Tefsirül-Münir Sure Sure (16)

CZ: 9, ENFAL SRES (8), AYET: 9-14 201

5ENFAL SURES

5Srenin smi:

5A'rf Sresiyle likisi:

5Srenin Muhtevas:

6Mekk ve Meden Sreler:

6Ganimetlerin Taksimi Hkmnn Sorulmas, Mminlerin Vasflarnn Aklanmas

6Belagat:

6Kelime ve bareler:

7Nzul Sebebi

8Aklamas

10Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler

10Baz Mminlerin Bedir'de Kureyle Savamak stememesi

11Belagat:

11Kelime ve bareler:

11Nzul Sebebi

11Ayetler Aras liki

11Bedir Olayna Bir Bak:

12Aklamas


13Bedir Savanda Meleklerin Yardm Etmesi

13Belagat:


14Nzul Sebebi

14Ayetler Aras liki

14Aklamas


17Harpten Kama Meselesi Ve Yardmn Allah'tan Olduu

17Belagat:


18Nzul Sebebi

18Ayetler Aras liki

18Aklamas


20Allah'a Ve Rasulne taati Emir, Muhalefetten Korkutma

21Belagat:


21Ayetler Aras liki

21Aklamas


22Ebedi Hayat Bulunan eye cabet Etmek

22'rab:

22Belagat:


22Nzul Sebebi

23Ayetler Aras liki

23Aklamas


25Allah'a, Peygambere Ve Emanete Hyanet


25Nzul Sebebi

25Ayetler Aras liki

26Aklamas


27Allah Korkusu Ve Bunun Fazileti


27Ayetler Aras liki

27Aklamas

27Ayetten kan Hkm Ve Hikmetler

28Mriklerin Peygamber (S.A.)'e Kurduklar Tuzak eitleri

28Belagat:


28Nzul Sebebi

29Ayetler Aras liki

29Aklamas


30Mriklerin Azab stemeleri Ve Hz. Peygamber'e Hrmeten Azab Edilmemeleri


31Nzul Sebebi

31Ayetler Aras liki

31Aklamas


33Allah Yolundan evirmek in Yaplan Harcamann Karl

33Belagat:


33Nzul Sebebi

33Ayetler Aras liki:

34Ayetlerden kan Hkm Ve Hikmetler:

34Ayetler aadaki hususlara iaret eder.

341- Kfirler, insanlar slm davetinden alkoymak iin yaptklar harcamalarn karln, dnyada ancak hsranla, ahirette de iddetli azabla greceklerdir. Bu durum, onlar infaktan gereken bireydir.

34Kfirlerin Mslman Olurlarsa Balanacaklar, Olmazlarsa Dinde Fitneyi nlemek in Onlarla Savalaca


34Ayetler Aras liki

34Aklamas


36Ganimetlerin Taksimi Keyfiyeti

36Belagat:


36Ayetler Aras liki

36Aklamas


39Bedir'de Mminlerin Mriklere ok, Mriklerin Mminlere Az Gsterilmesi

40Belagat:


40Ayetler Aras liki

40Aklamas


42Allah' Anmak, Dman Karsnda Sebat, taat Etmek Ve Birbiriyle ekimemek

42Belagat:


42Nzul Sebebi

42Ayetler Aras liki

43Aklamas


45Bedir Savanda eytann Kafirlerden Uzaklamas


45Nzul Sebebi

46Ayetler Aras liki

46Aklamas


47Kt Amellerinden Dolay Firavun Hanedan Gibi Mrik Kafirlerin Helak Edilmeleri


47Ayetler Aras liki

47Aklamas


49Ahdini Bozanlara Ve Kendisinden Ahid Bozma Belirtileri Grlenlere Allah'n Muamelesi


49Nzul Sebebi

50Ayetler Aras liki

50Aklamas


52Dmanla Savamak in Hazrlk Yapmak

52Belagat:


52Ayetler Aras liki

52Aklamas


53Sulhun Ve Millet Birliinin Savaa Tercih Edilmesi

53Belagat:


53Nzul Sebebi

54Ayetler Aras liki

54Aklamas


57Esir Edinmenin art, Fidye Kabul Ve Ondan Yararlanmann Mubah Oluu


58Nzul Sebebi

59Ayetler Aras liki

60Aklamas


62Hz. Peygamber (S.A) Zamannda man Ve Hicrete Gre Mminlerin Snflar

62'rab:


63Nzul Sebebi

63Ayetler Aras liki

63Aklamas


Rahman ve Rahim Olan Allah'n Adyla ENFAL SURES

Allah yolunda cihadn hkmlerinden, sava kaidelerinden, savaa hazrlanmaktan, dman da eer o yne eilim duyuyorsa, bar savaa tercih etmekten, savan ahslar ve mallar zerindeki tesirlerinden bahseden Meden (Medine'de inen) bir sredir.

Az olduklar halde, ok saydaki mriklere kar mslmanlarm zaferini gerekletiren erefli gazveler silsilesinin ilki olan ve hakla btl birbirinden ayrd iin de Yevme'l-Furkan diye adlandrlan Bedir Gazvesi'nden sonra nazil olmutur.

Ganimetlerin Taksimi Hkmnn Sorulmas, Mminlerin Vasflarnn Aklanmas1- Sana "Enfal"den sorarlar. De ki: "Enfl, Allah'n ve Rasulnndr. O halde Allah'tan korkun ve aranz dzeltin. Eer mminlerden iseniz Allah'a ve Rasulne itaat edin.

2- Mminler ancak, Allah anld zaman kalbleri titreyenlerdir. Karlarnda ayetleri okununca, onlarn imann artrr. Onlar ancak Rablerine dayanr, gvenirler.

3- Onlar ki, namaz dosdoru klarlar ve kendilerine rzk olarak verdiimizden infak ederler.

4- te onlar gerek mminlerin ta kendileridir. Onlar iin Rableri katnda dereceler, mafiret ve bitmez tkenmez rzk vardr.

Ganimetlerin helal klnmas, Allahu Tel tarafndan slm mmetine verilmi bir zelliktir. Nitekim Sahihayn'da Cabir (r.a.)'den rivayet olunan hadis-i erifte Resulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Bana be ey verilmitir ki, onlar benden nce hi kimseye verilmemitir- hadisi zikrettikten sonra yle dedi-: Bana ganimetler hell klnd. Onlar benden nce hi kimseye hell klnmad."

Ebu Ubeyd yle demitir: Bunun iin imamn, sava iin vaad ettii eye "nefel" denmitir. Nefel, imamn baz askerlere, paylar dnda bir eyler vermesidir. Bunu, slm'a saladklar fayda ve dmana verdikleri zarar lsnde verir.

Askerleri savaa tevik iin verilen bu eyde (nefelde) drt snnet vardr:

1- Seleb olan (ldrlenin yannda bulunan silah, mal ve meta gibi ey) nefelde bete bir yoktur.

2- Nefel: "Ganimet olarak aldnz herhangi bir eyin mutlaka bete biri Allah'n, Rasul'nn.." (Enfl, 8/41) ayetinde iaret olunan bete birin karlmasndan sonra ganimetten olur. mam savalan lkeye birtakm seriyyeler gnderir. Onlar ganimetler getirirler. Bete bir ayrldktan sonra getirdikleri eylerin drtte biri, ya da te biri o seriyyelerin olur. Ahmed ve Ebu Davud'un Ma'n b. Yezid'den rivayet ettikleri bir hadiste yle buyrulur: "Ancak bete bir ayrldktan sonra nefel (ganimet) vardr."

3- Bizzat bete bir'den olan nefel: mamn kendi hissesinden kard eydir. Bu yle olur. Btn ganimet alnr, bee blnr, bete bir imamn eline geince, uygun grd lde ondan bata bulunur.

4- Ganimet, bete bire blnmeden ganimetin btnnden kan nefel. Bu drt durum hakknda fakihler farkl grlere sahiplerdir;

afi'ye gre Enfl, bete birden nce, ana maldan selebden baka hibir ey karlmamasdr. Ebu Ubeyd yle demitir: Peygamber (s.a.)'in bete birinden olan nefelin ikinci ekli, her ganimetten onun iin bete birin bete biri vardr. nc ekli, imam gnderdii seriyyeye, yahut orduya, onlara vadetti-i ekilde verir.

mam Malik ve Ebu Hanife'nin grleri de afi gibidir; Enfl, bete birden imamn, itihadna gre balad eydir. Geriye kalan drt bete birde nefel yoktur. Resulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Allah'n size ganimet olarak verdii eylerden ancak bete biri benimdir. Geriye kalan bete birler sizindir."

Malikler ise yle der: Nefel iki ksmdr: Caiz ve mekruh. Caiz olan, savatan sonra olandr. Mekruh olan, ldrmeden nce, "Kim yle yle yaparsa onun iin u vardr" eklinde vaad edilendir. Bunun mekruh olmasnn sebebi, o zaman savan ganimet iin yaplm olmasdr.

AklamasEy Peygamber! Sana, ganimetlerin kimlere nasl taksim olunacann hkmn soruyorlar. Onlara yle de: Onlar hakknda ilk hkm Allah'ndr. O diledii gibi hkmeder. Sonra peygamberindir. Onlar aranzda, Allah'n emrettii gibi taksim eder. O halde onlar hakknda hkm Allah'n ve Rasulnn-dr. Bu ayet, muhkem ve mcmeldir. Ayn srede baka bir ayet, onun mc-melliini ve sarf yerlerini aklamtr: "Bilin ki, ganimet olarak aldnz herhangi bir eyin mutlaka bete biri Allah'n, Rasulnn, hsmlarn, yetimlerin yoksullarn ve yolcunundur" (Enfal, 8/41). Bu ayet, dierini neshetmiyor. Ganimetlerin bete biri bu ayette zikrolunanlara, geri kalan bete drd de savaanlara verilir. Dzenli ve maal ordularn kurulduu gnmzde bu hisseyi devlet alr. mam bu hakkna dayanarak, savaa tevik iin, savaanlardan dilediklerine bata bulunabilir. Nitekim eyhayn, Ebu Davud ve Tirmiz'nin Ebu Katade'den tahric ettikleri hadiste Huneyn Sava gnnde Hz. Peygam-

ber (s.a.) yle buyurmutur: "Kim savata bir kimseyi ldrrse, onun selebi (beraberinde bulunan silah, mal vb.) onundur."Ganimetler Allah'n ve Rasulnn olunca, szlerinizde ve ilerinizde Allah (c.c.)'dan korkun, iinde bulunduunuz ihtilaf ve ekime durumundan saknn. Zira bu, Allah'n gazabn eker, sizi sava halinde veya dier zamanlarda, ayrla ve dmanla drr.

Aranzdaki halleri dzeltin ki, aranzda slm ba kuvvetlensin, sevgi, muhabbet ve uyumluluk artsn.

Ganimetler konusunda, btn emir ve nehiylerinde, hkm ve kazalarnda Allah'a ve Rasulne itaat edin. Bu emir (Allah'tan korkma, aray dzeltme, Allah'n ve Rasulnn emirlerine itaat) slm toplumunun dzelmesinin sebebidir. nk bunlar, gizli ve ak btn durumlarda er"i hkmlere sarlma hissini artrr, birlik ve beraberlii salar..

Eer Allah'n kelamna inanan, onu tasdik eden ve iman tam olan kimseler iseniz, bu emre tabi olun. nk gerek tasdik, tabi olmay gerektirir. mann kemali de u hasleti gerektirir. ttika, slah, Allah'a ve Rasulne itaat. Allah'a gerekten inanan, O'na isyan etmekten utanr. man, Rabbine ita-ata ve kendisiyle bakalar arasndaki ihtilaf slaha gtrr.

man, itaati gerektirince Allahu Tel, bu hasleti gerekletirecek be hasleti zikretti: "Mminler ancak Allah anld zaman kalbleri titreyenlerdir. Ayetleri karlarnda okunduu zaman da, onlarn imann artrr. Onlar ancak Rablerine dayanp gvenirler..". Bu sfatlar ksaca yle aklayabiliriz:

1- Allah'tan tam korkmak: Onlar, kalbleriyle Allah' zikrettikleri, O'nun azamet ve celalini hissettiklerini, vad ve vaidini hatrladklar zaman, O'ndan korkarlar. Nitekim baka bir ayette de Cenab- Hak yle buyurur: "taatkr ve alak gnll olanlar mjdele. Onlar ki, Allah zikrolunsa kalbleri titrer" (Hacc, 22/34-35).

2- Kur'an okumakla imann artmas: Onlar yle kimselerdir ki, kendilerine Kur"an ayetleri okunduu zaman, imanlar, yakinleri, tasdikleri ve amel-i salihe ynelileri artar; nk delillerin okluu ve onlar hatrlatmak, yakinin artmasna ve inancn kuvvetlenmesine neden olur. O halde gzle, yahut hisle grme, kiinin kanaatini kuvvetlendirir. Nitekim bu, inand halde Rabbin-den, lleri nasl dirilttiini gstermesini isteyen, brahim (a.s.)'de meydana geldi: "Hani brahim: "Ey Rabbim, lleri nasl dirilttiini bana gster" demiti. "nanmadn m yoksa?" dedi. O da: nandm fakat kalbimin mutmain olmas iin" demiti" (Bakara, 2/260). Bu, imandaki itminan derecesinin, yaln haldeki imandan daha stn ve daha kuvvetli olduuna iaret eder. u ayetleri de buna rnek olarak gsterebiliriz: "imanlarn katmerli bir iman ile artrmalar iin, mminlerin kalbine skun ve itminan indiren O'dur" (Feth, 48/4); "Bir sre indirildii zaman ilerinden bazlar: "Bu hanginizin imann artrd?" der. man etmi olanlara gelince, daima onlarn imann arttrmtr ve onlar birbirleriyle mjdeleirler" (Tevbe, 9/124).

3- Allah'a tevekkl, yani O'na dayanmak, gvenmek, ileri O'na havale etmek: Onlar yle kimselerdir ki, sadece Rablerine tevekkl ederler, sadece O'na snrlar, O'ndan bakasndan ummazlar. Ancak O'na ynelirler, ihtiyalarn sadece O'ndan isterler. Tabii bu, sebeplere yaptktan sonra olur.. Bir kimse, aklen ve deten istenen sebeplere yapr, sonra ii Allah'a havale eder ve her iin Allah'n elinde olduuna kesin olarak inanrsa, o iman ehlindendir. Sebepleri terketmek, tevekkln manasn bilmemektir.

4- Namaz klmak: Onlar yle kimselerdir ki, namazlarn klarlar. Yani namazlarn, kyam, rk, scud, tilvet, er'an belli olan vakitlerinde kalb huu ile Allah'a yalvararak ve Kur'an'n kraatini dnerek eda ederler.

5- Allah yolunda harcama: Onlar yle kimselerdir ki, mallarnn bir ksmn hayr yollarnda harcarlar. Farz olan zektlarn, nafile sadakalarn verirler. Ailesinin ve oluk ocuklarnn vacip olan nafakalarn salarlar, akrabalara ve muhtalara mendup olan yardmlarn yaparlar. mmet yararna ve dmanla cihad urunda harcarlar. nk mal, insann yannda bir emanet mesabesindedir.

Bu ameller, btn hayr eitlerini iine alr. Bu yzden Allahu Tel, onlar akladktan sonra: "Onlar gerek mminlerdir" buyurmutur Yani sadece bu vasflar tayanlar, gerek anlamyla mminlerdir. Onlarn kemallerini ve derecelerinin yksekliini aklamak iin, uzaktaki varlklar gstermek iin kullanlan "like" ism-i iaretiyle iaret olunmutur.

Taber'nin Haris b. Malik el-Ensar'den rivayet ettiine gre, o bir gn Re-sulullah (s.a.)'a uram, Resulullah kendisine: "Nasl sabahladn ey Harise?" buyurmu. O da: Gerek bir mmin olarak sabahladm, demi.. Resulullah: "Ne sylediini dn. nk her eyin bir hakikati var. mannn hakikati ne?" buyurmu. O u karl vermi: Nefsim dnyadan vazgeti, gecemi uykusuz, gndzm susuz geirdim. Sanki ben, Rabbimin arn aka gryorum. Adeta cennetlikleri cennette birbirlerini ziyaret ederken gryorum. Cehennemlikleri, cehennemde barp arr vaziyette alarken gryor gibiyim, dedi. Bunun zerine Resulullah kere "Ey Harise! Bildin, devam et!" buyurdu.

te mminlerin sfatlar bunlar. Mnafklara gelince: bni Abbas onlar hakknda yle demitir: Farzlar eda ederlerken, onlarn kalbine Allah'n zikrinden hibir ey girmez. Allah'n ayetlerinden hibir eye inanmazlar, tevekkl etmezler, insanlarn grmedii zamanlarda namaz klmazlar, mallarnn zektn vermezler.

Allahu Tel onlarn mmin olmadklarn haber vermi sonra da mminlerin vasflarn zikretmitir: "Mminler, yle kimselerdir ki, Allah anld zaman kalbleri titrer.." Sonra Allah, zikrolunan vasflara sahip mminlerin Allah katndaki mkafatn zikrederek: "Onlar iin dereceler vardr" buyurmutur. Yani, amellerine ve niyetlerine gre, cennetlerde onlar iin mevkiler, makamlar ve dereceler vardr. Allahu Tel, baka bir ayette de yle buyurur: "Onlara Allah indinde, yksek dereceler vardr. Allah ne yaparlarsa hakkyla grcdr" (l-i mran, 3/163). Onlar iin mafiret vardr. Yani, Allah onlarn ktlklerini balar, iyiliklerine mkfat verir. Onlar iin gzel bir rzk vardr: Onlara cennet nimetini hazrlar.

Dahhk: "Onlar iin Rableri katnda dereceler vardr" szn yle aklar: "Cennet ehlinin bir ksm dierlerinin zerindedir. sttekiler alttakileri grr, alttakiler sttekileri gremez." Sahihayn'da gelen bir rivayete gre, Re-sulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Cennetin yksek derecelerinde olanlar, aa derecelerde olanlar, sizin gk ufuklarndan birinde zor grnen bir yldz grdnz gibi -aralarndaki mesafe farkndan dolay- grrler" buyurmutur. Ashab: "Ya Resulullah! O yksek derecedekiler peygamberler midir? O derecelere, onlardan bakalar ulaamazlar m?" diye sorunca, Resulullah yle "buyuru: ^vet oYtfler peygamberlerin aeTece\erfer. ^ aVa\, "rvaysK^ 'k&^S, elinde bulunan Allah'a yemin olsun ki, onlar Allah'a iman ve peygamberleri tasdik etmilerdir."

Ahmed'in ve Snen sahiplerinin Ebu Said el-Hudrfden rivayet ettii baka bir hadis-i erifte, Resulullah (s.a.v.) yle buyurmutur: "Cennetlikler, sizin gk ufkunda duran yldz grdnz gibi, yksek derece sahiplerini grr. phesiz Ebu Bekir ve mer de onlardandr. Ne mutlu onlara."

Ahirette, mminler de farkl derecededirler. Nitekim u ayet de buna delildir: "Biz o peygamberlerin bazsn bazsna stn kldk. Allah onlardan bazs ile sylemi, birini de birok derecelerle ykseltmitir." (Bakara, 2/253). Allah ttlcahi muhacirleri de bakalarna stn klmtr. Nitekim yle buyurur: "man edip de hicret edenlerin, Allah yolunda mallar ve canlaryla cihad edenlerin Allah katnda dereceleri pek byktr" (Tevbe, 9/20).

Dnya derecelerinde de farkllk vardr: "O, sizi yeryznn halifeleri yapan ve size verdii eylerle imtihana ekmek iin kiminizi kiminizden derecelerle stn klandr. phesiz Rabbin cezas pek abuk olandr. Ve phesiz O, mafiret ve rahmet edicidir" (En'm, 6/165).

Baz Mminlerin Bedir'de Kureyle Savamak stememesi5- Rabbin seni hak urunda evinden kard zaman da mminlerden bir zmre muhakkak isteksizdiler.

6- Hak apak meydana ktktan sonra, sanki gre gre lme srkleni-yorlarm gibi, seninle mcadele ediyorlard.

7- Hani o zaman Allah, size o iki taifeden birinin sizin olduunu vaadediyordu. Siz ise kuvvetsiz ve silahsz olann kendinizin olmasn arzu ediyordunuz. Allah da szleriyle hakk aa vurmay ve kfirlerin arkasn kesmeyi istiyordu.

8- O, gnahkrlar istemese de hakk devaml klacak, btl da yok edecekti.

Bedir Olayna Bir Bak:

Kurey'in eziyetinin artmas sebebiyle Peygamber (s.a.) ve ona inanan ashab, Mekke'den Medine'ye hicret etti. Mslmanlar mallarn, topraklarn ve evlerini Mekke mriklerine braktlar.

Resulullah, Kurey'li 40 kiiyle birlikte Eb Sfyan idaresindeki erzak ve mal ykl Kurey'e ait kervann am'dan gelmekte olduunu duyunca, Mslmanlar onlara kar kmaya davet ederek yle dedi: te Kurey kervan, ilerinde mallar var. Onlara kar kn. Allah'n, onlar size ganimet olarak nasip edeceini umuyorum. Onunla beraber 310 ksur erkek kt. Bedir yolu zerindeki deniz kysna doru gittiler.

Eb Sfyan, Hicaz'a yaklanca etrafa, haberler toplayacak kimseler gnderdi. Resulullah'm kendisine kar buraya ktn rendi. Hemen, Damdam b. Amr el-far'yi, Hz. Muhammed'in arkadalaryla birlikte kendilerinin karsna ktn haber vererek, mallarn kurtarmalar iin Mekkelilere gnderdi. Bin kadar kii hazrlk yapt. Eb Sfyan, kervan deniz kysndan gtrd. Kervan ve mallar kurtard. Mekke'den sava iin kanlar, Bedir suyuna geldiler. Eb Cehil Mekke'de Kabe'nin stnden unlar syleyerek, insanlar savaa armt: abuk olun! Her trl glk ve zillete ramen, kervannz ve malnz kurtarn. Eer onlar Muhammed ele geirirse, bir daha asla iflah olmazsnz. Eb Cehil, savaa kan Mekkeli topluluun banda idi. Sonra ona, kervann sahil yolunu tuttuu ve kurtulduu, insanlar Mekke'ye dndrmesi sylendi. O buna u karl verdi: Hayr! Bu asla olamaz. Oraya gidip develer keseceiz, araplar ieceiz, algclar alg alacak, btn Araplar bizi ve savamaya kmz, Muhammed'in kervan ele geiremediini konuacak.

Resulullah (s.a.) olanlar insanlara haber verdi. Onlarla istiare etti. Eb Bekir (r.a.) ayaa kalkt. Gzel bir konuma yapt. Sonra mer kalkt, gzel bir konuma yapt. Sonra Mikdd b. Amr ayaa kalkt, yle dedi: biz sana, s-railoullarnm Musa'ya: "Sen Rabbinle git de, onlarla ikiniz savan, biz de burackta oturucularz" (Mide, 5/24) dedii gibi demeyiz. Biz de savarz. Seni hakla gnderene yemin olsun ki, bizi Berk'l-mad'a (Yemen'de bir ehir) gtrsen, seninle beraber oraya gideriz".

Resulullah (s.a.) onun bu konumasna hayr dua etti. Ensar yle dedi: Biz ensar topluluu, Mikdad'm syledii gibi syleriz. Bu, bizim iin ok mal olmasndan daha sevimlidir.

Sonra Hz. Peygamber: "Ey insanlar! Bana ehadet edin" buyurdu. nk, ona Medine'deyken yardm etmek, savunmak zere biat etmilerdi. Medine dnda kendisine yardm etmemelerinden korkuyordu. Sa'd b. Muaz: "Vallahi, ya Resulullah, sen herhalde bizi kasdediyorsun" dedi. Resulullah, evet, buyurdu. Muaz: "Sana iman edip tasdik ettik, getirdiin eylerin hak olduuna ehadet ettik. Bunun zerine canla bala sana sz verdik, Allah'n sana emrettiini sen uygula. Ya Resulullah, bizden tek bir kimse bile geri kalmaz. Seni hakla gnderene yemin olsun ki, bize u denizi gstersen, ona dalsan, seninle beraber biz de dalarz. Hi kimse geri kalmaz. Dmanla karlamaktan ekinmeyiz. Sava esnasnda sabrederiz, dmanla karlanca sadakat gsteririz. Bizi Allah'n bereketine gtr" dedi. Resulullah, Sa'd'm bu szne sevindi ve sonra yle buyurdu:

"Yryn Allah'n bereketine. Sevinin, nk Allah bana iki taifeden birini vaad etti: Eb Sfyan'm banda bulunduu am'dan gelen kervan, ya da onlara yardma gelen, balarnda Eb Cehil'in bulunduu Mekke'den sava iin gelenler.. Vallahi, sanki ben, u anda, onlarn yere ykldn gryorum.

Aklamasphesiz sahabenin sava ganimetlerinin eit ekilde paylatrlmasn iyi grmemeleri senin Medine'deki evinden, ya da Medine'den sava iin kman kt grmeleri gibidir.' nk Medine onun hicret edip yerletii, ya da evinin bulunduu yerdi. Hikmetle ve doru sebep ile karlmt. Mminlerden bir grup da, savaa hazr olmadklarndan, kmak istemiyorlard. Onun iin O, seni onlar kmak istemedikleri halde kard. ki hal arasndaki tebih, istememe halidir. nk mslmanlardan bazs, Bediimde iki eyi kerih grd.

1- Ganimetin aralarnda eit ekilde taksimini kerih grdler. Onlar genlerdi. Savamlar, ganimet almlard.

2- Kurey ile savamak istemediler. nk, Medine'den ganimet maksadyla kmlard, savaa hazrlk yapmamlard.

Fakat Allahu Tel, bu iki mesele hakknda onlara yle dedi: Siz, ganimetler konusunda ihtilf edip birbirinizle ekitiiniz gibi -ki Allah onu sizden ald, onun taksimini, Hz. Peygamber (s.a.)'e brakt, O da onlar adaletle, eit bir ekilde datt ve bu sizin iin ok iyi oldu- yine dmana kar kmay ve silah sahipleriyle (bunlar dinlerine yardm ve kervanlarn kurtarmak isteyenlerdi) savamak istemediiniz zaman; sava istememenizin sonu, Cenab- Hakk'm onu, size takdir etmesi, dmanla sizi herhangi vakit tayinini sz konusu olmadan bir araya getirmesi ve size zafer nasip etmesi oldu.

ki eyden kan sonu: Her ikisinde de, Peygamber (s.a.)'in emrine tabi olmak, hayrdr, dorudur, yarar getirir.

Mminler, kervan tercih ettiklerinden, adam ve sava malzemesi azl, sayca ve sava malzemesi asndan daha ok olan mriklerle savamaktan korktuklar iin, seninle hak ve doru olan gr -Mekke'den sava iin gelenlerin karsna kmak- hususunda mcadele ediyorlar. Sen, onlara her halkrda zafere ulaacaklarm, Allah'n sana iki taifeden birini -kervan yahut sava iin kanlar- vadettiini, kervann kurtulduunu, sava iin kanlardan baka ortada kimse kalmadm, biz savaa hazr deiliz, demeye neden olmadm sylemene, hakkn ve dorunun ortaya kmasna ramen, onlar seninle mcadele ediyorlar.

Sonra Allah, onlarn zafere ve ganimete gittikleri zamanki ar korkak hallerini, lme sevkolunan kimselerin haline benzetti.

Fakat Allahu Tel, peygamberine ve mminlere zafer vaadetti ki, O'nun vaadi geri kalmaz. Kuvvetler dengesinin grnrdeki hesab, ou kere aksine gerekleir. nk, nice az topluluk vardr ki, ok toplulua galip gelmitir.

Allah'n size, iki taifeden -kervan yahut sava iin gelenler- birine sahip olmay vaad ettii zaman hatrlayn.

Siz silah, kuvveti, gc olmayann -sadece 40 atldan ibaret kervann- sizin olmasn istiyorsunuz. Cenab- Hak, onlarn sava istemeyip mala tama'la-nna tarizde bulunmak iin, byle buyurdu. Saylarnn okluu silah ve asker malzemelerinin stnl sebebiyle, g, Mekkeli savaanlar tarafndayd.

Allah ise, mriklerin yenilgiye uramas, mminlerin muzaffer olmas iin, size bundan bakasn -gl kuvvetli sava iin kan Mekkeli mriklerle savamak- istiyor. Gl mriklerle muharebede peygamberine indirdii ayetlerle, mminlere yardm iin meleklere emir vermekle, mriklerin esaretini ve katlini takdir etmekle, yce Allah, hakk sabit klmak ve yceltmek murad ediyor.

Allah yapacan yapt. Azgn asi mcrimler istemese de, slm' sabit ve stn klmak, kfr, irki, btl yok etmek, ortadan kaldrmak iin mminlere yardmn gerekletirdi. Bu sadece, kervan ele geirmekle deil, aksine kfr liderlerinin ve irk nderlerinin katliyle oldu.

Hakk gerekletirmek ve btln bo olduunu gstermek, hakkn hakim, btln yok olduunu, delillerle ve beyyinelerle ortaya karmak, hak liderlerini takviye etmek, batl liderlerini de kahretmekle olur.

Bedir Savanda Meleklerin Yardm Etmesi9- Hani siz Rabbinizden imdat istiyordunuz. O da: "Muhakkak ben size, birbiri ardnca bin melekle yardm edeceim" diyerek duanz kabul etmiti.

10- Allah bunu ancak size bir mjde olsun, kalbleriniz o sayede tmyle rahatlasn diye yapmt. Yardm yalnz Allah katndandr. phesiz Allah, mutlak galiptir. Yegne hkm ve hikmet sahibidir.

11- Hani O size, emniyet iin hafif bir uyku vermiti. Onunla sizi tertemiz yapmak, sizden eytann murdarln gidermek, kalblerinizi balamak ve onunla ayaklar pekitirmek iin stnze gkten bir su indiriyordu.

12- Hani Rabbin meleklere: "phesiz ben, sizinle beraberim, iman edenlere sebat verin" diye vahyediyordu. "Ben, kfirlerin kalblerine korku salacam. Artk onlarn boyunlarnn stne ve her parmana vurun".

13- Bu, onlarn Allah'a ve Rasl'ne kar geldiklerinden dolaydr. Kim Allah'a ve Rasl'ne kar gelirse, Allah'n cezas ok iddetlidir.

14- Bu imdiki azabnz. Onu tadn, Kfirler iin bir de atein azab vardr.

AklamasEy mminler! Mutlaka sava gerektiini anlayp: "Ey Rabbimiz! Dmanna kar bize yardm et. Ey yardm isteyenlere pek ok yardm eden! Bize yardm et" diye Rabbinize dua ettiiniz vakti hatrlayn... Bundan murad, onlara, dualarna icabet eden Allah'n nimetini hatrlatmaktr ki kretsinler, Allah'n kendilerine olan fazl ve rahmetini bilsinler.

O, sizin duanza icabet etti, birbiri pei sra meleklerle yardm etti. nce bin melekle yardmda bulundu. Bunu dierleri takip etti. bin, daha sonra be bin melek. Nitekim, Allah Tel yle buyurur: "O zaman sen mminlere: ndirilen bin melekle Rabbinizin size imdat etmesi yetmez mi? diyordun" (Al-i mran, 3/124).

Sonra da: "Evet, siz sabreder, saknrsnz, bunlar da anszn stnze gelecek olurlarsa, Rabbiniz nianl be bin melekle size yardm edecektir" (Al-i mran, 3/124-125).

Allah Tel melekleri, size zafere ulaacanz mjdelemek ve sizin kalblerinizi teskin etmek iin gnderdi. Dmanlarnza kar size yardm etmeye, yalnzca Allah Tel kadirdir.

Savata gerek zafer ancak Allah'tandr. Melekler ve dier grnr sebeplerden deildir. phesiz Allah, malup edilemez gtedir. Hikmet sahibidir. Hibir eyi mevziinin dna koymaz. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Eer Allah dilese, elbette onlardan intikam alrd. Fakat baznz baznzla imtihan etmesi iindir." (Muhammed, 47/4).

Bedir gn, melekler fiilen savat m? Baz alimlere gre, melekler savamadlar. Mminlere manevi takviye yapld. Onlar mminlere sebat veriyorlard. Yoksa, tek bir melek btn dnya halkn helak etmeye kafidir. Nitekim Cibril (a.s.) kanadndan bir ty ile, Lut kavminin yaad Medain beldelerini helak etti.

Alimlerin ounluuna gre ise, Bedir gn Cibril (a.s.), be yz melekle, Hz. Eb Bekir'in de iinde bulunduu ordunun sa tarafna indi. Mikil, (a.s.) be yz melekle, Hz. Ali'nin de iinde bulunduu ordunun sol tarafna indi. Melekler insan sretindeydi, zerlerinde beyaz elbiseler ve beyaz sarklar vard.

Mehur olan gr budur. bni Abbas'm yle dedii rivayet olunmutur: Allah, Peygamberine (s.a.) ve mminlere bin melekle yardm etti. Cibril, be yz melein yannda, Mikail be yz melein yanndayd. bni Cerir ve Mslim, bni Abbas ve mer yoluyla gelen bu hadisi rivayet ederler. Daha baka hadisler de vardr. Eer bu hadisler olmasayd, birinci gr muteber olabilirdi. Rivayete gre Eb Cehil, bni Mes'ud'a: "Hibir kimse grmediimiz halde, duyduumuz o ses nerden geliyordu?" diye sormu, o, meleklerden deyince, Ebu Cehil: "te bizi onlar yendi, siz deil" demitir.

ttifak olunan gre gre, Uhud gn melekler, savamad. nk Allah, mminlere, sabr ve takva zere bulunmalar artyla zafer vaad etmi, onlar da bu art yerine getirmemilerdi.

Meleklerin mminlerle birlikte savamas, mminlerin en mkemmel ve en iyi bir ekilde savama grevlerini azaltmyordu. Nitekim onlar, takdire deer bir ekilde savatlar. Buhar ve Mslim'le gelen bir rivayete gre Resulullah (s.a.), Htb b. Eb Beltaa'nm ldrlmesi konusunda Hz. mer'le mavere ettii zaman yle dedi: "phesiz o Bedir'e katld. Nereden biliyorsun, belki de Allah Bedir savama katlanlara: stediinizi yapn, sizi mafiret ettim, buyurdu."

Bedir olay Kurey zerinde ok etkili oldu. Mehur kimseler olmalarna ramen, mslman kllaryla ve mzraklaryla, hem de genler eliyle ldrldler. Bu, onlarn kfrlerinin ve inadlarnm cezasyd. Allah Tel peygamberleri yalanlayan gemi mmetleri, eitli -musibetlerle cezalandrd. Nitekim Nuh kavmini Tufanla, Ad kavmini souk bir rzgarla, Semd'u helak edici iddetli bir sesle, Lt kavmini bulunduklar yeri altn stne getirmekle, u-ayb kavmini iddetli bir deprem ve bir buluttan zerlerine yaan ate yamurlaryla Firavun ve kavmini denizle helak etti.

Allah'n Bedir gn mslmanlara olan ilk nimeti, onlara meleklerle yardm etmesi, dier nimeti onlara uyku hali vermesi ve yamur indirmesidir: "Hani O size, emniyet iin hafif bir uyku vermiti..." Yani kendinizi az, dman ok grmeniz sebebiyle meydana gelen korkudan emin klan hafif bir uyku nimetini hatrlayn. nk kendisine hafif uyku gelen kimse, korku hissetmez, rahat eder, g ve kuvvetini yeniler. Beyhak Delil'de, Ali (r.a.)'m yle dediini rivayet eder: "Bedir gn, iimizde Mikdd'dan baka atl yoktu. Biz hepimiz uyuduk, sadece Resulullah, bir aacn altnda sabaha kadar namaz klp dua etti."

Bu hafif uyku hali, savatan nceki gece oldu. iddetli korku iindeki byk topluluk, bir mucize olarak nlerinde ok mhim i olduu halde birden uyudu.

Maverd yle der: O gece Allah'n onlara uyku verme ltfunda bulunmasnda iki hikmet vardr:

Birincisi: Dinlenmelerim salayarak ertesi gnk sava iin onlar kuvvetlendirdi.

kincisi: Kalblerinden korkuyu gidererek onlar emniyete kavuturdu. Emniyet uyutur, korku uykusuz brakr.

Cenb- Hak, onlara Uhud gn de uyku verdi. Nitekim yle buyurur: "Sonra o kederin ardndan zerinize bir emniyet, bir uyku indirdi ki, o iinizden bir grubu rtp buruyordu. Bir grub da canlar sevdasna dmlerdi." (l-i mran, 3/154).

Yine Allah size, sizi abdestsizlik ve cnplk halinden temizlemek, sizden eytann vesvesesini ve susuzluk korkusunu gidermek, kalblerinizi dmanla savaa cesaretlendirmek -ki bu btn cesarettir- ayaklarnz sebat ettirmek -ki bu zahir cesarettir- iin gkten yamur indirdi. Yamurun indirilmesi drt fayday gerekletirdi: Cnplkten ve abdestsizlikten ykanmakla er1! ve his-s temizlenme, eytann vesvesesini giderme, ruha sabr altrma, ayaklar kumlarda sebat ettirme.

Kur'n'n zahiri, uyku halinin yamurdan nce, Ramazann 17. gecesinde meydana geldiine iaret eder. Mcahid ve bni Eb Nceyh ise, yamurun uykudan nce yadn sylemilerdir.

Yamur yadrlmasnn sebebi, bn'l-Mnzir'in bni Cerir et-Taber ve bni Abbas'tan naklettiine gre udur: Mrikler mslmanlardan nce, suyu ele geirdiler. Mslmanlar susuz kald. Abdestsiz ve cnp halde namaz kldlar. Kumluk iindeydiler. eytan kalblerine hzn verdi. "inizde bir peygamber, kendinizin de veliler olduunuza inanyorsunuz, bir de abdestsiz ve cnp halde namaz klyorsunuz, yle mi?" dedi. Bunun zerine Allah gkten bir yamur indirdi, vadi su ile doldu, mslmanlar su iin de temizlendiler, ayaklan sabit olup kaymad, eytann vesvesesi de bylece gitmi oldu.

Resulullah ve ashab, yamur suyundan toplanan suya gittiler ve orada konakladlar. Su havuzlar yaptlar. Geri kalan sular da yok ettiler. Resulullah iin, sava meydann gren bir tepe stnde ardak yapld.

bni shak'm Siyret'inde zikrettii bni Hiam'n da onu takip ettii gibi, Resulullah (s.a.) Bedir'e yrd zaman, bulduu en yakn su bana indi. Hubab ibni Mnzir, Resulullah'a yaklaarak: "Ya Resulullah! Bu yeri sen kendin mi belirledin, yoksa Allah'n bir vahyi sonucu mu?" diye sordu. Resulullah: "Kendi grmle belirledim" deyince, Hubab: "Buras iyi bir mevki deil. nsanlar, onlara en yakn bir su kenarna gtr. Oraya yerleiriz. Sonra onun dndaki kuyular kr kuyu haline getirir, stlerine bir havuz yapp doldurur, ardndan da, dmanla savarz, Biz su itiimiz halde, onlar iemezler" dedi. Bunun zerine Resulullah (s.a.): "Gzel bir gr ileri srdn" dedi ve yle yaptlar.

bni Kesir yle der: Bu hususta en gzel gr, mam Muhammed ibni s-hak b. Yesar'n Urve ibni Zbeyr'den yapt rivayettir. O yle demitir: Allah yamur yadrd. Vadi kaygan hale geldi. yle ki, Resulullah ve ashab yapkan amur iinde kald. Fakat bu, yrmelerine engel olacak ekilde deildi. Kurey ise, yle bir amura maruz kald ki, oradan gitmeye gleri yetmedi.

Bence de, Kur'n'n metni bni Kesir ve Taber, Zemaher ve Raz gibi mfessirlerin ounun benimsedii bu rivayetlere uygun dyor. Beyzav de, bunu destekleyen bir rivayeti zikrederek yle der: Rivayete gre Bedir savana katlan mslmanlar, suyu olan, ayaklarn kayd kumluk bir yerde konakladlar, uyudular, ou ihtilam oldu. Suyu mrikler ele geirdi. Bunun zerine eytan mslmanlara vesvese verdi: Siz nasl zafere ulaacaksnz? Su meselesinde malubiyete uradnz. Allah'n veli kullar olduunuzu sandnz, Allah'n Rasl iinizde olduu halde, siz abdestsiz ve cnp olarak namaz klyorsunuz.

Mslmanlar korktular. Bunun zerine Allah, yamur yadrd. Yamur btn gece yad. Vadi akt. Kenarnda mslmanlar havuzlar yaptlar, hayvanlarn suladlar, abdest aldlar, guslettiler. Dmanla aralarndaki kumluk arazi ayaklarn kaymyaca ekilde sertleti. eytann verdii vesvese ortadan kalkt. Sonra Beyzavi, Cenab- Hakk'm: "Kalblerinizi balamak iin" sznn manasn aklyor.

En sahih gr ise, Kurtub'nin bni shak'n Siyret'inden zikrettii grtr. Bu, rivayetlerin arasn bulan bir grtr: Yamurun yamasyla birlikte olan haller, Bedir'e varmadan nce meydana geldi.

Bedirde mminlere baholunan gizli nimetlerden biri var ki, Allah onu mminlerin kretmesi iin aa karmtr. O da, Allah'n meleklere, kendisinin, meleklerle beraber olduunu ilham etmesidir."Hani Rabbin meleklere: phesiz ben sizinle beraberim." Ayete bu ekilde mana verildii gibi: "Hani Rabbin meleklere: "phesiz ben mminlerle beraberim. Dolaysyla onlara yardm edin, onlar sebat ettirin." eklinde de mana verilebilir. Raz bu ikinci mana iin "bu kelamdan maksat, korkutmay ortadan kaldrmaktr. Melekler, kfirlerden korkmuyorlard, mslmanlar korkuyordu" diyerek, daha uygun bulur.

Yardmdan ama, savan iddetli zamanlarnda gelen yardm ve destektir.

Mminlerin kalblerini sebat ettir, azimlerini kuvvetlendir. Onlara, Allah'n Raslne ve mminlere yardm etmeyi vaadettiini, Allah'n vaadinden dnmeyeceini hatrlat.

Denilmitir ki, melekler, mminlerin tand erkekler suretine brnp yle yardm ediyorlard. Beyhk, Dela'de yle tahric eder: Melek, bir kiiye, onun tand kii eklinde geliyor ve: "Mjde. Onlar az, Allah sizinle beraber, hcum edin" diyordu.

Zeccc'dan naklolunan rivayete gre, sebat ettirmenin manas udur: eytann er ilka etme-vesvese kuvveti olduu gibi, melein de hayr ilka etme-il-ham kuvveti vard.

Sonra Allah Tel: "Ben sizinle beraberim" sznden muradn zikretmitir. Bu szn manas: Kfirlerin kalblerine korku vermekle size yardm etme hususunda, sizinle beraberim, demektir. Allah'n mminlere olan nimetlerinin en byklerinden biri de, kfirlerin ruhlarna korku ve rknt ekmesidir.

Onlarn balarn vurun, koparn, ayak ve el parmaklarn kesin.

Sonra Allah Tel, mminlere yardm etme sebebini aklayarak yle buyurur: "Bu, onlarn Allah'a ve Resulne kar geldiklerinden dolaydr..." Yani peygambere ve mminlere yaplan szkonusu yardm, mriklerin Allah'a ve Resulne dmanlk ve muhalefet etmeleri sebebiyledir. Onlar, eriata uymay, ona iman etmeyi bir tarafa braktlar.

Kim Allah'a ve Raslne muhalefet edip dmanlk ederse, onun iin dnyada hezimet ve rsvay olmak olduu gibi, ahirette de iddetli bir azab vardr.

Ey Allah'a ve Raslne muhalefet eden kfirler! Dnyada size acele tarafndan verdiim bu hezimeti, zilleti, cezay, ldrlmek ve esir edilmek gibi halleri acilen tadn. Eer kfrde srar ederseniz, ahirette de, sizin iin cehennem azab vardr.

Harpten Kama Meselesi Ve Yardmn Allah'tan Olduu15- Ey iman edenler! Toplu bir halde kafirlerle karlatnz zaman onlara arkanz dnmeyin.

16- O gn kim savamak iin bir tarafa ekilmek, ya da baka bir birlie katlmak dnda arkasn dnerse, Allah'n gazabna uram olur. Onun yeri de cehennemdir. O, ne kt bir dn yeridir.

17- Onlar siz ldrmediniz. Fakat Allah ldrd onlar. Attn zaman da, sen atmadn, ancak Allah att. Mminleri, kendinden gzel bir imtihan ile denemek iin. phesiz Allah, hakkyla iitendir, ok iyi bilendir.

18- Bu, byledir. phesiz Allah, kfirlerin tuzaklarn ypratcdr.

19- Eer siz fetih istemekteyseniz, ite size o fetih gelmitir. Eer vazgeerseniz, bu sizin iin daha hayrldr. Yine dnerseniz, biz de dneriz. Topluluunuz ok da olsa, sizden hibir eyi sa-vamaz. nk Allah mminlerle beraberdir.

AklamasEy Allah ve Rasln tasdik edenler! Sizinle savamak isteyen ordu halindeki dmannza yaklatnz zaman, onlarn says ok, sizin saynz az da olsa, onlardan kamayn. Allah sizinle beraberdir. Dman nnden kamak ancak iki halde caizdir:

1- Taktik olarak; yenilmi gibi grnp geri ekildikten sonra savamak iin toparlanp tekrar harekete gemek iin. Bu bir sava hilesidir.

2- Dmanla savamak dncesiyle dmanla savaan dier bir slm topluluuna katlmak iin.

Bu iki durum dnda, kim savatan korkup kaarsa, Allah'n gazabna urar. Ahirette onun varaca yer cehennemdir. O, ne kt bir dn yeridir. Bey-zv yle der: Bu, dmann iki mislinden fazla olmad zamandr. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "imdi Allah zaafnz olduunu bildiinden sizden yk hafifletti" (Enfal, 8/66). bni Abbas da yle demitir: "Kim kat dmandan kaarsa, kamam demektir. Kim iki kat dmandan kaarsa, o, kam saylr." Ayet, savatan kamann haram olduuna iaret eder. Bu, byk gnahlardandr. eyhayn'n Eb Hreyre'den rivayet ettikleri hadiste Peygamber (s.a.): "Helak edici yedi eyden saknn" buyurdu. Ashab: "Ya Resulullah! Bu yedi ey nedir?" diye sorduklarnda Rasl Ekrem: "Allah'a ortak komak, sihir yapmak, hakl bir neden olmakszn Allah'n ldrlmesini haram kld bir hayat ldrmek, faiz, yetim mal yemek, dmana hcum srasnda savatan kamak ve zinadan uzak mslman kadnlara zina isnad etmek" buyurdu.

Sonra Allah Tela, dmanlara kar yardm edeceini ifade ederek, dman nnde sebat ve sabr edilmesi zaruretini ifade etti: "Onlar siz ldrmediniz." Yani siz onlar ldrmekle iftihar etseniz de, onlar kendi kuvvet ve madd gcnzle siz ldrmediniz. Onlar sizin elinizle Allah ldrd. nk, melekleri indirip onlarn kalbine korku veren, zafer dileyen, kalblerinizi kuvvetlendirip korku ve sknty gideren O'dur. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Onlarla savan ki, Allah ellerinizle onlar azablandrsn. Onlar rsvay etsin, size onlara kar galibiyet versin" (Tevbe, 9/14).

Mslmanlar, Mekkelileri yenip ldrd ve esir ettii zaman, birbirlerine kar vnmeye baladlar. Her konuan "ben ldrdm, ben esir ettim" diyordu.

Kurey ortada grnnce, Resulullah (s.a.) yle buyurdu: "te Kurey. Onlar buraya, gurur ve kibirleri getirdi. Allahm! Senden, bana vaadini yerine getirmeni istiyorum." Cibril (a.s.) geldi ve: "Bir avu toprak al, onlara at" dedi. ki topluluk karlatnda Resulullah (s.a.) Ali (r.a.)'ye "Bana u vadinin akl talarndan bir avu ver" dedi. Ald bir avu akl tan kfirlerin yzlerine att. "Yzleri geri gitsin" dedi. Hepsi de, gzyle megul oldu, yenildiler, mminler, onlar ldrmeye ve esir etmeye koyuldular... te onlara yle denildi: Onlar ldrmekle iftihar etseniz de, onlar siz ldrmediniz, sizin kalblerinizi sebat ettirmek ve onlarn kalblerine korku vermekle, Allah ldrd. Ey peygamber! Bir avu topra attn zaman, gerekte sen atmadn. nk, senin attn eyin tesiri btn insanlara ulaamaz. Onlarn hepsinin gzlerine, ancak topra onlarn gzlerine ulatrmakla Allah att. Grnrde Resulullah (s.a.) att, tesiri Allah'tan grld.

Peygamber (s.a.) Huneyn gn de toprak att.

ldrme iinde, Cenb- Hakk'n fiili ile, Peygamber ve mminlerin fiili arasnda fark var: Sonular gerekletiren Allah'tr, insan ise, zahiri sebeblere yapmaktadr. Btn ilerde durum byledir.

Allah Tel btn bunlar, mrikleri rezil etmek, mminleri de gzel bir ekilde imtihan etmek; yani dmanlar ok, kendileri az olduu halde, dmanlarna kar mminleri stn klma nimetini anlasnlar ve kretsinler diye yapt.

phesiz Allah, her trl sz iiticidir. Savatan nce, peygamberin ve mminlerin Rablerine olan dualarn ve yardm isteklerini iitir. Onlarn hallerini ve niyetlerini, zafere ve ganimete lyk olanlar bilir.

Sonra Allah Tel, zaferle beraber baka bir mjdeyi zikrediyor. Onlara, kfirlerin gelecekteki tuzan boa karacan, onlarn mslmanlar aleyhindeki her trl hareketlerini hsrana uratacan haber veriyor.

Sonra Allah Tel, tarizli tarzda Mekkelilere hitap ediyor: Eer fetih istiyorsanz, ite fetih geldi. Eer iki ordudan stn ve doru yolda olan iin zafer istiyorsanz, ite istediiniz ey geldi. stn ve doru olana zafer nasib oldu, aalk ve sapk olanlar helak oldu.

Sonra Allah Tel onlar korkutarak yle buyurdu: Eer kfrden, Allah' ve Rasln yalanlamaktan, peygamberine dmanlktan vazgeerseniz bu sizin dnya ve ahiretiniz iin daha hayrldr. Denendiiniz ve ldrldnz, esir edildiiniz savatan daha faydaldr. Eer onunla savaa, kfr ve sapkla dnerseniz, biz de ona yardma sizi hezimete uratmaya dneriz. Nitekim Cenb- Hak, srailoullar'na yle buyurur: "Dnerseniz, biz de dneriz" (sra, 17/8) Tefsirini yaptmz ayetteki hitap kafirleredir. Ayetin geliinden bu anlalmaktadr. Hitabn mminlere olduu da sylenmitir. nk Allah Tel'nn: "te size fetih geldi" sz, ancak mminlere uygun der. Ancak buradaki fethi, beyan, hkm ve kaza manasna hamledersek, o zaman kafirler de kasdolunabilir.

Sizin topluluunuz ok da olsa, size fayda vermeyecektir. nk okluk, azlk nnde her zaman zafere ulamaz. Az, sabra, sebata ve Allah'a imana sarld zaman, aksi olur.

Allah Tel yardmla, destekle ve baarya muvaffak buyurmakla mminlerle beraberdir. Siz ne kadar topluluk toplarsanz toplayn, Allah'n beraber olduu kimseleri malup edecek hibir kimse yoktur: "Ve muhakkak bizim ordumuz, elbette onlar galib olanlardr" (Saffat, 37/173). "Galip gelecek olanlar, yalnz Allah'n taraftarlardr" (Maide, 5/56). "eytann taraftarlar, hsrana urayanlarn ta kendileridir" (Mcadele, 58/19).

Allah'a Ve Rasulne taati Emir, Muhalefetten Korkutma20- Ey iman edenler! Allah'a ve Resulne itaat edin. ittiiniz halde ondan yz evirmeyin.

21- itmedikleri halde "iittik" diyenler gibi olmayn.

22- Allah katnda yerde yryen hayvanlarn en kts, akl erdirmeyen sar ve dilsizlerdir.

23- Eer Allah onlarda bir hayr olduunu bilseydi, elbette onlara duyururdu. Onlara iittirseydi de yine yz evirici olarak arkalarna dnerlerdi.

AklamasAllah Tel mmin kullarna, kendisine ve peygamberine itaati emrediyor. Bu emre muhalefetten ve inat kfirlere benzemekten men ediyor.

Ey iman edip tasdik edenler! Cihada katlma ve mal terketme hususundaki davette, Allah'a ve Raslne itaat edin. Raslne ve emirlerine itaati ter-ketmeyin. Cihad ve cihad yolunda szn ve tlerini dinleyin. Burada dinlemek, anlayp kavramak zere dinlemektir. Mminlerin zellii budur: "Dinledik, itaat ettik. Ey Rabbimiz! Mafiret isteriz ve dn ancak sana'dr" dediler" (Bakara, 2/285).

Dinlemedikleri halde "dinledik" diyen mnafklar ve mrikler gibi olmayn. Onlar duyuyor, kabul ediyor gibi grnyorlar, ama durum yle deildir.

Sonra Allah Tel, onlarn mahlklarn en ktleri olduunu haber veriyor: Allah katnda, yeryznde dolaan varlklarn en erlileri, hakk duymayan, ona tabi olmayan, hakk konumayan, hakk anlamayan, hak ile btl, hayrla erri, hidayetle dalleti, slm'la kfr anlamayan, duyular almaz hale getirip faydal ve zararly ayrdedemeyen kimselerdir. Eer onlar, akllarn cahiliyye asabiyetinden ve taklitten uzaklaarak kullansalar, hak ve doruyu bulurlar, kendileri iin yararl olan eyin slm olduunu anlarlard. Ancak onlar, gerekten hayvanlar gibi hakikatlar anlamyorlar: "Bunda kalbi olan veya kendisi ahit olarak kulak veren kimse iin, elbette t vardr" (Kf, 50/37).

Sonra Allah Tel, onlarn salam bir anlaylar olmadn, eer nefislerinde hayra, imana, slm nuruna ve peygambere bir meyilleri olacak olsayd, alc bir ekilde anlamaya muvaffak buyururdu. O, onlar, hakikati anlamaya muvaffak buyursa, onlar yine de, srf inatlarndan dolay ondan yz evireceklerdi.

Ebedi Hayat Bulunan eye cabet Etmek24- Ey iman edenler! Sizi diriltecek eylere davet ettii zaman, Allah'n ve Resulnn arsna uyun. Bilin ki Allah, kii ile kalbi arasna girer ve siz gerekten yalnz ona dnp toplanacaksnz.

25- Bir de yle bir fitneden saknn ki, o, iinizden yalnz zulmedenlere gelip atmaz. Ve bilin ki Allah, phesiz azab etin olandr.

26- O zaman hatrlayn ki, yeryznde azlk ve zayf ve hakir grlen kimseler idiniz. nsanlarn sizi tutup kapmasndan korkuyordunuz da, yardmyla kuvvetlendirdi. Size en temiz ve en ho eylerden rzk verdi. T ki kredesi-niz.

AklamasAllah Tel, bu ayetlerde ve bundan nceki ayetlerde, iman sfatnn emir ve nehiylere uymay gerektirdiine iaret iin niday, "iman edenler" lafzyla tekrarlad.

Mana yledir: Ey mminler! Dnya v ahiret saadetini, hayr ve salahnz, her trl hak ve doruyu iine alan Allah'n ve Rasulnn davetine -ki o, Kur'n, iman, cihad ve her trl hayr ve taattr- icabet edin. "Sizi diriltecek" sznden ama gzel ve srekli olan hayattr. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Biz onu ok gzel bir hayat ile yaatrz" (Nahl, 16/97). Buhar: "Sizi davet ettii zaman" ardnda, sizi "diriltecek" slah edecek olan eylere icabet edin demektir, der.

Fakihlerin ouna gre, emrin zahiri, vcubu ifade eder. nk ondan sonraki: "Bilin ki, Allah kii ile kalbi arasna girer ve siz gerekten yalnz O'na dnp toplanacaksnz" sz, tehdit ve korkutma ifade eder.

Bu yzden Resulullah (s.a.)'in ibadet, inan ve muamele ile ilgili emirlerine, ciddiyet, azim ve gayretle sarlmak gerekir. Giyinmek, yemek, imek ve uyumak gibi detle ilgili emirler, uyulmas gerekli din emirler deildir.

Hz. Peygamber (s.a)'in emrettii iman, Kur'n, hidayet ve cihaddan kim yz evirirse o l gibidir. Gzel bir hayat, yahut ruh bir hayat yaamyor demektir. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Bir l iken kendisini dirilttiimiz, insanlar arasnda yrmesi iin nur verdiimiz kimse, iinden kamayaca karanlklarda kalan kimse gibi midir?" (En'am, 66/122).

"Bilin ki Allah, kii ile kalbi arasna girer" sznn manas, aklnz kaybetmeden, abuk icabet edin, demektir. Kalb, dnce yeridir. Mcahid, bu ayetin manas hakknda yle der: Kii ile akl arasna girer de, ne yaptn bilmez. Nitekim Cenb- Hak ylo buyurur: "Muhakkak ki bunda kalbi olan kimse iin, elbette t vardr" (Kf, 50/37).

yle de denilmitir: Onlarla kalbleri arasna lm girer, geen zaman yakalayamaz. Kefda yle der: O, onu ldrr de, frsat karm olur. yle de denilmitir. leri bir halden bir hale deitirir. Kurtub yle der: Bu, Allah'n "Cami" isminin tecellisidir. mam Ahmed bni Hanbel, Enes ibni Malik'in yle dediini rivayet eder: Peygamber (s.a.): "Ey kalbleri bir halden bir hale eviren Allah! Kalbimi dinin zerinde sabit kl" szn oka sylyordu. Ya Resulullah! Sana ve getirdiklerine inandk, bizden korkuyor musun, dedik. "Evet, kalbler, Allah'n parmaklarndan iki parmak arasndadr, onlar ters yz eder, evirir" buyurdu.

Taber'nin tercihi yledir: Bu Allah'n, kullarnn kalblerine kendilerinden daha ok sahip olduunu, diledii zaman kalbleriyle kendileri arasna girdiini, hatta insann ancak Allah'n dilemesiyle bir eyi anlayabildiini haber vermektedir.

Bence ayetin tefsiri konusunda Taber ve Kurtub'nin tercihi en doru grtr. Mana yle olur: Allah, insann kalbini, fikrini ve iradesini kontrol altnda tutar, ileri nasl dilerse, eliyle bir halden bir hale evirir. Btn eylerde tek tasarruf yetkisine o sahiptir. Sahiplerinin glerinin yetmeyecei ekilde kalble-re yn verir, diledii gibi, onlarn ynelilerini, maksat ve niyetlerini deitirir. Ayetten maksat, hastalk, lm gibi birtakm engeller kmadan itaata teviktir.

Cebre inananlara gre mana yledir: Allah, kfir kiiyle itaati, itaatkar kiiyle masiyeti arasna girer. O halde, mesut ve bahtiyar kii, Allah'n mesut ve bahtiyar kld kii; bedbaht ve sapk kii ise, Allah'n saptrd kiidir. Allah'n saptrd ve rsvay ettii kimse hakkndaki ii, adalettir. zerine vacip olan gerekten yapmazsa, o zaman adalet sfat ortadan kalkar.

Mu'tezile'den Cbba yle der: Allah'n, kendisiyle iman arasna girdii kimse cizdir. Acizin ii taknlk ve cahilliktir. Bu, caiz olsayd, Allah'n bize ge kmay emretmesi caiz olurdu. Nitekim mzmin hastann ayakta namaz klmas emredilmeyecei hususunda ittifak varken, bu, Allah hakknda nasl caiz olur? Nitekim Cenab- Hak yle buyurur: "Allah hibir kimseye gcnn yeteceinden bakasn yklemez..." (Bakara, 2/286).

Sonra Allah Tela mmin kullarn, azken ok yapmas, zayf korkak kimselerken kuvvetlendirmesi ve yardm etmesi, fakirken gzel rzklarla rzklandrmas gibi ihsan ve iyilii ile uyandrd. Bu, Mekke'den Medine'ye hicretten nceki mminlerin haliydi. Cenb- Hak mminlere, Allah'a ve Rasl-ne itaati emrettikten sonra, masiyetten saknmalarn da emretti. Bu teklifi, bu ayetle pekitirdi. yle buyurdu: Ey mcahidler! -Hitabn o adaki btn mminlere olduu da sylenmitir- Siz, Mekke'de azlk ve zayf, mrikler okluk ve size kt ikence tattrd, ve insanlarn sizi ldrmek ve soymak iin sratle yakalamasndan korktuunuz vakti hatrlayn. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Grmediler mi ki, biz onlara emin bir harem (belde) kldk. Bununla birlikte onlarn etrafndan insanlar kaplrlar" (Ankebut, 29/67).

"Biz onlar emin bir hareme yerletirmedik mi? Ki ona her eit meyvelerden tarafmzdan bir rzk olmak zere gelir" (Kasas, 28/57).

"O sizi barndrd": Medine'de, sizin snacanz bir yer hazrlad. Size, Bedir ve dier savalarda yardm etti. Bereketli, gzel, ho yiyeceklerle rzklandrd, ganimetleri size hell kld. Bu byk nimetlere kredip, nimeti hatrlatmaktan maksat, onlar Allah'a itaat ve ilh nimete teekkre tevik etmektir.

bni Cerir et-Taber, Katade b. Deme es-Seds'nin: "O zaman hatrlayn ki, yeryznde az zayf ve hakir grlen kimseler idiniz" ayeti hakknda yle dediini rivayet eder: Bu arap kabilesi, ok zelil ve yaay bakmndan ok dkn, a, plak, sapk bir kavimdi. ran'la, Rum arasnda bulunan bir tan evresinde toplanr ibadet ederlerdi. Vallahi, beldelerinde, hased edilecek bir ey yoktu. Herkes yoksulluk iindeydi. lenler atee atlyordu. Yemiyor yeniliyorlard. Vallahi, o gn yeryznde onlardan daha kt durumda bir kabile yoktu. Nihayet, Allah slm' gnderdi, o beldelere hakim kld, onunla rzkla-rn geniletti, onlar insanlara melikler kld. Allah onlara, mslmanlklar sebebiyle grdnz eyleri verdi. O halde nimetlerinden tr Allah'a kredin. phesiz Rabbiniz verdii nimetlere kar kr sever. kredenlere olan nimetlerini artrr.

Allah'a, Peygambere Ve Emanete Hyanet27- Ey iman edenler! Allah'a ve Rasl- ne hainlik etmeyin. Siz kendiniz bile bile kendi emanetlerinize hainlik eder misiniz?28- Bilin ki' mallarmz ve ocuklarnz ancak birer imtihandr ve byk mkfat phesiz Allah katmdadr.

AklamasAllah Tel, bu ayette, erl mkellefiyetlerin eksiksiz olarak yaplmasnn gerekli olduunu belirtiyor.

Ey Allah'n peygamberlerine ve Kur'n'a inanan mminler! Farzlarn yapmamakla, ya da koyduu snr ve haramlarn tecavz etmekle Allah'a hyanet etmeyiniz. Snnetine sarlmamakla, emrettiklerini yapmamak ve neh-yettiklerinden kanmamak, arzularna ve babalarnzdan miras aldnz eylere uymakla peygambere hyanet etmeyin. Aranzda birbirinizden aldnz emanetlere, onlara riayet etmemekle hyanet etmeyin. Bu, madd emanetleri iine ald gibi, mmete ait srlar dmanlara aktarmak ve fertlere ait srlar insanlar arasnda yaymak gibi eyleri de iine alr. Emanet, Allah Tel'nn kullarna emanet ettii farz ve had cinsinden amellerdir. Hyanet ise farzlar yapmamak, hkmlerini uygulamamak, snnetlerine sarlmamak ve bakalarnn haklarna riayet etmemektir.

Ve siz hyanet ettiinizi biliyorsanz. Bunun sonucunu da biliyorsunuz. yi ile kty birbirinden ayrt edebiliyorsunuz. Hyanetin ktlklerini biliyorsunuz. Hyanet, unutarak deil, bile bile yaptnz ihmaller, hatalardr.

Hyanet: nsann kk byk gnahlarn ve bakalarna zarar dokunan hareketlerini iine alr.

Gvenilirlik mminlerin, hyanet ise mnafklarn sfatlanndandr. mam Ahmed, Enes ibni Malik'in yle dediini rivayet eder: "Ahdine riayet etmeyen kimsenin iman yoktur." Buhar ve Mslim'in Eb Hreyre'den rivayet ettikleri hadis-i erifte Peygamber (s.a.) yle buyurmutur: "Mnafkln alameti tr: Konutuu zaman yalan syler, sz verdii zaman sznden cayar, kendisine bir ey emanet edildii zaman hyanet eder. Oru tutup namaz kusa ve kendisinin mslman olduunu zannetse de..."

Sonra Allah Tel, insan hyanete sevkeden eyin mal ve evlt sevgisi olduu iin, akll kimsenin o sevginin zararlarndan ekinmesi uyarsnda bulunarak: "Mallarnz ve ocuklarnz ancak birer fitnedir" buyurmutur. Yani, phesiz ki, mallar ve oluk ocuklar, Allah'tan birer imtihandr. Onlar hususunda Allah'n hadlerini nasl muhafaza ettiinizi aa karmak iin imtihan eder. Fitneye dmenin tek sebebi ise gnah yahut azaptr. nk o, kalbi dnya ile megul eder, ahiretle ilgili amel ilemekten ahkoyar. nsan, mal sevgisi, onu kazanp biriktirme arzusuyla yaratlmtr... Eer insanda Allah korkusu olmazsa, cimrilik yapar, malm iinden Allah'n haklarn vermez, fakirlere ihsanda bulunmaz, iyi, hayr ve gzel ilere harcamaz. Evlat sevgisi de insann ftratnda vardr, bazan bu sevgi, insan haram mal kazanmaya sevkeder. Onun iin insan mal ve oluk ocuk hususunda dikkatli olmal, helal mal kazanmal ve onu hayr ve iyi yolda harcamal. ocuklarna hell olan yedirmelidir ki, vcudlanna haram girmesin, dn hkmlere bal, sorumluluk duygusu iinde ve haramlardan uzak bir ekilde yetisin.

Sonra Allah Tel ayeti, kusur ileyeni uyandrc etkili bir sonula bitirerek: "Byk mkfat phesiz Allah kalndadr" buyurmutur. Yani O'nun sevab ve cennetleri, sizin iin mallardan ve oluk ocuktan daha hayrldr. uras bir gerek ki, bazan onlardan dman olan olabilir, pek ou ise, sana gelebilecek bir azaptan seni kurtaramaz. Allah, dnya ve ahiretin tek sahibidir. O halde siz, mal, oluk ocuk konularnda er1! ve din hkmlerine riayet ederek, Rabbinizin sevabn tercih edin, dnyadan yz evirin, mal toplamaya ve oluk ocuk sevgisine ar dkn olmayn ki, onlar yznden tehlikeye girme-yesiniz. Nitekim Cenab- Hak yle buyurur: "O mal ve oullar dnya hayatnn ssdr. Geri kalacak olan salih amelleridir ki, Rabbinin nezdinde sevapa da hayrldr, amelce de hayrldr* (Kehf, 18/46).

Allah Korkusu Ve Bunun Fazileti29- Ey iman edenler! Eer Allah'tan korkarsanz, O size iyi ve kty ayr-dedecek bir anlay verir, sularnz rter, size mafiret eder. Allah, byk ltuf sahibidir.

AklamasEy mminler! Emirlerine uymak ve yasaklarndan kanmak suretiyle Allah'tan korkarsanz, size hak ile btl ayrmaya yarayan bir hidayet ve kalble-rinizi aydnlatan bir nur verir. Bu nur, Allah'n aadaki ayetinde hikmet diye ifade ettii takva zerine kuruludur: "Kime hikmet verilirse, muhakkak ona pek ok hayr verilmitir" (Bakara, 2/269). u ayette de ayn eye iaret ediliyor: "Sizin iin aydnlyla yryeceiniz bir nur klsn." (Hadid, 57/28).

Allah Tel, takva sahibine yle bir yetenek verir ki, onunla doru ile eriyi, hakla btl, slm'la kfr birbirinden ayrd eder. Bylece Allah'n u ayetinde emrettii gibi bir rabbani olur: "Fakat o: "retmekte ve okuyup okutmakta olduunuz kitap sayesinde Rabbaniler olun, der" (A-i mran, 3/79).

Yine, Allah Tel'dan korkarsanz, sizin gemi gnahlarnz ve ktlklerinizi balar, onlar insanlarn gzlerinden siler, size ok sevap verir. Allah, geni fazl ve byk ihsan sahibidir. Buna benzer bir ayet de yledir: "Ey iman edenler! Allah'tan korkun, Raslne de iman edin ki, rahmetinden size iki nasip versin. Sizin iin aydnlyla yryeceiniz bir nur klsn ve size mafiret etsin. Allah gafurdur, rahimdir" (Hadid, 57/28).

Mriklerin Peygamber (S.A.)'e Kurduklar Tuzak eitleri30- Hani bir zamanlar o kfirler seni tutup balamalar veya ldrmeleri, ya da seni karmalar iin tuzak kuruyorlard. Onlar bu tuza kurarlarken, Allah da bu tuzan karln kendilerine veriyordu. Allah, tuzak kuranlara karlk verenlerin en hayrlsdr.

nlara ayetlerimiz (Kur'an) okunduu zaman: "ittik, eer dilersek biz de elbet bunun benzerini sylerdik. Bu, eskilerin efsanelerinden baka bir ey deildir" demilerdir.

AklamasEy peygamber! Mriklerin, senin ve davann aleyhine nemli bir meseleyi grmek zere topland o zaman hatrla. O, nimete kr, ibret ve t alnmasn gerektiren ok g zamanda, Rabbinin seni desteklediine ve davanda samimi olduuna iaret eden bir eydir.

Senin iin eyden birini uygulamay dnmlerdi:

1- Seni hapsederek, davetten alkoymak.

2- Btn kabilelerin ortak olaca bir ekille seni ldrmek,

3- Seni memleketinden karmak.

Onlar, sen farketmeden sana kt bir ey yapmak iin gizlice tuzak hazrlyorlard. Fakat Allah'n kudreti, onlarn tuzan boa kard. Herhangi bir ezaya maruz kalmadan seni, onlarn arasnda sa salim kard. Mekke'den Medine'ye gittin. "Tuzak kuruyorlard" sz, ona yaptklar tuzaklar gizlediklerini gsterir. "Allah da bu tuza karln onlara veriyordu" sznn manas, onlarn tuzaklarn azapla cezalandrr demektir. "Allah tuzak kuranlara karlk verenlerin en hayrlsdr" sznn manas udur: Onun tuza, bakalarnn tuzandan daha nfuz edici, daha etkilidir. nk Cenab- Hakk'm tedbiri hakkn zaferidir, bir adaletidir. nk o, gerekli olan yapar.

Buradan anlalyor ki, kfirlerin Hz. Peygamber'e ve onun davasna kar tutumlar, daima ktlk ve eza eklinde olmutur.

Allah Tel, onlarn Muhammed (s.a.)'in ztna kar hazrladklar tuza anlattktan sonra, getirdii dine ve kitaba kar hazrladklar tuza da anlatarak yle buyurdu: "Onlara ayetlerimiz okunduu zaman: "ittik, eer dilersek, biz de elbet bunun benzerini sylerdik. Bu, eskilerin efsanelerinden baka bir ey deildir" demilerdi." Yani, Kur'n'm ak ayetleri okunduu zaman, cahilliklerinden, inatlarndan, aklszlklarndan ve kibirlerinden: steseydik, bunun benzerini biz de elbet sylerdik, dediler. Bu, zmmen, onlarn Kur'n'm benzerini getirmekten acizliklerini itiraf iine almaktadr. Nitekim O, Kur'n'm en ksa sresini meydana getirmelerini istemitir. Onlarn iddias, korkak zayf bir kimsenin cesur, kahraman bir kimsenin nnde, onu, ldrebilecei iddiasn savurmas gibidir.

Bu szn sahibi Nadr b. Haris'ti. Rivayet olunduuna gre, Nadr b. Haris, ticaret yapmak zere Hire'ye gitti. Kelile ve Dimme'nin szlerini iine alan kitaplar satn ald. slmiyetle alay edenlerle birlikte oturur, onlara eskilerin efsanelerini okur, onlarn da Muhammed (s.a.)'in zikrettii nceki mmetlerin kssalar gibi olduunu iddia ederdi.

Yine o, ran'a gider, Rstem, sfendiyar ve dier ran bykleriyle ilgili haberleri dinler, Yahudi ve Hristiyanlara urar, onlardan Tevrat ve ncil dinler, sonra duyduklarn anlatmak zere Mekke'ye gelirdi.

Sonra yalan szlerini daha yalanyla aklayarak yle dediler: Bu Kur'n, ancak daha ncekilerin haberleri, yalanlar ve szleridir. Ayetin benzeri u ayettir: "Ve dediler ki: "Eskilerin masallardr ki onu yazdrmtr. Onlar sabah ve akam ona okunur" (Furkan, 25/5).

"Eskilerin efsaneleri" sznn manas, nceki kavimlerin kitaplar, onlardan reniyor ve onlar insanlara okuyor, demektir. Bu, tam bir yalandr. Nitekim, u ayette Cenb- Hak, bunu haber vermektedir: "De ki: "Onu gklerin ve yerin gizliliklerini bilen Allah indirdi. Muhakkak ki O gafurdur, rahimdir" (Furkan, 25/6).

Bu sz syleyen Nadr b. Haris hakknda u ayet nazil olmutur: "nsanlar iinde bilgisizce Allah'n yolundan saptrmak ve onu bir elence edinmek iin bo sze mteri kanlar vardr" (Lokman, 31/6). O, insanlar, Kur'n dinlemekten alkoymak iin, gemi mmetlerin haberlerini, insanlara okumak zere gzel bir cariye satn almt.

Grld zere onlar, Kur'n ayetlerini gemilerin kssalarna benzettiler. Ancak onlarn Hz. Muhammed tarafindan uydurulduunu sylemediler. nk onun doruluuna, yalan sylemeyeceine inanyorlard. Nitekim bu hususta Cenb- Hak yle buyurur: "Onlar aslnda seni yalanlam-yorkt& Fakat o zalimler bile bile Allah'n ayetlerini inkr ediyorlar" (En'am, 6/33).

Nadr b. Haris, Eb Cehil, Veld b. Muire gibi Kurey'in ileri gelenleri, insanlarn Kur'n' dinlemelerini engelliyor, sonra da kendileri geceleri Peygamberi dinlemeye alyorlard. Hatta, Veld b. Muire, Kur'n ayetlerinden etkilenerek: "O stn gelir, ona stn gelinemez" dedi, sonra da mrik liderlerin tesiriyle, araplar duymasn diye bu szn deitirmeye alt ve: "phesiz bu, tesirli bir by" dedi.

Mriklerin Azab stemeleri Ve Hz. Peygamber'e Hrmeten Azab Edilmemeleri32- Hani bir zaman da: "Allah'm, eer bu, senin katndan indirilmi gerekse, zerimize gkten ta yadr, yahut bize ackl bir azab getir" demilerdi.

33- Halbuki sen ilerindeyken Allah onlara azap edecek deildi. Onlar istifar ederlerken de, Allah onlara azap edecek deildir.

34- Neden Allah onlara azab etmesin? Onlar Mescid-i Haram'dan. -kendileri ona lyk olmadklar halde- alkoyup duranlardr. O saknanlardan bakalar onun ehilleri deildir. Fakat onlarn ou bilmezler.

35- Onlarn Beyt yannda dualar, slk almaktan ve el rpmaktan baka bir ey deildi. Kfrnzden dolay azab tadn artk.

AklamasEy Muhammed! Kurey'in: "Allah'm, eer bu senin katndan indirilmi gerekse, fil ashabn cezalandrdn gibi, gkten indirecein tala bizi cezalandr. Ya da onun dnda ackl bir azabla azablandr" dedii zaman hatrla.

Bu, Allah Tel'nm Kurey'in kfrn, taknln, inadn ve kendilerine okunan Kur'n ayetlerini dinledikleri zaman ileri srdkleri btl iddialarn haber vermedir. Onlarn: "phesiz Kur'n, evvelkilerin efsaneleri, onun uydurmasdr. Eer o gerekten Allah tarafndan gnderilmi olsayd, bizim bu inkrmz ve istediimiz karsnda, Allah bize elbette ta, ya da ackl azab indirirdi" szlerini hikyedir.

Onlarn murad, Kur'n'n, Allah katndan indirilen bir hak olduunu inkr etmekdi. O Allah katndan indirilen hak olsa bile onlar ona tabi olmayacaklarn aklamak iindi. Bilakis helaki tercih ediyorlar ve Kur'an Hak'tr diyenlerle alay ediyorlard. Bu, inkrn en son noktas demekti. Son derecedeki cehaletlerinden, ar derecedeki yalanlamalarnn almetidir. Nitekim baka ayetlerde de, onlarn acele tarafndan ceza istedikleri ifade olunur: "Senden azab abucak isterler. Eer muayyen bir vakit olmasayd elbette onlara azab gelirdi. Onlara anszn gelecektir. Ve onlarn haberleri olmaz." (Ankebut, 29/53)."Onlar azabdan nasibimizi bize acele ver (ki grelim) dediler" (Sd, 38/16).

Sonra Allah Tel, onlarn azablarmn geciktirilme sebebini zikrederek: "Halbuki sen ilerindeyken Allah onlara azap edecek deildi" buyurmutur. Yani, aralarnda peygamber varken, onlara azab etmek, Allah'n snnetine, rahmetine ve hikmetine uygun dmez. nk O, onu lemlere azab ve ikence iin deil, rahmet olarak gnderdi. Allah hibir mmeti, peygamberleri arala-rmdayken azap etmemiti. bni Abbas yle demitir: "Hibir mmet, Peygamberleri ve mminler aralarndan kp emrolunduklar yere varmadka azab olunmamtr. O, onlar istifar ederken, gemi mmetlerin azab olunduu gibi, dnyada iken, kklerinin kaznmas eklinde bir azabla azablandrmaz."

stifar edenler kimlerdir? bni Abbas'a gre, onlar kfirlerdir. Tavaf ederlerken: "Bizi affet ya Rab" diyorlard. stifar edenler fcir de olsalar, baz serler ve zararlar nlenir. Bazlarna gre de buradaki istifar, kafirlerin arasnda bulunan ve hakir grlen mslmanlara racidir. Buna gre mana, ilerinde istifar eden mslmanlar varken, Allah onlara azab edici deildir, olur... Nitekim, onlar aralarndan knca, Allah onlara, Bedir'de ve daha baka yerlerde azab etti.

Denilmitir ki: Burada istifarla slm murad olunmaktadr. Yani, onlar mslman olacaklar iken, bazlar bazlarnn peinden mslman olacakken, yahut onlarn Allah'a inanan ve ona istifar eden ocuklar olacak iken, Allah onlara azab etmez, demektir.

Cenb- Hak, onlarn dnyada, kklerinin kaznmas eklindeki bir azabla azablandrlmayacaklarn ifade ettikten sonra, baka bir ihtimali aklamtr. O da, gerektiinde ve engel de ortadan kalktnda, kklerinin kaznmas eklindeki bir azabtan baka bir azabla azablandrlabileceklerdir. "Neden Allah onlara azap etmesin?" Yani, Allah, onlar niin baka bir azabla azaplandrma-sm, o azabtan daha hafif bir azabn gelmesine hangi ey engel olabilir? Onlar, mslmanlarm ibadetlerini ifa iin, Mescid-i Haram'a girmelerini engelliyorlard. Nitekim Peygamber (s.a.)'i ve ashabn Mescid-i Haram'dan kardlar. O yzden onlar, Allah'n azabna mstahaktlar. Fakat Allah bunu, Peygamber (s.a.) aralarnda olduu iin uygulamad.

O halde, bu durumda olan kimseler Mescid-i Haram'n dostu olamazlar. Onlar klla ldrlmeye layktrlar. Nitekim Allah onlar, Bedir Gn'nde ldrd, azab etti. Eb Cehil gibi, kfrn ileri gelenleri ldrld, birou esir alnd. Bu suretle slam' aziz kld, yceltti.

"Kendileri ona lyk olmadklar halde..." Onlar yle diyorlard: Biz, Beyt-i Haram'n velileriyiz, istediimizi oradan uzaklatrr, istediimizi sokarz. te onlarn bu szlerine Allah yle cevap verdi; irkleri ve Peygamber (s.a.)'e dmanlklar sebebiyle, onlar, Mescid-i Haram'n velayetine lyk deillerdir.

Onun dostu ve hamisi, ancak mslmanlardan, muttaki olanlar olabilir, her mslman buna ehil deildir. Ancak muttaki, iyi kimseler ehil olabilirken, putlara tapan kafirler buna nasl ehil olabilir?

Fakat onlarn pek ou, mttakilerin Allah'n dostu olduunu dolaysyla onun azabndan onlarn emin olabileceini bilmiyorlar.

Sonra Allah Tel, Kabe'nin bakm ve idaresini zerlerine almaya ehil olmaylarnn sebebini aklad: Onlarn, Kabe'deki dualar itaat ve ibadetleri, slk alp el rpmak eklindeydi. Kabe'ye gerei ekilde sayg gstermiyorlar-d. bni Abbas yle demitir: Kurey, Kabe'yi plak olarak, slk alarak ve el rparak tavaf ediyorlard. Mcahid ve Said b. Cbeyr ise yle demilerdi: Kurey Resulullah (s. a) tavaf ederken karsna kyorlar, onunla alay ediyorlar, slk alyorlar, tavafn ve duasn kartryorlard. Ayn rivayet, Mukatil'den de naklolunmutur.

bni Abbas'm szne gre: Islk almak ve el rpmak, onlarn bir ibadet ekliydi. Mcahid, Muktil ve bni Cbeyr'e gre ise, Peygamber (s.a.)'e eziyet vermek iindi. Raz, ilk grn: "Onlarn Beyt yannda dualar, ancak slk almaktan baka bir ey deildi" ayetinin manasna daha yakn olduunu syler.

Ancak kfirlerin yapaca iler ve kfrnz sebebiyle Bedir Gn, katlo-lunmak ve esir edilmek eklinde azab tadn ki, bu sizin istediiniz azabtr.

Allah Yolundan evirmek in Yaplan Harcamann Karl36- O kfirler, mallarn Allah yolundan alkoymak iin harcarlar ve harcayacaklar da. Nihayet bu, onlara bir yrek acs olacaktr. Sonra da malup olacaklardr. Kfrederler ise, en son cehenneme srleceklerdir.

37- Ki Allah murdar temizden ayrdet-sin, murdar birbiri stne koyup hepsini ysn da onu cehenneme atsn. Onlar zarara urayanlarn t kendileridir.

Kfirlerin Mslman Olurlarsa Balanacaklar, Olmazlarsa Dinde Fitneyi nlemek in Onlarla Savalaca38- Sen o kfirlere de ki: Eer vazgeerlerse, gemiteki kendilerine mafiret olunur. Eer yine dnerlerse, ncekilerin kanunu muhakkak devam etmi olacaktr.

39- Hibir fitne kalmayncaya ve din tamamiyle Allah'n oluncaya kadar onlarla savan. Eer vazgeerlerse, muhakkak ki Allah onlarn ne yaptklarn iyice grr.

40-Ve eer onlar vazgeerlerse, bilin ki Allah sizin mevlnzdr. O ne gzel mevldr ve ne gzel yardmcdr.

AklamasEy peygamber! Eb Sfyan ve adamlar gibi kfirlere, eer iinde bulunduklar kfr, inad ve Peygamber (s.a.)'e dmanlktan vazgeer, slm, itaat ve tevbe yoluna girerlerse, gemi kfrlerinin, gnahlarnn ve hatalarnn balanacan syle. Nitekim, bni Mes'ud'dan gelen bir hadiste Resulullah (s.a.) yle buyurmutur: "Kim, mslman iken iyilik ederse, cahiliyye dneminde yaptklarndan sorguya ekilmez. Kim de slm dneminde ktlk ederse, evvelinden de sonundan da sorguya ekilir."

Yine Sahih'de gelen bir hadiste Resulullah (s.a) yle buyurmutur: "slm, daha nce yaplanlar siler sprr. Tevbe de, kendinden nceki eyleri siler sprr."

Mslim'in Amr b. As'dan rivayetine gre, o yle demitir. Allah, kalbime iman koyunca, Peygamber (s.a.)'e geldim, elini uzat sana biat edeyim, dedim. Elini uzatt, ben de elimi uzattm. Ne istiyorsun? dedi. Mafiret olunmam, dedim. Bunun zerine Resulullah: "Ey Amr! Bilmiyor musun? slm, kendinden nce ilenmi kt eyleri ykar, yok eder. Hicret, kendinden nce ilenmi kt eyleri ykar, yok eder. Hac da, kendinden nceki gnahlar affettirir" buyurdu.

Eer onlar kfirlerin tarafnda, insanlar slm'dan evirme, inatlk ve slm'la sava yolunda olurlarsa, bulunduklar hal zere devam ederlerse, peygamberlerimi yalanlayan, onlara kar kan eski yalanlayclar helak ve yok etme konusunda geerli olan kanunumu onlara uygularm. Nitekim bu, Kurey iin Bedir'de ve daha baka yerlerde gereklemitir: "Muhakkak biz peygamberlerimize ve mminlere dnya hayatnda ve ahitlerin ayaa kalkacaklar gnde yardm ederiz" (Mmin, 40/51).

Bu, onlarn kfr ve inad terketmedikleri takdirde balarna gelecek iddetli bir tehdittir.

Sonra Allah Tel, bu kfirlerin hkmn aklyor. Eer kfre dnerler ve ona devam ederlerse, nceki mmetlerin bana gelenlere maruz kalacaklardr. Bu durumlarnda srar ederlerse, Allah onlarla savalmasn emrediyor: "Hibir fitne kalmayncaya ve din tamamiyle Allah'n oluncaya kadar onlarla savan..." Yani, ey mslmanlar, dmannz olan mriklerle yle iddetle savan ki, ortada irk kalmasn, ancak Allah'a ibadet olunsun, hibir mmin dininden dndrlmesin, sadece "l ilahe illallah" (Allah'tan baka ilh yoktur) denilsin. Btl dinler yklsn, sadece slm dini kalsn. Bu el-Beyhk'nin Mlik vastasyla Zhr'den rivayet ettii Peygamber Efendimize ait u hadis-i erife gre, Mekke ve civarndaki arap yarmadas iindir: "Arap yarmadasnda iki din bir arada bulunmaz." Raz yle der: Bunun btn memleketlere hamlo-lunmas mmkn deildir: nk yle olsayd, Allah'n emrettii savala beraber, orada kfr kalmazd.

O halde savatan ama, din hrriyetine imkn vermekti. nk hi kimse, inancn terke zorlanamaz. Nitekim Cenb- Hak yle buyurur: "Dinde zorlama yoktur. Hakikaten iman ile kfr apak meydana kmtr" (Bakara, 2/256).

Eer onlar, kfrden ve sizinle savatan vazgeerlerse, onlarn i yzlerini bilmeseniz de, onlardan vazgein. nk Allah, onlarn amellerini bilmektedir. Onlar ona gre mkafatlandrr.

Eer sizin davetinizi dinlemekten yz evirir, kfrden vazgemezlerse, onlarn bu durumlarna nem vermeyin. Bilin ki Allah, sizin ilerinizi zerine almtr. Sizin yardmcmzdr. Onlara nem vermeyin. Allah kimin mevlas ve yardmcs olursa, o hibir eyden korkmasn, O, ne gzel mevladr ve ne gzel yardmcdr. Mevls olduu ahsa kaybettirmez. Allah'n yardm ettii ahs malup edilemez.

Fakat Allah'n yardm iki eye baldr: Cihad iin madd ve manev hazrlk "Siz de onlara kar gcnzn yettii kadar kuvvet ve balanp beslenen atlar hazrlayn" (Enfal, 8/60). Bir de, Allah'n dinine, eriatnn uygulanmasna yardmc olmak "Ey iman edenler! Eer siz Allah'a yardm ederseniz, O da size yardm eder ve ayaklarnz sabit klar" (Muhammed, 47/7).

slm'a, amelle deil sadece szle balanmak, olaanstlklerle yardm istemek, sadece dua ile yetinmek, hazrlk yapmamak, Filistin ve dier slm beldelerinde grld gibi, istenen zaferi getirmez.

Ganimetlerin Taksimi Keyfiyeti41- Eer Allah'a ve kulumuza, hak ile btln ayrld gn, iki ordunun biri-birleriyle karlatklar gn indirdiimize inanmsanz, bilin ki ganimet olarak aldnz herhangi bir eyin bete biri Allah'n, Rasulnn, hsmlarm' yetimlerin, yoksullarn ve yolcunundur. Allah, her eye gc yetendir.

AklamasBu ayet, Enfal sresinin bandaki "sana enfalden soruyorlar" ayetinde ksaca zikrolunan hkmn aklamas mahiyetindedir. Bu ayette Cenab- Hak, onlar hakknda hkm vermenin Allah'a ait olduunu, Resulullah (s.a.)'in onlar, Allah'n kendisine emrettii ekilde taksim edeceini aklamtr. Bu ayette, sadece bu mmete hell klman ganimet mallarnn hkm aklanm, onlarn bete birlere ayrlaca, bir bete birin ayette zikrolunanlara taksim olunaca zikrolunmutur. Geriye kalan drt bete bir de, snnetin aklad gibi, gazilere verilir: Savaan askerlerden piyadeye bir pay, atlya iki yahut pay verilmek zere taksim olunur. Ayette bete birin kimlere verilecei aklanm, dier bete birlerin kimlere verileceinden sz edilmemitir. Kurtub yle der: Allah ganimeti savaanlara izafe etmi, sonra bete birinin, kitabnda zikrettii kimselere verileceini belirlemi, dier drt bete birin ise ne yaplacan zikretmemitir. Bu da, dier bete birin gazilerin olacana iaret eder. Nitekim: "Ona anne babas varis olur, annesi mirasn te birini alr" ayetinde, te ikinin kime verilecei hakknda herhangi bir aklama yaplmad halde, te ikinin babaya ait olaca hususunda ittifak edilmitir. Burada da geriye kalan drt bete birin gazilerin olaca hususunda icma vardr.

Akland gibi ganimet, mriklerin mallarndan mslmanlarn eline zorla geen eydir. Ayette alt snf zikrolunmaktadr. Ebu'l-Aliye'den yle dedii rivayet olunmutur: Allah'n pay Kabe'ye sarfolunur. Buna Allah'n evlerinin tamirinin mslmanlarn grevi olduu eklinde cevap verilmitir. Tercih edilen, ya da zerinde ittifak olunan gre gre, ganimetlerin bete biri be snfa taksim olunur. "Bete biri Allah'ndr" ayetinde Allah'n ad, O'ndan yardm umudu ve tazim iin, ilere O'nun ismiyle balanacan, her eyin O'na havale edileceini, O'nun diledii gibi hkmedeceini, dnya ve ahiretin O'nun mlk olduunu retmek iin zikrolunmutur. Geriye kalan be snf yle aklayabiliriz:

1- Resulullah (s.a.)'in pay: Resulullah, kendine den pay istedii yere sarfeder. mer b. Abdlaziz, "Bete biri Allah'ndr" ayetinin, Allah yolunda sarfedilir anlamn tadn belirtmi, bn'l-Arabi de, dorusunun bu olduunu sylemitir.

2- Hsmlarn pay: Tercih edilen gre gre, bunlar Haim ve Muttalib oullardr. Bu, afi, Ahmed b. Hanbel ve dier baz limlerin grdr. Dayandklar delil, Buhar ve Nesa'nin tahric ettikleri u hadistir: "Peygamber (s.a.) hsmlarn payn, Haimoullaryla Abdlmuttaliboullar arasnda taksim ettikten sonra: 'Onlar, ne cahiliyye, ne de slm dneminde benden ayrlmadlar. Haimoullaryla Muttaliboullar ayn eydir1 buyurdu ve parmaklarn birbirine geirdi." Buhar'nin sylediine gre Leys yle demitir: Bana Yunus unu anlatt: Peygamber (s.a.), Abd ems ve Nevfel oullarna bir ey vermedi. bni shak yle der: Abd ems, Haim ve Muttalib ana bir kardetirler. Anneleri Atika bint Mrre'dir. Nevfel de, baba bir erkek kardeleridir. Nesa yle der: Peygamber (s.a.) hsmlarna -ki, onlar Haim ve Muttaliboul-lardr- zengin-fakir gzetmeksizin taksim etti.

Olayn ayrntlarn bni Cerir et-Taber, Nevfeloullar'ndan Cbeyr b. Mut'im'den naklen yle tahric eder: Resulullah (s.a.) Hayber'den alman ganimetlerden hsmlarn payn, Haim ve Muttaliboullar'na pay edince, ben ve

Abd omsoullan'ndan Osman b. Affan (r.a) ResululM'a gidip: "Ey Allah'n Rasl! u Haimoullar senin kardelerin, Allah seni onlarn arasndan setii iin, faziletlerini inkr etmeyiz. u kardelerimiz Muttaliboullan'nm ne fazileti var ki, onlara verip bize vermedin?" deyince: "Onlar cahiliyye dneminde de, slm dneminde de, bizden ayrlmadlar. Haimoullaryla Muttaliboullar ayn eydir" buyurdu. Sonra da ellerini birbirine kenetledi. Resulul-lah(s.a)'m ganimetlerden onlara vermesi u sebepten ileri geliyordu: Haim ve Muttaliboullar, Peygamber (s.a.)'i himaye ettikleri iin Kurey'in yazp Kabe'ye ast boykot sayfas gereince, boykota maruz kalmlar, Abd ems ve Nevfeloullar ise Hz. Peygamberi destekleme iine girmemiler, dolaysyla boykota maruz kalmamlard. Abd ems olu meyyeoullar, Cahiliyye ve slm dneminde Haimoullarna dmandlar.

Resulullah (s.a.)'in vefatndan sonra, afi'ye gre -ki onun bu gr ayetin zahirine uygundur- ganimetler be paya blnr, Resulullah (s.a.)'in pay da cihad hazrl olmak zere, silah ve at gibi eylere sarfedilir. Peygamber (s.a)'in yaknlarna ayrlan pay, zengin fakir gzetilmeksizin erkee iki, kadna bir pay olmak zere taksim olunur.

Geriye kalan da yetimlere,yoksullara ve yolculara datlr.

Eb Hanife'ye gre ise, Resulullah (s.a.)'in vefatndan sonra, ona pay ayrlmaz. Hsmlarn pay da byledir. Bu sebeble, bete bir, yetimler, muhta olanlar ve yolcuhr olmak zere snfa taksim olunur.

mam Malik'e gre, bete bir Beyt'1-male konur, imam onda tasarrufta serbest braklr. Ayette ad geen snflara taksim etmeyi uygun grrse taksim eder,bazsna verip bazsna vermemeyi uygun grrse yle yapar.

mam Malik ve Malikler, bu snflarn deta rnek olarak zikredildii, zelin zikredilerek genelin kasdedildii, afi ve Eb Hanife ise, zelin zikredilip yine onun kasdedildii grndedirler.

Malikler, Resulullah'm hayatndan u haberleri delil gsterirler:

a) Buhar'nin Sahih'inde rivayet olunduuna gre, Resulullah (s.a.), Necd tarafna bir seriyye gnderdi. On iki deve ele geirdiler. Birer birer ganimet olarak bltler.

b) Peygamber (s.a.) Bedir esirleri hakknda: "Mut'im b. Adiyy sa olup unlar hakknda benimle konusayd, bunlar ona brakrdm" buyurmutur.

c) Resulullah (s.a.), Hevazin esirlerini geri verdi. Halbuki bunda bete bir vard.

d) Peygamber (s.a.): "Allah'n size ganimet olarak verdii eylerden benim hakkm ancak bete birdir, o da size verilecektir" buyurmutur.

e) Buhar'nin Sahih'inden rivayet olunduuna gre, Abdullah b. Mes'ud yle demitir: Peygamber (s.a.) Huneyn gn, ganimet konusunda baz insanlara stnlk tand. Bu cmleden olarak Akra b. Habis'e ve Uyeyne b. Hsn'a yzer deve verdi. Arap erafndan bazlarn da tercih edip fazla verdi. Bunun zerine biri: "Vallahi bu taksimde adil davranlmad, ya da Allah'n rzas gzetilmedi", dedi. Ben de: Vallahi, bunu peygambere mutlaka syleyeceim dedim ve haber verdim. Resulullah: "Allah, kardeim Musa'ya merhamet etsin. O bundan daha ok eziyete maruz kald da, sabretti", buyurdu (l

Nesa, Ata'nm yle dediini nakleder: Allah'a ait bete birle, Resulullah (s.a.)'e ait bete bir, ayn eydir. Resulullah (s.a.), onu alyor, ondan veriyor, onu diledii yere sarfediyor, onunla dilediini yapyordu.

Btn bu deliller, bede bir payn datmnn imama brakldna, ayette zikrolunan sarf yerlerinin bir aklama mahiyetinde olup mutlaka oralara sar-fedilmesi gerektii eklinde olamayacana iaret eder. Nitekim Kurtub yle der: "Eer bu, mutlaka o yerlere sarfedileceini ifade etseydi, Resulullah (s.a.) bazan onu bunlarn dndaki kimselere vermezdi."

3- Yetimler: Bunlar, babalar len mslman ocuklardr.

4- Yoksullar: Mslmanlardan ihtiya sahibi olanlardr.

5- Yolcu: Bir yolculua kp da yolda kalanlardr.

Sonra Cenab Hak: "Eer Allah'a inanmsanz..." buyuruyor. Yani Allah'a, ahiret gnne ve peygamberine indirdiine inanmsanz, ganimetler konusunda meru kldmz bete bir emrime uyun, ya da bilin ki ganimet olarak aldnz eyin bete biri, bu be snfa sarfedilir. Ona tama etmeyin. Allah'a ve O'nun Rasl-ne indirdiine samimi olarak inanmsanz, geriye kalan drt bete birle kanaat edin. Bedir Gn: Hak ile btl birbirinden ayrdmz, kfirlere kar mminlere yardm ettiimiz, mslman ve kfir iki topluluun Ramazann 17'sinde karlat, Resulullah (s.a.)'in hazr bulunduu ilk savatr. Allah buna ve bundan baka eylere muktedirdir. Az olduunuz halde, sizi zafere ulatrmaya gc yeter. Hibir ey O'nu, istediini yapmaktan, peygambere vadini yerine getirmekten alkoyamaz.

Ayette Allah'n koyduu snrlar amaktan sakndrma vardr. Sadece bilmek yeterli deildir. Aksine bilmenin, inan ve amelle birlikte olmas gerekir. Allah'a, peygambere, ona indirilene ve ahiret gnne iman, eyada tasarruf hakknn Allah'a ait olduunu, taksim iini Raslne brakmasnn O'nun yetkisinde olduunu, dolaysyla bete biri bu snflar arasnda onun taksim edeceini bilmektir. nk zafer Allah'tandr. Meleklerle size yardm eden O'dur. artn cevab, size bildirdii taksim hususunda Allah'n emriyle amel edin, O'na uyun, teslim olun eklinde takdir olunabilir. "Bilin" eklinde bir emir olmamasnn sebebi, ilim ve inancn deil, amelin murad olunmasdr. nk "bilin" sz, ganimetler konusunda Allah'n emrine boyun emeyi, O'na teslim olmay iine alr.

Bedir'de Mminlerin Mriklere ok, Mriklerin Mminlere Az Gsterilmesi42- Hani siz vadinin yakn bir kenarnda idiniz. Onlar ise en uzak bir kysnda idiler. Svariler de sizden daha aada idi. Eer onlarla bulumak zere szlemi olsaydnz, muhakkak ki ihtilf ederdiniz. Fakat Allah, olmas gereken bir emri yerine getirmek iin (sizi toplad). Bylece helak olan kii, apak bir delil zere helak olsun. Diri kalan kii de, yine ak bir delil zere yaasn. phesiz Allah, hakkyla iiti-cidir.

43- Hani Allah onlar, ryanda sana az gstermiti. Eer onlar sana ok gsterseydi, elbette kanacaktnz ve i hakknda ekiecektiniz. Fakat Allah sizi bundan kurtard. nk O, phesiz kalblerde olan hakkyla bilicidir.

44- Hani siz karlatnz zaman, onlar gzlerinize az gsteriyor, sizi de onlarn gzlerinde azaltyordu. Bylece Allah, yerine gelmesi gereken emri yerine getirdi. ler ancak Allah'a dndrlr.

AklamasEy mminler! Sizinle mrikler arasnda geen o etin karlamay hatrlayn. O savata size zafer nasip ettii iin, O'na kredin. nk siz dmanla korkun bir karlama iindeydiniz. Siz Medine'ye yakn, kaygan kumluk bir arazide, mrikler Medine'den uzak, Mekke tarafndaki suya yakn vadide, Eb Sfyan'n da iinde bulunduu 40 kiilik Kureyli kervan da sahil tarafn-dayd. Bu halde sizi zafere ulatrd. Dolaysyla O'na kredin.

Eer siz ve mrikler, savamak iin bir yerde bulumak zere szlesey-diniz; siz az, dmannz ok olduu iin sizin onlardan, onlarn da Resulullah (s.a.) ile savama korkusundan dolay szletiiniz vakitte bulumazdnz.

Fakat sizin, hibir szleme ve sava arzusu olmakszn kar karya gelmeniz, Allah Tel'nm kudret, hikmet ve ilminin istedii, slm' aziz ve mslmanlan muzaffer klmak, irki zelil ve irk ehlini rezil etmek, o karlamadan sonra, mmin dostlarn zafere ulatrmak, kfir dmanlarn kahretmek, dolaysyla mminlerin imanlarn, Allah'n emrine itaatlarm artrp krlerini aklamak, gerekletirmek iindi.

Bu karlamann uzun vadede bir baka etkisi vard: Kfirlerden lecek olanlarn, slm'n hakikatini ispat eden ak bir delili bizzat gzleriyle grdkten sonra lmeleri, mminlerden yaayacak olanlarn da, Allah'n dinini yce kldn gsteren bir delili grdkten sonra yaamalar, nk Bedir olay, iman pekitiren, salih amele sevkeden ve Allah Tell'nn: "Yaknda o topluluk yenilecek ve arkalarn dnerek kaacaklardr" (Kamer, 54/45) sznn gerekletii ak ayetlerdendir.

"Helak olmas iin" ve "yaamas iin" kelimelerini istiareyle tefsir etmek sahihtir. "Helak" kelimesi kfr, "hayat" kelimesi slm manasnda kullanlmtr. Anlam yle olur: Aleyhinde delil, ayet ve ibret grdkten sonra kfredecek olann kfretmesi, grd ayet ve ibretten sonra iman edecek olann iman etmesi iin. Bundan dolay gerekten Bedir olay, hakla btl birbirinden ayran bir olay oldu. Peygamberlerinin kendilerine mjdeledii gibi, zafere ulamalar sebebiyle mminlerin lehinde bir hccet, btln askerleri olmalar sebebiyle hezimete uramalar dolaysyla kfirler aleyhinde de bir hccet oldu.

Anlamn aklamas: Allah Tel yle buyuruyor: Allah, size yardm etmek, hakk btla stn klmak iin, sizi dmannzla szleme olmakszn bir araya getirdi. Bylece mesele ortaya kt, delil kesin olarak grnd. Hi kimsenin herhangi bir hcceti ve phesi kalmad. Helak olan da aleyhine hcceti -Bedir sava gzle grlr bir delildir ve akl, nazar burhanlardan daha etkilidir- grdkten sonra helak oldu.

phesiz Allah, her eyi duyan ve bilendir. Kfirlerin ve mminlerin szleri, inanlar ve ileri O'na gizli deildir. O, kfirlerin dediklerini duyar, hallerini bilir, mminlerin dua ve niyazlarn, yardm isteklerini duyar, bilir. Onlarn dmanlarna kar yardma mstehak olduklarn bilir, duyar ve bildii her eyi deerlendirir.

Ey peygamber! Allah'n sana, uykunda kfirleri az ve zayf gsterdii, senin de bunu ashabna haber verdiin, onlarn kalblerinin ve ruhlarnn rahatlad zaman hatrla.

Eer O, onlar sana gerekteki gibi ok ve kuvvetli gsterseydi, onlardan rker, aranzda ihtilfa, sava konusunda anlamazla derdiniz. nk onlardan bir ksm, iman ve azmi kuvvetli, bir ksm zayf, ii yokua sren kimseydi.

Fakat Allah, onlar sana az gstermekle, byle bir korku ve ihtilftan sizi kurtard. phesiz Allah Tel, kalplerin gizledii eyleri, savatan geri durmaya iten zaaf ve sabrszlk halini bilir.

Ey peygamber ve mminler! Allah'n savatan nce, dnya gzyle kfirleri size az gsterdii, sizin de cesaretlendiiniz, maneviyatnzn ykseldii, sizi de kfirlerin gzlerinde az gsterdii, dolaysyla onlarn aldanp size kar hazrlk yapmad -hatta Eb Cehil, Muhammed'in adamlar doyumlarna gnde bir deve yetecek kadar az, onlar hemen tutun, balayn, demiti- o zaman hatrlayn.

Cenab- Hak bunlar, mminlerin zaferine ve slm'n ycelmesine, kfirlerin hezimete uramasna, kfr ve irkin zelil olmasna bir hazrlk kld.

bni Eb Hatim ve bni Cerir, bni Mes'ud'dan yle rivayet ederler: Bedir Gn, onlar bizim gzmze az gsterilmilerdi. Hatta ben yanmdaki bir adama, onlar yetmi kadar m grdn sordum. O, hayr, yz falan dedi. Nihayet onlardan birini yakalayp sorduumuzda, bin kiiydik, dedi.

Bunlarn hepsi, savatan nce olan eylerdi. Sava srasmdaysa, kfirler mslmanlan kendi saylarnn iki kat grd. Korkular artt, maneviyatlar zayflad. Nitekim Cenab- Hak, bunu yle ifade eder: "Muhakkak karlalan iki toplulukta sizin iin bir ibret vard. Bir topluluk Allah yolunda savayorlard ve dieri ise kfirdi. Onlar brlerini gzleriyle kendilerinin iki kat olarak gryorlard. Allah dilediini yardmyla destekler. phesiz bunda basiret sahipleri iin bir ibret vardr" (Al-i mran, 3/12).

Sonra Cenab- Hak yle buyuruyor: "ler ancak Allah'a dndrlr".

Allah' Anmak, Dman Karsnda Sebat, taat Etmek Ve Birbiriyle ekimemek45- Ey iman edenler! Bir (kfir bir) toplulukla karlatnzda sebat edin ve Allah' ok ann (dua edin). Ta ki umduunuza kavuasnz.

46- Allah'a ve O'nun Raslne itaat edin. Birbirinizle ekimeyin. Sonra zaafa dersiniz, rzgrnz gider. Bir de sabredin. phesiz Allah sabredenlerle beraberdir.

47- alm satarak, insanlara gsteri yaparak (O'nun yurtlarndan insanlar alkoymak iin) yurtlarndan kanlar, Allah yolundan alkoyanlar gibi olmayn. Allah onlarn yaptklarn epeevre kuatcdr.

AklamasBu ayetler, Allah'n mmin kullarna, dmanla kar karya geldiklerinde, karlama kurallarnn ve cesaret yolunun retilmesi mahiyetindedir. Bunlar, savalarda gerekli olan kurallar ve ordu iin lzumlu gerek salam esaslardr.

Birinci kural:

Dmanla karlanca, nefsi savaa hazrlamak suretiyle sebat etmek ve geri dnp kamay aklndan geirmemek. Bu, sava esaslarnn en nemlisi olduu iin Cenab Hak da bununla balad: "Ey mminler! Bir toplulukla karlatnzda sebat edin." Yani dmannz olan kfirlerden bir toplulukla savatnz zaman, onlarn nnde salam ve kararl olun. Savatan geri dnp kamaktan saknn. Sebat, savata temel unsur ve zafer sebebidir. Kamak ise, Allah'n cezalandrd byk bir sutur. nk bu, mmete kar ilenmi byk bir hatadr.

Sahihayn'da, Abdullah b. Ebi Evfa'dan rivayet olunduuna gre, Resulul-lah (s.a.) dmanla karlat baz gazalarda, gne zevalden devrilinceye kadar bekledi, daha sonra ayaa kalkarak: "Ey mslmanlar! Dmanla karlamay arzulamayn. Allah'dan sava felketinden korumasn isteyin. Eer karlarsanz, o zaman da sabredin. Bilin ki, cennet kllarn glgeleri altndadr" buyurdu.

Abdurrezzak, Abdullah b. Amr'm yle dediini rivayet eder: Resulullah (s.a.): "Dmanla karlamay temenni etmeyin. Allah'tan sava felketinden korumasn isteyin. Eer karlarsanz o zaman da sebat edin. Allah' ann. Onlar barp arrlarsa, siz susun" buyurdu.

Hafz, Ebu'l-Kasm el-Taberan, Zeyd b. Erkam'n Resulullah (s.a.)'den merfu olarak u hadisi naklettiini rivayet eder: "Allah eyde susmay sever: Kur'an okunurken, sava esnasnda ve cenazede..."

kinci kural:

Allah', kalp ve dille oka zikretmek, yardm ve zafer konusunda yalvarp dua etmek. nk zafer ancak Allah Tel'nm yardmyla olur. Sava esnasnda Allah' zikretmek de Allah'a kulluu gerekletirir, imann manasn, ileri O'na havale etmeyi, O'na tevekkl bildirir. Manevi gc kuvvetlendirir. Onu zikirle kalbler huzura kavuur, zafer ve refah umar, O'na dua ile znt ve korkular dalr. Allah yolunda lmek tatl gelir.

"Ta ki umduunuza kavuasnz." Yani bu sebat ve Allah' zikir, mkafat ve sevab kazanma, dmana kar zafer elde etme vastalarndandr. Merfu hadiste yle gelmitir: Allah Tel yle buyuruyor: "phesiz ki benim kulum, iini yaparken de beni zikreden kimsedir." Yani, ii onu, beni zikirden, bana duadan ve benden yardm istemekten alkoymaz. Allah Tel'y zikreder, onu unutmaz, ona tevekkl eder, dmanlarna kar ondan yardm ister. Sebat ve sabr galip gelmenin ve umduunu bulmann temelidir.

Bu da gsteriyor ki Allah' zikretmek, sava ve bar, hastalk ve salk, yolculuk veya ikamet olmak zere, kulun her halinde arzu edilen bir eydir.

nc kural:

Allah ve Raslne, kulun emrolunduu ve nehyolunduu her eyde itaat etmek... Allah'n bize emrettii eyi emir bilip yapmamz, nehyettii eyden ekinmemiz... nk Allah'a ve Raslne itaat, savata ve sava dnda baar ve zaferi gerekletirmenin sebeplerindendir. nk itaat, dzen ve intizam salar, anari ve dankl giderir. Sava ise dzeni, dzene saygy, en st ve en mkemmel dzeyde nizam sevgisini gerektirir.

Drdnc kural:

Saf, sz ve hedef birlii, ekimeye ve ayrla dmemek. nk dmanla karlaldnda saflarda ve szlerde birlik temel kuraldr. ekime ve ayrla dmekse, geveme ve korkakl, bozguna urayp dmana yenilmeyi gerektirir.

O halde birbirinizle ekimekten saknn. nk bu gc kran, toplumlarn bnyesine engel olan, kahramanlk duygusunu yok eden ve kuvveti paralayan, devletin varln, dmana ynelme gcn ortadan kaldran eydir. Milletler, iine dtkleri ayrlklar, gr farkllklar ve itirazlar sebebiyle yok olmutur.

Beinci kural:

Zorluklara ve iddetlere kar sabr, dmann ikencesine tahamml... nk sabr, cesur ve kuvvetli kimsenin silahdr. Allah da sabredenlerle beraberdir, onlara yardmn, zaferini nasip eder.

bni Kesir yle der: Sahabe (r.a), kahramanlk, Allah ve Raslnn emrettii ve gsterdii eylere uyma konusunda, kendilerinden nceki mmetlerden ve nesillerden hi kimsenin sahip olmad ve kendilerinden sonraki nesillerden de hi kimsenin sahip olamayaca bir stnle sahipti. nk onlar, Hz. Peygamber (s.a.)'in bereketiyle ve emrettii eylerde ona itaatlar sebebiyle, az zamanda ve saylar Rum, Acem, Trk, Slav, Berber, Habe, Sudan, Kpt ve dier milletlerin asker says asndan daha az olmasna ramen, kalpleri kazanarak, doudan batya, lkeler fethettiler. Hepsini yenip Allah'n dinini ykselttiler. Dinini, dier dinlerden yce kldlar. slm Devleti, otuz yldan daha az bir sre iinde dnyann dousuna ve batsna yayld.

Kur'n- Kerim'de genel olarak emirle nehyi beraber zikreden Cenab- Hak, mminlere sz edilen sava kurallarn -ki onlardan biri de, mminlerin aralarnda ekimelerini nehyetmesi- ve edeplerini emretmekle beraber, mrik Mekkelilerin haline benzemekten de nehyetmitir: "alm satarak, insanlara gsteri yaparak yurtlarndan kanlar... gibi olmayn."

Yani yurtlarndan, kervan korumak iin, mark bir halde bbrlenerek sahip olduklar kuvvet, zenginlik ve mal okluuna aldanarak insanlara kar vnp kibirlenerek, insanlarn beenisini kazanma dncesiyle kan Mekkeli mriklere benzemeyin. Nitekim Eb Cehil, kendisine kervan kurtuldu, artk geri dnn dendiinde "Hayr, vallahi, geri dnmeyeceiz. Bedir suyuna varacaz, develer kesip, ikiler ieceiz, arkc kadnlar, bize ark syleyecek, araplar o gnmz ebediyen anlatacak" demiti. Emrolunduunuz eylere uyun, nehyolunduunuz eylerden kann, mrik, mark, sahip olduklar iyi durumlaryla kendilerini stn bilen insanlara gsteri yapan dmanlarnza benzemekten saknn. nk durum onlarn aleyhine dnd. lm kadehlerini itiler, sonsuz bir azaba, zelil ve rezil hale

Documents

Tefsirül-Münir Sure Sure (16)