

jerr

at, s

i dyl

bi, a

para

te

foto

graf

ike,

mik

rosk

opë

etj.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

njo

hin

thje

rrat

si p

ajis

je o

ptik

e dh

e fu

nksi

onin

e ty

re.

2.Të

treg

ojnë

ç’ë

shtë

vat

ra e

një

thje

rre.

3.

Të tr

egoj

në li

dhje

n m

idis

larg

ësis

ë së

thje

rrës

nga

ekr

ani d

he o

bjek

tit n

ga th

jerr

a m

e la

rgës

isë

vatr

ore.

4.

Të p

unoj

në n

ë gr

up p

ër të

shq

yrtu

ar re

zulta

tet.

Fjal

ët k

yç:t

hjer

ra, f

unks

ion

i thj

erra

ve, l

argë

si v

atro

re,

larg

ësi e

obj

ektit

nga

thje

rra

larg

ësi e

ekr

anit

nga

thje

rra.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 2

.8, t

hjer

ra, m

bajtë

s thj

erra

sh, g

ërsh

ërë,

viz

ore

rret

h 2

met

ër e

gja

të, c

opë

kart

oni,

ekra

n pë

r të

proj

ektu

ar

figur

ën, t

hjer

ra të

ndr

yshm

e, b

urim

dri

te.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë m

bi th

jerr

at d

he m

e nj

ohur

itë p

rakt

ike

të ty

re.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eV

rojto

jmë,

ana

lizoj

më,

dis

kuto

jmë:

Nxë

nësi

tpër

dori

nth

jerr

a (lu

pa) t

ëllo

jeve

tënd

rysh

me

për t

ëvë

zhgu

ar s

ende

tëim

ta a

sip

ërfa

qe

ose

fletë

me

shkr

ime

të im

ët. M

ësue

sja i

pyet

: A d

uhet

të g

jejnë

një

pozi

cion

të ca

ktua

r të t

hjer

rës p

ër të

lexu

ar m

ë qar

të?

Si n

drys

hojn

ë llo

jet e

thjer

rave

në v

arës

i të p

ërdo

rimev

e të t

yre?

Pr

aktik

ë e

drej

tuar

: Të

ndar

ë si

pas

grup

eve,

nxë

nësv

e iu

shp

jego

het m

etod

a pë

r gje

tjen

e la

rgës

isë

vatr

ore

të th

jerr

ës d

he u

dhëz

ohen

të

mba

jnë

shën

ime.

Më

pas a

ta n

djek

in h

apat

për

mat

jen

e th

jerr

ave

duke

bër

ë m

ë pa

rë e

dhe

para

shik

ime

të la

rgës

isë

mid

is th

jerr

ës

dhe

ekra

nit d

he d

uke

përs

ëritu

r mat

jet.

Ata

ori

ento

hen

të k

rijo

jnë

një

tabe

lë d

he të

viz

atoj

në g

rafik

un k

u të

pas

qyro

hen

rezu

ltate

t e

mat

jeve

. Në

vijim

mës

uesja

shk

ruan

në

tabe

lë li

dhje

n m

idis

kët

yre

larg

ësiv

e dh

e la

rgës

isë

vatr

ore

te tj

errë

s. Pu

në n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t shq

yrto

jnë

rezu

ltate

t e m

atje

ve d

he n

xjer

rin

përf

undi

met

duk

e u

bazu

ar te

pye

tjet 3

dhe

4 të

flet

ës s

ë pu

nës.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it v

lerë

sohe

n pë

r njo

hjen

e th

jerr

ave

dhe

funk

sion

in e

tyre

për

pro

jekt

imin

që

ajo

të k

ryej

ë fu

nksi

onin

e sa

j si e

dhe

për l

idhj

en m

idis

kar

akte

rist

ikav

e të

thje

rrës

dhe

pun

ën n

ë gr

up

Fizika 8 — 51

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 8

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

8.Fu

nksi

onim

i i s

yrit

dhe

i ap

arat

it fo

togr

afik

. Kuj

desi

për

sytë

Si

tuat

a e

të n

xëni

t:1)

Mar

rim

një

dhom

ëtë

errë

t dhe

në

faqe

n e

përp

arm

e ha

pim

një

vr

imë

të m

adhe

. Vër

ejm

ë sh

ëmbë

llim

in e

një

trup

i të

ndri

çuar

, në

letë

r gjy

smë

të

tejd

uksh

me.

2)

Sot

do

të n

dërt

ojm

ë nj

ë m

odel

të th

jesh

të të

syr

it: N

jë ba

lonë

5 li

tërs

he e

mbu

shim

me

ujë d

he v

endo

sim n

ë të n

jë th

jerrë

për

mbl

edhë

se. D

rejto

jmë m

bi të

drit

ën q

ë vjen

nga

një

burim

dh

e do

të v

ëmë r

e shë

mbë

llim

in n

ë ret

inë.

Ky “

sy”

nuk

ka a

s iris

, as q

epal

la…

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në p

jesë

t për

bërë

se të

apa

ratit

foto

graf

ik.

2.Të

treg

ojnë

si ë

shtë

i nd

ërtu

ar s

yri.

3.Të

shp

jego

jnë

funk

sion

imin

e s

yrit

duke

ana

lizua

r situ

ate

të n

gjas

hme.

4.

Të li

stoj

në rr

egul

lat q

ë du

hen

për t

ë pa

sur s

y të

shë

ndet

shëm

.

Fjal

ët k

yç:f

unks

ioni

mi s

yrit,

apa

rat f

otog

rafik

, an

aliz

ë e

situ

atav

e të

ngj

ashm

e, të

par

ët, k

ontr

oll

mje

këso

r, sy

ze d

ielli

.

Mje

tet:

teks

ti Fi

zika

8, d

hom

ë e

errë

t, ob

jekt

e të

ndry

shm

e,

balo

në 5

litë

rshe

, ujë

, thj

errë

për

mbl

edhë

se, b

urim

dri

te.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

në

lënd

ën e

Ditu

risë

së

Nat

yrës

dhe

A

ftësi

mit

Tekn

olog

jik, l

ëndë

n e

Biol

ogjis

ë dh

e të

Fiz

ikës

së

klas

ës së

6.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eH

ulum

tojm

ëdh

e zb

uloj

më:

Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it si

tuat

a e

tënx

ënit

nr. 1

: Vëm

ëre

se

shëm

bëlli

mi ë

shtë

i tur

bullt

, por

me

më

shum

ë dr

itë. P

o të

ven

dosi

m p

ara

vrim

ës n

jë th

jerr

ë pë

rmbl

edhë

se, n

xënë

sit v

enë

re s

e sh

ëmbë

llim

i do

të je

të m

e m

ë sh

umë

dritë

dhe

sh

umë

i qar

të. T

ani,

në v

end

të le

trës

së

tejd

uksh

me

vend

osim

një

film

dhe

kem

i ndë

rtua

r një

apa

rat f

otog

rafik

. Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it si

tuat

a e

të n

xëni

t nr.

2.

Udh

ëzue

sit e

të le

xuar

it nd

ërve

prue

s: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

teks

tin. T

ë ku

ptoh

et c

ilat j

anë

pjes

ët p

ërbë

rëse

të a

para

tit

foto

graf

ik d

he s

i fun

ksio

non

ai.

Nxë

nësi

t pun

ojnë

në

dysh

e m

e te

kstin

dhe

flet

oret

e k

lasë

s pë

r të

bërë

ana

lizën

e s

ituat

ave

të n

gjas

hme

te n

dërt

imi d

he fu

nksi

onim

i i

syri

t.

Te sy

ri ro

lin e

obj

ekti

vit e

luan

kri

stal

thi,

që n

gjan

me

një

thje

rrë

përm

bled

hëse

, kur

se ro

lin e

film

it fo

togr

afik

e lu

an n

jolla

e v

erdh

ë,

e ci

la p

ërbë

n pj

esën

më

të n

djes

hme

të re

tinës

nda

j dri

tës.

Çfa

rë d

uhet

të k

emi p

aras

ysh

për t

ë rua

jtur t

ë par

it?

Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it dh

e th

ekso

het f

akti

se p

ër të

lexu

ar p

a na

u lo

dhur

syt

ë, d

uhet

të re

spek

tojm

ë la

rgës

inë

prej

25

cm. U

kër

kohe

n

52 — Udhëzues mësuesi

nxën

ësve

të li

stoj

në d

isa

rreg

ulla

që

duhe

n pa

sur p

aras

ysh

për t

ë m

broj

tur s

ytë

në v

epri

mta

ri të

tjer

a të

jetë

s së

për

dits

hme

(Kuj

tojm

ë ng

a kl

asa

e sh

tatë

si m

und

ta v

rojto

jmë

eklip

sin

e di

ellit

.) S

igur

isht

dis

kuto

het e

dhe

në li

dhje

me

një

ushq

yerje

të sh

ënde

tshm

e dh

e pë

r ush

qim

et e

dob

ishm

e pë

r shq

isën

e të

par

it.

Akt

iviz

ohen

nxë

nës

në ta

belë

dhe

shk

ruaj

në m

e ra

dhë

men

dim

et e

tyre

. Ata

pye

ten

se c

ilat j

anë

mas

at q

ë du

hen

mar

rë p

ër të

ruaj

tur t

ë pa

rët.

Punë

indi

vidu

ale:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë vi

zato

jnë

një

tabe

lë k

u të

plo

tëso

jnë

në m

ënyr

ë të

për

mbl

edhu

r njo

huri

të p

ër fu

nksi

onim

in e

sy

rit d

he a

para

tit fo

togr

afik

duk

e vë

në n

ë du

kje

ngja

shm

ëritë

dhe

ndr

yshi

met

mid

is ty

re.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër d

emon

stri

min

e p

jesë

ve p

ërbë

rëse

të a

para

tit fo

togr

afik

, sh

pjeg

imin

e

përb

ërje

s dh

e fu

nksi

onim

in e

org

anev

e të

të p

arit,

për

kra

hasi

min

mes

apa

ratin

foto

graf

ik d

he s

yrit,

si d

he p

ër re

nditj

en e

rreg

ulla

ve

që d

uhen

për

të p

asur

sy të

shën

dets

hëm

.

Fizika 8 — 53

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 9

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

K

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 9.

Vepr

imta

ri p

rakt

ike.

Përt

hyer

ja e

dri

tës

(Orë

për

vle

rësi

m p

orto

foli

) Si

tuat

a e

të n

xëni

t: M

bi fa

qen

e një

libri

vend

osni

një

plla

kë q

elqi.

Shik

oni

shkr

onja

t e li

brit

në n

dodh

en n

ën p

llakë

dhe

kra

haso

jini m

e shk

ronj

at e

tjera

të

libr

it.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

ele

men

tët e

një

thje

rre.

2.

Të tr

egoj

në s

i nda

hen

thje

rrat

nga

funk

sion

i i ty

re.

3.Të

për

shkr

uajn

ë ç’

ndod

h m

e dr

itën

kur k

alon

nga

një

mje

dis o

ptik

më

pak

të d

endu

r në

një

mje

dis

optik

më

të d

endu

r.

Fjal

ët k

yç:b

osht

opt

ik, v

atër

, lar

gësi

va

tror

e, th

jerr

a pë

rmbl

edhë

se, t

hjer

ra

shpë

rnda

rëse

.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 2

.6, f

letë

form

ati A

4.Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë te

orik

e dh

e pr

aktik

e të

nxë

nësv

e pë

r për

thye

rjen

e dr

itës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eV

epri

mta

ri e

pav

arur

: Pun

a gj

atë

kësa

j ore

vep

rim

tari

e do

tëzh

villo

het n

ëfle

të fo

rmat

i A4.

Vep

rim

tari

a 1:

Me

fjalë

t: bo

sht o

ptik

, vat

ër, l

argë

si va

tror

e, th

jerra

për

mbl

edhë

se, t

hjer

ra sh

përn

darë

se s

hkru

ani n

jë s

hkri

m të

shk

urtë

r. Të

rhiq

et v

ëmen

dja

që n

xënë

sit t

ë nd

ërto

jnë

shpr

ehi t

ë sa

kta

fizik

e.

Vep

rim

tari

a 2:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

’u ja

pin

përg

jigje

pye

tjeve

të fl

etës

së

punë

s 2.

6. P

asi i

u lih

et k

oha

e ne

vojsh

me,

flet

ët

kont

rollo

hen,

vle

rëso

hen

dhe

vend

osen

në

port

ofol

in e

nxë

nësv

e.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër s

hpje

gim

in e

ele

men

teve

të n

jë th

jerr

e, p

ër d

allim

in e

lloj

eve

të t

hjer

rave

si

pas f

unks

ioni

t të

tyre

dhe

për

për

shkr

imin

e d

ukur

isë

që n

dodh

me

dritë

n ku

r kal

on n

ga n

jë m

jedi

s op

tik m

ë pa

k të

den

dur n

ë nj

ë m

jedi

s op

tik m

ë të

den

dur .

54 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

0

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

10. P

ërsë

ritje

për p

ërth

yerje

n e

dritë

s(O

rë p

ër v

lerë

sim

të v

azhd

uesh

ëm)

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Form

ojm

ë fll

uska

sapu

ni d

he

shoh

im fy

tyrë

n to

në d

he tr

upa

të tj

erë

përr

eth

aty.

R

ezul

tate

t e të

nxën

it të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

viz

atoj

në rr

ezet

e d

ritë

s në

situ

ate

të n

drys

hme

real

e.

2.Të

shp

jego

jnë

se d

ukur

ia e

për

thye

rjes s

ë dr

itës

zbat

ohet

te p

rizm

at d

he th

jerr

at

3.Të

për

cakt

ojnë

se

kur n

dodh

pas

qyri

mi i

bre

ndsh

ëm i

plot

ë.

Fjal

ët k

yç:r

reze

t e d

ritë

s, d

ukur

i e

përt

hyer

jes

së d

ritë

s, p

rizm

a, th

jerr

a.

Mje

tet:

teks

ti Fi

zika

8, v

izor

e, la

ps, t

abel

a e

hart

ës s

ë ko

ncep

teve

.Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

në

mës

imet

e

zhvi

lluar

a pë

r për

thye

rjen

e dr

itës.

M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

: Bëh

et n

jë p

ërm

bled

hje

e nj

ohur

ive

krye

sore

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë g

jatë

stud

imit

të p

ërth

yerje

s së

dritë

s. M

ësue

si/ja

mun

d të

viz

atoj

ë në

tabe

lë n

jë h

artë

kon

cept

i, ku

të p

ërm

blid

hen

men

dim

et e

nxë

nësv

e.

Prak

tikë

e dr

ejtu

ar: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

puno

jnë

në fl

etor

en e

kla

sës u

shtr

imet

në

faqe

n 34

të te

kstit

dhe

t’i a

rgum

ento

jnë

përg

jigje

t e

tyre

. Akt

iviz

ohen

nxë

nës

në ta

belë

për

të d

hënë

për

gjig

jet d

he n

xënë

sit e

tjer

ë që

ndro

jnë

të v

ëmen

dshë

m q

ë ta

plo

tëso

jnë

ose

ta

korr

igjo

jnë.

Në

usht

rim

in 7

nxë

nësv

e u

kërk

ohet

të v

izat

ojnë

një

figu

rë k

u të

par

aqes

in rr

ugën

e rr

ezes

së d

ritë

s.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër v

izat

imin

e rr

ezev

e të

dri

tës n

ë si

tuat

a të

ndr

yshm

e, p

ër z

batim

in e

du

kuri

së s

ë pë

rthy

erje

s së

dri

tës

te p

rizm

at d

he te

thje

rrat

, si d

he p

ër p

ërca

ktim

in e

kën

dit t

ë rë

nies

te p

asqy

rim

i i b

rend

shëm

i pl

otë.

D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: Ç

farë

pas

qyre

për

dori

n m

jekë

t gja

të n

jë v

izite

mje

këso

re, k

ur d

uan

të n

driç

ojnë

pje

sët e

bre

ndsh

me

të

syri

t, të

ves

hit,

tëhu

ndës

? A

rgum

ento

ni p

ërgj

igje

t tua

ja.

Fizika 8 — 55

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

1

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

11. P

se n

a du

hen

ngjy

rat?

Ngj

yra

e ob

jekt

eve

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Nën

atyr

ëqën

droj

mëp

ranë

njës

hatë

rvan

idhe

diel

li nd

odhe

t pra

pa n

esh.

A ju

tërh

eq v

ëmen

djen

ndo

një d

ukur

i?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

shp

jego

jnë

ç’ës

htë

drita

e b

ardh

ë dh

e pë

rbër

ësit

e sa

j. 2.

Të k

ryej

në e

kspe

rim

ente

që

na b

indi

n se

ngj

yra

e nj

ë tr

upi p

ërca

ktoh

et n

ga n

gjyr

a e

rrez

es q

ë ai

pas

qyro

n në

syr

in to

në.

3.Të

shp

jego

jnë

mën

yrën

se

si s

hihe

n ng

jyra

t e tr

upav

e.

Fjal

ët k

yç:d

rita

e b

ardh

ë,ng

jyra

e o

bjek

teve

Mje

tet:

teks

ti Fi

zika

8 ,

fene

r, pe

rde

e ba

rdhë

,pr

izëm

opt

ik, e

lekt

rik

dore

me

drita

sh

umën

gjyr

ëshe

.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

në

lënd

ën e

Edu

kim

it Fi

gura

tiv d

he të

Ditu

risë

së

Nat

yrës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Hul

umto

jmë

dhe

zbul

ojm

ë: K

ryej

më

eksp

erim

entin

e m

ëpos

htëm

: Mid

is fe

neri

t (pa

ra të

cilit

ka

një

çarje

tëng

usht

ë) d

he p

erde

s së

ba

rdhë

ven

dosi

m n

jë p

rizë

m o

ptik

. Një

nxë

nës

dërg

on m

bi p

rizm

in n

jë tu

fë d

rite

. Çfa

rë v

ëmë r

e në p

erde

? Br

ezi s

hum

ëngj

yrës

h, a

ësht

ë i

njëj

të m

e atë

që p

amë t

e sha

tërv

ani?

Nxi

ten

nxën

ësit

të tr

egoj

në ra

ste

të tj

era

në n

atyr

ë ku

r e k

anë

vënë

re k

ëtë

duku

ri. A

ta m

und

të

treg

ojnë

p.s

h., s

e nj

ë du

kuri

të ti

llë e

kan

ë vë

në re

edh

e ku

r kan

ë që

ndru

ar p

ranë

një

ujë

vare

apo

te p

isto

leta

t ujit

ëse.

Nxë

nësi

t hu

lum

tojn

ë pë

r të

parë

se

në c

ilën

rend

itje

janë

ven

dosu

r ngj

yrat

. Ata

arr

ijnë

në n

jë p

ërfu

ndim

të p

ërba

shkë

t se

ngjy

rat j

anë

vend

osur

në

kët

ë re

nditj

e: e

kuqe

, por

toka

lli, e

ver

dhë,

e gjel

bër,

e kal

tër,

blu

e err

ët, v

jollc

ë. U

dhëz

ues

i të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë te

kstin

për

dis

a m

inut

a. M

ë pa

s at

a py

eten

se

kur d

rita

quh

et e

ba

rdhë

dhe

çfa

rë q

uhet

spek

tër i

drit

ës së

bar

dhë.

Çfar

ë mun

d të

them

i për

drit

ën e

diell

it dh

e për

drit

ën e

llam

bave

elek

trik

e?

Prak

tikë

e dr

ejtu

ar: E

rrës

ojm

ë kl

asën

. Një

nxë

nës

drej

ton

një

tufë

dri

te n

ë ek

rani

n e

bard

hë. S

i do

t’ju

duke

t per

dja?

Një

tjet

ër d

rejto

n m

bi e

kran

një

tufë

dri

te të

kuq

e. N

xënë

si i

tret

ë nj

ë tu

fë d

rite

të g

jelb

ër. S

i duk

et p

erdj

a? N

ga e

kspe

rim

enti

nxje

rrim

për

fund

imin

se:

N

gjyr

a e

një

trup

i për

cakt

ohet

nga

ngj

yra

e rr

ezes

që

ai p

asqy

ron

në s

yrin

tonë

. Kur

trup

i pas

qyro

n në

syr

in to

në të

sht

ata

ngjy

rat,

ai

duke

t i b

ardh

ë (e

kspe

rim

enti

1). K

omen

tojm

ë fig

. 2.2

6. P

se b

anan

ia d

uket

e ve

rdhë

? D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: Të

gjit

hë k

eni p

arë

ylbe

rin.

Për

gjig

juni

pye

tjeve

: 1. P

se s

hfaq

et y

lber

it? 2

. Kur

ndo

dh k

jo d

ukur

i? 3

. Kus

h e

luan

rolin

e p

rizm

it?

56 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

2

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

12. F

iltra

t me

ngjy

ra. N

drys

him

ii

ngjy

rave

të o

bjek

teve

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Në

dhom

ën e

err

ët, n

ëve

nd të

perd

es v

endo

sim

blu

zën

e ku

qe d

he e

ndr

içoj

më

me

dritë

të g

jelb

ër. B

luza

duk

et e

zez

ë se

pse

thith

ng

jyrë

n e

gjel

bër d

he n

uk p

asqy

ron

asnj

ë rr

eze

në s

yrin

tonë

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

treg

ojnë

nga

se

vare

t ngj

yra

e nj

ë tr

upi.

2.Të

treg

ojnë

si v

epro

jmë

për t

ë m

arrë

dri

ta m

e ng

jyra

të n

drys

hme.

3.

Të s

hpje

gojn

ë si

tuat

a të

jetë

s re

ale

që k

anë

të b

ëjnë

me

ngjy

rat e

obj

ekte

ve.

Fjal

ët k

yç:f

iltra

t me

ngjy

ra, n

gjyr

at e

ob

jekt

eve.

Mje

tet:

dhom

ëe

errë

t, ek

ran

i bar

dhë,

ele

ktri

k do

re m

e dr

ita

shum

ëngj

yrës

he, o

bjek

te m

e ng

jyra

të n

drys

hme.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

kan

ë në

lënd

ën e

Ed

ukim

it Fi

gura

tiv d

he të

Ditu

risë

së

Nat

yrës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

:Nxë

nësi

t kan

ënj

ohur

imbi

dri

tën

e ba

rdhë

dhe

për

bërë

sit e

saj d

hepë

r mën

yrën

se

si s

hihe

n ng

jyra

t e tr

upav

e. P

ër të

mar

rë d

rita

me

ngjy

ra të

ndr

yshm

e, p

ërdo

ren

filtr

a, të

cila

t lej

ojnë

vet

ëm n

gjyr

a të

veç

anta

të k

aloj

në m

idis

ty

re, p

.sh.

, filt

ri i

kuq

lejo

n të

kal

ojnë

vet

ëm rr

ezet

e k

uqe

etj.

Udh

ëzue

si p

ër të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë te

kstin

. Më

pas a

ta d

isku

tojn

ë si

duk

en v

eshj

et e

Edr

init

dhe

Dal

inës

në

dritë

të b

ardh

ë dh

e në

dri

të b

lu. N

ëpër

mje

t dis

kutim

it at

a bi

nden

se

obje

ktet

pas

qyro

jnë

ngjy

rën

e pi

gmen

tit q

ë at

o ka

në.

Shtr

ohet

pye

tja: K

ur n

jë ob

jekt d

o të

duk

et m

e ngj

yrë t

ë zez

ë? N

xënë

sit m

und

të s

hohi

n m

ë te

për m

ater

ial n

ë ad

resë

n e

inte

rnet

it w

ww

.fizi

k.si

. R

ishi

kim

në

dysh

e: N

xënë

sit p

unoj

në u

shtr

imet

1, 2

, 3 n

ë fle

tore

n e

klas

ës. M

ë pa

s at

a kë

mbe

jnë

fleto

ret m

e nj

ëri-t

jetr

in d

he

vler

ësoj

në p

ërgj

igje

t e d

hëna

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

cakt

imin

e n

gjyr

ës s

ë nj

ë tr

upi,

për m

ënyr

ën s

i vep

rojm

ë pë

r të

mar

rë d

rita

me

ngjy

ra të

ndr

yshm

e, s

i edh

e pë

r shp

jegi

min

e n

gjyr

ës s

ë tr

upav

e në

situ

ata

të je

tës

real

e.

Fizika 8 — 57

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

3

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

K

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 13

. Vep

rimta

ri pr

aktik

e.N

gjyr

at

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Dem

onst

rohe

trre

thii

ngj

yrav

e ku

janë

ngjy

rosu

r 7

sekt

orë

dhe

shih

et se

gja

të rr

otul

limit

ngjy

rat n

uk d

allo

hen

më

dhe

rret

hi n

gjan

pot

huaj

i ba

rdhë

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

form

ojnë

zar

et e

ngj

yrav

e.

2.Të

treg

ojnë

si f

orm

ohen

ngj

yrat

. 3.

Të p

unoj

në n

ë gr

up p

ër të

par

aqitu

r kom

bini

met

e n

gjyr

ave.

Fjal

ët k

yç:n

gjyr

a e

dritë

s, n

gjyr

a e

obje

ktit.

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 2

.7, r

reth

i i n

gjyr

ave,

flet

ëka

rton

i, la

psa

me

ngjy

ra, n

gjitë

s, g

ërsh

ërë.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë e

Edu

kim

it Fi

gura

tiv d

he të

Mat

emat

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

:Nxë

nësi

t nda

hen

nëgr

upe

dhe

puno

jnë

sipa

s ud

hëzi

mev

e të

fletë

s së

punë

s 2.

7 pë

r të

form

uar

kube

me

ngjy

ra. M

ësue

si/ja

mon

itoro

n pu

nën

e ty

re d

he u

dhëz

on n

xënë

sit s

e et

iket

at m

e ge

rma

të v

ogla

për

faqë

sojn

ë ng

jyrë

n e

buri

mit

të d

ritë

s, k

urse

ato

me

germ

a të

mëd

ha n

gjyr

ën e

obj

ektit

. Pr

aktik

ë e

drej

tuar

: Nxë

nësi

t vep

rojn

ë si

pas u

dhëz

imev

e të

mës

uesi

t dhe

ven

dosi

n m

e ku

jdes

çfa

rë n

gjyr

e do

të m

arrë

obj

ekti.

Ata

or

ient

ohen

që

kom

bini

met

t’i p

araq

esin

në

një

tabe

lë. N

xënë

sit m

und

të s

hohi

n m

ë te

për m

ater

ial n

ë ad

resë

n e

inte

rnet

it w

ww

.fizi

k.si

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të v

epri

mta

risë

nxë

nësi

t vle

rëso

hen

për t

ë m

ënyr

ën e

form

imit

të z

arev

e të

ngj

yrav

e, p

ër p

unën

në

grup

du

ke të

par

aqitu

r kom

bini

met

e n

gjyr

ave

në ta

belë

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r:

1. K

rijo

ni fl

lusk

a m

e sh

kum

ë sa

puni

dhe

vër

eni n

ë to

zbë

rthi

min

e d

ritë

s së

bar

dhë.

2.

Hid

hni n

ë to

kë v

aj m

akin

e dh

e vë

reni

zbë

rthi

min

e d

ritë

s së

die

llit.

58 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

4

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

K

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

14. D

etyr

a. T

hjer

rat F

resn

el

Situ

ata

e të

nxë

nit:

A e

keni

lexu

ar li

brin

“Fa

ri në

fund

tëbo

tës”

tëZh

yl

Vern

it? D

isku

tohe

t më

nxën

ësit

rret

h 5-

6 m

inut

a.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.

Të tr

egoj

në si

lind

i ide

ja e

për

dori

mit

të th

jerr

ave.

2.

Të k

raha

sojn

ë th

jerr

at F

rens

el m

e th

jerr

at tr

adic

iona

le.

3.Të

treg

ojnë

me

anë

të n

jë fi

gure

se

thye

rja e

rrez

eve

kryh

et v

etëm

nga

pje

sa e

laku

ar e

thje

rrav

e.

Fjal

ët k

yç:t

hjer

ra,t

hjer

ra

Fren

sel,

seks

ione

të th

jerr

ës,

filtr

a m

e ng

jyra

, ngj

yrat

e

obje

ktev

e.

Mje

tet:

Flet

ëPu

ne 2

.9, t

hjer

ra, f

letë

A4,

laps

, viz

ore,

kom

pjut

er

me

inte

rnet

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në n

ë lë

ndën

e E

duki

mit

Figu

rativ

dhe

në

fush

ën e

shk

enca

ve s

hoqë

rore

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Mar

rëdh

ënie

pye

tje p

ërgj

igje

: Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ële

xojn

ëFl

etën

e P

unës

2.9

. Më

pas a

ta p

yete

n: S

i u z

ëven

dësu

an m

e thj

erra

t pa

sqyr

at q

ë refl

ekto

nin

dritë

n në

det

? Çf

arë v

etie

kish

in a

to?

A is

hte i

leht

ë ndë

rtim

i dhe

mon

timi i

thjer

rave

të n

jë fa

ri? P

se?

Prak

tikë

e dr

ejtu

ar: M

ësue

si/ja

fton

nxë

nësi

t të

viza

tojn

ë fig

urën

e s

hpër

ndar

jes

së rr

ezev

e të

dri

tës n

ga ll

amba

. Më

pas a

ta tr

egoj

në

përp

arës

itë e

thje

rrav

e Fr

ense

l në

krah

asim

me

thje

rrat

trad

icio

nale

. Pu

në in

divi

dual

e: N

xënë

sit p

unoj

në n

ë pu

në in

divi

dual

e në

flet

oren

e k

lasë

s, p

ër t’

u dh

ënë

përg

jigje

pye

tjeve

pas

det

yrës

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

mën

yrën

si li

ndi i

deja

e p

ërdo

rim

it të

thje

rrav

e, p

ër k

raha

sim

in e

th

jerr

ave

Fren

sel m

e at

o tr

adic

iona

le, s

i edh

e pë

r ndë

rtim

in e

një

figu

re k

u tr

egoh

et se

thye

rja e

rrez

eve

kryh

et v

etëm

nga

pje

sa e

la

kuar

e th

jerr

ave.

K

ujte

së: M

ësue

sja n

jofto

n nx

ënës

it se

në

orën

e a

rdhs

hme

do të

zhv

illoh

et p

ërsë

ritje

në

lidhj

e m

e ng

jyra

t e d

ritë

s. N

xënë

sit d

uhet

të

kenë

për

sëri

tur n

johu

ritë

e ty

re m

bi n

gjyr

at, m

e sy

nim

in p

ër të

org

aniz

uar p

yetje

t e n

jë m

inik

onku

rsi.

Pyet

jet d

uhet

të je

në: 5

pye

tje

me

përg

jigje

arg

umen

tues

e, 5

pye

tje m

e al

tern

ativ

a dh

e 2

pyet

je-e

nigm

ë.

Fizika 8 — 59

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

5

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

15. P

ërsë

ritje.

Ngj

yrat

e d

ritë

s

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Situ

ata

të p

ërga

titur

a ng

a te

mat

e

mëp

arsh

me.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

treg

ojnë

se

nga

se v

aret

nga

se

vare

t ngj

yra

e nj

ë tr

upi.

2.Të

për

shkr

uajn

ë ek

sper

imen

tin e

zbë

rthi

mit

të d

ritë

s së

bar

dhë

3.Të

pun

ojnë

në

grup

për

të p

ërzg

jedh

ur p

yetje

t më

të sa

kta.

Fjal

ët k

yç:t

hjer

ra, t

hjer

ra F

rens

el,se

ksio

ne të

thje

rrës

ngj

yra

e dr

itës,

ng

jyra

e o

bjek

tit, d

rita

e b

ardh

ë, n

gjyr

a e

obje

ktev

e.

Mje

tet:

Mat

eria

le m

ësim

ore

shte

së të

për

gatit

ura

nga

mës

uesi

/ja.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë p

ër n

gjyr

at, p

or e

dhe

me

njoh

uritë

e ty

re të

mëp

arsh

me,

si e

dhe

me

gjuh

ën d

he k

omun

ikim

in.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eV

epri

mta

ria

1:D

isku

tohe

t në

grup

e në

lidhj

e m

e py

etje

t që

nxën

ësit

kanë

për

gatit

ur,p

ër të

përz

gjed

hur p

yetje

t më

tësa

kta

dhe

hart

ohet

një

list

ë m

e py

etje

t e p

ërzg

jedh

ura.

Pr

aktik

ë e

drej

tuar

: Mës

uesi

/ja o

rgan

izon

min

ikon

kurs

in d

he o

rien

ton

nxën

ësit

të d

rejto

jnë

fillim

isht

5 p

yete

t me

përg

jigje

, ku

seci

la

pyet

je v

lerë

sohe

t me

1 pi

kë, m

ë pa

s 5 p

yete

t me

alte

rnat

iva,

ku

seci

la p

yetje

vle

rëso

het g

jitha

shtu

me

1 pi

kë d

he n

ë fu

nd 2

pye

tje

enig

ma.

Gru

pi q

ë fit

on 1

0 pi

kë ë

shtë

gru

pi fi

tues

. Një

nxë

nëse

shk

ruan

pik

ët n

ë ta

belë

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

form

ulim

in e

sak

tësi

në e

ndë

rtim

it të

pye

tjeve

dhe

të p

ërgj

igje

ve të

dh

ëna.

60 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

6

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

K

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 16

. Pro

dhim

i i ti

ngul

lit

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Dy

vizo

re m

e m

adhë

si të

ndry

shm

e i f

ikso

jmë

me

shir

it ng

jitës

në

buzë

të tr

yezë

s, n

ë m

ënyr

ë që

të d

alin

jash

të sa

j. Bë

jini

vizo

ret q

ë të

vib

rojn

ë, n

ë fil

lim të

shku

rtrë

n pa

staj

të g

jatë

n.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.

Të

iden

tifik

ojnë

kus

htet

për

form

imin

dhe

për

hapj

en e

ting

ullit

. 2.

Të

përs

hkru

ajnë

she

mbu

j të

përh

apje

s së

ting

ullit

në

mje

dis

3. T

ë sh

pjeg

ojnë

pse

ting

ulli

nuk

mun

d të

për

hape

t në

bosh

llëk.

Fjal

ët k

yç:t

ingu

ll, v

alë

gjat

ësor

e,

mol

ekul

at e

ajri

t, ng

jesh

je, r

ralli

m.

Mje

tet:

trye

zë, s

hiri

tit n

gjitë

s, d

y vi

zore

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

në

lënd

ën e

Edu

kim

it M

uzik

or.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke: D

isku

tohe

t situ

ata

e të

nxë

nit.

Çfa

rë n

dodh

? A

ta tr

egoj

në s

e vi

zorja

e g

jatë

vib

ron

në m

ënyr

ë sh

umë

më

të d

uksh

me

dhe

nxje

rr n

jë ti

ngul

l të

mby

tur;

vizo

rja e

shk

urtë

r vib

ron

më

shpe

jt, n

dërs

a tin

gulli

që

prod

hon

ësht

ë m

ë i

mpr

ehtë

. Arr

ihet

në

përf

undi

min

se ti

nguj

t për

cakt

ohen

nga

viz

orja

që

lëku

ndet

. Le

xim

/ pë

rmbl

edhj

e në

dys

he: M

ësue

si/ja

për

gatit

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

teks

tin. Ç

’lloj

val

e ësh

të v

ala

e tin

gulli

t? N

ga p

ërm

bled

hja

në

dysh

e at

a nx

jerr

in p

ërm

bajtj

en e

par

agra

fit d

he a

rgum

ento

jnë

se v

ala

e tin

gulli

t ësh

të v

alë

gjat

ësor

e, se

pse

grim

cat e

mje

disi

t lë

kund

en si

pas

drej

timit

të p

ërha

pjes

së

saj.

Nëp

ërm

jet l

exim

it nd

ërve

prue

s nxë

nësi

t arg

umen

tojn

ë se

ting

ulli

nuk

mun

d të

pë

rhap

et n

ë bo

shllë

k. K

u pë

rhap

et m

ë shp

ejt en

ergj

ia e

tingu

llit?

Pse

? Pu

në in

divi

dual

e: A

rsye

toni

, në c

ilin

rast

ting

ulli

përh

apet

më s

hpejt

, në a

jër të

ngr

ohtë

apo

në a

jër të

ftoh

të?

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

shkr

imin

e m

ënyr

ës s

i pro

dhoh

et ti

ngul

li, p

ër p

ërsh

krim

in e

sh

embu

jve

të p

ërha

pjes

së ti

ngul

lit n

ë m

jedi

s, si

edh

e pë

r shp

jegi

min

pse

ting

ulli

nuk

mun

d të

për

hape

t në

bosh

llëk.

D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: M

und

t’u je

pet n

xënë

sve

si d

etyr

ë ru

brik

a “?

” në

faqe

n 39

, ku

nxën

ësit

të s

hpje

gojn

ë fa

kte

eksp

erim

enta

le d

he n

atyr

ore.

Fizika 8 — 61

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

7

Dat

a___

____

____

____

____

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

17. V

ala

e zë

rit.

Fort

ësia

dhe

la

rtës

ia e

ting

ullit

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Mbë

shtje

llim

një

kart

on n

ëfo

rmën

e h

inkë

s dhe

e fi

ksoj

më

me

një

ngjit

ës s

hiri

t. D

ëgjo

jmë

një

muz

ikë

me

volu

m të

ulë

t. A

nën

e ng

usht

ë të

hi

nkës

e a

froj

më

të v

eshi

. Pas

taj a

froj

më

anën

e n

gush

të të

hin

kës

te g

oja.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

për

kufiz

ojnë

kar

akte

rist

ikat

e v

alës

së

zëri

t. 2.

Të p

ërsh

krua

jnë

shem

buj t

ë pë

rhap

jes s

ë va

lës

zano

re n

ë m

jedi

s.

3.Të

kra

haso

jnë

fort

ësin

ë dh

e la

rtës

inë

e tin

gulli

t.

Fjal

ët k

yç:g

ropa

, kre

shta

, gja

tësi

val

e,

ampl

itudë

, fre

kuen

cë.

Mje

tet:

kart

on, n

gjitë

s sh

irit,

radi

o, ta

bela

e

diag

ram

it të

një

val

e za

nore

në

osci

losk

op.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e E

duki

mit

Muz

ikor

.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke: N

xënë

sit d

isku

tojn

ë rr

eth

situ

atës

së

të n

xëni

t. Çf

arë n

dodh

? A

ta a

rrijn

ë në

për

fund

imin

se, k

ur

anën

e n

gush

të të

hin

kës

e af

rojm

ë të

ves

hi, z

ëri v

jen

më

i qar

të .

Kur

afr

ojm

ë an

ën e

ngu

shtë

të h

inkë

s te

goj

a, z

ëri d

el i

përf

orcu

ar

dhe

mun

d të

dëg

johe

t edh

e ng

a nj

ë tje

tër q

ë nd

odhe

t në

njëf

arë

larg

ësie

. M

bajtj

a e

stru

ktur

uar e

shë

nim

eve:

Mës

uesi

/ja p

araq

et ta

belë

n e

diag

ram

it të

një

val

e za

nore

në

osci

losk

op. U

shp

jego

n nx

ënës

ve

kara

kter

istik

at e

val

ës s

ë zë

rit.

Ata

udh

ëzoh

en të

mba

jnë

shën

ime

të s

truk

turu

ara

në fl

etor

en e

kla

sës.

Më

pas d

isku

tohe

t në

lidhj

e m

e fo

rtës

inë

dhe

me

lart

ësin

ë e

tingu

llit d

he in

terp

reto

hen

graf

ikët

në

figur

ën 2

.31.

Pu

në in

divi

dual

e: K

ërke

sa: P

ërsh

krua

ni si

pro

dhoh

en ti

nguj

t te n

jë in

stru

men

t muz

ikor

. Nxë

nësi

t pun

ojnë

në

mën

yrë

indi

vidu

ale

për

një

inst

rum

ent t

ë pr

efer

uar d

uke

treg

uar s

i vep

rojm

ë pë

r të

rritu

r lar

tësi

në e

një

not

e.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërku

fizim

in e

kar

akte

rist

ikav

e të

val

ës s

ë zë

rit,

për p

ërsh

krim

in e

sh

embu

jve

të p

ërha

pjes

së

valë

s zan

ore

në m

jedi

s, si

edh

e pë

r kra

hasi

min

e fo

rtës

inë

dhe

lart

ësin

ë e

tingu

llit.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e si

det

yrë

rubr

ika

“?”

në fa

qen

39, k

u at

a të

treg

ojnë

duk

e kë

rkua

r në

inte

rnet

pë

r ins

trum

ente

të c

ilat b

ëjnë

të m

undu

r që

vesh

i të

dëgj

ojë

edhe

ting

ujt m

ë të

dob

ët e

më

të la

rgët

.

62 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

8

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

18. D

ëgjim

i i ti

ngul

lit. V

eshi

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Të

gjit

hëe d

imës

e nat

ën k

ur ës

htëq

etës

i, tin

gujt

dëgj

ohen

më

mirë

. Kom

ento

ni sh

preh

jen p

opul

lore

“na

ta k

a ve

shë”

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

treg

ojnë

si p

erce

ptoh

et v

ala

zano

re n

ëpër

mje

t org

anev

e të

të d

ëgju

arit.

2.

Të d

allo

jnë

tingu

llin

nga

zhur

mat

. 3.

Të s

hpje

gojn

ë ra

ste

të n

dotje

s aku

stik

e në

mje

dise

të n

drys

hme.

Fjal

ët k

yç:t

ingu

ll, z

hurm

ë, n

dotje

ak

ustik

e.

Mje

tet:

tabe

la e

ske

mës

së

ndër

timit

tëve

shit.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e B

iolo

gjis

ë dh

e Ed

ukim

it Q

ytet

ar.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke:D

ëgjo

hen

disa

nga

kom

ente

t e n

xënë

sve,

të c

ilat l

idhe

n ed

he m

e fa

ktin

e ro

lit p

ërzg

jedh

ës të

trur

it në

lidh

je m

e va

lët z

anor

e. K

ujto

het s

e or

ën e

kal

uar t

regu

am n

jë m

ënyr

ë se

si m

und

ta n

dihm

ojm

ë ve

shin

që

të d

ëgjo

jë sa

më

shum

ë.

Si v

epru

am?

Lexi

m i

drej

tuar

: Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë pa

ragr

afët

në

libër

dhe

dis

kuto

het r

reth

kët

ij si

stem

i të

përs

osur

me

anën

e të

cili

t ne

dëg

jojm

ë. P

araq

itet t

abel

a e

ndër

timit

të v

eshi

t dhe

shp

jego

het m

ekan

izm

i i të

dëg

juar

it. S

ë ba

shku

me

nxën

ësit

disk

utoh

et se

veç

nd

otje

s së

mje

disi

t, ed

he n

dotja

aku

stik

e ë

shtë

një

pro

blem

shu

më

i mad

h në

ditë

t e so

tme.

Pu

në in

divi

dual

e: U

kër

kohe

t nxë

nësv

e të

për

shkr

uajn

ë në

se k

anë

hasu

r ras

te ta

dal

lojn

ë nd

otje

n ak

ustik

e në

mje

dise

të n

drys

hme

dhe

cila

t jan

ë m

asat

që

mer

ren

sot p

ër ta

zvo

gëlu

ar a

të.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërsh

krim

in s

i per

cept

ohet

val

a za

nore

nëp

ërm

jet t

ë dë

gjua

rit,

për

dalli

min

etin

gulli

t nga

zhu

rmat

, si e

dhe

për s

hpje

gim

in e

rast

eve

të n

dotje

s aku

stik

e në

mje

dise

të n

drys

hme.

Fizika 8 — 63

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

9

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

19. P

ërsë

ritje.

Të

dëgj

uari

t dhe

tin

gulli

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Sh

kruh

en n

ëta

belë

fjalë

t:tin

gull,

am

plitu

dë, f

reku

encë

, zhu

rmë,

ndot

je ak

ustik

e dhe

u k

ërko

het n

xënë

sve

të sh

krua

jnë

një

shkr

im të

shpe

jtë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ëssi

pas

tem

ës m

ësim

ore:

1.

Të

krijo

jnë

fjali

të s

akta

fizi

ke m

e fja

lët e

dhë

na.

2. T

ë tr

egoj

në s

e tin

gujt

mbë

rrijn

ë te

ves

hi y

në fa

lë v

ibri

mev

e në

ajë

r. 3.

Të

zbat

ojnë

njo

huri

të p

ër të

shpj

egua

r situ

ata

real

e në

lidh

je m

e nd

otje

n ak

ustik

e.

Fjal

ët k

yç:t

ingu

ll, v

alë

gjat

ësor

e,

mol

ekul

at e

ajri

t, ng

jesh

je, r

ralli

m,

kres

hta,

gja

tësi

val

e, a

mpl

itudë

, fr

ekue

ncë.

M

jete

t: te

ksti

Fizi

ka 8

, fle

të fo

rmat

i A4,

.viz

ore,

laps

a m

e ng

jyra

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

në

në lë

ndën

e B

iolo

gjis

ë dh

e Ed

ukim

it Q

ytet

ar d

he E

duki

mit

Muz

ikor

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

:Lex

ohen

dis

a pr

ej s

hkri

mev

e të

nxë

nësv

e dh

e u

kërk

ohet

të fo

rmul

ojnë

ligj

et e

pas

qyri

mit

të

dritë

s, d

uke

bërë

për

mbl

edhj

en e

njo

huri

ve k

ryes

ore

mbi

të d

ëgju

arit

dhe

tingu

llin.

Pë

rviji

m i

të m

endu

arit:

Pas

i mës

uesi

/ja b

inde

t që

njoh

uritë

kry

esor

e ja

në p

ërve

tësu

ar, o

rien

ton

nxën

ësit

drej

t zgj

idhj

es s

ë us

htri

mev

e 1,

2, 5

, 6 të

rubr

ikës

“Py

etje

”në

faqe

n 42

. Duh

et të

treg

ojnë

kuj

des n

ë us

htri

min

3 p

ër të

për

cakt

uar m

ënyr

at p

ër

mbr

ojtje

n e

dëgj

imit.

U li

het n

xënë

sve

koha

e n

evoj

shm

e dh

e ak

tiviz

ohen

nxë

nës t

ë ni

vele

ve të

ndr

yshm

e pë

r të

dhën

ë pë

rgjig

jet e

us

htri

mev

e. D

isku

timet

sht

rihe

t në

të g

jithë

kla

sën.

Pu

në n

ë dy

she:

Në

këtë

fazë

, nxë

nësi

t pun

ojnë

në

dysh

e us

htri

min

6. A

ta d

isku

tojn

ë m

e nj

ëri-t

jetr

in se

ku

ndry

shoj

në fi

gura

t a) d

he

b) n

ë qo

ftë s

e do

t’i d

ëgjo

nim

me

të v

ërte

të. U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

viza

tojn

ë nj

ë sk

icë

që tr

egon

ndo

tjen

akus

tike.

Tre

gohe

n pa

ra

nxën

ësve

idet

ë në

skic

at m

ë të

sakt

a.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër k

rijim

in e

fjal

ive

të sa

kta

fizik

e, p

ër p

ërsh

krim

in e

mën

yrës

si

mbë

rrijn

ë tin

gujt

në v

eshi

n to

në fa

lë v

ibri

mev

e në

ajë

r, si

edh

e pë

r zba

timin

e n

johu

rive

për

shpj

egim

in e

situ

atav

e re

ale

në li

dhje

m

e nd

otje

n ak

ustik

e në

jetë

n e

përd

itshm

e.

64 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

0

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

20. J

ehon

a. P

ërdo

rim

ii je

honë

s

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Para

qite

t me

vide

o-pr

ojek

tor p

jesë

nga

film

i “Be

ni e

cën

vetë

”, fr

agm

enti

i jeh

onës

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërku

fizoj

në je

honë

n si

per

cept

im të

val

ëve

zano

re të

pas

qyru

ar n

ga n

jë p

enge

së.

2.Të

shp

jego

jnë

fakt

e ek

sper

imen

tale

dhe

nat

yror

e ku

ndo

dh je

hona

. 3.

Të ll

ogar

itin

thel

lësi

nën

ujor

e pë

rmes

jeho

nës.

Fjal

ët k

yç:j

ehon

a.

Mje

tet:

lap

top,

vid

eo p

roje

ktor

, sek

uenc

a të

ndry

shm

e fil

mik

e pë

r duk

urin

ë e

jeho

nës.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e D

ituri

së s

ë N

atyr

ës, L

etër

sisë

e

His

tori

së.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

timi n

johu

rive

par

apra

ke:D

isku

tohe

t pje

safil

mik

e. P

se v

endo

sin

dorë

n rr

eth

gojë

s fë

mijë

t kur

thër

rasi

n Be

nin?

Kuj

tojm

ë si

pa

sqyr

ohet

dri

ta n

ga n

jë s

ipër

faqe

dhe

bin

dem

i se

valë

t e ti

ngul

lit p

asqy

rohe

n në

të n

jëjtë

n m

ënyr

ë si

ato

të d

ritë

s. Je

pet p

ërku

fizim

i i

jeho

nës

dhe

shpj

egoh

et e

kolo

kaci

ni.

Përv

ijim

i të

men

duar

it: U

kër

kohe

t nxë

nësv

e të

sjel

lin s

hem

buj t

ë nd

rysh

ëm të

jeho

nës,

duk

e ku

jtuar

his

tori

të n

drys

hme

apo

edhe

le

xim

e të

libr

ave.

Si i

për

cakt

ojnë

se

ku n

dodh

en o

bjek

tet o

se s

i “e

shoh

in”

ushq

imin

laku

riqë

t e n

atës

? N

xënë

sit d

isku

tojn

ë lir

shëm

m

endi

met

e ty

re rr

eth

tem

ës s

ë pë

rdor

imit

të je

honë

s ng

a ka

fshë

e n

ga s

peci

alis

të të

fush

ave

të n

drys

hme.

Pu

në in

divi

dual

e: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

para

graf

ët Je

hona

dhe

Për

dorim

i i je

honë

s. Pa

si u

lihe

t koh

a e

nevo

jshm

e, p

yete

n në

se

përp

uthe

n m

endi

met

e ty

re m

e at

o në

libë

r. Çf

arë m

ësua

n të

re?

Dis

kuto

jmë.

Pun

ohet

me

nxën

ësit

shem

bulli

1 n

ë lib

ër.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërku

fizim

in e

jeho

nës,

për

shp

jegi

min

e fa

ktev

e ek

sper

imen

tale

dhe

na

tyro

re k

u nd

odh

jeho

na d

he p

ër ll

ogar

itjen

e th

ellë

sive

nën

ujor

e.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e de

tyrë

të li

stoj

në k

afsh

ë që

ori

ento

hen

duke

për

doru

r eko

loka

cini

n.

Fizika 8 — 65

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

1

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

te n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

21. M

atja

e s

hpej

tësi

së të

ting

ullit

. Ultr

atin

gujt

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Sh

ikon

i dhe

inte

rpre

toni

figu

rën

2.6

f. 45

në l

ibër

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në s

i mun

d ta

mat

im s

hpej

tësi

në e

ting

ullit

. 2.

Të g

jejn

ë sh

pejtë

sinë

e ti

ngul

lit d

uke

zbat

uar f

orm

ulën

për

katë

se.

3.Të

treg

ojnë

ç’ja

në u

ltrat

ingu

jt dh

e ku

gje

jnë

përd

orim

ato

.

Fjal

ët k

yç:s

hpej

tësi

, tin

gull,

ultr

atin

gull.

Mje

tet:

kron

omet

ër, f

letë

, lap

s.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

në

Mat

emat

ikë

dhe

në T

IK.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eH

ulum

tojm

ëdh

e zb

uloj

më:

Kry

ejm

ëek

sper

imen

tin e

mëp

osht

ëm: N

jënx

ënës

qën

dron

50

m p

ërba

llënj

ënd

ërte

se të

lart

ë. P

ërpl

as n

jë

herë

dua

rt d

he p

ret d

eris

a të

dëg

jojë

jeho

nën.

Sap

o e

dëgj

on p

ërpl

as p

ërsë

ri d

uart

. Një

nxë

nës

tjetë

r mat

koh

ën e

10

përp

lasje

ve. Ç

farë

të

dhën

ash

mor

ëm?

A m

unde

ni m

e kët

o të

dhë

na të

gjen

i shp

ejtës

inë e

ting

ullit

? N

xënë

sit p

unoj

në n

ë gr

upe

dysh

e.

Lexi

m i

drej

tuar

. Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë te

kstin

dhe

të k

raha

sojn

ë rr

ugën

e n

djek

ur m

e sh

embu

llin

e dh

ënë

ne li

bër.

Cila

ësht

ë nj

ësia

e sh

pejtë

sisë s

ë tin

gulli

t? P

yete

n nx

ënës

it ku

për

dore

n ul

trat

ingu

jt. S

i mun

d të

gje

jmë

obje

kte

që n

dodh

en n

ë th

ellë

si të

det

it?

Punë

ne

dysh

e: U

dhëz

ohen

të p

unoj

në u

shtr

imet

1, 2

dhe

3 n

ë fle

tore

n e

klas

ës. M

ë pa

s at

a kë

mbe

jnë

fleto

ret p

ër të

dis

kutu

ar z

gjid

hjet

m

e nj

ëri-t

jetr

in. V

ijohe

t pun

a m

e us

htri

met

4, 5

dhe

6.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër m

ënyr

ën s

i mun

d ta

mat

im s

hpej

tësi

në e

ting

ullit

, për

gje

tjen

e sh

pejtë

sinë

së

tingu

llit d

uke

zbat

uar f

orm

ulën

, si e

dhe

për p

ërdo

rim

et e

ultr

atin

gujv

e në

fush

a të

ndr

yshm

e.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e de

tyrë

të g

jejn

ë m

ater

iale

nga

inte

rnet

i dhe

të p

ërsh

krua

jnë

disa

për

dori

me

prak

tike

të u

ltrat

ingu

jve.

66 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

2

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

22. P

ërsë

ritje.

Pas

qyri

mii

ting

ullit

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Pa

raqi

tni n

ëmën

yrës

kem

atik

e një

tingu

ll dh

e një

zhur

më.

Çfa

rë d

allim

i vëm

ë re?

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

araq

esin

në

mën

yrë

skem

atik

e da

llim

in m

es n

jë ti

ngul

li dh

e nj

ë zh

urm

e.

2.Të

iden

tifik

ojnë

lloj

e të

ndr

yshm

e të

ting

ujve

. Të

gjej

në s

hpej

tësi

në e

ting

ullit

. 3.

Të s

jelli

n sh

embu

j të

përd

orim

it të

ultr

atin

gujv

e në

jetë

n e

përd

itshm

e.

Fjal

ët k

yç:t

ingu

ll, v

alë

gjat

ësor

e, m

olek

ulat

e a

jrit,

ngje

shje

, rra

llim

, kre

shta

, gja

tësi

val

e, a

mpl

itudë

, fr

ekue

ncë,

jeho

na. s

hpej

tësi

, tin

gull,

ultr

atin

gull

Mje

tet:

fletë

A4,

laps

. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e E

duki

mit

Muz

ikor

dhe

të

Eduk

imit

Figu

rativ

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

:Par

aqite

n di

sa v

izat

ime

tënx

ënës

ve d

he p

yete

n ku

janë

bazu

ar. A

ta th

onë

se tr

upat

që

drid

hen

në

mën

yrë

të p

arre

gullt

pro

dhoj

në z

hurm

a. K

u që

ndro

n da

llim

i mes

një

tingu

lli d

he n

jë zh

urm

e? D

isku

timi z

gjat

rret

h 3-

4 m

inut

a.

Mar

rëdh

ënie

pye

tje-p

ërgj

igje

. U li

het n

xënë

sve

një

kohë

e c

aktu

ar, n

ë m

ënyr

ë që

ata

të h

arto

jnë

pyet

je n

ë lid

hje

me

tingu

llin,

kus

htet

e

përh

apje

s së

tij, g

jetje

n e

shpe

jtësi

së së

ting

ullit

, për

shkr

imi i

ultr

atin

gulli

t dhe

për

dori

met

e ti

j. M

ë pa

s akt

iviz

ohen

nxë

nës

për t

ë bë

rë p

yetje

dhe

për

të d

hënë

për

gjig

je. K

jo m

etod

ë i n

dihm

on a

ta p

ër p

ërfo

rcim

in e

njo

huri

ve të

mëp

arsh

me.

Pu

në in

divi

dual

e: N

ë kë

të fa

zë n

xënë

sit u

dhëz

ohen

të k

rijo

jnë

një

prob

lem

për

gje

tjen

e sh

pejtë

sisë

së

tingu

llin.

Ata

ia ja

pin

shok

ut

pran

ë pë

r ta

zgjid

hur.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

araq

itjen

ske

mat

ike

të n

jë ti

ngul

li dh

e nj

ë zh

urm

e, p

ër id

entif

ikim

in e

llo

jeve

të n

drys

hme

të ti

nguj

ve, p

ër g

jetje

n e

shpe

jtësi

së së

ting

ullit

, si e

dhe

për s

hem

buj t

ë pë

rdor

imit

të u

ltrat

ingu

jve

në je

tën

e pë

rdits

hme.

Fizika 8 — 67

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

3

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

23. D

etyr

a. Je

hona

(Det

yrë

për v

lerë

sim

por

tofo

li)

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Në n

jëhu

mne

rëju

e pë

rfton

ijeh

onën

pas

4 se

kond

ash.

Sh

pejtë

sia e

zërit

në a

jër ës

htë 3

40 m

/s. S

a e g

jerë ë

shtë

hum

nera

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

ërsh

krua

jnë

një

situ

atë

ku të

evi

dent

ohet

jeho

na.

2.Të

iden

tifik

ojnë

fakt

orët

më

të rë

ndës

ishë

m n

ë si

tuat

ë.

3.Të

arg

umen

tojn

ë pë

rgjig

jet e

dhë

na.

Fjal

ët k

yç:j

ehon

ë, s

hpej

tësi

e ti

ngul

lit.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 2

.11,

flet

ë A

4.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

në

lënd

ën e

Bio

logj

isë,

të

Ditu

risë

së

Nat

yrës

dhe

të L

etër

sisë

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Gja

të k

ësaj

orë

mës

imor

e nx

ënës

it do

të p

unoj

në n

ë m

ënyr

ë in

divi

dual

e dy

vep

rim

tari

të e

mëp

osht

me.

V

epri

mta

ri 1

: Nxë

nësi

t shk

ruaj

në n

ë fle

tore

fjal

ët: d

elfin

, lak

uriq

nat

e, jeh

onë e

ting

ullit

, shp

ejtës

i e ti

ngul

lit, u

ltrat

ingu

jt, je

hona

, dëg

joj,

ushq

im, h

umne

rë. M

ësue

si/ja

fton

nxë

nësi

t që,

duk

e pë

rdor

ur fj

alët

e d

hëna

, të

krijo

jnë

një

ese

dhe

t’i v

endo

sin

asaj

një

titu

ll.

Vep

rim

tari

2: N

xënë

sit u

japi

n pë

rgjig

je p

yetje

ve n

ë Fl

etë

Pune

2.1

1.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërsh

krim

in e

një

situ

ate

ku e

vide

ntoh

et je

hona

, për

iden

tifik

imin

e

fakt

orëv

e m

ë të

rënd

ësis

hëm

në

një

situ

atë,

si e

dhe

për a

rgum

entim

in e

për

gjig

jeve

të d

hëna

.

68 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

4

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

24. V

eprim

tari

prak

tike.

Kri

jimi i

mel

odiv

e m

uzik

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Në

shka

llën

do m

axho

r not

at q

uhen

: Do-

Re-M

i-Fa-

Sol-L

a-Si

-Do.

Çdo

not

ë ka

një

frek

uenc

ë m

ë të

lart

ë se

not

a pa

raar

dhës

e. D

ifere

nca

e fr

ekue

ncav

e të

dy

nota

ve q

uhet

ton

muz

ikor

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në ç

’ësh

të n

jë s

hkal

lë m

uzik

ore

dhe

nota

t e s

aj.

2.Të

treg

ojnë

si p

rodh

ohen

ting

uj m

uzik

orë.

3.

Të p

unoj

në n

ë gr

up p

ër të

nxj

errë

për

fund

ime.

Fjal

ët k

yç:m

elod

i muz

ikor

e, d

iagr

am,

rezu

ltat.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 2

.10,

pes

ë pr

ovëz

a la

bora

tori

ketë

njëj

ta,

mba

jtëse

pro

vëza

sh, u

jë, v

izor

e, st

ilola

ps s

hënu

es, p

ipet

ë.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

që

nxën

ësit

kanë

mar

rë n

ë lë

ndën

e E

duki

mit

Muz

ikor

si d

he m

e fu

shën

e g

juhë

s dh

e të

kom

unik

imit.

M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

i njo

huri

ve p

arap

rake

:Nda

het k

lasa

në

grup

e m

e ng

a pe

sëve

të. S

ecili

nxë

nës k

a ro

lin e

tij b

rend

a gr

upit.

U k

ujto

het

nxën

ësve

që

lart

ësia

e n

otës

së

një

inst

rum

enti

muz

ikor

var

et n

ga p

ërm

asat

e h

apës

irës

që

lëku

ndet

. Kuj

tohe

n nx

ënës

it të

zba

tojn

ë ud

hëzi

met

e s

igur

isë.

Pr

aktik

ë e

drej

tuar

: Ndi

qen

udhë

zim

et e

Fle

tës

së P

unës

2.1

0. M

onito

rohe

t pun

a e

nxën

ësve

bre

nda

grup

ieve

dhe

udh

ëzoh

en a

ta t’

i re

nditi

n pr

ovëz

at s

ipas

lart

ësis

ë së

kol

onës

së

ajri

t. N

jë n

xënë

s bë

n ta

belë

n e

rezu

ltate

ve d

he të

gjit

ha m

atje

t i s

hëno

n at

je. U

dhëz

ohen

nx

ënës

it të

shik

ojnë

rezu

ltate

t dhe

të n

xjer

rin

përf

undi

met

. Pu

në n

ë gr

up: N

ë pë

rfun

dim

të v

epri

mta

risë

pra

ktik

e kr

yeta

ri i

grup

it re

fero

n në

lidh

je m

e pu

nën

e bë

rë d

he p

ër ro

lin q

ë ka

luaj

tur

seci

li an

ëtar

i gr

upit.

Ata

pye

tën

sa të

vës

htir

ë e

patë

n “s

inkr

oniz

imin

” e

prov

ëzav

e.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

unën

në

grup

dhe

për

kri

jimin

e m

elod

ive

muz

ikor

e.

Fizika 8 — 69

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

5

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

25. P

ërdo

rim

i dhe

rrez

iqet

që

vijn

ë ng

a dr

ita d

he ti

ngul

li Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Je

ni n

ërad

hën

e fun

dit n

ënjë

sallë

konc

erti.

Ju sh

ihni

më

parë

god

itjen

e da

ulles

, pas

taj d

ëgjo

ni ti

ngul

lin e

saj.

Pse n

dodh

kës

htu?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

si p

ërha

pet u

ltrat

ingu

lli n

ë uj

ë.

2.Të

inte

rpre

tojn

ë fig

urat

e d

hëna

. 3.

Të tr

egoj

në n

ëse

dri

ta d

he ti

ngul

li pa

raqe

sin

rrez

iqe.

Fjal

ët k

yç:u

ltrat

ingu

ll, k

ufje

,rre

zik,

dri

të.

Mje

tet:

Tabe

lat j

avë

prin

tuar

më

parë

nëA

4Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në n

ë lë

ndën

e H

isto

risë

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Lexi

m i

drej

tuar

. Dis

kuto

het s

ituat

a e

të n

xëni

t dhe

në

vijim

udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ële

xojn

ëte

kstin

. Pu

në in

divi

dual

e: N

ë aj

ër z

ëri p

ërha

pet m

e sh

pejtë

si 3

40 m

/s, k

urse

në

ujin

e o

qean

it m

e sh

pejtë

si 3

40 m

/s. N

dahe

n nx

ënës

it në

tre

grup

e dh

e se

cili

grup

inte

rpre

ton

njër

ën n

ga fi

gura

t. N

xënë

sit d

uhet

të p

ërdo

rin

jo m

ë sh

umë

se 6

-7 fj

ali.

A)

B)

C

) Py

etje

për

dis

kutim

: Nxë

nësi

t tre

gojn

ë si

tuat

a ng

a je

ta e

për

dits

hme

kur k

anë

vënë

re n

dotje

t aku

stik

e, si

në

rast

in e

ndë

rtim

eve

të

rrui

gëve

apo

ndë

rtes

ave,

bor

itë e

mak

inav

e, m

uzik

a e

lart

ë në

das

ma

a di

tëlin

dje

etj.

Nxi

tini a

ta m

e py

etje

, si:

A k

emi n

dotje

aku

stik

e në

shko

llë?

Po n

ë sht

ëpi?

Po

në a

erop

orte

? Çf

arë m

asas

h du

het t

ë mar

rim p

ër të

zvo

gëlu

ar a

të?

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it v

lerë

sohe

n pë

r për

shkr

imin

e p

ërha

pjes

së ti

ngul

lit n

ë uj

ë dh

e in

terp

retim

in e

figu

rave

të

dhë

na.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Mun

d t’u

jepe

t nxë

nësv

e de

tyrë

të tr

egoj

në p

se d

elfin

ët m

und

të “

dëgj

ojnë

” dh

e të

“fla

sin”

me

njër

i tje

trin

dh

e ku

rioz

itete

.

70 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

6

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

26. P

ërsë

ritje.

Dri

ta d

he ti

ngul

li

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Situ

ata

të p

ërga

titur

a ng

a te

mat

e

mëp

arsh

me.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në se

ku

ndry

shon

një

val

ë të

rtho

re n

ga n

jë v

alë

gjat

ësor

e.

2.Të

shp

jego

jnë

si fo

rmoh

en h

ijet d

he g

jysm

ëhije

t. 3.

Të p

ërsh

krua

jnë

pasq

yrim

in d

he p

ërth

yerje

n e

dritë

s.

4. T

ë sh

pjeg

ojnë

si i

sho

him

obj

ekte

t e n

driç

uara

dhe

jo të

ndr

içua

ra.

5. T

ë llo

gari

tin sh

pejtë

sinë

e p

ërha

pjes

së

tingu

llit.

6. T

ë sh

pjeg

ojnë

pse

ting

ulli

përh

apet

me

shpe

jtësi

të n

drys

hme

në m

ater

iale

të n

drys

hme.

Fjal

ët k

yç:

valë

tërt

hore

,val

ë gj

atës

ore,

hi

je, g

jysm

ëhije

, pas

qyri

m i

dritë

s,

përt

hyer

je e

dri

tës,

obj

ekte

ndr

içue

se d

he

jond

riçu

ese,

shp

ejtë

si e

për

hapj

es s

ë tin

gulli

t et

j.

Mje

tet:

mat

eria

le m

ësim

ore

shte

së të

për

gatit

ura

nga

mës

uesi

/jadh

e nx

ënës

it si

tabe

la, f

oto

të n

drys

hme

në A

4 et

j. Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het m

e nj

ohur

itë q

ë nx

ënës

it ka

në m

arrë

për

dri

tën

dhe

tingu

llin,

si e

dhe

me

gjuh

ën e

kom

unik

imin

.M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Vep

rim

tari

a 1:

Dis

kuto

het n

ë gr

upe

në li

dhje

me

pyet

jet q

ë nx

ënës

it ka

në p

ërga

titur

,për

të p

ërzg

jedh

ur p

yetje

t më

të s

akta

dhe

ha

rtoh

et n

jë li

stë

me

pyet

jet e

për

zgje

dhur

a. A

to k

ateg

oriz

ohen

në:

1. P

P, 2

. PA

, 3. P

E.

Prak

tikë

e dr

ejtu

ar: M

ësue

si/ja

org

aniz

on m

inik

onku

rsin

dhe

ori

ento

n nx

ënës

it të

dre

jtojn

ë fil

limis

ht 5

pye

tet m

e pë

rgjig

je, k

u se

cila

py

etje

vle

rëso

het m

e 1

pikë

, më

pas

5 py

etet

me

alte

rnat

iva,

ku

seci

la p

yetje

vle

rëso

het g

jitha

shtu

me

1 pi

kë d

he n

ë fu

nd 2

pye

tje

enig

më.

Gru

pi q

ë fit

on 1

0 pi

kë ë

shtë

gru

pi fi

tues

. Një

nxë

nës

shkr

uan

pikë

t në

tabe

lë.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër s

aktë

sinë

e p

yetje

ve d

he të

për

gjig

jeve

të d

hëna

.

Fizika 8 — 71

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

7

D

ata_

____

____

____

____

__

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

27. T

est i

trem

ujor

it të

dyt

ë(Ja

nar-

Mar

s)Si

tuat

a e

të n

xëni

t:

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

për

shkr

uajn

ë m

arrë

dhën

iet m

idis

kën

deve

të rë

nies

dhe

të re

flekt

imit.

2.

Të n

jehs

ojnë

larg

ësin

ë e

një

obje

kti,

duke

për

doru

r një

sinë

e k

ohës

që

i duh

et ti

ngul

lit

të p

asqy

rohe

t. 3.

Të s

hpje

gojn

ë si

ndr

ysho

n ka

limi i

dri

tës

nëpë

rmje

t një

mat

eria

li, n

ë va

rësi

të v

lerë

s së

treg

uesi

t të

përt

hyer

jes

së ti

j.

Fjal

ët k

yç: k

ënd

i rën

ies

dhe

i ref

lekt

imit,

la

rgës

i e n

jë o

bjek

ti, k

oha

që i

duhe

t tin

gulli

t të

pas

qyro

het,

treg

ues

i për

thye

rjes

etj.

Mje

tet:

test

et p

ërga

titen

në

fletë

form

ati A

4.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Ky

test

fo

rmul

ohet

në

bazë

të n

johu

rive

të fi

tuar

a ng

a nx

ënës

it gj

atë

trem

ujor

it të

par

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eN

jë m

odel

test

i ndo

dhet

në

rubr

ikën

“Sh

tojc

ë”.

Koh

a e

zhvi

llim

it 45

min

uta.

72 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

8

D

ata_

____

____

____

____

__

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 28

. Vle

rësi

m i

port

ofol

it të

nxë

nësi

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t: Se

cili

nxën

ës k

a në

ban

kë p

unim

et e

por

tofo

lit të

tij

gjat

ë tr

emuj

orit

të d

ytë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

për

shkr

uajn

ë sh

kurt

imis

ht p

ërm

bajtj

en e

por

tofo

lit.

2.Të

evi

dent

ojnë

pun

imet

më

të re

aliz

uara

. 3.

Të v

lerë

sojn

ë rë

ndës

inë

e pl

otës

imit

të p

orto

folit

.

Fjal

ët k

yç: p

anai

r, po

rtof

ol.

Mje

tet:

dety

rat e

pun

uara

në

klas

ë, n

ë sh

tëpi

, pro

jekt

et

dhe

mat

eria

le të

tjer

a.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo o

rë m

ësim

i lid

het m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e m

e A

rtin

Pam

or, T

IK, s

i dhe

me

gjuh

ën

dhe

kom

unik

imin

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Seci

li nx

ënës

vro

jton

port

ofol

in e

nxë

nësi

t me

të c

ilin

qënd

ron

në b

ankë

. Ata

mba

jnë

shën

ime

për p

unim

et m

ë të

mir

a dh

e at

o që

du

hen

përm

irës

uar,

duke

për

doru

r një

shka

llë v

lerë

sim

i nga

1-3

. Nxë

nësi

t sho

hin

dhe

vler

ësoj

në rr

egul

lsin

ë e

dosje

s, o

rgan

izim

in e

pu

nim

eve,

pun

imet

indi

vidu

ale,

det

yrat

e s

htëp

isë

e të

kla

sës,

test

et, s

i edh

e vl

erës

imet

e m

ësue

ses.

Nxë

nësi

t, të

cilë

t kan

ë m

angë

si të

de

tyra

ve o

se d

etyr

a pë

r të

përm

irës

uar m

und

t’i p

lotë

sojn

ë at

o në

sht

ëpi.

Në

fund

, mës

uesi

/ja b

ën n

jë v

lerë

sim

të p

orto

fola

ve m

ë të

m

irë

të k

lasë

s dhe

të p

orto

fola

ve të

tjer

ë.

Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it rr

eth

dety

rave

që

i kan

ë re

aliz

uar m

e m

ë sh

umë

dësh

irë

dhe

çfar

ë do

të d

onin

të p

ërm

irës

onin

gja

të

peri

udhë

s në

vazh

dim

.

Fizika 8 — 73

III. PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE TË TREMUJORIT TË TRETË

PRILL-QERSHOR

74 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 1.

Dri

ta e

pad

uksh

me

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: N

ë ve

rë, n

ë nj

ë di

të m

e di

ell, l

ëkur

a nx

ihet

më

shum

ë në

mal

se

sa n

ë fu

shë.

Pse n

dodh

kjo

?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

cilë

t tru

pa lë

shoj

në rr

eze

infr

a të

kuq

e.

2.Të

treg

ojnë

si m

und

ta d

allo

jmë

pran

inë

e rr

ezev

e in

fra

të k

uqe.

3.

Të tr

egoj

në v

endo

sjen

e rr

ezev

e që

njo

hin

në s

pekt

rin

elek

trom

agne

tik.

Fjal

ët k

yç: r

reze

infr

a të

kuq

e, sp

ektr

iel

ektr

omag

netik

.

Mje

tet:

llam

bë, c

opë

heku

ri, k

arto

n m

e pë

rmas

a 50

x50

cm, t

erm

omet

ër.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

lënd

a e

Mat

emat

ikës

dhe

e G

jeog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eH

ulum

tojm

ë dh

e zb

uloj

më:

Në

flakë

n e

llam

bës

ngro

him

der

isa

të s

kuqe

t co

pën

ehe

kuri

t. V

endo

sim

afë

r co

pës

së h

ekur

it nj

ë ka

rton

me

përm

asa

50x5

0 cm

, të

cilit

i ke

mi h

apur

një

çar

je, d

he m

brap

a ka

rton

it te

kjo

çar

je v

endo

sim

një

ter

mom

etër

. Lex

ojm

ë tr

egim

et e

term

omet

rit n

ë ra

ste

të n

drys

hme;

kur

çar

ja ë

shtë

e h

apur

dhe

kur

ësh

të e

mby

llur.

Term

omet

ri tr

egon

tem

pera

turë

më

të

lart

ë ku

r ça

rja ë

shtë

e h

apur

, në

krah

asim

me

rast

in k

ur a

jo ë

shtë

e m

byllu

r, ku

rse

në p

ozic

ione

të

ndry

shm

e, t

regi

met

e t

ij nu

k nd

rysh

ojnë

. Pra

, bin

dem

i se

tru

pat

e nx

ehtë

lës

hojn

ë rr

eze

që s

hkak

tojn

ë ng

rohj

e, t

ë ci

lat

quhe

n rr

eze

infra

të

kuqe

. P.s

h., s

oba

e nd

ezur

dhe

mot

ori i

një

aut

omje

ti, d

ielli

etj.

lësh

ojnë

rrez

e in

fra

të k

uqe.

U

dhëz

uesi

i të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë pa

ragr

afin

në

libër

. Pas

dis

a m

inut

ash,

mës

uesi

/ja ft

on n

xënë

sit

të tr

egoj

në n

gjyr

at q

ë pë

rfsh

in s

pekt

ri e

lekt

rom

agne

tik d

he i

nxit

ata

ta v

izat

ojnë

në

fleto

re. N

xënë

sit t

rego

jnë

ç’ës

htë

lase

ri d

he k

u nd

rysh

on n

ga d

rita

e b

ardh

ë.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Dis

kuto

ni n

ë dy

she:

Në n

jë di

të të

nxe

htë k

orrik

u, A

lban

i qën

droi

shum

ë në d

iell d

he n

ë dar

kë a

i ank

ohej

nga

se i

dhem

bte

lëkur

a. P

se?

Si m

und

ta fo

rmul

ojm

ë buk

ur p

ërgj

igjen

? V

lerë

sim

i: N

ë fu

nd të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër n

xjer

rjen

e pë

rfun

dim

eve

të e

kspe

rim

entit

, si e

dhe

për

plot

ësim

in e

spe

ktri

t el

ektr

omag

netik

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: N

xënë

si n

dahe

n në

dy

grup

e:

Gru

pi A

) Pse

mje

ku k

ëshi

llon

fëm

ijët e

veg

jël t

ë nx

irre

n në

die

ll?

Gru

pi B

) Pas

pun

ës, m

inat

orët

fute

n në

mje

dis m

e lla

mba

të p

osaç

me

që p

rodh

ojnë

rrez

e ul

trav

jollc

ë. P

se?

Fizika 8 — 75

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 2

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 2.

Kom

unik

imi

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: A

stro

nom

ëti

vroj

tojn

ëyj

et m

e pa

jisje

e m

jete

tënd

jeshm

e nd

aj rr

ezev

e të p

aduk

shm

e. Ps

e? S

i men

doni

?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë tr

egoj

në s

e va

lët e

radi

os p

ërdo

ren

për t

rans

met

ime

të n

drys

hme.

2.

Të

japi

n sh

embu

j të

trup

ave

që lë

shoj

në rr

eze

infr

a të

kuq

e.

3. T

ë ar

gum

ento

jnë

nëse

ësh

të i

rrez

iksh

ëm p

ërdo

rim

ii te

lefo

nave

cel

ular

ë.

Fjal

ët k

yç:

rrez

e in

fra

të k

uqe,

val

ët e

ra

dios

.

Mje

tet:

radi

o, m

ikro

fon.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

lënd

a e

Biol

ogjis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke: D

isku

tohe

t në

lidhj

e m

e si

tuat

ën e

të n

xëni

t dhe

treg

ohet

se

valë

t rad

ioel

ektr

ike

janë

rre

ze të

pa

duks

hme.

U

dhëz

uesi

i t

ë le

xuar

it nd

ërve

prue

s: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lex

ojnë

par

agra

fin n

ë lib

ër.

Pas

disa

min

utas

h, m

ësue

si/ja

fto

n nx

ënës

it të

treg

ojnë

se

si k

omun

ikoh

ej m

ë pa

rë d

he s

i kan

ë nd

rysh

uar

mje

tet e

kom

unik

imit.

Ata

dis

kuto

jnë

për

njoh

uritë

fizi

ke q

ë pë

rdor

en k

ompa

nitë

e n

drys

hme

që p

rodh

ojnë

mje

te k

omun

ikim

i dhe

për

për

dori

min

e te

lefo

nave

cel

ular

ë. M

ësue

si/ja

i nx

it at

a m

e py

etje

, si:

Si fu

nksio

non

mik

rofo

ni d

he si

del

zëri

i për

forc

uar p

rej t

ij?

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t dis

kuto

jnë

rret

h py

etje

s: A

ësht

ë i rr

ezik

shëm

për

dorim

i i te

lefon

ave c

elula

rë?

Vle

rësi

mi:

Në

fund

të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër i

lust

rim

in m

e sh

embu

j të

trup

ave

që l

ësho

jnë

rrez

e in

fra

të k

uqe,

për

ar

gum

ente

t e ty

re n

ë li

dhje

me

rrez

iksh

mër

inë

e pë

rdor

imit

të te

lefo

nave

cel

ular

ë.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Përs

hkru

ani n

ë fo

rmën

e n

jë e

seje

si d

o të

isht

e je

ta ju

aj p

a in

tern

et?

Ven

dosi

ni n

jë ti

tull.

76 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 3

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

3. G

atim

i. Pë

rdor

imii

rrez

eve

ultr

avjo

llcë

Si

tuat

a e

të n

xëni

t:Ku

r sh

kojm

ënë

plaz

h dh

e bë

jmë

banj

ëdi

elli,

lëkua

jo

në n

xihe

t. Çf

arë e

shka

kton

kët

ë nxi

rje?

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

japi

n sh

embu

j të

trup

ave

që lë

shoj

në rr

eze

ultr

avjo

llcë.

2.

Të t

rego

jnë

lidhj

en m

idis

fre

kuen

cës

së v

alëv

e el

ektr

omag

netik

e dh

e të

ene

rgjis

ë që

mba

rtin

at

o.

3.Të

sje

llin

info

rmac

ione

mbi

për

dori

min

e rr

ezev

e ul

trav

jollc

ë.

Fjal

ët

kyç:

rrez

e ul

trav

jollc

ë,

frek

uenc

ë e

valë

ve, e

nerg

ji.

Mje

tet:

tabe

la m

ësim

ore

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e ng

a lë

nda

e Bi

olog

jisë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:

Lexo

hen

disa

pre

j de

tyra

ve t

ësh

tëpi

së.

Pyet

en n

xënë

sit

pse

rrez

et i

nfra

të

kuqe

i qu

ajm

ë “r

reza

tim i

nxeh

tësi

së”.

U

dhëz

uesi

i të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë pa

ragr

afin

në

libër

. Pas

dis

a m

inut

ash,

mës

uesi

/ja ft

on n

xënë

sit

të tr

egoj

në ç

’janë

rrez

et d

he k

u gj

ejnë

për

dori

m r

reze

t ultr

avjo

llcë.

The

ksoh

et s

e rr

ezet

ultr

avjo

llcë

ngor

dhin

bak

tere

t dhe

gjit

hash

tu

ndih

moj

në n

ë kr

yerje

n e

mja

ft pr

oces

eve

në o

rgan

izm

in e

nje

riut

. Tre

gohe

t lid

hja

mid

is f

reku

encë

s së

val

ëve

eltr

omag

netik

e dh

e en

ergj

isë

që m

bart

in a

to.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Tre

goni

dis

a ka

ste

kur r

reze

t ultr

avjo

llcë

janë

të d

ëmsh

me

ose

të d

obis

hme.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

she

mbu

j të

trup

ave

që lë

shoj

në r

reze

ultr

avjo

llcë,

si e

dhe

për

lidhj

en

mid

is fr

ekue

ncës

së v

alëv

e el

ektr

omag

netik

e dh

e të

ene

rgjis

ë që

mba

rtin

ato

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: M

ater

iale

sht

esë

nga

inte

rnet

i apo

nga

rev

ista

shk

enco

re p

ër p

ërdo

rim

in p

rakt

ik e

të

spec

ializ

uar

të

rrez

eve

ultr

avjo

llcë.

Fizika 8 — 77

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 4

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 4.

Për

dori

mi i

rrez

eve

në m

jekë

si

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Treg

ohen

ras

te t

ëpë

rdor

imit

tërr

ezev

e X

nëae

ropo

rt

dhe

në m

jekë

si. A

ju

ësht

ë da

shur

nd

onjëh

erë

të b

ëni g

rafi

të d

hëm

bit?

Ç’ll

oj

rrez

esh

e bëjn

ë të m

undu

r kët

ë dia

gnos

tikim

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në p

ër ç

farë

për

dore

n rr

ezet

X.

2.Të

treg

ojnë

se

cila

t jan

ë va

lët e

lekt

rom

agne

tike

me

frek

uenc

ë m

ë të

lart

ë.

3.Të

treg

ojnë

ku

përd

oren

reze

t gam

a.

Fjal

ët k

yç:r

reze

X,rr

eze

gam

a,m

jekë

si.

Mje

tet:

pam

je t

ë sk

anim

it të

një

obj

ekti

me

rrez

e X.

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e ng

a fu

sha

e m

jekë

sisë

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Dis

kuto

het s

ituat

a e

të n

xëni

t. N

ëvi

jim n

xënë

sit p

yete

n: A

për

bën

rrez

ik ek

spoz

imi n

ëniv

ele të

lart

a të

kët

yre r

reze

ve?

Pse?

U

dhëz

uesi

i të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë pa

ragr

afin

në

libër

. Pas

dis

a m

inut

ash,

mës

uesi

/ja ft

on n

xënë

sit

të tr

egoj

në s

i duh

et të

mbr

ohem

i nga

rrez

iku

që p

araq

esin

ato

. Ata

dis

kuto

jnë

se c

’janë

rrez

et g

ama

dhe

ku n

drys

hojn

ë ng

a rr

ezet

X,

nga

përb

ërja

dhe

për

dori

mi.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t pun

ojnë

në

dysh

e us

htri

met

1. 2

dhe

3 n

ë fu

nd të

mës

imit.

Më

pas a

to d

isku

tohe

n m

e të

gjit

hë k

lasë

n.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër s

hem

bujt

e dh

ënë

për

përd

orim

in e

rre

zeve

X n

ë fu

sha

të n

drys

hme,

pë

r evi

dent

imin

e v

alëv

e el

ektr

omag

netik

ë m

e fr

ekue

ncë

të la

rtë,

si e

dhe

për p

ërdo

rim

in e

rrez

eve

gam

a.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Si d

etyr

ë m

und

t’u je

pet n

xënë

sve

usht

rim

i 4.

78 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 5

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

5. V

rojti

mi i

qie

llit.

Zbat

ime

në a

stro

nom

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t:Pa

raqi

ten

pam

je të

sis

tem

it di

ello

r, të

Tokë

s dh

e pl

anet

ëve

të tj

erë.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

ç’ë

shtë

tele

skop

i dhe

çfa

rë z

bulo

i Gal

ileoj

a.

2.Të

për

shkr

uajn

ë se

si p

unon

tele

skop

i me

pasq

yra

në m

odel

in e

Nju

toni

t. 3.

Të tr

egoj

në z

batim

e te

ndr

yshm

e në

ast

rono

mi.

Fjal

ët

kyç:

tele

skop

,as

tron

omi

sist

em

diel

lor.

Mje

tet:

foto

të

ndry

shm

e të

pla

netë

ve,

lap

top,

pro

jekt

or.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

e

nxën

ësve

nga

Fiz

ika

e kl

asës

së

shta

të,

nga

lën

da e

Gje

ogra

fisë,

si

edhe

nga

fus

ha e

as

tron

omis

ë.M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Pa

raqi

ten

nëpr

ojek

tor

foto

të

ndry

shm

e të

plan

etëv

eos

e vi

deo

tësi

stem

it di

ello

r dh

e di

skut

ohet

rret

h ty

re.

Udh

ëzue

si i

të le

xuar

it nd

ërve

prue

s: N

xënë

sit l

exoj

në p

ër d

isa

min

uta

mës

imin

. Nda

hen

nxën

ësit

në d

y gr

upe

dhe

seci

li gr

up i

jep

përg

jigje

: –

grup

i A) p

yetje

ve rr

eth

skic

ave

të G

alile

os,

– gr

upi B

) pye

tjeve

për

mod

elin

e N

juto

nit.

R

ishi

kim

në

dysh

e: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

viza

tojn

ë fig

urën

2.4

5 dh

e të

për

shkr

uajn

ë se

si p

unon

tele

skop

i me

pasq

yra.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

shkr

imin

e te

lesk

opit

me

pasq

yra

dhe

zbat

imet

e n

drys

hme

të ti

j në

astr

onom

i.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Mun

d të

jepe

t rub

rika

“?”

dhe

t’u

kërk

ohet

nxë

nësv

e t’i

arg

umen

tojn

ë pë

rgjig

jet e

tyr

e. A

ta m

und

të

kërk

ojnë

kur

iozi

tete

për

tele

skop

in h

apës

inor

Hab

ll.

Fizika 8 — 79

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 6

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 6.

Ra

dioa

stro

nom

ia.

Ast

rono

mia

e

rrez

eve

X dh

e ga

ma.

Si

tuat

a e

të n

xëni

t: Pa

raqi

tet n

ë pr

ojek

tor n

jë fi

lm i

shku

rtër

mbi

val

ët

e ra

dios

(ww

w.y

outu

be.c

om/w

atch

?v=s

RX2

EY5U

bto)

dhe

dis

kuto

het

për n

johu

ritë

që

nxën

ësit

kanë

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

treg

ojnë

kus

htin

që

një

dete

ktor

i rr

ezat

imit

elek

trom

agne

tik të

funk

sion

ojë

sa m

ë m

irë.

2.

Të

treg

ojnë

si m

und

të p

ërdo

rë a

stro

nom

ia n

jë p

jesë

të sp

ektr

it el

ektr

omag

netik

. 3.

Të

dallo

jnë

tele

skop

ët e

mon

tuar

në

sate

lit n

ga a

ta q

ë ja

në m

ontu

ar të

tokë

.

Fjal

ët k

yç:d

etek

tori

rr

ezat

imit

elek

trom

agne

tik,

tele

skop

.

Mje

tet:

foto

të

ndry

shm

e të

hap

ësir

ës,

lap

top,

pro

jekt

or.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

fush

a e

astr

onom

isë

dhe

nga

lënd

a e

Gje

ogra

fisë.

M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

:Par

aqite

n në

pro

jekt

orfo

to të

ndr

yshm

e të

hap

ësir

ës d

he d

isku

tohe

t rre

th ty

re. M

ëpa

s py

eten

nx

ënës

it të

japi

n m

endi

me

rret

h nj

ohur

ive

mbi

radi

oast

rono

min

ë dh

e as

tron

omin

ë e

rrez

eve

X d

he g

ama,

si e

dhe

për v

rim

at e

zez

a.

Udh

ëzue

si i

të le

xuar

it nd

ërve

prue

s: N

xënë

sit l

exoj

në te

kstin

dhe

treg

ojnë

kus

htin

që

një

dete

ktor

i rr

ezat

imit

elek

trom

agne

tik të

fu

nksi

onoj

ë sa

më

mir

ë. M

ë pa

s at

a kr

ahas

ojnë

për

gjig

jet e

tyre

me

ato

të d

hëna

në

libër

. R

ishi

kim

në

dysh

e: N

xënë

sit

u ja

pin

përg

jigje

me

shkr

im p

yetje

ve 1

, 2 d

he 3

të

libri

t në

fle

tore

n e

klas

ës. M

ë pa

s di

skut

imet

zh

villo

hen

me

të g

jithë

kla

sën

dhe

aktiv

izoh

en n

xënë

s të

niv

elev

e të

ndr

yshm

e.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m t

ë m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

dal

limin

e k

usht

it që

një

det

ekto

r i

rrez

atim

it el

ektr

omag

netik

të

funk

sion

ojë

sa m

ë m

irë

dhe

për d

allim

in e

tele

skop

ëve

të m

ontu

ar n

ë sa

telit

nga

ata

të m

ontu

ar të

tokë

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: K

ërko

ni in

form

acio

ne s

htes

ë dh

e ku

rioz

itete

në

lidhj

e m

e ra

dioa

stro

nom

inë

dhe

astr

onom

inë

e rr

ezev

e X

dhe

gam

a.

80 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 7

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

7. D

etyr

a. Im

azhe

ria

mje

këso

re

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Ju n

dodh

qëg

jatë

njël

oje f

utbo

lli të

ndien

i dhi

mbj

e në

gju.

Dok

tori

ju th

otë

se m

und

të k

eni d

ëmtu

ar li

gam

ente

t e g

jurit

. Çfa

rë iu

re

kom

ando

n ai

? R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

treg

ojnë

ç’ë

shtë

imaz

heri

a m

jekë

sore

. 2.

Të

iden

tifik

ojnë

tekn

ikat

e n

drys

hme

të im

azhe

risë

mje

këso

re.

3. T

ë kr

ahas

ojnë

për

parë

sitë

dhe

man

gësi

të e

sec

ilës

prej

tyre

.

Fjal

ët k

yç:i

maz

heri

mje

këso

re, t

ekni

ka t

ë im

azhe

risë

.

Mje

tet:

fletë

punë

2.12

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

lënd

a e

Mat

emat

ikës

dhe

e G

jeog

rafis

ë.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke: D

isku

tohe

t si

tuat

a e

të n

xëni

t dh

e tr

egoh

et s

e m

e an

ëtë

graf

isë

mun

d të

vëzh

gohe

t br

enda

tr

upit,

pa

qenë

nev

oja

për t

ë nd

ërhy

rje k

irur

gjik

ale.

A n

jihni

tekn

ika

të tj

era

të im

azhe

risë m

jekë

sore

? U

dhëz

uesi

i t

ë le

xuar

it nd

ërve

prue

s: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lex

ojnë

par

agra

fin n

ë Fl

etën

e P

unës

2.1

2 Pa

s di

sa m

inut

ash,

m

ësue

si/ja

fto

n nx

ënës

it të

tre

gojn

ë ç’

ësht

ë im

azhe

ria

mje

këso

re d

he c

ilat

janë

tek

nika

t e

ndry

shm

e të

saj

, si d

he c

’njo

huri

fiz

ike

shfr

ytëz

ohen

për

funk

sion

imin

e a

para

tura

ve m

,jekë

sore

. Dis

kuto

het p

ër ra

ste

të je

tës

së p

ërdi

tshm

e.

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

U ja

pin

përg

jigje

pye

tjeve

1 d

he 2

të

Flet

ës s

ë Pu

nës.

Nxë

nësv

e u

kërk

ohet

të

argu

men

tojn

ë ps

e ve

ndos

ën

pikë

rish

t atë

tekn

ikë.

Ngr

ihen

pye

tje, s

i: Çf

arë p

ërdo

rin r

adio

logë

t? A

par

aqet

rrez

iksh

mër

i për

shën

detin

për

dorim

i i m

etod

ave t

ë im

azhe

risë

mjek

ësor

e?Ci

lat j

anë p

ërpa

rësit

ë e sa

j? P

o m

angë

sitë?

Din

i ras

te q

ë i v

ërte

tojn

ë kët

o?

Vle

rësi

mi N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

për

kufiz

imin

e im

azhe

risë

mje

këso

re, p

ër id

entif

ikim

in e

tekn

ikav

e të

nd

rysh

me

të s

aj, s

i edh

e pë

r kra

hasi

min

e p

ërpa

rësi

ve d

he të

man

gësi

ve e

sec

ilës

prej

tyre

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: Py

esni

pri

ndër

it t’j

u tr

egoj

në p

ër ra

ste

që n

johi

n të

për

dori

mit

të im

azhe

risë

mje

këso

re.

Fizika 8 — 81

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 8

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e8.

Pye

tje d

he p

robl

ema

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Situ

atë

për

disk

utim

: Det

et d

he li

qene

t na

duk

en m

e ng

jyrë

blu

, nd

ërsa

kur

mar

rim u

jin e

tyr

e na

del

që ë

shtë

pa

ngjy

rë.

Ku

“hum

bi”

ngjy

ra?

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të ll

ogar

itin

kohë

n që

i du

het d

ritë

s pë

r të

përs

hkru

ar n

jë rr

ugë

të c

aktu

ar.

2.Të

shp

jego

jnë

duku

ri q

ë lid

hen

me

dritë

n dh

e tin

gulli

n.

3.Të

arg

umen

tojn

ë zg

jidhj

et e

situ

atav

e të

dhë

na.

Fjal

ët k

yç:

shpe

jtësi

mes

atar

e, l

argë

si,

kohë

, nxi

tim, n

jësi

.

Mje

tet:

teks

tiFi

zika

8 fa

qe 5

3, 5

4, 5

5, la

ps,

vizo

re, f

letë

form

ati A

4.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

në M

atem

atik

ë dh

e në

tem

at e

zhv

illua

ra të

Fiz

ikës

8.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke: N

xënë

sit

disk

utoj

në m

e nj

ëri-t

jetr

in n

ë lid

hje

me

situ

atën

e t

ë nx

ënit

dhe

tësh

pjeg

ojnë

pse

ndod

h. M

ësue

si/ja

u k

ërko

n nx

ënës

ve të

sje

llin

shem

buj t

ë tje

rë n

gjas

hëm

. Kuj

tojm

ë: S

i ndo

dh e

klip

si i

diel

lit?

Po i

hënë

s? M

und

të

ndër

tohe

t një

har

të k

once

pti m

e ko

ncep

tet k

ryes

ore

teor

ike

të k

apitu

llit m

bi d

ritë

n dh

e tin

gulli

n.

Prak

tikë

e zb

atua

r: U

shp

ërnd

ahen

nxë

nësv

e fle

të fo

rmat

i A4

dhe

udhë

zohe

n të

zgj

idhi

n us

htri

met

në

faqe

n 53

dhe

54

të li

brit.

Ata

nd

ahen

në

dy g

rupe

dhe

pun

ojnë

në

mën

yrë

të p

avar

ur; g

rupi

A p

unon

ush

trim

et m

e nu

mër

tek

dhe

grup

i B u

shtr

imet

me

num

ër

çift.

U r

isill

et n

ë vë

men

dje

se d

uhet

të

shkr

uajn

ë pë

rgjig

je t

ë pl

ota

dhe

të s

akta

, duk

e i

argu

men

tuar

ato

. Mon

itoro

het

puna

e

nxën

ësve

për

rre

th 3

0 m

inut

a dh

e m

ë pa

s ak

tiviz

ohen

nxë

nës

në t

abel

ë pë

r të

par

aqitu

r zg

jidhj

et e

tyr

e. N

xënë

sit

sipa

s gr

upit

mun

d të

ndë

rhyj

ë, n

ë ra

st se

shok

u i t

yre

gabo

n.

Përf

orci

m: I

nkur

ajoh

en n

xënë

sit

të m

arri

n pj

esë

në p

araq

itjen

e z

gjid

hjev

e dh

e të

jenë

të

vëm

ends

hëm

për

të

bërë

kor

rigj

ime

të

përg

jigje

ve të

sho

këve

të g

rupi

t.

Vle

rësi

mi

Në

përf

undi

m t

ë m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

llog

aritj

en e

koh

ës q

ë i d

uhet

dri

tës

për

të p

ërsh

krua

r nj

ë rr

ugë

të

cakt

uar s

hpje

gim

in e

duk

uriv

e që

lidh

en m

e dr

itën

dhe

tingu

llin,

si e

dhe

për a

rgum

entim

in e

zgj

idhj

eve

të s

ituat

ave

të d

hëna

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: V

ijohe

t pun

a në

shtë

pi m

e us

htri

met

21

dhe

22 n

ë fa

qen

55 të

libr

it.

82 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 9

D

ata

____

____

____

____

___

Fu

sha:

Shk

enca

t e n

atyr

ës

Lënd

a: F

izik

ëSh

kalla

: IV

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

9. S

i kth

ehet

hek

uri n

ë m

agne

t?

Çm

agne

tizim

i i m

agne

teve

. Fus

ha m

agne

tike

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Po t’

i afro

jmë

një

ore

çelik

u m

e ze

mbe

rek

një

mag

net,

ora

mun

d të

mos

fun

ksio

nojë.

Disa

pjes

ë pë

rbër

ëse

të s

aj m

und

të m

agne

tizoh

en g

jithm

onë.

M

ësue

si/ja

u tr

egon

nxë

nësv

e bu

sullë

n dh

e i p

yet s

i fun

ksio

non

ajo.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

listo

jnë

kara

kter

istik

at e

mag

nete

ve.

2. T

ë tr

egoj

në ç

’janë

dom

enet

. 3.

Të

treg

ojnë

si m

und

të ç

mag

netiz

ohet

një

mag

net.

Fjal

ët k

yç:

poli

veri

i m

agne

tit,

poli

jug

i m

agne

tit,

çmag

netiz

im,

mag

net,

dom

ene,

di

pol.

Mje

tet:

mag

net,

orë,

hek

ur, d

y gj

ilpër

a.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

lënd

a e

Ditu

risë

së

Nat

yrës

.M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Rik

ujto

hen

njoh

uritë

për

mag

nete

t, du

ke u

dre

jtuar

nxë

nëve

pye

tje, s

i:Sa

pol

e ka

mag

neti?

Si

emër

tohe

n at

o? S

i bas

hkëv

epro

jnë?

Sa

pole

form

on m

agne

ti i t

hyer

për

gjys

më?

Dis

kuto

het

situ

ata

e të

nxë

nit d

he tr

egoh

et s

e nj

ë ob

jekt

he

kuri

ose

çel

iku

mun

d të

mag

netiz

ohet

duk

e e

fërk

uar

me

njër

in n

ga s

kaje

t e

mag

netit

. Ek

sper

imen

ti de

mon

stro

het

nga

një

nxën

ës, i

cili

fër

kon

çdon

jërë

n ng

a dy

gjil

përa

t 40

her

ë m

e ra

dhë

në t

ë nj

ëjtin

dre

jtim

dhe

, kur

i af

ron,

vë

re s

a at

o të

rhiq

en o

se

shty

hen

sipa

s sk

ajit

që a

froh

et.

Mar

rëdh

ënie

t pye

tje-p

ërgj

igje

: Udh

ëzoh

en n

xënë

sit t

ë le

xojn

ë te

kstin

dhe

të s

hëno

jnë

në fl

etor

en e

kla

sës:

D -

për

njoh

uritë

që

i di

në; R

- pë

r nj

ohur

itë e

rej

a; ?

- pë

r nj

ohur

itë q

ë nu

k i k

anë

të q

arta

. Pye

tjet q

ë u

drej

tohe

n nx

ënës

ve k

anë

të b

ëjnë

kry

esis

ht m

e nj

ohur

itë e

rej

a: Ç

farë

quh

et d

ipol

? Po

dom

enet

, ç’

janë

? Si

jan

ë or

ientu

ar d

imen

et n

ë nj

ë co

pë h

ekur

i të

pam

agne

tizua

r? P

o ku

r he

kuri

vend

oset

në n

jë fu

shë m

agne

tike?

Si m

und

të çm

agne

tizoh

et n

jë m

agne

t?

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Nxë

nësi

t bëj

në n

ë dy

she

përm

bled

hjen

e m

ësim

it, d

uke

i par

aqitu

r në

hart

ë ko

ncep

tesh

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër r

endi

tjen

e ka

rakt

eris

tikav

e të

mag

nete

ve, p

ër p

ërsh

krim

in ç

’janë

do

men

et, s

i edh

e pë

r mën

yrën

se

si m

und

të ç

mag

netiz

ohet

një

mag

net.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Kry

eni

një

eksp

erim

ent

të t

hjes

htë

që p

rovo

n se

kur

mag

nete

t m

arri

n go

ditje

, m

und

edhe

të

çmag

netiz

ohen

.

Fizika 8 — 83

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

0

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 10

. Fus

ha m

agne

tike

e To

kës

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Kur s

hpër

ndaj

më

pluh

urin

e he

kurit

mbi

kar

toni

n e v

endo

sur m

bi

mag

net,

pjes

a m

ë e

mad

he e

plu

hurit

për

qend

rohe

t te

skaj

et e

dy

mag

nete

ve, n

dërs

a nj

ë sa

si e v

ogël

gjen

det r

reth

pjes

ëve t

ë tjer

a. Ç

’treg

on k

jo?

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të

përk

ufiz

ojnë

fush

ën m

agne

tike.

2.

Të

iden

tifik

ojnë

fush

ën m

agne

tike

në lë

ndë

nëpë

rmje

t për

shku

eshm

ëris

ë m

agne

tike.

3.

Të

shpj

egoj

në fu

shën

mag

netik

e të

Tok

ës.

Fjal

ët k

yç:f

ushë

mag

netik

e,fu

shë

mag

netik

e e

Tokë

s.

Mje

tet:

disa

fle

tëpl

astik

e m

e ng

jyra

, kap

ëse

letr

ash

një

mag

net,

akua

rium

, tab

ela

mës

imor

e.Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

Ditu

ria

eN

atyr

ës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eTë

mës

ojm

ëpë

rmes

lojë

s: M

arri

mdi

sa fl

etë

plas

tike

me

ngjy

ra d

he p

resi

m d

isa

figur

a pe

shqi

sh.T

e bu

zët e

çdo

pes

hku

vend

osim

ka

pëse

letr

ash.

Fik

sojm

ë nj

ë m

agne

t në

një

fije

per

i, m

bush

im m

e uj

ë ak

uari

umin

me

pesh

q. A

froj

më

mag

netin

, por

pa

i pre

kur

pesh

qit.

Çfa

rë n

dodh

?

A

)

B

) D

isku

tim i

përb

ashk

ët: M

ësue

si/ja

u d

rejto

n py

etje

nxë

nësv

e: S

i mun

d ta

vëm

ë re p

rani

në e

fush

ës m

agne

tike?

A e

shoh

im a

të m

e sy?

Si e

vë

më r

e se a

jo ek

zist

on?N

xënë

sit s

jelli

n sh

embu

j që

prov

ojnë

ekz

iste

ncën

e fu

shës

mag

netik

e. D

isku

tojn

ë fig

urat

A) d

he B

). Le

xim

i dr

ejtu

ar: A

sille

t Tok

a si

mag

net?

Nxë

nësi

t sje

llin

shem

buj q

ë pr

ovoj

në k

ëtë

fakt

dhe

më

pas

ata

pyet

en e

dhe

për b

usul

lën.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërku

fizim

in e

fus

hës

mag

netik

e dh

e pë

r sh

pjeg

imin

e f

ushë

n m

agne

tike

të T

okës

.

84 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

1

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 11

. Për

sërit

je. M

agne

tizm

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t:Pë

r të

nda

rëm

betu

rina

t pre

j hek

uri e

çel

iku

prej

met

alev

e të

tje

ra, s

hfry

tëzo

het f

uqia

ngr

itëse

e m

agne

teve

të m

ëdhe

nj. K

ëto

mat

eria

le m

ë pa

s ri

cikl

ohen

. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të tr

egoj

në o

bjek

te k

u pë

rdor

en m

agne

te.

2.Të

treg

ojnë

se

si p

ërca

ktoh

en p

olet

e n

jë m

agne

ti.

3.Të

shp

jego

jnë

pse

gjilp

ëra

e bu

sullë

s tre

gon

gjith

një

veri

un.

Fjal

ët k

yç:m

agne

te, p

ole

tënj

ëm

agne

ti,

gjilp

ërë

e bu

sullë

s.

Mje

tet:

tabe

la m

ësim

ore,

mag

nete

.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re:

Kjo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

nga

lënd

a e

Mat

emat

ikës

dhe

e G

jeog

rafis

ë.M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Dis

kuto

hen

njoh

uritë

e m

arra

për

mag

nete

t dh

e pë

r m

agne

tizm

in.

U t

rego

het

nxën

ësve

se

çelik

u pë

rdor

et p

ër të

bër

ë m

agne

te të

për

hers

hme,

kur

se h

ekur

i për

dore

t për

të b

ërë

mag

nete

të p

ërko

hshm

e.

Punë

indi

vidu

ale.

Nxë

nësi

t nda

hen

në d

y gr

upe:

-

grup

i A) p

unon

ush

trim

et 1

, 3, 5

; -

grup

i B) p

unon

ush

trim

et 2

, 4, 6

. Pa

si u

lihe

t koh

a e

nevo

jshm

e, u

shtr

imet

dis

kuto

hen

me

të g

jithë

kla

sën.

V

lerë

sim

i N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër p

ërca

ktim

in e

pol

eve

të n

jë m

agne

ti, p

ër r

endi

tjen

e ob

jekt

eve

ku

përd

oren

mag

nete

t, si

edh

e pë

r shp

jegi

min

pse

gjil

përa

e b

usul

lës t

rego

n gj

ithnj

ë ve

riun

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: M

und

t’u je

pet u

shtr

imi 7

dhe

ush

trim

e pl

otës

uese

nga

Fle

torja

e P

unës

.

Fizika 8 — 85

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

2

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

12.

Fush

a m

agne

tike

rret

h nj

ë pë

rçue

si

drej

tviz

orSi

tuat

a e

të n

xëni

t:N

dërt

onin

jëel

ektr

omag

nett

ëth

jesh

të.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1. T

ë nd

ërto

jnë

një

elek

trom

agne

t të

thje

shtë

. 2.

Të

njoh

in rr

egul

lën

e do

rës

së d

jath

të d

rejti

min

e fu

shës

mag

netik

e.

3. T

ë tr

egoh

et s

i vep

rohe

t për

të p

rodh

uar n

jë m

agne

t të

përh

ersh

ëm.

Fjal

ët k

yç:e

lekt

rom

agne

t, rr

egul

la e

dor

ës

së d

jath

të, m

agne

t i p

ërhe

rshë

m.

Mje

tet:

talla

sh h

ekur

i, gj

ilpër

a m

agne

tike.

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e ng

a lë

nda

e D

ituri

së së

Nat

yrës

dhe

Aftë

sim

it Te

knol

ogjik

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Tr

egoh

en p

jesë

t pë

rbër

ëse

të e

lekt

rom

agne

tit d

he s

i fu

nksi

onon

ai.

Nxë

nësi

t tr

egoj

në s

e el

ektr

omag

neti

ësht

ë nj

ë tr

up q

ë pë

rfto

n af

tësi

mag

netik

e ng

a ka

limi n

ë të

i rr

ymës

ele

ktri

ke.

Udh

ëzue

si i

të

lexu

arit

ndër

vepr

ues:

Udh

ëzoh

en n

xënë

sit

të l

exoj

në t

ekst

in d

he t

ë sh

ënoj

në n

ë fle

tore

n e

klas

ës v

eçor

itë e

el

ektr

omag

netit

. Më

pas

ata

u pë

rgjig

jen

pyet

jeve

, si:

Nga

var

et d

rejti

mi i

fush

ës?

Si fo

rmul

ohet

rreg

ulla

e do

rës s

ë dja

thtë

? Çf

arë n

dodh

nës

e nj

ë goz

hdë e

fusim

bre

nda

një b

obin

e elek

trik

e?

Ris

hiki

m n

ë dy

she:

Në

fleto

ren

e kl

asës

nxë

nësi

t shk

ruaj

në n

johu

ritë

kry

esor

e të

mës

imit

në n

jë sk

emë.

V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

ndë

rtim

in e

një

ele

ktro

mag

neti

të th

jesh

të, p

ër fo

rmul

imin

e r

regu

llës

së d

orës

së

djat

htë

për p

ërca

ktim

in e

dre

jtim

it të

fush

ës m

agne

tike.

D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: In

form

acio

ne rr

eth

shpi

kjes

së

tele

graf

it m

e të

cilë

n lid

het h

isto

ria

e ko

mun

ikim

it në

larg

ësi.

86 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

3

D

ata

____

____

____

____

___

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 13

. Ku

përd

oren

el

ektr

omag

nete

t? R

elej

a dh

e çe

lësi

mag

netik

Si

tuat

a e

të n

xëni

t:Ek

sper

imen

tet

treg

ojnë

se

fush

a m

agne

tike

e nj

ë bo

bine

rrit

et

shum

ë ku

r br

enda

saj

futim

një

shuf

ër h

ekur

i. Pr

a, fu

sha

mag

netik

e e

kriju

ar n

ga n

jë bo

binë

ësht

ë më e

fuqi

shm

e se a

jo e

kriju

ar n

ga n

jë sp

irë e

vetm

e. R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të li

stoj

në p

ajis

je k

u pë

rdor

en e

lekt

rom

agne

tet.

2.

Të p

ërsh

krua

jnë

sist

emin

rele

që

përd

oret

për

nde

zjen

e m

akin

ës.

3.Të

arg

umen

tojn

ë se

rele

ja ë

shtë

një

çel

ës m

agne

tik.

Fjal

ët

kyç:

elek

trom

agne

t, si

stem

i re

le,

çelë

si m

agne

tik.

Mje

tet:

tabe

la

mës

imor

e,

bobi

në,

shuf

ërhe

kuri

, tel

a pë

rcje

llës,

çel

ës e

tj.

Lidh

ja m

e fu

shat

e tj

era

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo te

më

lidhe

t me

njoh

uritë

e

nxën

ësve

nga

fush

a e

tekn

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Le

xohe

n di

sa n

ga d

etyr

at e

sht

ëpis

ë.

Evid

ento

hen

puni

met

më

të m

ira

të n

xënë

sve

dhe

vend

osen

në

dosje

. Kus

h e

shpi

ku te

legra

fin?

(Sam

uel M

orsi

në

vitin

183

7). T

e çf

arë

bazo

het p

arim

i i ti

j? (T

e el

ektr

omag

netiz

min

.) M

orsi

krijo

i një

alfa

bet t

ë pë

rbër

ë ng

a pi

ka d

he v

iza,

i ci

li bë

n të

mun

dur

përc

jellje

n dh

e lex

imin

e ç

do m

esaz

hi. K

u pë

rdor

en e

lektr

omag

nete

t? (T

e zi

lja

elek

trik

e, te

vin

çat p

ër n

darje

n e

lënd

ëve

ferr

omag

netik

e et

j.)

Udh

ëzue

si i

të le

xuar

it nd

ërve

prue

s: U

dhëz

ohen

nxë

nësi

t të

lexo

jnë

teks

tin d

he m

ë pa

s at

a pë

rshk

ruaj

në s

iste

min

rel

e që

për

dore

t pë

r nd

ezje

n e

mak

inës

. Evi

dent

ojnë

ras

te të

tjer

a të

për

dori

mit

të e

lekt

rom

agne

teve

. U d

rejto

het p

yetja

: A ë

shtë

rele

ja ç

elës

mag

netik

? N

xënë

sve

u kë

rkoh

et të

arg

umen

tojn

ë pë

rgjig

jet e

tyre

. R

ishi

kim

në

dysh

e: N

xënë

sit s

hkru

ajnë

njo

huri

të k

ryes

ore

të m

ësim

it në

fle

tore

n e

klas

ës d

he p

unoj

në u

shtr

imin

4 n

ë fa

qen

72 të

Fl

etës

së P

unës

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër d

hëni

en e

she

mbu

jve

të p

ajis

jeve

ku

përd

oren

ele

ktro

mag

nete

t, pë

r pë

rshk

rim

in e

sis

tem

it re

le q

ë pë

rdor

et p

ër n

dezj

en e

mak

inës

, për

arg

umen

timin

se

rele

ja ë

shtë

një

çel

ës m

agne

tik.

Det

yrë

shtë

pie

e su

gjer

uar:

Treg

oni s

i fun

ksio

non

rele

ja q

ë ve

ndos

et n

ë çe

lësa

t e d

yerv

e pë

r të

dhën

ë al

arm

in n

ë ra

st v

jedh

jeje

.

Fizika 8 — 87

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

4

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

14. V

eprim

tari

prak

tike.

Fush

a m

agne

tike

e m

agne

tit sh

ufër

Si

tuat

a e

të n

xëni

t:Pa

raqi

ten

nëpr

ojek

tor p

amje

tëfu

shës

m

agne

tike.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të p

aras

hiko

jnë

çfar

ë do

të n

dodh

ë m

e m

odel

in e

fush

ës m

agne

tike,

nës

e rr

itet r

rym

a në

për

çues

. 2.

Të p

unoj

në n

ë gr

up p

ër të

kry

er m

atje

dhe

për

të n

xjer

rë p

ërfu

ndim

e.

3.Të

zba

tojn

ërr

egul

lën

e do

rës

sëdj

atht

ëpë

r fus

hën

elek

trom

agne

tike.

Fjal

ët

kyç:

fush

ë m

agne

tike,

pë

rçue

s,

rreg

ulla

e d

orës

së

djat

htë.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 3

.3, b

urim

rrym

e e

vazh

duar

dhe

alte

rnat

ive

me

tens

ion

të u

lët

2V,

tel

bakr

i, gj

ilpër

ë m

agne

tike,

fle

të k

arto

ni m

e pë

rmas

at e

një

kar

tolin

ë, ta

llash

hek

uri,

lap

top,

pro

jekt

or

Lidh

ja m

e fu

shat

e t

jera

ose

me

tem

at n

dërk

urri

kula

re: K

jo

tem

ë lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

mbi

ele

ktri

cite

tin d

he

mag

netiz

min

të m

arra

në

lënd

ën e

Ditu

risë

së

Nat

yrës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

: Dis

kuto

het

në li

dhje

me

njoh

uritë

kry

esor

e dh

e m

ë pa

s nx

ënës

it nd

ahen

në

grup

e m

e 5

vetë

. Se

cilit

anë

tar t

ë gr

upit

i cak

tohe

t një

rol.

Mës

uesja

jep

udhë

zim

et p

ër s

igur

inë

e pu

nës.

Pë

rviji

m i

të

men

duar

it: N

xënë

sit

vepr

ojnë

në

grup

e si

pas

met

odës

së

para

shtr

uar

në li

bër.

Duh

et t

ë tr

egoh

en t

ë ku

jdes

shëm

me

talla

shin

e h

ekur

it, d

uke

e tu

ndur

me

kujd

es n

ë nj

ë en

ë, d

he k

ur k

yçin

rry

mën

. Mës

uesi

/ja m

onito

ron

punë

n dh

e va

zhdi

mis

ht u

ku

jton

nxën

ësve

të je

në të

kuj

dess

hëm

. Pas

i kan

ë re

gjis

trua

r të

gjith

a re

zulta

tet p

ër s

ecilë

n fa

zë të

eks

peri

men

tit p

unoj

në n

ë gr

up p

ër

të sh

qyrt

uar r

ezul

tate

t. R

ishi

kim

në

grup

: Më

pas

refe

rojn

ë m

e ra

dhë

krye

tarë

t e g

rupe

ve. A

ta p

yete

n se

cila

t ish

in p

robl

emet

kry

esor

e që

has

ën g

jatë

pun

ës

dhe

çfar

ë m

und

të p

ërm

irës

ojnë

në

të a

rdhm

en n

ë m

ënyr

ën e

të v

epru

arit

në e

kspe

rim

ente

. V

lerë

sim

i: N

ë pë

rfun

dim

të m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

par

ashi

kim

in s

e çf

arë

do të

ndo

dhë

me

mod

elin

e f

ushë

s m

agne

tike

nëse

rri

tet

rrym

a në

për

çues

, pë

r pu

nën

në g

rup

për

krye

rjen

e m

atje

ve,

për

nxje

rrje

n e

përf

undi

mev

e, s

i ed

he p

ër z

batim

in e

rr

egul

lës s

ë do

rës

së d

jath

të p

ër fu

shën

ele

ktro

mag

netik

e.

88 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

5

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

V

Kla

sa: V

III

Tem

a m

ësim

ore

15. D

etyr

a. M

agne

tizm

idhe

ele

ktro

mag

nete

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t:Sh

krua

ni n

ëfle

tore

10

fjalë

kyçe

në

lidhj

e m

e ele

ktric

itetin

dhe

mag

netiz

min

.R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:1.

Të g

jejn

ë fja

lët e

sak

ta n

ë ta

belë

. 2.

Të v

izat

ojnë

dre

jtim

in e

gjil

përë

s mag

netik

e.

3.Të

iden

tifik

ojnë

fakt

orët

që

janë

të rë

ndës

ishë

m n

ë nj

ë si

tuat

ë të

dhë

në.

Fjal

ët k

yç:g

jilpë

rëm

agne

tike,

m

agne

tizim

, ele

ktro

mag

net.

Mje

tet:

Flet

ë Pu

ne 3

.4 d

he 3

.5

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e ng

a lë

nda

e M

atem

atik

ës d

he e

Let

ërsi

së.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eD

isku

tim p

ër n

johu

ritë

par

apra

ke:D

isku

timi z

hvill

ohet

kry

esis

ht n

ëlid

hje

me

vetit

ëe

mag

nete

ve,n

dërt

imin

e e

lekt

rom

agne

tit, t

ë bë

rtha

mës

së h

ekur

it e

të fu

shës

mag

netik

e et

j. Pu

në e

pav

arur

: Pas

i mës

uesi

/ja b

inde

t se

njoh

uritë

janë

për

vetë

suar

nga

të g

jithë

nxë

nësi

t, u

shpë

rnda

n at

yre

Flet

ën e

Pun

ës 3

.4. I

ud

hëzo

n at

a të

shp

jego

jnë

kupt

imin

e fj

alëv

e të

gje

tura

. R

ishi

kim

në

dysh

e: N

xënë

sit p

unoj

në n

ë dy

she

Flet

ën e

Pun

ës 3

.5, d

uke

ndje

kur s

hem

bulli

n e

dhën

ë.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m të

mës

imit

nxën

ësit

vler

ësoh

en p

ër g

jetje

n e

fjalë

ve të

sak

ta n

ë ta

belë

, për

viz

atim

in e

dre

jtim

it të

gjil

përë

s m

agne

tike

dhe

për i

dent

ifiki

min

e fa

ktor

ëve

që ja

në të

rënd

ësis

hëm

në

një

situ

atë

të d

hënë

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: K

ërko

ni in

form

acio

ne p

ër tr

enat

ele

ktri

kë të

shp

ejtë

sisë

së

lart

ë, d

uke

u ba

zuar

në

fletë

n e

punë

s 3.

6.

Fizika 8 — 89

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

6

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 16

. Për

sërit

je. E

lekt

rici

teti

dhe

mag

netiz

mi

(Orë

për

vle

rësi

m)

Situ

ata

e të

nxë

nit:

Para

qite

t har

ta e

kon

cept

eve

për

elek

tric

itetin

dhe

m

agne

tizm

in d

he d

isku

tohe

t rre

th k

once

ptev

e kr

yeso

re.

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

njo

hin

ndër

timin

dhe

funk

sion

in e

ele

ktro

mag

netit

. 2.

Të tr

egoj

në s

i pun

on n

jë z

ile e

lekt

rike

dhe

rreg

ullë

n e

dorë

s së

dja

thtë

. 3.

Të a

rgum

ento

jnë

përg

jigje

t e ty

re.

Fjal

ët k

yç:b

ërth

amë

e el

ektr

omag

netit

, zile

ele

ktri

ke.

Mje

tet:

Tabe

la m

ësim

ore

Li

dhja

me

fush

at e

tje

ra o

se m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: K

jo t

emë

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

nxë

nësv

e në

lënd

ën e

Mat

emat

ikës

. M

etod

olog

jia d

he v

epri

mta

ritë

e n

xënë

sve

Dis

kutim

për

njo

huri

të p

arap

rake

:Mës

uesi

/ja ft

on n

xënë

sit t

ëkr

ijojn

ënj

ë es

e du

ke p

ërdo

rur

fjalë

t:el

ektr

omag

net,

siste

m r

ele,ç

elës

mag

netik

, mag

net,

pole

të n

jë m

agne

ti, g

jilpë

rë e

busu

llës.

Pu

në in

divi

dual

e: N

xënë

sit,

të n

darë

në

dy g

rupe

, pun

ojnë

indi

vidu

alis

ht u

shtr

imet

: gr

upi A

) 1, 3

, 5 d

he g

rupi

B) 2

, 4, 6

. Në

fund

të

orë

s mës

uesi

/ja m

bled

h fle

tët d

he b

ën k

orri

gjim

et. D

etyr

at v

endo

sen

në d

osje

n e

seci

lit n

xënë

s.

Vle

rësi

mi:

Në

përf

undi

m t

ë m

ësim

it nx

ënës

it vl

erës

ohen

për

ndë

rtim

in d

he f

unks

ioni

n e

elek

trom

agne

tit, p

ër d

emon

stri

min

si

puno

n nj

ë zi

le e

lekt

rik,

për

form

ulim

in e

rreg

ullë

s së

dorë

s së

dja

thtë

dhe

për

arg

umen

timin

e p

ërgj

igje

ve të

tyre

. D

etyr

ë sh

tëpi

e e

sugj

erua

r: N

ë sh

tëpi

nxë

nësi

t mun

d të

pun

ojnë

ush

trim

in 7

dhe

ush

trim

e pl

otës

uese

nga

Fle

ta e

Pun

ës fa

qe 7

1.

Mun

d të

pun

ojnë

në

grup

e dy

she

për

të s

jellë

info

rmac

ione

nga

jeta

e fi

zika

nit D

anez

Ers

tedi

, i c

ili n

ë vi

tin 1

820

prov

oi p

ër h

erë

të

parë

lidh

jen

mid

is d

ukur

ive

elek

trik

e dh

e at

yre

mag

netik

e.

90 — Udhëzues mësuesi

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr. 1

7

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

I

Tem

a m

ësim

ore

17. T

est i

trem

ujor

it të

tret

ë (P

rill-

Qer

shor

) Si

tuat

a e

të n

xëni

t:

Rez

ulta

tet e

të n

xëni

t të

kom

pete

ncav

e të

fush

ës s

ipas

tem

ës m

ësim

ore:

1.Të

treg

ojnë

se

një

përç

ues

me

rrym

ë kr

ijon

rret

h tij

fush

ë m

agne

tike.

2.

Të li

stoj

në fa

ktor

ët q

ë nd

ikoj

në n

ë fu

qinë

e e

lekt

rom

agne

teve

. 3.

Të s

hpje

gojn

ë çf

arë

ndod

h ku

r mag

netiz

ohet

një

shu

fër p

rej h

ekur

i.

Fjal

ët k

yç: f

ushë

mag

netik

e, fu

shë

mag

netik

e e

Tokë

s, rr

eze

ultr

avjo

llcë,

fr

ekue

ncë

e va

lëve

, ene

rgji

dete

ktor

i e

rrez

atim

it el

ektr

omag

netik

, tel

esko

p et

j. M

jete

t: Te

stet

për

gatit

en n

ë fle

të fo

rmat

i A4.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Ky

test

fo

rmul

ohet

në

bazë

të

njoh

uriv

e të

fitu

ara

nga

nxën

ësit

gjat

ë tr

emuj

orit

të tr

etë

në lë

ndën

e F

izik

ës.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eN

jë m

odel

tes

ti nd

odhe

t në

rub

rikë

n “S

htoj

cë”.

Aty

për

fshi

hen

njoh

uri

mbi

kap

itujt

“Dri

ta d

he t

ingu

lli”

dhe

“Ele

ktri

cite

ti dh

e m

agne

tizm

i”. K

oha

e zh

villi

mit

të te

stit:

45

min

uta.

Fizika 8 — 91

PLA

NIF

IKIM

I I O

RËS

MËS

IMO

RE

nr 1

8

Dat

a __

____

____

____

____

_

Fush

a: S

hken

cat e

nat

yrës

Lë

nda:

Fiz

ikë

Shka

lla: I

VK

lasa

: VII

ITe

ma

mës

imor

e 18

. Vle

rësi

m i

port

ofol

it të

nxë

nësi

t Si

tuat

a e

të

nxën

it:

Seci

li nx

ënës

ka

në

ba

nkë

puni

met

e p

orto

folit

të ti

j gja

të tr

emuj

orit

të tr

etë.

R

ezul

tate

t e të

nxë

nit t

ë ko

mpe

tenc

ave

të fu

shës

sip

as te

mës

mës

imor

e:

1.Të

për

shkr

uajn

ë sh

kurt

imis

ht p

ërm

bajtë

n e

port

ofol

it.

2.Të

evi

dent

ojnë

pun

imet

më

të re

aliz

uara

. 3.

Të v

lerë

sojn

ë rë

ndës

inë

e pl

otës

imit

të p

orto

folit

.

Fjal

ët k

yç: p

anai

r, po

rtof

ol.

Mje

tet:

dety

rat

e pu

nuar

a në

kla

së,

në s

htëp

i, pr

ojek

ti dh

e m

ater

iale

të tj

era.

Li

dhja

me

fush

at e

tjer

a os

e m

e te

mat

ndë

rkur

riku

lare

: Kjo

orë

m

ësim

i lid

het

me

njoh

uritë

e n

xënë

sve

me

Art

in P

amor

, TIK

, si

dhe

me

gjuh

ën d

he k

omun

ikim

in.

Met

odol

ogjia

dhe

vep

rim

tari

të e

nxë

nësv

eSe

cili

nxën

ës v

rojto

n po

rtof

olin

e n

xënë

sit

pran

ë. A

ta m

bajn

ë sh

ënim

e pë

r pu

nim

et m

ë të

mir

a dh

e at

o që

duh

en p

ërm

irës

uar,

duke

për

doru

r nj

ë sh

kallë

vle

rësi

mi

nga

1-3.

Sho

hin

dhe

vler

ësoj

në r

regu

llsin

ë e

dosje

s, o

rgan

izim

in e

pun

imev

e, p

unim

et

indi

vidu

ale,

det

yrat

e s

htëp

isë

e të

kla

sës,

test

et, s

i edh

e vl

erës

imet

e m

ësue

ses.

Nxë

nësi

t, të

cilë

t kan

ë m

angë

si të

det

yrav

e os

e de

tyra

për

të p

ërm

irës

uar,

mun

d t’i

plo

tëso

jnë

ato

në s

htëp

i.

Në

fund

mës

uesi

/ja b

ën v

lerë

sim

in e

të p

orto

fola

ve m

ë të

mir

ë të

kla

sës

dhe

të p

orto

fola

ve të

tjer

ë.

Dis

kuto

het m

e nx

ënës

it rr

eth

dety

rave

që

i kan

ë re

aliz

uar m

e m

ë sh

umë

dësh

irë

dhe

çfar

ë do

të d

onin

të p

ërm

irës

onin

.

92 — Udhëzues mësuesi

IV. SHTOJCA

Kompetencat kyç lidhen me kompetencat e fushës nëpërmjet rezultateve të të nxënit të secilës prej tyre. Lidhja mes rezultateve të të nxënit të kompetencave të fushës dhe të kompetencave kyç siguron zhvillimin e ndërsjellë të tyre dhe mundëson integrimin lëndor.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ

Kompetencat kyç

I. Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit

Nxënësi:

1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit;

2. dëgjon me vëmendje paraqitjen dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;

3. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave (fj alëve, koncepteve) të reja, duke përdorur gjuhën dhe fj alorin e përshtatshëm;

4. veçon informacionin kryesor nga një libër, gazetë, revistë, internet, radio, TV etj., e komenton dhe e përdor atë si referencë gjatë hartimit të një punimi ose të një detyre me shkrim;

5. shpreh drejt një mendim apo një kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare ose të huaj, për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj.), duke ndërvepruar në grup ose në klasë;

6. përdor programet kompjuterike për komunikim të drejtpërdrejtë dhe në distancë nëpërmjet formave të caktuara të komunikimit (për nevojat e veta apo si detyrë shkollore).

Fizika 8 — 93

II. Kompetenca e të menduarit

Nxënësi:

1. parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati ose publikimi në media;

2. harton planin e punës për realizimin e një krij imi/detyre (letrar, shkencor, artistik), duke përcaktuar hapat kryesore të zbatimit;

3. zgjidh një problem (matematikor, gjuhësor, shoqëror, shkencor etj.) dhe arsyeton përzgjedhjen e procedurave përkatëse;

4. përzgjedh dhe demonstron strategji të ndryshme për zgjidhjen e një problemi (matematikor, gjuhësor, shkencor, artistik, shoqëror) duke paraqitur rezultat të njëjtë;

5. interpreton mënyra të zhvillimit të një procesi natyror apo shoqëror, duke e ilustruar atë me shembuj konkretë;

6. krahason ngjashmëritë dhe dallimet e fazave më të rëndësishme nëpër të cilat është zhvilluar një proces a dukuri shoqërore, natyrore ose artistike;

7. përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy e më shumë dukurive natyrore dhe shoqërore, krij imeve letrare apo artistike.

III. Kompetenca e të nxënit

Nxënësi:

1. përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme (libra, revista, udhëzues, fj alorë, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasifi kon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën;

2. shfrytëzon të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve numerike, grafi ke, simboleve, formulave në shkenca natyrore dhe shoqërore, matematikë ose arte, duke i sqaruar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit;

3. zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, medie) për të nxënë një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet;

4. shfrytëzon portofolin personal për identifi kimin e përparësive dhe mangësive në funksion të vetëvlerësimit, të përparimit dhe të përmirësimit të suksesit në fushën e caktuar;

5. ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake,

94 — Udhëzues mësuesi

duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafi ke) sipas një radhitjeje logjike;

6. përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dij es;

7. parashtron pyetje (pse?, çfarë?, si?, kur?), i organizon mendimet e veta në formë të shkruar për temën/problemin e dhënë dhe vlerëson përparimin e vet deri në zgjidhjen e duhur;

8. menaxhon emocionet, ndjenjat, kohën, shfrytëzimin e materialeve dhe të mjeteve gjatë kryerjes së një detyre/aktiviteti (në klasë/shkollë apo gjetiu).

IV. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin

Nxënësi:

1. zhvillon një projekt individual ose në grup për kryerjen e një aktiviteti mjedisor apo shoqëror me rëndësi për shkollën ose për komunitetin;

2. diskuton në grup për rëndësinë që ka mbrojtja e mjedisit, pasojat që sjell dëmtimi i tij për jetën e njeriut dhe propozon masat që duhen ndërmarrë për evitimin e tyre;

3. identifi kon dhe vlerëson burimet e nevojshme (p.sh., pajisjet, materialet, burimet njerëzore, kohën, etj) për realizimin e një aktiviteti në shkollë ose në komunitet;

4. përdor programet kompjuterike për përgatitjen e materialeve të nevojshme grafi ke, ilustrime, dizenjime (të ft esave, të pamfl eteve, të njoft imeve apo të publikimeve);

5. bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle apo jashtë saj);

6. merr pjesë si anëtar i një jurie (në nivel klase apo shkolle) për vlerësimin e një aktiviteti/konkursi sportiv, shkencor, artistik etj., duke u bazuar në kriteret e paracaktuara.

V. Kompetenca personale

Nxënësi:

1. prezanton para nxënësve procesin e përgatitjes së një ushqimi ose të specialiteti shtëpiak sipas një recete për ushqyerje të shëndetshëm;

2. vlerëson përmbajtjen e vlerës ushqimore (ndikimin pozitiv dhe negativ në shëndet) për tri lloje ushqimesh, të cilat konsumohen në mjedisin e tij ose përreth;

Fizika 8 — 95

3. diskuton në grup me argumente për rëndësinë që ka respektimi i regjimit ditor dhe i aktiviteteve fi zike për shëndetin dhe për jetën e njeriut;

4. identifi kon shenjat/simbolet e rrezikut në prodhime apo objekte konkrete;

5. kërkon ndihmë/këshillë nga personat dhe shërbimet përkatëse për përkrahje ose mbështetje në situata të ndryshme të dyshuara/supozuara si potencialisht të rrezikshme, në të cilat cenohet shëndeti fi zik dhe mendor;

6. përshkruan ndryshimet fi zike, psikike dhe emocionale të fazës së pubertetit, duke paraqitur fakte për ndikimin e tyre në mënyrën (stilin) e jetesës;

7. shpjegon gjatë një debati ose prezantimi (me gojë ose me shkrim) pasojat e përdorimit të duhanit, të alkoolit, të drogës dhe të substancave të tjera të dëmshme për shëndetin dhe mirëqenien e individit;

8. merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj., si dhe raporton (me gojë / me shkrim) për përvojat personale të fi tuara.

VI. Kompetenca qytetare

Nxënësi:

1. zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj., si dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë;

2. reagon ndaj sjelljeve të pahij shme në shkollë/klasë dhe jashtë saj, të cilat ndikojnë në raportet ndërpersonale, analizon shkaqet e manifestimit të tyre dhe propozon mjete për përmirësimin e tyre;

3. tregon vetëbesim të lartë në marrjen e vendimeve për veprimet që ndërmerr pa dëmtuar interesat e të tjerëve, veprime, të cilat kontribuojnë në rritjen e cilësisë së aktivitetit të grupit shoqëror/ komunitetit;

4. merr pjesë në aktivitetet që promovojnë tolerancë dhe diversitet kulturor, etnik, fetar, gjinor etj, në shkollë apo në komunitet, ku përfshihen moshatarë të të gjitha përkatësive të përmendura, që jetojnë në bashkësinë e gjerë.

96 — Udhëzues mësuesi

VII. Kompetenca digjitale

Nxënësi:

1. përdor mediet digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive;

2. analizon, vlerëson, menaxhon informacionin e marrë elektronikisht (p.sh., hedhin disa informacione të marra nga interneti duke i përmbledhur në një tabelë ose grafi k);

3. përcakton mjetet e duhura teknologjike për qasjen në informacione dhe burime elektronike;

4. zhvillon aft ësinë mediatike për identifi kimin e burimit të informacionit dhe këndvështrimin analitik për gjykimin e tyre (p.sh., dallon nëse një material i marrë nga interneti është fakt dhe burimi është parësor ose dytësor);

5. ndërton sisteme të teknologjisë së informacionit nëpërmjet mbledhjes, përpunimit dhe daljes së informacionit, si dhe të reagimeve të mësuesve/eve ose nxënësve/eve e tjerë;

6. debaton mbi ndikimin, përparësitë dhe jopërparësitë e teknologjive ekzistuese dhe të reja në jetën e individit, shoqërisë apo komunitetit.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS

Kompetencat e fushës

Kompetencat e fushës së shkencave natyrore mund të konsiderohen si komponentë të kompetencës së kërkimit shkencor. Ato janë renditur më poshtë.

Kompetenca I. Identifi kimi i problemeve dhe zgjidhja e tyre

a) Nxënësi përcakton problemin:

– identifi kon karakteristikat shkencore të problemit;– thekson elementet që kanë lidhje me njëra-tjetrën;– formulon problemin.

Fizika 8 — 97

b) Nxënësi zgjedh hetimin ose skicon strategjinë:

– merr në shqyrtim strategji të ndryshme;– merr parasysh kufi zimet që shoqërojnë secilin skenar;– zgjedh atë që ai mendon se është strategjia më e mirë;– argumenton zgjedhjet e bëra;– planifi kon procedurën.

c) Nxënësi analizon rezultatet e tij /saj ose zgjidhjen:

– kërkon trendet domethënëse në të dhënat ose provat tipike;– kontrollon rezultatet sipas procedurës;– formulon probleme të reja ose sugjeron mënyrat e përmirësimit të zgjidhjes;– nxjerr rezultatet.

ç) Nxënësi realizon procedurën:

– ndjek hapat e planit;– nëse është e nevojshme, përshtat testet e tij , rishikon planin e tij ose kërkon

një mënyrë të re për zgjidhjen e problemit;– mban shënim për çdo detaj ose vrojtim të nevojshëm për analizën e

problemit.

Kompetenca 2. Përdorimi i mjeteve, i objekteve dhe i procedurave shkencore

a) Nxënësi identifi kon ndikimet e shkencës dhe të teknologjisë:

– studion ndikimet afatgjata të shkencës dhe të teknologjisë tek individët, shoqëria, mjedisi dhe ekonomia;

– vendos shkencën dhe teknologjinë në kontekstet e tyre sociale dhe historike, si dhe studion ndikimin e tyre në mënyrën e jetesës së njerëzve;

– identifi kon pyetje ose çështje etike.

b) Nxënësi kupton si funksionojnë objektet teknike:

– tregon kureshtje rreth disa objekteve teknike;– shqyrton përbërjen dhe funksionimin e tyre;– i zbërthen në pjesë, nëse është e nevojshme;

98 — Udhëzues mësuesi

– identifi kon materialet, pjesët dhe tipat e ndryshëm të lidhjeve në objektet teknike;

– dallon sisteme dhe nënsisteme të ndryshme;– shpjegon si funksionojnë ato.

c) Nxënësi kupton dukuritë natyrore:

– pyet veten rreth mjedisit të tij /saj;– shqyrton dukuri të veçanta;– përshkruan karakteristikat e tyre;– i ilustron ato me diagrame skematike;– shpjegon dukuritë duke përdorur ligjet ose modelet;– siguron koherencën e shpjegimit;– familjarizohet me konceptet që lidhen me dukuritë dhe pranon lidhjen e tyre.

Kompetenca III. Komunikimi në gjuhën dhe terminologjinë e shkencës

a) Nxënësi shkëmben informacione shkencore me të tjerët:

– kupton rolin e ndarjes së informacionit;– është i hapur në këndvështrimet e të tjerëve;– krahason të dhënat dhe procedurat e tij /saj me ato të të tjerëve;– vlerëson këndvështrimin e tij ose zgjidhjen duke i krahasuar ato me të tjerët.

b) Nxënësi përhap dhe zhvillon njohuritë ose rezultatet shkencore:

– merr parasysh përbërjen e audiencës;– përdor mënyra të ndryshme për prezantimin e informacionit (p.sh., simbolet,

tabelat, vizatimet teknike);– përshtat mesazhin sipas tipit të medies që përdor (p.sh. prezantim me gojë

ose me shkrim etj.).

Fizika 8 — 99

c) Nxënësi interpreton dhe formulon mesazhe shkencore:

– përdor informacionin shkencor dhe teknologjik të marrë nga burime të ndryshme;

– sigurohet që burimet të jenë të besueshme;– vlerëson përshtatshmërinë e tyre;– prezanton informacionin sipas rregullave dhe konvencioneve të shkencës,

teknologjisë dhe matematikës.

Kompetencat zhvillohen përmes tematikave të përbashkëta të fushës dhe në program zbërthehen në njohuri/aft ësi, shkathtësi/procedura, qëndrime/vlera. Tematikat e përbashkëta të fushës janë elemente të rëndësishme të programit të fushës së shkencave natyrore, sipas të cilave strukturohet përmbajtja lëndore dhe integrimi konceptual i secilës lëndë brenda fushës, në funksion të zhvillimit të kompetencave. Tematika të përbashkëta për shkallën e tretë dhe të katërt janë: diversiteti, ciklet, modelet, sistemet, energjia, ndërveprimet, shkallëzimi dhe matjet.

Strukturimi i programit mbi rezultatet e të nxënit për kompetenca në secilën lëndë dhe në tematika të përbashkëta, të njëjta për të gjitha lëndët e fushës, ndihmon në planifi kimin dhe zhvillimin e situatave të të nxënit dhe lehtëson vlerësimin e nxënësit për kompetencat kyç.

Situatat e të nxënit janë situata që lidhen me kontekstin e të nxënit. Ato mund të jenë situata në mjedise të mbyllura ose të hapura të nxëni, brenda shkollës ose jashtë saj. Roli i mësuesit në mësimdhënien përmes situatave është ai i udhëheqësit dhe i lehtësuesit gjatë nxënies aktive të nxënësit.

Realizimi i temave ndërkurrikulare dhe i lidhjes ndërlëndore nëpërmjet lëndëve të shkencave natyrore janë, gjithashtu, elemente të rëndësishme të programit.

Metodat, teknikat, strategjitë e të nxënit në fushën e shkencave natyrore janë faktorë të rëndësishëm për një nxënie të suksesshme që nxit interesin, gjithëpërfshirjen, ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësit. Përzgjedhja dhe përdorimi i tyre nga mësuesit bëhet në funksion të zhvillimit të kompetencave të nxënësit, duke respektuar stilet e ndryshme të të nxënit.

100 — Udhëzues mësuesi