Embed Size (px)
Citation preview
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
မတတမးေကာကယေရးလပငနးစဥ ၾကားျဖတအစရငခစာ။ ။ ၂၀၁၅ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလ
ႏငငေရးအကဥးသားမား ကညေစာငေရာကေရးအသငး (ျမနမာႏငင) ႏင
ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအဖြ႔ (FPPS) တ႔မ လပေဆာငေနသည ႏငငေရးအကဥးသားမား
မတတမးေကာကယေရး အစအစဥ ကနဥးေတြ႔ရခကမား
အစရငခစာအကဥးခပ
ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအား ပတ၀နးကငအသငးအ၀ငးအတြငး အဆငေျပေခာေမြ႔စြာ ျပနလည
၀ငဆန႔ႏငေရးအတြက ကညေစာငေရာကရန အစးရမတာ၀နယလပေဆာငေပးမႈဆသညမာ ျမနမာႏငငတြင
ယေန႔ကာလအထ မရသေလာကပငျဖစပါသည။ ထသ႔အေရးစကလပေဆာငရနပကကြကမႈ၏ အကး
သကေရာကမႈမားသည ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားႏင ၄ငတ႔မသားစ၀ငမား၏ ေန႔တဓ၀ ဘ၀မားက
သာမက ျမနမာႏငင အသြငကးေျပာငးေရးအတြက ႀကးပမးအားထတမႈမားကပါ မားစြာထခက ဆတယတ
နစနာေစပါသည။ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား စတငလပေဆာငသည ၂၀၁၁ ခႏစမစကာ ႏငငေရး
အကဥးသား1 အမားအျပားအား အစလက အစလက ေထာငမလႊတေပးၿပးေနာက
ထတာ၀နပကကြကမႈသည အေရးတႀကးအာရစကစရာကစၥရပျဖစလာပါသည။
1 Please refer to AAPP’s official definition and criteria of a political prisoner
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားတြင ႏငငေရးအကဥးသားေပါငး ၇၀၀၀ မ ၁၀၀၀၀ အထ ရမညဟ ခန႔မနးရေသာလညး
၎တ႔၏ လကရ လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ပညာေရး အေျခအေနမားႏငပတသကၿပး မညသညသတငး
အခကအလကမ မရရသာမက ၎တ႔အကဥးကစဥကာလ အေတြ႔အႀကမားႏငပတသက၍လညး မတတမး
မတရာ ျပစစေဆာငးမႈလညး မရခပါ။ ၂၀၁၄ ခႏစ မတလမစတငကာ ႏငငေရးအကဥးသားမား
ကညေစာငေရာကေရးအသငး (ျမနမာႏငင) (သ႔) ေအေအပပ ႏင ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအဖြ႔
(FPPS) တ႔မ ျမနမာႏငငတ၀မးသာမက ျမနမာႏငငမ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငး အခ႕ေရာကရေနသည
ထငး-ျမနမာ နယစပတေလာကတြငပါ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏ လမႈစးပြားအေျခအေနမားအား
မတတမး ေကာကယသညလပငနးစဥအား လပကငလကရပါသည။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား
မညသည အရပေဒသတြင ရေနၾကသည၊ ၎တ႔အေနျဖင မညသညေထာငတြငးအေတြ႔အႀကမား
ရငဆငရသည ဆသညႏင အနာဂတ ျပနလည ထေထာငေရးႏင ကညေထာကပေရး လပငနးစဥမားအတြက
၎တ႔၏ လအပခကအား အကျဖတ ခငတြကရန စသညရညရြယခကသးချဖင မတတမးေကာကယသည
လပငနးစဥအား လပေဆာငေနျခငး ျဖစပါသည။
မတတမးေကာကယသညလပငနးၿပးဆးမည ၂၀၁၅ ခႏစ ႏစလညခန႔တြင ရရလာမည အခကအလက
မတတမး မတရာမားေပၚ အေျခခကာ ႏငငေရးအကဥးသားမားအား တရားလကလြတ ညႇဥးပမး
ႏပစကမႈမားက ေဖာျပသည အစရငခစာႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးတြင အေထာကအက
ျဖစေစမည ျပနလည ကစားေရးအစအစဥ ေဖာေဆာငရနအတြက ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏
လအပခကမားအား ေဖာထတ အကျဖတမညအစရငခစာ စသည အစရငခစာႏစခအား ထတျပနကာ
မတတမးေကာကယသည လပငနးအား နဂးခပမညျဖစပါသည။
ေအေအပပႏင FPPS မလပေဆာငေနေသာ မတတမးေကာကယသညလပငနးစဥ မညသညအေျခအေန
ေရာကေနၿပ ဆသညက အၾကမးဖငးသးသပေဖာျပရန ရညရြယခကျဖင ယခၾကားျဖတအစရငခစာအား
ထတေ၀ျခငးျဖစပါသည။ အစရငခစာပထမပငးတြင အခကအလကမတတမးမတရာ မညသ႔ေကာကယသည၊
မညသ႔ စစစသမးဆညးသညဆသည နညးစနစအား ေဖာျပထားၿပး ဒတယပငးတြငမ အခကအလက
ေကာကရာမရရလာသည ေတြ႔ရခကမားႏင ေနာကဆးအပငးျဖစသည တတယပငးတြငမ မတတမး
ေကာကယသည လပငနး၏ ေရ႕လပငနးစဥမားႏငပတသကၿပး ရငးလငးေဖာျပထားပါသည။
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
အသးျပသညနညးစနစ
အေမရကနျပညေထာငစ ကာလဖးနးယားျပညနယရ The University of California Irvine (UCI)’s School
of Law International Justice Clinic မ ေအေအပပႏင FPPS တ႔အား ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏
အခကအလက မတတမး ေကာကယေရးအတြက နညးစနစအကအညေပးခပါသည။ ထနညးစနစမာ
ေတာငအာဖရက၊ ေျမာကပငးအငယာလန၊ ခက သမၼတႏငင၊ နေပါလႏင အာဂငတးနားႏငငတ႔တြင ႏငငေရး
အကဥးသားေဟာငးမား၏ အခကအလကမတတမးမား ေကာကယရာတြင အသးျပခသည နညးစနစအား
အေျခခထားျခငးျဖစပါသည။ အခကအလကေကာကယသည ပစလႊာတြင လြတလြတလပလပေျဖဆႏငမည
ေမးခြနးမား၊ ေပးထားသည အေျဖမားထမ ေရြးခယေျဖဆရမည ေမးခြနးမား၊ ေနရာေဒသ၊ စတပငးႏင ရပပငး
ကနးမာေရး၊ ပညာေရးလအပခကမား၊ အေျခခစးပြားေရး အျပင ရညမနးခက လအပခကႏင ပတသကသည
ေမးခြနးမား ေထာငမလြတၿပးေနာကပငး အသငးအ၀ငးတြငး ျပနလည၀ငေရာကရာတြင ႀကရသည
အေျခအေနမားႏင ပတသကသည ေမးခြနးမား ပါ၀ငပါသည။
၂၀၁၄ ခႏစ မတလတြင အခကအလကမတတမးေကာကယျခငးလပငနးအား စတငလပေဆာငခပါသည။
၂၀၁၄ ခႏစ ဧပရယလတြင the International Center for Transitional Justice (ICTJ) မ ေအေအပပႏင
FPPS မ အခကအလကေကာကယသမားအား အခကအလကမတတမး မညသ႔ေကာကယရမညဆသညက
သငတနးပ႔ခေပးခပါသည။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင ျမနမာျပညအႏ႔ႏင ထငး-ျမနမာနယစပတေလာကရ
ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၏ အခကအလကမတတမးမားအား ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား၊
မသားစ အဆကအသြယမား၊ ေဒသခကြနယကမား ၀ငး၀နးကညသမား မတဆင ေကာကယစေဆာငး
မတတမး ျပချခငးျဖစပါသည။ အစးရအာဏာပငမားဖကမ ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ
မရျခငး တ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငတြငး လပေဆာငသည အခကအလက မတတမးေကာကယမႈလပငနးသည
အခကအခအခ႕ႏင ရငဆငခရပါသည။ ထ႔အတြက ေအေအပပႏင FPPS တ႔မ ၈၈ ၿငမးခမးေရးႏင
ပြငလငးလ႔အဖြ႔အစညး၊ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပႏင ရမးအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ တ႔ကသ႔
အဖြ႔အစညးမားႏင လကတြကာ မတတမးေကာကယေရးလပငနးအား ဆကလကလပေဆာငခပါသည။
၁၉၆၂ ခႏစ အာဏာသမးခနမစကာ ေခာတအဆကဆက ႏငငေရးအရ ေထာငသြငးအကဥးခခခရသမား၏
အခကအလကမတတမးမား စေဆာငးျပစျခငးအား ထပးေပါငးေဆာငရြကမႈမတဆင လပေဆာငႏငချခငး
ျဖစပါသည။ မညသ႔ပငျဖစေစကာမ အခ႕ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားမ စတဒဏရာျဖစခရသည
အေတြ႔အႀကဆးမားေၾကာင အတတအား ျပနလညေဖာထတလစတမရျခငးႏင ထအတတဆးမားအား
ေဖာထတရာမ ျပနလညဂယကရကကာ ထပမခစားရမညက စးရြ႕ျခငးတ႔ေၾကာင ႏငငေရးအကဥးသားမား
ရငဆငႀကေတြ႔ခရသည အေတြ႔အႀကမားအား စေဆာငးမတတမးယရျခငးသည လြယကသည အလပေတာ
မဟတခပါ။ ထ႔အတြကေၾကာင ေအေအပပႏင FPPS တ႔အေနျဖင မတတမးေကာကယသညလပငနးစဥ
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
မစတငမတြင မတတမးေကာကယသည လပငနးစဥသည ပြငလငးျမငသာမႈရေၾကာငး ရပရြာလထ
အသးသးအား မတဆကမႈ လပေဆာငခပါသည။
ေကာငးကနးၿမ႕တြင ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအား မတတမးေကာကယသည အစအစဥႏင ပတသကသညမားက
အခကအလကေကာကယသတဥးမ ရငးလငးေျပာၾကားေနစဥ
မတတမးေကာကယသမား ကယတငအခကအလကမျပစႏငသည ေနရာေဒသမားတြင မတတမး
အခကအလက ေမးခြနးလႊာမားအား ဆရပတခတြငျဖန႔ျဖးခကာ ႏငကဥးေဟာငးမားမ ျဖညၿပးသည
ေမးခြနးလႊာမားအားသမးဆညးကာ ေအေအပပသ႔ျပနလညေပးပ႔သည ပစျဖငလညး လပေဆာငရသညမား
ရပါသည။ ကြယလြနသြားၿပးသ ႏငကဥးေဟာငးမားအတြက အခကအလကမားအား မသားစ၀ငမားမ
ျဖညစြကေပးၾကပါသည။ ေအေအပပႏင FPPS တ႔အေနျဖင စစေပါငး မတတမးေမးခြနးလႊာ ၅၀၀၀ ခန႔
ျဖန႔ေ၀ခၿပး ထအထမ ၂၈၄၉ ေစာင ျပနလညလကခရရခၿပးျဖစပါသည။
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားမ အခကအလကမတတမး ေကာကယသည ေမးခြနးလႊာတြင ျဖညသြငးေနၾကစဥ
မတတမးေကာကယသမားမ ယခလကရအခနအထ ရနကနတငးေဒသႀကးတြင ရနကနၿမ႕ႏင ဒလၿမ႕နယ၊
ပခးတငးေဒသႀကးတြင ပခးႏင ျပညၿမ႕နယ၊ ဧရာ၀တတငးေဒသႀကးတြင လပြတာ၊ ေျမာငးျမ၊ အမမ၊
၀ါးခယမ၊ ေကာငးကနး၊ ကေပာ၊ ပသမႏင ဘကေလးၿမ႕နယ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးတြင မတလာ၊ မလႈင၊
မႏေလးႏင ပခကၿမ႕နယ၊ မေကြးတငးေဒသႀကးတြင ေရနေခာငး၊ ေခာက၊ ေကာကပနးေတာငးႏင ပပၸါး၊
ရမးျပညနယေျမာကပငးတြင ေကာကမ၊ သေပါႏင လားရႈးၿမ႕နယ၊ ရခငျပညနယတြင ေတာငကတ၊ သတြ၊ ဂြ
ႏင ကနတလၿမ႕နယ၊ ထငး-ျမနမာနယစပတြင မေဆာကၿမ႕နယႏင ႏ႔ဖး၊ အနးဖ၊ မယလစခနးမား
စသညေနရာေဒသမားတြင မတတမးအခကအလကေကာကယၿပးျဖစပါသည။
၂၀၁၄ ခႏစ ဧပရယလမစတငၿပး ေအေအပပရနကနရးရ အခကအလကသမးဆညးသမားမ လ႔အခြငအေရး
ခးေဖာကမႈမားအား မတတမးျပစသမးဆညးသည လပငနးလပေဆာငသည အဖြ႔အစညးမားအတြက
အခကအလကသမးဆညးရာတြင လၿခစတခမႈရေစရန ရညရြယဖနတးထားသည Martus ပရဂရမအား
အသးျပကာ အခကအလကမားအား စနစတကသမးသမးဆညးလကရပါသည။ အခကအလက
သမးဆညးျခငး၊ အခကအလကမားအား ျမနမာဘာသာမ အဂၤလပဘာသာသ႔ ျပနဆျခငးတ႔ႏင
ပတသကသည ခ႕ယြငးခကအနညးငယအားေတြ႔ရၿပးေနာက အခကအလကထညသြငးသမးဆညးသည
လပငနးစဥအား ျပနလညသးသပျပငဆငခပါသည။ သမးထားၿပးသည အခကအလကမားအား အမားအယြငး
ကငးေအာင အထပထပျပနစစကာ ေအေအပပ သေတသနႏင အခကအလကဆငရာ အႀကေပးထသ႔
ေနာကဆးအဆငအျဖစ ေပးပ႔သမးဆညးလကရပါသည။ ထသ႔အထပထပျပနစစရသညအတြက မတတမး
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ေကာကယသမးဆညးသည လပငနးစဥအေနျဖင အနညးငယေႏာငေႏးသြားရေသာလညး စေဆာငး
သမးဆညးထားၿပးသည အခကအလကမားမာ စခနမေသာ၊ အမားအယြငးကငးေသာ၊ ယၾကညစတခရေသာ
အခကအလကမား ျဖစလာသည အကးအျမတ ရလာဒေကာငးမား ရရပါသည။
ကနဥးေတြ႔ရခကမား
ေအာကေဖာျပပါအခနးတြင စစစၿပး အခကအလကမတတမးေပါငး ၄၃၀ အား သးသပရာမ ေတြ႔ရသည
အဓကအခကမားအား ေဖာျပထားပါသည။ ထမတတမးေပါငး ၄၃၀ ထမ ၄၆ ေစာငမာ ကြယလြနသြားသည
ႏငကဥးေဟာငးမားအတြက အခကအလကမားအား မသားစ ေဆြမးမားမ ျဖညသြငးေပးခသည
မတတမးမားျဖစၿပး ၃၈၄ ေစာငမာမ ႏငကဥးေဟာငးမားမ ကယတငျဖညသြငးခသည မတတမးမား
ျဖစၾကပါသည။ ထမတတမး ၄၃၀ အား ဆနးစစခကအရပငလင အကဥးကေနစဥအတြငး ႏငကဥးမား
ရငဆငခရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင ေထာငမလြတၿပး ႏငကဥးေဟာငးမား ႀကေတြ႔ရသည
ဒကၡမးစအား ကယကယျပန႔ျပန႔ သရနားလညႏငပါသည။ ျမနမာႏငငရ ရာေပါငး ေထာငေပါငးမားစြာေသာ
ႏငကဥးေဟာငးမာသည အစးရအဆကဆကမ လပေဆာငခသည ေထာငသြငးအကဥးခမႈမား၊
တရားလကလြတ ညႇဥးပမးႏပစကမႈမားေၾကာင စတပငးဆငရာ၊ ရပပငးဆငရာ ဒဏရာမားႏင
ေငြေရးေၾကးေရးႏင အသကေမြး၀မးေကာငးမႈတြင နစနာထခကမႈမား ဆး၀ါးစြာဆကလကခစားေနရမည
အေျခအေနတြငရေနသညမာ အေသအခာပင ျဖစပါသည။
ေထာငတြငးႏပစကမႈမားႏင ေနာကဆကတြ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအေျခအေနမား
ေအေအပပႏင FPPS တ႔မ မတတမးေကာကယရာတြင အခကအလကျဖညသြငးခၾကသည ႏငကဥးေဟာငး
အမားစႀကးမ ေထာငတြငးတြင နညးလမးေပါငးမးစ တနညးမဟတတနညးျဖင ႏပစကခခရသညဟ ေဖာျပ
ၾကပါသည။ မတတမးျဖညသြငးေပးသ ၇၄ ရာခငႏႈနးမ ကယထလကေရာက ႏပစကညႇဥးပမးမႈ ခခရသညဟ
ေဖာျပခၾကၿပး ၇၆ ရာခငႏႈနးမ စတပငးဆငရာအရ ညႇဥးပမးႏပစကခခရသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။
မတတမးပစထတြင ျဖညသြငးသမားအေနျဖင ေကာငးစြာရငးရငးလငးလငး ေျဖဆႏငေစရနအတြက
ညႇဥးပမးႏပစကသညနညးမားအား အစဥလကေဖာျပေပးထားပါသည။ (ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဇယား
၁ အား ဥပမာၾကညပါ)
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ဇယား ၁
ႏပစကညႇဥးပမးသည နညးလမးမား
ေတြ႔ရခကမားအရ နညးလမးေပါငးစႏင ႏပစကညႇဥးပမးမႈမားအား ေထာငတြငးတြငသာမက
စစေၾကာေရးတြငလညး လပေဆာငေၾကာငး ေပၚေပါကပါသည။ ေထာငတြငးႏင စစေၾကာေရးကာလ
ႏပစကညႇဥးပမးမႈမားတြင မညသႏငမ အဆကအသြယလပခြငမရပ တဥးတညး လ႕၀ကခပေႏာငခရျခငး၊
အစာ၀လငစာမစားရျခငး၊ ေရ၀လငစြာမေသာကရျခငး၊ မအပရျခငး၊ ရငးစငးၾကမးတမးစြာ ေျပာဆ
ဆကဆခရျခငး၊ လငပငးဆငရာေစာကားခရျခငးႏင ကနးမာေရးျပစေစာငေရာကမႈ ျငငးပယခရျခငးတ႔လညး
ပါ၀ငၾကပါသည။ ကြယလြနသြားၿပးသ ႏငကဥး ၄၆ ဥးတြင ေထာငတြငးတြင သ႔မဟတ စစေၾကာေရးတြင
ကြယလြနခသ ၈ ဥး ပါ၀ငပါသည။
မတတမးျဖညသြငးသ ႏငကဥးေဟာငးမား ၎တ႔ခစားခရသညမားအား ေဖာျပထားသညအခကမားထမ
အဓက လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈတခမာ လသားတေယာက၏ ဂဏသကၡာအား ခးေဖာကကာ
တရစာၦနကသ႔ ဆကဆခရျခငးပငျဖစပါသည။ အမသာႏင ေရခးရန လအပသညအေထာကအပပစၥညးမား
ကသ႔ အေျခခတကယေရသန႔ရငးေရးရပငခြငမားအား ကန႔သတျခငး သ႔မဟတ ျငငးပယခရျခငးမားလညး
ထခးေဖာကမႈထတြင အကး၀ငပါသည။ မတတမးျဖညသြငးသ ႏငကဥးေဟာငးတဥး၏ ေဖာျပခကတြင
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
% o
f F
PP
s th
at
en
du
red
th
e t
ort
ure
te
chn
iqu
e
Torture Technique
Various Torture Techniques Endured by the FPPs
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ေသာကသးရနေသာကေရ အႀကမႀကမ ျငငးပယခရသျဖင အမသာသြားရန ရားရားပါးပါးခြငျပခနတြင
အမသာသးသညေရအား ေသာကခရေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမား ရငဆင
ႀကေတြ႔ရသည မသတစရာနမကသည အေျခအေနမားေၾကာင ၎တ႔အေနျဖင တဘအဆတနာ၊
အေရာငငနးဖား၊ အသညးေရာငအသား၀ါ၊ ၀မးကကေရာဂါႏင ၀မးေရာဂါမားကသ႔ ေရာဂါေပါငး အနႏ
စြကပခစားရသည အေျခအေနႏင ရငဆငၾကရပါသည။
ေထာငတြငးႏပစကမႈႏင ထသ႔ကးစကခသည ေရာဂါမား၏ ဖစးႏပစကမႈတ႔ေၾကာင ႏငငေရးအကဥးသားမား
အေနျဖင ေထာငမလြတေျမာကၿပးသညအခါတြငလညး ေသြးတး၊ ႏလး၊ မကလးဆငရာ ေရာဂါမားႏင
စတဖစးမႈတ႔အျပင အထးသျဖင ရငဘတနာျခငး ေကာနာျခငးတ႔ကသ႔ တကယလးေနရာအႏ႔ နာကင
ကကချခငးမား ခစားၾကရပါသည။ ႏငကဥးေဟာငးအမားအျပားမ ႏပစကညႇဥးပမးခရျခငးႏင
ေထာငတြငးတြင ကာလၾကာရည သမတလငးေပၚတြင အခငးမအပရေသာေၾကာင (ေထာငထတြင ၂၀၀၇
ေနာကပငးတြငသာ သစသားကြပပစမား ထားေပးပါသည) အာရေၾကာအားနညးျခငး သြကခာပါဒ ကသ႔
တကယလး တ႔ဆငးျခငး ေ၀ဒနာမားခစားရေၾကာငး ေဖာျပၾကပါသည။ မတတမးျဖညသြငးၾကေသာ
ႏငကဥးေဟာငးအမားစမာ ေထာငထတြင ခစားခရသည စတပငး ရပပငး ဒဏရာမားအားကသရန
လေလာကသည ကနးမာေရး ျပစေစာငေရာကမႈ မရေသးသမား ျဖစၾကပါသည။
ပညာေရးႏင အလပအကင
ႏငကဥးေဟာငးအမားစမာ ေထာငမကခငကာလတြင ပညာေရးအဆင ျမငမားၿပး ရပရြာအေရးတြင
တကၾကြစြာ ပါ၀ငလပေဆာငၾကသမား ျဖစၾကပါသည။ (ဇယား ၂ အား ၾကညပါ)။ စစစၿပး မတတမး ၄၃၀
အား သးသပရာတြင ၂၆ ရာခငႏႈနးမာ အထကတနးေအာငၿပးသမားဟ ေဖာျပၾကၿပး ၃ ရာခငႏႈနးမာ
ဘနးႀကးေကာငးတြင ပညာသငခသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။ ၂၁ ရာခငႏႈနးမ ဒပလမာ သ႔မဟတ တကသလ
ပထမဘြ႔ ရရခသညဟ ေဖာျပၾကၿပး ၂ ရာခငႏႈနးမာမ ဘြ႔လြနအထေအာငျမငခသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။
ထ႔အျပင ၇ ရာခငႏႈနးေသာ ႏငကဥးေဟာငးမားမ အဖမးခရခနတြင တကသလပထမဘြ႔အတြက
ေကာငးတကဆျဖစသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။ ႏငကဥးေဟာငးအခ႕မ ေထာငမကခငတြင ဥပေဒ၊ ေဆး၊
သြားဘကဆငရာ၊ ဘဏ၊ အငဂငနယာ၊ စာရငးစစ ႏင ဆရာမား စသျဖင ၀ငေငြခငမာသည အသကေမြး
၀မးေကာငးမႈမား လပကငေနၾကသမားျဖစသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ဇယား ၂
အကဥးခမခရမတြင ထသ႔ေသာ ပညာေရးအဆငအတနးႏင အသကေမြး၀မးေကာငးအေျခအေနမား
ရရခၾကေသာလညး ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအတြက လ႔အဖြ႔အစညးတြငးသ႔
ေအာငေအာငျမငျမင ေခာေခာေမြ႔ေမြ႔ ျပနလည၀ငဆႏငေရးအတြက အႀကးမားဆးေသာ အတားအဆးမာ
အကးရသည အလပအကငအခြငအလမးမား ရားပါးျခငးပငျဖစပါသည။ မတတမးျဖညသ ႏငငေရး
အကဥးသားေဟာငးမားထမ အမားစမာ အလပအကငတခမဟတတခရၾကေသာလညး ၃၈၄ ဥးထမ ၁၈
ရာခငႏႈနးမာ အလပအကငမေနေၾကာငး ေဖာျပၾကၿပး အလပအကငရသညဟ ေဖာျပထားသညအထမ ၇၅
ရာခငႏႈနးမာ အလပအကငရေသာလညး လေလာကသည၀ငေငြမရဟ ေျဖၾကားထားပါသည။ ေထာငမ
လြတၿပးေနာကတြင ႏငငေရးအကဥးသားအမားစအေနျဖင ဥပေဒအရ တားျမစခရမႈမားသာမက
ေထာငထြကျဖစေနသညအတြက လမႈေရအတားအဆးမားပါ ရငဆငရကာ အလပအကငအဆငမေျပျခငးမား
ႀကၾကရပါသည။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးအမားစမာ ယခငလပကငခသည သကေမြး၀မးေကာငး
အလပမား ျပနလညမရရျခငး ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးျဖစျခငးတ႔ေၾကာင အလပရငမ အလပမခန႔ခင
သ႔မဟတ မခန႔ရျခငးတ႔အား ရငဆငၾကရပါသည။
အလပရငမားမ ႏငကဥးေဟာငးမားအား အလပခန႔ပါက သ႔မဟတ ၎တ႔ႏင ပတသကပါက
ဂယကရကခတမည (အစးရ၏ အၿငအျငငခရမည) က စးရမၾကသညအတြက အလပမရျခငးႏင
1.00% 3.00%
40%
27%
7%
20%
1% 1%
Highest Level of Education Obtained
Can read andwriteMonasteryeducationHigh schoolstandards 1 - 9Standard 10
Obtaining adegreeUndergraduatedegreePostgraduatedegreeTechnicaldiploma
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
၎၏ေနာကဆကတြအျဖစ လေလာကသည၀ငေငြမရျခငးတ႔သည အလပအကငရရေရး ႀကးပမးရာတြင
အဟန႔အတားျဖစေစသည အဓကအေၾကာငးရငးပငျဖစေၾကာငး ႏငကဥးေဟာငးအမားစမ ေဖာျပၾကပါသည။
ထ႔အတြက ႏငကဥးေဟာငးအမားစအေနျဖင ကြမးကငမႈမလသည ကပမးအလပမားသာ လပကင
ၾကရေသာေၾကာင အလပရေသာလညး လေလာကသည၀ငေငြ သ႔မဟတ ပမန၀ငေငြ မရရျခငးႏင
ရငဆငၾကရပါသည။ ႏငကဥးေဟာငးအမားစအေနျဖင ၎တ႔အရညအခငးမာ လပေနရသညအလပထက
မားစြာျမငမားေသာလညး ေရြးခယစရာမရသျဖင ရရာအလပက၀ငလပၾကရသည အေျခအေနႏင
ႀကေနၾကရပါသည။
ႏပစကညႇဥးပမးခရျခငးေၾကာင အတြငးအျပငဒဏရာမားရရခရသာမက လအပသလ ေပာကကငးေအာင
ကသခြငမရခၾကသညအတြကလညး ႏငကဥးေဟာငးအမားအျပားမာ အလပလပႏငေအာငလအပသည
ႀကခငမႈမရသျဖင အလပမရျခငးမးလညးရေနပါသည။ အခ႕ႏငကဥးေဟာငးမားမ စတကဒဏရာကသ႔
စတပငးဆငရာ ေ၀ဒနာမားခစားေနရသျဖင အလပတြငပမနလပကငလညပတႏငျခငးမရသညအတြက
အလပအကငအခကအခႀကရေၾကာငးလညး ေဖာျပၾကပါသည။ မတတမးျဖညသြငးသ ႏငကဥးေဟာငး
မားထမ တ၀ကခန႔က အကဥးစဘ၀တြင ခစားခရသည စတပငးဆငရာ ရပပငးဆငရာ ဒဏရာမား
လအပသည ကသမႈမရေသးသျဖင နာတာရညစြကပခစားေနရေၾကာငးလညး ေဖာျပၾကပါသည။
ထ႔အျပင ေကာငးမၿပးေသးခင အကဥးခခရသမားအေနျဖင ေထာငမလြတေျမာကၿပးေနာကပငးတြငလညး
ေကာငးဆကတကခြငမရျခငးေၾကာင ပညာတပငးတစ ဆးခနးမတငသမားလညး အေျမာကအမား
ရေနပါသည။
ေငြေရးေၾကးေရး အခကအခ
အကဥးခခရျခငး အကးဆကအျဖစ ႏငငေရးအကဥးသားမားႏင ၎တ႔မသားစ၀ငမားရငဆငရသည
ေငြေရးေၾကးေရး အေျခအေနသည ဆး၀ါးလသညအေနအထားတြင ရေနပါသည။ မသားစအမားစအတြက
ႏငငေရးအကဥးသားသည အဓက၀ငေငြရာသျဖစပါသည။ မတတမးျဖညသ ၇၄ ရာခငႏႈနးမ ၎တ႔မသားစ
မားသည ၎တ႔ကမခေနရသမားျဖစသညဟ ေဖာျပထားပါသည။ ထသ႔ မသားစ၀ငေငြရာသ အမေထာငဥးစး
ေထာငကသြားေသာအခါ မသားစမားအေနျဖင ၀ငေငြမရေတာသညဒဏက အလးအလ ခၾကရပါသည။
မတတမးေျဖဆသ ၈၆ ရာခငႏႈနးမ ၎တ႔ေထာငကသညအတြက မသားစ၀ငေငြအေျခအေန အငမတန
ဆး၀ါးသြားခသညဟ ေျဖဆၾကပါသည။
မတတမးေျဖဆသတ၀ကနးပါးမ ေထာငကစဥခစားခရသည ႏပစကခခရမႈႏင ေထာငတြငး
အေျခအေနမား၏ ေနာကဆကတြမားေၾကာင ယခအခနအထ ေငြေရးေၾကးေရးအခကအခမားအား
ရငဆငေနရဆျဖစေၾကာငး ေျဖၾကားၾကပါသည။ ထ႔အျပင ေထာငမလြတလာၿပးေနာက အလပအကင
အဆငမေျပမႈေၾကာင ႏငကဥးေဟာငးသည မသားစေဆြမးသားခငးမားအေပၚ မခလာရသညအတြကလညး
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
မသားစေငြေရးေၾကးေရး အခကအခအား ပမဆး၀ါးေစပါသည။ ၁၈ ရာခငႏႈနး အလပလကမျဖစကာ မသားစ
ေဆြမးသားခငးမားအေပၚမခေနရ၊ ၇၅ ရာခငႏႈနး အလပရေသာလညး ပမန သ႔မဟတ ေလာကငသည
၀ငေငြမရဆသည အေျခအေနမားကၾကညမညဆပါက ႏငကဥးေဟာငးအမားအျပားမာ မသားစ ရငသန
ရပတညေရးအတြက လအပခကမားအားျဖညဆညးရန မားစြာရနးကနေနရေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။
ထ႔အျပင ႏငကဥးေဟာငးအမားစတြင ေကာငးေနကေလးမားရၿပး ၎တ႔ေကာငးစားရတ ေထာကပႏငရန
အတြကလညး ၀နထပ၀နပးပႀကးမားေနပါသည။ ေငြေရးေၾကးေရးအကပအတညးႏင ရငဆငေနရသည
ႏငကဥးေဟာငးမားအတြက သားသမးမားအား ေကာငးထားရန ပညာသငစားရတ မတတႏငသညအခါ
ကေလးသငယမား ေကာငးမေနႏငေတာသညအတြက ေရရညတြင မသားစလမႈစးပြား အေျခအေနအား
မားစြာရကခတမႈရေနပါသည။
လမႈေရးဖယကဥခရျခငး
လမႈေရးဖယကဥခရျခငးသညလညး ႏငငေရးအကဥးသားမားသာမက ၎တ႔မသားစ၀ငမားပါ ကယျပန႔စြာ
ရငဆငရသည ျပသနာတရပ ျဖစပါသည။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးအခ႕မ ၎တ႔အကဥးကစဥသာမက
ေထာငမလြတၿပးေနာကပငးထပါ အသငးအ၀ငးတြငး အေၾကာကတရားႀကးစးမႈေၾကာင လမႈေရး ဖယကဥ
ခရျခငးအား ရငဆငရသညဟ ေျဖဆၾကပါသည။ ၎တ႔ေထာငကေနစဥတြင အမနးခငးမား မတေဆြမားမ
အာဏာပငမား ၿငျငငမညကစးေသာေၾကာင ေဖးကရန ထေတြ႔ဆကဆရန ေရာငၾကဥေၾကာငးႏင
အခ႕ျဖစရပမားတြင ႏငကဥးမသားစမားမ စတငၿပး ပတ၀နးကငႏင ခပခြာခြာေနၾကေၾကာငး
ေဖာျပၾကပါသည။ ေထာငမလြတသညအခါတြငလညး မတေဆြမားႏင အဆကျပတသြားျခငးေၾကာင
လညးေကာငး မတေဆြမားမ စးရမစတမေပာကသညအတြက မဆကဆၾကေတာျခငးေၾကာင လညးေကာငး
ကငးကြာမႈဆကရေနေၾကာငး ႏငကဥးေဟာငးအမားအျပားမ ၎တ႔အေတြ႔အႀကမားအား ေဖာျပၾကပါသည။
မသားစဆကဆေရးတငးမာမႈမား
အခ႕ႏငကဥးေဟာငးမားမ ၎တ႔ေထာငမလြတခနတြင မသားစဆကဆေရး ေျပာငးလေနသညက
သတထားမေၾကာငး ေျဖၾကားၾကပါသည။ အခ႕မ ၎တ႔ႏစရညေထာငကေနစဥအခနတြင အမေထာငဖကမ
ေနာကအမေထာငျပသြားသညမားက ႀကၾကရသညဟ ေဖာျပၾကပါသည။ အျခားသမားမလညး မသားစ
ၿပကြမႈ သ႔မဟတ ခြေနရျခငးမားရေၾကာငး ေျဖၾကားၾကပါသည။ ႏစရညလမား မသားစႏငကြကြာကာ
အကဥးကၿပးေနာက မသားစဘ၀ ျပနလညတညေဆာကရျခငး၊ မသားစတြငး အဆငေျပေျပ ျပနလည
၀ငဆေအာင ႀကးစားရျခငးတ႔သည ခကခသညအေျခအေနမားက ရငဆငရသ အားလးအတြက
စတပငပနးစရာျဖစပါသည။ မသားစ သ႔မဟတ သငယခငးမတေဆြမားႏင အတေနရန အေျခအေနမေပးသ
ႏငကဥးေဟာငးမားအတြက ေထာငမလြတသညအခါ အးအမမအေျခအေနသ႔ေရာကရသြားၿပး ဘ၀တ
ႏငကဥးေဟာငးမားထ သ႔မဟတ ဘနးႀကးေကာငးမားတြင ေနရသည အေျခအေနသ႔ေရာကရသြားပါသည။
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ေနစရာမရသညအျဖစသည ႏငကဥးေဟာငးအတြက လတတေလာျပသနာျဖစၿပး လ႔အဖြ႔အစညးတြငး
ေခာေမြ႔စြာျပနလည၀ငေရာကႏငေရးတြငလညး ႀကးမားသညအဟန႔အတားျဖစလာပါသည။
ေနာကဆကတြအဆငမား
မတတမးေကာကယေရးလပငနးစဥ ကနဥးေတြ႔ရခကမားအရ ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား
အေနျဖင အကဥးခခရျခငးႏင ဆကစပေပၚေပါကလာသည ကနးမာေရးျပသနာမား လမႈစးပြားဆငရာ
ျပသနာမား စသည ၎တ႔ လ႔အဖြ႔အစညးတြငး ျပနလည၀ငေရာကႏငေရးအား အဟန႔အတားျဖစေနသည
အခကအခေပါငးမားစြာအား ရငဆငေနရသညက ရငးလငးစြာေဖာျပေနပါသည။ ထျပသနာမားအတြက
လတတေလာအတြကသာမက ေရရညတြငပါ အထးဂရျပေဆာငရြကရမည လပေဆာငခက
လအပေနပါသည။ မတတမးေကာကယေရးလပငနးစဥအၿပး ထတျပနမည အစရငခစာတြင
ထျပသနာမားအား ကငတြယေျဖရငးႏငမည နညးလမးမားအား ရာႀကကာ အႀကျပတကတြနးခကမားအျဖစ
ထညသြငး ထတျပနမညျဖစပါသည။
မတတမးေကာကယသညလပငနးမ ရရလာမည အခကအလက မတတမး မတရာမားေပၚ အေျခခသည
အစရငခစာႏစခအား ၂၀၁၅ ႏစလညခန႔တြင ထတျပနကာ မတတမးေကာကယသည လပငနးအား
နဂးခပမညျဖစပါသည။
တရားလကလြတ ႏပစကမႈ ညႇဥးပမးမႈမားအား မညသ႔စနစတက ကးလြနသညကေဖာျပမည အစရငခစာမ
ႏငငေရးအကဥးသားမား၏ ခါးသးသညေထာငတြငးဘ၀ အေတြ႔အႀကမားအား သးသပဆနးစစကာ
ကလသမဂၢ ညႇဥးပမးႏပစကမႈဆန႔ကငေရးစာခပ (UN Convention Against Torture) အား
လကမတထးမညဟ ကတျပထားသညအတငးျဖညဆညးရန ျမနမာအစးရအား ထပမတကတြနး
ေတာငးဆမညျဖစပါသည။ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား ရငဆငေနရသည အခကအခမား
လအပခကမားအား ေဖာျပမည အစရငခစာတြငမ ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအတြက လအပသည
ျပနလညထေထာငေရး အစအစဥမားလပေဆာငရနႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြက
အေထာကအကျဖစေစမည ျပနလညကစားေရးအစအစဥတခ ေဖာေဆာငရနအတြက ျမနမာအစးရအား
တကတြနးေတာငးဆမည အႀကျပတကတြနးခကမား ပါ၀ငမညျဖစပါသည။ မတတမးေကာကယေရး
အစအစဥမ ရရလာမည အခကအလကမား ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမား ရငဆငေနရသည
လအပခကမားေပၚမတညကာ ေအေအပပမလညး အနာဂတတြင ႏငကဥးေဟာငး ျပနလညထေထာငေရး
အစအစဥသစမား ေဖာေဆာင ကညႏငမညျဖစပါသည။
P.O Box 93, Mae Sot, Tak Province 63110, Thailand, e.mail: [email protected], [email protected], web: www.aappb.org
ေအေအပပႏင ႏငငေရးအကဥးသားေဟာငးမားအဖြ႔တ႔ ပးေပါငးလပေဆာငေနေသာ မတတမး
ေကာကယသညလပငနးစဥသည လပေဆာငေနဆလပငနးစဥျဖစသညအတြက ျမနမာႏငငတြငး မတတမး
မေကာကယရေသးသညေဒသမားတြင ဆကလကေကာကယသြားမညျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ေအေအပပ
သေတသနႏင အခကအလကဆငရာ အႀကေပးမ လတတေလာတြင UCI’s School of Law International
Justice Clinic မ အႀကေပးထားခကအရႏင မတတမးေကာကယသည လပငနးစဥအေတြ႔အႀကမားေပၚ
အေျခခကာ မတတမးေကာကယသည ေမးခြနးလႊာအား မြမးမျဖညစြကမႈမား လပေဆာငလကရပါသည။
မြမးမျဖညစြကျပငဆငထားသည မတတမးေမးခြနးလႊာအား ဆကလကလပေဆာငမည မတတမး
ေကာကယမႈမားတြင အသးျပသြားမညျဖစပါသည။ အသြငကးေျပာငးေရးကာလ တရားမတမႈ၊ ျပနလည
ထေထာငေရးႏင အကဥးေထာငစနစ ျပျပငေရးကသ႔ ထးျခားသညလပငနးစဥမားအတြက လအပမည
အေသးစတအခကအလကမား ထပမရယရနအတြကလညး မတတမးေကာကယၿပးသည အခ႕ေနရာ
ေဒသမားသ႔ ထပမသြားေရာက အခကအလကေကာကယရန လအပေကာငးလအပမညျဖစပါသည။
ဆကသြယရန
ကတတႏင +၆၆ (၀) ၈၁ ၂၈၇ ၈၇၅၁
ကသကဥး +၉၅ (၀) ၉၇ ၃၁၀ ၇၉၃၃
