TUMBUHAN DI KAWASAN SEKITAR RUMAH. KAMPUNG TO’ UBAN,

PASIR MAS, KELANTAN

*Noraini F. A. & Firuza B. M.

Department of Geography, Faculty of Arts and Social Sciences,

University of Malaya, 50603 Kuala Lumpur, Malaysia.

Email: firuza@um.edu.my

ABSTRAK

Tumbuhan boleh dikategorikan kepada dua iaitu tumbuhan berbunga yang terdiri daripada

pokok berbuah dan tidak berbuah serta pokok tumbuhan tidak berbunga. Masyarakat

menggunakan tumbuhan untuk pelbagai kegunaan dan memenuhi keperluan kehidupan. Kajian

dilakukan di kawasan perkampungan Kampung To’ Uban. Pasir Mas, Kelantan. Objektif kajian

ialah untuk mengenalpasti jenis-jenis tumbuhan yang ditanam di kawasan sekitar rumah, untuk

mengkaji fungsi dan peranan tumbuhan yang ditanam, serta untuk mengkaji perbezaan

tumbuhan yang ditanam di antara rumah di kawasan kampung tersebut. Kajian dilakukan

melalui kaedah pemerhatian, fotografi, temubual dan soal selidik. Hasil kajian yang diperolehi

mengenai tumbuhan di kawasan sekitar rumah mendapati bahawa tumbuhan yang ditanam di

bahagian hadapan, tepi dan belakang rumah adalah berbeza-beza. Tumbuhan yang paling

banyak ditanam di bahagian hadapan rumah ialah bunga-bungaan, bahagian tepi dan belakang

rumah pula terdiri daripada pokok buah-buahan. Namun begitu, terdapat juga tanaman

sampingan yang lain seperti herba, sayur-sayuran, ulam-ulaman dan juga tanaman masakan.

Penduduk kampung menjadikan amalan bercucuk tanam sebagai hobi mereka di waktu lapang

yang memberi hasil untuk kegunaan harian dan landskap halaman. Kebanyakan tumbuhan yang

ditanam di kawasan sekitar rumah adalah hampir sama iaitu terdiri daripada bunga-bungaan,

buah-buahan, herba, tanaman masakan, ulam-ulaman dan sayur-sayuran. Kesimpulan daripada

kajian ini mendapati tumbuh-tumbuhan yang ditanam oleh penduduk Kampung To’Uban tidak

memerlukan peruntukan yang besar kerana sumber benih dan baja yang dikongsi. Pelbagai

langkah juga dilakukan untuk memupuk minat dikalangan generasi muda menjadikan aktiviti

bercucuk tanam sebagai salah satu daripada aktiviti pada waktu lapang mereka.

Katakunci: tanaman, sekitar rumah, tumbuhan, jenis tumbuhan, To’Uban.

1.0 PENGENALAN

Tumbuhan merupakan sebahagian daripada alam semulajadi hidup yang terdapat di muka bumi

ini.. Tumbuhan boleh dikategorikan kepada dua iaitu tumbuhan berbunga yang terdiri daripada

pokok berbuah dan tidak berbuah serta pokok tumbuhan tidak berbunga. Tanaman pula merujuk

kepada tumbuhan yang ditanam oleh manusia untuk kegunaan tertentu seperti sebagai makanan

manusia atau haiwan ternakan, sumber perubatan, untuk perdagangan dan sebagainya.

2.0 OBJEKTIF KAJIAN

Kajian ini dijalankan untuk mengkaji mengenai jenis-jenis tanaman yang ditanam di halaman

rumah. Antara objektif yang dikaji dalam kajian ini adalah untuk mengenalpasti jenis-jenis

tumbuhan yang ditanam di perkarangan kawasan rumah, mengkaji fungsi dan peranan tanaman

tersebut serta untuk mengkaji perbezaan tumbuhan yang ditanam di antara rumah di kawasan

kampung tersebut.

3.0 METODOLOGI DAN LOKASI KAJIAN

Kajian mengenai tanaman di sekitar rumah di kampung ini telah dilakukan melalui pengumpulan

data primer dan sekunder. Data primer dikumpul melalui kaedah kajian lapangan dan survei

menggunakan set soal selidik. Rumah penduduk di kampung ini dibina di atas tanah sendiri dan

menggunakan reka bentuk tradisional Kelantan. Sebanyak 100 buah rumah telah dikaji dan

direkodkan iaitu melibatkan 100/19,514 orang responden dari Kampung To’ Uban yang terletak

dalam Pasir Mas di negeri Kelantan. Kajian soal selidik ini juga bertujuan untuk mendapatkan

maklumat daripada peneroka mengenai tumbuhan yang ditanam di kawasan persekitaran rumah

dari segi kegunaanya, pola tanaman, jangka masa tanaman yang ditanam dan sebagainya.

Temubual dan rakaman gambar foto juga telah dilakukan bagi melengkapkan maklumat kajian.

Kaedah temubual telah dilakukan terhadap beberapa informer seperti ketua kampung dan wakil

penduduk. Tujuan temubual ini dilakukan untuk mendapatkan maklumat yang lebih terperinci.

Seterusnya, kaedah pemerhatian dilakukan untuk mengenalpasti sumber-sumber yang penting di

kawasan tapak kajian seperti jenis-jenis tanaman yang terdapat di halaman rumah peneroka,

kedudukan letakan tanaman yang ditanam mengikut jenis, faktor yang mempengaruhi kedudukan

tanaman dan sebagainya. Kajian ini telah dijalankan di Kampung To’ Uban terletak di Mukim To’

Uban, Daerah Kangkong di bawah jajahan Majlis Daerah Pasir Mas di negeri Kelantan. Pekan

berhampiran ialah pekan Pasir Mas dan Tanah Merah. Kawasan kajian ini dipilih kerana

kemudahsampaian serta kelulusan kebenaran melakukan kajian.

3.1 Latar belakang Sosial Penduduk

Sebanyak 100 buah rumah telah dipilih untuk kajian ini. Sebanyak 72 orang responden yang

ditemubual merupakan golongan wanita dan selebihnya 28 orang responden ialah golongan

lelaki. Jumlah responden wanita yang lebih ramai diperoleh kerana ketika kajian dijalankan

kebanyakan kaum lelaki telah keluar bekerja ataupun pergi melakukan ativiti pada hujung

minggu mereka. Latar belakang umur responden pula mendapati 77% dari responden berumur

antara 36-55 tahun. Kajian mendapati golongan berusia melebihi 75 tahun ialah paling sedikit

iaitu 1% dan kumpulan umur 56 hingga 75 tahun ialah sebanyak 17%. Manakala, kumpulan yang

berumur kurang daripada 35 tahun ialah sebanyak 5%. Hasil kajian mendapati majoriti penduduk

di kampung tersebut adalah golongan belia berusia 36-55 tahun dan merupakan golongan yang

aktif dalam bidang yang diceburi. Purata pendapatan responden ialah kurang daripada RM 2,000

sebulan iaitu sebanyak 63% dan hanya segelintir penduduk yang tidak bekerja kerana

menumpukan sepenuh perhatian kepada rumahtangga mereka.

3.2 Jenis-jenis Tumbuhan di Kawasan Perkarangan Rumah

Hasil kajian mendapati jenis-jenis tumbuhan yang ditanam di kawasan perkarangan rumah

penduduk kampung To’ Uban boleh dibahagikan kepada beberapa kategori iaitu, tanaman

bunga-bungaan, tanaman herba, pokok buah-buahan, tanaman ulam-ulaman, sayur-sayuran dan

tanaman masakan. Kajian di Kampung To’ Uban mendapati bahawa jenis tanaman yang ditanam

di bahagian hadapan, tepi dan belakang rumah adalah berbeza mengikut keluasan tanah, saiz

tanah dan juga kesesuaian tanah di kawasan tersebut.

a) Jenis Tanaman Hadapan Rumah

Tanaman yang paling banyak ditanam di kawasan hadapan rumah ialah jenis tanaman bunga-

bungaan iaitu sebanyak 61%. Jenis tanaman buah-buahan pula mencatat jumlah sebanyak 23%.

Manakala, jumlah tanaman yang paling rendah ialah tanaman sayur-sayuran dan ulam-ulaman

iaitu sebanyak 1%. Terdapat 7% responden yang tidak menanam di bahagian hadapan rumah

mereka. Selain itu, jenis-jenis tanaman yang ditanam ini dipengaruhi oleh pelbagai faktor seperti

bentuk muka bumi, keluasan kawasan rumah, jenis tanah dan sebagainya. Hasil kajian mendapati

bahawa penduduk di Kampung To’ Uban lebih suka menanam bunga-bungaan dan buah-buahan

untuk mencantikkan halaman rumah, dan juga sebagai hobi serta sebagai sumber makanan

mereka.

Rajah 1: Jenis Tanaman Hadapan Rumah

b) Jenis Tanaman di Tepi Rumah

Kawasan tepi rumah didominasi oleh tanaman buah-buahan iaitu sebanyak 39%. Jenis tanaman

bunga-bungaan pula mencatat jumlah sebanyak 25%. Manakala, jumlah tanaman yang paling

rendah ialah jenis tanaman herba dan ulam-ulaman iaitu masing-masing mencatat jumlah

sebanyak 3%. Kajian mendapati terdapat 19% responden yang tidak menanam di bahagian tepi

rumah mereka. Hasil kajian mendapati bahawa penduduk di Kampung To’ Uban lebih suka

menanam buah-buahan dan bunga-bungaan di bahagian tepi rumah mereka.

Rajah 2: Jenis Tanaman Tepi Rumah

c) Jenis Tanaman di Belakang Rumah

Jenis-jenis tanaman yang ada di bahagian belakang rumah penduduk Kampung To’ Uban terdiri

daripada buah-buahan, herba, tanaman masakan, ulaman dan sayuran. Jumlah yang paling tinggi

ialah jenis tanaman buah-buahan dan tanaman masakan iaitu masing-masing mencatatkan jumlah

sebanyak 44% dan 21%. Manakala, jumlah tanaman yang paling rendah ialah jenis tanaman

bunga-bungaan dan herba iaitu masing-masing mencatat jumlah sebanyak 3% dan 1%. Hasil

kajian mendapati bahawa penduduk di Kampung To’ Uban lebih suka menanam buah-buahan

dan tanaman masakan untuk keperluan harian mereka. Di samping itu, dengan adanya tanaman

masakan di ruangan dapur ini akan dapat mengurangkan kos isi rumah mereka serta mendapat

tanaman yang bebas daripada racun kimia.

Rajah 3: Jenis Tanaman Belakang Rumah

4.0 HASIL DAN PERBINCANGAN

Kajian mendapati responden wanita memperuntukkan sebahagian dari ruang yang terhad untuk

dijadikan laman berbunga samada dipenuhi bunga kertas, bunga orkid, jenis keladi, kaktus dan

sebagainya. Hasil dari pemerhatian di kawasan kajian juga mendapati terdapat kesinambungan

jenis tanaman antara setiap kediaman mungkin kerana faktor benih yang mudah memperolehi,

perkongsian benih antara tetangga dan juga kesesuaian tanaman terhadap persekitaran fizikal

kampung. Kawasan utama yang menjadi pilihan tanaman bunga-bungaan ini ialah di bahagian

hadapan dan bahagian tepi rumah. Tujuan utama menanam tanaman bunga-bungaan ialah untuk

mempertingkatkan keindahan kawasan rumah serta untuk memenuhi kepuasan hati penghuni

rumah. Manakala, tanaman buah-buahan merupakan tanaman kedua penting di kawasan kajian.

Tanaman ini menjadi tumbuhan popular di kawasan kediaman luar bandar kerana beberapa

faktor seperti kediaman mempunyai kawasan yang luas dan hasil yang boleh dimakan. Hasil

kajian mendapati bahawa pokok buah-buahan menjadi pilihan penduduk kerana ianya tidak

memerlukan penjagaan yang rapi, tumbuh sendiri serta menghasilkan buah dalam tempoh masa

yang panjang. Antara tanaman buah-buahan yang ditemui di kampung tersebut ialah rambutan,

salak, pisang, durian, manggis, mangga, langsat dan sebagainya. Sebilangan rumah responden

hanya didominasi oleh pokok buah-buahan kerana faktor bentuk muka bumi dan faktor saliran.

4.1 Perhubungan di Antara Bilangan Anak dengan Jenis Tanaman

Hasil dari kajian yang dilakukan mendapati bahawa tiada hubungan antara bilangan anak dengan

jenis-jenis tanaman yang ditanam di kawasan sekitar rumah. Hal ini adalah kerana nilai

signifikan ujian lebih besar dari nilai signifikan ditetapkan. Jadi hipotesis nol (Ho) di tolak.

4.2 Perhubungan di Antara Jantina Responden dengan Jenis Tanaman

Ujian SPSS juga dilakukan ke atas jantina responden dengan jenis-jenis tanaman di hadapan

rumah untuk melihat perhubungannya. Hasil analisis mendapati jumlah responden perempuan

yang suka bercucuk-tanam adalah lebih ramai berbanding responden lelaki. Seramai 48 orang

responden perempuan dan 13 orang responden lelaki yang menanam bunga-bungaan. Manakala,

seramai 10 orang responden lelaki dan 13 orang responden perempuan menanam pokok buah-

buahan. Justeru itu, kajian mendapati bahawa responden perempuan lebih suka menanam

berbanding responden lelaki. Berdasarkan keputusan ujian khi kuasa dua menunjukkan bahawa

tidak terdapat perhubungan di antara jantina responden dengan jenis-jenis tanaman di hadapan

rumah. Secara signifikan, jenis-jenis tanaman yang ditanam oleh penduduk kampung di hadapan

rumah tidak dipengaruhi oleh jantina responden.

4.3 Perhubungan di Antara Taraf Perkahwinan dengan Jenis Tanaman

Seterusnya, ujian SPSS juga dilakukan ke atas taraf perkahwinan responden dengan jenis-jenis

tanaman belakang rumah untuk melihat perkaitan antara kedua-dua pembolehubah tersebut.

Hasil kajian mendapati bahawa responden yang telah berkahwin lebih suka menanam pokok

buah-buahan iaitu seramai 38 orang dan juga tanaman masakan iaitu seramai 21 orang. Selain

itu, mereka juga turut menanam sayur-sayuran, ulam-ulaman, bunga dan herba. Hasil analisis

mendapati taraf perkahwinan dan jenis-jenis tanaman di belakang rumah tidak mempengaruhi

jenis-jenis tanaman yang ditanam oleh responden. Namun begitu, responden yang telah

berkahwin banyak menanam pokok buah-buahan dan tanaman masakan.

4.4 Perhubungan di Antara Pekerjaan Responden dengan Tempoh Masa (jam/hari)

Keputusan ujian khi kuasa dua menunjukkan bahawa tidak terdapat perhubungan di antara

pekerjaan responden dan tempoh masa yang diluangkan oleh responden untuk menjaga tanaman

mereka. Hal ini adalah kerana kebanyakan responden terdiri daripada surirumah, tukang jahit dan

pekedai runcit, jadi tempoh masa yang diluangkan tidak mempunyai kaitan dengan pekerjaan

mereka. Mereka bebas untuk menentukan masa yang sesuai dan tempoh masa yang hendak

diambil untuk mengurus serta menjaga tanaman mereka.

4.5 Perhubungan di Antara Jenis Baja dengan Pulangan Hasil

Keputusan ujian khi kuasa dua menunjukkan bahawa terdapat perhubungan di antara jenis baja

yang digunakan dengan pulangan hasil. Jenis baja yang digunakan oleh responden terdiri

daripada baja organik dan baja kimia. Responden lebih gemar menggunakan baja organik iaitu

sebanyak 53%. Manakala, baja kimia yang digunakan pula adalah sebanyak 47%. Baja organik

ini berasal daripada tumbuhan dan hidupan lain contohnya, tahi ayam dan tahi lembu. Baja

organik ini berperanan membaiki keadaan fizikal tanah. Manakala, baja kimia pula diperbuat

daripada hasil logam yang mana terdiri daripada baja bukan organik, baja dagangan atau baja

buatan. Baja ini terbahagi kepada dua iaitu baja terus dan baja lengkap. Baja terus hanya

mengandungi 1 atau 2 dari unsur pemakanan utama NPK dan ia adalah baja yang tidak lengkap.

Seterusnya, baja lengkap merupakan baja yang mengandungi kesemua unsur NPK.

Sebagai kesimpulannya, ujian analisis SPSS telah dilakukan untuk melihat sama ada terdapat

perhubungan antara variabel-variabel yang terlibat. Ujian analisis ini juga membolehkan kita

melihat sama ada objektif-objektif yang dikaji tercapai ataupun tidak. Di samping itu, perbezaan

tumbuhan di antara rumah penduduk Kampung To’ Uban juga dapat dilihat dengan kaedah

pemerhatian yang dilakukan semasa menjalankan soal selidik di kampung tersebut. Kebanyakan

responden gemar menanam tanaman buah-buahan dan bunga-bungaan di sekitar rumah mereka.

Setiap tanaman juga ada yang mempunyai persamaan dan perbezaan di antara rumah ke rumah

responden. Kebanyakan daripada mereka juga gemar bertukar-tukar biji benih tanaman. Ini

secara tidak langsung dapat menjimatkan kos yang perlu dikeluarkan untuk tanaman di sekitar

rumah.

4.6 Fungsi dan Peranan Tumbuhan yang ditanam di Kawasan Sekitar Rumah

Berdasarkan hasil soal selidik dan analisis SPSS yang telah dijalankan mendapati bahawa

tumbuhan yang ditanam oleh penduduk Kampung To’ Uban mempunyai pelbagai fungsi dan

peranannya yang tersendiri. Antaranya ialah untuk kegunaan harian, sebagai landskap atau

hiasan halaman rumah, hobi dan sebagainya. Hasil analisis mendapati bahawa tumbuhan yang

ditanam di sekitar rumah penduduk Kampung To’ Uban hanyalah untuk kegunaan harian dan

sebagai makanan mereka terutamanya bagi tanaman masakan dan buah-buahan. Hal ini dapat

dibuktikan dengan hasil analisis yang telah dibuat iaitu sebanyak 36% responden. Antara contoh

tanaman buah-buahan yang ditanam oleh mereka seperti mangga, kelapa, pisang, rambutan,

manggis dan lain-lain. Tanaman ini dapat memberi faedah dalam jangka masa yang lama kepada

mereka kerana tanaman ini berbuah mengikut musim. Buah-buahan ini juga dikenali sebagai

buah-buahan nadir. Manakala, tanaman masakan seperti halia, kunyit, lengkuas, serai, pandan

dan lain-lain pula dapat mengurangkan perbelanjaan barangan dapur mereka. Hal ini adalah

kerana mereka tidak lagi perlu membeli tanaman masakan tersebut di kedai, sebaliknya

mengambilnya di kebun dapur mereka. Di samping itu, dengan adanya kebun dapur ini,

penduduk kampung boleh menghindarkan diri mereka daripada jangkitan penyakit yang

berpunca daripada racun kimia yang terdapat dalam tanaman terutamanya tanaman yang dibeli di

pasar borong.

Selain itu, tumbuhan yang ditanam di kawasan sekitar rumah penduduk kampung juga berfungsi

sebagai landskap atau hiasan halaman rumah mereka iaitu berjumlah sebanyak 34%. Hal ini

adalah kerana penduduk terutamanya golongan wanita suka menghabiskan masa lapang mereka

dengan menanam pokok bunga-bungaan dan herba sebagai penyeri di halaman rumah.

Penggunaan landskap ini bergantung kepada keadaan sekeliling seperti bentuk muka bumi,

iklim, tumbuhan, lokasi dan pemandangan kawasan persekitaran rumah. Rumah yang berbeza

menghasilkan landskap tanaman hiasan yang berbeza-beza mengikut citarasa penghuni rumah

masing-masing. Tambahan pula, golongan wanita di kampung tersebut terdiri daripada

surirumah dan bekerja sendiri seperti tukang jahit, penoreh getah, pekedai runcit dan sebagainya.

Jadi, masa lapang mereka adalah banyak dan ianya digunakan untuk menghias persekitaran

rumah. Hal ini kerana mereka lebih gemar kepada persekitaran yang bersih, cantik dan

mempunyai suasana yang tenang serta mendamaikan apabila melihatnya. Di samping itu,

persekitaran yang cantik juga dapat menghilangkan tekanan yang dialami oleh mereka sama ada

di tempat kerja, rumah dan sebagainya. Di samping itu, penduduk Kampung To’ Uban juga

menjadikan aktiviti bercucuk tanam ini sebagai hobi pada masa lapang mereka. Hal ini terbukti

apabila sebanyak 28% responden telah merealisasikannya. Mereka menanam hanyalah untuk

kepuasan hati dan keperluan harian mereka, bukannya untuk dijual sebagai pendapatan

sampingan mereka. Selain itu, mereka juga berpendapat bahawa aktiviti bercucuk tanam ini

merupakan satu aktiviti yang sihat dan baik untuk kesihatan mereka, tambahan pula ianya dapat

mencantikkan serta menyerikan lagi halaman rumah mereka. Mereka akan menghabiskan masa

untuk menjaga serta menguruskan tumbuh-tumbuhan ini pada waktu pagi dan petang. Bagi

mereka, dengan adanya kawasan hijau di sekitar rumah akan dapat memberikan inspirasi dan

kedamaian dalam kehidupan.

4.7 Jenis-jenis Tumbuhan Yang Ditanam di Sekitar Rumah

a) Jenis Tanaman Di Hadapan Rumah

Antara jenis tanaman yang ditanam di sekitar hadapan rumah penduduk Kampung To’ Uban

ialah terdiri daripada bunga-bungaan, buah-buahan, herba, tanaman masakan, ulam-ulaman dan

sayur-sayuran. Hal ini terbukti melalui hasil analisis yang telah dilakukan iaitu mendapati

sebanyak 61% responden menanam pokok bunga-bungaan di hadapan rumah mereka. Ini

bertujuan untuk mencantikkan halaman rumah agar lebih tampil kemas serta sedap mata

memandang. Antara bunga-bungaan yang sering ditanam ialah bunga kertas, bunga raya, pokok

ati-ati, tanduk rusa dan sebagainya. Selain itu, responden juga gemar menanam pokok buah-

buahan di bahagian hadapan rumah. Sebanyak 23% responden yang menanam pokok buah-

buahan tersebut. Bagi mereka, selain dapat memberi manfaat sebagai sumber makanan, ia juga

boleh meneduhkan kawasan sekitar rumah mereka. Sebanyak 5% responden telah menanam

tanaman masakan untuk tujuan kegunaan harian mereka. Antara contoh tanaman masakan ialah

kunyit, halia, lengkuas, serai, pandan dan banyak lagi. Manakala, tanaman sayur-sayuran dan

ulam-ulaman jarang sekali ditanam di hadapan rumah iaitu masing-masing mencatat jumlah

sebanyak 1% . Pada kebiasaannya, jenis tanaman ini ditanam di bahagian belakang rumah. Hal

ini adalah disebabkan oleh faktor seperti keluasan tanah serta kesesuaian tanah terhadap tanaman

tersebut. Namun begitu, terdapat juga responden yang tidak menanam apa-apa di bahagian

hadapan rumah mereka. Hal ini mungkin disebabkan oleh ketidaksesuaian tanah, kekangan masa

dan lain-lain faktor. Hasil daripada kajian ini mendapati bahawa penduduk di Kampung To’

Uban lebih gemar menanam pokok bunga-bungaan di tepi rumah mereka.

b) Jenis Tanaman Di Tepi Rumah

Berdasarkan hasil analisis mendapati bahawa responden gemar menanam pokok buah-buahan di

bahagian tepi rumah mereka iaitu sebanyak 39% responden yang menanamnya. Mereka

berpendapat kawasan tepi rumah lebih sesuai dengan menanam pokok buahan kerana dapat

menyejukkan kawasan sekitar rumah mereka seperti pokok rambutan, manggis, salak dan banyak

lagi. Tambahan pula, jenis tanah yang ada juga sesuai dengan tanaman yang ditanam. Manakala,

sebanyak 25% responden yang menanam bunga-bungaan di bahagian tepi rumah kerana ada

sesetengah rumah hanya mempunyai keluasan kawasan yang sempit. Justeru itu, ianya hanya

sesuai untuk tanaman bunga-bungaan sahaja sama ada di dalam pasu mahupun di atas tanah. Jadi

tidak hairanlah jika sebanyak 19% responden yang tidak menanam sebarang tanaman pun di

sekitar rumah termasuklah faktor kekangan masa dan keluasan kawasan. Selain itu, bagi tanaman

herba dan ulam-ulaman pula, masing-masing mencatat jumlah sebanyak 3% responden. Hal ini

adalah kerana kebanyakan responden lebih suka menanam tanaman ulam-ulaman di bahagian

belakang rumah manakala, herba pula akan ditanam di dalam pasu dan diletakkan di serambi

rumah. Tanaman masakan pula sebanyak 6% dan sayur-sayuran sebanyak 5%. Responden yang

memiliki keluasan tanah yang luas di bahagian tepi rumah akan menanam sayur-sayuran dan

tanaman masakan bagi memudahkan mereka untuk memetik tanaman tersebut. Hasil daripada

kajian ini mendapati bahawa penduduk di Kampung To’ Uban lebih gemar menanam pokok

buah-buahan di tepi rumah mereka walaupun jumlah yang ditanam adalah dalam kuantiti yang

sedikit sahaja.

c) Jenis Tanaman Di Belakang Rumah

Seterusnya, jenis-jenis tanaman yang paling banyak ditanam di belakang rumah pula ialah pokok

buah-buahan iaitu sebanyak 44%. Hal ini disebabkan oleh keluasan tanah yang dimiliki oleh

responden adalah banyak. Lagi pula, mereka lebih gemar menanam pokok buah-buahan di

belakang rumah bagi memudahkan sistem penjagaan dan pengurusan tanaman dilakukan dengan

baik. Selain itu, responden juga suka menanam tanaman masakan di belakang rumah yang mana

ianya dikenali sebagai kebun dapur. Tambahan pula, ia akan memudahkan responden untuk

memetik hasil tanaman masakan tersebut. Jumlah bagi tanaman masakan ialah sebanyak 21%.

Manakala, jumlah tanaman yang paling rendah ialah herba iaitu sebanyak 1% sahaja. Tanaman

bunga-bungaan pula mencatat jumlah sebanyak 3%. Kategori bagi bunga-bungaan dan herba

paling sedikit ditanam di bahagian belakang kerana ketidaksesuaian tanah yang ada serta ianya

memang tidak sesuai ditanam di bahagian tersebut. Hasil daripada kajian mendapati responden

banyak menanam tanaman buah-buahan dan tanaman masakan di bahagian belakang rumah

mereka. Hal ini bersesuaian dengan bentuk muka bumi, keluasan tanah dan juga jenis tanah yang

ada pada setiap bahagian rumah di kampung tersebut.

4.8 Biji Benih Tanaman

Kebanyakan biji benih tanaman dibeli daripada kedai iaitu mencatat jumlah sebanyak 38%,

terutamanya bagi biji benih buah-buahan dan bunga-bungaan. Selain itu, sebanyak 34%

responden pula hanya mendapatkan biji benih tanaman melalui jiran tetangga mereka. Mereka

membuat pertukaran sesama sendiri mengikut keperluan dan keselesaan. Di samping itu, mereka

juga memperolehi biji benih daripada saudara-mara dan juga kawan-kawan yang terdekat

terutama semasa mereka berkunjung ke rumah masing-masing. Hasil daripada kajian mendapati

responden lebih suka mendapatkan biji benih daripada kedai dan juga jiran tetangga mereka.

4.9 Cadangan Menggalakkan Aktiviti Menanam dalam Kalangan Masyarakat

Tumbuhan di kawasan sekitar rumah memainkan peranan yang penting kepada masyarakat

mahupun persekitaran di sesuatu kawasan. Tanpa tumbuhan alam sekitar kita tidak akan lengkap

sepenuhnya kerana manusia dan alam sekitar saling berinteraksi di antara satu sama lain.

Tambahan pula, tumbuh-tumbuhan mempunyai pelbagai fungsi seperti menjadi tempat teduhan,

menyederhanakan suhu, penghadang kepada pemandangan yang kurang menarik, menghasilkan

persekitaran yang lebih selesa dan nyaman, menjadi habitat kepada hidupan liar seperti burung,

mencantikkan pandangan dan mengurangkan kesan bahangan bangunan yang tidak teratur.

Ekoran daripada ini, cadangan dan langkah-langkah yang sewajarnya hendaklah di lakukan

dengan efisyen oleh semua pihak yang terlibat. Antara cadangan yang boleh dilaksanakan dan

diterap di dalam diri masyarakat terutamanya golongan muda ialah memupuk sikap suka

bercucuk tanam sejak mereka kecil lagi. Hal ini sangat penting bagi golongan muda pada masa

kini yang mana kesedaran tentang persekitaran yang semakin pudar di kalangan mereka.

Langkah seperti ini akan dapat mencapai matlamat kerajaan untuk menuju ke arah bumi hijau.

Selain itu, melalui galakan menanam bersama keluarga juga boleh dijalankan untuk memupuk

kesedaran di kalangan masyarakat. Masyarakat akan lebih bersemangat apabila melakukan

sesuatu perkara secara gotong-royong dan beramai-ramai. Peranan keluarga sangat penting

dalam membantu memupuk semangat menanam atau bercucuk tanam di kalangan ahli keluarga

mereka. Sebagai contohnya, mengajak anak-anak meluangkan masa untuk mengurus dan

menjaga tanaman pada waktu pagi atau petang. Melalui pendekatan ini, lama-kelamaan sikap

suka menanam akan dapat dipupuk di dalam diri anak-anak sekaligus menjadikan aktiviti

tersebut sebagai hobi mereka. Seterusnya, pihak kerajaan mahupun swasta juga memainkan

peranan yang penting. Antara langkah-langkah yang boleh dibuat ialah pendedahan melalui

media elektronik atau media cetak seperti kempen, rancangan realiti berkaitan tanaman, forum,

pertandingan dan sebagainya. Melalui kaedah ini akan menambahkan lagi minat masyarakat

untuk meneruskan aktiviti bercucuk tanam di kawasan sekitar rumah mereka. Tambahan pula,

dengan adanya pendedahan media massa ini pengetahuan masyarakat tentang kepentingan

tanaman akan lebih mendalam lagi, di samping ianya juga akan memberikan kesedaran kepada

masyarakat. Cadangan lain untuk menggalakkan penanaman tumbuhan di kawasan sekitar rumah

ialah dengan mengadakan pertandingan rumah tercantik. Jadi, ini akan menambahkan lagi

semangat dan minat mereka untuk terus menghias serta menanam di kawasan rumah mereka. Di

samping itu, ianya juga akan mewujudkan suasana yang mendamaikan dan sedap mata

memandang. Kawasan yang cantik dan dipenuhi dengan tumbuhan yang hijau juga dapat

mencetuskan inspirasi dan idea-idea baru kepada masyarakat terutamanya pemilik-pemilik

rumah tersebut. Sebagai kesimpulannya, cadangan-cadangan yang dikemukakan ini sewajarnya

dilaksanakan oleh masyarakat. Sikap suka bercucuk tanam di kawasan rumah akan dapat

dipupuk sekaligus menyerikan halaman rumah dengan pelbagai jenis tanaman. Tananam tersebut

juga boleh dipelbagaikan seperti bunga-bungaan, buah-buahan, herba, ulam-ulaman, sayur-

sayuran dan juga tanaman masakan. Selain dapat mencantikkan rumah, tanaman-tanaman ini

juga memberi pelbagai khasiat serta kegunaan kepada masyarakat sama ada dari segi sumber

makanan, perubatan, pendapatan sampingan dan sebagainya.

5.0 KESIMPULAN

Tumbuhan boleh dikategorikan kepada dua iaitu tumbuhan berbunga yang terdiri daripada pokok

berbuah dan tidak berbuah serta pokok tumbuhan tidak berbunga. Masyarakat menggunakan

tumbuhan untuk pelbagai kegunaan dan memenuhi keperluan kehidupan. Kajian dilakukan di

kawasan perkampungan Kampung To’ Uban. Pasir Mas, Kelantan. Hasil kajian yang diperolehi

mengenai tumbuhan di kawasan sekitar rumah mendapati bahawa tumbuhan yang ditanam di

bahagian hadapan, tepi dan belakang rumah adalah berbeza-beza. Tumbuhan yang paling banyak

ditanam di bahagian hadapan rumah ialah bunga-bungaan, manakala bahagian tepi dan belakang

rumah pula terdiri daripada pokok buah-buahan. Namun begitu, terdapat juga tanaman

sampingan yang lain seperti herba, sayur-sayuran, ulam-ulaman dan juga tanaman masakan.

Manakala perbezaan tumbuhan di antara rumah penduduk Kampung To’ Uban juga dapat dilihat

dengan kaedah pemerhatian yang dilakukan semasa menjalankan soal selidik di kampung

tersebut. Kebanyakan responden lebih suka menanam tanaman buah-buahan dan bunga-bungaan

di sekitar rumah mereka. Setiap tanaman juga ada yang mempunyai persamaan dan perbezaan di

antara rumah ke rumah responden. Kebanyakan daripada mereka juga gemar bertukar-tukar biji

benih tanaman. Ini secara tidak langsung dapat menjimatkan kos yang perlu dikeluarkan untuk

tanaman di sekitar rumah. Tumbuhan yang ditanam di sekitar rumah mempunyai pelbagai fungsi

dan peranannya yang tersendiri. Berdasarkan hasil analisis yang dilakukan mendapati bahawa

tumbuhan yang ditanam di sekitar rumah penduduk Kampung To’ Uban hanyalah untuk

kegunaan harian dan sebagai sumber makanan mereka terutamanya bagi tanaman masakan dan

buah-buahan. Selain itu, tumbuhan yang ditanam di kawasan sekitar rumah penduduk kampung

juga berfungsi sebagai landskap atau hiasan halaman rumah mereka Di samping itu, penduduk

Kampung To’ Uban juga menjadikan aktiviti bercucuk tanam ini sebagai hobi pada masa lapang

mereka. Di samping itu, tumbuhan yang ditanam juga dijadikan sebagai landskap kediaman

mereka. Kebanyakan tumbuhan yang ditanam di kawasan sekitar rumah adalah hampir sama

iaitu terdiri daripada bunga-bungaan, buah-buahan, herba, tanaman masakan, ulam-ulaman dan

sayur-sayuran. Seterusnya, kajian ini juga mendapati tumbuh-tumbuhan yang ditanam oleh

penduduk Kampung To’ Uban tidak memerlukan peruntukan yang besar kerana sumber biji

benih dan baja adalah diambil daripada jiran, saudara-mara dan kawan-kawan selain dari

membelinya di pasar borong.

6.0 RUJUKAN

_______ 2002. Kamus Dewan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka (Edisi Ketiga).

________. Laporan Penemuan dan Strategi Pembangunan Rancangan Tempatan Jajahan Pasir

Mas, 2008-2020. Kelantan : Majlis Daerah Pasir Mas.

Azlina Aziz. 2010. Jenis-jenis Tanaman di Perkarangan Rumah Peneroka di Felda Pasoh 3,

Negeri Sembilan. Unpublished B.A. thesis. Kuala Lumpur: Department of Geography,

University of Malaya.

Ismail Ahmad & Yaakob M.J. 1994. Tumbuh-tumbuhan dan Persekitaran: Satu Perspektif

Geografi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan

Malaysia.

Ismail Saidin. 2000. Sayuran Tradisional Ulam dan Penyedap Rasa. Selangor: Universiti

Kebangsaan Malaysia, Bangi.

Nor Ain M.R. 2006. Landskap Kediaman. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka (Edisi

Kedua).

Ong H.C. 2006. Tanaman Hiasan: Khasiat Makanan & Ubatan. Kuala Lumpur: Utusan

Publications & Distributors Sdn. Bhd.

Rukayah Aman. 2006. Buah-buahan Nadir Semenanjung Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka (Edisi Ketiga).

Rukayah Aman. 2006. Tumbuhan Liar Berkhasiat Ubatan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.