Embed Size (px)
Citation preview
Fietsen in Presikhaaf 1
Typ hier om tekst in
te voeren
FIETSEN
IN
PRESIKHAAF
Nota van aanbevelingen
Juni 2013
Fietsen in Presikhaaf 2
Fietsen in Presikhaaf
Arjan Rook
2013
De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en
betere mogelijkheden om te fietsen. Dat kan dankzij de steun van onze leden. De Fietsersbond heeft
35.000 leden, 150 afdelingen en 1500 actieve vrijwilligers, verspreid over heel Nederland.
De nota van aanbevelingen is tot stand gekomen in het kader van mijn afstudeerstage. Deze stage is
de afsluiting van de opleiding Mobiliteit op de Hogeschool Windesheim. De stage is gelopen in de
periode februari tot en met juni 2013.
Copyright Fietsersbond 2013.
Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding.
Fietsersbond
Postbus 2828
3500 GV Utrecht
www.fietsersbond.nl
Telefoon 030-2918171
Fax 030-2918188
E-mail [email protected]
Fietsen in Presikhaaf 3
Inhoud
Inleiding ........................................................................................... 4
1 WIJKBESCHRIJVING PRESIKHAAF ...................................... 5
1.1 Kenmerken van de wijk ............................................................................ 5 1.2 Fysieke woonomgeving ........................................................................... 6
1.3 Inkomen ................................................................................................... 6 1.4 Ontwikkelingen......................................................................................... 6 1.5 Bereikbaarheid en mobiliteit ..................................................................... 7
2 VERBETERPUNTEN INFRASTRUCTUUR .......................... 11
2.1 Middachtensingel ................................................................................... 12
2.2 IJssellaan ............................................................................................... 13 2.3 Het Lange Water .................................................................................... 15 2.4 De Lange Wal ........................................................................................................... 16 2.5 Laan van Presikhaaf .............................................................................. 17
3 VERBETERPUNTEN FIETSVOORZIENINGEN ................... 19
3.1 Fietsparkeren ......................................................................................... 19
3.2 Strooibeleid ............................................................................................ 20 3.3 Sociale (on)veiligheid ............................................................................. 21 3.4 Verlichting .............................................................................................. 22
3.5 Bewegwijzering ...................................................................................... 23 3.6 Verharding fietspaden ............................................................................ 24
3.7 Recreatieve fietsroutes .......................................................................... 24 3.8 Obstakels in de fiets infrastructuur ......................................................... 25
4 VERBETERPUNTEN FIETSCULTUUR ................................ 26
4.1 Fietsgebruik in krachtwijken verbeteren ................................................. 26
4.2 Overige doelgroepen ............................................................................. 26
5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN .................................. 28
5.1 Eindconclusie ......................................................................................... 28
5.2 Aanbevelingen ....................................................................................... 28 5.3 Overzicht belangrijkste aanbevelingen .................................................. 30
6 VERWIJZINGEN EN TOELICHTING .................................... 31
Fietsen in Presikhaaf 4
Inleiding
Als inwoners 10% vaker fietsen en minder vaak de auto pakken, leidt dit tot 20% afname van de
parkeerdruk in de binnenstad en 15% minder tijdverlies voor automobilisten. De uitstoot van
schadelijke stoffen daalt met 6%. 1
Kortom: alle reden om meer mensen op de fiets te krijgen. Om dit te kunnen bewerkstelligen zal er
gewerkt moeten worden aan fietsvriendelijkheid van wijken.
Wijken voor de fiets is een project van de Fietsersbond dat zich richt op het verbeteren van het
fietsklimaat in achterstandswijken. Dit project is van februari tot juli uitgevoerd in Presikhaaf, Arnhem.
Voor een goed fietsklimaat zijn volgende aspecten van groot belang:
Goede en aantrekkelijke infrastructuur,
Goede voorzieningen voor fietsers,
En een cultuur waarin fietsen als aantrekkelijke en volwaardige vervoerwijze wordt
beschouwd.
In een ideale fietswijk zijn deze 3 aspecten van hoog niveau en met elkaar in balans. Dat leidt tot veel
verplaatsingen per fiets en daarmee is het goed voor de bereikbaarheid, de luchtkwaliteit en de
leefbaarheid in de wijk, en ook voor de bewegingsvrijheid, gezondheid en portemonnee van de
bewoners. 2
In de maanden april en mei is de enquête uitgezet, zowel online als in het wijkwinkelcentrum, bij de
vergadering van het wijkplatform en de ouderen fietsclub. Daarmee is er informatie verzameld over het
fietsgebruik en de mening over het fietsklimaat in de wijk. De enquête heeft 128 respondenten
opgeleverd.
De informatie die de enquêtes opleverden is geanalyseerd en in kaart gebracht. Het resultaat is
aangevuld met de verkeerskundige kennis en onderzoeken van de Fietsersbond uitgewerkt tot deze
rapportage. Ook de Fietsersbond Arnhem heeft meegedacht bij het tot stand komen van deze
rapportage.
1 (bron: Fietsberaadpublicatie no 18, KpVV, 2010)
2 (bron: Fietsen is groen, gezond en voordelig, Gijswijk, 2010)
Fietsen in Presikhaaf 5
1 WIJKBESCHRIJVING PRESIKHAAF
1.1 Kenmerken van de wijk
In Presikhaaf wonen anno 2013 bijna 15.000 mensen. De totale wijk is opgebouwd tussen 1948 en
1970, met als overwegende bouwperiode de jaren zestig. De woonwijk is gelegen in het noordoosten
van Arnhem. Van oost naar west meet de wijk 3 kilometer, en van noord naar zuid ruim 2 kilometer.
Enkele punten die de wijk goed karakteriseren:
• Scheiding van wonen, werken, verkeer en ontspanning
• Rechtlijnig stratenpatroon met bebouwing in het groen
• Veel openbaar groen zoals wijkparken, in plaats van privégroen
• Geen klassieke bouwblokken, maar experimentele verkavelingsvormen zoals strokenbouw
en hofverkaveling
• Stempelbouw: variatie van grondgebonden en gestapelde woningen binnen clusters, die
identiek herhaald worden
• Flatbouw en andere hoogbouw m.n. aan invalswegen en belangrijke singels
• Openbare gebouwen solitair in de ruimte (geldt ook voor historische monumenten in de oude
stad)
• Seriematige woningbouw productie, beton, prefab en eenvormigheid
• Radicale breuk met tradities en het verleden. Uiterlijke vorm volgt uit de functie van een
gebouw
In de wijk is een soort tweedeling op te merken. Presikhaaf-West behoort tot een van de 40
Nederlandse krachtwijken. Onder Presikhaaf-West vallen de buurten Presikhaaf l, ll en lll. Elsweide en
Het Lange Water behoren tot Presikhaaf-Oost. (zie figuur 1)
Figuur 1: Woonbuurten en grenzen van de wijk
Fietsen in Presikhaaf 6
De tweedeling in de wijk is in verschillende aspecten terug te zien. Wat betreft het aantal allochtonen
is er een opmerkelijk verschil tussen het westen en oosten van de wijk. In het westen is 56% van
buitenlandse afkomst tegenover 30% in het oosten. (tegenover 18% allochtonen gemiddeld in
Arnhem) De grootste bevolkingsgroep zijn de Turken, gevolgd door Marokkanen. 3
Figuur 2: Etniciteit bewoners Presikhaaf (west & oost)
1.2 Fysieke woonomgeving
Presikhaaf-West heeft 3.675 woningen. De woningvoorraad bestaat voor 70% uit corporatiewoningen,
voor 11% uit particuliere huurwoningen en voor 20% uit koopwoningen. Het aandeel koopwoningen is
de afgelopen jaren iets toegenomen (was 16% in 2005), het aandeel corporatiebezit is afgenomen
(was 75% in 2005). 32% van de woningvoorraad bestaat uit ééngezinswoningen. Dit is duidelijk lager
dan het stadsgemiddelde (53%).
Presikhaaf-Oost kent 3.398 woningen. De woningvoorraad bestaat voor 30% uit corporatiebezit, 21%
uit particuliere huurwoningen en 48% uit koopwoningen. Het aandeel koopwoningen is de afgelopen
jaren bijna gelijk gebleven (was 47% in 2005). 46% van de woningvoorraad bestaat uit
ééngezinswoningen.
1.3 Inkomen
Het gemiddeld besteedbaar inkomen per persoon is 22.700€. Dit ligt ver beneden het gemiddelde van
de stad Arnhem, waar het inkomen rond de 28.300€ ligt. In sociaal economisch opzicht is Presikhaaf-
West een armere buurt dan Oost, het inkomen ligt hier op 17.740€ gemiddeld.
Het percentage wat een inkomen beneden modaal heeft, is 40,2%, tegenover 38,1% gemiddeld in
Arnhem. 4
1.4 Ontwikkelingen
De buurt Presikhaaf l is inmiddels grotendeels geherstructureerd, Presikhaaf ll wordt momenteel
gesloopt. In de plannen voor deze buurten is de oorspronkelijke stedenbouwkundige opzet van
Presikhaaf niet meer overal te herkennen. In de overige buurten van Presikhaaf vindt op grote schaal
renovatie plaats. Hier wordt slechts incidenteel sloop en nieuwbouw uitgevoerd of voorgenomen. In de
hele wijk zijn vrijwel alle verouderde scholen vervangen door moderne scholen, nieuwe woningen of
multifunctionele gebouwen.
3 Bron: Wijkvisie Presikhaaf 2025, (2011)
4 Bron: Nvm.nl, 40 Prachtwijken (2010)
Fietsen in Presikhaaf 7
Ook de verbetering van de verkeersveiligheid is één van de speerpunten van het ontwikkelingsplan
voor Presikhaaf. Herinrichting van de openbare ruimte en herinrichting van de hoofdinfrastructuur
moeten de verkeersveiligheid sterk verbeteren. Dit gebeurt onder andere door realisatie van 30 km per
uur zones. Rond het Winkelcentrum wordt de verkeersveiligheid daarnaast onder andere verbeterd
door middel van herinrichting van de openbare ruimte en de aanleg van vrij liggende fietspaden. 5
1.5 Bereikbaarheid en mobiliteit
De wijk wordt ontsloten door een aantal netwerken. De reeds aanwezige netwerken worden per
modaliteit behandeld. Eerst het hoofdnet voor de auto, daarna het OV-net (bus en trein) en vervolgens
het fietsnet.
1.5.1 Auto
Presikhaaf heeft een strategische ligging, tussen de centra van Velp en Arnhem. Deze strategische
ligging, in combinatie met de opkomst van de auto in de jaren 50 en 60, heeft geleid tot een heldere
hoofdstructuur. (zie figuur 3) De structuur bestaat uit recht doorgaande wegen die de stroomfunctie
van het verkeer ten goede moeten komen. De bovenwijkse functie van de hoofdwegen in Presikhaaf
komt goed tot uitdrukking door de vrij brede wegprofielen.
Figuur 3: hoofdstructuur auto in Arnhem (Fietsnota Arnhem 2013)
In totaal zijn er in Arnhem 59.940 personenauto's geregistreerd wat neerkomt op 612 personenauto's
per vierkante kilometer. In Presikhaaf zijn er gemiddeld 0.77 auto’s per woning, in Arnhem zelf ligt dit
op 0.86 auto per woning. Het gemiddelde van Nederland is 1,2 auto per woning. 6
Op een gemiddelde werkdag anno 2010 produceert Arnhem ongeveer 600.000 autoritten. Dit zijn
autoritten van inwoners, werknemers en bezoekers bij elkaar opgeteld. De trend is dat in 2020 het
aantal ritten zal stijgen naar circa 730.000 autoritten; dit is een groei van 20%. Na 2020 vlakt de groei
naar verwachting af. Het grootste deel van de huidige autoverplaatsingen blijft binnen de stad
(376.000 ritten). Het overige deel betreft verplaatsingen van en naar de regio (128.000 verplaatsingen)
en van en naar de rest van het land (101.000 verplaatsingen). Naar 2020 geven de verplaatsingen
van en naar de rest van het land de grootste toename (27% groei). De groei van het aantal
verplaatsingen binnen de stad is volgens de prognoses nog 19%. In totaal komen er nog circa
125.000 extra autoritten in, van en naar Arnhem per gemiddelde werkdag bij. Deze groei is voor een
kwart te verklaren door de groei in het aantal inwoners en arbeidsplaatsen. Driekwart van de toename
komt door de autonome mobiliteitsgroei.
5 Bron: Structuurvisie Arnhem, (2011)
6 Bron: CBS (2013)
Fietsen in Presikhaaf 8
1.5.2 Openbaar vervoer (Bus)
De stads- en steekbuslijnen langs het Winkelcentrum Presikhaaf vormen samen een van de meest
intensief gebruikte busroutes van Arnhem. Er gaan negen buslijnen door de wijk die één of meerdere
haltes in Presikhaaf hebben. Hiervan zijn 2 (trolley)lijnen, Lijn 5 - Schuytgraaf - Presikhaaf en Lijn 6 -
HAN-Elsweide.
De gemeente is van plan de doorstroming van het OV te verbeteren door het realiseren van een vrije
opstelstrook bij de kruising Lange Wal – Lange Water en aanpassing van de verkeersregelinstallaties.
Verwacht wordt dat door deze maatregelen nog meer mensen gebruik zullen maken van het
aanwezige busvervoer.7
Figuur 4: hoofdstructuur OV in Arnhem (Fietsnota Arnhem 2013)
1.5.3 Openbaar vervoer (Trein)
De wijk heeft een eigen NS-Station. Vanaf dit station gaat er 2 maal per uur een trein in de richting
Zutphen, die stopt in Velp, Rheden, Dieren en Brummen. Ook in de richting Centraal Station Arnhem
komt 2 maal per uur een trein, die stopt bij station Velperpoort.
Station Presikhaaf is een voorstadshalte dat van grote betekenis voor de bereikbaarheid van hier
gevestigde onderwijsinstellingen. Het gaat om grote aantallen leerlingen en studenten, onder andere
van de nabijgelegen HAN-campus. De vervoerswaarde van het station is tevens van betekenis voor
toekomstige vernieuwing van het stationsgebied. 8
1.5.4 Fietsnetwerken
De aanwezige fietsinfrastructuur in de wijk is voornamelijk gesitueerd parallel aan de belangrijkste
wegen van het hoofdnetwerk. Het netwerk bepaald nog altijd de structuur in de wijk, zo ook van het
fietsnetwerk. Het fietsnetwerk van Arnhem is gecategoriseerd in drie categorieën. Het regionale
hoofdnetwerk, het stedelijke hoofdnetwerk en het aanvullende netwerk. De wijk wordt aangedaan door
het stedelijke hoofdnetwerk, al lopen de regionale verbindingen vlak langs de wijk. Vanuit het noorden
en zuiden van de wijk zit men snel op het regionale hoofdnetwerk. (zie figuur 5)
7 (Bron: Fietsbeleidsnota Arnhem, 2013)
8 (Bron: Structuurvisie Arnhem, 2011)
Fietsen in Presikhaaf 9
Figuur 5: Regionaal en stedelijk hoofdnetwerk voor de fiets9
Het regionale hoofdnetwerk is een snelfietsroute, en aangesloten op de netwerken van andere
gemeentes. Doordat het een intergemeentelijk netwerk is, valt het onder de visie van de Stadsregio
Arnhem Nijmegen (SAN). Het sluit aan op stations, en centra van dorpen en steden. Het fietspad moet
vrij liggend zijn. Op dit netwerk moet de fietser voorrang krijgen bij kruisingen met ander verkeer. De
minimale breedte is 2,5 meter (2 richtingen 4 meter), en uitgevoerd worden in rood asfalt.
Het stedelijk hoofdnetwerk omvat de belangrijkste stedelijke routes waarop het grootste gedeelte van
het verkeer wordt afgewikkeld. Zo kan men snel tussen en binnen verschillende stadswijken komen.
Op dit netwerk moet de fietser voorrang krijgen bij kruisingen met ander verkeer. De minimale breedte
is 2 meter (2 richtingen 3,5 meter), en uitgevoerd worden in rood asfalt.
Het aanvullende netwerk is eveneens op netwerkniveau van belang, maar van lagere orde. Het
fietsgebruik is hier beperkter. Het aanvullende netwerk behoeft ook geen specifieke eisen. Er kunnen
zelfs woonstraten zonder fietsvoorzieningen onder vallen.
De kwaliteit van de netwerken bepaald in belangrijke mate de kwaliteit van het fietsklimaat in de wijk
(zie ook 6.1.3). Het netwerk vormt in principe de basis voor elk ontwerp. Voldoet een netwerk niet
meer aan de eisen van gebruikers, dan kan het nodig zijn het netwerk te actualiseren. Of dit nodig is,
zal blijken in het volgende hoofdstuk.
Uit onderzoek blijkt dat verbetering van het fietsnetwerk een reductie van circa 3% van het
autoverkeer op de hoofdstructuur kan geven. De grootste reductie is terug te vinden aan de oostkant
van Arnhem. Op de IJssellaan kan het autoverkeer met circa 5% afnemen. 10
9 Bron: Structuurvisie Arnhem 2020-2040, Gemeente Arnhem (2012)
Fietsen in Presikhaaf 10
1.5.5 Barrières
De wijk wordt aan de noordoostzijde begrensd door de A12. Aan de zuidoostzijde de N325 (Pleijweg).
Aan de noordwestzijde wordt de wijk ingesloten door de spoorlijn Arnhem-Zutphen en aan de
zuidwestzijde door de spoorlijn Arnhem-Zevenaar (zie figuur 1). Dit zijn alle poorten tot de wijk:
De A12 kan worden doorkruist via 3 tunnels
De spoorweg Arnhem-Zutphen via 1 gelijkvloerse weg en 2 ongelijkvloers (tunnels)
De spoorweg Arnhem-Zevenaar via 4 ongelijkvloers (tunnels)
De Pleyroute via 1 ongelijkvloers (tunnel)
Figuur 6: Barrière, de Straatweidentunnel bij de A12
10 Bron: Verkenningennota Arnhem, 2012
Fietsen in Presikhaaf 11
2 VERBETERPUNTEN INFRASTRUCTUUR
De gebruikte onderzoeksmethode is de enquête. Er is op verschillende manieren geënquêteerd. Er is
online geënquêteerd, via een oproep in de wijkkrant. Ook is er mondeling geënquêteerd, in en rond
het winkelcentrum. Daarnaast zijn er flyers uitgedeeld waarop de link naar de enquête stond. De
enquête is uitgezet van 8 april tot en met 31 mei 2013. Het totaal aantal respondenten is 128.
Op de vraag: ‘Met welk cijfer zou u het fietsen beoordelen?’ kreeg Arnhem gemiddeld een 6,7 als
cijfer. De wijk Presikhaaf scoort iets hoger, exact een 7,0.
De eerste conclusie hieruit is dat er in de wijk geen al te grote problemen worden ondervonden, en dat
het met het fietsen zelfs iets beter zit dan het gemiddelde van Arnhem. Dit wil echter niet zeggen dat
er geen knelpunten zijn.
In totaal geven 82 mensen (64%) verkeersonveilige plaatsen aan. In dit hoofdstuk worden eerste de
specifieke locaties waar zich de meeste knelpunten voordoen besproken. Vervolgens worden de
knelpunten die daar spelen belicht, waarna er aanbevelingen worden gegeven hoe deze het best op
te lossen zijn.
De meest genoemde locaties zijn:
Middachtensingel (39% van de 82)
IJssellaan (16% van de 82)
Het Lange Water (16% van de 82)
Lange Wal (16% van de 82)
Laan van Presikhaaf (13% van de 82)
Overeenkomst tussen deze wegen is dat het allen belangrijke ontsluitingswegen zijn. Zo maken Het
Lange Water en de IJssellaan onderdeel uit van het hoofdwegennet van de Stadsregio Arnhem
Nijmegen (SAN). De kruisingen Lange Wal – Het Lange Water en IJssellaan – Het Lange Water
vormen de belangrijkste doorstromingsknelpunten in dit wegennet. De wegen vormen een cordon
rond Winkelcentrum Presikhaaf, met uitzondering van de Middachtenlaan. De wegen zijn overwegend
kaarsrecht, en de kruispunten vormen belangrijke conflictpunten. (zie figuur 7)
Figuur 7: Overzichtskaart buurten en belangrijke wegen (Bestemmingsplan Winkelcentrum- en Park Presikhaaf)
Fietsen in Presikhaaf 12
De locaties waar men de meeste knelpunten ondervind worden hier benoemd. Vervolgens worden de
belangrijkste oorzaken aangegeven, met hierachter het percentage mensen dat de desbetreffende
oorzaak genoemd heeft. Uiteindelijk worden aanbevelingen gegeven om de knelpunten te
verminderen.
2.1 Middachtensingel
De Middachtensingel is de meest genoemde locatie die men verkeersonveilig vindt. Het is een
ontsluitingsweg in het oosten van de wijk, en het vormt de belangrijkste ontsluiting voor de buurten
Elsweide en Over het Lange Water. De straat vormt samen met de Bethaniënstraat en De Lange Wal
een soort binnenring voor de wijk. Aan de straat is een ROC gevestigd, een verzorgingstehuis, enkele
basisscholen en een buurtwinkelcentrum. De Middachtensingel heeft aan weerszijden van de weg
fietsstroken.
Meest genoemde oorzaken: Oversteekbaarheid door hoge snelheden (43% van de 32), Te weinig
ruimte bij passeren van (trolley)bussen en auto’s (33% van de 32)
1. De oversteekbaarheid van de weg wordt door een aantal mensen als onveilig punt gezien. De
snelheden op de weg liggen hoog, en vanuit sommige punten is het zicht slecht (door onder andere
geparkeerde auto’s). Vooral het oversteken van de bocht bij de Weldam wordt als lastig ervaren. De
Weldam is een verzorgingstehuis en ligt precies in een bocht waardoor een gedeelte van het zicht
slecht is. Ook de hoge snelheden van auto’s en bussen op de weg vinden een aantal bewoners een
gevaarlijk punt. Zo kwam er uit een bewonersavond naar voren dat de singel net een racebaan is. Ook
worden er wel snelheden van 130 km uur gemeten.
2. Er zijn vrij veel mensen die de (trolley)bussen gevaarlijk vinden. De reden hierachter is dat de
bussen erg lang zijn en aardig uitzwenken. Dit probleem speelt vooral in de bochten van de weg. Ook
wordt de geringe afstand tussen fietser en bus gevaarlijk gevonden. Zoals eerder genoemd gaan er
twee lijnen met trolleybussen door de wijk. De trolley wordt gezien als de basis van een
milieuvriendelijk, snel en aantrekkelijk openbaar busvervoer in Arnhem. Met het trolleynet (Snelnet)
worden de zwaarste stedelijke vervoerrelaties bediend. De gemeente Arnhem wil het trolleynet graag
uitbreiden. Voor de fietser in de wijk is dit geen goed nieuws. Het is juist noodzakelijk om de fietsers
zo ver mogelijk uit de buurt van trolleybussen te houden (zie 6.1.2). Het trolleynet doorkruist en loopt
langs fietsroutes door de wijk.
Figuur 8 – Straatbeeld Middachtensingel
Fietsen in Presikhaaf 13
Aanbevelingen specifiek voor Middachtensingel
De meest effectieve oplossing is het realiseren van een vrij liggend fietspad langs de gehele singel. Zo
kan men vanaf de kruising met de Lange Wal de singel op fietsen. Het buurtwinkelcentrum en
verzorgingstehuis de Weldam worden zo beter bereikbaar. Daarnaast is de hinder die men van
uitzwenkende trolleybussen ondervind weggenomen. Bij het vormen van nieuwe fietsroutes is het
daarom beter de fiets overal te scheiden van de route van de trolleybussen. De Middachtensingel
heeft over de gehele lengte de ruimte voor een vrij liggend fietspad. Dit dankzij de brede groene
bermen aan weerskanten van de weg.
Indien het realiseren van een vrij liggend fietspad niet mogelijk is, zijn er andere oplossingen
denkbaar. Deze betreffen dan het verlagen van de snelheid op de weg. Wat betreft de hoge
snelheden van het gemotoriseerd verkeer is het de aanbeveling om net als in de Bethaniënstraat
plateaus aan te leggen. De Bethaniënstraat is vergelijkbaar met de Middachtensingel. Het heeft de
functie van een ontsluitingsweg voor twee buurten en de weg heeft lange rechtstanden.
Om de oversteekbaarheid te bevorderen kan er tussen de plateaus in een oversteek gemaakt worden.
Deze plateaus kunnen ook 50 meter van de bochten voor de Weldam en het buurtwinkelcentrum
geplaatst worden. Op deze manier is een gevaarlijke oversteek in één van de bochten niet meer
noodzakelijk.
2.2 IJssellaan
De IJssellaan is één van de belangrijkste verkeersaders van Arnhem. Het vormt als het ware een
onderdeel van de tweede centrumring. Hiermee is het een belangrijke en drukke verbinding voor
auto's, openbaar vervoer en fietsers. Als verkeersader is de IJssellaan dus van groot belang voor
Arnhem maar voor Presikhaaf is het daarnaast ook een belangrijke ontsluitingsweg. De weg komt de
wijk binnen ter hoogte van Hogeschool Larenstein in het oosten en in het westen ter hoogte van de
Voetiuslaan. De IJssellaan is onderdeel van het stedelijke fietsroute netwerk en heeft de beschikking
over een vrijliggend fietspad. Alleen ter hoogte van het kruispunt met Het Lange Water tot de
onderdoorgang bij de A12 heeft de weg aan beide zijden fietspaden.
Meest genoemde oorzaken: lange wachttijden bij verkeerslichten (38% van de 13), oversteken geeft
onveilig gevoel (38% van de 13)
1. De verkeerslichten vormen in het kader van veiligheid en comfort een obstakel voor fietsers in de
wijk. De klacht over de lange wachttijd voor verkeerslichten wordt vrij vaak genoemd. Het is opvallend
dat er veel verkeerslichten staan op de route van het stedelijk fietsnetwerk (zie figuur 9). Enerzijds
helpt dit de fietser met de oversteekbaarheid van de straat. Anderzijds kan het de fietser ergernis
bezorgen wanneer de circulatietijd te lang duurt.
2. De oversteekbaarheid van de IJssellaan wordt ook als obstakel gezien tijdens het fietsen. De
verklaring hiervoor kan zijn dat er op sommige punten fietspaden ontbreken. Grote delen fietspad
lopen parallel aan de hoofdweg, maar ter hoogte van het winkelcentrum ontbreekt er een fietspad. Wil
men de weg vervolgen via het fietspad, om bijvoorbeeld naar het centrum van de stad te gaan, moet
men de drukke weg oversteken.
Aanbevelingen specifiek voor IJssellaan
Om een aantrekkelijke route te kunnen bieden aan fietsers moeten de wachttijden niet lang zijn. Het is
daarom aanbevolen de wachttijd voor fietsers op de hoofdroutes nooit langer dan één minuut te laten
worden. Een manier om dit te regelen is om tweemaal groen voor de fietsers in de cyclus op te
nemen. Tevens kunnen er wachttijdvoorspellers geplaatst worden, zodat de fietser weet hoelang hij
moet wachten.
Als het veranderen van de cyclus geen haalbare optie blijkt te zijn, kan er gekeken worden naar
oplossingen van andere aard. Een rotonde zou een ideale kruising kunnen zijn, aangezien de fietsers
niet meer hoeven te wachten op verkeerslichten. Echter, de intensiteiten op de IJssellaan liggen te
Fietsen in Presikhaaf 14
hoog voor het realiseren van een rotonde. Daarnaast zullen de intensiteiten in de toekomst alleen
maar oplopen. 11
Figuur 9: Verkeersregelinstallaties in Presikhaaf12
Daarom moet voor de langere termijn een oplossing gezocht worden in een ongelijkvloers kruispunt.
Dit kan op twee manieren gebeuren: De bestaande voetgangersbrug aanpassen en toegankelijker
maken voor fietsers. Of er kan werk gemaakt worden van realisatie van een nieuwe fietsersbrug ter
hoogte van HAN–campus in het park naar het winkelcentrum. Op deze manier wordt het voor
bewoners en scholieren uit het noordelijke gedeelte van de wijk (vv.) mogelijk om veilig de IJssellaan
over te steken.
Als het realiseren van een nieuwe fietsersbrug/aanpassen van de voetgangersbrug een te dure kaart
blijk te zijn, is het wenselijk om parallel (aan de gehele zuidzijde) van de IJssellaan een vrij liggend
fietspad te realiseren. Om dit mogelijk te maken zal het fietspad doorgetrokken moeten worden ter
hoogte van het winkelcentrum. Op deze manier ontstaat een doorlopend fietspad, en hoeven fietsers
niet over te steken, of gebruik te maken van de ventweg langs de parkeerplaatsen.
Figuur 10: Verkeerslichten bij de IJssellaan
11
Bron: Structuurvisie Arnhem, 2012
12 Bron: Fietsrouteplanner Fietsersbond
Fietsen in Presikhaaf 15
2.3 Het Lange Water
Het Lange Water is net als de IJssellaan een drukke en belangrijke verkeersader en maakt deel uit
van de hoofdstructuur van de wijk Presikhaaf. Het Lange Water is de belangrijkste noord–zuidroute in
de wijk Presikhaaf. De kruisingen Lange Wal-Lange Water en IJssellaan-Lange Water vormen
belangrijke doorstromingsknelpunten in dit wegennet. Volgens de Wijkvisie ‘Presikhaaf 2025’ zal de
herinrichting van de hoofdinfrastructuur van de wijk leiden tot een verbeterde doorstroming van het
autoverkeer. De weg is in principe dé entree voor de wijk. De weg is typerend voor de ruime en
groene opzet van Presikhaaf. Het deel van het Lange Water tussen de IJssellaan en de spoorlijn heeft
een andere opzet. Hier bestaat de weg uit twee rijbanen zonder middenberm. Het Lange Water heeft
aan weerszijden vrijliggende fietspaden. In figuur 7 is te zien dat de weg de wijk in tweeën snijdt, met
aan westelijke zijde het oude gedeelte met jaren 50 en 60 bebouwing.
Meest genoemde oorzaken: tweerichtingsverkeer (31% van de 13), wachttijden verkeerslichten (23%
van de 13).
1. Het tweerichtingsverkeer wordt het vaakst genoemd op de locatie voor Het Lange Water. Er zijn
punten waar ‘spookrijders’ fietsen. Bijvoorbeeld ter hoogte van het HAN-complex. Tegelijkertijd is dit
een riskante oversteekplek voor fietsers.
2. Ook op het Lange Water staan veel verkeerslichten. Ook hier leiden de wachttijden tot klachten. Het
lange wachten maakt het fietsen onaantrekkelijker (zie figuur 9).
Aanbevelingen specifiek Lange Water
Attendeer het autoverkeer op een gevaarlijke oversteek in de omgeving van het HAN-complex. Door
middel van bebording of een opvallend vlak op de weg. In tegenstelling tot aan de IJssellaan ligt hier
aan beide zijdes van de weg een fietspad, waardoor het verkeer theoretisch gezien niet per se hoeft
over te steken. De fietsers die aan de verkeerde kant van het fietspad fietsen zijn fout en dit moet
bestraft worden. Dit kan gebeuren door handhaving.
Wat betreft het tweede knelpunt, er is onderzoek gedaan in hoeverre fietsers onnodig lang bij het
kruispunt Lange Water-IJssellaan moeten wachten. Hier is uitgekomen dat fietsers bij dit kruispunt
onnodig lang staan te wachten. Dit wordt veroorzaakt door de absolute busprioriteit. Deze zorgt voor
lange cyclustijden en dus ook lange wachttijden.
Door een te korte groentijd moeten fietsers soms blijven wachten tot de volgende groenbeurt. De
lange voetgangersoversteken dragen bij aan de lange cyclustijden (in de spits minimaal 120
seconden).
Oplossing hiervoor is het inperken van de prioriteitsmaatregelen voor de bus. Het inperken van de
prioriteitsmaatregelen voor de bus is in principe goed te realiseren. Het is uiteindelijk afhankelijk waar
de prioriteiten van de gemeente liggen.
Mocht het inperken van de cyclustijd geen haalbare kaart zijn, dan kan er gekeken worden of een
verkleining van het kruisingsvlak en een andere rijstrookindeling leidt tot een betere verkeersregeling.
Het verkleinen van het kruisingsvlak is in verband met ruimtelijke ontwikkelingen rondom het
winkelcentrum wel minder realistisch. De gemeente wil waarschijnlijk geen investeringen plegen
zolang er geen duidelijkheid is over de ruimtelijke ontwikkelingen. 13
13
Bron: De fietsvriendelijkheid van verkeersregelinstallaties (Fietsberaad, 2003)
Fietsen in Presikhaaf 16
2.4 De Lange Wal
De Lange Wal ligt ten zuiden van het winkelcentrum en de straat ligt ingeklemd tussen Het Lange
Water en de Laan van Presikhaaf. De straat heeft een belangrijke functie voor openbaar vervoer en
fietsers. De Lange Wal is onderdeel van het Arnhems fietsroutenetwerk. De Lange Wal is weliswaar
een doorgaande verkeersader maar voor de buurt Presikhaaf lll en het winkelcentrum een belangrijke
ontsluitingsweg. De Lange Wal heeft aan weerszijden van de weg fietsstroken. De fietsstroken ter
hoogte van het winkelcentrum zijn net opgeleverd en het kruisingsvlak met Het Lange Water is recent
verkleind.
Meest genoemde oorzaken: wachtende auto’s op de weg ter hoogte van de parkeerplaatsen bij het
winkelcentrum (23%), onoverzichtelijk ter hoogte van inrit parkeerplaats (23%), hoge randen van
nieuwe fietspad (23%).
De klachten qua wachtende auto’s en onoverzichtelijkheid bij de in/uitritten van de parkeerplaatsen
hebben direct betrekking op het winkelcentrum. De verhoogde fietspaden indirect. Daarom eerst een
nadere uitleg over deze bestemming. Het winkelcentrum is een van de belangrijkste bestemmingen
van de wijk, en is zeer goed bereikbaar voor het gemotoriseerd verkeer. Niet alleen voor bewoners,
maar ook zeker voor bezoekers. Er is zeer veel parkeergelegenheid. En het is gratis parkeren. Dit leidt
tot een ongewenste hoeveelheid extra autoverkeer in de wijk.
Ook de kwaliteit van de toegangsroutes naar het winkelcentrum Presikhaaf laat te wensen over zowel
wat betreft inrichting als veiligheid. De Lange Wal is veel te smal voor het huidige verkeersaanbod. De
vele afslagen naar de parkeerterreinen en het gedeeltelijk uitgevoerde tweerichtingen fietspad
veroorzaken onveilige en onoverzichtelijke situaties met veel kansen op conflicten. 14
Uit onderzoek door verkeersadviesbureaus blijkt dat de huidige verkeersafwikkeling rondom het
winkelcentrum kritisch is, vooral tijdens de avondspits op diverse kruispunten. Daar komt nog bij dat
het autoverkeer op het hoofdwegennet in Presikhaaf de komende tien jaar op veel plaatsen fors zal
groeien.
De fietsstroken ter hoogte van het winkelcentrum zijn onlangs gereconstrueerd. Dit heeft geleid tot
hoogteverschil tussen fietsstrook en weg. Vooral voor ouderen en gehandicapten kan dit verschil als
problematisch worden ervaren. Tevens laten de hoge randen het niet toe om eenvoudig wachtende
auto’s te passeren. Zo is er vanuit het winkelcentrum maar één mogelijkheid om met de fiets over te
steken zonder af te hoeven stappen.
Figuur 11 – Fietsstroken aan De Lange Wal met hoge randen, nabij het winkelcentrum
14
Bron: Wijkvisie Presikhaaf 2025, 2011
Fietsen in Presikhaaf 17
Aanbevelingen specifiek De Lange Wal
Er zijn 2 in-uitritten voor de parkeerplaatsen van het winkelcentrum die af en toe voor wachtende
auto’s zorgen. Deze blokkeren de doorgang voor fietsers. Aanbeveling hiervoor is om in ieder geval
het fietspad duidelijk zichtbaar te maken voor het gemotoriseerde verkeer. In plaats van hoge randen
een doorgetrokken streep en een duidelijke kleur voor fietspad. Daarnaast ook duidelijk om de 50
meter een afbeelding van een fiets neerzetten. Zonder deze afbeelding mag men namelijk stilstaan en
parkeren op fietspaden. De hoge randen van de nieuwe fietspaden moeten weg omdat het verschil
met het wegdek zorgt voor gevaarlijke situaties. Het zou dan beter zijn de randen vaker te
onderbreken bij de zijstraten zoals de Sonoystraat en van Gentstraat.
Naast het aanpakken van de fietspaden zal de veiligheid rondom de inritten verbeterd moeten worden.
Dit kan door het reduceren van het aantal verplaatsingen per auto. Een belangrijke maatregel die
hiertoe moet leiden is het verminderen van het aantal parkeerplaatsen. Op dit moment zijn er zoveel
parkeerplekken dat er bij het winkelcentrum zelfs op de drukste dagen nog geparkeerd kan worden.
Daarnaast is er alle reden meer fietsers naar het winkelcentrum te trekken. Immers, fietsers geven
meer uit dan mensen die met de auto komen om te winkelen.15
Echter, dit werkt alleen als het aantal
auto’s wordt teruggedrongen, en er fietsers voor terugkomen.
2.5 Laan van Presikhaaf
De Laan van Presikhaaf is één van de oude noord-zuid lijnen van het gebied. Het vormt de
grens/overgang tussen het Park Presikhaaf en Presikhaaf l. De weg is onlangs versmald van twee
keer twee rijbanen naar twee keer één rijbaan. Belangrijke aanleiding hiervoor was de
oversteekbaarheid verbeteren en de relatie tussen de wijk Presikhaaf l en het park te vergroten. Een
gedeelte van de Laan van Presikhaaf en in het verlengde daarvan de Bethaniënstraat vormt de rest
van de hoofdontsluiting van de buurten Presikhaaf l, ll en lll. De Bethaniënstraat vormt samen met de
Lange Wal en de Middachtensingel een interne lus met de buurt Over het Lange Water.
Er is al een goede stap gezet door het versmallen van de weg naar een eenstrooksweg. Het is niet
opvallend dat de meeste klachten over de omgeving van het station gaan. De belangrijkste
aanbevelingen zijn dan ook niet puur gericht op de Laan van Presikhaaf zelf. Soms houdt een fietspad
ineens op, zodat men de vrij drukke weg over moet steken. Ook leidt dit tot ‘spookverkeer’ op
bepaalde stukken, zoals ter hoogte van het multifunctioneelcentrum Presikhaven (hierna:MFC).
Figuur 12: de plek waar fietsers de weg moeten oversteken als ze rechtdoor willen
15
Bron: Een fietser is goed voor de omzet, Christiaens, 2008
Fietsen in Presikhaaf 18
Meest genoemde oorzaken: ‘omrijden’ vlak voor het station (46%), veel voetgangers op fietspad (38%)
1. Ongeveer 50 meter voor het station, bij kruising met Ruitenberglaan, buigt het fietspad af. Fietsers
moeten, als ze willen oversteken vanuit Presikhaaf l, een stuk terug fietsen, om het fietspad te kunnen
vervolgen. Deze situatie is niet alleen gevaarlijk, maar ook onnodig.
2. Wegens recente werkzaamheden bij het station is het voetpad komen te vervallen. Dit euvel is nog
niet hersteld. Dit leidt tot veel voetgangers op het naastliggende fietspad.
Aanbevelingen specifiek Laan van Presikhaaf
De meest effectieve oplossing zou zijn om de fietspaden ter hoogte van het station door te trekken. Op
deze manier worden conflictsituaties met verkeer op de hoofdweg voorkomen. De fietser hoeft
namelijk niet meer om te rijden en op een gevaarlijk punt over te steken.
Wat betreft het tweede knelpunt, het voetpad zal weer in eer hersteld moeten worden. Het is een
belangrijk voetpad, want het wordt veel gebruikt door met name scholieren van de HAN.
Figuur 13: Kruising Lange Wal - Laan van Presikhaaf
Fietsen in Presikhaaf 19
3 VERBETERPUNTEN FIETSVOORZIENINGEN
Onder fietsvoorzieningen valt in principe alles wat niet direct met infrastructuur heeft te maken. De
belangrijkste en opvallende punten worden hieronder uitgelicht. In 3.1 komt het fietsparkeren aan bod,
in 3.2 het strooibeleid, in 3.3 de sociale veiligheid, in 3.4 de verlichtingseisen, in 3.5 de
bewegwijzering, in 3.6 de verharding, en tenslotte in 3.7 de recreatieve routes en in 3.8 de obstakels.
3.1 Fietsparkeren
Uit de enquête bleek dat 42% van de 56 respondenten het aantal fietsparkeerplaatsen bij het station
onvoldoende vindt. 60% beoordeelt het aantal stallingen bij het Ziekenhuis Rijnstate Velp met een
onvoldoende. Het winkelcentrum Presikhaaf (78% voldoende) en het MFC Presikhaven (67%
voldoende) scoren beduidend beter.
Fietsers hebben niet alleen behoefte aan goede en veilige fietsroutes, maar ook aan mogelijkheden
om hun fietsen veilig, gemakkelijk en ordelijk te kunnen parkeren. Deze behoefte is begrijpelijk, gezien
de kans op diefstal en beschadiging van de fiets. Het is bovendien een relevante behoefte voor het
mobiliteitsbeleid, omdat de angst voor diefstal tot minder fietsgebruik leidt, terwijl de fiets een
belangrijke vervoerwijze is.
Fietsendiefstal vormt dus een groot probleem. Voor veel fietsers vormt de mogelijkheid dat de fiets
gestolen wordt een reden om de fiets thuis te laten. Uit landelijke enquêtes blijkt dat van de mensen
die nooit met de fiets naar de binnenstad gaan, 31 procent als reden hiervoor angst voor diefstal
opgeeft. 16
Uit de enquête blijkt dat er bij belangrijke bestemmingen als het MFC Presikhaven en het
winkelcentrum ruim voldoende stallingen zijn. De enige plek binnen de wijk waar de meerderheid vindt
dat er onvoldoende stallingen zijn, is bij het treinstation. In het kader van voor/na transport is het juist
gewenst dat er bij een station voldoende parkeerplekken zijn. Het tekort aan plekken kan mensen
ertoe zetten om een ander vervoermiddel dan een fiets als voor of natransport te gebruiken.
Hoe te verbeteren?
De beste oplossing om de angst bij mensen weg te nemen is het bieden van veiligheid. Dit kan
gerealiseerd worden door het invoeren van bewaakte stallingen. In het winkelcentrum van Presikhaaf
was een bewaakte stalling, maar deze is sinds begin 2013 gesloten. Aangezien de accommodatie nog
aanwezig is, zou deze weer geopend kunnen worden. Mensen stellen het op prijs met een veilig
gevoel te kunnen winkelen.
Als het terughalen van de stalling niet haalbaar is, dan is een goede oplossing om meer
fietsparkeerplaatsen in de directe stationsomgeving te realiseren. Eerst zou een instantie directe
verantwoordelijkheid moeten krijgen voor het aantal stallingen bij het station. Op het moment dat
niemand zich verantwoordelijk voelt voor de stallingen, is de kans klein dat er verbetering zal volgen.
Het station is belangrijk omdat het voor veel mensen toch een eerste entree naar de wijk is. Als de
fiets er goed en veilig gestald kan worden, kan dat mensen overhalen om naar Presikhaaf te komen.
Maar niet alleen de stationsomgeving moet worden voorzien van voldoende stallingsmogelijkheden,
ook de huizen zelf. De mensen zijn in het algemeen tevreden over de parkeergelegenheid bij huis.
Echter de kwaliteit van de fietsenstallingen kan wel beter (zie figuur 14). Door losse rekken te
vervangen door nietjes, wordt de parkeercapaciteit verhoogd en staat de fiets beter.
16 Bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer, CROW, 2006, p.332)
Fietsen in Presikhaaf 20
Figuur 14: Fietsparkeren voor de deur (Slaakweg, Presikhaaf ll) en bij het winkelcentrum
3.2 Strooibeleid
Uit de enquête volgen enkele opmerkingen over de gladheidsbestrijding. Niet alle fietspaden worden
bij gladheid goed gestrooid, waardoor een aantal respondenten in de winter niet de fiets pakt. Volgens
figuur 11 wordt er op het grootste gedeelte van het hoofdnet bij gladheid gestrooid. Toch wordt het te
weinig strooien door een aantal respondenten als knelpunt aangemerkt. Het beleid verdient de nodige
aandacht aangezien het samengaat met een stuk verantwoordelijkheid van de gemeente en het in
directe zin om de veiligheid van de weggebruikers gaat.
Figuur 15: Strooiroutes in de wijk (rood = fietspad, blauw = strooiroute) 17
Hoe te verbeteren?
Het is een goede zaak dat er op het gehele fietsnetwerk gestrooid wordt. Althans, in de praktijk kan
het zo zijn dat dit niet altijd goed gebeurt. Het wordt daarom aanbevolen de routes bij kans op
gladheid altijd te strooien. Bij routes die gestrooid worden zullen er naar verwachting meer mensen
blijven fietsen, en minder ongevallen voordoen. Zorg in ieder geval dat het stedelijke hoofdnet
gestrooid is. Naast bovenstaande aanbevelingen zijn fietsers gebaat bij goede informatie en eventueel
17
Bron: Presikhaafnet.nl, 2013
Fietsen in Presikhaaf 21
waarschuwingsborden. Niet alleen in de winter, maar ook de rest van het jaar is het zaak bladeren en
dergelijke van de hoofdfietsroutes te vegen en na werkzaamheden dient men zand op te ruimen.
3.3 Sociale (on)veiligheid
De vraag waar mensen het in het donker onprettig fietsen vinden, of een onveilig gevoel kregen, is
beantwoord door 85 respondenten. Er springen twee locaties uit waar mensen een gevoel van
onveiligheid ervaren. Maar liefst 55% hiervan doelt op park Presikhaaf/omgeving Ruitenberglaan. En
22% vinden de tunnels onder de snelweg in het donker onprettig om langs te fietsen. In het bijzonder
wordt de Luinhorsttunnel onveilig gevonden vanwege de slechte verlichting. Het park voornamelijk
omdat het afgeschermd en uit het zicht is, en in mindere mate omdat het slecht verlicht is.
Naast deze fysieke barrières zijn er ook psychologische barrières. Denk aan stroomwegen en
bedrijventerreinen. De gehele oostzijde van Presikhaaf wordt begrensd door een stroomweg en aan
de zuidoostzijde wordt de barrièrevorming mogelijk vergroot door een bedrijventerrein. De
psychologische barrière is belangrijk, want deze is vele malen groter dan de fysieke barrière. Bij
autosnelwegen kan dit zijn vanwege het geluid, wat op vele honderden meters ter weerzijden van de
weg goed hoorbaar is. 18
De tunnel onder de snelweg door is vanwege de geringe breedte ook een psychologisch obstakel. Dit
wordt versterkt omdat de tunnel niet goed verlicht is. Daarnaast is de tunnel toegankelijk voor
autoverkeer. Het snelheidsverschil tussen auto en fiets in combinatie met de geringe breedte zorgt
voor een gevaarlijke situatie.
Figuur 16: De Luinhorsttunnel en Park Presikhaaf, hoge mate van sociale onveiligheid
Hoe te verbeteren?
De beste optie om het onveiligheidsgevoel bij het park (zie figuur 16) te doen verminderen, is om een
route langs het park nemen. Zo hoeft men niet per se door het park heen te fietsen. Het park is
omringd door routes met fietspaden zodat de omrijfactor nooit hoog zal zijn. Aanvullend geldt voor het
park dat de beplanting laag gehouden dient te worden, zodat er voor de fietser meer overzicht is.
18
(Bron: Ontwerpwijzer Fiets 2006, Crow, p.95)
Fietsen in Presikhaaf 22
Desondanks lijkt het lastig de route door het park sociaal veilig te houden. Er kan beter gekozen
worden voor een alternatieve route, bijvoorbeeld de fietsers die van oost naar west vv. moeten langs
de IJssellaan leiden, en het verkeer van noord naar zuid vv langs de Laan van Presikhaaf. De fietser
hoeft hier nauwelijks om te rijden terwijl de route langs deze ontsluitingswegen een stuk veiliger zal
aanvoelen.
De ontwerpwijzer van het CROW zegt verder het volgende over sociale onveiligheid: Een van de
belangrijkste maatregelen om onveiligheidsgevoel weg te nemen is het optimaliseren van het
informele toezicht op en uitzicht van de fietsers. Hoe meer mensen in de buurt, des te minder sociale
onveiligheid. Ook kan het beïnvloed worden door het aanbrengen van verlichting en het verwijderen
van zicht belemmerende objecten (o.a. beplanting). 19
Wat betreft de tunnel onder de snelweg, hier geldt de aanbeveling om het autoverkeer te laten
omrijden. Het autoverkeer kan namelijk via het Velperbroekcircuit de wijk inkomen. Zo wordt de tunnel
veiliger omdat het snelverkeer van het langzaam verkeer gescheiden wordt. Om het veiligheidsgevoel
verder te doen toenemen, dient de verlichting goed te zijn (zie 3.4).
3.4 Verlichting
Verlichting is een belangrijke manier om het veiligheidsgevoel te doen stijgen. De voornaamste
functies van verlichting zijn:
het verhogen van de verkeersveiligheid
verbeteren van de verkeersafwikkeling
verhogen van het fietscomfort
verbeteren van sociale veiligheid
zichtbaar maken van de omgeving
Hoe te verbeteren?
Aan verlichting hoeft niet alleen gedacht te worden als zijnde lantaarnpalen langs het fietspad. Zo is
de aanbeveling om de hoofdroutes te voorzien van (Led-)verlichting in het wegdek. Deze kan
bijvoorbeeld in de markeringsstrepen zitten, of in de afbeelding van de fiets.
Figuur 17: Een nachtpad wijst de weg voor de fiets
Een goed voorbeeld is het Nachtpad, een verlicht pad dat fietsers de weg wijst. Het Nachtpad is prima
in te passen in de wijk. Het helpt de fietser die in het donker over een onverlicht fietspad fietst. Het
verbetert de oriëntatie, het verhoogt het gevoel van veiligheid en werkt kostenbesparend omdat het
verlichting overbodig maakt. Het Nachtpad is geïnspireerd op beproefde technieken, zo als de
markering van routes en vluchtwegen in het donker. Dankzij fluorescerende pigmenten in het beton (in
de vorm van ononderbroken strepen in het midden of doorgetrokken strepen aan de randen) wordt
een doorsnee fietspad geüpgraded tot een Nachtpad. Kristallen van zinksulfide en
19 Bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer, CROW, 2006, p.319
Fietsen in Presikhaaf 23
aardalkalimetaalhalofosfaat slaan overdag, gelijk een accu, het zonlicht op en geven dat in het donker
weer af. Hierdoor wordt op een subtiele manier de route voor de fietser aangegeven. Terwijl een
fietslamp slechts enkele meters vooruit verlicht, markeren de lichtgevende strepen de route over een
afstand van tientallen meters waardoor bochten ruim van tevoren waarneembaar zijn. 20
Aanbeveling voor de bewoners is om mee te doen met het project ‘Ik wil je zien’. Ook verlichting via de
weggebruiker zelf kan helpen. Hierbij kan gedacht worden aan het dragen van reflecterende kleding,
fietsverlichting etc. Via het project ‘Ik wil je zien’ van de Fietsersbond wordt speciaal aandacht besteed
aan zichtbaarheid tijdens het fietsen.
3.5 Bewegwijzering
Het is opvallend dat er vrijwel geen klachten of opmerkingen over de bewegwijzering voor fietsers is
binnengekomen. Binnen de wijk wordt de fietser nergens geattendeerd op de aanwezigheid en/of
afstand naar bestemmingen.
De belangrijkste functie van bewegwijzering is het helpen van fietsers bij het vinden van de
bestemming. De aanwezige bewegwijzering is gericht op autoverkeer. Dit is niet ideaal voor de
fietsers omdat deze bewegwijzering voor fietsers niet altijd de meest directe route aangeeft. Tevens
zijn de borden niet specifiek genoeg gericht op fietsers die zich over kortere afstanden verplaatsen. 21
Hoe te verbeteren?
Momenteel is er nergens bewegwijzering voor de fiets aanwezig. Daarom is het noodzakelijk dat
fietsers een eigen systeem van bewegwijzering krijgen, welke aansluit op het fietsroutenetwerk.
Bestemmingen die in ieder geval bewegwijzerd moeten worden zijn het NS-station, het park, de HAN,
en het winkelcentrum. Daarnaast kunnen het MFC, centrum Arnhem, sportparken, en eventueel
ziekenhuis Rijnstate locatie Velp ook aangeduid worden. De bewegwijzering zorgt voor een duidelijke
oriëntatie in de wijk, wat zowel de aantrekkelijkheid als het comfort van fietsroutes ten goede komt.
Juiste bewegwijzering zorgt vooral voor aantrekkelijkheid van de fietsroute.
Figuur 18: Verschillende manieren voor duidelijke bewegwijzering
20
Bron: Nieuwe fietspaden, 2010 21
Bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer, CROW, 2006, p.314
Fietsen in Presikhaaf 24
3.6 Verharding fietspaden
Een gedeelte van de fietspaden in Presikhaaf is slecht verhard. Het hoofdnet is gedeeltelijk
geasfalteerd, maar er zijn gaten en scheuren in het wegdek. In Arnhem komt het voor dat
wandelpaden wel geasfalteerd worden, en fietspaden niet.
Hoe te verbeteren?
De aanbeveling is om de belangrijkste paden (stedelijk en regionaal netwerk) opnieuw te asfalteren.
Asfalt is, mits in goede staat, de meest comfortabele en dus aantrekkelijkste optie voor fietsers (zie
figuur 19). Op deze manier wordt er voor gezorgd dat het asfalt overal weer vlak en duidelijk zichtbaar
is. Wat betreft de zichtbaarheid, er is onderzoek gedaan naar de waarde van gekleurde fietsstroken.
Uit dit onderzoek blijkt de toegevoegde waarde van gekleurde fietsstroken. Er zijn stroken getest op
vier verschillende kleuropties, samen leidden ze tot 36% minder fietsongevallen. Een blauwe
fietsstrook kwam er het beste uit. 22
Echter vanwege de uniformiteit zou het toch beter zijn de fietspaden in Presikhaaf in het rood te
asfalteren. De automobilist wordt met deze kleur extra geattendeerd op de voorrangspositie van de
fietser of het fietspad of fietsstrook.
Verhardingssoort Beoordeling
Vlak asfalt 8,5
Asfalt met steenslag 7,5
Betontegels 6,1
Klinkers 5,7
Figuur 19: Waardering verhardingssoort door fietsers 23
3.7 Recreatieve fietsroutes
Van alle respondenten geeft 19% aan vaker te fietsen als er meer recreatieve routes komen. Wat
recreatie betreft is de ligging van Presikhaaf ideaal. Vanuit de wijk is men zo op de Veluwe of het
rivierengebied. De nabijheid van deze natuurgebieden dient benut te worden.
Hoe te verbeteren?
De aanbeveling is om het bestaande netwerk te combineren met de Liemers (snelfiets)route richting
de prachtige natuurgebieden van de Achterhoek. Hier ligt een grote kans voor Presikhaaf: De wijk kan
zich promoten als dé poort naar buitengebieden, vanwege haar ligging aan de rand van de stad. Als
men de IJssel oversteekt komt men via de IJsseldijk langs de uiterwaarden van de rivier en vervolgens
de weilanden.
Een andere mogelijkheid om meer recreatieve fietsers te trekken is het opzetten van een ATB-route.
De ideale locatie om een ATB route te realiseren is langs het spoor in het noorden van de wijk richting
Velp. Op dit moment is hier een groenstrook van gemiddeld drie meter breed aanwezig. Men kan zo
op een aantrekkelijke manier langs groen en waterpartijen richting Velp fietsen.
22 Bron: Ontwerpwijzer Fietsverkeer, CROW, 2006, p.304
23Bron: Verhardingskeuze voor fietsverbindingen: asfalt, beton of tegels?, Fietsberaad, 2002
Fietsen in Presikhaaf 25
3.8 Obstakels in de fietsinfrastructuur
Obstakels waaronder voornamelijk paaltjes beperken de doorstroming van het fietsverkeer. Maar nog
belangrijker: van alle fietsers die in het ziekenhuis terecht komen komt 60% binnen door een
enkelvoudig ongeval. Vaak worden deze veroorzaakt door paaltjes. Een andere klacht zijn de
wegversmallingen en drempels voor auto’s. Dit probleem speelt zicht vooral af op de Volkerakstraat,
Bethaniënstraat, Middachtensingel en IJssellaan. Door deze obstakels en versmallingen wijken auto’s
af van de hoofdweg waardoor de fietser in het gedrang komt.
Hoe te verbeteren?
Door onnodige paaltjes op fietspaden te verwijderen of de opvallendheid te verbeteren zijn dergelijke
ongelukken deels te voorkomen. Alle reden om goed te overwegen wanneer en of er paaltjes nodig
zijn. In veel gevallen lijken paaltjes overbodig te zijn. Voor het remmen van het gemotoriseerde
verkeer kunnen oplossingen zonder obstakels gekozen worden, bijvoorbeeld een drempel in plaats
van een wegversmalling. Uitneembare of eventueel flexibele paaltjes zijn te prefereren boven
neerklapbare paaltjes.
Wat betreft verhogingen en trottoirbanden, deze zijn niet altijd noodzakelijk. Bij (te) smalle fietspaden
kan men ze beter weglaten. In sommige situaties zijn lage, schuine banden een alternatief. Op
locaties met een verhoogd risico kan men trottoirbanden beter laten opvallen door een rij witte klinkers
of gebruik van verschillende verhardingssoorten aan weerszijden. Op utilitaire fietspaden zijn
kantstrepen noodzakelijk. In figuur 20 zijn een aantal onnodige paaltjes te zien die de wijk rijk is. 24
Figuur 20: hinderlijke/onnodige paaltjes op fietspaden door de wijk
24 Bron: Fietsberaadpublicatie 19, Samen werken aan een veilige fietsomgeving
Fietsen in Presikhaaf 26
4 VERBETERPUNTEN FIETSCULTUUR
Fietsen is een goedkope en laagdrempelige manier om meer te bewegen. Het creëren van een
fietsvriendelijke omgeving is voor veel mensen een belangrijke voorwaarde om meer te gaan fietsen.
Fietscultuur, fietsinfrastructuur en fietsvoorzieningen gaan prima samen. Het creëren van een sterke
fietscultuur in een wijk kan zorgen voor een grotere rol van de fiets.
In dit hoofdstuk wordt daarom gekeken naar de fietscultuur specifiek in krachtwijken (4.1), en andere
doelgroepen die te beïnvloeden zijn voor een sterke fietscultuur (4.2). De aanbevelingen volgen in
hoofdstuk 5.
4.1 Fietsgebruik in krachtwijken verbeteren
Uit onderzoeken van de Fietsersbond in het kader van het project ‘Wijken voor de Fiets’ blijkt dat er in
de krachtwijken minder gefietst wordt. In krachtwijken wonen gemiddeld gezien veel allochtonen.
Vooral de niet westerse allochtonen zijn het niet gewend om te fietsen. Hierin is status een onderdeel
dat aparte aandacht verdient.
In een krachtwijk is de grootste doelgroep de groep waar de fiets geen hoge status heeft. Bij het
verbreden van de Nederlandse fietscultuur dient met deze groep de meeste rekening gehouden te
worden. De meeste fietsers vallen te winnen onder de groep allochtonen. Volgens het onderzoek van
Kampen en Wentink is de status van de fiets bij deze groep mensen heel laag.
Voor veel allochtonen en hun in Nederland geboren nageslacht is de fiets een onbekend
transportmiddel, zij komen meestal uit landen waar geen sterke fietscultuur aanwezig is, zoals hier in
Nederland. Er wordt neergekeken op de fiets; de auto, het OV en de scooter hebben wel status. Door
via het wijkwelzijnswerk of het wijkbureau fietslessen aan te bieden aan voornamelijk allochtone
vrouwen, kan de tendens doorbroken worden: leren fietsen, verder fietsen, blijven fietsen. Het vergroot
hun wereld en verstevigt sociale contacten. Nadat zij zelf fietsen geleerd hebben, zullen zij ook hun
kinderen eerder leren fietsen.
Een aantal projecten waardoor het fietsgebruik kan stijgen:
Fietsen cool en hot maken. Fiets pimpen, elektrische fietsen promoten,
fietsen verkopen in kleuren van een vlag etc.
de inzet van een aansprekend rolmodel, gericht op de doelgroep
campagnes met een fietsbeloning-systeem
Fietsschool neerzetten in een wijk, zodat allochtone ouderen fietslessen kunnen volgen
4.2 Overige doelgroepen
Andere groepen waar winst te behalen valt, zijn laagopgeleiden, kinderen, ouderen en niet-sporters. 25
Deze groepen worden hieronder uitgelicht.
Het is een uitdaging om die groepen zodanig met de fiets in contact te brengen, dat fietsen een
blijvende gewoonte voor hen wordt. Hiertoe zouden vanuit meerdere particuliere en (semi-)
overheidsinstanties initiatieven ontplooid moeten worden, zoals basisscholen, wijkwelzijn, eerstelijns
gezondheidszorg, GG&GD en sportverenigingen. Maar ook de gemeente heeft hierin een belangrijke
taak, gezien de in de Wet publieke gezondheid vastgelegde plicht tot het creëren van een gezonde
leefomgeving voor al haar inwoners.
1. Laagopgeleiden. Laag opgeleide inwoners van Nederland leven gemiddeld zo’n 7 jaar korter dan
hoog opgeleide inwoners. Een risicofactor als overgewicht komt bij laagopgeleiden veel vaker voor als
gevolg van een ongezonde(re) levensstijl: men eet ongezonder en beweegt minder.
25 Bron: Mogelijkheden voor stimuleren van fietsgebruik door zorgverleners, Gezondheidscentrum NIGZ, 2011
Fietsen in Presikhaaf 27
2. Kinderen. Door het drukke autoverkeer laten ouders hun kinderen minder buiten spelen. Hierdoor
oefenen de kinderen minder vaak op de fiets en ontwikkelt de fietsvaardigheid zich minder. Uit
onderzoek van het CBS blijkt dat gezinnen levend in armoede al snel bezuinigen op de fiets: als er
een reparatie uitgevoerd moet worden of de fiets te klein wordt, ziet het gezin zich genoodzaakt het
kind geen nieuwe (tweedehands) fiets te geven. Zeker voor fietsen geldt: Jong geleerd is oud gedaan.
3. Ouderen. Voor ouderen geldt dat de drukte en het lawaai op met name kruispunten hen onzeker
maakt en dat zij op een gegeven moment de fiets laten staan, ondanks de opkomst van de elektrische
fiets. Door de toenemende vergrijzing van de Nederlandse bevolking gaan er steeds meer ouderen
met de fiets de weg op, ouderen nemen circa 10 procent van de jaarlijkse 15 miljard fietskilometers
voor hun rekening.26
De infrastructuur is hier over het algemeen (nog) niet op aangepast: Het
verminderen van de kans op eenzijdige ongevallen door bijvoorbeeld botsingen met paaltjes, kuilen,
gladheid en dergelijke.
4. Niet-sporters. De Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen is een richtlijn die aangeeft dat
volwassenen tenminste vijfmaal per week tenminste een half uur matig intensief actief bezig moeten
zijn. Dat kan door sport te bedrijven (alleen of in teamverband), maar ook door stevig te wandelen of
door te fietsen met een snelheid van 16 km/u. Bijna de helft van de Nederlandse bevolking voldoet
hier niet aan.
Wanneer deze groepen inwoners vanuit verschillende kanten actief benaderd worden om dagelijks
lichamelijk actief bezig te zijn, kan dit voor een deel van die bewoners de stimulans zijn een gezonde
levensstijl na te streven, waar de fiets een belangrijk onderdeel van uit zou kunnen maken. Hiertoe
moet de gemeente belangrijke spelers, zoals huisartsen, sportverenigingen en scholen betrekken bij
één gezamenlijke aanpak.
26 Bron: Ongevallen met oudere fietsers, p.11, Zeegers, T., 2010
Fietsen in Presikhaaf 28
5 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN
5.1 Eindconclusie
Rondom Presikhaaf geven de diverse ontwikkelingen extra verkeer van 3 a 4% (in 2020) over de
diverse hoofdwegen in de wijk. Concreet voor bijvoorbeeld Het Lange Water komt dit neer op
ongeveer 500 tot 600 extra motorvoertuigen. Het grootste effect ontstaat op de Lange Wal. Hier
nemen de verkeersintensiteiten toe met ongeveer 4%. Door de ontwikkelingen van vooral Presikhaaf
Centrum ontstaan hier ongeveer 400 motorvoertuigen per etmaal meer.27
Deze ontwikkelingen en verwachte prognoses geven nog meer de noodzaak tot fietsvriendelijke
wijken aan. Hiertoe is het noodzakelijk het gebruik van de fiets stimuleren. Om dit te bewerkstelligen
zijn directe, comfortabele en veilige routes nodig. Evenals routes met kwalitatief goede aanvullende
voorzieningen, zoals fietsenstallingen en voldoende bewegwijzering.
De routes die er nu liggen zijn in principe voldoende, zij het dat de wachttijden bij kruispunten te lang
bevonden worden. In het fietsnetwerk van de wijk ontbreekt wel een belangrijke schakel. Een route
dwars door de wijk langs een aantal belangrijke locaties, die mensen direct van Velp naar de
snelfietsroute richting Liemers, Westervoort en centrum van Arnhem voert (zie 5.2).
Als extra optie kan een recreatieve route het netwerk complementeren. Niet alleen omdat 9% van de
respondenten dan meer gaat fietsen, ook omdat een recreatieve route door de wijk veel kansen biedt.
De wijk wordt aangedaan door meer bezoekers, wat positief uitpakt voor het winkelbestand, de
horeca, en de sociale veiligheid.
Als laatste opmerking voor de wijk geldt dat de inrichting zo uniform mogelijk moet zijn. Er moet een
bepaalde mate van herkenbaarheid zijn. Zodat zowel automobilist, buschauffeur als fietser weten waar
ze aan toe zijn. Een concrete oplossing hiervoor is een duidelijk, direct en samenhangend
fietsnetwerk, dat tevens aangesloten is op het regionale hoofdnet. De voorkeur en zeker de veiligste
oplossing is om zoveel mogelijk solitaire fietspaden te creëren. Hoe groter de afstand tussen snel- en
langzaam verkeer hoe veiliger de situatie voor de fietser wordt.
5.2 Aanbevelingen
Naast de gedane aanbevelingen op het gebied van infrastructuur, voorzieningen en cultuur wordt er
nog een aanbeveling gedaan. Deze aanbeveling wordt gedaan naar aanleiding van de knelpunten en
het huidige fietsroute netwerk.
De Gemeente Arnhem wil graag inzetten op directe ontsluitende verbindingen voor de fiets. 28
Een
volledig en volwaardig fietsnetwerk is dan belangrijk. Een sterke kans om het huidige net te verbeteren
ligt in het inpassen van een nieuwe route, namelijk een directe verbinding tussen Velp en het
regionale fietsnet (de Liemersroute).
Goedbeschouwd is er een belangrijke verbindingsschakel die ontbreekt in het fietsnetwerk van de
wijk. Dit is de route die globaal van Velp tot de Oude Zevenaarseweg loopt. Deze voert langs
basisscholen, sporthal Kermisland en vormt tevens een aantrekkelijke en directe verbinding tussen
noorden en zuiden van de wijk.
Een herkenbare fietsroute van de Straatweidentunnel (zie figuur 21) dwars door de wijk naar de
fietstunnel onder de Oude Zevenaarseweg (snelfietsroute Liemersroute) is van toegevoegde waarde
voor het fietsnetwerk van heel Arnhem. Dit om verschillende redenen.
27
Bron: Structuurvisie Arnhem, 2012 28
Bron: Fietsnota Arnhem, 2013
Fietsen in Presikhaaf 29
Figuur 21: De Straatweidentunnel
Ten eerste omdat het cluster met voorzieningen nu bediend wordt met een fietsroute. Ten tweede kan
de fietsroute de ontbrekende schakel vervullen tussen de Liemersroute en de wijken ten noorden van
Presikhaaf en het dorp Velp.
De route is vrij gemakkelijk in te passen, de ‘route’ ligt er al grotendeels. Vanuit het noorden gezien
komt met uit de Straatweidentunnel de wijk binnen. Vanaf hier komt men op de Loevensteinlaan en
dan volgt de oversteek met de Middachtensingel. Men vervolgt hier het voetpad door het plantsoen
tussen de W.Drees-basisschool en kinderdagopvang. Via Kermisland passeert men de gelijknamige
sportschool. Vervolgens wordt via de Honingkamp het Lange Water overgestoken (met behulp van
verkeerslichten). Aan de Honingkamp is een klein buurtwinkelcentrum gevestigd met enkele winkels,
artsen en een basisschool. Het laatste stuk van de route gaat via de Bethaniënstraat over op de
Doeffstraat. Hier passeert men de spoorlijn Arnhem-Zevenaar via een tunnel alwaar de route aantakt
op de snelfietsroute langs de Oude Zevenaarseweg.
Er zijn echter een paar bedreigingen. De bedreiging die mogelijk het grootst is, is de oversteek van de
Middachtensingel ter hoogte van de Loevensteinlaan. Deze straat wordt namelijk als meest
verkeersonveilige locatie aangeduid (zie 2.1). De meest gehoorde klacht is dat er te hard gereden
wordt.
De oversteek wordt aantrekkelijker en veiliger gemaakt worden door een verkeersplateau of drempels
op de straat te plaatsen. Een ander idee is een midden geleider aanbrengen, waardoor de fietser een
‘rustpunt’ heeft (zie figuur 22). Op deze manier kan de weg in twee etappes overgestoken worden, en
zal de route in zijn geheel aantrekkelijker worden voor alle fietsers. In het ontwerp is tevens te zien dat
er vrijliggende fietspaden langs de Middachtensingel zijn gecreëerd. Dit kan meteen een oplossing zijn
voor het relatief hoge onveiligheidsgevoel op de straat.
Fietsen in Presikhaaf 30
Figuur 22: Ontwerp nieuwe fietsoversteek Middachtensingel 29
5.3 Overzicht belangrijkste aanbevelingen
Presikhaaf is een wijk in herontwikkeling. In de plannen voor herstructurering zal het zinvol zijn ook
deze algemene aanbevelingen mee te nemen:
Fietsnetwerk in zijn geheel met geasfalteerde fietspaden uitvoeren,
De gemeente onderhoudt de fietspaden goed en regelmatig en vergeet de (hoofd)fietsroutes
niet bij de gladheidbestrijding. Bezuinigingen op het onderhoud mogen niet ten koste gaan
van het onderhoudsniveau.
Het ontstaan van barrières voor het fietsverkeer door aanleg van nieuwe infrastructuur voor
auto’s of OV wordt door de gemeente tegengegaan en/of gecompenseerd.
Uitbreiding van regionale snelfietsroutes voor zowel woonwerk als recreatief verkeer.
De gemeente gaat bij nieuwbouw of herstructurering van wijken uit van “omgekeerd
ontwerpen”: fietsers en voetgangers staan voorop. Wijken worden fiets - en kindvriendelijk
ingericht.
Overbodige paaltjes worden verwijderd, fietsers kunnen overbodige paaltjes melden bij de
gemeente.
Waar mogelijk zorgt de gemeente voor ontvlechting en/of scheiding van gemotoriseerd
verkeer en fietsverkeer.
Verkeersregelinstallaties worden fietsvriendelijker afgesteld, zodat fietsers makkelijker door
kunnen fietsen.
Geen trolleybussen op het stedelijk hoofdfietsnetwerk
De gemeente stimuleert dat jongeren, ouderen en allochtonen blijven of gaan fietsen,
bijvoorbeeld door het aanbieden van fietslessen van de Fietsschool van de Fietsersbond.
De gemeente zorgt voor voldoende en kwalitatief goede fietsparkeervoorzieningen (stallingen
en rekken, die voldoen aan de normen van Fietsparkeur) in binnensteden, in wijken, bij trein -
en busstations en bij publieksvoorzieningen.
29
Bron: Fietsersbond, Arnhem, 2013
Fietsen in Presikhaaf 31
6 VERWIJZINGEN EN TOELICHTING
6.1.1 Kaartmateriaal in Google Maps
In figuur 23 is globaal te zien waar de knelpunten van de wijk zich bevinden. Via onderstaande URL
kan een uitgebreidere kaart worden weergegeven met beschrijvingen van de belangrijkste
bestemmingen en knelpunten in de wijk.
https://maps.google.com/maps/ms?msid=208505805333156109111.0004d8bcb62f30b7721e1&msa=
0&ll=51.982766,5.963688&spn=0.021727,0.038581
De knelpunten zijn onderverdeeld in drie hoofdcategorieën: sociale onveiligheid (roze druppels),
verkeersonveiligheid (blauwe druppels) en wachttijden voor verkeerslichten (groene druppels).
Figuur 23: Overzichtskaart van knelpunten in de wijk
Fietsen in Presikhaaf 32
6.1.2 Krantenartikel m.b.t De Lange Wal
Trieste ‘illustratie’ van ‘Het is juist noodzakelijk om de fietsers zo ver mogelijk uit de buurt van trolleybussen te houden.’ (© De Gelderlander 2013, pag.11)
Fietser aangereden door bus in Presikhaaf
ARNHEM - Op de Lange Wal in Arnhem is
donderdagmiddag een 74–jarige vrouwelijke fietser uit Arnhem aangereden door een bus. De vrouw raakte zwaargewond. Rond half twee werd de fietser geraakt door bus van lijn 5 ter hoogte van het Kramersgildeplein. Volgens de politie stak de vrouw de weg over en zag ze de bus over het hoofd. Het slachtoffer is door ambulancepersoneel behandeld en met verwondingen aan zijn hoofd meegenomen naar het ziekenhuis. Een traumahelikopter was gealarmeerd, maar is niet naar het incident gekomen. In de bus zaten zo'n zeven passagiers, voor zover bekend raakte geen van de inzittenden gewond.
De Lange Wal is afgesloten voor alle verkeer. De verkeersongevallenanalyse van de politie onderzoekt de aanrijding.
30
30
Bron: http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem/fietser-
aangereden-door-bus-in-presikhaaf-1.3842470
Fietser aangereden door een bus in Presikhaaf. Fotograaf: Marco Bouman
Fietsen in Presikhaaf 33
6.1.3 Eisen aan fietsvriendelijke infrastructuur
De verkeersinfrastructuur in Presikhaaf biedt veel ruimte voor de auto. De ruimte voor het langzaam
verkeer is echter beperkt. Hierdoor is het verklaarbaar dat men veiligere paden (20%) en minder
autoverkeer (9%) wil, voordat men de fiets pakt.
Om de fiets zijn volwaardige plaats in het verkeerssysteem te laten behouden en liever nog te
versterken, is fietsvriendelijke infrastructuur onontbeerlijk. Dat wil zeggen, infra die directe en
comfortabele verplaatsingen per fiets mogelijk maakt in een aantrekkelijke en veilige
verkeersomgeving. Alleen dan is het ook mogelijk te concurreren met de auto. (Ontwerpwijzer
Fietsverkeer, CROW, 2006, p.13)
Fietsvriendelijke infrastructuur dient aan 5 hoofdeisen te voldoen. Eisen aan het hoofdnetwerk zijn
samenhang, directheid, veiligheid, comfort en aantrekkelijkheid. (Ontwerpwijzer Fiets 2006, Crow)
Deze zijn afgezet in onderstaand schema.
samenhang Afgestemd op verplaatsingsbehoefte
Herkenbaar
direct In afstand
In tijd
veilig Vermijding conflicten kruisend verkeer
Scheiding van voertuigsoorten
Verlichting
comfort Onbelemmerde doorgang
Vlakke verharding
Bewegwijzering
aantrekkelijk Sociaal veilig
Fietspaden aanleggen is één, maar dan moeten ze bij voorkeur ook consequent ingericht worden.
Een fietspad gaat voor een fietsstrook. Fietsstroken worden bijvoorbeeld niet altijd gewaardeerd
omdat ze een gevoel van veiligheid opwekken, terwijl dat niet zo is. Een bepaalde homogeniteit geldt
ook voor de rijrichting. Met een duidelijke rijrichting kan het aantal ‘spookrijders’ verminderd worden.
Daarnaast zijn logische routes belangrijk, routes die direct en herkenbaar zijn.
