V~t . iii!. Ucr!,:. ( 19') 9), 15, I : 129·138

TAVUK,YERLi ORDEK VE GUVERCiNLERDE PLEXUS BRACHiALis'TEN

9JKAN FAScicULUS VENTRALis 'iN ARTicULATio CARPi 'YE KADAR

MAKROANATOMiK VE SUBGROS iNCELENMESi

Ali 8ahadlrl

A j'vlacroan:.ltomic and Subgmss Examination of Ventral Cord Originating Fmm Urachia l Plexus,Till the Region of Wrist in the Chickens, Domes tic Ducks :lIld

Pigeons

Summary: In Ihe sludy 10 chickens, 10 domestic ducks and 10 pigeons were used. Nerves arising from brachial pie' xus to wrist were dissecated, Alter the determination of morphologic findings, 0.2 . 0.4 cm. width sections were taken nerve cut faces wore dyed and then morphometrical measurements were made at stereomicroscope. Medianoulnar nerve was formed by caudal bundles of ventral fascicle in chicken, craniolateral bundles in duck and lateral bundles in pigeon, while pectoral nerve was formed by cranial bundles of ventral fascicle in chicken, caudomedial bundles in duck and medial bundles in pigeon. In chicken and duck at 1 cm. proximal of elbow joint, cranial bundles oj me· dianoulnar nerve formed median nerve, caudal bundles formed ulnar nerve, while in pigeon caudomedial bundles for­med median nerve and craniolateral bundles formed ulnar nerve. It was found that median nerve innervated proximal part and ulnar nerve dislal part muscle and skin of antebrachium. A decrease in Ihe diameters of wing nerves was ob­served, as they extend distally.

Key words: Chicken, native duck, pigeon, ventral fascicul, nerve fascicle.

62el: <;::alt~mada 10'ar ade! tavuk, yerli Ordek ve guvercln kullanlldl. Plexus brachialis'(en «;:Ikan sinirler art. cubiti dO· zeyini kadar diseke edildi. Morfolojik bulgular lespi! edildikten sonra, 0.2·0.4 cm. kallnllgtnda enine sinir kesll1eri ahndl. Sinir kesit yuzeyleri boyandlktan sonra stereomikroskopta morfometrik 61«;:umlcri allndl. N. medianoulnaris, fasciculus ventralis'in tavukt:;i caudal, Ordekle craniolateral, guvercinde isolateral demel1erince olu~urken, n. pectoralis'in tavukta cranial, Ordekte caudomedial, gOvercinde medial demetlerince ~ekillendigi saptandl. Tavuk ve Ordekte art . cubiti'nin tcm. proximal'inde n. medianoulnaris'in cranial demetleri n. medianus'u, caudal demeUeri n. ulnaris'i olu~tururken guo vercinde caudomedial demetlerin n. medianus'u, craniolaleral demellerin n. ulnaris'i olu~lurdugu gOrUldu. N. me· dlanus'un antebrachium'un ust klsmtntn, n, ulnaris'in ise all klsmtntn kas ve derisini innerve ettigi tespi! edildi. Kanatta seyreden sinirlerin distal'e uzandlk<;:a ~aplafl nda azalma oldugu belirlendi.

Anahtar kelimeler: Tavuk, yerli ordek, guvercin, fasciculus ventralis, sinir fasciculO.

G ir; ;;

Plexus brachialis,medulla spinalis'in boyun·

g69us birle;;mesindeki ramus vent ralis'lerin bir­

le$mesinden meydana gelen bir agdl r. Bu agdan

91kan sinirler g6vde ve kanadl innerve ettigi kadar,

vOcudun bu b61gesinin kan damarlannl ve defisi~i

,. de innerve ederler (Tecirlioglu, 1983; Nickel ve

ark., 1977; Getty, 1975; King, 1987).

Plexus brachialis'in kollan, vucut duvanndaki

Gelli TJrihi : 03.10.1998 I. U.O.VCI.F;lk. Ann(omi Atlnbilim Dall~llursa.TORK IY E

09gen $ekilli bir delik vasltasl He damarlarla beraber

thorax'tan aynllr. Sinirler deligin cranial klsmlnda m.

coracobrachialis caudalis ve m. scapulohumeralis

dorsalis'in insertio tendolan tarallndan slntrl~ndlnlan

kenannda bulunur. Delik yuzeysel olarak pectoral

kasla rla gevreJenir (Nickel ve ark., 1977). Plexus'len

lavukta faSCiculus dorsalis ve ventralis (Getty,

, 975), nn.thoracici dorsalis va ventralis,

nn.brachialis dorsalis ve ventralis (Nickel ve ark.,

1 977), yada nn.thoracici cranialis, medii ve ventralis

ile serbest bacak sinirlerinin 91kl lgl (Baum, 1964) bit·

YILDIZ.I1AIIADIR

dirilmektedir. Plexus'un On yOzOnden ';Ikan sinirler 6n taraftaki kaslarda, arkadan ((Ikanlar ise arka kaslarda toplanl r (Carpenter ve Hollyday, 1992). Nervus pectoralis, thorax'da n. pectoralis cranialis (n. pect. cran.) ve caudalis (caud.)'e aynl.r ve m. coracobrachialis caudalis'e gO.;IO bir kol verir. Ta­vukta n. cutaneus brachial is ventralis (n. cutan. brach. ventr.) thorax ic;ersinde, n. me­dlanoulnans'ten Cflkar ve bu sinire paralel uzamr (Gelly. 1975). Nervus medianoulnaris ise n. brac­hialls ventralis'in bir par.;asldlr (Nickel ve ark., 1977). Kanatta seyreden n. radialis, n. axillaris ve n. medianoulnaris serbest bacak sinirlen i.;ersinde yer ahr (Baum, 1964).

Nervus medianoulnaris m. scapulotriceps'e brachium'un proximat'inden girer ve a. ile v. brac­hialis'in cranial'inde art. cubiti'ye do{jru seyreder. Damanarla beraber genel bir baO doku ite aynhr. Musculus scapulotriceps ve m. biceps brachii ara­slOdakl olukta kolun distal'ine do{jru Hener. Distal'e y6neldlkc;e m. coracobrachialis cranialis'i innelVe eder ve m. biceps brachii'nin derin yOzOnde I~IO lar­zinda yayllan. bOyOk bir kol olan n. bicipilalis'i verir. KaslO cranial kenarlOl .;aprazlayan sink propalagial blceps'i donatl(. Nervus medianoulnaris fossa cu­bitl'nin hemen proximal'inde (Getty, 1975) veya art. cublll duzeyinde (Nickel ve ark., 1977) n. medianus ve n. ulnaris'e aynllr.

Nervus medianus genel da{jlhml illbariyle anlebrachlum'un flexor kaslanmn buyOk bOlumOnu ve elde seyreuigi belgenin derin kaslannl innerve eder. Fossa cubiti'de m. biceps brachii'nin tendo'su ve a. radialis'le ventral'e dogru uzamr. Burada dir­seQe eklem kolu verir. Nervus medianus an­tebrachium'a proximal'den ilerlerken m. pronator superhcialis ve profundus'un proximal u.;lanna rami muscularis ganderir. Musculus extensor metacarpi radialis'in ventral yOzOnde carpal bolgeye ilerleyen n. propatagialis ventralis'i verir. Ramus su­perliciahs'i verdikten soma r. profundus olarak spa­tium interosseum'un ic;:inden geC;er. Nervus me­dianus'un r. superlicialis'i iki pronator kas araslOda caudodistal'e oblik olarak yanelir ve biteQe doQru a. uinaris'le uzanlr. Musculus flexor digilorum su­perllcialis ve profundus'u donatarak n. cutaneus antebrachialis ventralis ( n. cutan. antebrach.

12.

ventr.) olarak yuzeye ((Ikar. Ramus profundus ra­dius'un caudal kenan boyunca lIener. An­tebrachium'un arta 113'Onde n. rad ialis'in derin kolu ile bjrle~ir. Iki sinir bileQe doQru beraber ileneL Bu­rada m. ulnimetacarpalis ventralis'i donalarak yu­zeye yakla~l(. Ramus profundus, m. flexor di­gitorum profundus'un tendo'suna paraleldir. Bilek b61gesinde ince articular kollar verir (Nickel ve ark., 1977; Getty, 1964). GOvercinde n. rnedianus n. ul­naris'in cranial'inde seyrettiOi gOsterilmektedir (Bre­azile ve Yasuda, 1979).

Tavukta n. ulnaris, n. medianus'un bir ko­ludur (Bolton, 1971). Et, bitek, elin ventral kaslan, derisi, antebrachium ve elin caudal kenanmn uyucu tOy folikOlterini, antebrachium'un flexor kaslannln b61umlerini innerve eder. Nervus medianus'tan ay­nldlktan soma a. ve v. ulnaris'in cranial 'inde su­perficial kaslann orijinlerini yaprazlayarak, dirsek ekleminin ventral yOzunde a. ulnaris'e e~lik eder. Nervus ulnaris'in g6vdesi antebrachium'un fasciasl alJlOda uzanlr ve dirsek ekleminin ventral kty,slOda ince bir kol olan rami articularis'i verir (Nickel ve ark., 1977; Getty, 1964). Guvercinde n. ulnaris n. medianus'un cranial'inde seyrelliQi g6sterilmektedir (Breazlle ve Yasuda, 1979). Sinir m. flexor carpi ul­naris'in proximal ucunu ((aprazlayarak, kaslara uzun kollar verir. Kasln iki par((asl araslndaki olukta uza­nJr ve her iki parc;aYI da donatlr. Sink m. flexor carpi ulnaris'in caudal kenanndan d6nerek an­tebrachium'un flexor kompartlmanlarlOlO derin yO­zunden girer, bu noktada iki terminal rami'ye aynhr. Oaha kahn olan r. caudalis tOnel gibi blr bo~lukta v. ulnaris profunda ile beraber m. flexor carpi ulnaris'in caudal kenan altlnda kolun uzunluOunca uzamr. Bu kol ulna'nln caudal kenanna baOlanan sekonder U((UCU tuy folikullerinin kaidesini ((aprazlayarak ge­r;:erken bunlara kollar verir. Ramus caudalis se­konder tuyler!n dorsal'inde uzanan n. radialis'in r. superlicialis'ine paralel uzamr. Bu sininer u((ucu tuy folikOl1erinin kaidesi civannda yerle~en sensorik hOcrelerden proprioceptive impulslan iletir. Bilek ek­leminin caudal'inde m. ulnimetacarpalis dorsalis'in ventraJ'inde yer allr. Metacarpus IV'un caudal ke­nanna paraleldir. Primer tUylere, duz kaslara, derive ince kollar verir. Ramus cranialis, ulna'nm ventral yuzune paralel uzamr ve antebrachium b6lgesinde kollar vermez. Antebrach ium'un distal 113'unde a.

T: .. uk. Yerli Ordek ,'e Cih'ercinll'rdl' Plexus Bnlchialis'ten ...

uinaris'le birbirine yaklaw her ikisi de bilek ek· lemini 9aprazlayarak geger1er (Getty, 1964). Ramus cranialis n. ulnaris'in devamt durumundadlr ve m. flexor digitorum superficialis ile me·

tacarpus'un flexor kaslannl innerve eder (Nickel va ark., 1977).

Klinik neuroloji'da anormal fonksiyonel go· runtunun temelinde sinir sisteminin hasannm 01· dugu gorulmuitur (Palmer, 1976). Kanatillarda ka· nadln genel paralizi, incinme sonucu plexus brachiaHs kOklerinin kopmasldlf (Lahunta, 1988). Ylrtici kUilarda travmatik kanat incinmeleri vahii

yaiam kliniklerinde genel bir problemdir (Shell, 1993). Tez konusunu oluituran materyaHerin uc;:u­nun de kanatll olmaslOa ragmen tavuk daha c;:ok bacaklannl, 6rdek hem bacak hem de kanatlannl, guvercin ise aglrhkll olarak kanatlanm kul·

lanmaktadlr. Su lonksiyonel degiiiklik iqerisinde lurler arasmda, plexus brachialis'ten qlkan las· ciculus ventralis'in gerek morfolojik gerekse mor­

lomelrik benzerlik ve larkhhklan incelenmiilir. Su onem qeryevesinde perileral sinirlerdeki has­lallklarm lanlsma yardJmcl olmak ve tedavi ama· clyla yapllacak microcerrahi iilemlerine onculuk elmek amaci ile araillrma planlanmlillr.

Materyal ve Metot

ArailJrma, 1 yaimda, saghkll 10'ar adel lavuk, yerli ordek ve guvercin uzerinde yaplldl. Pe· rileral sinirlerde fikzasyonun iyi olmasl iqin deri si·

nirlerine zarar verilmeden kanathlarln derileri so­yuldu. vucut bOi'uguna % 10'luk lormaldehit baslJdl.

Plexus'tan qlkan kollar ile art. carpi'ye kadar uzanan sinirler ve bunlann kollan diseke edildi. Si· nirlerin buraya kadar morfolojik ozellikleri in­

celendikten soma seyirleri 9izi1di. 0.2-0.4 cm ka· hnhglnda enine sink kesilleri ahnmak suretiyle morfometrik ol9umler yaplldl. Sinir kesit yuzeyinin once fascicul saYlsl laspi! edildi, soma 9aplan 61· c;:uldu. yaplar tablo iqerisine mm. olarak ak­tanlmliltr. yap OIc;:Omunde okOler mik­rometresinden faydalanlldl. Sirim olarak elde edilen

sonuc;:lar milimetreye gevrildi (2x2x10 buyOltmede

129

1 birim=0.0246 mm). Degerler lablolara ortalama ve

standart hala (X ± Sx ) ieklinde kaydedildi.

yahimada rutin diseksiyon malzemeleri ile

SMZ·l0 stereomikroskop ve kumpas kullanlldl. Kim­yasal madde olarak % 10'luk formal solusyonu ve

9ini mOrekkebinden yarar1anlldl.

Kesitler rami ventrales'len bailamak uzere

aiagldaki slrayla allndl.

Kesit·1; Fasciculus ventralis'in art. humeri'den

(a. h.) allnan kesiti.

Kesit·2: N. medianoulnaris ile n. pectoralis'in

aynm yerinden almdl.

Kesit·3; N. pectoralis n. medianoulnaris'den ay­

nldlklan hemen soma ahndl.

Kesit·4; N. pectoralis cranialis'in n. pec· toralis'den aynldlktan sonra ahnd!.

Kesit-5: N. pectoralis caudalrs'in n. pec·

toralis'den aynldlktan soma allndl

Kesit·6; N. mL coracobrachialis caudalis (n. mi. coracobrach. caud.)'den allndl.

Kesit·7: N. medianoulnaris'in n. pectoralis' ten aynldlklan soma allOan kesili.

Kesil-6: N. mi. coracobrachialis cranialis (n. mi.

coracobrach. cran.)' den ahnd!.

Kesit·9: N. bicipitalis n. medianouinaris'len ay· nldlktan soma allndl.

Kesit·l0; N. medianoulnaris'in humerus or­taslOda (h. 0.) allOan kesili.

Kesit· 11: N. medianoulnaris'in art. cubiti'nin 1 cm proximal'inden allnan kesiti.

Kesil-12: N. medianus'un art. cubiti duzeyinde ( a. c. d.) alman kesili.

Kesit·13: N. propatagialis ventralis'in n. me­dianus'dan aynldlktan soma allnan kesilL

Kesit·14; N. pronator superficialis ve pro­fundus'tan allOan kesili.

Kesil·15: N. medianus'un ramus superficialis'in antebrachium ortasmdan ( r. s. a. 0.) allnan kesili.

Kesit·16: N. medianus'un ramus profundus'un

anl7brachium ortaslOdan (r. p. a. o.)allnan kesiti.

Y1LD1Z. BAHADIR

Kesil-17: N. medianus'un ramus profundus'un art. carpi duzeyinden (r. p. a. c.) alman kesiti.

Kesit-18: N. ulnaris'in art. cubiti'nin 1 cm dis­tal'inden ( a. c. 1 ds.) alman kesit i.

Kesil-19: N. ulnaris'in ramus cranialis'in an­tebrachium ortasmdan (r. cr. a. 0.) alman kesiti.

Kesit-20: N. ulnaris'in ramus caudalis'in an­tebrachium orta~mdan (r. ca. a. 0.) alman kesiti.

Kesit-21: N. utnaris'in ramus cranialis'in art. carpi dOzeyinden (r. cr. a. c.) alman kesiti.

Keslt-22: N. ulnaris'in ramus caudalis'in art. carpi dOzeyinden (r. ca. a. c.) alman kesili.

Kesit-23: N. mi. flexor carpi ulnaris'den allnan kesiti.

Bulgular

Tavuk ve gOvercinde plexus'un caudal, or­dekle ise caudomedial demeUerince ~ekillenen

fasciculus ventralis, tavuk ve gOvercinde hemen son kollanna aynllfken ordekte ortalama 0.3 cm devam ellikten sonra son kolianna aYflldl{Jt go­rUldO. Su nedenle sadece ordekte de{Jeri 01-yulebildi (Kesit 1,Tablo 1). Nervus me­dianoulnaris'in tavukta fasciculus ventralis'in caudal, ?lrdekte craniolateral, gOvercinde ise la-

Tablo 1: Fasciculus ventralis'e ail degerler

Kesit Allnan Sinirler

Fa sciculus Demel SaYls. Art . ventralis Demel Yalay 9ap. humeri DGzeyinde

N. mi. coracobrach. Demel SaYlsl caudA Demel Yalay yapi

Tablo 2: Fasciculus venlralls'in son kollarlna all degerler

Kesll Allnan Sinirler

N. medianoulnaris lie n. pectoralis'in aynm yerindc

N. pectoralis

N. peel. cran.

N. pect. caud.

N.mediano- Demel SaYlsl utnaris Demel Yatay -9apl N. pecloralis Demet SaYlsl

Demel Yatay yap. Demel SaYls. Demel Yatay C;:ap. Demel SaYlsl Demet Yalay yapl Demel SaYlsl

"Demel Yalay C;:api

teral demellerince ~ekillendigi tespit edildi. Nervus pectoralis'in tavukta fasciculus ventralis'in cranial. ordekle caudomedial, gOvercinde medial de­mellerince olu~turuldugu gorOldO. Tavuk ve 6rdekte n. medianoulnaris ve n. pectoralis degerleri birbirine yakmdJr (Kesit 2,Tablo 2). Ancak gOvercinde n. pec­toralis, cranial ve caudal kollanna aynldlgl iyin boyle bir klyaslama yapllamamakladlr .

Nervus pectoralis, tavuk ve 6rdekte n. me­dianoulnaris'in medial'inde caudoventral'e uza­nlrken cranial ve caudal kollanna aynhr. GOvercinde ise tavuk ve ordekten farkh olarak, n. pectoralis'in ortak g?lvde olu~umu sergilemeden kolianna ay­nldl{J1 gorOldO. Nervus pectoralis caudalis. ca­udoventral bir seyirle m. pectoralis'in caudal kls­mlna dogru uzanlf. Nervus pectoraliS cranialis, n. medianoulnaris'in allinda distal'e dogru uzanlr. Mus­culus pectoralis'in cranial b610mOnO innerve eder. Sinirlerin kasa girmeden once ince demellere ay­nldlgt g6zlendi. Fasciculus ventralis' in medial'inden koken alan ve n. pectoralis caudalis'in medial yO­zOnde distal'e uzanan sinir n. mi. coracobrachialis caudalis' tir. Sink n. pectoralis caudalis'ten ay­nldfktan sonra medial'e uzantr ve aym isimli kasa yonelir.

Nervus pectoralis'in n. medianus'tan aynldlktan sonraki kesili tavuk va ordekte almabilmesine rag­men gOvercinde aym kesit genyekle~tirilememi~tir

(Kesit 3). Tablo l 'den anla~llacagl gibi 6rde{Jin n.

TAVUK ORDEK GUVERCIN

1.00 ± 0.00 1.89 ± 0.10

t.OO ± 0.00 0.37 ± 0.03

1.00 0 .44

± ±

0.00 0.02

1.33 ± 0.23 0.26 ± 0.01

TAVUK

1.00 ± 0.00 0.96 ± 0.06 t.OOt 0.00 0.87 ± 0.07 1.00 ± 0.00 0.87 ± 0.07 1.00 ± 0.00 0.74 t 0.03 1.00 ± 0,00 0.62 ± 0.04

130

OADEK

1.00 ± 0.00 1.17 ± 0.05 1.00 ± 0.00 1.11 ± 0.09 1.00 ± 0.00 1.09 ± 0.07 1.00 ± 0.00 0.77 ± 0.04 1.20 ± 0.13 0.92 t o.03

GUVEACIN

1.00 ± 0.00 0.85 ± 0.03

t .OO to.DO 0.61 ±O.04 1,00 ± 0.00 0.61 ± 0.D1

T:u'uk, Yrrli Ordek ,'e Gih'e~in lerdr Plexus Uruchialis'len ...

Tabkl3: N. mcdianoulnaris'in 811 . humeri lie art. cubiti arasmdaki de{Jerieri

Kesil Alinan Sinirier

N Pectoralis' N.Mediano- Demel SaYlsl ten aynldlktan ulnarls Demet Yatey C;:api Sonra N. Cut. Brach. Domet SaYlsl

Vent Demel Yalay yapi Demel SaYlsl

N. ml. coracobr. eran. Demel Yatay C;:api Demet SaYISI

N. blCipltalis Demet Yalay c;apl Demel SaYlsl

Humerus ortasmda Demel Yalay y apt Demet SaYlsl

Humerus N. medianus Demel Yatay QSPI OnaSlnda Demet SaYlsl

N. ulnaris Demet Yatay C;:api Art. Demet SaYl51 Cubiti'nin N. medianus Demet Yatay yapi 1 em. Demet SaYlsl Proximati N. ulnaris Demel Yalay C;:api

pectoralis'i tavu~a ait d~erden daha bOyOk bir trapa sahlptir. Ordek ve gOvercinde n. pectoralis caudalis'in tavukta ise n. pectoralis cranialis'in kahn olduOu gotijldO (Kesit 4, 5). En bOyOk n. pec­toralis caudalis trapma sahip tOr Ordektir. Bunu sira ile tavuk ve gOVf~rcin izler. Aynl durum n. pectoralis cranialis i((in de geyerlidir. Nervus mi. co­racobrachialis caudalis'in en bOyOk trapa ordekte sahip oldu~u gOtijldO. Bunu tavuk ve gOvercin izler (KesI16).

Nervus medianoulnaris n. pecioralis'len ay­nldlklan soma distal'e do~ru uzanlr (Kesi! 7). Seyri esnastnda tavukta caudal, ordekte ise lateral ke­nanndan n. cutaneus brachialis ventralis trlkar. Sinir n.medianoulnaris'e para lei uzandlktan soma brachium b6lgesinin medial yOzO derisine ya­Yllarak sonlantr. GOvercinde aynl sinirin Thl'den ~lktlOI lespil edildi. Nervus medianoulnaris'in art. humeri'nin biraz distal'j hizastndan m. pectoralis'in lateral yOzOyle m. scapulolriceps araslndan brac­hium'a g~li~i gOrOldO . Buradan m. biceps'in pro­ximal ucunun caudal kenaflntn i(( yOzOndeki .oluga glrer. Oluk K(ersinde a. ve v. medianoulnaris ile be­raber distal'e dogru seyreder. Humerus'un tu­berculum laterale'si dOzeyinde cranial kenanndan n. mi. coracobrachialis cranialls'j verdiQi gOrOldO (Kesll 8). Bu sinirin hemen distal 'inde de n. mi. co­racobrachialis cranialis'e g6re aaha kahn olan n. bicipitalis'i verir. Nervus medianoulnaris ile beraber

TAVUK ORDEK GUVERCIN

1.00 t 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 t o.OO 0.96 ± 0.06 1.17 ±0.05 0.85 t 0.03 1.00 t 0.00 1.00 t 0.00 0.25 t 0.02 0.23 t 0.02 1.00 ± 0.00 1.00 t 0.00 1.00 t 0.00 0.21 t 0.02 0.22 t 0.06 0.18 t O.O l 3.57 to.36 4.46 to.2S 1.00 t o.OO 0.29 t o.02 0.43 ± 0.06 0.28 to.O t 1.00 ± 0.00 1.00 t o,OO 1.00 t o.02 1.1 5 t 0.04

1.00t 0.00 O.SOt 0.03 1.00t 0.00 0.39 t 0.02

I.DDt 0.00 1.00 t 0.00 0.61 t 0.03 0.78 t 0.06 1.00 t 0.00 1.00 t 0.00 0.48 ± 0.03 0.55 ± 0.03

131

yakla~lk 1 em devam ettiklen sonra cranial ke­nanndan aynlan sink dOzgOn bir halla m. biceps brachii'nln Osl 113'OnOn medial yGzGne yapl~tr.

Tavuk ve Ordekle birden lazla demel itre rdiQi itrin yelpaze tarzlOda bir yaylilm gOsterdiOi tespil edildi. GOvercinde n. medianoulnaris, n. pectoralis'len ay­nldlklan sonra ortadan sinire paraJel bir ((izgilenme ile n. medianus ve n. ulnaris aynml belli olmakladlf. Tavuk ve ordekte bu durum humerus ortaslOda ger­((ekle~mekted i r. GOvercinde ise humerus ortaslnda aynm olduktra belirg in bir hale gelmektedir. Ancak demetlerin aynml art. cubiti'nJn 1 em. proxlrnal'inde gertrekle~li. Tavuk ve 6rdekte n. medianoulnaris'in cranial demetleri n. medianus'u, caudal demelleri n. ulnaris'i olu~lurdu~u saptandl . GOvercinde ca­udomedial demelleri n. medianus'u cranfolaleral de­melleri ise n. ulnaris'i ~ekUlendirdiOi gOriildO. Caudal kenanndan trlkan ince bir demette ekleme uzanlf.

Nervus medianoulnaris'in kesit Tde be­lirtilen verden altnan d~erleri tablo 3'de verildi. Bu­rada en bOyOk yaplO 6rdekte oldugu gOrOldO. Bunu slrayla tavuk ve gOvercin izlemekledir. Nervus bi· cipitalis'in ((aplara g6re tOrler araSlOdaki slfalamaSI vine aynldlr. Ancak lavuk ve ordekle demel sa­

YISIOIO birden lazla oldugu tespit edildi (kesit 9) . Hu­merus ortasmdan yapllan kesitin deOerieri aynl tab­loda verilmi~lir. Buna gore sinirin trapl Ordekte daha bOyOk olmaslna ragmen lavuk ile degerlerinin bir­birine yaktn oldugu tespi! edildi (kesil 10). GO-

YILOIZ, lJAIlAOIR

Tablo 4: N. medianus'un art. cubiti ile art. carpi arasmdaki degeneri

Kesil Alman Sinirler

Demel SaYISI Art. cubili R.superficialis Demel Valay c;api dGzeyinde Demel SaYlsl

R. profundus Demel Velay yapi Demel SaYlsl

N. propalagialis ventralis Demel Valay c;api Demel Saylsl

N. pronator supen. ve pro!. Demel Valay yap. Demel SaYlsl

Antebrachium R.superficiatis Demel Valay c;SPl ortasmda Demel SaYlsl

R. profundus Demet Yalay 9api Art. carpi De met SaYlsl duzeyinde R. profundus De met Vatay c;api

vercinde humerus ortasmda n. medianus ve n. ul­naris aynml beHrginle~tig i i9in n. medianoulnaris'e

ail degerler verilememi~tir. Tavuk ve 6rdekte bu ayrlm art. cubiti'nin lcm proximal'inde olu~makta

ve 9aplann 6rdekte tavuga oranla daha buyuk 01-dugu goruldu (kesit 11 ).

Nervus median us tavuk ve ordekte n. ul­naris'in cranial'inde dislal'e dogru ilerler. Bu iki si­nirin aynm yerinin biraz distal'inde cranial ke­

nanndan n. propatagialis ventralis 9lkar. Musculus extensor metacarpi radialis'in ventral kenan bo­

yunca ile rler. S'3yri esnasmda derive kollar gon­dermek suretiyle art. carpi'ye kadar an­

lebrachiul1J'a paralel uzanlr. Bunun hemen

distal'inde n. medianus'un cran iolateral'inden n.

pronator superficial is ve profundus, cra­niomedial'inden r. profundus, caudal'inden r. suo

perlicialis 9lkar. Dorsal'de ve cranial'de olan r. pro­fundus m. pronator superficialis'in alhna girer ve

antebrachium'un OIlasma kadar bu kasm altmda

uzanlr. Daha sonra m. extensor longus diQitorum major'un lateral yOzOnde art. carpi'ye kadar uzanlr.

Bu uzanlml esnasmda n. radialis'in ramus pro· fundus'una paralel seyreder. Distal'de ve ca­

udal'de olan r. superficialis m. pronato~ su ­perficialis'in medial yOzunde dislal'e uzanlr.

Musculus pronator profundus ve m. flexor di­

gitorum profundus'un laleral yuzu uzerinde yOzlek olarak ortaya 9lkar, derisel bir sinir olarak an­

tebrachium'un medial yuzune yaylhr. Her iki kol da

seyri esnasmda gevresindeki keslara ince kollar verir.

TAVUK 6RDEK GUVERCIN

1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 0.48 ± 0.03 0.40 ± 0.06 0.29 ± 0.02 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 0.6 1 ± 0.03 0.57 ± 0.07 0,42 ± 0.02 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 0.22 ± 0.04 0.26 ± 0.03 0.27 ± 0.05 1.00 ± 0.00 1.16±0.16 1.00 ± 0.00 0.34 ± 0.04 0.43 ± 0.04 0. 16±0.01 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 0.27 ± 0.01 0.29 ± 0.03 0.25 ± 0.01 1.00 ± 0.00 1.00 ±O.OO 1.00 ± 0.00 0.40 ± 0.01 0.33 ± 0.01 0.29±0.03 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 t 0.00 0.33 ± 0.03 0.31 ± 0.02 0.22 ± 0.01

132

Ramus profundus tablo 4'den anla~llacagl

gibi 09 IOrde r. superlicialis'ten daha ka llndlf (kesil 12). Antebrachium ortaslnda lse sinir qaplan ku·

9ulmesine ragmen aynl durum korunmaktadlf (kesit 15, 16). Art. carpi'de sadece ramus profundus'tan

alman kesitte 9aplardaki azalmanrn devam ettigi tespit edildi (kesil 17).

Nervus ulnaris tavuk ve ordekte n. me­dianus'un caudal'inde distal'e dogru iner. GO­

vercinde ise n. medianus'un lateral yuzunden ca­tJdoventral'e dogru uzaOlr. Musculus flexor carpi

ulnaris'in humerus'a yapl~ma lendosunun Ozerinde ve art. cubiti'nin 1 cm distal'inde cranial kenanndan

bu kasa aynl isimli siniri verdigi saptandl (kesit 23). Kasm ventral kenarmda r. cranialis ve r. caudahs olmak uzere iki kola aynldlOI gOriildu. Nervus ul­

naris'in caudal demetlerini alan r. cranialis ventral kenanndan kasm altma girer. Oaha sonra m. flexor carpi ulnaris, m. flexor digitorum superficialis ve

profundus arasmda art. carpi'ye dogru uzandlgl tes­pit edildi. Bu uzanlml slraslnda flexor kaslara kollar verir. Nervus ulnaris';n cranial demetierini alan I. ca·

udalis, m. flexor carpi ulnaris'in ventra! kenanndan

medial'e klvnll r. Aynl kasln medial yuzunun ventral kenannda ~ekillenmi~ olan oluk igersinde damarfa beraber art. carpi'ye dogru uzanlrn gosterdigi sap­

tand.. Sayri esnasmda sekonder u9ucu tOy fo­fikOfierine kollar verir.

Articulatio cubiti'nin 1 cm distal'inde r. caudalis

tablo S'de gOrOldOgu glbi r. cranialis'e oranla daha kallndlr (kesil 18). Aym durumun antebrachium or­

tasmdan yapllan kesitlerde degi~medigi, ancak sin;r

Ta\llk, Yerli Ordek \'e Gu ... erd nlerde Plexus Brachialis'ten ...

Tablo 5: N. ulnaris'in an. cubiti ile art. carpi araslndaki degerleri

KeSl1 Alinan SiOirler

Demel SaYlsl An. Cubiti'njn R. cranialis Demet Yatay ~ap i

10m Demet SaYISI DistaJ'lnde A. caudahs Domet Yatay Cap!

Demet SaYISI Antebrachium R. cranlal ls Demel Yatay Cap! Ortasmda Domet SaYlsl

A. caudalis Demel Yatay Capl Demel SaY1S1

Art carpi R. c(snialls Demet Yatay .yapi Duzeyinde Damet SaYlsl

A. caudahs Demet Yalay Capi Demet SaYlsl

N. mi. f lexor ca rpi ulnarls Demel Yalay 9api

~aplarlnda azalmanlO OlduQu tespit edildi (kesit 19,

20). Articulatio carpi'de yapllan kesilierde bu du­rumun devam eUi{Ji gOruldO (kesit 21, 22).

Ta rtl~ma ve Sonu t,j:

Tavuk ve guvercinde plexus'un caudal, 01'­dekte ise caudomedial demetlerince ~ekillenen

fasciculus ventralis, hemen son kollanna ayflli rken, ordekte 0.3 cm devam ettikten soma son koJlanna aynldlQlO1 lespit edildi. Gerek morlolojik, gerekse morlometrik buigularrmizi kar~lla~tlracaQlmlz bil­giVe ras~layamadIQlm.z iCin lartl~ma imkanl bu· lunamad •.

Tavukta plexus'ten n. radialis ve n. axillaris'i veren fasciculus dorsalis lie n. medianoulnaris ve n. pectoralis'j veren faSCiculus ventralis'ln ~lk ll QI

(Getty, 1964), n. medianoulnaris'in, n. brachialis ventralis'in bir par4tasl oldu{Ju bild)rilmektedir (Nic­kel ve ark., 1977). Guvercinde ise fl. me­dianoulnaris'in fasciculus ventralis'in cranial, n. pectoralis'in ise caudal demetlerince olu~ turuldugu gosterilmektedir (Breazile ve Yasuda, 1979). G6z­temlerimizde n. medianoulnaris'in tavukta fas­ciculus ventralis'm caudal, ordekle craniolaleral, gOvercinde ise lateral demetlerince ~ekillendirildigi tespit edildi. Nervus pectoralis'in ise fasciculus ventralis'in lavukta cranial, 6rdekte caudomedial, guvercinde medial demeliennce olu~ lurulduQu g6-ruldu. Tavuk ve Ordekte n. medianoulnaris ve n. pectoralis ~aplarln," birbirine yakln olduQu tespit

TAVUK OADEK GUVEACIN

1.00 t o .OO 1.00 t 0.00 1.00 :t 0.00 0.38 t o.04 0.38 t 0.03 0.30 t 0.01 1.00 to.oo 1.00 ± 0.00 1.00 to.oo 0.41 ± 0.03 0.49 to.03 0.34 to.02 l .oot O.oo 1,00 t 0.00 1.00 t 0.00 0.30 :t 0.01 0.35 t 0.03 0.22 ± 0.01 1.00± 0.00 1.00 ± 0.00 1.00 ± 0.00 0.37 ± 0.02 0.44 ± 0.04 0.22 ±O.OO 1.00 t 0.00 1.00 ±O.OO 1.00 ± 0.00 0.29 t 0.Q1 0.33 t 0.01 0.19 ± 0.01 l .oo:t 0.00 1.00 to.oo 1.00 ± 0.00 0.29:t 0.00 0.33 to.03 0.20± 0.02 1.00 ± 0.00 1 .00 ± O.OO 1 .00 t 0.00 0.36 :t 0.04 0.27 ±0.02 0.18 ± 0.00

133

edildL

Tavukta n. pectoralis, thorax'da n. pectoralis cranialis ve caudalis'e aynldlgl ve m. co­racobrachialis caudalis'e gQ((IO bir kol verdigi be­lirtilmektedir (Getty, 1964). N. supracoracoideus, n. subscapularis ve n. pectoralis nn. thoracici ventralis i~erisinde (Nickel ve ark., 1977) nn. subscapulares ve geri kalan gOgOs kaslan sinirteri nn. thoracici medii ve ventralis grubunda yer aldlg! bil­dirilmektedir (Baum, 1964). Bu ~all~mada n. pec­toralis'in tavuk ve Ordekte n. medianoulnaris'in me­dial'lnde caudoventral'a uzanlrken cranial ve caudal kollanna aynldlQI saplandl. GOvercinde ise n. pec­toralis'in ortak gOvde olu~umu sergilemeden kol· latina aynldlQI taspit edlidL Nervus pectoralis ca­udalis caudoventral bir seyirle m. pectoralis'in caudal bOIOmlerine uzanlrken, n. pectoralis cranialis m. pectoralis'in cranial bOIOmlerini innerve eder. Nervus mi. coracobrachialis caudalis'ln fasciculus ventralis'in medial'inden kOken ald'-g. ve n. pec­toralis caudalis'in medial yOzOnde distal'e uzandlQI tespi! edildL LiteratOr bllglleriyle ay", olan bul· gulanmlzlO morlometrik OI~Omlerine benzer bir bil­giye ula~amadlQlmlz i~in ka~lla~tlfma yapllamadl. Bununla birlikte tavukta n. pecloralis craniaHs'in ca­udalis'e gOre, Ordekle n. pectoralis caudaJis'in cra­nialis'e gOre daha bOyDk ~apa sahip oldugu gO­rOldO. GDvercinde ise iki kolun da birbirine yak," .yapta olduQu tespit edildi.

Nervus medianoulnaris lavukta m. sea­pulolriceps'in proximal ucunun ventral yOzOnD .yap­razlayarak g~er, daha soma m. humerotriceps ve

ytLDtZ, nAIIADtR

m. biceps brachii'nin araslndaki olukta dirse~e

do~ru uzanlr, Thorax ~erisinde n, cutananeus brachialis ventralis, n, medianoulnaris'ten ylkar ve bu sinire paralel uzanlr, Musculus scapulotriceps'e brachium'un proxlmal'inden glrer ve a. ile v. brac­hialis'in cranial'inde art. cubili'ye do{Jru seyreder. Musculus scapulotriceps ve m. biceps brachii ara­smdaki otukta kolun distal'me dogru llerler. Oistal'e yoneldikye m. coracobrachialis cranialls'i innerve eder ve m. biceps brachii'nin derin yOzOnde I~m tarzmda yayllan, bOyOk bir kol olan n. bicipilalis'i verdi~i bellrtilmektedir (Nickel ve ark., 1977; Gelly, 1964). N. medianoulnaris'in fossa cubili'nin hemen proximal'inde ( Gelly, 1964) veya art. cubiti dO­zeyinde (Nickel ve ark., 1977) n. medianus ve n. ulnaris'e aYrlldl{J1 bHdiritmektedir. Bu ara~tlrlnada

lavukta n. medianoulnaris'in n. pectoralis'len ay­nldlklan sonra distal'e do~ru uzandl{Jlnl ve seyri esnasmda caudal kenanndan n. cutaneus brac­hialis ventralis'i verdi~i lespit edildi. Nervus me­dianoulnaris'e paralel uzanan n. culaneus brac­hialis ventralis'in brachium b61gesinin medial yOzO derisine yaYllarak sonlandl{J1 saptandl. Nervus me­dianoulnaris'in art. humeri'nin biraz distal'i hi· zaslnda m. pectoralis'in lateral yOzO He m. sca· pulotriceps arasmdan brachium'a g~ti{Ji ve m. biceps brachii'nin proximal ucunun caudal ke­narlmn iy yOzOndeki olu{Ja girdiQi saptandl. Nervus medianoulnaris'in otuk iyerisinde damarlarla be­raber dislal'e do~ru seyretliQi gOrOldu. Humerus'un tuberculum laterale'si dOzeyinde cranial ke­nanndan n. mi. coracobr. cran.'i verdiQi tespil edil­di. Hemen distal'inde de n. mi. coracobr. cran.'e gore daha kahn olan n. bicipitalis'i verdiQi saptandl. Sinirin n. medianoulnaris ile beraber seyretliklen sonra yelpaze tarzmda kasa saplandl{J1 gorOldu. Articulatio cubiti'nin 1 cm proximal'inde cranial de­melferin n. medianus'u, caudal demetlerin n. ul­naris'i yaptl{J1 gorirldO. Ordekte benzer bir bilgiye rastlayamadt{Jlmlz ~in bulgulanmtz tartl~llamadl.

Bununla birtikte Orde{Je ait bulgulanmlzm tavukJa aynt olduQunu saptandl. GOvercinde de benzer bulgular tespit edildi. Ancak n. medianus'un cra­nial, n. ulnaris'in caudal demetlerince olu~­

turuldu{Ju g6sterilmekledir (Breazile ve Yasuda, 1979). Su ara~ltrmada ise n.· medianus'un ca­udomedial, n. ulnaris'in ise craniolateral de-

134

metlerince ~ekillendirildi~i tespit edildi. Nervus me­dianus ve n. ulnaris aynml gOvercinde, tavuk ve Or­deklen larkh olarak n. medianoulnaris ile n. pec­toralis'in aynm yerinde olmakta fakat demet aynml art. cubiti'nin 1 cm proximal'inde geryekle~mektedir. Morlometrik bilgiye rastlayamadl~lmlz iein Uy lUre ait bulgulanmlz tarll~llamadl. Tavukta n. me­dianoulnaris'in humerus ortaslndaki kesitinin n. pec­toralis ile aynm yerindeki kesilinden daha geni~ 01-du~u g6rOldu. Ordek ve guvercinde n. medianus ve n. ulnaris yaplan birbirine yakln iken lavukta ara­lanndakl tariM daha az oldu~u tespil edildi.

Nervus medianus tavukta genel da{Jlhml ili­bariyle antebrachium'un flexor kaslannrn bOyuk bO­lOmOnD ve elde seyretti~1 bOlgenin derin kaslarml in­nerve ader. Fossa cubiti'de m. biceps brachii'nin tendo'su ve a. radialis'le venlral'e do~ru uzadl{J1 bil­dirilmektedir. Nervus medianus antebrachium'a pro­ximal'den ilerlerken m. pronator superlicialis ve pro­fundus'un proximal uylarma rami muscularis gOnderir. Musculus extensor metacarpi radialis'in ventral yOzunde carpal bOlgeye ilerleyen n. pro­patagialis ventralis'i verir. Ramus superlicialis'i ver· dikten sonra r. profundus olarak spatium in­terosseum'un iyinden gefter. Nervus medianus'un (. superlicialis'i iki pronator kas araslnda caudodistal'e oblik olarak y6nelir ve bile~e doQru a. uinaris'le uzandl~l belirtilmekledir. Musculus flexor digitorum superlicialis ve profundus'u donatarak n. cu­taneneus antebrachialis ventralis olarak yuzeye Ylkar. Ramus profundus radius'un caudal kenan bo­yunca ilerler. Antebrachium'un orta 1/3'Onde n. ra­dialis'in derin kolu Jle birle~lr. Surada m. ul­nimetacarpalis ventralis'; donatarak yuzeye yakla~lr bildirilmektedir (Nickel ve ark., 1977; Getty, 1964). C;ah~mamlzda, tavukta n. medianus'un n. ulnans'm cranial'inde distal'e do{Jru uzandlQlnI ve cranial ke­narmdan n. propatagialis ventralis'i verdi{Jini lespit euik. Su sinir m. extensor metacarpi radialis'in venl­ral kenan boyunca ilerler. Sinirin hemen distal'inde n. medianus'un craniolateral'inden n. pronator su­perlicialis ve profundus, craniomedial'inden r. pro­fundus, caudal'inden ise r. superficialis'in ylktl~lnl

saptadlk. Ramus profundus'un m. pronator su­

perficialis'in altma girip antebrachium'un ortasma kadar bu kasm alltnda uzandl~ml lespil ettik. Oaha

T;n uk. YC!rli 6rdC!k "e G ih'crdnlt'rde I'lexus Ur:u:hialis'len ...

soma m, extensor longus digitorum major'un la­teral yGzGnde art. carpi'ye kadar uzandl{;lnl g6r· dOk. Ramus superficialis'in m. pronator su­perficialis'in medial yGzGnde distal'e uzandl{;lnt, m. flexor digitorum profundus'un lateral yuzu uzerinde yuzlek olarak ylktl{;ml ve deri siniri olarak an­tebrachium'un medial yuzGne yaYlldl{;ml tespit ettik. Sinkin 6rdekteki seyrinin tavukla benzerlik gosterdi{;i saptandl. Guvercinde ise n. me­dianus'un n. ulnaris'in cranial 'inde seyretti{Ji g6s­terilmektedir (Breazile ve Yasuda, 1979). Ara~­

tlrmamlzda n. medianus'un, n. ulnaris'in caudal'inde cranioventral'e uzandl{Jml saptadlk. Diger bulgulanmlzm tavuk ve ordekle aynl 01-dugunu gorduk. Morfometrik bulgulanmlzl in­celedi{Jimizde r. prolundus'un r. superficiaJis'e oranla daha kalln oldu{Ju tespit edildi. Her iki kolun uy tUrde de en bGyGk yapa art. cubiti dGzeyinde sahip oldugunu bunu SlraSI ile antebrachium or­tasmdan allnan kesit ile art. carpi duzeyinden all­nan kesitierin izledi{Jini gorGldu. Bu da sinirin lonk­siyonel olarak kas yogunluQunun cok oldugu yerde kalin, az oldugu yerde ince olmaslndan kay­

naklandlgl kanaatindeyiz.

Tavukta n. ulnaris, n. medianus'un bir kolu oldugu bildirilmektedir (Bolton, 1971). EI, bilek, elin ventral kaslan, derisi, antebrachium ve elin caudal kenarmln uyucu tOylerinin folikGllerini , an­tebrachium'un flexor kaslann ln bolUmlerini innerve

eder. Nervus ulnaris'in g6vdesi antebrachium'un fascias I allinda uzanlr ve dirsek ekleminin ventral klYlslnda ince bir kol olan rami articularis'i verir. Sinir m. flexor carpi ulnaris'in proximal ucunu cap­razlayarak, kaslara uzun kollar verir. Kasm iki par­yaSI arasmdaki olukta uzanlr ve her iki paryaYI da donatlr. Sinir m. flexor carpi ulnaris'in caupal ke­nanndan donerek antebrachium'un flexor kom­

partlmanlanmn derin yOzOnden girer, bu noktada iki terminal rami'ye aynldlQI belirtilmekledir. Daha kalln olan r. caudalis, m. flexor carpi ulnaris'.;n ca· udal kenafl altmda kotun uzunluQunca seyreder. Seyri esnasmda buraya baglanan sekonder ucucu

lOy folikutlerinin kaidesini caprazJayarak geCerken bun lara koliar verir. Ramus caudalis sekonder lUy­lerin dorsal'inde uzanan n, radialis'in r. su­perficialis'ine paralel uzanlr . • Ramus cranialis, ulna'nm ventral yOzune paralel uzanlr ve an-

135

Ie brachium b6Jgesinde kollar vermez. An· tebrachium'un distal 1/3'Onde a. uinaris'le birbirine yakla~lr, her ikisinin de bilek eklemini caprazlayarak gectigi (Getty, 1964) ve r. cranialis n. ulnaris'in de·

vaml durumunda olup m. flexor digilorum suo perficialis ile metacarpus'un flexor kaslaflnl innerve eltigi bildirilmekledir (Nickel ve ark., 1977). Goz­

lemlerimizde tavukta n. ulnaris'e ait bulgularm 11-teratGrlerle aynl olduQunu tespit edildi. Ancak 6r­dege ail bilgiye rastiayamadl{Jlmlz i9in butgulaflmlzl kar~lla~tlrmaktan yoksunuz. GGvercinde ise n. ul­naris'in n. medianus'un caudal'inde distal'e uzandlgl

gosterilmektedir (Breazile ve Yasuda, 1979), Ara~­

Ilrmamlzda n. ulnaris'in, n. medianus'un cranial'inde seyrettiQini, art. cubiti'nin t cm proximaJ'inde n, me, dianus'un lateral yOzunden caudoventral 'e uzan· dlglnl gordGk. Morfometrik bulgulanmlza bak· tlQlmlzda r. caudalis'in r. cranialis'ten daha kahn

alduQunu tespit edildi. Nervus medianus'ta otdugu gibi art. cubiti'deki caplann antebrachium or­taslOdaki ve art. carpi'deki caplara g6re daha kallO

olduQu gorOldO.

Sanuc olarak, fasciculus ventralis'in son kol· lafl n. medianoulnarls ve n. pectoralis'tir. Nervus medianoulnaris kanadlO flexor kaslafl ile ventral ve medial yGzG derisini innerve ader. Articulatio cu­biti'nin 1 cm, proximal'inde n. medianus va n. ul­naris'e aynhr. Nervus pectoralis ise plexus brae·

hialis'in pectoral kaslara gonderdigi gUylO bir koldur. Nervus radialis 'in r. superficialis'; ile n. ulnaris'in r.

caudalis'i ucucu tOy folikOllerine kollar gonderir. Ramus profundus'lar lonksiyonel olarak kas kit· lelerini innerve etliginden dolaYI r. superficialis'e gore daha bOyOk bir yapa sahiptir. Genel olarak si­

nirferin caplan kanadlO proximal'lnden distal'ine

uzandlkca kOcOlmektedir.

Kaynaklar

Baum, V. E. (1964). "Evcil Ku~lann Komparalil Ana· tomisi", Doguer, S., Erenyin., Z .. A. O. Yaymlan, Ankara.

Bolton, T. 8. (197t). ~The Structure of the Nervous System, Physiology and Biochemistry of the Domestic Fowl", Bell, J. D., Freeman, M. B .• Academic Press. lon·

don, New York.

),ILDIZ. BAI-IADIR

Breazile, E. J., Yasuda, M. (1979). Systema Nervosum

Penpheriale, "Nomina Anatomiea Avium", Baumell, J. J .. Academic Press, london, New York, Toronto, Sydney,

San FranciSCO.

Carpenter, E.M., Hollyday, M. (1992). The Distribution of

Neural Crest·Derived Schwann Cells From Subsets of

Brachial Spinal S&gments into the Peripheral Nerves In·

nervatlng the Chick Forelimb, Dev. BioI., 150 (1), 160·

170.

Gelly, R. (1975). '"The Anatomy of the Domestic Ani·

mals", Vol. 2, 5. Edition, W. B. Saunders Co., Phi·

ladelphia. London, Toronto.

King, A. S. (1987). "Physiological and Clinical Anatomy

of the Domestic Mammals· , Vol. 1, Oxford University

Press, Oxford.

136

Lahunta, D. A. (1988). Avulsion of the Roots of the Brac·

hial Plexus in Five Birds, Companion Animal Pratice. 2

(2),38·40.

Nickel, R., Schummer, A .. S6Iferle, E. (1977). "Anatomy

of the Domestic Birds", Verlag Paul Parey, Berlin, Ham·

burg.

Palmer, A. C. (1976). "Introduction to Animal Neurology",

2. Edition, Blackwell Scientific Publications, Oxford, Lon·

don, Edinburgh, Melbourne.

Shell, L, Richards, M., Saunders, G. (1993). Brachial

Plexus Injury in Two Red·Tailed Hawks, Journal of Wild·

life Disease, 29 (1),177.179.

Tecirlioglu, S. (1983). "Komparati! Veteriner Anatomi".

Sinir Sistemi, A. O. Baslmevi, Ankara.