Topik 1 Pengenalan Kepada Sistem Perundangan Islam

8/12/2019 Topik 1 Pengenalan Kepada Sistem Perundangan Islam

1/25

T

PENGENALANTopik ini akan membincangkan berkaitan dengan sistem perundangan Islam.Dalam topik ini juga kita akan membincangkan takrifan fuqaha berhubungdengan makna Syariah serta istilah-istilah lain yang berkaitan dengannya.Pembahagian kepada sumber-sumber hukum dalam Syariah Islam juga akandisentuh. Di samping itu, sejarah perkembangan mazhab juga akandiperjelaskan, berserta dengan perbahasan tentang sejarah perkembanganSyariah Islam bermula dari zaman Nabi s.a.w hingga ke zaman sekarang.

Tooppiikk1

Pengenalankepada SistemPerundanganIslam

1

Di akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

1. Menerangkan sistem perundangan Islam;

2. Mendefinisikan syariah dan istilah-istilah lain yang bersangkutandengannya;

3. Mengenal pasti pembahagian sumber-sumber hukum dalamperundangan Islam;

4. Menjelaskan sejarah perkembangan mazhab dalam Islam; dan

5. Menghuraikan sejarah perkembangan syariah Islam.

HASIL PEMBELAJARAN


2/25

TOPIK 1 PENGENALAN KEPADA SISTEM PERUNDANGAN ISLAM2

AKTIVITI 1.1

1. Jelaskan mengapakah umat Islam diperintah untuk mengikuti segala

titah perintah Allah S.W.T.

2. Bincangkan dengan rakan sekelas anda apakah akibatnya jikaseseorang Muslim membelakangi Syariah Allah.

3. Huraikan apakah perbezaan perundangan Islam dan perundanganciptaan manusia.

ISLAM DAN PERUNDANGAN

Manusia secara semula jadinya adalah makhluk sosial atau disebut dalam bahasaInggeris social being, yang memberi erti bahawa manusia adalah sejenismakhluk ciptaan Ilahi yang secara fitrahnya suka bermasyarakat. Oleh itu, untukmenjaga hubungan baik dan keharmonian di kalangan anggota masyarakat, makaperlulah ada peraturan yang dapat mengawal dan mengatur seluruh kehidupanmereka. Di sepanjang sejarah manusia, Allah S.W.T telah menurunkan pelbagaisyariah dan hukum-hukum yang mesti diikuti oleh umat manusia yang berimankepada Allah S.W.T. Allah telah berfirman dalam al-Quran:

1.1

Maksudnya: Bagi tiap-tiap umat, Kami jadikan (tetapkan) suatu Syariat danjalan agama yang wajib diikuti.(Al-Maidah 5: 48)

Secara ringkasnya, boleh kita simpulkan bahawa undang-undang yang wujud didunia ini boleh dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu:

(a) PertamaUndang-undang ciptaan Allah, yang lazimnya diwahyukan melalui Rasul-rasul-Nya bermula dari Nabi Adam dan berakhir dengan Nabi Muhammads.a.w sebagai penutup bagi para Nabi dan para Rasul.

(b) KeduaUndang-undang ciptaan manusia, yang bertunjangkan fikiran dan andaianyang difikirkan dan seterusnya diyakini oleh manusia.


3/25

TOPIK 1 PENGENALAN KEPADA SISTEM PERUNDANGAN ISLAM 3

Kebanyakan umat Islam hari ini tidak mengetahui isi kandungan syariah Islam,yang antara lain bersifat rabbani, universal, lengkap, memenuhi tuntutanpembaharuan, kekal, berterusan dan sebagainya. Mereka juga tidak mengetahui

mengenai syariah Islam yang lengkap sebagai satu perundangan, perlembagaan,cara lengkap untuk menguruskan kehidupan umat Islam sejagat. Sebahagian

besar umat Islam beranggapan bahawa Islam sama seperti agama-agama yanglain, di mana peranannya terbatas di masjid, risalahnya hanya mendidik jiwa,membentuk rohani dan membaiki akhlak.

AKTIVITI 1.2

1. Terangkan apakah kepentingan syariah Islam dalam kehidupanseorang Muslim.

2. Huraikan ciri-ciri penting bagi syariah Islam selain daripadarabbani, universal, lengkap, memenuhi tuntutan pembaharuan,kekal dan berterusan.

1.1.1 Pengertian Hukum

Perkataan hukum sebenarnya diambil daripada perkataan Arab iaitu []

hukm dan kata jamaknya [] ahkam yang boleh diertikan sebagaiperintah. Al-Jurjani menyebut tentang makna hukum iaitu:

Menyandarkan sesuatu perintah atau suruhan kepada orang lain, sama adaberbentuk positif mahupun negatif.

Dalam bahasa Inggeris, ia diertikan sebagaijudgment, decision, verdict, sentence,condemnation, conviction dan sebagainya. Selain daripada itu, ada jugapenggunaan hukum itu membawa erti undang-undang, seperti hukum alamdikatakan sebagai law of nature, atau hukum syarak yang disebut sebagai IslamicLaw. Apabila kita membicarakan berkenaan hukum Islam, ia bermakna sesuatu

yang diperintahkan oleh Allah kepada umat Islam, yang telah dibahagikanmengikut pandangan Jumhur ulama kepada lima bahagian utama iaitu sepertiyang diterangkan di dalam Jadual 1.1.


4/25


Jadual 1.1:Lima Bahagian Utama Berkenaan dengan Hukum IslamBahagian PeneranganPertama Sesuatu perintah yang dikehendaki oleh Allah untuk dilaksanakan olehseseorang Muslim yang disebut sebagai fardu atau wajib.

Kedua Sesuatu yang dilarang oleh Allah daripada dilakukan oleh seseorangMuslim yang disebut sebagai haram atau makruh tahrimi.

Ketiga Sesuatu yang dibenci oleh Allah jika dilakukan oleh seseorang Muslimyang disebut sebagai makruh atau makruh tahzihi.

Keempat Sesuatu yang disukai oleh Allah jika dilakukan oleh seseorang Muslim,tetapi tidak difardukan atau diwajibkan oleh Allah yang disebut sebagaimandubatau sunat.

Kelima Sesuatu yang diizinkan oleh Allah untuk dilakukan oleh seseorangMuslim, atau ditinggalkan yang disebut sebagai mubahatau harus.

Berdasarkan pandangan fuqaha, hukum Islam itu adalah hukum yangberasaskan syariat Allah S.W.T yang bersumberkan al-Quran dan hadis yangkebiasaannya disebut sebagai syariah Islamiyyah.

DEFINISI SYARIAH1.2

Perkataan Syariah mempunyai pelbagai pengertian mengikut kontekspenggunaannya. Perkataan ini diambil daripada perkataan asal[] shin ra' aynyang membawa makna pada bahasanya bererti jalan ke tempat yang mempunyaiair, atau mengikut penggunaan al-Quran, Syariah bererti jalan yang lurus.

Dalam hal ini, syariah secara harfiahnya digambarkan sebagai jalan ke tempatyang mempunyai air kerana air adalah penyebab kehidupan dan makhlukseluruhnya memerlukan air untuk meneruskan kehidupan. Allah berfirman:

Maksudnya: Dan Kami jadikan daripada air, tiap-tiap benda yang hidup. Makamengapa mereka tidak mahu beriman? [Al-Anbiyaa' 21: 30]

Demikianlah, manusia sebagai makhluk dan khalifah Allah di muka bumi jugamemerlukan syariah untuk dijadikan sumber dan panduan dalam kehidupan


5/25


mereka. Dalam Islam, Allah sahaja yang Maha Berkuasa dan Dia sahaja yangberhak mewujudkan jalan sebagai panduan kepada seluruh manusia.

Dalam al-Quran Allah S.W.T telah berfirman:

Maksudnya: Kemudiannya Kami jadikan engkau (wahai Muhammad danutuskan engkau) menjalankan satu Syariat (yang cukup lengkap) dari hukum-hukum agama; maka turutlah Syariat itu, dan janganlah engkau menurut hawanafsu orang-orang yang tidak mengetahui. [Al-Jaathiyah, 45:18].

Manakala para fuqaha dan sarjana Islam telah memberikan takrifan yang khususberhubung istilah shariah ini iaitu hukum-hukum yang ditentukan oleh AllahS.W.T. kepada hamba-Nya dan disampaikan melalui lidah Rasul-NyaMuhammad s.a.w. Di dalamnya terkandung perkara-perkara yang berkaitandengan akidah, akhlak dan amalan-amalan lahiriyyahmanusia.

Pengertian syariah bagi ahli-ahli perundangan Islam ialah segala hukum-hukumyang diperundangkan oleh Allah S.W.T ke atas hamba-Nya yang bolehmembawa kepada kebahagiaan hidup di dunia dan di akhirat.

Hukum-hukum ini dikenali sebagai syariah kerana kedudukkannya yang lurus,sistemnya yang benar dan tidak menyimpang dari tujuannya yang asal sebagaipembimbing manusia ke jalan yang diredai Allah.

SEMAK KENDIRI 1.1

1. Huraikan dengan jelas apakah peranan hukum Islam dalammembina kehidupan masyarakat Islam.

2. Bincangkan dengan menyeluruh mengapakah syariah Islam itudigambarkan seperti air dalam kehidupan seorang Muslim.


6/25


1.2.1 Istilah-istilah Lain yang Berkaitan denganSyariah

Dalam perbincangan ini, adalah penting untuk kita memahami beberapa istilahyang berhubung kait dengan istilah syariah itu sendiri. Istilah-istilah tersebutadalah seperti Fiqh, usul al-Fiqh, Qawaid fiqhiyyah, Qawaid usuliyyah, ilmu al-Khilaf, Tarikh al-Fiqhdan juga al-Fatwa.

Jadual 1.2 menerangkan istilah-istilah ini dengan lebih lanjut.

Jadual 1.2:Istilah-istilah Lain yang Berkaitan dengan SyariahIstilah PeneranganFiqh Ada sebahagian ulama memahami fiqh juga bererti syariah. Pendapat

ini walau bagaimanapun kurang tepat kerana syariah itu mempunyaipengertian yang lebih luas daripada fiqh. Syariah merangkumi tigaperkara penting dalam Islam iaitu akidah, akhlak dan hukum amali.

Manakala perkataan fiqh mengikut penggunaan bahasa bererti faham,tetapi fuqaha menggunakannya sebagai suatu istilah yang diberikanpengertian khusus iaitu memahami ilmu tentang hukum-hukum syarakyang amali, yang diistinbatkan daripada dalil-dalil yang terperinci.Manakala al-faqih atau jamaknya fuqaha membawa erti orang yangsangat cerdas dalam pemahamannya.

Fiqh adalah suatu ilmu yang hidup dan berkembang sesuai denganperkembangan manusia. Ia berkembang dan meluas sepertimana jugakegiatan dan aktiviti manusia itu meluas. Memandangkan kehidupandan kegiatan manusia ini berubah menurut peristiwa dan keadaan, makasudah pasti ilmu fiqh juga akan turut berkembang walaupun nas al-Quran dan Hadis itu tetap tidak berubah. Di sinilah letaknya peranandan kebijaksanaan para fuqaha dalam mentafsir dan mengeluarkanhukum-hukum menurut meritnya dengan kaedah yang pelbagai.

Usul al-Fiqh Ialah ilmu yang membincangkan dalil-dalil syarak secara menyeluruh,

serta cara menganalisa dan mengistinbatkan hukum-hukum fiqh. Usulal-Fiqh adalah ilmu yang membincangkan sumber, kaedahpengambilan hukum dan ciri-ciri yang diperlukan oleh mereka yangmenganalisa hukum-hukum syarak.

Perbincangan meliputi sumber-sumber hukum, kaedah-kaedah bagimemahami perkataan dan dalil-dalil yang bersifat umum dan khusus.Oleh itu, bagi melengkapkan ilmu ini, beberapa bidang ilmu lain jugadiperlukan seperti ilmu tentang bahasa Arab, ilmu tafsir, ilmu hadisdan sebagainya.


7/25


Qawaid al-Fiqh

Ianya satu ilmu yang membicarakan tentang prinsip-prinsip dankaedah-kaedah fiqh. Kaedah-kaedah dan prinsip-prinsip ini disusunoleh fuqaha. Sebagai sumber asas kepada penyelesaian perkara yang

belum ada penentuan hukumnya sebelum ini.

Contoh kaedah-kaedah fiqh:Sesuatu yang yakin tidak boleh dihilangkan dengan sebuah keraguan,Pada dasarnya segala sesuatu itu hukumnya mubah, Amalperbuatan itu tergantung pada niatnya, Barang siapa yangmempercepat sesuatu sebelum waktunya, maka dia diharamkan untukmendapatkannya dan sebagainya.

Ilmu al-Khilaf Ialah ilmu yang membincangkan perbezaan aliran pemikiran fiqh danmazhab. Perbezaan mazhab yang timbul adalah berasaskan perbezaanterhadap sumber pengambilan hukum dan cara mengisbatkannya. Ilmu

ini memberi tumpuan yang lebih kepada proses memahami danmendalami metodologi faqih tertentu atau imam-imam mazhab tertentudan juga untuk memahami hukum-hukum yang telah diputuskan olehmereka dan cara pengambilannya.

Tarikh al-Fiqh Ialah ilmu yang membincangkan pertumbuhan dan perkembanganpemikiran fiqh. Kebiasaan kajian mengenai Tarikh al-Fiqhakan bermuladari zaman Nabi s.a.w. sehingga zaman moden ini. Perbincangan iniakan memperincikan segala perkembangan yang telah berlaku kepadaFiqh al-Islamitu sendiri dalam setiap peringkat.

Al-Fatwa Ialah ilmu tentang penerangan dan jawapan terhadap hukum syarak

yang diberikan oleh faqih tertentu secara peribadi atau secarakumpulan terhadap perkara yang berlaku dalam masyarakat. Ia berlakusejak zaman sababat sehinggalah masa kini. Sekarang ini, badan yangpaling tinggi yang membincangkan pelbagai isu agama danmengeluarkan fatwa-fatwa ialah Majlis Fatwa Antarabangsa (majmakal-Fiqh al-Islami al-Alami). Manakala di peringkat negara Malaysiamisalnya, kita mempunyai Majlis Fatwa Kebangsaan. Di peringkatnegeri pula, kita mempunyai Majlis Fatwa Kerajaan Negeri.

SEMAK KENDIRI 1.2

1. Bincangkan dengan rakan sekelas anda lima kaedah usul al-fiqhyang biasa digunapakai oleh para fuqaha.

2. Nyatakan enam kaedah fiqh selain daripada empat kaedah fiqhyang telah dinyatakan di atas.

3. Apakah peranan Jabatan Mufti bagi setiap negeri-negeri diMalaysia?


8/25


SUMBER-SUMBER SYARIAH

Manusia adalah makhluk ciptaan Allah yang selayaknya tunduk dan patuhkepada segala suruhan dan tegahan Allah S.W.T. Sumber-sumber hukum dalamIslam ini berkembang bersama-sama dengan perkembangan manusia itu sendiri.Oleh itu, sebahagian daripada sumber hukum hanya boleh diperolehi di zamanNabi s.a.w. dan sebahagian yang lain diperolehi selepas daripada kewafatanNabi s.a.w. Ini memberi maksud bahawa Islam itu adalah agama yang tidak

jumud, tetapi bergerak sesuai dengan peredaran zaman dan suasana. Al-Quranmerupakan peraturan penting bagi kehidupan seorang Muslim, oleh itu alQ suatu perkara, danselebihnya sa berkembang

erupakan sumber yang kedua. Jika berlaku sebarang masalah ataukemusykilan di kalangan Sahabat, maka Nabi kebiasaannya akan menunggu

a

n mencari jawapan kepada persoalan tersebut. Namun

1.3

-uran hanya menyebut secara asas berkenaan dengan se

diperincikan oleh hadis dan juga ijtihad yang sentia

yang dilakukan oleh ulama-ulama yang muktabar dan diyakini sepanjangzaman.

1.3.1 Sumber-sumber Syariah di Peringkat Awal Islam

Islam merupakan agama yang telah diwahyukan oleh Allah S.W.T kepada Rasul-nya Muhammad s.a.w melalui malaikat Jibrail a.s. Oleh itu, dalam Islam, sumber-sumber hukum pada peringkat awalnya merupakan sumber yang bersandarkankepada wahyu Ilahi.

Al-Quran merupakan sumber yang paling utama di peringkat ini, manakalahadis m

wahyu y ng berupa jawapan atau penerangan daripada Allah S.W.T. Diperingkat ini, hubungan di antara langit dan bumi cukup akrab.

Walau bagaimanapun, dalam sesetengah keadaan, apabila sesuatu persoalanyang berlaku dalam masyarakat tidak mendapat penerangan daripada Allahdalam bentuk wahyu, maka di kala itu Nabi s.a.w akan memanggil sahabatnyauntuk berbincang da

demikian perlu diingati bahawa di peringkat ini, Allah S.W.T tidak akanmeninggalkan Nabi s.a.w dan para sahabatnya secara bersendirian; malah AllahS.W.T kemudiannya akan menjelaskan sama ada jawapan yang diberikan itu

betul atau sebaliknya. Inilah yang disebut sebagai ijtihad yang dipandu olehwahyu daripada Allah S.W.T

Pada peringkat ini, al-Quran menerangkan secara asas berkenaan denganhukum-hukum Islam, manakala hadis pula merupakan penafsir dan penjelaskepada al-Quran itu sendiri. Pada peringkat awal Islam, apabila sahabat-sahabat


9/25


menghadapi masalah untuk memahami al-Quran, maka mereka akan segerabertemu dengan Nabi s.a.w untuk bertanyakan tentang masalah tersebut, makabaginda akan memperincikan kepada sahabat-sahabat tentang makna yang

dikehendaki daripada ayat-ayat tersebut. Inilah yang disebut sebagai hadis yangberupa ucapan, perbuatan dan juga taqriryang keluar daripada Nabi s.a.w.

1.3.2 Al-Adillah Al-Raisiyyah dan Al-Thanawiyyah

Jadual 1.3 mendefinisikan al-Adillah al-Raisiyyahdan al-Thanawiyyah.

Jadual 1.3:Definisi al-Adillah al-Raisiyyah dan al-ThanawiyyahAl Adillah al Raisiyyah Al Thanawiyyah

Al-Adillah al-Raisiyyahatau sumber utama Manakala sumber hukum yang keduaterdiri daripada al-Quran dan hadis.

nutama dan disepakati oleh fuqaha

uang untuk mempertikaikankebenaranny

yangdisebut sebagai al-Adillah al-Thanawiyyah

terdiriersifat

Ijtihadi seperti Ijma, Qiyas, Masalih, sadd al-

Zariah, amal ahl al-Madinah dan

Sumber seku an sumber-

Kedua-dua sumber hukum ini, iaitu al-Quran da hadis merupakan sumber yang

merupakan sumber sekunder yangdaripada sumber-sumber yang b

berhubung kehujahannya serta tidak ada Mursalah, Istihsan, Istishab, Urf r

a. sebagainya.

nder ini merupak

sumber hukum yang diperolehi melaluiijtihad fuqaha yang berkelayakan. Sumbersekunder ini menjadi amat penting danmustahak, terutama bagi menyelesaikanpelbagai masalah yang tidak dinyatakan

alam al-Quran dan hadis Nabi s.a.w.d

Maka jelaslah di sini bahawa al-Quran h merupakan dua sumberhukum yang daripadanya kita mendap t undang-undang Islam yang tidak

berubah. Sumber-sumber perundangan

oleh para ulama bergantung dan tertaklbaik dari segi rujukan mahupun dari segiOleh yang demikian, yang dimaksudkaundang Islam tetap dan tidak boleh dipinayat-ayat dan hukum-hukum yang tetap pat

alam al-Quran dan hadis. Misalnya pengharaman arak, judi, zina, khinzir, riba,

dan sunnaalain (sumber sekunder) yang dipakai

uk kepada kedua-dua sumber tersebut,menentukan kewibawaannya.

n dengan pengertian bahawa undang-da-pinda seharusnya ditujukan kepadadan tidak berubah-ubah yang terda

dmendedahkan aurat dan sebagainya, akan kekal sebagai hukum yang tidak bolehdipinda dan tidak boleh diubah sehingga kiamat.


10/25


Manakala hukum-hukum yang ijtihadi bentuknya, maka ianya boleh berubahmengikut kesesuaian waktu dan zaman, di mana hukum-hukum ini tidak

empunyai dalil yang qati dan thabit. Di sinilah ruang yang akan digunakanm

oleh para fuqaha dan sarjana Islam untuk menentukan hukum-hukumnyaberdasarkan ijtihad masing-masing yang bersandarkan kepada pelbagai sumberlain seperti maslahah, sad al-Zariah, Istihsandan sebagainya.

AKTIVITI 1.3

1. Nyatakan tiga contoh ijtihad yang berlaku di zaman Nabi yang

hanya mahuberpegang dengan al-Quran sahaja.

akhirnya mendapat penjelasan daripada Allah S.W.T

2. Bincangkan dengan rakan sekelas anda secara menyeluruh setiapdaripada sumber-sumber hukum yang ada dalam syariah Islam.

3. Huraikan sebab mengapa sebahagian daripada umat Islammenolak hadis sebagai sumber hukum dan

SEJARAH PERKEMBANGAN MAZHABDALAM ISLAM

1.4

Pa yangmeny .Adakah ke aakan membdi kemudian hari. S al pasti jumlah mazhab yangpernah wujud dalam sejarah Islam dan siapakah imam-imam mazhab tersebut.

1.4.1

ataumelalui wahyu yang diwahyukan oleh Allah kepada baginda sendiri yangdisebut sebagai sunnah. Sunnah pula boleh datang sama ada dalam bentuksunnah fili, sunnah qawliataupun sunnah taqriri.

da bahagian ini, kita akan membicarakan apakah faktor utamaebabkan wujudnya mazhab sebagaimana yang terdapat di dalam Islam

wujudan mazhab ini sesuatu yang malang kepada umat Islam? Kita jugincangkan aliran-aliran awal pemikiran yang membentuk aliran mazhab

elain daripada itu, kita akan mengen

Elemen Penting dalam Pembentukan Mazhab

Rasulullah s.a.w merupakan rujukan utama (marja al-awwal) semasa hayat

baginda dan kepadanyalah para sahabat mempelajari segala urusan berkaitanagama. Sahabat akan merujuk kepada baginda, baik dalam bidang perundangan,

bidang hukum, bidang keadilan, kehakiman, kekuasaan, kekeluargaan dansebagainya. Di kala itu, apa sahaja permasalahan yang timbul baik dalam usuldan furu agama akan diselesaikan secara merujuk kepada wahyu sama adawahyu yang diturunkan oleh Jibrail a.s yang disebut sebagai al-Quran,


11/25


Sesudah kewafatan baginda, timbul pelbagai perselisihan di kalangamasyarak ada dalam bidang usul atau bidang furu, akan tetapi

nat Islam sama

perselisihan dalam

dan hadis, serta mereka juga memahami pelbagaim

ahan baru yangmuncul. Mereka tidak boleh bergantung kepada nas lahiriyyah sahaja. Mereka

i kemudiannya disebutah darkan akal di samping

pada peringkat awalnya ia masih terbatas dan masih terkawal. Mula-mula

perselisihan yang terjadi di kalangan sahabat ialah mengenai pendapat apakahNabi benar-benar meninggal, ataukah hanya diangkat oleh Allah sahaja ke sisi-Nya. Khalifah Umar r.a pada peringkat awal kematian Nabi s.a.w tidak dapatmenerima hakikat kematian baginda, sehingga beliau akhirnya ditenangkan olehKhalifah Abu Bakar r.a.

Dalam bidang amaliyyah, permulaan perselisihan mereka, ialah dalam halmemilih khilafah, dan sekitar kaum yang murtad, yang enggan membayar zakat.Abu Bakar r.a dan Umar r.a berusaha supaya tidak terjadi

bidang hukum, namun terjadi juga. Boleh dikatakan bahawa adanya perselisihan

pendapat di kalangan sahabat itu merupakan sebagai titik tolak bagi lahirnyapelbagai mazhab di kalangan umat Islam di kemudian hari.

1.4.2 Ahl Al-Hadith dan Ahl Al-Rayi

Ada di antara sahabat yang mendalami makna lafadhserta perincian berkenaandengan nusus al-Quranmaqasid dan me ahami inti pati syariah, mampu menyelami makna tasyriyangdiwahyukan. Petunjuk-petunjuk yang mereka pelajari daripada baginda Nabis.a.w dalam mengeluarkan dan menetapkan hukum, menjadikan sebahagian

mereka lebih mampu dan matang untuk membahas dan menganalisa danseterusnya lebih berani mengeluarkan fatwa terhadap sesuatu masalah yangtimbul. Tambahan pula, keadaan setempat yang mereka tinggal memerlukankepada pelbagai fatwa untuk menjawab pelbagai permasal

perlu melangkah lebih jauh daripada itu. Mereka insebagai l al-Rayi atau golongan yang banyak bersansandaran asas kepada nas al-Quran dan hadis dalam memahami danmenginstibatkan hukum-hukum Islam.

Ada pula sebahagian sahabat yang membatasi diri mereka sekitar petunjuklafadhdan makna-makna serta maksud-maksudnya yang terkandung dalam nasal-Quran dan hadis secara lahiriyyah. Mereka ini mengambil makna yang jelasdan terang sahaja, mereka terlalu berhati-hati dan tidak lekas untuk pergi lebih

jauh daripada itu. Golongan ini tidak begitu berani dan tidak begitu gemarmemberi fatwa-fatwa terhadap kejadian-kejadian yang baru, jikapenyelesaiannya tidak ditemukan dalam al-Quran dan tidak dinyatakan olehNabi s.a.w dalam al-Hadith. Mereka ini sangat cermat dalam mengeluarkansebarang pendapat dan juga fatwa, mereka amat bimbang pendapat dan fatwa


12/25


itu tidak menepati kehendak Allah. Tambahan pula, keadaan persekitaranmereka tidak banyak membuahkan persoalan-persoalan baru dan rumit. Mereka

i kemudiannya disebut sebagai ahl al-Hadith atau golongan yang banyak

h

hai (wafat 62 H.), al-Aswad ibn Yazid al-Nakhai (wafat 75 H.),asruq (wafat 63 H.), Syuraih (wafat 82 H.) dan al Hants al-Awar (wafat 81 H.).

Awzai (wafat 157 H), Said ibnusayyab (wafat 94 H), Yazid ibn Habib (wafat 128 H), Yahya ibn Said (wafat

in

bersandarkan kepada nusus dalam memahami dan menginstibatkan hukum-ukum Islam.

Menurut apa yang dipaparkan oleh kenyataan sejarah, mazhab Hanafi adalahpermulaan mazhab sunni yang berpusat di Iraq yang memegang panji-panjimadrasah al-rayi, manakala mazhab Maliki yang berpusat di Hijaz adalahpermulaan mazhab sunni yang memegang panji-panji madrasah al-Hadith.Kedua-duanya timbul dalam satu masa dan mempunyai pengaruh-pengaruhyang sangat besar di kalangan umat Islam.

Antara tokoh terkenal di kalangan sahabat dalam Madrasah al-Rayi ini ialahseperti Umar al-Khattab (wafat 23H) dan Abdullah Ibn Masud (wafat 32H). Diantara para fuqaha yang terkenal di dalam madrasah ini ialah seperti Alqamahibn Kais al-NakMMereka semuanya adalah fuqaha abad pertama yang wafatnya antara tahun 62sampai 82 H.

Abdullah ibn Umar (wafat 74H), Abdullah Ibn Abbas (wafat 68H), Abdullah IbnAmr ibn al-As (wafat 67H), al-Zubayr Ibn Awwam (wafat 36 H), Sufyan Al-Tsauri (wafat 161 H), AbdulRahman AlM198 H), Imam Malik (wafat 179 H)Imam al- Syafii (wafat 204 H), Imam Ahmadibn Hanbal (wafat 241 H) dan lain-lain.

1. Bincangkan mengapakah umat Islam di zaman moden inimemerlukan mazhab

AKTIVITI 1.4

untuk diikuti.

4. Nyatakan bagaimana aliran mazhab-mazhab ini mempengaruhikehidupan masyarakat Islam moden.

2. Mengapakah dalam sejarah Islam terdapat sekurang-kurangnyadua aliran pemikiran, sedangkan semua umat Islam berpegangkepada al-Quran dan hadis yang sama?

3. Bolehkah umat Islam berpindah-pindah dari satu mazhab kemazhab yang lain?


13/25


Amat penting untuk difahami bahawa fuqaha-fuqaha Islam semuanya merujukkepada sumber-sumber yang sama iaitu al-Quran dan hadis, untuk dijadikan

h

tusesun ngan yang ditujukan untuk

lanhuk yayan nan hukum yang diperolehi

h-

Tidak p lah

berdasarkan para mujtahid tidak setara

semuanya dalam cara, kemahiran dan pemahaman. Berbeza pula cara peninjauan

.4.3 Mazhab Hanafi dan Sejarah Hidup Pengasasnya

an pusat perniagaan.

Beliau kemudiannya meneruskan tradisi ilmunya dengan bergurukan kepada

asas dalam menginstibatkan hukum-hukum Islam. Sebagaimana yang tela

dinyatakan sebelum ini bahawa syariah itu bukanlah fiqh. Syariah igguhnya adalah kumpulan perintah dan lara

umat Islam dengan perantaraan seorang Rasul. Sedangkan fiqh, ialah kumpuum-hukum yang bersifat amaliyyahyang diperolehi daripada dalil-dalilng terperinci yang tafshili(yang jelas), atau himpu

daripada penelitian fuqaha berdasarkan sumber yang pelbagai atau kaedakaedah fiqh yang lain.

se erti hukum-hukum syariah, kebanyakan hukum fiqh ada kepada ijtihad. Dalam berijtihad,

mereka, berhubung dengan suasana yang di sekeliling mereka, berserta ilmuyang ada pada mereka.

Inilah antara sebab-sebab yang membawa kepada berlakunya ikhtilafat yaknipercanggahan pendapat di kalangan para Mujtahid. Ikhtilafat inilah yangmembawa kepada terbentuknya pelbagai mazhab dalam Islam. Kepelbagaianpendapat adalah sesuatu yang biasa di mana kefahaman manusia yang

bersandarkan ijtihadnya tidak akan sama dan kepelbagaian dalam berijtihad iniadalah sesuatu yang pasti dan lumrah.

1

Mazhab ini telah diasaskan oleh Imam Abu Hanifah atau nama sebenarnyaNu'man bin Tsabit bin Zhuthi'. Beliau dilahirkan pada tahun 80H/699M diKufah, Iraq. Kufah di kala itu adalah sebuah bandar yang amat terkenal sebagaipusat ilmu pegetahuan dDi awal usianya, Imam Abu Hanifah telah mula belajar dengan mendalam ilmu-ilmu qiraat, ilmu bahasa Arab, ilmu kalam dan lain-lain. Meskipun begitu,

bidang ilmu yang paling mendapat tempat di hatinya ialah ilmu hadis dan ilmufiqh. Oleh itu, beliau banyak menghabiskan masa dan tenaga menggali kedua-dua bidang ilmu ini.

beberapa tokoh ilmuan Islam yang lain di Kufah pada waktu itu termasuklah al-Syabi. Ada riwayat yang menukilkan bahawa jumlah gurunya di kota Kufahsahaja melebihi 93 orang. Kemudiannya, beliau berhijrah pula ke bandar Basrahuntuk berguru dengan ulama terkenal seperti Hammad bin Abi Sulaiman,


14/25


Qatadah dan Shubah. Riwayat menyebut bahawa Abu Hanifah mempunyaikebolehan yang tinggi dalam menggunakan mantik dan menetapkan hukumyarak dengan qiyasdan istihsan.

atkan al-Mansur marah, lalu dia menghantar Abu Hanifahe penjara. Namun, tekanan daripada masyarakat umum, menyebabkan al-

n Imam Daarul Hijrah. Beliau dilahirkan pada

ikan oleh Imam Malik. Selepas itu, Khalifahmenjemput Imam Malik untuk mengajarkan kitab itu di istana beliau, namunImam Malik tidak bersetuju dan memberitahu Khalifah bahawa manusia yangmencari ilmu, sementara ilmu tidak akan mencari manusia.

s

Semasa pemerintahan Abbasid, Khalifah al-Mansur telah beberapa kali memintabeliau menjawat jawatan sebagai qadi kerajaan. Namun, Abu Hanifah berkerasmenolak tawaran itu. Sebahagian riwayat menjelaskan bahawa disebabkanpenolakan itu, membukMansur terpaksa membenarkan Abu Hanifah meneruskan kembalipengajarannya walaupun dari dalam penjara. Setelah mendapati orang ramaimula mengerumuni penjara untuk belajar dan mendengar kuliah yangdisampaikan oleh Abu Hanifah di penjara, al-Mansur merasakan kedudukannya

mula tergugat. Beliau berpendapat adalah lebih baik riwayat Abu Hanifahditamatkan sebelum terlambat. Pada tanggal Rejab 150H/767M, Abu Hanifahmenghembuskan nafasnya yang terakhir akibat termakan makanan yang beracunyang diberikan kepadanya.

Abu Hanifah mempunyai beberapa orang murid yang ketokohan merekamembolehkan ajarannya diteruskan kepada masyarakat. Antara murid-muridImam Abu Hanifah yang tersohor ialah seperti Zufar ibn Hudzail ibn Qais al-Kufi (1l0H - 158H), Abu Yusuf Yaqub ibn Ibrahim al-Anshari al-Kufi (113H -182H), Muhammad ibn al-Hasan al-Syaibani (132H - 189H), al-Hasan Ibn Ziyadal-Lului (204H) dan lain-lain.

1.4.4 Mazhab Maliki dan Sejarah Hidup Pengasasnya

Pengasas kepada Mazhab ini ialah Malik bin Anas bin Malik bin Abu Amir binAmr bin Al Harits bin Ghaiman bin Khutsail bin Amr bin Al Harits Al HimyariAl Ashbahi Al Madani. Beliau juga dikenali dengan Syaikhul Islam, Hujjatul

mmah, Mufti al-Haramain daUtahun 93H di kota Madinah. Pada tahun yang sama, wafat sahabat Nabi yangterkenal Anas bin Malik r.a.

Dalam satu riwayat dinyatakan bahawa semasa Khalifah Harun al-Rasyidberkunjung ke kota Madinah, beliau tertarik dengan penyampaian dan kealimanImam Malik semasa beliau mengikuti kuliah berkenaan kitab al-Muwatta(himpunan hadis) yang disampa


15/25


Mendengar jawapan itu, Khalifah bersetuju untuk datang kepada Imam Malikmendengar kuliah Muwattanya, tetapi Khalifah tidak bersetuju untuk berada

rakyat jelata.

in Habiib Al-Juhani,rahim bin Uqbah, Ismail bin Abi Hakim, Ismail Ibnu Muhammad bin Saad,

d bin Abdu Zayd bin Hasyim bin al-

Antara gurunya yang terkenal semasa di Makkah ialah Sofyan bin Uyainah dans

bersama-sama rakyat jelata. Imam Malik sekali lagi tidak mengindahkan

permintaan Khalifah, lantas berkata bahawa beliau (Imam Malik) tidak dapatmengorbankan kepentingan umum, hanya untuk memenuhi kepentinganseorang peribadi (Khalifah Harun al-Rashid). Kemudiannya Khalifah bersetujudatang mendengar kuliah Muwatta Imam Malik bersama dua puteranya danduduk berdampingan denganImam Malik telah mempelajari ilmu daripada pelbagai ulama yang terkenal padazamannya antara guru-guru beliau Nafi, Said Al Maqburi, Amir bin Abdullah

bin Zubair, Ibnu Al-Mukandir, Al-Zuhri dan Abdullah bin Dinaar. Imam Malikseorang ulama yang amat tersohor, terutama dalam bidang hadis. Pengajaran

dan tradisi ilmu Imam Malik akhirnya diteruskan oleh murid-murid yang begituramai. Antara muridnya yang tersohor adalah Ishaq bin Abdullah bin AbuThalhah, Ayyub bin Abu Tamimah As Sakhtiyani, Ayyub bIbal-Imam al-SyafiI dan lain-lain. Imam Malik wafat pada tahun 179H ketika

berusia 87 tahun. Jenazah beliau dimakamkan di pemakaman Baqi.

1.4.5 Mazhab Shafie dan Sejarah Hidup Pengasasnya

Mazhab ini telah diasaskan oleh seorang yang bernama Muhammad dengan

gelaran Abu Abdillah. Nama penuhnya ialah Muhammad bin Idris bin al-Abbasbin Utsman bin Syafi bin as-Saib bin UbayMuththalib bin Abdu Manaf bin Qushay.

Keturunannya bersambung dengan keturunan Rasulullah pada diri Abdu Manafbin Qushay. Dengan begitu, beliau termasuk dalam salasilah keluargaRasulullah. Beliau telah dilahirkan di Gaza, Palestin pada tahun 150H. Bapanyatelah meninggal dunia sebelum beliau dilahirkan oleh ibunya.

Beliau yang mempunyai akal yang tajam dan kebijaksanaan yang sangat luar biasa,

telah berjaya menghafaz al-Quran seawal usia 9 tahun. Setahun kemudian, beliautelah menghafal kitab al-Muwatta karangan Imam Malik yang tersohor itu.

mufti Mu lim bin Khalid Al-Zanji. Ketika usianya 20 tahun, beliau berpindah keMadinah, lalu memperdalamkan ilmunya dengan menjadi murid kepada ImamMalik. Kemudian beliau berangkat pula ke Iraq dan belajar dengan murid-muridtersohor kepada Imam Abu Hanifah.


16/25


Pada tahun 195H, semasa beliau menetap di Baghdad, mengajar dan mengarangbeberapa kitab, ramai orang berpindah mazhab kepadanya. Pendapatnya ketika

i Baghdad dinamakan dengan Qaul Qadim (pendapat lama). Beliau

awr Ibrahim binhalid al-Kalbiy al-Baghdadi (wafat 240H), Ahmad bin Hanbal (wafat 241H),Al-

wafat70H), Harmalah ibn Yahya (wafat 243H),Yunus bin Abd al-Aala al-Sadafi al-

am Ahmad dikatakan memulai pengembaraan ilmunya dengan belajar fiqh

pendapat rasmi pemerintahan, mengenaikemakhlukan al-Quran. Beliau berpendapat bahawa al-Quran bukanlah sesuatu

yang tegas danpada waktu itu,

beliau pun a.

hir, Thaatu al-Rasul, Al Ilal, Al Wara, Ash Shalahan lain-lain.

d

kemudiannya berpindah ke Mesir dan di sana pendapat dan fatwanya puladikenali sebagai Qaul Jadid (pendapat baru).

Antara murid-muridnya yang tersohor ialah seperti Abu ThKHasan bin Muhammad al-Zafarani (wafat 260H), Abu Ali al-Hasan al-Karabisi(wafat 245H), Abu Yaqub Yusuf al-Buwayti (wafat 231H), Abu Ibrahim Yahya al-Muzani (wafat 264H), al-Rabi bin sulayman Abd al-Jabbar al-Muradi (2Misri (wafat 264H) dan lain.

1.4.6 Mazhab Hanbali dan Sejarah HidupPengasasnya

Mazhab ini telah diasaskan oleh Imam Ahmad Ibn Hanbal atau nama penuhnyaialah Abu Abdillah, Ahmad bin Hanbal bin Hilal bin Asad al-Syaibani. Beliautelah dilahirkan di Baghdad pada tahun 164H dan telah belajar al-Quran danmenghafalnya sejak kecil.

Imdaripada Abu Yusuf dan kemudian melanjutkannya dengan belajar hadis denganulama-ulama yang terkenal pada masa itu. Imam Hanbali pernah menjadi muridkepada ramai ulama di Baghdad termasuk berguru dengan Imam Syafie danmenjadi murid yang amat disenanginya.

Di masa pemerintahan Bani Abbasiyah, Imam Ahmad mendakwahkan akidahyang bertentangan dengan

yang diciptakan, ia bukanlah makhluk. Oleh sebab sikapnyateguh, berbeza dengan pendapat yang diyakini pemerintah

dihumban ke penjar

Semasa hidupnya, beliau telah mengarang pelbagai kitab, antara karya-karyatersohor beliau adalah seperti Tafsir al-Quran, An Nasikh wa al Mansukh, AlMuqaddam wa Al Muakhar fi al-Quran, Jawabat al-Quran, Al Manasik Al-Kabir, Al Manasik Al-Shagd


17/25


Imam Ahmad bin Hanbal wafat di Baghdad pada tahun 241H. Tradisi ilmunyaditeruskan selepas kematiannya oleh murid-murid yang amat dedikasi antaranyaadalah al-Asram Abu Bakar Ahmad bin Muhammad bin Hani al-Khurasani al-

agdadi (wafat 273H.), Ahmad bin Muhammad bin al-Hajjaj al-Masruzi (wafatB275H.), Abu Ishaq Ibrahim al-Harbi (wafat 285H.), Abu al-Qasim Umar bin AbiAli al-Husain al-Khiraqi al-Bagdadi (wafat 324H) dan lain-lain.

AKTIVITI 1.5

PERKEMBANGAN SYARIAH DALAMSEJARAH ISLAM

Menurut pengkaji-pengkaji sejarah Islam, perkembangan syariah Islam berlaku

erdasarkan peringkat-peringkat waktu yang telah dilalui oleh syariah Islam ituw seterusnya ia berkembang di zaman

sahabat pula. Kemudian syariah Islam terus berkembang di zaman Umayyah dan

Di iah Islamm.

Pa lah dihasilkan oleh para fuqaha dan sarjanaIslam elb tuitu telah d

Akhirnya, tamadun Islam dan zaman kegemilangannya mula susut selepap kepadat payarIslam yang g amat parah juga berlaku kepada umatIslam dan kepada tradisi ilmu dan perkembangan syariah Islam itu sendiri.

bsendiri. Bermula dari zaman Nabi s.a.

kelangsungan perkembangan syariah Islam diteruskan lagi di zaman Abbassid.

zaman Abbasid inilah, sejarah telah menyaksikan bagaimana syarcukup berkembang sehingga mencapai puncak ketamadunan ilmu dalam Isla

da waktu itu, pelbagai ilmu te. P agai buku yang berasaskan mazhab-mazhab yang wujud pada wak

ihasilkan oleh para fuqaha dan sarjana Islam.

seristiw

umbana Baghdad diserang oleh askar-askar Mongol yang membawagnya sebuah empayar Islam yang agung. Dengan tumbangnya em

agung ini, maka kesan yan

Selepas itu, umat Islam menyaksikan kehilangan sistem khilafah Islam yang telahmenguasai bumi buat beberapa dekad dan pada masa yang sama umat Islam

1.5

1. Bincangkan bersama rakan sekelas anda bagaimana untuk

kah yang menjadikan kebanyakan Imam Mazhab beranimenghadapi ujian dan dugaan dalam hidup mereka?

menjadikan ilmu sebagai budaya hidup seluruh umat Islam.

2. Mengapakah ulama-ulama kita yang terdahulu begitu gigih dalam

pembelajaran mereka?

3. Apa


18/25


telah dilanda pelbagai krisis dan masalah. Walau bagaimanapun, umat Islamtidak berdiam diri dan berpeluk tubuh sahaja. Sebahagian mereka telah

embentuk gerakan-gerakan pembaharuan yang tujuannya untuk

yat-ayat al-Quran yang

abat

bi s.a.w. Pada peringkat ini juga, syariahIslam menerusi ayat yang pelbagai mengajar generasi sahabat supaya

ke atas umat Islam. Misalnya ayat berkenaan dengan pengharamanrak, judi dan sebagainya adalah disyariatkan Allah di kala ini. Pada peringkat

m

mengembalikan keagungan Islam itu.

1.5.1 Syariah di Zaman Nabi s.a.w

ada peringkat ini, syariah Islam terbentuk berdasarkan aPditurunkan oleh Allah. Al-Quran telah diturunkan oleh Allah umumnya padadua keadaan dan dua tempat yang berbeza iaitu sewaktu di Makkah dan diMadinah.

Pada peringkat awal Islam, iaitu ketika di Makkah, al-Quran hanya

enumpukan kepada ayat-ayat bagi membina keimanan di kalangan sahmbaginda s.a.w. Maka ayat-ayat yang menjelaskan keesaan Allah, kehidupanselepas kematian, syurga dan neraka banyak dimuatkan oleh Allah di dalam al-Quran. Cerita-cerita umat yang terdahulu juga dinukilkan oleh Allah sebagaipengajaran kepada generasi sahabat pada waktu itu supaya tidak mengingkariperintah Allah S.W.T. Ayat-ayat yang mencabar kaum kuffar Makkah supayamendatangkan ayat seperti al-Quran jika mereka terus angkuh dan menolak

bukti-bukti yang disampaikan oleh Na

mempunyai akhlak yang baik dan mulia.

Manakala ketika mana Nabi berada di Madinah, ayat-ayat al-Quran yangditurunkan adalah berbeza daripada ayat-ayat semasa di Makkah. Di peringkatMadinah, ayat-ayat al-Quran banyak menyentuh hal-hal hukum yangdiwajibkanaini juga, Allah membicarakan tentang ahl al-Kitab, kerana di sekitar Madinahterdapat golongan ahl al-Kitab. Selain daripada itu, Allah telah mewajibkan jihad

bagi menjaga kehormatan Negara Madinah yang telah dibentuk oleh Nabi s.a.w.Ayat-ayat berkenaan dengan golongan Munafik juga diturunkan pada peringkat

Madinah.

1.5.2 Syariah di Zaman Khulafa Al-Rasyidin

Selepas kematian baginda Nabi s.a.w, para sahabat di zaman Khulafa al-Rasyidintelah berhadapan dengan pelbagai peristiwa dan keadaan yang tidak wujud dan

dak berlaku di zaman Rasulullah.ti


19/25


Oleh itu, para sahabat berusaha untuk memahami hukum-hukum syarak dansegala peristiwa yang baru terjadi dengan merujuk kepada al-Quran terlebihdahulu, sebagai sumber pertama dan kemudiannya merujuk kepada hadis

Rasulullah sebagai sumber kedua.

Jika sekiranya, para sahabat tidak menjumpai jawapan ke atas isu yang berlaku,mereka mula berijtihad dengan menggunakan ilmu dan buah fikiran mereka

berasaskan kaedah-kaedah syarak yang mereka rumus daripada al-Quran danhadis.

Pada peringkat ini, Khalifah seringkali memanggil para mujtahidundi kalangana rkara itu tidak

sahabat tidak

r Ibn al-Khattab, Ali Ibn Abi Thalib,

. Antara sebab-sebab utama ialah seperti berikut:

mereka dalam menerima hadis hadis yang ada

difahami lebih daripada satu makna.

generasi s habat untuk mendapatkan ijmamereka jika sesuatu pedijumpai dalam al-Quran dan hadis. Sekiranya ijmadi kalangan

diperolehi, mereka akan menggunakan pandangan majoriti daripada fuqahasahabat. Jika keputusan majoriti masih tidak diperolehi, maka khalifah akanmelakukan ijtihadnya berdasarkan pendapat-pendapat yang telah diberikan olehpara sahabat.

Sebahagian daripada sahabat Rasulullah telah diajar dan dididik oleh bagindas.a.w untuk berijtihad mengeluarkan hukum-hukum Islam seawal ketika mereka

bersama Rasulullah lagi. Antara sahabat-sahabat yang terkenal dalammemberikan fatwa adalah seperti UmaAbdullah Ibn Masud, Abdullah Ibn Abbas, Abdullah Ibn Umar, SaiyidatinaAishah, Zaid Ibn Thabit dan lain-lain.

Terdapat pelbagai sebab mengapa sahabat berbeza pendapat di kalanganmereka(a) Perbezaan ilmu dan pegetahuan mereka berhubung dengan hadis hadis yangmembicarakan tentang sesuatu perkara

Sebahagian sahabat mengingati hadis yang banyak dan sebahagiannya tidakmengingati hadis yang banyak. Mereka berfatwa berpandukan hadis-hadisyang ada pada mereka yang mereka ingati.

(b) PerbezaanSebahagian daripada para sahabat amat menekankan mutu dan kesahihanhadis dan sebahagian yang lain tidaklah terlampau menekankan mutukesahihan hadis-hadis tersebut.

(c) Perbezaan dalam memahami makna dan pengertian al QuranSahabat juga berbeza dalam memahami sesetengah ayat al-Quran,khususnya jika ayat tersebut dapat


20/25


(d) Perbezaan cara atau metod dalam berijtihadSahabat-sahabat mempunyai metod mereka yang tersendiri dalammengeluarkan hukum yang berdasarkan ijtihad. Sebahagian mereka

nsep sad al-zariahdan sebagainya.

1.

h Ibn Abi Sufyan.

pelRaspad ara baru yang diperkenalkan. Sebahagiannya

Dikmemacu pe

i harta persendirian kepada

Padramkeran

kalau-kalau mereka dipaksa untuk melakukan sesuatu yang bertentangan

rwatakan penguasa pada waktu itu.

mengutamakan qiyas, yang lain melihat secara maslahah, manakalasebahagian yang lain mengutamakan ko

5.3 Syariah di Zaman Umayyah

Kerajaan Umayyah ini bermula dengan kepimpinan MuawiyaSemasa pemerintahan kerajaan Umayyah, umat Islam telah menyaksikan

bagai kelainan, jika dibandingkan dengan kepimpinan di zaman khulafa al-yidin. Di zaman ini, kepimpinan agak kurang mengutamakan agama dana masa yang sama pelbagai perk

bertentangan dengan Islam itu sendiri.

atakan pada waktu ini, Baitulmal yang sepatutnya menjadi sumber untukrtumbuhan ekonomi Negara demi kesejahteraan rakyat jelata telah

ditukar fungsinya dan seolah-oleh menjadpemerintah-pemerintah pada waktu itu.

a waktu ini, kita dapati perkembangan syariah Islam agak terbantut, danai daripada ulama-ulama ketika itu yang menjauhi kepimpinan negara,

a ulama-ulama ini merasa kurang selamat untuk menghampiri kepimpinan,

dengan syariah itu sendiri.

Di kala ini juga, ada sebahagian ulama yang kurang ikhlas dan mereka menjadiulama kepada kepimpinan yang kurang bertakwa, sehingga akhirnya banyakmenimbulkan fitnah kepada umat Islam secara keseluruhan. Pada zaman inidikatakan banyak tersebar hadis-hadis yang palsu. Sebahagian ulama yang tidaktakut kepada Allah telah mereka-reka hadis demi memuaskan keinginan dankehendak para penguasa.

1.5.4 Syariah di Zaman Kerajaan Abbasid

Sewaktu zaman kerajaan Abbasid, umat Islam telah melihat berlakunyaerubahan dari segi kepimpinan dan pep

Penguasa-penguasa dari kerajaan Abbasid dikatakan lebih mesra jikadibandingkan dengan penguasa-penguasa di zaman Umayyah. Hasilnya, ulama-ulama mula berani dan majlis-majlis ilmu mula digerakkan.


21/25


Pengkaji-pengkaji sejarah Islam telah menukilkan pelbagai sebab yang membawakepada kemajuan ilmu syariah dan hal-hal yang berkaitan dengan agama di

aman ini. Antara faktor-faktor yang dinyatakan adalah seperti berikut:

ya dan mencadangkan supaya kitab al-Muwattadijadikan perlembagaan negara, namun Imam Malik menolak cadangan

u Yusuf supayaan tanah negara

ab masing-masing.

sarjanalain.

(c)

(e)

dikembangkan denganpenulisan oleh para fuqaha dan sarjana Islam dalam bidang fiqh yang

z

(a) Sokongan daripada Pihak PenguasaPenguasa di zaman ini mula menunjukkan penghormatan mereka kepadaulama dan banyak membantu kepada perkembangan syariah Islam.Dikatakan pada waktu ini, khalifah al-Mansur pernah berbincang denganImam Malik misaln

tersebut. Khalifah Harun al-Rasyid pernah meminta Abmenulis buku untuk dijadikan rujukan kepada pentadbirpada waktu itu, lalu Abu Yusuf menulis kitab al-Kharaj yang terkenal itu.

(b) Kewujudan Mujtahid mujtahid yang BerwibawaPada waktu inilah munculnya ulama-ulama besar dalam sejarah Islamseperti Imam Abu Hanifah, Imam Malik, Imam al-Shafie dan Imam AhmadIbn Hambal yang merupakan Imam kepada mazhDengan wujudnya mujtahid-mujtahid yang berwibawa ini serta sokongandan dokongan daripada pemerintah di kala itu, maka perkembangankepada syariah Islam berlaku dengan cukup pesat. Perbincangankeagamaan berjalan dengan cukup harmoni dan para ulama danIslam pada ketika itu menghormati satu sama

Perluasan Jajahan Takluk IslamKehadiran pelbagai bangsa dan keturunan manusia ke dalam Islam telahmenjadikan ilmu-ilmu syariah semakin berkembang dan semakinmendapat tempat di dalam masyarakat. Pusat-pusat pendidikan Islamsemakin banyak diwujudkan demi memenuhi keperluan masyarakat Islamyang semakin ramai. Di masa inilah, umat Islam menyaksikanperkembangan kepada tradisi ilmu benar-benar berlaku dan hidup.

(d) Penyusunan HadisPada waktu inilah berlakunya penyusunan pelbagai ilmu dalam syariahIslam termasuklah ilmu hadis. Pada waktu ini juga munculnya musnadhadis yang telah dikumpulkan oleh ulama hadis, antaranya musnad ImamAhmad. Kemudiannya, hadis-hadis ini disusun oleh ahli hadis berdasarkanpembahagian yang terdapat dalam kitab-kitab fiqh, termasuklah sunnanSittah yang terkenal itu, telah disusun berdasarkan tajuk-tajuk fiqh.

Penyusunan Kitab kitab FiqhPada masa ini juga, syariah Islam telah juga


22/25


23/25


1. Cari bersama rakan sekelas anda lima sebab-sebab utama yangmenyebabkan Kota Baghdad akhirnya jatuh ke tangan orang-orangMongol.

AKTIVITI 1.6

Syariah Islam merupakan sistem perundangan yang telah diturunkan olehAllah untuk kesejahteraan sejagat.

Al-Quran, hadis, ijma dan qiyas merupakan sumber utama kepadaperundangan Islam. Di samping itu, terdapat sumber-sumber lain yangsebahagiannya diterima oleh setiap mazhab dan sebahagian tidak.

Perbezaan pendapat disebabkan ijtihad dan pemahaman yang berbeza di

Terdapat pelbagai mazhab yang pernah wujud dalam sejarah Islam.

erlaku antara mereka.

2. Jelaskan apakah ciri-ciri utama pemilihan khalifah atau penguasaumat Islam di zaman Umayyah dan Abbasid.

3. Bincangkan apakah kelemahan-kelemahan yang ketara yang ada

anakah pada telahan anda kemungkinan Islam dapat

pada penguasa di zaman Umayyah berbanding dengan khalifah dizaman al-Rashidun.

4. Sejauh m

kembali menguasai dunia, sebagaimana Islam telah berjayamenguasai dunia di zaman kemuncaknya?

Umat Islam wajib beriman dan mengamalkan segala undang-undang yangtelah ditetapkan oleh Allah S.W.T.

Mazhab terhasil disebabkan perbezaan pendapat di kalangan mujtahid-mujtahid Islam dalam memahami nas-nas al-Quran dan hadis.

kalangan mujtahid adalah lumrah.

Sebahagian daripada mazhab tersebut kekal, dan sebahagiannya pupus danhilang.

Di peringkat awal Islam, umat Islam bergantung kepada wahyu Ilahi dalammenyelesaikan permasalahan yang b


24/25


Pelbagai ijtihad dan sumber-sumber baru timbul selepas kewafatan Nabis.a.w. Ini kerana wahyu sudah terputus selepas kewafatan Nabi s.a.w.

Sebahagian daripada umat Islam telah berusaha bersungguh-sungguh untuk

Semua daripada kita wajib untuk berusaha ke arah pembentukan sebuah

mengembalikan kegemilangan Islam.

negara yang berdasarkan sistem perundangan Islam yang sebenar.

Sy

Usul al-Fiqh Masalih Mursalah

ariah

id aI-Fiqh

Ilmu aI-Khilaf

Tarikh al-Fiqh

Al-Fatwa

M

Qiyas

Istihsan

Istishab

Urf

Sadd al-Zariah

l al-Madinah

taqriri

al-Rayi

Qawa

Ijma

Ijtihadi

Marja al-awwal

UsulAhl al-Hadith

ujtahid

Amal ah

Qati

Sunnah

FuruAhl

Mazhab

Z ah. (2005). Usul al-Fiqh al-I cus: Darul al-Fikr.

d al-Wahhab. (n.d). Ilm Usul a wait: Dar al-Qalam.

Madkur, Muhammad Salam. (1995). al-Fiqh al-Islami. Cairo: Maktabat AbdAllah Wahbah.

Daran, Abd Allah. (n.d). al-Madkhal li al-Fiqh al-Islami: Tarikhuhu,

rna al-Turath

uhayli, Wahb slami. Damas

Khalaf, Ab l-Fiqh, Ku

Qawaiduhu Mabadiuhu al-Aamah. Cairo: Maktabat al-Tawbah.

Shatibi, Abu Ishaq Ibrahim al-Gha ti. (2001). al-Muwafaqat fi Usulal-Shariah. Edited by Abd al-Latif Rajab al-Yusuf. Beirut: Dar Ihyaal-Arabi.


25/25


Laldin, Mohamad Akram. (2006). Introduction to shariah and Islamicjurisprudence. Kuala Lumpur: Cert Publications.

El-Muhammady, Abdul Halim. (1993). Perkembangan undang-undang Islam

dari zaman Rasullulah hingga zaman penjajahan barat. Selangor: PenerbitanBudaya Ilmu.

Mohd Nor, Amir Husin. (2002). Falsafah perundangan Islam. Mahzum BookServices, Selangor, 2002.

Yaacob, A. Monir. (1998). Sejarah perundangan Islam. Kuala Lumpur: PercetakanWatan.

Documents

Topik 1 Pengenalan Kepada Sistem Perundangan Islam