Gure hizkuntzan inprimatu zenlehenengo liburua.

Linguae Vasconum PrimitiaeBordele (Frantzia), 1545.Bernat Etxepare.

Literatura erlijiosoa. Hitz neurtuz eginiko obra mardula.

Manual DebotionezkoaBordele (Frantzia), 1627.Joanes Etxeberri, Ziburukoa.

Gure literatura klasikoko

obrarik ospetsuena.

GeroBordele (Frantzia),1643.Pedro Agerre “Axular”.

Testamentu BerriaArroxela (Frantzia), 1571.

Joanes Leizarraga buruzen idazle talde baten

itzulpen lana.

Joana III.a Albretekoa, NafarroakoErregina, Nafarroa Beherean

(1555-1572).

Euskaltzalea.Protestantismoa zabaltzeko,

Testamentu Berria obraren itzulpenaagindu zuen. Bibliaren zati berria da.

DiccionariotrilingüeDonostia,1745.ManuelLarramendi.

El imposiblevencido

Euskararen lehen gramatika zabala.

Salamanca(Espainia), 1729.

Manuel Larramendi.

Euskeraren Berri OnakIruñea, 1761.

Agustin Kardaberaz.

Euskal Herri osoaren lehenengo historia, latinez.Notitia utriusque Vasconiae.Paris (Frantzia),1638.Arnaut Oihenart.

JesusenBihotzarenDebozioaDonostia, 1747. SebastianMendiburu.

Atsotitzak etaNeurtitzakParis (Frantzia),1657.Arnaut Oihenart.

Lau-UrdiriGomendiozko KartaIrakaskuntzan euskara

sartzeko lehen ahalegina.Sarako Etxeberri, 1718.

MANUEL

LARRAMENDI.

Apologistaospetsua.

Hegoaldekoliteratur mugi-

menduaren suspertzailea.

Ontsa Hiltzeko

BideaZubererazidatzitako

lehenengo obra.Ortese (Frantzia),1666.

.Joan Tartas.

30

Osatu honako fitxak. Ezkerreko laukietan jar itzazu idazleak, beraien obrak eta argitaratze urteak kro-nologikoki. Bilatu datuak aurreko orrialdeetan. Eskuinekoetan, bil itzazu mende bakoitzari dagozkionezaugarriak beheko koadrotik. Informazio multzo bakoitzean, kolore bereko letrekin hitz bana osatuko duzu.

Europan Errenazimentua Nazio hizkuntzei bultzada Inprentaren zabalkundea Europan Eliza katolikoaren Kontrarreforma

Barrokoaren garaia: apaindura joerak nagusi Nafar Erresuma konkistatua (1512) Kultura elizgizonen eta aiton-semeen esku

Euskararen aldeko idazkiak: apologistakCaracaseko Erret Konpainia Gipuzkoarra Frantzia-Espainian monarkia zentralistak

Trentoko Kontzilioa Hegoaldean Foruak kolokan: borrokak Matalasen matxinada Zuberoan (1661) Iraultza Frantsesa (1789)

Kontrarreforma: dogmak eta diziplina zorrotza Protestantismoa. Erlijio borrokak

Entziklopedismoa kultur giroan

Ipar Euskal Herrian gorakada ekonomikoa Sarako Eskola eta idazle zuberotarrakHego Euskal Herrian gorakada ekonomikoa

Burgesia indartuz Europan Ilustrazioa: arrazoia eta logika Iparraldean Foruak debekaturik

Aduana-mugen aldaketa: matxinadak (1718)

E

K

N

B

E

A

H

Ip

M

P

L

K

Z

1545

1627

1657

Diccionario Trilingüe 1745

D

Bernat

Testamentu

Pedro

Ontsa

Joanes

Jesusen

Aro klasikoa-Ikas 28/11/03 09:50 Página 30

AlegiakEsopo eta Virgilioren

alegiak euskaraz.Donostia, 1842.

Ipuin OnakDonostia, 1804.Bizenta Mogel,gure literaturakolehen emakumea.

Tolosa,1803.

Obra honekarazoak elizgizontradizionalistekin.Donostia, 1824.

Markina,1802 /Bilbo, 1881.

Euskarazko lehen eleberri-saioa,

elkarrizketazkoa.

Lehen teatrolan idatzia.Arrasate,1750~.

Xabier Munibe, PeñafloridakoKondearen opera komikoa,

euskaraz eta erdaraz. Bergara,1764.

1793an argitalpenadebekatuta. XIX. mendean argitalpenik gehienak.

Osatu honako fitxak. Ezkerreko laukietan jar itzazu idazleak, beraien obrak eta argitaratze urteak kro-nologikoki. Bilatu datuak aurreko orrialdeetan. Eskuinekoetan, bil itzazu mende bakoitzari dagozkionezaugarriak beheko koadrotik. Informazio multzo bakoitzean, kolore bereko letrekin hitz bana osatuko duzu.

P

K

U

AE

H

A

H

M

E

O

G

K

52

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1718

Diccionario Trilingüe 1745

1750~

1793

Pedro

Xabier

1802

1842

1855~

Ipuin

Gipuzkoako

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

E

Euskal Herriko Adiskideen Elkartea (RSBAP, 1764) eta Bergarako Erret Mintegia (1765)Azkoitiko Zalduntxoak kultura sustatzen

Aurreko mendeko arrazionalismoaren kontrako giroa Entziklopedismoa laikoen kultur giroan Iparraldean Foruak debekaturik

Europan Erromantizismoa arteetanIparraldean Iraultza Frantsesak ondorio latzak Mendearen azken aldera euskal Pizkundea

Iraultza Frantsesa (1789-1799) Iparraldean kortesauen turismoaren hasiera Zientzien eta letren mundua indarra hartuz

Euskararen aldeko mugimendua: apologistak Erromantizismoa: irudimena, askatasuna, indibidualtasuna, exotikotasuna...

Frantziak eta Espainiak indarra eta inposaketa Euskal Herriaren kontra

Europan Ilustrazioa: arrazoia eta logika Hegoaldean gorakada ekonomikoa Hegoaldean, Foruen defentsan, gerra karlistak

Iparraldean emigrazio handia ekonomia txarrak eta zazpi urteko soldadutzak eraginda Hegoaldean lehen teatro lan idatziak

Hegoaldean aduana-mugen aldaketa: matxinadak

Aro klasikoa-Ikas 28/11/03 09:51 Página 52