TKIVA

TRAJNA

parenhimskih tkiva

pokoričnih tkiva

mehanička tkiva

provodnih tkiva

tkiva za lučenje

Sistem

provodna tkiva

TKIVA

TRAJNA

PROVODNA TKIVA

PROVODNA TKIVA

Provoñenje:voda i neorganske materije

koren-stablo-list-

voda i organske materijelist – drugi delovi biljke

vaskularne biljke vasa = sud, cevpaprati cvetnice

TRANSPORT MATERIJA

aksijalni (osovinski) radijalni (bo čni)

transpiracioni tok

asimilacioni tok

P R O V O D N A T K I V A

PROVODNI SNOPICI

P R O V O D N I E L E M E N T I

koncentričnikolateralni

bikolateralniradijalni

prosti složeni

traheidalni elementi sitasti elementi

ksilem

• traheide• traheje

.....floem

• sitaste ćelije• sitaste cevi• ćelije pratilice

.....

PROVODNA TKIVA

ksilem floem

p r o v o d n i e l e m e n t i

• prozenhimski

• tanki zidovi, brojne jamice, perforacije

• koso postavljeni poprečni zidovi

• bez intercelulara

• grade neprekidan provodni sistem

PROVODNA TKIVA

ksilem floem

p r o v o d n i e l e m e n t i

PROVODNA TKIVA

ksilem floem

p r o v o d n i e l e m e n t i

• traheide

• traheje

• sitaste cevi

• ćelije pratilice

PROVODNA TKIVA

KSILEMKSILEM

TRAHEIDE

• uzdužni nizovi proz.ćelija

• prve tokom evolucije

• jamice na pop. zidovima

• veličina zavisi od:

biljne vrste, organa,

vremena formiranja(1 - 4 mm)

PROVODNA TKIVA

ksilem floem

p r o v o d n i e l e m e n t i

• traheide

• traheje

• sitaste cevi

• ćelije pratilice

PROVODNA TKIVA

KSILEMKSILEM

TRAHE JE

• fuzije prozenhimskih ćelija

• evoluciono kasnije nastale

• poprečni zidovi:

iščezli, perforirani

• prosečne dužina oko 10 cm

• u diferenciranom stanju mrtvi elementi

• zadebljanja bočnih zidova

PROVODNA TKIVA

KSILEMKSILEM

TRAHE JE

PROVODNA TKIVA

KSILEMKSILEM

TRAHE JElokalna zadebljanja bočnih zidova

TILE

PROVODNA TKIVA

funkcija tila:

• zatvaranje provodnih elemenata

• mehanička

• magacioniranje skroba

• pomažu provoñenju materija

ZASTUPLJENOST TRAHEJA (TJ) I TRAHEIDA (TD)

PROVODNA TKIVA

• skrivenosemenice -TJ i TD (neke samo TJ ili samoTD)

• golosemenice –TD, TJ uglavnom nemaju

• paprati – većina TD, samo neke TJ

Paralelna evolucija cvetnica i nekih manjih grupa golosemenica i paprati !

ZASTUPLJENOST TRAHEJA (TJ) I TRAHEIDA (TD)

PROVODNA TKIVA

• biljke sušnih staništa –dobro

• biljke vlažnih staništa –slabo

• biljke vodenih staništa –slabo ili ih nema

• parazitske biljke - nema

PROVODNA TKIVA

ksilem floem

p r o v o d n i e l e m e n t i

• traheide

• traheje

• sitaste cevi

• ćelije pratilice

• sitaste cevi

• ćelije pratilice

SITASTE CEVI

PROVODNA TKIVA

izdužene prozenhimske ćelije povezane u nizove

nediferencirane (mlade)

•citoplazma, jedro, vakuole

• mitohondrije, leukoplasti

• tanak celulozan zid

diferencirane

•citoplazma u tankom sloju

• nema jedra, tonoplast se razara

• u ćel. soku šećeri, fosfati, nitriti

PROVODNA TKIVA

formiranje sitastih cevi i ćelija pratilica

SITASTE CEVI I ĆELIJE PRATILICE

PROVODNA TKIVA

SITASTE CEVI I ĆELIJE PRATILICE

PROVODNA TKIVA

SE-sitaste cevi , CC-ćelije pratilice, PP-parenhim floema

SITASTE CEVI I ĆELIJE PRATILICE

PROVODNA TKIVA

sitaste ploče

poprečni zid horizontalan 1 sitasta ploča

poprečni zid kos veći broj sitastih ploča

SITASTE CEVI I ĆELIJE PRATILICE

PROVODNA TKIVA

sitasta ploča

protofloem

metafloem

protoksilem

metaksilem

PROVODNA TKIVA

PROKAMBIJUMprimarni meristem sekundarni

meristem

primarni floem

primarni ksilem

kambijum

sekundarni floem

sekundarni ksilem

PROVODNA TKIVA

Tok diferenciranja ksilema

egzarh endarhmezarh

PROVODNI SNOPIĆI

Prosti

hadromski leptomski

Složeni (fibrovazalni)Složeni (fibrovazalni)

PROVODNI SNOPIĆI

Složeni (fibrovazalni)

KSILEM

vazalni (drveni) deo sitasti (kribralni) deo

trahejetraheideprov. parenhim

Hadrom

+mehanički elementi

(drvena vlakna)

Leptom

sitaste cevićelije pratiliceprov. parenhim

mehanički elementilikina vl.

+

FLOEM

PROVODNI SNOPIĆI

Tipovi provodnih snopića

KONCENTRI ČNI

Leptocentrični (amfivazalni)Hadrocentrični (amfikribralni)

KOLATERALNI

OtvoreniZatvoreni

BIKOLATERALNI

RADIJALNImonarhdiarhtriarhtetrarhpentarhpoliarh

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

KONCENTRI ČNI

Leptocentrični

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

KONCENTRI ČNI

Hadrocentrični

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

KOLATERALNI

Zatvoreni

1

2

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

KOLATERALNI

Otvoreni1 3

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

BIKOLATERALNI

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

RADIJALNI

dikotile monokotile

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

RADIJALNI

KOREN

TIPOVI PROVODNIH SNOPI ĆA

KOLATERALNI

STABLO

TKIVA

TRAJNA

parenhimskih tkiva

pokoričnih tkiva

mehaničkih tkiva

provodnih tkiva

tkiva za lučenje

Sistem

tkiva za lučenje

TKIVA ZA LU ČENJE(SEKRETORNA)

SEKRETI-čvrsti ili te čni produkti metabolizma- izlučuju se spolja ili u unutrašnjosti biljke- joni (u vidu soli); krajnji produkti

metabolizma; sekundarni metaboliti; enzimi; hormoni

prema mestu odlaganja sekreta

intracelularna

TIPOVI SEKRECIJE

ekstracelularna

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

(produkti lu čenja izlučuju se na površinu biljke)

egzogene sekretornećelije (tkiva)

SEKRETORNE ĆELIJE- najčešće parenhimskog oblika- tankih ćelijskih zidova

Tipovi sekretornih ćelija

(produkti lu čenja u ćeliji i intercelularima )

endogene sekretornećelije (tkiva)

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

Javljaju se kao:

• idioblasti• sekretorne cevi• sekretorne šupljine• kanali

idioblasti

ćelijski nizoviuljenice

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

IDIOBLASTI

• pojedinačne ćelije rasute po drugim tkivima• sadrže: kristale Ca oksalata, terpene, tanine, sluzi

kristalne druze

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

Javljaju se kao:

• idioblasti• sekretorne cevi• sekretorne šupljine• kanali

sekretorne cevi

člankovite nečlankovite

Mlečne ćelije i cevi

mlečni sok - latex

TKIVA ZA LU ČENJEendogene sekretornećelije (tkiva)

SEKRETORNE CEVI

Uloga:

• zatvaranje rana

• zaštita od biljojeda

• rezervna

• provoñenje organskih materija

• ishrana

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

SEKRETORNE CEVI

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

Javljaju se kao:

• idioblasti• sekretorne cevi• sekretorne šupljine• kanali

sekretorne šupljine

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

SEKRETORNE ŠUPLJINE

nastaju rastvaranjem zidova i sadržaja protoplasta grupe ćelija

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

Javljaju se kao:

• idioblasti• sekretorne cevi• sekretorne šupljine• kanalikanali

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

KANALI

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

KANALI

TKIVA ZA LU ČENJE

endogene sekretornećelije (tkiva)

(produkti lu čenja u ćeliji i intercelularima )

(produkti lu čenja izlučuju se na površinu biljke)

egzogene sekretornećelije (tkiva)

SEKRETORNE ĆELIJE- najčešće parenhimskog oblika- tankih ćelijskih zidova

Tipovi sekretornih ćelija

egzogene sekretornećelije (tkiva)

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde nektarije

hidatode

kožne žlezde

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

- grupe ćelija epidermisa radijalno rasporeñene i malo izdignute

- razlikuju se od epidermisa (gušća citoplazma krupnija jedra)

mrlje

dlake ljuspekvržice (koletere)mrlje

mrlje

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

dlake ljuspekvržice (koletere)

dlake

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

DLAKE

• bazalni deo –drška• vršni deo –glavica (sekretorna uloga)

ŽLJEZDANE DLAKE

Kapitatne dlake

TKIVA ZA LU ČENJE

mrlje

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

dlake ljuspekvržice (koletere)

ljuspe

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

LJUSPE - PELTATNE DLAKE

• drška -vrlo kratka• glavica –štitastog oblika (ćelije u više nivoa)

Peltatne dlake

ŽLJEZDANE DLAKETKIVA ZA LU ČENJE

mrlje

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivo

dlake ljuspekvržice (koletere)kvržice

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

kožne žlezde = žlezdano tkivoKVR ŽICE - KOLETERE

• drška i glavica -višećelijske• sve ćelije su žlezdane

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

hidatode

nektarijekožne žlezde

hidatode

GUTACIJA gutta, lat = kap

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva) - hidatode -hydor, gr.= voda

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

HIDATODE

epidermske epitemske

trihomske

epitemske

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

HIDATODEepitemske (vodene stome)

Kutikula

SaraEpitemVodena pora

Vodeni prostor

Sara

Traheide

Stoma

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

hidatode

nektarijekožne žlezde nektarije

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

NEKTARIJE

- floralne (u cvetnoj loži pri osnovi plodnika ili prašničkog konca)

- ekstrafloralne (na lisnim drškama, izmeñu lisnih nerava)

TKIVA ZA LU ČENJE

egzogene sekretornećelije (tkiva)

NEKTARIJE

floralne