TỪ ĐIỂN BÁCH KHOA PHẬT GIÁO VIỆT NAM

7/31/2019 T IN BCH KHOA PHT GIO VIT NAM

1/225

H.T. THCH TR TH

Ch trngL MNH THT

Ch bin

TIN BCH KHOAPHT GIO VIT NAM

ATp 1

TAn A Di

1


2/225

Bo trv duyt

THCH TR THTHCH TR CTHCH MINH CHU

2


3/225

3


4/225

Li Gii ThiuCho Ln In Ti Hoa K

Chng ti, BTTTQ, mt nhm Pht t thin ch qun Cam, California, Hoa K, dis hng dn v khuyn khch ca qu thy Thch Thi Siu, cha Bo Tnh, California, vThch Php Quang, cha Tnh Lut, Texas, v ng thi, di s t bi ha kh ca thy LMnh Tht ti Vit Nam, mo mui cho in li tp 1 (bt u t A n A Di ) v tp 2(bt u t A Di [Tnh Gio] n A Di T) ca b Tin Bch Khoa PhtGio Vit Nam do c H.T. Thch Tr Th ch trng v thy L Mnh Tht ch bin.

B Tin ny c thc hin trong mt hon cnh v cng kh khn ca t ncvo nhng nm u ca thp nin 1980. Cc thy trong ban bin tp, d phi ng u vi baonhiu chng ngi, khng qun cng lao kh nhc hon thnh c hai quyn u ca b T

in m c H.T. Tr Th hng khao kht thc hin.

Chng ta ch cn nhn thong qua l c th bit c rng cc ngi b bao nhiu tmhuyt cng s hy sinh. Hai quyn tin ny, nh chng ta s thy, ni dung v cng phong

ph, va uyn thm li va qung bc; hn na, l lun v cng vng chi, va hp l li vasu sc. S kin ny khng nhng em n mt kin thc mi m m li cn tng trng lngtin tng vo Pht php ni ngi c. y c th gi l mt cng trnh khong tuyt c kim.

iu ng tic l cng trnh thc thi b Tin ny b gin on t lu, v cho nnay vn cha c du hiu no cho bit l cng trnh sc tip tc hay khng. K nguyntrong tng lai, cng trnh ny sc tip tc cho n khi hon tt. Nu khng y s l mtiu n hn rt ln cho nn Pht hc cng nh Vit hc ca dn tc Vit Nam.

Chng ti tuy mang nhiu nhit tm ng gp cho Pht gio Vit Nam, pht tm nhch, trnh by li hu cho quyn sch trnn dc hn, th nhng, v nhn s t i, hc vnth gian cng nh kin thc Pht hc u km ci, thnh th c th s gy thm nhiu thc mchn cho ngi c, v nh vy, e rng cng s khng b vo ti.

Tuy gp nhng s th thch ln lao nh th, chng ti vn khng sn lng m c lao u

vo cng vic. C nhn c cu ng nhn bt nhng (Lm vic nhn ngha, khng nhngmt ai), v nu khng nhn chi ngn nm ny, cho hai quyn sch trn qu ra mt qu cgi, hu pht khi s hng th cng lng tin su xa ca mi ngi i vi Pht php, th chngl li cho cng trnh vi ca cc bc tin bi b chm m vo s lng qun ca thi gian!

V cng tc, chng ti ch c gng nh li nguyn bn mt cch trung thc, th nhngv nguyn bn c nhiu ch khng c c r rng, chng ti phi c gng ht sc bngcch i chiu bo tr s chnh xc n mc ti a. Tuy th, v nhn lc v nng lc c hn

4


5/225

thnh th khng th no hon tt cng vic nh mun. y cng l mt iu m chng ticm thy v cng y ny.

Mong rng Pht s th thin, y nhng khuyt im v v minh ny ca chng ti, cthem li cho qu c gi mt cht hoan h l thy c mt cng trnh vi ca Pht gio

nc nh (tuy cha hon tt) c trnh hin trc nh sng huy hong ca Pht hc th giiSng gp nh mn ny ca chng ti chng qua ch l mt vic nm gch nh ngc (HnPhao chuyn dn ngc), hy vng s pht khi nim hng th cho th h tr, tip tc hon thnhcng trnh vi ca cc bc tin bi thc hc ca Pht gio Vit Nam.

Chng con knh dng ln lng tri n su xa n C H.T. Thch Tr Th, thy L MnhTht, cng qu thy trong ban bin tp u tin, cng nh cc v n nhn ng gp sc lctm tr, cng tnh ti hon thnh cng tc Pht s ny. Sau ht, chng con chn thnh cm tqu thy Thch Thi Siu v Thch Php Quang. Nu khng c s hng dn v khuyn khch

ca qu thy, chng con c l chng bao gi can m dn thn vo mt cuc mo him nhvy.

Nam m Cng c Lm B Tt Ma Ha Tt

Rm thng 10, Pht lch 2548, TL 2004Thay mt BTTTQ

T kheo Thch Hong o cn thc

5


6/225

TA

Pht gio truyn vo nc ta hai nghn nm, c nhn dn ta tip thu v vn dngvo i sng ca dn tc mnh. Cho nn ni n vn minh vn ho Vit nam, m khng knvai tr Pht gio l mt thiu st ln. Ni n vn hc Vit nam, li cng khng th khng nin Pht gio. Pht gio c mt v tr vai tr nht nh trong lch s dn tc. V th, nghincu lch s dn tc, khng th khng nghin cu lch s Pht gio.

Nhng nghin cu Pht gio, tt phi c nhng cng c dng cho ngi nghin cutrong tin gi mt vai tr ht sc quan trng. T hu bn th k th 18 khi vit Kin vntiu lc, L Qu n nhn ra s cn thit phi c mt b tin Pht gio. ng sb ghi likhong gn hai trm danh mc nhng thut ng, tp ng Pht gio, lm c s cho vicnghin cu Pht gio ca mnh. Sng cng thi vi L Qu n, thin s Php Chuyn Diu

Nghim cng cm thy yu cu , nn li cho ta hai pho tin nhan Tam gio danhngha v Tam gio php s. y c th ni l nhng pho tin trit hc Vit nam xa nhthin cn. Php Chuyn bin son nhng b tin y trn csnhng qui tc v th l binson c thc v tun th mt cch nghim chnh. Qua n th k th 19, cng trnh caPhp Chuyn chc k tc mt cch na vi vi bo gio nguyn lu ca An Thin v bTam bo s loi ca mt tc gi Minh hng.

Nh th, yu cu c mt b tin Pht gio lm cng c cho nhng ngi nghin

cu vn cha c p ng. Yu cu cng trnn cp bch hn vo lc ny khi nn hcthut nc nh ang trn pht trin mnh. Khng th no nghin cu lch s dn tc, vn hcdn tc, ngh thut dn tc, thm ch khoa hc k thut dn tc m khng bit n Pht gioKhoan ni chi ti nhng thi xa xa, khi Khng Tng Hi vit Lc tp kinh, hay o Caotho ra nhng l th xa nht ca vn hc hin cn, v hon thnh b tin ch quc m Tm hin bit tn. Ch k t Nam Vit vng inh Lin v L i Hnh trxung vi nhngtrng kinh mi pht hin Hoa L, bit bao nhng anh ti ca t nc chu nh hng suxa ca Pht gio. c n li thca v anh hng dn tc Trn Nhn Tn hai ln chin thngqun xm lc Nguyn Mng hung hn:

Bit chn nh, tin bt nhChcn tm Pht T ty ngChng thc tng, ng v vi

No nhc hi kinh thin nam bc

Hay c nhng cu thsau ca ngi tr thc Nguyn Tri sut i v nc v dn

6


7/225

Vun sinh ln thn my giMi su nn thun nh a

Hay nghe nh thln Nguyn Du ni ln nhng cu sau:

Nghn xa u cng th nyT bi u liu bt tay cho va

Nu khng c nhng kin thc v Pht gio, th lm sao m l hi thng cm vi tinnhn, lm sao m gii thch, m hiu c nhng t ng Pht gio nh th? y l cha k tinhng tc phm t tng ln ca Trn Thi Tn, Ng Th Nhim v.v Cho nn, tm hiu Phtgio l mt bc quan trng tm hiu lch s dn tc, tm v truyn thng c hu ca chang. M mun tm hiu Pht gio th phi c nhng cng c thc hin cng trnh tm hiuy. Tin l mt trong nhng cng c thit yu va ni.

Hn 20 nm qua, Ho Thng Vin Trng Vin Ho o Gio Hi Pht Gio VitNam Thng Nht Thch Tr Th c m hon thnh mt b tin Pht Gio Vit Namnhm lm cstra cu cho nhng ai mun tm hiu Pht gio. Chng ti may mn c HoThng cho v gip trong cng tc bin son b tin va nu. Nay tp I ca b tin y hon thnh gm t ch A n A DI v c xut bn, chng ti thay mt nhngngi cng tc bin son, vit li ta ny, trc ghi li cng n ca Ha Thng, v sau

biu l lng cm kch trc s ch bo khch l tn tnh ca Ngi i vi chng ti.

Tt nhin, vi mt cng trnh nh b tin y, khng th no khng c nhng sai st

lm ln. Chng ti hy vng cc bn c vui lng gp kin ph bnh ln sau c in li, ns hon chnh hn.

Trong khi thc hin tp I ca tin Bch Khoa Pht Gio Vit Nam, chng ti c sgip tn tnh ca cc bn b, v c bit ca anh em tra cu vin trong ban bin son tin.

Vn HnhNgy n sinh c Quan Th m1980.

7


8/225

LI GII THIU

K t hu bn th k th XVIII, khi L Qu n vit Kin vn tiu lc, tnh hnh hcthut nc ta vn ln nhng nc thang mi, trong c c Pht gio. Cho nn, yu cu sc mt ca mt b tin lm cstra cu v Pht gio cng trnn cp bch. Chnh L Qun trong Kin vn tiu lc 9 thit lp mt bng danh t Pht gio gm 197 hng mc "gi l nghe bit cho thm rng", bi v ng dn trng hp ca Vng An Thch ch gii ch tammui trong kinh Kim cang lm in hnh cho tnh trng thiu hiu bit v danh t Pht gioc th dn ngi ta n ch no.

Sng ng thi vi L Qu n, Php Chuyn Diu Nghim (1726-1798) Nam h cngcm thy yu cu cp bch. Do th, ng li cho ta hai b tin Pht gio v ngoiPht gio tng i xa nht ca dn tc, l Tam gio php s v Tam gio danh ngha. Tamgio php s gm c thy 4 quyn, t chc v xy dng da trn css ch ca tng t, btu t ch mang s 1, cho n ch mang s tm vn. Cn Tam gio danh ngha th khng davo s ca tng t, m da vo s lng ch ca tng t. N bt u t nhng t c hai chcho n t duy nht cui cng di ti mi hai ch. N gm c thy ba quyn, v phm vi thuthp t vng ging nh trng hp ca Tam gio php s bao trm ln khng nhng Pht giom cn c Nho gio v Lo gio. C th ni vi Tam gio danh ngha v Tam gio php s, mtn lc xy dng mt b tin trit hc Vit nam nghim chnh hnh thnh.

N lc ny bc sang th k th 19 khng c trin khai v k tc. B o gionguyn lu in vo nm Thiu tr th 5 (1845) ca An Thin th hin mt phn no n lc ynhng khng thnh cng cho lm. An Thin lm vic mt cch ty tin thiu hn khinim th l v qui cch lm tin. Cng thi vi An Thin cn c mt tc gi Minh hngvit b Tam bo s loi khong vo nhng nm 1850. Nhng v n ang vo tnh trng vittay, nn ngy nay ch cn 4 cun. S thc, Tam bo s loi cng cha hn l mt b tintrong ngha ch thc ca n, m ch l mt tc phm phn loi nhng vn Pht gio.

Bc sang tin bn th k 20, phong tro nghin cu Pht gio li cng trnn rng riVn do c t ra mt ln na l lm th no c mt b tin tiu chun v Phtgio cung cp tri thc v t liu cho nhng ngi mun tm hiu. Ha Thng Vin TrngVin Ha o Thch Tr Th, by givo nhng nm 50 ang cn gi chc v Gim c PhtHc ng Bo Quc Hu, ri Gim c Pht Hc Vin Trung phn Nha Trang kh cnggng sc lnh o v bo tr cho mt s nhng hc tng ca hai vin y thc hin vic bindch mt b tin Pht gio.

8


9/225

Hn hai mi nm qua, nhiu cng sc dn vo cng trnh y, nhng vn chaem li mt kt qu no. Nguyn do gy ra s tnh ny ch yu xut pht t kh nng gii hnca nhng ngi c giao trch nhim thc hin s nghip bin dch. By gi, trng li nhngquyn vchp tay cn st ca cng trnh va nu, ta c th thy s gii hn ln ti mcno. Nhn thc c iu ny, Ha thng Vin Trng nh phi m p hoi bo ca mnh.

Sau khi ngoi quc v, chng ti c may mn c lui ti thm ving v hu chuynvi Ha Thng. T chng ti mi bit c hoi bo v nguyn vng ca Ha ThngChng ti ha s lm Ha Thng vui lng v tha nguyn. T nm 1977, nhn l k nim Chy mng Ha Thng th 70 tui, chng ti dnh cho ra tp u ca b Tin Bch KhoaPht Gio. Song v cduyn cha thun li, s vic khng xy ra nh mun. n gianm 1979, chng ti quyt nh tip tc mi vic b dv dnh cho ra i tp th nhtvo khong cui nm. Nhs khch l ch bo v gip v cng ln lao ca Ha Thng, tpMt ca b Bch Khoa T in Pht Gio Vit Nam hm nay c ra i.

I. PHNG THC TIN HNH BIN TP

Lc bt u, chng ti ngh bin tp mt b T in Pht Gio Vit Nam th ch cntham kho cc b Tin Pht gio ln ca nhng nc Nht Bn v Trung Quc, ri thit lpnn mt bng nhng hng mc cn thit i vi nhng ngi Pht Gio Vit Nam lm cscho vic bin tp b Tin y. Tuy nhin khi i vo cng vic nhiu vn mi xuthin, v vic bin tp t ra khng phi n gin t no.

Nhng vn y c th thu vo hai mc chnh sau. Th nht, nhng hng mc do cc b

Tin ngoi quc k ra, chng t l khng y . Th hai, vic gii thch cc hng mc thiu chnh xc, thm ch i khi cn sai lm na. Ly th d b Pht Gio i T in caVng Nguyt Tn Hanh (Mochizuki Shinko) thng c coi l b Tin tiu chun ca PhtGio Nht Bn. Trong b Tin ny, c nhng hng mc khng c a vo. V dHng mc A BA KHM MN khng c cp ti. Nhng hng mc c k ra th sgii minh khng c y . V d, v ngun gc ch Avadana, Vng Nguyt cho xutc mt t nguyn l ava + (/dai, trong khi n cn c tho xut t mt s nhng ng cnkhc. i khi, c nhng vn cn phi vo cng mt hng mc, Vng Nguyt li chiathnh hai hng mc khc nhau, do th khng cho thy s lin h v ngha ca vn . Trng

hp "A ba la nha" lm mt th d. Vng Nguyt c hng mc A BA LA NH A v hngmc V NNG THNG MINH VNG, trong khi ng ra th nn vo hng mc A BA LANH A m thi. Gp li nh vy, ngi c mi thy ht v tr v vai tr ca V Nng ThngMinh Vng trong ton b t tng Pht gio.

Trng hp b Pht Gio i T in ca Vng Nguyt l th. By ginu kho n bPht Hc i T in ca inh Phc Bo th s tnh trn cng trnn bi t hn na. Khng

phi b Pht Gio i T in ca Vng Nguyt khng c nhng sai lm t liu. S thc, n

9


10/225

i khi cng c, chng hn, mc A LA CA HOA t. 98 Vng Nguyt c dn Phin dch danhngha tp quyn th 8, nhng Phin dch danh ngha tp ch c 7 quyn m thi. Song sai lm tliu va ni xut hin mt cch kh thng xuyn trong inh Phc Bo. C nhng hng mcghi quyn ny kinh ny, th li phi i tm quyn khc mi gp. Thm ch, i khi ghi quyn m li khng bao gitm thy, khi cn phi kho li t liu.

Th d cho nhng trng hp trn, ngi ta c th kim ra mt cch d dng. Mc A LABA MUC KHc Pht Hc i T in ghi l xut x t quyn 9 kinh Hin ngu trongkhi ta phi tm n quyn 11. A K A X X KIM B LI, n bo tm quyn 55 Trung ahm kinh, nhng ta phi tm quyn 57 mi thy. Nhng sai lm t liu loi ny trong PhtHc i T in cn nhiu na. Khng nhng th, n cn ghi xut xnhng kinh lun, mta khng bao gi tm thy c. Hng mc A PHN NA c bo l xut x t A tm kinhquyn h. A tm kinh l A tm bt kin lun, nh chnh inh Phc Bo ng nhtth A tm kinh khng th no c quyn hc, bi v A tm bt kin lun c ti n

nhng 30 quyn.Ngoi ra, Pht Hc i T in cn phm phi sai lm nghim trng hn, l khng

gii thch ng t n mun gii thch. A BN LA lm mt th d. N gii thch l kitgii, trong khi A BN LA thc s ch l mt n vo lng ca Pht gio n thi xa.

Sau khi pht hin nhng thiu st v sai lm trong cc b Tin lu hnh rt ph bin trong nc cng nh nc ngoi, chng ti bt buc phi tnh ton k hoch dnh ca mnhChng ti i n kt lun l khng th da vo b Pht Gio i T in ca Vng Nguytcng nh b Pht Hc i T in ca inh Phc Bo, lm cscho mt b T in Pht

Gio Vit Nam. T cng trnh tin hnh bin tp Tin phi bt u li. Mi t liu phitra cu li. Mi t vng phi kho nh li v thu tp thm. Chnh trong qu trnh bin tp nychng ti cng pht hin thm nhng sai tri ca khng nhng cc b tin ngy nay, m cnca nhng b t vng ngy xa, ch yu l b Nht thit kinh m ngha v Phin phn ng.

Pht Hc i T in c hng mc A SA PH NA D (t.1422b) v c gii thch ln t Kim cang nh s2 ri c chuathm ch phn vsaa pnaka. Cch mt tsau, nli c hng mc A B PH NA D (t.1445b) v xut x t Hu lm m ngha 26. By gikho li Hu lm m ngha 26 th qu c hng mc A B PH NA D, nhng Hu lm li ni

xut x t Kim cang nh kinh 1. Kho Kim cang nh kinh 1 th thay v c A B PH NAD ta c A SA PH NA D. Th r rng A B PH NA D l mt vit sai ca A SA PH NAD. Do khng cn thn trong vic kho nh v tra cu t liu, Pht Hc i T in sailm trong khi a vo hai hng mc khc nhau ca cng mt ch. Tip , cng v do thiu cnthn trong vic kho cu t liu, Pht Hc i T in li chua thm ch Phnvsaapnaka. Ch Phn chc chn l mt ch do suy on, m khng c cn c t liuno c, bi v nu chu kh tra cu, A SA PH NA D ng l mt phin m ca sphnakating Phn. Ch ny xut hin trong Qung diu (Lalitavistara 183), m Phng qung i

10


11/225

trang nghim kinh 7 phin m l A sa b na v Ph diu kinh 5 dch l "Kh v sch".A SAPH NA D ni n trong Kim cang nh kinh 1 tc chnh l sphnaka ca Qung diuch khng g khc.

Vch ra nhng sai lm trn ca Pht Hc i T in nhm cho thy khng nhng bn

thn Pht Hc i T in sai lm, m cc ngun t liu n dng lm in c cng cha ngnhng sai lm, m ta cn phi cnh gic. Ngoi trng hp A B PH NA D ca Hu lm mngha 26, Phin phn ng cng c nhng trng hp tng t. N c k hng mc A B CA vni xut pht t Ma ha tng k lut. Kho ton b Ma ha tng k lut trong i tng kinh inhin nay, ta khng bao gitm thy mt t nh th. Ngoi ra, do vn truyn bn, ch ny vitln thnh ch kia tng i rt nhiu. u sa kinh vit thnh Hng sa kinh. Cu Pht bnnghip kinh th vit thnh Cu Pht bn dip kinh ...

Nh th, khi bt tay vo cng vic bin tp Tin, chng ti gp ngay nhng tr

ngi t liu cn phi vt qua. Chng ti quyt nh l trong khi thu tp t vng, phi tra cuv kho nh li ton b nhng t vng, m cc b Tin khc cung ng. Chnh trong qutrnh tra cu v kho nh li ny, chng ti pht hin thm nhiu t mi, m th din hnhl A BA KHM MN cha tng c mt b t vng hay Tin no ni ti. D cng tc tracu v kho nh li ny c tin hnh trong mt tinh thn l li lm vic nghim chnh, nvn cha hon ton thot khi sh. V th, c th mt s cc t b thot lc. Tuy nhinnhng t no c tra cu, chc chn t liu lin h n l c th tin c.

Ni tt, trong khi tin hnh cng tc thu tp t vng, chng ti pht hin nhng shca nhng b t vng, Tin xut hin trc. iu ny gip chng ti cnh gic v cn thn

trong cng tc bin tp, d i khi cng gy nhng trngi v cng phc tp. Phng thc tinhnh thu tp bao gm vic tra cu li nhng b t vng, Tin c, ri trc tip i vo ccngun t liu gc thm tra v i khi pht hin thm nhng t mi. Phm vi thu tp t vngdo th rt rng, bao gm cc ngun t liu t Phn vn, Pal, Ty tng cho n Hn vn, Nhtvn v ting Vit Nam ta. y l khng kn cc b t vng Tin xa nay cn phi tra cu.

II. PHNG THC BIN TP

Sau khi tin hnh thu tp t vng v kim tra thm nh t liu, cng tc bin tp

tt phi bt u. y l mt cng tc phc tp nht do iu kin c bit ca h thng kinh inPht gio Vit Nam. Pht gio truyn vo t nc ta tuy rt lu v chc chn phi c nhng tcphm vit bng ngn ng dn tc rt xa, nhng cho n nay v s lng, vn cha chim lnha vu th tuyt i. Do , s t vng tp hp c trong qu trnh thu tp, ch yu gm

phn ln nhng t ch Hn. V vy, vn u tin cn gii quyt l lm th no x l slng nhng t ch Hn y.

Tip theo, mi mt t trong Pht gio thng c mt qu trnh bin thin v thc ni

11


12/225

dung. Bi vy, n khng n gin cho php l gii mt cch my mc ty tin, tri li i hiphi i tm ngun gc v qu trnh bin thin thc . y l vn la chn mt nghatng i gn nht, xc nht ct ngha t mnh mun.

gii quyt nhng vn va nu, chng ti chp nhn bin tp tin theo quan

im ch ngha i hng mc. Bin php c th thc hin ch ngha y l chn mt t thngdng nht ri tp hp vi n tt c nhng t vng lin h cng nh nhng vn lin h thitthn vi n. V d, di hng mc A, chng ti tp hp tt c nhng tiu hng mc v vn lin h nh T, A TNG CHUYN, A TB TM, A TTHT NGHA, A TQUN, ATTTC DNG v.v... gii thch v trnh by. Phng thc ny cho php mt mt trnh

by vn mt cch lin tc, v mt khc, gip ta Vit ha mt cch d dng nhng t t bngch Hn, m khng sb cch tr. Ai cng c th thy rng nu khng p dng phng thcva ni th A TQUN chc chn phi vo di hng mc Qun ch A. V nh th, ttnhin s to nn nhng ngn cch khng cn thit.

Chnh v chp nhn ch ngha i hng mc y, chng ti phi thay i phng thcbin tp. T nh ban u l lm mt quyn tin tng i ngn gn c in c bng cchphi hp hai b Pht Gio i T in v Pht Hc i T in, chng ti xoay quaphng thc T in theo li Bch khoa. Ngha l c tp hp v huy ng cng nhiu cng ttnhng t liu thit yu lin h ti mt vn . Trong tnh hnh nghin cu Pht gio hin nay nc ta, mt s tp hp nh th s cung cp nhng kin thc vng chc cho nhng ngi mi

bc vo lnh vc tm hiu v mt vn no trong Pht gio. N ng thi bo cho bittnh hnh nghin cu trn th gii t n im no i vi vn y. Nh th, n s titkim thi gian v cng sc cho vic dng vo nhng cng trnh c li hn.

Tt nhin, ch ngha i hng mc cng c nhng gii hn ca n. Th nht, vn tiliu tp hp ti mc no th gi l thit yu? Th hai, nu chp nhn ch ngha i hng mcvn t ra l phi bo m cho ngi c bit c in c ca nhng tiu hng mc. y lnhng cu hi khng d g gii p. Trong li lm tin hin nay, c hai cch x l vn Mt l chp nhn ch ngha tiu hng mc. Hai l phi chm chc ch ngha i hng mc vinhng nhn t tch cc ca ch ngha tiu hng mc. Nu khng chp nhn ch ngha tiuhng mc, th ng nhin ch cn c cch x l vn th hai thi. Ni c th ra, nu tiuhng mc cho php ta bit ch A BA TT MA RA xut x tu bng cch dn mt cu t

la ni tp kinh 4, th by gich ngha i hng mc nn chm chc, c th hiu cu y cngtrc tip t la ni tp kinh 4.

Bng vo ch ngha i hng mc, ta c th trnh c tnh tn mn trong ch ngha tiuhng mc, m a s cc b t vng v tin trc vp phi. Chnh v thy c tnh tnmn y, mt s nhng v lm t vng xa xut nhng bin php sa sai qua vic p dng

phng php s loi, chng hn. Song h vn cha vt ln trn nhng gii hn ca thi i vnhn thc ch quan, nn cha tin xa trn con ng sa sai y.

12


13/225

Phng thc bin tp nh vy da hon ton vo ch ngha i hng mc, trong khi tip

thu nhng yu t tch cc ca ch ngha tiu hng mc.

III. PHNG N TIN HNH

Nu chp nhn ch ngha i hng mc, vn by gi l t chc v xp t s tvng thu tp c nh th no. T vng Pht gio thng thng c chia lm nhiu loikhc nhau, t thut ng, tp ng, tn tri, tn thn, tn Pht, tn kinh cho n vt danh, tpdanh, ng vt, thc vt v. v... y chng ti khng s dng cch thc phn loi va ni vth chng khng cn thit cho lm. Du sao mi mt hng t ngay tu cng c qui nhn thuc hng no, m khng cn phi ghi tn li phn loi . T vng Pht gio cng thngc qui nh theo s lng ng trc nhng t vng. C c mt cao tro nghin cu Phtgio v kha cnh t vng c s lng y, gi l cao tro nghin cu php s. Kt qu l s ra

i mt s t vng php s, m nh cao l i minh tam tng php s. B tin Pht gioVit Nam hin cn cng da trn csphp s tin hnh bin tp. tc l Tam gio phps v Tam gio danh ngha ca Php Chuyn Diu Nghim. Phng thc bin tp trn php sny, y chng ti cng khng chp nhn, v tnh tn mn ca n.

Tuy nhin, i vi php s c vn cn ch . C ngi ch trng rng mun hiuPht gio m khng da trn php s l iu khng thc. i vi h php s l mt b

phn chnh yu v thit thn ca t tng Pht gio, m nu khng nm vng, th khng cchno mc kho tng t tng y. Dnhin, php s c mt v tr nht nh ca n trong ton

b Pht gio, nhng khng nht thit, phi gi mt vai tr xung yu. V vy, tr nhng php s

no trthnh quen thuc, thng dng th c a vo hng mc, cn tt c php s cn lith khng kn. Th d, ng cn s khng c a vo hng mc. Chc a vo hngmc l CN. y chnh l mt th hin ca quan nim i hng mc, bi v khi gii thch CNl g ta khng nhng c vn nm CN, su CN, tm CN v. v... cho n 22 CN, m cncho thy khi nim CN bin thin v pht trin nh th no trong qu trnh tn ti ca nqua lch s.

Th th, phng n trc tip bin tp T in Bch Khoa Pht Gio Vit Nam ra sao? Btin ny c qui nh c hai nhim v chnh. Mt, cung cp t liu cho vic tra cu hay tm

hiu mt vn Pht gio. Hai, lm cscho vic tra cu nhng t liu Pht gio khc. Vihai chc nng , tiu chun thit lp v gii minh cc hng mc l kh nng v ni dungtruyn tin ca cc hng mc trong ton b Pht gio. Ni c th ra, nu nhiu hng mc mch c mt kh nng v ni dung truyn tin, th vn k nh mt hng mc m thi. Nu mthng mc m c kh nng v ni dung truyn tin ca nhiu hng mc, th n sc nh dutheo th t 1, 2, 3, v. v..., m khng thit lp ra nhng hng mc ring bit.

Khi da vo kh nng v ni dung truyn tin qui nh hng mc, vic gii minh cc

13


14/225

hng mc i hi mang tnh cht tng hp c th ni ln tnh cht phong ph v a dng cakh nng v ni dung truyn tin . y l cscho vic tp hp cng nhiu cng tt nhngmu tin thit yu lin h n mt hng mc ni trn. Tt nhin y ch l nu ln nhngnguyn tcchung, cn i khi cng c nhng trng hp ngoi l.

IV. STHC HIN

Tin thng l mt cng trnh tp th. Khi bt u vo nm 1977, chng ti c shp tc cht ch v lin tc ca mt s thn hu, c bit l c s cho v gip ht lngca Ha thng Vin trng. S tht, nu khng c s cho v gip tn tnh ca Hathng th chc hn Tp I ca T in Bch Khoa Pht Gio Vit Nam khng th cho ihm nay.

S cho v gip th hin u tin qua vic thnh lp mt ban son bin tin bao

gm ch yu qu thy Minh Tu, c Chn, Nguyn Hng v Nguyn Gic do Ha thng chtr v chng ti lm th k.

Qua qu trnh bin son, dn d quan nim bin son v phm vi thu tp t liu thayi do s pht hin nhng thiu st v sai lm trong cc b tin Trung quc v Nht bn, nn

ban bin son dn dn c tng cng, bao gm phn ln cc thy thuc Vin Cao ng PhtHc Nha Trang: Thin Tu, Chn Tr, Qung Ba, Hu Nht v Hnh Hng. Vi t cch nhngtra cu vin, cc thy lm vic khng bit mt mi, thm nh nhng hng mc c cngnh pht hin nhng t mi.

Ngoi ra, chng ti c s may mn c Thng To Vin Trng Vin Cao ng PhtHc Nha Trang c qua bn tho v gp sa i nhng sai lm shv thiu st.

Vy, Tp I ny l kt qu ca mt n lc tp th, m chng ti ch l ngi chu trchnhim cui cng. Do th, nu cn c nhng g sst, m chng ti chc chn th no cng phic, chng ti xin nhn ht mi trch nhim.

14


15/225

PHM L

I. PHM L TNG QUT

1. TIN BCH KHOA PHT GIO VIT NAM c i tng phc v ch yu lnhng ngi nghin cu trong cc lnh vc khc nhau lin hn Pht gio cn c mt kinthc chuyn mn v cp nht.

2. Cho nn tiu chun qui nh la chn t vng l ch ngha i hng mc. Tt c tiuhng mc v cc t t khc u phi tra trong tng mc sch dn. V d, hng mc A DI cnhng tiu hng mc nh A DI A DU, A DI D L, A DI PHT THP TAM

DANH v.v... v cc t t V LNG TH, V LNG QUANG v. v..., tt cu phi tmtrong Tng mc sch dn.

3. Phm vi thu thp t vng bao gm ton b cc kinh in Pht gio, c bit ch trngn Pht gio Vit nam.

4. Phng php gii thch cc t vng bao gm vic truy xt t nguyn, qu trnh phttrin v bin thin ca chng cng cc thay i qua thi gian triu i.

5. Th t gii thch mi hng mc bao gm trc ht vic ghi li nhng phin m, dchngha hay tn gi khc nhau ca hng mc , tip n gii thch v minh chng, ri cui cngcung cp t liu tham kho. Trng hp vn hin tham kho c trch dn y trong

phn gii thch th khng ghi ra. Nu c biu, hnh, tng, th u xp lun vo hngmc lin h.

II. PHM L V MI HNG MC

6. Mi hng mc bt u trc ht l mt t hay t t thng dng, pht m theo tiuchun pht m H ni, tip ghi ting Phn, Pli, Ty tng, nu c, ri ghi ht nhng phin

m v dch ngha trong cc t liu Hn vn.

7. Nu cc tn ring ngoi quc ch yu l tn ring bng ting Phn, Pli, Ty tng vMng c m cha tng c phin m trong cc t liu Hn vn, th s nguyn v c bngch dn cch c cc th ting y.

8. Ring v cc tn v t vit bng ch Hn ca Trung quc, Nht bn v Triu tin, th

15


16/225

nht lot u c theo li pht m Hn Vit tiu chun. Trong nhng trng hp cn thit s cchua thm li pht m ca cc ngn ng lin h. V d, Bn nguyn l mt ngi cha ni tingca Nht bn, th s xp vo vn B, ri c chua thm li pht m Nht bn l Hongwanji (Bnnguyn t).

9. V t liu trch dn, ch yu u trch dn tn. Trong nhng trng hp c tn rtgn thng dng th dng tn rt gn. V d, Diu php lin hoa kinh ca La Thp th thngdn l Php hoa kinh. Trong trng hp khng c tn thng dng m vn gi tt hay dn gnth c ghi Bng Vit Tt. V d, Ma ha tng k lut i khi cng c gi tt l Tng k hayTk th tt cu c trong Bng Vit Tt. T liu Phn, Pli v Ty tng cng th.

10. V cc t liu Hn vn, ch yu thuc ba tng Kinh lut lun th mt phn cphin dch ra ch Vit, nn khi trch dn, nu dng Hn bn, th lun lun ch kinh, lut haylun ra ng sau; nu t trc th l mt bn Vit dch hay do ngi vit t dch t cc bn

Phn, Pli, Ty tng ra. V d, Php hoa kinh l ch cho bn ch Hn trong i tng kinh, cnkinh Php hoa th ch cho bn Vit dch t Phn hay Hn.

11. Mi hng mc nu c nhiu ngha th sc nh s 1. 2. v.v... cho tng ngha .

12. V tn ngi, tn t, tn cha v tn sch th tn ngi c vit hoa ton b khngc du ni, cn cc tn khc th ch vit hoa chu. Ring tn sch nu c tn ngi, th tnngi cng c vit hoa ton b. Mi tn sch u c gch di.

13. Ring cc v t Pht gio, v c nhiu loi tn nh php danh, php t, php hiu, v

tn gi theo tn t, tn cha, hoc tc v, hoc tn truy phong, sc phong v.v..., th nht loich dng tn php danh lm tiu chun ghi vo hng mc, mc ch l lm r chnh thngca Thin tn. V d, t Thit Diu khai sn cha Thin tn, Hu thng c gi theo phphiu l Liu Qun, nay gi l Thit Diu v a vo hng mc Thit Diu, nhm nu r vic tthuc vo dng k ca phi Thp thp.

14. Trng hp khng c cc k tn phi th ly tn do thy t lm tiu chun, cnnhng tn khc nh truy phong, thy hiu v. v... u dn vo loi tiu hng mc. V d, PhpLoa th c mc PHP LOA, cn Ph Hu tn gi th ch lit vo mc PHP LOA.

15. Nhng nhn vt lch s ni ting d sao tr thnh cc thin s hay c s, vngi nguyn tn quen thuc dng trong cc chnh s ca nh nc. V d, Trn Nhn Tn vn vo mc TRN NHN TN m khng vo cc mc HNG VN I U hayTRC LM I S. Ng Th Nhim cng th, d trthnh Hi Lng i thin s, vn vo mc NG TH NHIM.

16. V cch xng h th trc Thch Tn v cc v b tt la hn l gi bng ngi, cn tt

16


17/225

c nhn vt lch su gi bng ng, gm lun c cc v t s cc phi.

17. V pht m th tt c cc tn u c theo cch pht m ting Vit tiu chun. i vicc t Hn, th pht m theo li c Hn Vit tiu chun, tr trng hp nhng tn ngi, tnt, tn cha c mt li pht m ring quen thuc. V d, cha Vnh trng, nu ng theo

pht m tiu chun th phi c Vnh trng, nhng v ngi a phng quen gi Vnh trngnn v mc VNH TRNG.

18. V nhng tn t, tn cha, thp v.v... ngoi vic ghi cc tn gi khc nhau, s quinh v tr c th ca n trong bn a l hin ti, ri trnh by qu trnh hnh thnh, xydng, trng tu, sa i v.v... v cui cng, nu c, ghi li tnh trng hin nay ca chng.

19. V tn sch, ngoi vic ghi s quyn v tn gi khc nhau, cn ghi cc d bn dchbn, ngi vit ngi dch, ri tm tt ni dung tng qut, trnh by l do quyn sch ra i v

nh hng i vi nhng pht trin v sau.20. V phin m cc ting Phn, Pli, Ty tng v Mng c, th s dng li phin m tiu

chun quc t hin nay.

17


18/225

BNG VIT TT

BBS Bauddha Bharati Series, Varanasi.BST Buddhist Sanskrit Text, Dharbhanga.TK, i i chnh tn tu i tng kinh, Tokyo.GOS Gaekwad's Oriental Series Baroda.PTS Pli Text Society.SHB Simon Hewavitarne Bequest Series, Colombo.TcT Tc tng kinh, Hng cng.TT Ty tng i tng kinh, Kyoto.A., AN Aguttara Nikya, PTS.AA. Aguttara Nikya Ahakath, PTSAbhk. Abhidharmakoa and Bhsva, BBS.

Abhp. Abhidhnappadpik, PTS.Ap. Apadna, PTS.ApA. Apadna ahakath, PTS.Bbh. Bodhisattvbhmi, BBS.BSOAS Bulletin of the School of Oriental and African Studies.Bv. Buddhavasa, PTS.Cu x lun A tt na cu x lun, TK.D., DN Dgha Nikya, PTS.DA. Dgha Nikya Ahakath, PTS.Dbh. Daabhmikastra, BST.Dh., Dhp. Dhammapada, PTS.DhA. Dhammapadahakath, PTS.Dhs. Dhammasagani, PTS.DhsA Atthaslin, PTS.DPPN Dictionary ofPli Proper Names.Dpv. Dpavasa, Oldenberg in, London.Dvy. Divyvadana, BST.EB Encyclopdia of Buddhism.GM The Gilgit Manuscrips, Dutt in, rnagar.Gv. Gandhavasa, PTS Journal, 1886.Gvy. Gaavyhastra, BTS.HN 40, Hn40 Hoa nghim kinh bn 40 quyn, cng gi T thp hoa nghim.HN 60, Hn60 Hoa nghim kinh bn 60 quyn, cng gi Lc thp hoa nghim.HN 80, Hn80 Hoa nghim kinh bn 80 quyn, cng gi Bt thp hoa nghim.IBK Indogaku Bukky Kenky, Tokyo

18


19/225

It. Itivuttaka, PTS.ItA. Itivuttaka Ahakath, PTS.J. Jtaka, Fausbll in, London.Kv. Kraavyha, BST.Kvu. Kathvatthu, PTS.L. Lalitavistara, BST.Lak Lakvatrastra, BST.M., MN Majjhima Nikya, PTS.MA. Majjima Nikya Ahakath, PTS.Mhv. Mahvasa, PTS.MhvA. Mahavas Ahakath, PTS.Mv. Mahvastu, BST.Mil. Milindapaha, Trenckner in, London.

Mmk. ryamajurmlakalpa, BST.MSV Mlasarvstivda Vinaya, GM.MTK Ma ha tng k lut, TK.Mvy. Mahvyutpatti, Sakaki in, Kyoto.

Nd.i. Mahniddesa, PTS.Nd.ii. Cullaniddesa, PTS.Ng phn, NP Ng phn lut, TK.Pvu Petavatthu, PTS.PvuA. Petavatthu Ahakath, PTS.

S. Samyutta Nikya, PTS.SA Samyutta Nikya Ahakath, PTS.Sadd, Saddhp Saddharmapuarka-stra, BST.Sdh Sdhanaml, Bhattachrya in, Baroda.SBE Sacred Books of The East.SBr atapattha Brhmana.Sn. Suttanipta, PTS.SnA. Suttanipta Ahakath, PTS.Sukh. i Sukhavat-stra, BST, bn di.

Thag Theragath, PTS.ThagA Theragath Ahakath, PTS.Thk Thp a kinh, TK.Th1 Thp a lun, TK.Thg. Thergth, PTS.ThgA. Thergth Ahakath, PTS.Tht Thp tr kinh, TK.

19


20/225

Tnt Tim b nht thit tr c kinh.TTg Thp tng lut, TK.Vbh Vibhaga, PTS.VbhA Vibhaga Ahakath, PTS.Vin Vinayapitaka, Oldenberg in, London.VinA Vinaya Ahakath (Samantapsdik), PTS.Xtk Xut Tam tng k tp, TK.ZDMG Zeitsehriftder Deutschen Morgenlaendischen Gesellsehaft.

BNG NHNG DU HIU

B. BnB.t. B tt

H HH 1 Quyn th 1 ca quyn hM MtSd Sch dnT Thngt. trangT.g. Th giiTr TrungVt vit tt1 quyn th nht4/8 quyn th 8 ca quyn 4q. quyns.dl. Sau Dng lcht.dl. Trc Dng lch

20


21/225

APhn: aPli: aTng: aHn: (p) a , , c , ai , an , am , t (d) v , phi , bt

Nguyn m u tin trong 14 nguyn m v chu tin trong 49 ch ci ca Phn ng

Mu t tiu chun thng vit v mu t tt m th vit.

Ch a c nhiu ngha i vi Pht gio, nn cc kinh in gii thch theo nhiu cchkhc nhau ty lp trng gio l ca mi kinh.

i phm bt nh 5 phm Qung tha trong khi gii thch ngha 49 ch ci ca Phnng, vit: "Ch ci a c ngha tt c cc php vn xa khng sinh", i tr lun 48 bnhlun cu y nh sau: "B tt khi nghe ch a trong tt c cc ch th c th theo di ngha cachng. Cho nn ni tt c cc php vn xa l c tng khng sinh. A , ting Tn ni l vn

xa. A nu b , ting Tn ni l khng sinh". Ni khc i, khi nghe ch a c ln, ngi talin tng n chdi trong ting Phn c ngha l vn xa, v chanutpda c ngha lkhng sinh. Xa hn na, i tr lun 89, khi bnh lun von vn ni n s thip nhp lnnhau ca cc ch ci Phn ng trong phm T nhip ca i phm bt nh 24 vit : "Nhly ch a m nh, a bin thnh la, cng bin thnh ba, nh vy thy u nhp vo trong 42 chci. Cn 42 ch nhp vo trong mt ch, y l trong 42 ch thy u c b phn a. B phn ali nhp vo trong a". Th cng c ngha ch a l ci vn xa ca tt c cc ch, gc r ca ttc cc t ngha, cn nguyn ca tt c gio php.

Chnh da vo quan im y, i nht kinh s7 vit: "Ch a l gc r ca tt ccc php. Trong nhng m khai khu ti su c a. Nu ri a ra th tt c ngn thuyt ukhng th c. Cho nn, n l m ca tt c cc m. Ht thy ngn ng trong ba ci u nngvo , m tn gi li nng vo ch. Cho nn, ch a tt m l m ca cc ch". Thm vo v a c th thip nhp vo cc ph m, nn i nht kinh s17 ni n thanh trong v thanhngoi ca ch a, tc a t ni ngoi thanh. Ni thanh a l thanh a khi cn nm trong c, cnngoi thanh l khi n c c ln.

21


22/225

V ch a mang ngha v vai tr quan trng nh vy, nn cc kinh sch khc khng cquyn no li khng cp ti ngha ca chy. Ni chung, th hu ht u chp nhn li ctngha ca i phm bt nh ni trn. Hoa nghim kinh phm Nhp php gii ni: "Khi c lnch a, do sc mnh oai c ca b tt, m c th vo cnh ca bt nh ba la mt ca cnh giiv sai bit, v chng ng rng tt c cc php vn khng sinh". Phm Nhp mn tr la c

duyn chn ngn ca i nht kinh 2 vit: "Ch a c ngha tt c cc php vn khng sinh". Dugi kim cang nh kinh phm Thch t mu ni: "Khi c ch a th tt c cc php khng sinh"Bt khng quyn sch thn bin chn ngn kinh 14 ni: "Vo ch th c th hiu tt c cc

php vn khng sinh". Th h quc gii la kinh 3 vit: "Du ch l v tt c cc phpvn khng sinh". Nh vy, cc kinh va dn u ng vi i phm bt nh coi nghach a l xut pht t ch a nu b , tc chanutpda, ngha l khng sinh, v t ch a tc chdi ngha l vn xa, u hiu ch a c ngha l xa khng sinh (sbt sinh) v vnkhng sinh (bn bt sinh).

ng nhin, nu l gii ngha ch a nh vy, tt khng th no lt ht ngha ca nCho nn, ta gp mt s cch l gii khc. i phng qung i tp kinh 10 phm i Hub tt gii ngha ch a l v thng, tc n t ch anitya ca Phn ng. Quan im ny Btt S Li vn kinh quyn thng v Phng qung i trang nghim kinh nht tr.

Ri i bt nit bn kinh 8 phm Vn t gii ngha c, m Nam bn ca kinh ny gil a, ngha l khng ph hoi, khng chy trn: "c l chng ph hoi, chng ph hoi gi ltam bo, ging nh cht kim cng; c li chng chy trn, chng chy trn tc Nh Lai, vchn l ca Nh Lai khng chy ra, nn khng chy trn. Li khng c chn l, nn khng chytrn. Khng chy trn nn l thng. Thng cn chnh l Nh Lai. V th Nh Lai khng totc nn khng chy trn. Li c c ngha l cng c, cng c tc l tam bo nn gi l c"

Ni ch a c ngha l khng ph hoi, khng chy trn, khng to tc, tc l suy din t nhngchakna, arava v akta. Cn a c ngha l cng c, th chng ti nghi c ln t chanu v gua nhng cha chn chn cho lm.

Nh th, ngha ca ch a c th suy din t nhng t bt u bng ch a. Do khngkh suy din ch a ngoi nhng t ni trn. Cho nn, i bo tch kinh 65 phm Khn nala th k ni ch a c ngha v tc, v bin, v phn bit, v t tnh, bt kh t ngh, v sth, v hu lai, tc l n suy din t nhng ting phn akta, ananta, abheda, asvabhva

acintya, anartha, angata. Cn Th h quc gii ch la ni kinh 2 ni ch , tc a ngnc n 100 ngha nh v lai, v kh, v hnh, v tr, v bn tnh, v cn bn, v chung, v tnv.v... Th c ngha ngha ch a c l gii theo ngha ca tip u ng phnh a cc ttrong ting Phn. V vy, trong cc dch bn kinh lun Pht gio Trung quc, ch a thng dchl v, phi hay bt. T, ngha n kh m cng tn c, bi trong ting Phn cng c rtnhiu t bt u bng ch a.

22


23/225

Du th, xu hng chung vn tip tc bo tn v pht trin cch l gii m i phm btnh nghtrn, v ra nhiu phng thc t n cch l gii . Trong i nhtkinh s7 vit: "Ch a t n c ba ngha. l ngha khng sinh, ngha khng v ngha huV ch a trong Phn bn c m ca vn xa. Nu c vn xa tc c cc php nhn duyn, chonn ni l hu. Li na, a c ngha l khng sinh, nu php do nhn duyn m thnh tc khng

c t tnh, nn n l khng. Li na, khng sinh l cnh gii duy nht tht, cnh gii duy nhttht tc l trung o. Cho nn, Long Th ni, php nhn duyn cng l gi, cng l trung. Lina, trong i tr lun c gii r ba tn gi ca Tt b nh (sarvaja) tc nht thit tr, nhtha cng c; o chng tr, b tt cng c; v nht thit chng tr, duy ch Pht ring c. Ba trtht s c th chng c trong mt tm, nhng phn bit ra cho ngi d hiu, m c ba tn. chnh l ngha ca ch a".

Ch a nh vy t ngha vn xa v khng sinh, mang nng mt ngha trit hcthc t, c coi nh l ci tm gic ngu tin. Cho nn, da vo cu ni: "B l g?

l bit t tm mt cch nh tht" ca i nht kinh 1 phm T tm, i nht kinh s14 in ch ni rng "Ch a l b tm". V th, ch a by gitrthnh mt phm tr t duy vthc hin, tc mt th chn ngn, trong h thng Pht gio mt tn. N trthnh i tng tptrung t tng, tp trung hnh ng ca mt nh tu hnh mt gio nhm t n s gic nghon ton.

i nht kinh s7 vit: "Nn bit rng chn ngn ch a cng vy. N ph bin khptrong ngha ca tt c cc php. V sao? Tt c cc php t cc duyn m sinh, v t cc duynm sinh, nn tt cu c khi thy, c vn xa ( l ngha ca hu). Nay qun st duynnng sinh th cng li t cc duyn m sinh, theo duyn m bin hin khng c g l gc r

( l ngha ca khng). Nn khi qun st, tc bit c gii hn ca ci vn khng sinh. lcn bn ca vn php. Cng nh khi nghe ht thy ngn ng, chnh l nghe m a. Th khi thytt c cc php sinh ra, tc thy c gii hn ca ci vn khng sinh ca chng. Nu thyc gii hn ca ci vn khng sinh th chnh l bit t tm mt cch nh tht. Bit t tm mtcch nh tht, l nht thit chng tr ( l ngha bt sinh). Cho nn, T L Gi Na ch lymt ch lm chn ngn". Ni r ra, da vo ba ngha khng, hu v bt sinh ca ch a mchng nhp ci tht ngha ca n l vn khng sinh. V th, hiu c tht ngha y, tc l tn b, tc t n s bit t tm mt cch nh tht.

Xut pht t quan im ny, da vo thuyt bin ch a thnh bn ch mi trong i nhtkinh 3 phm Tt a xut hin, i nht kinh s14 vit: "Ch a ny c nm th l a, a (di)m, c, c (di) ... tc l t mt ch a m chuyn sinh ra bn ch. A l b tm, a (di) lhnh; m l thnh b; c l nit bn tch tnh; c (di) l phng tin". y l thuyt ch achuyn thnh nm ch, m thut ng Pht gio Trung quc thng gi l a t ng chuyn.

T ch a trong ting Phn, nu ta thm mt gch ngang trn n, ta c ch a di (), m

23


24/225

mu t tiu chun thng vit , cn mu t tt m th vit. Gch ngang trn u trong

cc kinh sch Pht gio thng gi l im tu hnh hay tu hnh im. Bi v h quan nim rngnu ch a l b tm, th l s tu tp ba mt hnh, nn gi l hnh. V vy, trong i nhtkinh s 14 ni: "Nu bn cnh ch a thm mt gch, chnh l hnh, bao gm s tu hnh

trong b tm". N cng xc nh ngha ca ch ny l h khng, v h khng trong tingPhn l ka, bt u bng ch. L do cho s xc nh ny, i nht kinh s10 vit: A (di) l ngha ca khng, v n l vn khng sinh nn ging h khng". Phng qung i trangnghim kinh 4 li ct ngha n nh t li, li tha, tch tnh hay thnh gi. y l mun suy dint nhng t c chng u nhtmaparahita, raya, v rya. i nit bn kinh 8 phmVn t, Vn Th S Li vn kinh quyn thng phm T mu, Du gi kim cang nh kinh

phm Thch t mu v i nht kinh s22 u c xc nh thm ngha ca ch, nhng cngkhng c g ng ch thm na, bi v nh i bt nit bn kinh th ch ni li ngha ca ch l A x l, tc phin m chcarya va thy. Ngoi ra, n thm ngha c ngha ch, y

chc l suy din t chcrya

Cng t ch a, nu ta thm mt chm bn trn m cc kinh sch Pht gio gi l im

khng b (khng im b), th ta c ch am. Mu t tiu chun thng vit v mu ttt m th vit. Cc bn dch Trung quc thng phin m l m , am , n . nghadu chm bin ch a thnh ch am, i nht kinh s14 gii thch nh sau: "Nu trn ch athm mt chm l ni b tm bao gm s xa la tt c cc tng ca i khng v thnhtu b". V ngha ch am, Du gi kim cang nh kinh phm Thch t mu ni n c ngha

bin t, tc suy t ch Phn anta. ng khc, i bt nit bn kinh phm Vn t ni am c

ngha ngn nhng vt bt tnh, tc suy ra t ch amarsina. Trong Hoa nghim kinh 4 li vit"Khi xng ln ch n tt c cc vt u vang ra ting khng ng v ng s", m Phn bnDaabhmistra li c ch tng ng l amogha-utpatti tc ngha l s sinh khi c hiuqu.

Ri t ch a, nu ta thm mt im bbn cnh n th ta c ch ah m mu t tiu

chun thng vit nh , v mu t tt m thng vit , cn cc dch bn Trung quc

thng phin m l c . Nhon dn trn ca i nht kinh s14 cho thy, ngha ca c

c ngha l nit bn tch tnh. y hn l suy t chraya, c ngha l tch tnh nh Phngqung i trang nghim kinh 4 ct ngha cho ch. im li cun l i nht kinh skhngni nhiu v ch c ny. S kin ch phn nh mt tnh trng gio l khng r rng xy ratrong i nht kinh bi phm Tt a xut hin ca i nht kinh 3 ch ra bn chuyn choch m thi, tc thuyt a t t chuyn, trong khi i nht kinh s14 do tip thu nhng trinkhai gio l sau khi kinh i nht thnh hnh, nu ln thuyt a t ng chuyn.

24


25/225

Bin chuyn cui cng ca ch a l h m mu t tiu chun vit ; cn mu t ttm th vit . Cc dch bn Trung quc thng phin m l c . N c thm im btrn ch m thnh.

i nht kinh s14 vit: "Th nm l ch c, th ca ch a mu vng, chm trn mutrng, cnh l mu en. Nn bit chnh l cc loi tp sc". Sau li ghi ch b n ny n ngh t dng ca ch c ny nh , nhng ta khng tm thy trong cc bn Phn vn hn l mt sng to ca tc gi i nht kinh s. ngha ca ch c ny, i nht kinh s14 ni: "Th nm l ch c, bin khp mi ni, ty theo s tc ca tm m c. N ngoithn v nh nh sng ca thn Pht th b tr trn thn". Ri quyn 20, li vit: "Ch c (di) l phng tin". Nhng kinh lun khc khng thy bn n ngha ca ch c ny.

Vy th, t ch a, do s bin chuyn m ta c nm ch khc nhau, l a, , am, ah, v

h. ng trn lp trng chn ngn, nm bin chuyn y ca ch a, hay gi l a t ng chuync mt ngha nht nh i vi nhng ngi tht hnh mt tn. trn, ta thy ai nhtkinh s14 qui nh ngha ca nhng ch a y tc a l tm b, l s tu hnh, am l sthnh tu b, ah l nit bn vng lng v h l phng tin cu cnh. Ni cch khc, qutrnh t c gic ngi hi ngi ta phi tri qua nm bc tc pht b, ri tu tp ba mthnh, sau khi tu hnh vin mn, ngi ta t c quc ca s t chng l vic thnh tu b, do quc vin mn m chng nhp l th bt sinh bt dit th gi l vo nit bn vnglng. Sau khi y quc ca s t chng, ngi ta ty cm li vt th gi l phng tinhay cu cnh.

Qu trnh nm bc ny hon ton ph hp vi quan im cho ca kinh i nht lnhn, cn v cu cnh. Nhn l nguyn nhn, cn l gc r hay cs, cu cnh l mc ch tti. Kt hp quan im cho ba b phn ny vi qu trnh nm bc va ni, xa nay ccnh bnh gii khng ng vi nhau. Tu trung th c hai thuyt ln. Thuyt th nht chtrng bc pht b tm l nhn, ba bc tip theo tc tu hnh, thnh b v tch nit bnl cn v cui cng phng tin l cu cnh. Theo thuyt th hai, th pht b tm cng lnhn, nhng tu hnh l cn, cn ba bc cn li c gi l cu cnh v chng thuc v quPht tc chng nhp l th bt sinh bt dit.

Chnh cn c trn s kt hp nm bc ny vi ba b phn trn, m trng phi mt gioTrung quc sau ny ln thuyt ng nhn pht tm v trung nhn pht tm, trong khi phihp vi cc v Pht nm phng. Thuyt ng nhn pht tm mun ni pht tm c nguynnhn bt u t phng ng. Ni r ra, phng ng l pht tm, phng nam l tu hnh

phng ty l b, phng bc l nit bn v trung ng l cu cnh. Theo truyn thuyt thy l thuyt ca Thin V y. i nht kinh s20 gii thch l do th ny: "Ch a bt u

phng ng v ch a ca Phn ng cng bt u ca mi pht m. Thun theo php ca thgian, trong cc phng, phng ng l trn ht, cho nn em th d vi b tm vn l ci

25


26/225

ti sca mi hnh. Tn gi n l Bo Trng Pht. Kn l ch tc l hnh. Nu ch c b tm m khng c s tu tp y vn hnh th cui cng cng khng thnh tu c g ..Tn gi n l Hoa Khai Pht. Kn ch m l tm b, v do mun hnh m thnh gicng hon ton chn chnh. V Pht gi l A Di tc phng ty. Th na, ch c vang lil i nit bn, ch c l qu ca s gic ng hon ton chn chnh v qu cho nn n sau

Th na, ch c nng l phng tin. y l bn thn a ca Pht T L Gi Na, c dng ihoa vn ln tm cnh, khng c gc ". Thuyt ng nhn pht tm ny trong thut ng Phtgio Trung quc cng gi l thuyt th gic chuyn thng mn, v n gii ngha qu trnh btu t nhn i n qu, t ch a n h, ly a lm nhn, ly h lm qu.

i li vi thuyt ng nhn pht tm ta c thuyt trung nhn pht tm, cho rng nhna tu hnh tc ch a xut pht t trung ng, ri s tu hnh pha ng, s chng ngphanam, si vo l th nit bn pha ty v cu cnh phng tin pha bc. Cn c ca thuytny xut pht t T diu qu do Bt Khng dch, nn tng truyn cng ni l thuyt ca Bt

Khng. Nhng i nht kinh s14 gii thch n nh sau: "Vng ch ny lm nn ba lp, gia t ch a, cc ch khc th lm quyn thuc bn ngoi ... Vng y chnh l ngha camn la. Trung tm ca n php ny l Nh Lai i Nht, tc ng vi ch a ... T ch a lisinh ra bn ch khc, chnh l l ca i bi thai tng". B tng k t bn sao 4 da vo on vnva dn, gii r thm: "A gia l nhn, l b tm bn hu, v y ni tm m pht b tm nn ni l nhn. pha ng l tu hnh, v y ni b tm bn hu m pht tmqui bn, tc l s tu hnh nn gi l hnh ... Am l chng qupha nam, ah pha ty lth nhp nit bn, h lphng tin cu cnh phng bc". l thuyt trung nhn phttm, cng thng gi l thuyt bn gic h chuyn mn.

Gi ng nhn pht tm l thuyt th gic chuyn thng mn v trung nhn pht tm lthuyt bn gic chuyn h mn gin tip bo cho ta bit cskinh in ca hai thuyt y lkhc nhau. T th gic xut hin trong kinh i nht nh th gic tusinh,cn t bn gic xuthin trong kinh Du gi kim cang nh. Nh vy, Thin V y v Bt Khng ln hai thuyttrn khng phi l khng cn c. Nhng h khng i lp nhau, m ch nhn mnh n tng b

phn trong thi. Nu phi hp cc ch do ch a bin thnh vi ngha ca chng m ngita thng gi l nm v, cng vi cc phng hng v cc v Pht, th s khc nhau c ththy nh sau:

26


27/225

Ch

V Pht tm Tu hnh B Nit bn Phng tin

ng Nam Ty Bc Trungng

nhn A Sc Bo Sanh Di Thch Ca i Nht

Trung ng Nam Ty BcTrung

nhni Nht A Sc Bo Sanh Di Thch Ca

27


28/225

HNH QUN CHA

S sai khc gia hai thuyt y ni ln v tr v cng quan trng ca ch a

trong t tngv phng thc tu hnh ca nhng ngi theo mt gio. H cho l mt th chng t, tgic ngc hin thc. Cho nn, h ra mt php tu gi l php qun ch a, m thut ngPht gio Trung quc gi l a t qun. Xut pht t quan im cho rng ch a ni ln c tnhvn xa khng sinh ca mi vt ln trong i phm bt nh 5 v c bit l trong i nhtkinh 2, m sau ny thut ng Trung quc thng gi l a t bn bt sinh, trng phi mt gio ln mt cch tu qun t ti ci nguyn l bt sinh y ca mi vt.

Cch tu qun ny ly ch a lm i tng suy nim, nhng khng phi ch c ch a mthi. Tri li, n c b tr vi mt trng v hoa sen. S b tr ny c hai cch ty theo quanim gio l ca ngi thc hnh php tu ny. Nu da vo kinh i nht, tc i theo b phithai tng gii php, th ta v mt hoa sen 8 cnh ri trn v mt mt trng, v trong mt trngli v ch a. Ngc li, nu cn c Du gi kim cang nh kinh, tc theo b phi kim cang gii

php, th ngi ta v mt mt trng, ri trn mt trng v mt hoa sen 8 cnh, trn hoa senngi ta v ch a.

i nht kinh s5 gii thch ngha hoa sen l tng trng cho bn tm ca chng sinhl chiu cho b mt ca diu php. Cn A t qun dng tm khu quyt ca Tht Hu (785-847) li bo hoa sen tng trng tr hu ca tht tng t nhin. y l im m Thin tn bnhnh ca Chn Nguyn cp ti:

Trn trn st st Nh LaiChng a sen

Bao hm ng bng

sinh mi ngi mi c hoHoa l bn tnh t nhinthin a phng vin c

28


29/225

Hu hc bit hay chngTm i li

Lc c ng

V ngha ca mt trng, V y tam tng thin yu

hoa ng ming ni nng mThing linh ng khp mi nin vn dng trong ngoi thn th

cho rng n th hin ba c tnh sauca b tm, l tnh t tnh thanh tnh tch ri khi nhng bi nhca tham dc, tnh chtthanh lng lm lng du ci nng sn nhu v tnh quang minh ri ht m ti ca ngu si. A tqun dng tm khu quyt cng ng vi cch l gii ny. V Thin tn bn hnh cng nhttr:

Nguyt lun bin ha quang huyTh in

Vi ngha va nu, php qun ch a

in giang hu thy cng th bng

c tin hnh v chia lm ba th. Th nht lquan st v m thanh a, m thut ng Pht gio Trung quc gi l thanh qun. i nht kinh s6 phm Tt a xut hin v i nht kinh s11 ni khc, thc hin phng php thanh qunny, ngi ta ngi v bt n theo cc php qun thng thng, ch khc l mi ln th ra thvo ngi ta qun ch a ri gn cht tm mnh vo ting m khng h bit mt mi, mtmc chuyn nim m tin tu th vng tng tiu dit, tr tu t nhin pht sinh, thu sut cngun gc ca cc php. y cng l phng thc m nhng nh mt gio Nht bn nh QuynTng Chnh Thng Lm (1057-1129) trong A t qun th v Mai Vtrong A t qun pht

biu. Nhng Tnh Nghim (1639-1702) trong Bin hoc ch nam li ln phng thc l trongkhi thra, ngi ta c ln ch a ri ch tm vo n khng bit mt mi, th cng t n mt

kt qu tng t. Cn o Phm (1178-1252) trong A hng thp qun th li xng xutphng thc l khi th ra, ngi ta c ln ch a, khi thvo th ngi ta c ln ch hng(h), v cng t kt qu tng t, bi v nh i nht kinh sdin o sao 39 ni: "Khi thra th qun st ci dit ca ci bt dit, khi thvo th qun st ci sinh ca ci bt sinh. Nntrong ci sinh dit ca hi th, ngi ta chng c tht tng ca bt sinh bt dit". lnhng phng thc khc nhau ca php qun ch a bng thanh, hay gi l thanh qun.

Phng php th hai gi l phng php qun ch a bng ch, thng gi l phngphp t qun. Phng php ny ly ch a lm bn tn, tc i tng qun st chnh kt hp

vi mt trng v hoa sen. S kt hp ny s qui nh trng phi ca phng php qun chy. Nu ta v hoa sen, ri trn v thm mt trng, v trong mt trng ta t ch a, th l tang vo lp trng ca thai tng gii da trn i nht kinh. Cn c vo b tr , ngi tatin hnh php qun bng cch nghrng "Mt trng tc l ch a, ch a tc l tm nht nimca ta, tm nht nim ca ta l hi th ra vo, hi th ra vo chnh l mng sng", nh A tqun ca Minh Hu (1173-1232) vit: "th t c s gic ng theo ngha tc thn thnhPht". tc l thc hin ci m H php thn sao gi l em ch a lm chng t mt trng vthut ng Trung quc gi l a t vi nguyt lun chng t.

29


30/225

Tri li, nu ta v mt trng, ri trong mt trng ta v hoa sen, v trong hoa sen ta t mt

ch a, th l ng vo quan im kim cang gii ca Du gi kim cang nh kinh. Tin hnh phpqun theo cch b tr ny, Bin hoc ch nam ch ra cch thc sau. Ch tm qun tng gia

bng ta c vnh trng trn, ng knh bng mt ci tay, tc khong 1 thc 56 c hay 3 tc

ri Ty, trong vnh trng y c mt hoa sen n tm cnh, trn gng sen c ch a vng. Cqun nh vy m nim nim ni nhau khng gin tp, th vng tng ngy cng by lui, vminh dn dn dit sch, tm Pht ca bn gic t nhin hin hin ra. Nh th, ch a c kh nngi biu cho tm. Cho nn, qun st ch a tc ly tm m ph ln tm, tc a t b tm hay cnggi tm tc tm, tm b tm.

Hai cch thc qun tng ch a bng ch ca phng php th hai trn, c ngi chtrng l khng hon ton i lp nhau bi v i nht kinh 7 phm Thnh tu tt a v phmBt t v thnh cng ca kinh quyn th 21 t nhiu ni n cch b tr v tu qun theo

lp trng kim cang gii ca Du gi kim cang nh kinh. y l thuyt kim thai bt nh catrng phi mt gio, m mt trong nhng i biu l Tht Hu. Chnh v ch trng kim canggii v thai tng gii khng phi l hai, hoa sen tng trng cho tr l khng khc, nn ThtHu ln cch thc th ba qun ch a bng ch. Trong A t qun dng tm khu quytng chia qu trnh qun ch a thnh hai on. on u, "ch a l chng t mt trng, mttrng l nh sng ca ch a, mt trng v ch a hon ton ng nht vi nhau". on sau, "cha l chng t hoa sen". Ch a nh vy bao gm c hoa sen, tng trng cho thai tng gii, vmt trng tng trng cho kim cang gii, m khng c s phn bit.

Ngoi phng php qun ch a bng thanh v qun ch a bng ch, cn c mt phng

php th ba l qun ch a bng tht tng hay cng gi l a t tht tng qun. Qun tng thttng tc qun st nguyn l vn khng sinh ca mi vt, nay ta nh bt u c sinh mkhng phi sinh tht, nay ta bt u dit m khng phi dit tht, tc l qun tng v ci thtngha ca ch a, v nh ni, ch a cn c ngha vn khng sinh, m trong thut ng Phtgio Trung quc gi l a t bn bt sinh. Ngoi ra, nhng ngha khc ca ch a nh b tm

php mn, v nh, php gii, php tnh, t ti v php thn m thut ng Trung quc gi l a ttht ngha hay by ngha ca ch a, nh xut hin trong A t ngha v Hng t ngha caHong Php i s, cng u ni do Khng Hi ghi li (xem Hong Php i s ton tp 4) u

phn nh ngha tht tng trn ca ch a tc tnh cht v th v chung, tt yu thng tr ca

tt c mi vt ca cc php.By ngha trn ca ch a c ngun gc trong i nht kinh 3 phm Chuyn t lun mn

tr la hnh. Phm ny ni rng: "Chn ngn l php tu hnh ca b tt. Nu mun thy Pht, btt phi: 1. Cng dng, 2. Pht b tm, 3. Cng ng hi vi cc b tt, 4. Lm li chchng sinh, 5. Cu tt a, 6. Cu c tt c bn tr v 7. trong tt c cc tm Pht, tc ch acn phi n lc tu tp". y l 7 ngha ca ch a m thut ng thng gi l by cu v tnhcht ca ch a, tc a t mn cng c tht c.

30


31/225

By ngha ny, i nht kinh din o sao 42 gp li thnh ra nm ngha ph hp

vi 5 ngha ca nm ch a, tc php tm, tu hnh, cu chng b, nit bn v phng tinTrong 5 ngha ny, cng dng l tng ng vi pht tm, pht b tm l tu hnh, cngng hi vi cc b tt l chng b, lm li ch chng sinh v cu tt a l nit bn, cu nht

thit tr tr, n lc tu tp trong tt c Pht tm l phng tin. Trong cu th t v nm l byt tnh ni chng v ngoi dng ca nit bn, cn cu th su v by l ch phng tin bngthn v phng tin bng tm.

Bn thn cha mang nhiu ngha nh th, nn n c dng lm i tng cho vicsoi tm chn l. V th mi c php qun tht tng ch a. Qui trnh php qun ny thngc m t nh sau:

u ht, ngi thc hnh phi ngi mt mnh trong mt nh thin vng v c nh sng

iu ha, v nu qu sng s lm cho ngi ta trthnh bn chn tro c, nu ti qu s sinh rahn trm. Ngi y snh l ch a, qu xung, chp tay c chn ngn Sm hi dit ti, sm hi nhng ti chng ca mnh, ri kt n v tng ch Ph cng dng trn th phngcng ch Pht hin thnh, di b th cho lc o chng sinh. Sau khi sm hi v cng dngxong, ngi y s lm php an ta v kit h.

Php ny c thc hin bng cch t mt ging xp (thng sng) cch ch bn tnch a bn thc, tri to c hay bon ln, ri ngi bn gi hay ton gi, lm php kit gii h thn, trnh xa v loi tr cc chng nn. Mnh ngi phi ngay ngn, tay phi chng ln taytri ngang mp l rn, iu chnh thn ng qu cong, ng qu thng. Li un ln nc

hng, buc tm mnh vo cht mi, mt hi m. K iu ha hi thra vo, t t m thra th tng tng trng nh tuyt, thm nh sa, ri li ht vo tng tng nh chy khp cthn th. Khi iu ho hi thri, dng con mt tr tu m ri thy ch a, nim nim chuynch khng khi ln cc tp nim khc.

Lc u, ngi thc hnh s khng thy g, nhng nu tu tp lu ngy s thy ch a cmt vng sng trn lun lun xut hin. y l trng thi thnh tu ngoi qun hu tng, tcs thnh tu t c do qun tng ch a bn ngoi. V sau, hnh gi quay trli trong tmmnh, tc nhn vo qu tim c tm cnh ca mnh m qun st, ch khng cn mn ly hnh

v ch a bn ngoi na, y gi l ni qun.Giai on thc hnh ni qun ny ngoi ch a cn c hoa sen v mt trng nh trong giai

on qun ch a bng ch. Khi thc hin thnh cng, ngi thc hnh s thy mt trng nhsng ca ch a soi sut thn mnh, hin hin ngoi thn v ph bin khp c th gii. lthnh tu php ni qun v tng, tc s qun tng trong thn mnh m khng cn n hnhv, thng gi tt l v tng qun.

31


32/225

Ngi thc hnh nh hp nht vi tuyt i, t thn mnh chng c tam mui Tr

l phng php qun ch a

nht thit ci chng v Ph hin sc nhn, tin ln a hoan h, t c s gic ng t tm, ra li tha cho chng sinh. Nu mun ra khi tam mui y, ngi thc hnh phi thu ngn nhsng li cho ti khi bng 1 thc 56 phn c, tc khong hn ba tc Ty, an tr n trong timmnh ri xut nh.

bng tht tng. Trong qui trnh thc hin n, ta thy cs phi hp gia phng php qun hi thcin ca Pht gio v phng php qun ch a

bng ch ni trn ca kinh i nht. Phng php qun hi th thng gi l phng phpqun a na ba na chim mt a v v cng quan trng trong lch s thin qun ca Pht gioCho nn, trng phi mt gio khng th khng thi dng vo phng php thin qun camnh. V vy, i nht kinh 6 phm Tt a xut hin ni: "em ch a lm hi thra hi thvo m t duy mi ngy ba ln th duy tr c mng sng". i nht kinh s11 khi bnh lunvon , gi n l cscho php qun ch a bng hi thtrong mt gio, m thut ng

thng gi a t s tc qun, v lm cn bn cho mng tc tam mui, tc cch thin nh bnghi thca sinh mng.

V ch a c nhng ngha nh th, nn i nht kinh s7 ni n vic "Ch a c y bn tc dng. Tc dng th nht l lm dt sch nhng tai ng, v ch a vn c ngha lkhng sinh. Khng sinh th ng nhin khng c tai ha. Cng v khng sinh nn ch a c y mi phm cht khng thiu, do , n c tc dng tng ch. V cng v khng sinh nn tt cli lm u b qut sch, do c tc dng hng phc. V cng v khng sinh, nn c tc dngthu nhm mi vt. l bn tc dng ca ch a, thng gi l a t t dng.

A U

Phn: A

U, AuHn: (p) A u , , , A u (d) Bt nh, V hu , Bt th

A

v U l hai nguyn m kt nn ch O ca O, mt mt ngn thng bt u cckinh in ngoi Pht gio. Theo truyn thuyt lun gii, ch a t trc kinh Qung ch, cnch au th t trc bn V.

Bch lun sT/h vit: "Xa c Phm Vng i ni ra 72 mu t dy th gian, gil th ch kh lu (kharoh). Sau , lng knh trng ca th gian gim dn. Phm Vngni tm keo kit, bn thu ly v nut ht cc mu ty, ch c hai ch a v au lt ra hai kheming m ri xung t. Ngi i tm c, cho chng l t vng, nn ly ch au t u

32


33/225

bn V, ly ch a t trc kinh Qung ch".

Kinh Qung ch, Bch lun T phm X ti phc c tn phin m B la ha ba , tcBhaspati. Bhaspati l nhan mt b sch lut ca n gio. Bhaspating l c nghaqung ch, vbhas c ngha l ln v pati l ch. Kinh Qung ch do th c th ch b lut ca

Bhaspati, tc Bhaspati-smti, nu khng l ch chnh b lut Manu (Manu-smti), v trongb lut Manu, Bhaspati l ngi i thoi chnh. Cn bn V, Rig-veda, l mt tp hpnhng bi ca xa nht ca dn tc A ri an v nhng v thn ca h; Sma-veda l mt tuyntp nhng bi ca rt tRig-veda dng cho nhng bui l nht nh; Yajur-veda cng bao gmnhng bi rt tRig-veda, nhng c ghi th tc tng ca chng trong cc bui l; cui cngl Atharva-veda, mt tp hp nhng cu ba ch.

Kho bn v cng nh cc b lut va k, tuy bn sca Ct Tng dn trn ni chngc ch a hoc u ng trc, nhng khng tm thy mt d kin nh th. Nu gi thit a v u

l mt phn ca ch om, s kin y c th tm thy, song li khng th gii thch c v saoch u li t trc bn V. Du sao chng na, cc nh lun gii sau Ct Tng t Trm

Nhin trong Php hoa vn c k 1 Tr cho n An Nhin trong Tt m tng 1 u nht tr chorng cc kinh ngoi o l c ch a v u ng u.

V ngha ca ch a v u ny, Tr khi trong Diu php lin hoa kinh vn c 1 T nichng c ngha "khng nh vy, khng nh th" (bt nh bt th). Li ct ngha y dnhin lkhng chnh xc, v Tr Khi mun i lp ch a ch u vi ch eva hay nh th ca Pht gionn a n cch hiu l bt nh bt th. V sau, Trm Nhin ph chnh li, v a ra cch

gii thch "A ngha l khng, au ngha l c, tt c kinh in ngoi o u ly hai chy lmu", m Php hoa vn c 1 Tr ghi li. Tt m tng 1 ca An Nhin cn ni r hn: "Chonn kinh in ngoi o u u t hai ch a v au y, ni rng a c ngha l khng (v), auc ngha l c (hu), ngha l tt c mi vt u khng ra ngoi ngha ca c v khng, nnt u kinh". Ch a nh vy c ngha l khng v u c ngha l c.

Hiu nh th, a trthnh tip u ng phnh, m ta thng gp trong Phn ng. Chnhcng da vo li hiu tip u ng phnh ny, cc kinh in Pht gio gii thch ch a nh

bt sinh, v thng, v to, v tc v.v... Cn hiu ch u vi ngha l c, tc vi ngha l sinh thhn l suy t chutpda hay utpanna hay upapda, upapanna. Siddham tam mt saoH/Tr dn Kim cang nh nht thit Nh Lai chn tht nhip i tha hin chng i gio vngkinh ni: "Ch u c ngha th d ca tt c cc php l bt khc". Ri chua thm bn dich upama vit bng mu t tt m. Ch u trong Pht gio nh thi biu cho ch upama vc ngha l th d. V ngha sinh (utpda) hay ha sinh (upapada) Siddham tam mt saoH/Tr dng gii thch ch au, m kinh in Trung quc thng phin m l o.

Vn ngun gc v ngha ca ch a v u do vy t ra kh lm. Tt m tng 1

33


34/225

xp chng vo mt trong ba th ch "t by" (vng k t) v ni l xut pht t Nit bnhuyn (ngha) ca Qun nh. Kho i nit bn kinh huyn ngha H ca Qun nh th khngthy xp ch a v u vo gia ba tht by. Lai lch v ngha ca a v u lm, phi chng vchng l nhng vng k t, nh Tt m tng 1 ghi.

Xem thm Hoa nghim kinh sdin ngha sao 1 T v Vin gic kinh i s thch nghasao.

BA

Phn: Avaka

A

, Apaka, Amaka, AsmakaPli: AssakaTng: Hgro hgyogs pa, Hgro mgyogs paHn: (p) A dip ma (d) Thy

Tn mt dng h Chuyn lun vng.

i lu thn kinh

6, sau khi m t qu trnh hnh thnh b my nh nc nguyn thy v

Kho cc bn d dch ca i lu thn kinh

k khai 25 i vua t v vua u tin l i Vng cho n v vua cui cng l Ba Din, vit: "Sau cc v vua rt l nhiu. Cc Chuyn lun vng c n mi dng h. Mt l hCa N Xa. Hai l h a L . Ba l A Ba. Bn l Kin L. Nm l Ca Lng. Su l GiBa. By l Cu Lip. Tm l Bn X. Chn l Di Thi Li. Mi l Nht Ma Di. l mi

dng h. Ca N Xa c nm vua. a L cng c nm vua. A Ba c by vua. Kin Lcng c by vua. Ca Lng c chn vua. Gi Ba c mi bn vua. Cu Lip c ba mi mt vuaBn X c ba mi hai vua. Di Thi Li c tm vn bn nghn vua. Nht Ma Di c mt trm lmt vua. Sau c vua tn i Thin Sinh, ngi i gi l Y Ma. Vua Y Ma c con, tn ch l Dip. Vua Dip c con tn ch l Bt Ni. Vua Bt Ni c con, tn l S T. Vua S T ccon tn l Duyt u n. Vua Duyt u n c con tn l b tt Tt t. B tt Tt t ccon tn l La Vn".

l Khi th kinh 10 v Khi th nhn bn

kinh 10 th khng thy ni n mi dng h chuyn lun vng y. Ring Th k kinh phmTh bn duyn ca Trng a hm kinh 22 th c k ti mi dng h va ni, m ta c th thitlp nn bng so snh sau:

34


35/225

STT Lu thn kinh Th k kinh

Dng h Si Dng h Si

123456789

10

Ca N Xaa L A BaKin LCa LngGi BaCu LipBan XDi Thi LMa Di

5577914313284000101

Gi Nu Saia La BA Dip MaTr ThGi Lng GiChim BCu La BBan X LaDi T LaY Ma

5577914313284000101

Qua bng so snh ny, ta thy cc ging h cui cng l tn nhng cng ha hay thnhph bit t thi c Pht nh Ca lng l Kaliga, Gi ba l Champa, Cu lip l Kuru, Bn xl Pacla, Di thi li l Mithila, Ma di l Vajji. Bn ging h cn li, do th cng phi chnhng a phng v thnh ph. Kin l v a l chng hn l ch nhng vngGndhra v Darada. Ring Ca N Xa th ng l ch ging hKaa. V ging h A BaTh k kinh c tn tng ng l A Dip Ma. A Dip Ma thng thng l phin ca Ama

hay Ava, nh trng hp cng ha Assaka, Trung a hm kinh 55 u phin m l A nhip bihay A nhip kin. V vy A Ba ca i lu thn kinh cng l mt phin m ca Avaka hayAmaka, nh trng hp cng ha Assaka / Avaka, Trng a hm 5 phin m l A b (xA B).

A ba hay A dip ma, t phi l phin m ca Avaka / Amaka ting Phn vAssaka ting Pli. N ch mt ging h vua, hn l mt cng ha. Trong kinh in Pht gioc bit l kinh in ting Pli, Assaka thng c ba ngha. Th nht, Assaka l tn mt cngha, thng c k chung vi A bn . Th hai, n ch cho mt vng trn lu vc sng

Godhvari. V th ba, Assaka l tn mt ging h vua. Truyn bn sanh Assaka (J. ii. 155-8)k chuyn vua Assaka ca nc Ksi. Ksi l mt trong 16 cng ha thi c. Cho nn vuaAssaka y l ch cho v vua thuc ging h Assaka, ch khng phi v vua ca cng haAssaka. Truyn bn sinh Nimi (J. vi. 99) k Assaka vo gia chn v vua cng t m vnkhng thot khi th gii ng qu sau khi cht.

A ba nh th l ch mt ging h vua ca cng ha Ksi, v phi l phin m ca ch

35


36/225

Avaka /Apaka / Amaka / Asmaka ting Phn v Assaka ting Pli. Phin phn ng 7khi gp ch A ba trong Tam tiu kip sao kinh, tc mt b phn ca i lu thn kinh, suy A

ba t chpas ting Phn hay p ting Pli, nn dch l nc (thy). y l mt suyon sai v thiu cn c. Tuy A ba v A b u l phin m ca ch Assaka ca Pli v Avaka/ Apaka / Amaka / Asmaka, nhng phn bit gia ch Assaka ch ging h vua vAssaka ch mt a danh, chng ti duy tr li phin m A ba v A b. A ba ch ging h vuacn A b ch cng ha Assaka.

Xem thm A B.

A BA CP A

Phn: Apagupta, AvaguptaTng: Rta sbasHn: (p) A Ba Cc , A B Qut a , A B Cc , A

Thp Ba Cc a (d) V h, Bt chnh h

Tn ngi anh c ca t su Ba Cp a.

A Dc vng truyn 5. A Dc vng kinh 8, Ph php tng nhn duyn truyn 1 v Hinngu kinh 13 u k chuyn vic t Thng Na Ha Tu hay Da Thi tm tnh ngi

bn hng Cp a. Cp a ha s cho i xut gia ngi con trai u tin. Nhng khi A Ba Cpa ra i, ng khng gi li ha, ly l do mnh gi v cn c ngi ni di. n khingi con th hai l Na Cp a ra i, ng cng khng bng lng cho i xut gia. Cuicng, sinh c u Ba Cp a, ng thc hin li ha v cho i xut gia, sau ny trthnh vt ni ting ca Pht gio n .

V hnh tung tip theo ca A Ba Cp a khng thy nhng ti liu trn ni thm g naTruyn cng ct trong Truyn Thin thn (Dvy. 216 Pupra- dna) cng k tng t. RingLch s Pht gio n ca Tarantha (Rgya Gar chos hbyun 3a v 32b) c k tn hai v t s

cng c hiu Avagupta (Rta Sbas). Mt l mt v A la hn c th sng v vo thi c PhtVAvagupta kia c bo l sng thnh Paliputra di triu vua sau Ca n st ca. Trongtruyn thng Pli cng c hai a la hn mang tn Assagutta. Vu sinh Paliputra v sng gi lam Vattaniya ( MA. iii. 276) di thi vua A dc (SA. iii. 143). V th hai l ngi sngvo thi vua Mi lan (Mil. 6-8). Hai v ny, vu c th l v A Ba Cp a y, v ng sngtrong khong thi gian tr v ca vua A Dc hay trc sau khng lu.

36


37/225

V tn A Ba Cp a th ch xut hin trong A dc vng kinh 8 vi li chua Bt ChnhH v trong Hin ngu kinh 13 vi ngha V H. Nguyn bn Phn vn nh th t c tnApagupta. Nhng A Dc vng truyn 5 v Ph php tng nhn duyn truyn 3 li c tn AThp Ba Cc a, tc Assagupta ting Phn. Truyn Thin thn (Dvy. 216) cng c tnAvagupta. V v A dc vng truyn do An Php Khm dch nm 306, tn y do th c mt

tnh c sng ch .

A BA NA

Phn AvadnaPli: Apadna

Tng: Rtogs pa brjod pahi sdeHn: (p) A ba , A ba n na , A ba tha na (d) Th dTh d kinh , Chng d kinh , Bn khi , Xut diu

Tn mt loi b kinh Pht gio gm nhng anh hng ca hoc truyn ng ngn. C haiquan im v thc cht ca loi b kinh ny. Mt coi n c tnh cht s tch s ca. Quan imkia ch trng n c tnh cht ng ngn. Th, a ba na l g?

1. Cc thuyt truyn thng v a ba na

a) Thuyt s tch s ca: Thuyt ny thy xut hin ln u tin trong i bt nit bn kinh15: "A ba na l g? L nh nhng th d ni n trong gii lut, gi l a ba na". Sau tr li cu hi th d l g, i t b sa lun 126 vit: "Trong cc kinh c ni n nhiu thth d nh Trng th d, i th d v. v... v nh nhng g ni v nhng ngi tr lut trongkinh i bt nit bn". i bt nit bn kinh v i t b sa lun nh vy cho ta bit ni dung a

ba na l gm nhng s tch ca nhng ngi gi gii trong Lut tng hoc nhng truyn stch nh Trng th d, i th d, nhng khng ni r ngha n l g.

i tr lun 33 tin ln mt bc, nh r khng nhng ni dung m c ngha. N

vit: "A ba na l nhng cu truyn nng cn mm du ging nh chuyn th gian. Trng aba na kinh trong Trung a hm, i a ba na trong Trng a hm, c nha ba na trongT ni, Nh thp c a ba na, Dc a ba na trong Gii nh bch ng thp gii kinh l mt bB kia xut pht t B tt a ba na. A ba na l v lng nh vy".

Ci m Tr lun gi l mt cu truyn nng cn, mm du nh chuyn th gian, thThnh tht lun 1 gi l "Cu chuyn c u ui th lp nhtrong kinh. Li ni ca ngitr th c th lp, ngha khng ri lon, gi l a ba na". Ni r ra, a ba na l mt

37


38/225

th truyn c tch c th lp, v ta c th cn c vo ccu ni dung ca n xc nh mkhng cn ni n mt suy din no khc hn.

b) Thuyt ng ngn: Tri vi thuyt s tch s ca, tc thuyt da vo ccu ni dung camt truyn xc nh truyn y m khng ni n mt suy din no khc, thuyt ng ngn v

a ba na cho rng mi truyn thuc loi hnh vn hc a ba na phi bao hm mt nghanht nh, v thng c mt kt lun nh sn ni ln mt quan im trit hc o c v giol. Trong Du gi sa lun 25, V Trc vit: "Th no l th d? Gi l th d v do th d m ngha chnh ca mt vn c sng t, gi l th d". Hin dng thnh gio lun 6 lpy li nh ngha y, cn i tha a tt ma tp lun 6 ni r hn vim v sao nhth d m ngha chnh hay bn ngha ca mt vn li minh bch: "Th d l g? L nhng g ni bngso snh trong cc kinh". Cu ny trong i tha a tt ma tp lun 11, An Hu chp li rrng hn vi nhng ch: "Th d l nhng g ni bng so snh trong cc kinh lm sng t ngha ca vn ".

Th th, a ba na hay th d l nhng cu truyn nhm lm sng t mt ch trng haymt quan im no trong mt cun kinh. Ni cch khc, v nhm ni r ch trng hay quanim, tc l ci m V Trc gi l bn ngha, kt lun ca nhng cu truyn ny c quinh hn. Ngi c mt khi bit ch trng ri th c th thy cu truyn xy ra v kt thcnh th no. y l iu m Chng Hin trong Thun chnh l lun 44 ni: "Th d l chongi ta hiu r c ci ch trng (ngha tn) mnh mun ni".

im kh khn nm ch, nu quan nim ngha v ni dung ca a ba na nh th, thtc phm no l i biu ca n? Chng Hin cng trong tc phm va dn quyn 44 n c

Trng th d lm tiu biu. Vy, mt mt Trng th dc i tr lun cng nh i tb sa nu ra nh biu th cho quan im ca mnh v loi vn hc a ba na. Mt khc, n cngc Chng Hin dn k lm bng chng. S tnh ny ng nhin l khng hp l, bi vcng mt tc phm m c hai cch qui nh loi hnh khc nhau, tc cch qui nh a ba nanh truyn s tch s ca v cch qui nh a ba na l nh truyn ng ngn. Do , x lvn ny, chng ta phi tin hnh phn tch xem nhng truyn c hai thuyt k trn xp voloi a ba na l nhng truyn g, tip th tm hiu xem t a ba na c ngha l g, cuicng rt ra nhng kt lun thch ng.

2. Nhng truyn a ba naNh i t b sa lun, i tr lun, v Thun chnh l lun ghi nhng truyn a ba

na bao gm Trng a ba na, i a ba na, c nha ba na, Nh thp c a ba naDc a ba na, B tt a ba na.

a) Trng a ba na: Trng a ba na i tr lun ni n thuc Trung a hm. i tb sa lun v Thun chnh l lun gi l Trng th d. Trc y, Hayashiya ng nht n

38


39/225

vi Tht Pht ph mu thnh t kinh hay Thuyt bn kinh. Nhng r rng trong Trung a hm17, ngy nay ta cn c Trng Th vng bn khi kinh, v nh Hirakawa chng minh thTrng a ba na chnh l bn kinh . Bn kinh ny k truyn ngy xa nc Cu sa la c vuatn Trng Th. Vua sinh mt ngi con tn Trng Sinh. Sau Cu sa la b vua nc Gia sachim ngi v bt git. Trc khi cht, vua dn con mnh l khng uc tr th. Nn sau c

dp, Trng Sinh khng tr th cho cha. Vua nc Gia sa hi li v tr nc cho TrngSinh. i khi ni dung Trng Th vng bn khi kinh l th.

Mc d ngha ca truyn Trng Th ny l nhn mnh n s li ch ca vic nhnnhc v dp b ht nhng sn hn. Nhng c ton cu truyn, ta thy n khng nht thitnhm ni ln thun ty vic nhn nhc. Ni cch khc, n khng thun ty l mt truyn ngngn, du Trung a hm ngy nay k ti n sau bi tng ni rng:

Nu em tranh dt tranh

Rt cc khng chm dtCh nhn mi ngng tranhCch l qu nht

qui nh ngha thc s ca n. im ny ta c th thy r qua kinh tng Pli.

C mt lot nhng kinh trong Trung a hm 17 u ni n ci hi ca tranh ginh v snhn v ci li ca nhn nhc, tnh thng. Kinh s 74 ca n l hon ton nht tr vi kinh Ty

phin no ca Trung b kinh (MN. 128 Upakilesasutta) v cng tp trung vo ch ca nnhng khng c truyn vua Trng Th. Do vy, n hn c chp vo sau ny lm r

hn na ch trng m Trung a hm mun nhm ti. iu ny ch ni ln s tnh l nhiutruyn s tch s ca cha ng mt s ngha o c hay trit l no , m khi khai thcra c th phc v cho mt quan im o c hay trit l mt cch thun ty.

b) i a ba na: thy r tnh cht khng phi ng ngn ca a ba na, ta bn tiptruyn m i tr lun gi l i a ba na trong Trng a hm v i t b sa lun gi li th d. Trc y, ngi ta bn ci nhiu xem i a ba na l tn ca bn kinh no hincn. Song ngy nay, hu ht nht tr ng nht n vi i bn kinh ca Trng a hm 1, tckinh i bn ca Trng b kinh (DN 14 Mahpadnasuttanta). Ni dung kinh ny l mt

bn tng thut v cuc i ca 6 v Pht qu kh v ca Pht Thch Ca thi hin ti, t chi titlin hn ging h, i sng, thnh o, t, ni thuyt php, cha m, quc .

D vn thc h ca 6 v Pht qu kh khng quan tm chng ta y, iu hin nhinl i a ba na th hin ng mt truyn s tch mang tnh cht s ca. N khng th l mttruyn ng ngn, ni ln mt ch trng hay mt quan im nht nh, lin hn mt lptrng trit hc hay o c no . Trong vn bn Pli, n c qui nh l mt loi visng trc (pubbennivsa), ngha l mt truyn s tch xa hay c tch. Nh vy, vi i a ba

39


40/225

a na, tnh cht s tch s ca ca loi hnh vn hc a ba na cng nh ca chnh b kinh a ba na, nu b kinh y qu hin hu, thc qu r rng hin nhin.

c) c nha ba na: i tr lun ni n thuc T ni, tc thuc Lut tng, v t ni lphin m ca ch vinaya. Trc y, Wogihara v Hirakawa thnh cng xc nh n l

truyn Kotkarnnadna trong Divyvadna Phn bn v truyn c nhtrong Thp tng lut25 v Cn bn nht thit hu b t ni gia b cch s T. Ni dung truyn k v mt nhn vtthc sng vo thi c Pht, l c Nh, hay Ngi c mt trm ngn l tai (kokara)Trc khi xut gia, c Nhl mt nh bun, trn ng i v nh, chng i lc vo mt thnhng qu. Truyn k li s vic xy ra cho c Nhtrong thnh

Vi ni dung y, d mang t nhiu tnh cht h cu v nhm thuyt minh o l nghipbo ca Pht gio, c Nha ba na khng th l mt truyn ng ngn, m l mt s tch, tnhiu ni ln nhng hnh ng anh hng ca c Nh.

d) Nh thp c a ba na: Ging nhc nha ba na, Nh thp c a ba na cng nt T ni tc Lut tng. Nh thp c tc dch ngha chkovia (Pli: kolivisa) ting Phntrong tn ca roakovia (Pli: Sonakolivisa), mt nhn vt trong Cn bn thuyt nhtthit hu b t ni gia ph tng s 1. Ni dung k chuyn t kheo Nh Thp c, v qu tinh tntu hnh, c Pht phi em chuyn nh n ging gii cho ng bit khng nn qu nngkhng nn qu di. Vi ni dung y, Nh thp c a ba na qung l mt s tch, ch khng

phi mt truyn ng ngn.

) Dc a ba a na: i tr lun ni Dc a ba na l trong Gii nh bch ng thpgii kinh. Bn kinh ny ngy nay ta hin cha tm c. Nhng nhan m ch cho ta bitrng bn kinh y nhm gii thch 250 iu lut ca gii lut Pht gio. Theo Frauwallner, Dc a

ba na l nhng truyn k v nhng tai hi ca ham mun v trong lut tng th c t nht l 6cu truyn khc nhau lin quan n dc, trong hai truyn dnh cho n gii. Hirakawa nhttr vi quan im ca Frauwallner v vch ra nh th d hai cu truyn trong Cn bn nht thithu b t ni gia 41, tc truyn k vua rng tic chu bu v truyn chim tic lng. Chnh stic nui y dn n nhng ci tai hi bt ngcho chng.

Ta phi tha nhn Dc a ba na nu n xut hin nh mt b phn ca Lut tng nh

kinh Gii nh bch ng thp gii m ch, tt phi mang t nhiu tnh cht ng ngn, v truyn kra nhm mc ch rn e, tc biu th mt lp trng o c. Du vy, xt trn ton b thtnh cht ng ngn c th t nguyn y khng c nhn mnh lm khi n cn thuc voloi hnh vn hc a ba na, v chc trin khai khi a vo trong Lut tng gii thchnhng gii iu. Cho nn, d khc vi c nha ba na v Nh thp c ba na, c hai u nin nhng nhn vt thc s, Dc a ba na tuy khng hn l nhng s tch, nhng cng l thtruyn s tch xa hay c tch.

40


41/225

e) B tt a ba na: Khc vi nhng a ba na trn, B tt a ba na hin ang gi lnmt s cch ct ngha khc nhau. Hirakawa v nhng ngi khc ga thit rng n l nhngtruyn lin hn i trc ca c Pht. Frauwallner ni r hn l nhng truyn tin thn linh gia c Pht Thch Ca v B t a, v xut hin ch yu trong phn bn v vic phvha hip trong tng gi ca tt c cc b lut. Nhng ta hin cha c mt bng chng xc

thc no cho php qu quyt B tt a ba na phi thuc v nhng mu truyn lin hn cPht. c bit, nu vy, th a ba na ng loi vi loi hnh vn hc Bn sinh hayjtaka. Slin quan gia hai loi hnh vn hc ny ta s bn di. Ch cn ni l, qua nhng bn ci trnv a ba na, ta thy loi hnh vn hc a ba na phi khc vi vn hc Bn sinh ti mt mc no .

Vy th, qua nhng phn tch v cc a ba na m c thuyt s tch s ca v thuyt ngngn u ng lit vo loi a ba na, ta c th rt ra mt kt lun chc chn l a ba nakhng phi l nhng truyn ng ngn. Ngc li, n l mt loi hnh truyn s tch s ca mang

t nhiu tnh cht ng ngn nu c. Kt lun ny, ta s thy c l hn khi bn v kha cnh nghc ca ch a ba na.

3. Ng nguyn ca a ba na

V ng nguyn Avadna, ta hin c nhiu thuyt khc nhau. Cch y hn 100 nmBthlingk v Roth o xut avadna t ava + (/d v ava + (/dai. Nu vi o xut trc thn c ngha l ct dt. Nu vi o xut sau th n c ngha lm trong sch. T, avadna cngha l s ct dt, on tuyt hay l hnh vi lm cho trong sch, lm cho hon thnh, lm choni ln, ngha l nhng hnh vi mang tnh cht anh hng. Chnh ngha th hai ny, sau Max Mller ly li ch thch chavadna nh l "Mt cu chuyn khi nghe ti lm lngngi thanh tnh". Khng nhng th, Bthlingk v Roth cn cho chapadna v o xut nt apa + (/d, vi ngha nhng hnh vi thnh cng, nhng hnh vi danh d. Ri Speyer chorng o xut avadna t hai ng cn ava + (/d v ava + (/dai khng chnh xc, v theo ngn chn t ava (apa) + (/d v c ngha mt ci g c ct ra, tc mt ci g c tuynchn, tc nhng s kin ni ting, nhng cng trnh quang vinh. y cng l im Winternitzng khi ng ni avadna l truyn ca nhng hnh vi vi. Sau ny, ng ta cn tm tttrong mt bi bo tt c cc ngha ca Avadna m kt qu l c bn. Mt, n c ngha hnh vi

(karma). Hai, n c ngha nhng hnh vi xy ra trong qu kh (karmavtta, ativtta)Ba, n c ngha nhng hnh vi anh hng (parkarma), nhng hnh vi cha tng thy(abhtakarma), nhng hnh vi thanh tnh (suddhakarma). V bn, n c ngha nhng svic ang xy ra (itivtta). Ngoi ra, nhng ngi nghin cu Nht bn nh Wogihara choapadnan t apa + (/d c ngha l dt ln, tc lm r ra, trin khai ra mt vn g, cnHitaka nghn n t ava + (/d vi ngha mra nhng ci g buc, tc gii minh mt vn g. V vy, avadna c ngha l th d nh nhng dch gi Trung quc tng xut.

41


42/225

V pha nhng ngi nghin cu Pli, h chp nhn cch hiu ca Speyer nh thhin trong Pli ph bnh tin vi nhng ngha ct, gt hi, nhng cng trnh vi, truynnhng hnh vi .

Vy th, v phng din ng nguyn, ngha ca avadna hon ton ph hp vi nhngkt lun ta rt ra t nhng phn tch cc a ba na trn. Ngha l, n ch nhng truyn s tchanh hng s ca, ch khng phi l nhng truyn ng ngn. im ny s trthnh r rng khi taso snh n vi nhng truyn bn sinh (jtaka).

4. A ba na, Bn sinh v Bn s

Trong Thun chnh l lun 44, Chng Hin ln mt cch phn bit truyn Bnsinh ra khi Bn s, l truyn Bn sinh th bt u t nhng s vic hin ti, kt thc bngnhng s vic trong qu kh. Trong khi truyn Bn s th bt u bng vic qu kh v chm

dt bng vic qu kh. Bn sinh tc l jtaka, cn Bn s tc itivttaka. Mayeda thnhcng ng nht itivttaka vi avadna. T, avadna vi ngha truyn s tch s ca, bygic thm ngha truyn c tch. M ng th, c th ni truyn c tch tc l mt th truyn stch s ca, v avadna nu ng nht vi itivttaka, th phi c ngha truyn c tch ch n

bt u trong qu kh v chm dt trong qu kh. Ni tt li, truyn c lit vo loi a ba dna l nhng truyn c tch, hay cho rng ri hn, ta ni n l truyn s tch s ca. Do ththuyt ca i tr lun v i t b sa lun l hon ton chnh xc.

5. A ba na nh tn mt b kinh

Sau khi bn ci v loi hnh vn hc a ba na, tc loi hnh vn hc truyn c tchPht gio, ta by gi th hi t nguyn y phi chng a ba na l tn mt b sch ca kinhin Pht gio, hay ch l tn chung ca mt th loi hnh vn hc. T trc ti nay, ngi tathng bo kinh in Pht gio c 9 b hay 12 b, tc thuyt Cu phn gio v Thp nh phngio. Nhiu nghin cu cho bit nhng tn kinh lit ra trong hai thuyt y phn ln l ch thloi hnh vn hc hn l ch mt bn kinh nht nh, bi v c nhng tn lit ra trong hai thuytm ta khng bao gi tm thy trong u cc kinh hin lu hnh. V d, tn Bn s, tcitivttaka va thy, mc d xut hin trong thuyt chn b v thuyt mi hai b, khng

bao githy xut hin trong nhan ca nhng cun kinh.

Cn m ngoc n ni thm rng itivttaka ni y l itivttaka, ch khng phiityuktaka m cho ta chPli itivuttaka, tn mt cun kinh trong Tiu b kinh. C th vavadna thay th cho itivttaka, nn sau ny ch b mt trong cc kinh. Gi thitny ch gp kh khn chitivttaka th xut hin trong thuyt chn b, trong khi avadna thxut hin trong thuyt mi hai b. Mayeda th ct ngha tnh trng kh khn ny bng cchcho rng itivttaka nguyn xut hin trong chn b kinh vi ngha itivuttaka, nhng

42


43/225

itivuttaka trong Pli cng nh trong tc ng, ngoi o xut chn chnh ca n l ityuktaka c ci o xut itivttaka, nhm ch cho nhng chuyn xy ra trong qu kh. Khi vn hctruyn c tch xut hin, nhng nh in ch kinh in Pht gio, dn dn a nhng chuyn vo v xp chng vo loi itivuttaka vi ngha itivttaka. Nn khi thuyt chn b ra iitivttaka c tha nhn nh mt b phn ca kinh in Pht gio. Nhng ngun gc canhng chuyn itivttaka l avadna. Do th, sau y thuyt 12 b kinh ra i, bao gm choc c th loi hnh vn hc avadna, tc th vn hc loi truyn c tch, v tritivttaka vcho ng nguyn nguyn thy ca n l ityuktaka, tn avadna c dng.

Du sao chng na, ngy nay trong Tiu b kinh (KN. 13) c mt kinh mang tnApadna. y l kinh m Thin kin lut t b sa 1 gi l D, trong khi lit k 14 kinh caKhut ka, tc Tiu b kinh. Trong T phn lut 54, ta gp mt bn lit k nhng kinh ca cigi l Tp tng, c thy bao gm 12 mc, tc Sinh kinh, Bn kinh, Thin nhn duyn kinhPhng ng kinh, V tng hu kinh, Th d kinh, u b x kinh, C ngha kinh, Php c

kinh, Ba la din kinh, Tp nn kinh v Thnh k kinh. Tp tng ngy nay c tha nhn lTiu b a hm bng Phn vn, tng ng vi Tiu b kinh ca Pli. Do th, Th d kinh lavadna Phn vn.

6. B kinh a ba na bng Phn vn

Nhs pht hin nhng th bn Phn vn ti Trung do cc nh nghin cu c thchin, ta ngy nay c th phc hi li mt phn no b sch mang tn a ba na bng tingPhn. Qu trnh pht hin xy ra nh th ny. Nhn v tm c mt son phin ca Phn

bn Anavataptagth ti Trung , sau khi so snh vi phn Dc s bng Phn vn(Bhaiajyavastu) ca cc th bn Pht gio tm c ti Gilgit do Dutt in ra, Bechert phthin chng c nhiu ging nhau. T, Bechert nhn ra Anavataptagth chnh l nhng cutruyn 500 t Pht tp hp li bn bh A nu t (anavatapta hay anotatta) trong Cn bnnht thit hu b t ni gia dc s 16-18. Truyn ny, ln u tin c Trc Php H giithiu cho Pht t Trung quc di tn Pht ng bch t t thuyt bn khi kinh. Mayeda

phc hi li chng s ca Anavataptagth bng cch cn c vo bn dch ca Trc PhpH v Cn bn thuyt nht thit hu b t ni gia dc s, ri so snh vi apadna ca Tiu bkinh Pli, v cho ta bng so snh sau:

43


44/225

Trc Php H Dc s Anavataptagth Apadn1 i Ca Dip2 X Li Pht3 Mc Kin Lin4 Lun B5 Tu Man

6 Lun Lun7 Hon K8 Tn u L

9 Ha Kit10 Nam 11 D Da12 Thi Li La13 Bc Cu La14 Ma Ha T15 u Vi Gi Dip

16 Ca Da

1 i Ca Dip2 X Li T3 i Mc Lin4 Thin Diu5 Diu

6 Cu Chi7 Diu m8 Tn u L PhLa a X9 Thin Lai10 Hu H11 Danh Xng12 Ti ch13 Bc Cu La

14 Tn gi u Lu

Tn Loa Ca DipNa Ca DipGi Da Ca Dip16 Danh Xng

1 Kyapa2 riputra3Mah Maulyyana4 Sobhita5 Sumana (roa)

6 Kovia7 Vga8 Piolabharadvja

9 Svgata10 Nandika11 Yaa (1)12 aivala13 Bakkula14 Sthavira15 Uruvilva-Nad-Gay-

Kyapa

16 Yaa (2)

III, 3 Mahkassapa1 Sriputta2 Mahamoggallna

386 Soa-koivsa541 Vangsa8 Piolabharadvja

32 Sgata

393 Bakkula

535 Uruveakassapa

17 Th C18 Li Tra Ha La19 Ha 20 Thin Tha CaDip21 Chu Li Bn c

22 H Th23 A Na Lut24 Di Ca Pht

25 La Vn26 Nan 27 Bt

17 Ha Sinh18 H Quc19 Sa 20 Tt a CaNhip21 Chu Ly Bn Ca22 X Bc23 A N L24 S T VngCa La

25 La H La26 Nan 27 Tht Lc T

28 Cn Tng

29 Hin T

17 Jyotika18 Rtrapla19 Svti20 Jaghkyapa

21 CapanthakaSarpadsa

22 (Bahuruta)23 Aniruddha24 Mgadhara-

klaputra

25 Rhula26 Nanda27 Dravya

Mallaputra28 Upasena

29 Bhadrika

18 Rahapla

14 Capanthaka

16 Rhula13 Nanda

17 Upasenavagantaputta

538 Lakuabhaddiya

44


45/225

28 La Ban Bt 29 Ma u Ha Lut

30 Th Tn

30 Hin Dim31 Mt Tnh32 Nhn Duyn

33 Kiu Trn Nh34 B La35 Khu T

30 Lavaabhadrika31 Madhuvstha32 Hetu

33 Kauinya34 Upli35 Prabhkara36 Revata

I. Buddhpadna

Vi bng so snh y, ta c th c mt s nim v mt vn bn a ba na bng tingPhn thuc vo Tp tng ca b A hm ting Phn mt. im cn ch l chavadnac Trc Php H dch bng t T thuyt bn khi. Trong Ma ha tng k lut 32 cng c nin Tp tng v lit ra 7 b kinh ca tng ny, tc l Bch Chi Pht A la hn t thuyt, Bnhnh, Nhn duyn, Nh th, ng t, Ch k v Tng. R rng Bch Chi Pht v A la hn tthuyt y, chnh l a ba na, ch khng g khc. S thc Anavataptagth cho thy nl mt quyn truyn ni v cng trnh tu tp ca cc v Pht a la hn v cc v trng lo tngni. V nh bng so snh cho thy, trong tnh trng t liu hin nay, n c nhiu nht tr viApadna ca Tiu b kinh. Ngoi ra, ngy nay Phn bn ang cn bn lu mt s tc phmlin h n vn hc a ba na, ch yu l Divyvadna, AvadnakalpalatAokvadnaml, Vicitrakarnikvadnaml.

7. BApadna ca Tiu b kinh

Apadna bng Pli l b kinh th 13 ca Tiu b kinh hon ton vit bng thnh titgm c 4 phn (i) Buddhpadna, (ii) Paccekabuddhpadna, (iii) Therpadna v (iv)Therapadna. Bn phn ny li chia thnh 59 nhm (vagga). Mi nhm gm 10 truynTrong 59 nhm , 55 nhm l dnh cho cc tng trng lo, k truyn 547 ngi. Ring nhmth nht th gm lun c truyn Pht v Bch Chi Pht. Bn nhm cui cng k truyn 40 ngi

trng lo ni.

Phn (i) truyn c Pht chim t thnh tit 1-81, ca ngi c Pht l mt v php vngy 30 ba la mt, thc hin nhiu hnh ng kh lm trong nhng i trc. Cui cngn ku gi cc t kheo hy on kt thc hnh tinh tn con ng chnh tm nhnh m thutng gi l bt chnh o

45


46/225

Phn (ii) truyn Pht Bch Chi chim t thnh tit 82-139, ca ngi cc c Pht Bch Chi theo con ng gic ng c c ca mnh ging nh mt con t gic. Phn ny thc s lkinh T gic mt sng ca Tp kinh (Sn. i. 3 Khaggavisa) c nht vo. Ton b kinh nygm 41 thnh tit. Khi nht vo y, n c thm 8 thnh tit u v 9 thnh tit cui, cngthnh nh vy 58 thnh tit cho ton phn truyn Pht Bch Chi. Phn truyn ny do ghp kinh

T gic mt sng vo nn lut th khng ging vi ton b tc phm.

Phn (iii) truyn cc trng lo t li cuc i quang vinh ca 550 A la hn, bt u viX Li Pht, vi t ca Pht. Ring chuyn ca X Li Pht y, di gp i truynPht Bch Chi cng li. N chim n 234 thnh tit. Sau truyn X Li Pht, ta c truyn caMc Kin Lin, Ca Dip, A Nu Lu , u Ba Li, A Nh Kiu Trn Nh, Tn u L Ph Laa, A Nan, La Hu La, H Quc, ... Trong mi truyn k, mc d di ngn khc nhau, ung nht trong vic m t mt hnh ng ca ng strong i trc, v ngy nay emn nhng kt qu tt lnh.

Phn (iv) truyn cc trng lo ni ghi li cuc i ca 40 v ni ca t chc Pht gio nhMa Ha Ba X Ba , Khem, Uppalava, Patchra, Ya Du La v.v... Cuc i ca ccv ny cng c vit theo li cc v trng lo tng, tc kn mt hnh ng no tt lnhca h trong nhng i trc em n nhng kt qu tt lnh trong i hin ti, to chi choh xut gia trthnh nhng v chng o.

Ni dung ca Apadna l th. Cc ngi nghin cu thng cho n thnh lp hu knht trong cc tc phm ca Tiu b. Th nht l v n kn 35 v Pht trong qu kh, trongkhi cc b kinh khc ch k ti 7 v. Ngay c Pht s (Buddhavasa) cng ch ni ti 24hay 27 v Pht m thi. Th hai, Apadna khng c Dghabhaka k ra nh mt kinhtrong Khuddakagantha, tc trong Tiu b kinh, m phi i n Majjhimabhnaka mi ck ra cng vi Cariypiaka v Buddhavasa. Th ba, mt s ng c ca n c th tm thytrong cc tc phm khc. Chng hn, mt s cu trong phn (i) truyn c Pht xut hintrong Lun s (Kathvatthu). Hay mt s cu trong truyn Ma Ha Ba X Ba phn (iv) thy trong th ca M Minh. Th t, nhng phn tch lut th cho thy phn ln dngtuhubha rt ph bin trong cc tc phm hu k nhCariypaika. Do vy, Warder ngh n ra i khong vo th k th I t.dl.

Ch c vn l, nh khi bn v mt bn a ba na bng Phn vn, ta nhn ra quabng so snh trn mt quan lin gia Anavataptagth v Apadna. iu ny gi thit cmt bn a ba na chung, trc khi phn lit thnh Anavataptagath ting Phn v Apadnating Pli. Ngha l, c mt bn A ba na lm cscho c hai bn vn Phn v Pli. V s

phn lit Phn Pli c l xy ra trc th k th I t.dl. kh lu. V vy, bn a ba na cscth xut hin khong th k th IV v III t.dl. T, c Anavataptagth ln Apadna c thra i t khong th k th III t.dl. tri.

46


47/225

Ngoi ra, cn ch mt im l vn hc Avadnac kn chtrong thuyt 12 b

kinh, tc thuyt thp nh phn gio. iu ny khng c ngha n thuc vo mt trng phinht nh. Trc y, E. J. Thomas da vo s kin vic n khng c nhng kinh nhPhp hoa, Php tp danh s v.v... thuc i tha kn, i n kt lun Avadna tr

thnh trng yu vi trng phi Nht thit hu. Tuy vy, nu xt k hn khng nhng avadna c kn trong trng phi Nht thit hu, m cn trong cc trng phi khc ca Phtgio cng nh cc kinh in i tha. V d, n c k n trong Ng phn lut, Hoanghim kinh, Ma ha bt nh ba la mt kinh, Phng ng i tp kinh v.v... Th cng c nghaavadna l mt th vn hc trng phi, du rng ty theo tng quan im ca b phi m nidung n c thay i t nhiu. V vy, ta c th gi thit c mt vn bn A ba na chungtrc khi phn lit thnh cc A ba na ca cc trng phi khc.

8. Tnh cht ca vn hc A ba na

A ba na c th ni l th vn hc truyn s tch s ca Pht gio. Cho nn, n khng ctnh trnh by nhng gio l thm su, tri li l nhng truyn k v c tnh cht gio hun, vac tnh cht gii tr lnh mnh. Do vy, c Pht y xut hin nh mt con ngi, ging giio l cho nhng con ngi khc, c xut gia ln ti gia, v trthnh i tng tn ngng cami ngi. A ba na v vy khc vi cc loi vn hc khc nh vn hc Bt nh, hay Hoanghim, Php hoa v.v... Tuy nhin, ta khng th da vo tnh cht trn ca vn hc a ba na xp loi trng phi n, nh Weeraratne lm.

i bt nit bn kinh 25, Thnh tht lun 1, Du ga si lun 25, i tha a tt matp lun 6, Thun chnh l lun 44, i tha ngha chng 1, Php hoa huyn tn 4, Hoanghim kinh s24, T phn lut khai tn k 2, T phn lut ssc tn ngha k 3, Kim cangnh i gio vng kinh s 1, O. Bthlingk und R. Roth, Sanskrit Woerterbuch 1 (StPeterburgs, 1855), J.S. Speyer, Avadna ataka (London, 1902), M. Winternitz, Journal of theTaisho University (VI-VII, 1930 t. 7), Hirakawa Akira, Nihon Bukky gakukai menp (15. t.88), Mayeda Egaku, Genji Bukky seiten no sairitsu shi kinkyu (Tokyo, 1964), H. Bechert,Bruchstcke buddhistischer Versammlungen aus zentralasiatischen Sanskrit- handschriften 1(Berlin, 1961), W.G. Weeraratne, Encyclopdia of Buddhism 2, (Ceylon, 1966, t. 395), E.JThomas, History of Buddhist thought (London, 1933).

A BA HI

Phn: bhsvaraPli: bhassara

47


48/225

Tang: Hod gsalHn: (p) A ba hi b , A duy t, A hi hon tu , A ba

hon tu , A ba tot la gi , A ba la , A ba hi (d) Quang mthin , V lng thy thin , Thy v lng thin , Cc quang tnhthin

, Cc quang thin

, Quang tnh thin

, Bin thng quang thin

, Hong dc thin , Quang diu thin

Tn mt ci tri ca sc gii, v tn ci tri th ba ca nh thin. V chng sinh sngtrong ci tri y, nhsc thin nh, giao thip vi nhau khng phi bng ngn ng m bngnh sng pht ra t nh tm ca h, nn ci tri h c tn Quang m, tc ly nh sng(bh) lm m thanh (svara).

Nhng dch bn Trung quc i khi suy chbhsvara l do bhs (nh sng) vvara (tt nht, tt cng) ghp li, nn dch l Thng quang, Cc quang, Quang diu, Hongdiu v.v... Cn li dch V lng thy hay Thy v lng xut pht t nhng th bn vit bhthnh p, hay ngi dch c ln bh thnh p, cho ta pasvara t bhasvara. pas cngha l nc. Do , bhsvarac dch thnh thy v lng hay v lng th

Huyn ng m ngha 3 vit: "Ci tri A ba hi tc ci tri Quang m, cng gi ci triCc quang tnh, l ci tri th ba ca nh thin". Kh Hng m ngha 1 ghi li qu trnh ra ica nhng tn gi ci tri ny nh sau: "Tri A ba hi, kinh Lu thn gi l A ba la, T a hmm sao gi tri A ba tot la gi. y gi l Quang m, tc v vua tri ca nh thin, cng l citri th ba ca nh thin. i ng dch l tri Cc quang tnh".

Trng a hm kinh 20, Khi th kinh 7 v i lu thn kinh 4 t hnh dng v sinhhot cng nh ngun gc ca nhng chng sinh ti ci tri y. Da h mu vng, dng ngi toln n 8 do tun, sng ti 8 i kip. H sng bng s sung sng, m thut ng Trung qucgi l lc. H pht ra nh sng truyn thng cho nhau. H cng c th bay. Ngun gc cah l nguyn khi th gii mi thnh, trong cung Phm thin cha c ngi, bn th gii camnh n ha sinh v trthnh v cha t ca ci Ta b (sahpati), sau khi cuc sng camnh ti ci tri A ba hi ht.

A tt ma cu x lun 11, thu thp nhng kin trn cng vi nhng g pht biu trongi t b sa lun 136, Lp th a tm lun 6 v T a hm m sao gii 2 cho bit thm vi sng ca cc chng sinh ci tri y. H v sng nhvo s sung sng tinh thn (lc) dothin nh em li nn khu gic v v gic b loi tr. Nhng, mi v li vn cn v h cmt thn th khng thiu khuyt cc gic quan. Mt v tai h c kh nng v bin, nn gi lmt tri v tai tri, m thut ng thng gi l thin nhn (divyacakus) v thin nh(divyarotra). Thn th h nh nhng (prasrabdhi) nn h c th bay ln mt cch d dngH khng cn thc n, nh , o qun. H khng c cquan sinh dc, nn s sinh sn xy ra

48


49/225

bng mun, bng cch ha sinh (upapduka). H khng c s ham mun nhc dc cng nhsn hn.

Hnh nh nhng chng sinh ci tri y sau ny chuyn ha vo trong mt gio trthnh mt v tri c hai quyn thuc trong vin Kim cng ngoi ca Mn la thai tng

gii. V thn ny c tng trng nh nhng v b tt, vi tay phi cm mt hoa sen v taytri nm cht li chng ln hng mnh.

l nhng g vit v ci tri ny trong cc ti liu ca Hn tng. Trong tng Pli, cckinh Phm vng (DN. i. 17 Brahmajalasutta), Khi th nhn bn (DN. i.

Documents

TỪ ĐIỂN BÁCH KHOA PHẬT GIÁO VIỆT NAM